bI[aYs[iZwloN aYzvokyt
tuwtI ZUhI vflf kfnUMn
bI[aYs[iZwloN aYzvokyt
gxqMqr qoN bxy BfrqI iBRsLtqMqr ivwc iksy srkfr vwloN muwK
muwdf bxf ky iBRsLtfcfr ivroDI muihMm clfAuxI smyN dI loV hY. lokF nUM hux pqf
cwilaf hY ik zI[aYs[pI[lwgx leI svf kroV qy mYijstryt lwgx leI 40 lwK ‘c sOdy
huMdy rhy hn. cflI lwK dyky lwigaf jwj (mYijstryt)ikho ijhf iensfP krygf? afpxf
afp vyiKaf nhIN jf skdf, lok dwsdy hn. duKI hoeI hIr kihMdI hY,‘Kfx vwZIaF nfl
iemfn vycx, pvy mfr ieh kfjIaF sfiraF nUM’. iewk pbilk srivs kimsLn df cyarmYn
10 kroV dI nkdI hI lOkr ‘c rwKdf hY, qy vjIr sYNkVy kroV dI jfiedfqF dIaF
qihaF lf idMdy hn. anykF vfrI muwK mMqrI/pRDFn mMqrI kih cuwky hn ik iBRsLtfcr
ieMnI CyqI Kqm hox vflf nhIN. nf hI iksy iekwly iekihry dy ieh krn vflf kMm hY.
ies leI lok lihr clfAux dI loV hY.
jdoN muwK mMqrI amirMdr isMG ny AuWc sMivDFink ahuidaF qy
bYTy rvI iswDU vrgy isry dy iBRsLt afdmIaF nUM hwQ pfieaf qF iewk svfl ieh vI
AuWiTaf ik kI Bfrq ivwc, kRoVF arbF df iBRsLtfr krn vfilaF nUM sjf dyx leI
ZuwkvF kfnUMn hY? iesy mhIny iewk ptvfrI, lfienmYn qy klrk nUM hjfr-pMdrF sO
rupY irsLvq lYx dy dosL ivwc ZfeI sfl dI kYd hoeI hY, iewk hor kys ivwc pMjfh
lwK dI irsLvq lYx vfly Awc aiDkfrI nUM iqMn sfl dI kYd hoeI hY. iBRsLtfcfr rokU
kfnUMn dIaF afpxIaF sImfvF hn. ieh drjf iqMn jF cfr krmcfrIaF leI qF ZuwkvF hY
XfnI CotIaF mwCIaF vflf jfl hY, pr ies ivwc kroVF arbF vfly mgrmwCF leI hfQI dy
cUMZI vwZx vflI sjf hI hY. ies ivwc soD krky iesdy dMd iqwKy krn dI loV hY. vrnf
ieh nf hovy ik,‘nfg CyV ilaf kflf mMqr Xfd nhIN’.
mhFBfrq, bfeIbl aqy bfby nfnk dI bfxI ies gwl dIaF gvfh hn ik
iBRsLtfcfr EdoN hI sLurU ho igaf sI jdoN mnuwK ny pihlI vfr ies rwb dI sFJI DrqI
qy lkIr mfr ik ikhf sI ik ‘ieMnI myrI hY’. mnwK buinafdI qOr qy Kudgrj pRfxI
hY. jUlIas sIjr ivwc bruwts kihMdf hY, " kYsLIas!qyry qy vI irsLvq dy dosL
hn. qUM AuWcy qy ijMmyvfr ahuidaF nUM nfkfbl qy nflfiek lokF kol vyc irhf
hYN". ieho kwJ pMjfb ‘c huMdf irhf hY. iBRsLtfcfr mOjUd qF rhygf pr asIN
ies nUM bhuq hwd qwk Gtf skdy hF. Bfrq dI ieh bdiksmqI hY ik iBRsLtfcfr rfj
drbfrF qoN cwl ky hyTlI pwDr qwk phuMc igaf hY. hux lokF dI rojmrhf ijMdgI ivwc
irsLvq vgYr koeI kMm nhIN huMdf.
iBRsLtfcfr dy dosL ivwc mhFrQIaF nUM Psy vyKky lokF dIaF
iensfP leI AumIdF vI vD geIaF hn. rvI iswDU kys ‘c jdoN hfeIkort dy jwj vI Ps
gey sn qF AunHIN idnIN sRI gursLrn isMG ny tYgor iQeytr ivwc nftk ‘bynkfb’
Kyizaf, ijs ivwc jdoN nftk dy pfqr kroVF df iBRsLtfcfr krn vfilaF leI, jnqk qOr
qy PFsI lfAux dI mMg krdy hn, qF KcfKc Biraf hfl qfVIaF nfl gUMj AuWiTaf sI. ieh
jnsDfrx dI mMg hY. lok Gwto Gwt ieMnI sjf cfhdy hn. cIn ivwc ieMnI hI sKq sjf
hY,iesy kfrn Auh sfzy qoN agFh inwkl gey.
iBRsLtfcfr sfzy jLInjL rfhIN sdIaF qoN cwilaf af irhf hY jo
hux hwzF ‘c vV igaf hY. muwK cOksI kimsLn df kihxf hY ik isrP srkfrI qy jnqk
KyqrF nfl sbMDq 5% lok hI irsLvqKor hn. bfkI dy pcFnvyN PI sdI, ijnHF ‘coN
qIjf ihwsf lokF kol qF gudfmF ‘c vfDU ipaf anfj KrIdky Kfx dI smrwQf nhIN
ivcfry kI iBRsLtfcfr krngy? so sKq kfnUMn dI loV hY. kroVF arbF dy Gply huMdy
vyKky iewk jnqk bihs iCVI sI ik vwD qoN vwD cMgI ijMdgI jIx leI afKr ikMnI
irsLvq dI loV ho skdI hY? iewk qwQ AuWBiraf ik Bfrq ivwc do kroV kfPI hY.qF iPr
iBRsLtfcfr nfl ds, sO jF hjfr kroV iekwTf krn vfly Auwc aiDkfrI aqy isafsqdFn jF
qF mfnisk rogI hn jF iPr dysL dI mOjUdf ivvsQf kfrn arbpqI snawqkfrF qy vpfrIaF
dI rIs krn dI glq dOV ivwc pY gey hn.
AuNj vI Bfrq ivwc jnm qoN lY ky (dfeI,nrs qy zfktr nMU
irsLvq) mrn qwk (postmfrtm,KwPx,lwkVF,pFizaF nUM irsLvq), irsLvq aMg sMg hI
rihMdI hY. iesy kfrn lok ies nUM muWK smwisaf smJdy hn. jdoN vI kdI koeI
iBRsLtfcfr ivruwD kfrvfeI huMdI hY qF lok KusL huMdy hn. rUsI aKFx hY ik tuwty
lwk nfl nwicaf nhIN jFdf. ieh kfnUMn iewk qrF nfl tuwtI ZuhI vflf hI hY, jo aWj
dy Xuwg ivwc iensfP nhIN kr skdf.
dUjI sMsfr jMg dy aSq qy sr afrkIbflz rolYNzs dI bMgf
aYzminstryitv ienkuafrI kmytI dI irport sI ik iBRsLtfcfr ieMnf vD igaf hY ik ies
kurIqI nUM dUr krn leI sKq qoN sKq kdm cuwky jfx. ies ibmfrI nfl nYiqk pwKoN
igrfvt af geI hY. ieMj 1947 ivwc iBRsLtfcfr rokU kfnUMn bnfAux smyN srkfrI gwjLt
ivwc iliKaf igaf sI ik "dUsrI ivsLv jMg kfrn Bfrq dy srkfrI mulfjmF vwloN
irsLvq lYx df ruJFn qyjI nfl viDaf hY ijs dI afAux vfly smyN ivwc kfPI dyr qwk
bxy rihx dI sMBfvnF hY. nvIN AusfrI leI srkfrI pYsy df bhuq ijafdf lYx dyx
hovygf ijs ivwc irsLvqKorI dI sMBfvnf vDygI. ijs nUM rokx leI ieh kfnUMn bxfieaf
jFdf hY". iPr ieh kfnUMn vI nfkfPI smiJaf igaf qy iBRsLtfcfr rokU kfnUMn
1988 bxfieaf igaf. sfbkf pRDFn mMqrI rfjIv gFDI ny ikhf siI ik dysL ivwc ivkfs
leI jfrI kIqy jFdy pYsy ivwcoN isrP 12% hI Krcy jFdy hn, bfkI sfrf rsqy ivwc hI
vMz ky Ck ilaf jFdf hY. EdoN ies ieMksLfP qy jnqf nUM bVI hYrfnI hoeI sI, pr
ipWCoN keI pRDFn mMqrI ies dI pusLtI kr cuwky hn.
ipCly zyZ dhfky dOrfn kroVF arbF dy nMgy hoey skYNzlF qy iPr
AunHF ivwcoN dosLIaF dy sfP bc inwklx nfl ieh sfbq ho igaf hY ik mOjUdf kfnUMn
vI kmjor kfnUMn hY ijs ivwc soD krn dI loV hY. ies kfnMUn ivwc vwD qoN vwD sjf
swq sfl hY qy Aus ivwcoN vI iqMn ku sfl hI kwtxy huMdy hn. jy aFm BfrqI nUM
puwiCaf jfvy ik iewk pfsy sO kroV hY qy pr do ku sfl dI kYd kwtxI peygI qF nwby
PI sdI kYd kwtx leI iqafr ho jfxgy. ikAuNky arbpqI jdoN cwldf hY qF DrqI ihwldI
hY. do cfr sfl qF ivhMidaF hI lMG jFdy hn. AuNj vI do cfr sfl kYd qF isafsqdFn
lokF nUM BVkFAux qy lVfAux afid dy jurmF ‘c hI vYsy vI kwtI hI bYTy huMdy hn.
pMj cfr sfl dI sjf qF Coty moty mulfjmF leI hI rwKI geI sI. kroVF dy iBRsLtfcfr
leI Aumr kYd qoN Gwt sjf nhIN hoxI cfhIdI, blik PfsI ZuwkvIN sjf hovygI. sjf
smfj nUM sbk isKfAux vflI hoxI cfhIdI hY. Aup rfsLtrpqI sRI BYroN isMG
sLKfvq anykF vfrI jnqk qOr qy ies kfnUMn ivwc soD krn leI kih cuwky hn.
irsLvq kys ivwcoN dosLIaF dy ‘sLwk dI ibnF’ qy ‘jF
sbUqF dI Gft kfrn’ vrgy qknIkI nukiqaF qy muljm dy brI hox qoN rokx leI sbMDq
muljm qy hI Kud nUM bygunfh sfbq krn dI ijMmyvfrI pfeI jfvy qy AunI dyr qwk
kfnUMn ieh mMn ky cwly ik sbMDq muljm dosLI hY. mukwdmyN dOrFn dosLI dI jLmFnq
nf ho skdI hovy. afriQk aprfDI iksy rihm dy hwkdfr nhIN huMdy. jOhn imltx ny
ikhf sI "mYN rihm nfl iensfP nMU vrglf skdf hF". ies leI vwD qoN vwD
sjf kIqI jfvy. kRoVpqI muljmF kol brI hox dy asINm sfDn huMdy hn. afriQk
aprfDIaF leI PFsI jF Aumr kYd hoxI cfhIdI hY. nfl hI BfrI jurmfny dI ivvsQf hoxI
cfhIdI hY. mOjUdf kfnUMn ivwc sfDnF qoN vwD iekwTI kIqI jfiedfq nUM jLbq krn
dI mwd nhIN hY. XfnI jo koeI ijMnI luwt mfr kr igaf Auh Ausy dI. ies leI
iekwTI kIqI sMpqI nUM jLbq krn dI ivvsQf kIqI jfvy. srkfrI mulfjmF dI bhuigxqI
hr qrHF dy iBRsLtfcfr ivwc lwgI hox kfrn, srkfrI qy sihkfrI ahudy qy rih cwky hr
ivakqI leI afpxI jfiedfq df Kulfsf krnf lfjmIN kIqfjfvy. iBRsLtfcfr dy kys ivwc
Pisaf dosLI brI hox qwk iksy vI jnqk ahudy dy aXog smiJaf jfvy. mOjUdf kfnUMn
sImq ijhf hY,cMgy iswitaF leI ies nUM soD krky sMBfvnfvF BrpUr bnfAux dI loV hY.
biGafVF dy isLkfr zMizaF nfl nhIN kIqy jFdy.
"afhoN myN khyNgy nf pukfroN myN khyNgy,
jo kuwC BI khyNgy hm iesLfroN myN khyNgy."
bI[aYs[iZwloN, aYzvokyt[
146, aYzvokyts sosfietI,
sYktr 49-ey[cMzIgVH-160047
Pon: 0172-2631684;
arivMdr isMG KLflsf
Dear all,
wjkk wjkf
Thank you for your note regarding the information you've pasted that we the perchreks can down load the articles. I always make sure that the writer and the Sikh Marg site is flagged out to all sangat so they can enjoy the beautiful work being done by the Sikh marg.
Sikh Stag da Setkar has been well appreciated by the sangat perbandeks and perchreks.
Kind regards
Arvinder Singh Khalsa
srvjIq isMG
s: mwKx isMG jI, bynqI hY ik vIklI, ‘aMimRqsr tfeImj’ (2
PrvrI qoN 8 PrvrI 2005, pMnf 17) ivc rfg mflf vfry po: rxjIq isMG jI (ibAUnfpfrk
kYlIPornIaf) df iliKaf , ‘gurU gRMQ sfihb ivc aMikq rfg mflf AuWqy sMgIqk
pwKoN ivcfr’ lyK piVHaf sI, Aus vfry mY afpxy kuJ sLMikaF dI invrqI leI iek
pwqr ‘aMimRqsr tfeImj’ L nMU Byijaf sI "pRYs dy inXmF qy nYqk kdrF
kImqF anusfr ijs aKLbfr jF prcy ivc kuJ Cipaf hovy, Ausy prcy nUM hI Aus ilKq
vfry KMzn, mMzn spwsLtIkrn , alocnf jF jvfb afid Cfpxf cfhIdf hY pr aMimRqsr
tfeImjL ny afpxI ijMmyvfrI nMU nhI inBfieaF. so afp jI nMU bynqI hY ik ies pwqr
nuMU afpxI vWYb sfeIt qy pfAux dI ikRpflqf krnI jI qF jo myry sLMky po: rxjIq
isMG jI qwk puhc skx . afp jI df bhuq DMnvfdI hovfgf .
afdr sihq
srvjIq isMG
po: rxjIq isMG jI nUM kuJ bynqIaF
KojI ivdvfn pRo: rxjIq isMG jI df rfgmflf vfry lyK piVHaf ijs
anUsfr ieh rcnf dsvy nfnk gurU goibMd isMG jI dI hY. ivdvfn lyKk ny dsm gRMQ
ivcoN hvfly dy ky ies nMU sfbq vI kIqf hY. afp jI ilKdy hn, "gurUu goibMd
isMG sfihb jI qoN puwCo ijHnf ny ies dI rcnf kIqI hY" aqy afp jI dI Koj
muqfbk ies nMu gurU gRMQ sfihb jI ivc vI gurU goibMd isMG jI ny hI drj kIqf hY.
pRo sihb jI, bynqI hY ik, jy ies nMu swc mMn ilaf jfvy qF
svfl pYdf huMdf hY ky, gurU goibMd isMG jI gurU qyg bhfdr jI dI bfxI qF ‘mMdfvxI’
qoN pihlf drj krdy hn pr afpxI aDUrI rcnf nMU ‘muMdfvxI’ qoN ipwCo, ajyhf
ikAu?
gurU nfnk sfihb jI qoN gurU qyg bhfdr sfihb jI qwk sfrI bfxI
nfnk nfm nfl ilKI geI hY, gurU nfnk jI dI dsvI joq gurU goibMd isMG jI Aupr vI
Ausy juigq dI pfbMdI sI.
lhxy dI PyrfeIaY nfnk dohI KtIaY
joiq Ahf juigq sfie sih kfieaF Pyir pltIaY](966)
pr rgmflf ivc ‘mhlf dsvF’ nhI hY, ajyhf ikAu?
afp jI ny rfg mflf ivcoN hvflf idwqf hY
sB iml isrI rfg vY gfbY pfcoN sMg brMgn lfvY
bYrfVI krnfxI DrI gvrI gfvY, afsfvrI
iqwq pfCY isMDvI, aflfpI isrI rfg isAuN pfcAuN QfpI
sflU sfrg sfgrf aOr gwz gMBIr asLt puqR isrIrfm ky guz kuMB humIr.
pr gurU gRMQ sfihb jI ivc qF ieh pMgqIaf hyT ilKy anUMsfr drj hn
sB imil isrIrfg vY gfvih ] pFcAu sMig brMgn lfvih ] bYrfrI
krnftI DrI ] gvrI gfvih afsfvrI ] iqh pfCY isMDvI alfpI ] isrIrfg isAu pFcAu
QfpI ] sflU sfrg sfgrf, aAur goNz gMBIr ] ast puqR sRIrfg ky, guMz kuMB hmIr ]
jy iek ivdvfn pRo: hI dyK ky ilKx vyly aYnIaF glqIaf krdf hY qF sfzy vrgy
ividafrQIaF df kI hfl hovygf.
afp jI dy bcn , ‘ pun (iPr) gfvY sMkr aAu isafmf, myG rfg
puqrn ky nfmf . sMkr sMgIq dyvqf, isafm kvI, jo guru goibMd isMG jI df qKuls
hY" aqy iewk hor QF, " isafm guru jI df qKwlus hY". rfgmflf ivc
qF lyKk df ieh nfm ‘isafm’ nhI imldf. afp jI ieh iks aDfr qy ilK rhy ho?
(dsm gRMQ ivc ieh ‘kib sfXÙm’hY) ies pMgqI, ‘puin gfvih sMkr aAu isafmf’
ivc drj ‘sMkr’ dy arQ jy sMgIq df dyvqf aqy isafmf dy arQ kvI df qKuls krdy
hF qF myG rfj dy pwuqrf dI igxqI Gwt jFdI hY (aTfrh ds bIs= 46) iPr Aus nMU ikvy
pUrI krogy?
‘Kstm myG rfg vY gfvih ] pFcAu sMig brMgn lfvih ] soriT
goNz mlfrI DunI ] puin gfvih afsf gun gunI ] AUcY suir sUhAu puin kInI ] myG rfg
isAu pFcAu cInI ]1] bYrfDr, gjDr, kydfrf ] jblIDr, nt aAu jlDfrf ] puin gfvih
sMkr aAu isafmf ] myG rfg puqRn ky nfmf ] (myG dy awT puwqr—bYrfDr, gjDr,
kydfrf, jblIDr, nt, jlDfrf, sMkr, isafmf )
pRo sihb jI iewk hor sLMkF dUr kro, ieh 84 dI igxqI qF myry
ihsfb nfl pUrI nhI huMdI. ikAuik goNz nUM do vfrI igixaF igaf hY, AupRokq
pMgqIaF ivc qf ieh myG rfg dI pqnI hY (myG dIaF pqnIaf soriT, goNz, mlfrI, afsf,
sUhAu) aqy aglI pMgqI ivc ieh isrIrfg df pwuqr. ‘sflU sfrg sfgrf, aAur goNz
gMBIr ] ast puqR sRIrfg ky, guMz kuMB hmIr’. isrIrfg dy awT pwuqr—sflU,
sfrg, sfgrf, goNz, gMBIr, guMz, kuMB, hmIr .
pRo rxjIq isMG jI inmrqf sihq bynqI hY ky ipafrf isMG pdm
vflIaf aYnkF nMU Auqfr ky guru gRMQ sfihb jI dI bfxI dI prK–kwsvtI dI vrqo kro
aqy dwso ky rfgmflf ivcoNN kI aiDafqmk syD imldI hY. afp jI dyy bcn, "kurfn
aMjIl, rmfiex, byd, gIqF AuWqy qF awj qwk iksy ny mUMh nhI KoilHaf. ikAuik Auh
jfxdy hn ieh sfzy Drm gRMQ hn". ienHf gRMQF ivc jo iliKaf hoieaf hY Aus
vfry jy ienHf dy mMnx vfilaf nUM koeI ieqrfj nhI hY qF sfnuM kI. pr afp jI nMU
bynqI hY ky afp jI ny ijs pMgqI df hvflf idqf hY Aus qoN aglIaf pMgqIaf nMu
iDafn nfl pVHo jfxkfrI ivc vfDf hovygf.
siqkfr Xog pRo rxjIq isMG jI, ies df kI kfrn ho skdf hY ik
guru gRMQ sfihb jI ivc drj rfgf ivcoN qIjf ihsf qf rfgmflf ivc drj nhI hn aqy
rfgmflf ivc drj muK rfgf ivcoN awDy rfg (Kst rfg Auin gfey) guru gRMQ sfihb jI
ivc nhI hn.
afp jI
dI Koj muqfbk dsm gRMQ guru goibMd isMG jI dI rcnf hY aqy guru gRMQ sfihb jI ivc
drj rfgmflf vI . cirqRpfiKÙXfn ivc cirqR 91 dI khfxI vI aflm dI ilKI rfgmflf
(1583-84) df hI sMKyp rUp hY aqy guru gRMQ sfihb jI ivc drj rfgmflf qF aflm dI
rcnf nfl awKr-awKr imldI hn . ieh jfx kfrI idAu ky iks ny iks dI nkl kIqI hY.
afp jI ilKdy ho, "bdiksmqI asI guru gRMQ sfihb ivc cVIH rfgmflf nMU
kfmkMdlf dI asLlIlqf nfl joVn df hIaF kr ilaf . sfmdyv sMgIq , gurU goibMd isMG
jI dI rcnf srb loh gRMQ, dsm gRMQ nfl nhI joiVaf" pRo: jI kI afp jI nMU dsm
gRMQ ivcoN asLlIlqf idKfeI nhI idMdI? asl bsiksmqI qF ieh hY, ik ikvy aKoqI
ivdvfn, aKoqI dsm gRMQ ivc ilKy gMd nMu gurU goibMd isMG jI dy pivwqr nfm nfl
joVn df hIaf krdy hn.
aKIr ivc afp jI ilKdy ho, "cMgf hY igafnI joigMdr isMG
vydFqI ny ieh mMn ilaf hY ik rfg mflf bfxI hY". pRo rxjIq isMG jI, ieh
jfxkfrI idAu ik vydFqI jI ny kdo aqy ikQy ieh mMinaFf hY ik rfgmflf bfxI hY.
guriblfs pfqsLfhI 6 ivc qF ieh drj hY (sMpfdk igafnI joigMdr isMG vydFqI)
cOpeI "bfie afqs" solF slok. rqnmfl ilK leI alok.
rfh mukfm kI sfK ilKfeI. rfgmfl pfCy iliK pfeI..679..
duhUM igRMQ kI ijlq bnHfie. afT phr mih dyir n lfie.
ijlq bnHfie qb afvq bey. sRI gur crn kml mnu dey..680.. (pMnf117)
pRo rxjIq isMG jI inmrqf sihq bynqI hY guriblfs 6 vflI ieh
sfKI qF BfeI bMno nfl jf juVdI hY aqy afp jI ilKdy ho, " guru goibMd isMG
sfihb jI qoN puwCo ijHnf ny ies dI rcnf kIqI hY" afp jI dI Koj dy iswty nMU
qF ies sfKI ny rwd kr idqF hY qF hux asI ikvy aqy ikAu mMnIey.
hoeIaf Bulf leI iKmf krn jI.
afdr sihq,
srvjIq isMG.
gurmIq isMG afstRylIaf
Thanks Advocate Balbir Singh jee Sooch for your brilliant
article. I fully agree with you that Fundamental Rights mentioned in the
Constitution of India have no meaning to 67% Indians. When I was in Delhi, it
was well known saying: "You show me a man, I will show you the Rule".
Sikhs started experiencing it since 15 August 1947, but it was legalised on 26
January 1950 and since then we have been seeing discrimination openly from 13
April 1978...... The law of Mannu & Samriti (The Brahminical Doctrine)
continues to be in force or I will call it Brahminical Dictatorship ! Let us try
to get rid of this 'cancerous malady' !
Gurmit Singh
blbIr isMG sUc aYzvokyt
Bfrq dI rfjnIqI
’qy iewk Jfq:
BfrqI sMivDfn qy pfrlImYNt lokrfj df mKOl AuzfAuNdf hY
blbIr isMG
sUc, aYzvokyt, luiDafxf
Bfrq df sMivDfn qy ies aDIn GiVaf kfnMUn pwKpfqI qF hovygf hI
pr aprfD qy iBRsLtfcfr df pwK pUrdf hoieaf lokrfj df vI mKOl AuzfAuNdf hY. ies
gwl df sbUq Kud hI BfrqI sMivDfn dIaF DrfvF qy ies aDIn bxy kfnMUn dy amlI rUp
nMU adflqF ivc ivcrn qy dyKx qoN spsLt imldf hY.
ieh kihx qoN pihlF sMivDfn dy mUl dI ivafiKaf smJxI jLrUrI hY
ijwQy kfnMUn sfhmxy sfry BfrqI nfgirkF leI brfbr dy aiDkfr dI gwl kIqI geI hY
AuhI grIb, kmjLor aqy anpVH leI arQ rihq hY. adflqF ivc iensfP pYsy vfly
bfhU-blI qy jo bqOr gvfh BfvyN JUTy hI hox pysL kr skdf hovy, isrP Aus dy leI
hY. pr ieh sB kuwJ qoN rihq ivakqI qfkqvr dy sfhmxy adflqF qoN kfnMUn dy afsry
brfbrI dy nfp dy afDfr nMU apnf ky iensfP nhIN lY skdf. jdoN byafsry nfl lgfqfr
byiensfPI ho rhI huMdI hY qF Aus pfs do rfh hI bc jFdy hn. iewk rfh Auh ik Auh
Kud afpxy hwQ ‘c kfnMUn lY lvy qy iensfP leI aprfDI bxy jF dUsrf rfh iPr
aprfDI gwTjoV nfl sLfml ho jfvy jo kfnMUn aMnHf (aMDF) pRcfr ky adflqF dy
sqfieaF nMU afpxy ipWCy lf ky hor vwzy aprfD krn leI mjLbUr kr lYNdf hY. ieh
gwTjoV kfnMUn nMU aMnHf (aMDF) kih ky qy lokF nMU adflqF ivc iensfP nf imlx dy
hflfq bxfAuNdf hY. Auh hY
rfjnIqIvfnF,
aprfDIaF qy nOkrsLfhF ivckfrlf gwTjoV qy iehI gwTjoV afpxI mnmrjLI krn leI,
BfrqI sMivDfn qihq hI pwK-pfqI kfnMUn pfs krdf jF krfAuNdf hY ijs kfrn
iBRsLtfcfr qy aprfD ’qy rok nhIN lg skdI. jy ieh aijhf nf kry qF rfjnIqI
lfBdfiek DMdf hI nhIN rhygI. ies dysL dI afjLfdI dy 58 sfl pUry hox vfly hn pr
ajy qk vI mfnXog suprIm kort dy ieh gwl ivcfr aDIn hY ik pfrlImYNt vwloN pfs
kIqy mnmfnI krn dyx dI KuwlH aqy pwK-pfqI kfnMUn nMU rwd kIqf jfxf cfhIdf hY ik
nhIN? jdoN ik Bfrq srkfr suprIm kort dy iksy vI aijhy pfs kIqy kfnMUn nMU rd kr
dyx vfly PYsly dI ivruoDqf kr cuwkI hY qy krdI hI rhygI.
keI kfnMUn dy mfihr qy ivdvfn pr vkflq dy pysLy qoN dUr rih
rhy, sLfied ieh kihx ik ieh ilKxf aiqkQnI hY ik iewQy kfnMUn nMU bdnfm krky
ipwCy rwiKaf igaf hY qy ies dI QF jfq-pfq qy krmkFz dy afDfr ’qy smfj nMU vMz
ky iewk ‘pwKpfqI bMdobMsq’ aDIn sdIaF qoN kfbU rwiKaf hoieaf hY. ies ‘pwKpfqI
bMdobMsq’ df kfnMUn jF ‘kfnMUn dy rfj’ nfl kdy koeI dUr df vI sbMD nhIN
irhf, idKfvf BfvyN kuwJ vI ikAuN nf kIqf jFdf irhf hovy. iehI kfrn hY ik kfnMUn
dI pflxf nf krn vfilaF ny afpxy hwk dy kfnMUn bxfAux leI nuksdfr cox pRxflI
rfhIN pfrlImYNt ivc iswDy jF aiswDy qOr ’qy sQfeI QF bxf leI hY. awj siQqI ieh
af geI hY ik aprfDIaF vwloN jF AunHF dI sih ’qy bxfey kfnMUnF nMU rd krn leI
mfnXog suprIm kort vI iJjk rhI hY.
zfktr BIm rfE aMbydkr vI ivdvfn hox dy nfqy BFp igaf sI ik
‘pwKpfqI bMdobMsq’ ijs dI jVH ihMdU gRMQ hn dy ivruwD ztxf pvygf pr Auh
ihMmq nf kr sikaf qy ‘dilq mKOty’ vjoN vriqaf igaf. jdoN ik ivcfrvfn qy
qjrbykfr kfnMUndfn isLafm suMdr, sfbkf izptI spIkr hYdrfbfd asYNblI
(Father
of India’s Dalit Movement – December 18, 1908 to May 1975 )
ny ies kMm leI sYnf vI bxf leI sI BfvyN
zfktr BIm rfE aMbydkr dy siqkfr vjoN Aus sYnf df nfm ‘BIm sYnf’ hI rwiKaf
sI. Aus sYnf dI igxqI kfPI dwsI jFdI hY. imstr isLafm suMdr dy mrn qoN bfad ‘BIm
sYnf’ dy bfkI afgU KrId ley gey qy sYnf df aMq ho igaf. pr iksy vyly jdoN
dilqF nMU pUrn igafn ho igaf qF qjrbykfr kfnMUnI mihr isLafm suMdr jI nMU zfktr
BIm rfE aMbydkr nfloN vI vD snmfn nfl Xfd kiraf krngy.
BfrqI sMivDfn df pwKpfqI rUp:
BfvyN ivcfrvfn qy qjrbykfr kfnMUnI mihr isLafm suMdr, sfbkf
izptI spIkr hYdrfbfd asYNblI,
(Father
of India’s Dalit Movement – December 18, 1908 to May 1975)
ijs nMU BlfAux leI ipwCy CuwtidaF zfktr
BIm rfE aMbydkr nMU mKOty vjoN dwby-kucilaF df msIhf vD pysL kIqf igaf, dI shI
ivafiKaf sI ik ‘BfrqI sMivDfn df afrtIkl 14 ivwc, "jo kfƒn ivc brfbrI df
mqlb hY ik Bfrq styt iksy ƒ kfƒn dy aMdr brfbrI dy hwk qoN ienkfrI nhIN hovygI
jF kih lvo ik kfƒn rfhIN hr-iek df brfbrI dy isDFq ’qy bcfa kIqf jfvygf"
kfnMUnI mihr isLafm
suMdr jI dI shI kIqI ivafiKaf anusfr, "ies afrtIkl qoN Bfv hY ik jdoN koeI
ivakqI jF gruwp ieh hONslf rwKy jF Aus kol somy hox qy Aus dy nfl lok kfƒn
sfhmxy brfbrI dy hwk lYx leI juVy hox qF Aus siQqI ivc styt (Bfrq srkfr) Aus ƒ
jF gruwp ƒ brfbrI dy hwk qoN ienkfrI nhIN hovygI".
ies df spwsLt arQ ieh hY ik jdoN qwk koeI kfƒn dy sfhmxy af ky afpxy brfbrI dy
hwk lYx leI ihMmq nhIN jutfAuNdf Aus vyly qk BfvyN Aus nfl kuJ vI huMdf rhy.
Bfrq/ styt srkfr vloN brfbrI dy hwk qoN ienkfrI hoxo kihxf jF aijhf svfl hI krnf
TIk nhIN hovygf. ies df hor spsLt mqlb hY ik, "jy
iksy ny brfbrI dy hwk lYxy hn Auh pihlF BfrI Krc qy ihMmq krky kfƒn sfhmxy
mukwdmybfjLI ivc pY ky brfbrI dy hwk dI mMg krn dy Xog hovy. ies afrtIkl 14 df
mqlb ieh nhIN ik hr iek BfrqI bwcy ƒ jnm qoN hI BfrqI sMivDfn aDIn KLudbKLud jF
afpxy afp hI imlx vflf brfbrI df aiDkfr hY". jy
iksy ny brfbrI dy aiDkfr dI mMg krnI hY qF ies dy ijLMmyvfrI Bfrq srkfr dI nhIN
hY sgoN aijhI ijLMmyvfrI brfbr dy aiDkfr dI mMg krn vfilaF dy moZy ’qy suwtI
hoeI hY. hux Kud aMdfjLf lf lvo ik Bfrq aMdr ikMny ku lok hn ijhVy ies agnI
prIiKaf dI GVI ivcoN lMG ky brfbr dy hwk lYx dy kfbl hn. BfrqI
sMivDfn df afrtIkl 14 ivc drsfieaf brfbrI df hwk afm ivakqI leI nhIN hY jF kih
ik lvo BfrqI sMivDfn muwZoN hI pwKpfqI hY. ijQy
pwKpfq df BfrqI sMivDfn ivc hI muwZ bwiJaf hovy AuQy ‘iensfP dy rfj’
jF ‘kfƒn dy rfj’ dI BfrqI pfrlImYNt jF mfnXog suprIm kort qoN afs
rwKxI ikwQoN ku qwk qrk sMgq hY.
iek hor aihm gwl jo sRI isLafm suMdr kfƒndfn ny Bfrq dy
sMivDfn dy afrtIkl 17 dI GoK krky swcI khI hY ik Bfrq dy sMivDfn df ieh afrtIkl
CUq-Cfq ƒ Kqm krdf hY. Ausdf kihxf hY ik ies afrtIkl aDIn CUq-Cfq ƒ amlI rUp
ivc dyiKaf jfxf jF pRcfrnf mnf hY. ieh afrtIkl 17 ihMdU Drm dy sfry gRMQF df
ivroD krdf hY ikAuNik ihMdU gRMQF ivc hI CUq-Cfq ƒ mMnxf jLfiej ikhf igaf hY.
jy ies afrtIkl ’qy aml kIqf jfvy qF sfry ihMdU gRMQ, ivsLvfs qy rIqI-irvfjL
(krmkFz) ƒ rwd krnf hovygf pr aijhI mnsLf BfrqI sMivDfn ivc ikDry vI ilKI jF
pRgtfeI nhIN geI hY. ies leI BfrqI sMivDfn dy afrtIkl 14 aqy 17 kOmFqrI idKfvy
leI hn ijnHF nMU aml ivc ilafAux df koeI ierfdf jF mqlb nhIN hY. BfrqI sMivDfn
dI GoK krn qoN pqf lgdf hY ik ieh sMivDfn iensfnI brfbrI dy hwk ivc nhIN hY.
awj ieh gwl KuwlH ky sfhmxy af geI hY ik Bfrq df pfrlImYNt
aijhf kfƒn hI bxf skdf hY jo hukmrfn nMU afpxI mnmrjLI anusfr kfƒn dI vrqoN
aqy afp-hudrI, DwkysLfhI aqy mnmfnI krn vflI inrxf sLkqI vrqx df hI aiDkfr idMdf
hY qF iPrN iewQy iensfP dy rfj jF kfƒn dy rfj dI afs rwKxI bymfienI hI hY. jdoN
afm mnuwK ies afp-hudrypx df isLkfr huMdf hY qF Aus ƒ smJ afAux lwg jFdI hY ik
ieh byiensfPI kfƒn df afsrf lY ky kIqI jf rhI hY aqy ies jMjLIr ƒ qoVnf Auh
afpxf Dfrimk PrjL bxf lYNdf hY. ies ivqkry ivcoN Aupjy mnuwKI ros nMU mOky df
hukmrfn "aiqvfd" df nFAu dy kyy srkfrI aiqvfd rfhIN ros dUr krn dI QF
mnuwK nMU hI Kqm krn df bhfnf GV lYNdf hY.
hux qwk zfktr BIm rfE aMbydkr ƒ dilqF df hIro bxf ky jfx buJ
ky pysL kIqf jf irhf hY ikAuNik asl ivc Auh bRfhmxvfd dy sMklp (pwKpfqI bMdobsq)
awgy Juk igaf sI. jdoN ik ivcfrvfn kfƒndfn isLafm suMdr vrgy aijhf krn leI
bRhfmxvfd dy kfbU ivc nhIN afey. iehI kfrn hY ik BfrqI styt ny zfktr BIm rfE
aMbydkr ƒ vwD pRcfiraf aqy imstr isLafm suMdr vrgy kfƒndfnF ƒ nkfrdy hoey
dilqF ƒ pwky qOr ’qy kfbU kr rwiKaf hY. awj vI iehI hfl cMgy Kfsy pVHy iliKaf
aqy ieh dilq pirvfrF ivcoN afey aiDkfrI iBRsLtfcfr ivc sLfml ho ky dysL ƒ luwtx
df kMm krn qk hI sIimq rih gey hn. ieh zfktr BIm rfE aMbydkr vrigaF ƒ AuwcI soc
qy rihxI dy DfrnI kih ky puckfrnf ky AuBfrnf qy sRI isLafm suMdr vrgy ivcfrvfnf
ƒ nkfrn dI nIqI df hI iswtf hY.
kI pfrlImYNt ivc aprfDIaF dy sLfml hox qoN bfad hux qk mnmfnI
krn vfly GVy jFdy kfƒn mfnXog suprIm kort ƒ inaF krn dI jF iensfP dy rfj
clfAux dI hdfieq krn sbMDI hukm krn dI afigaf idMdy hn jF idMdy rhy hn? Bfrq dI
afjLfdI qoN bfad hux qwk dy PYsilaF ivcoN aijhy iensfP df rfj jF brfbrI dy hwk
dI Jlk dyKx ƒ nhIN imldI. ies leI awj sRI lflU pRsLfd isDFq (lwT) qy mnMUvfd df
isDFq (pwKpfq) hI sfrQk ho ky rih gey hn.
ijwQy
pUrf Bfrq lwT qy pwK-pfq
dI lVfeI kfrn asLFq hY AuwQy kfnMUn iBRsLtfcfr df nkfb pf ky GuMz ivc muskrf
irhf hY. hux qk dwby-kucilaF, pCVIaF
sLRyxIaF aqy GwtigxqIaF ƒ nf-brfbrI qy srkfrI doglI nIqI dy isLkfr bxy rihx qoN
bfad afpxy shfry KVHy hox leI gLYrkfƒnI hiQafrF dI vrqoN ’qy Auqrnf ipaf hY
qy pUry dysL ivc awj ies df rOlf-rwpf ieMnf hY ik awj Bfrq df kOmFqrI aks vI
DuMdlf ho irhf hY.
kI BfrqI smfj ivc qbdIlI ilafAux leI lwT qy pwKpfq dI lVfeI
jLrUrI hY:
sRI lflU pRsLfd jI jo smF afAux ’qy Bfrq dy pRDfn mMqrI bxn
dy dfavydfr hn ny ikhf sI ik, "Aus pwK-pfqI afdysL nMU rwd krky asIN (sMsd
mYNbr) afpxf glf Kud ikAuN ktvfeyNgy" . sRI lflU pRsLfd Xfdv hux qwk ies
dysL dy bMdobsq dI nbjL cMgI qrHF pihcfx gey hn qy AunHF ƒ pqf hY ik ieQy kfƒn
kuJ vI ikAuN nf bxy, Auh amIrF df hI pwK pUrdf hY qy gLrIbF df Gfx krdf hY. ies
leI lflU pRsLfd ny amIrF dy inXm ‘pwKpfq’ dy mukfbly ‘lwT’ nMU apnfieaf
hY qy aMq iswtf ieh inkilaf ik sfrIaF isafsI iDrF ny kfƒn nfloN ‘aprfDI
gwTjoV’ nMU vwD qrjIh dyx dI qrqIb ies ‘BfrqI pwKpfqI bMdobsq’ qoN pRyrnf
lY ky iswK leI hY. jdoN dI ieh qrqIb dwby-kucilaF ny apnf leI hY AudoN qoN hI
bRfhmxvfd dy hfmIaF ny sRI lflU pRsLfd dy iKlfP morcf KolH rwiKaf hY. pr sRI
lflU pRsLfd df PfrmUlf hux pUry dysL ivc lfgU ho irhf hY aqy coxF dI nIqI ivc
agvfkfrIaF ny hor pRFqF ivc vI aihm BUimkf inBfAuxI sLurU kr idwqI hY. agvfkfrI
KuwlHyafm sPfeI pysL krdy kih rhy hn ik corI dy DMdy nfloN agvfkfrI df DMdf
afpxy isafsI pRBUaF dI Cqr-Cfieaf QwlHy ijLafdf lfBkfrI hY. hux bRfhmxvfd
(pwKpfqI bMdobsq) dy hfmIaF ny qrlo-mwCI hoxf sLurU kr idwqf hY.
pr ijnHF nMU zf[ BIm rfE aMbydkr dI iswiKaf "mwq AuWcI
qy sLfhI jIvn"
(high thinking and high living)
df isDFq ijLafdf BfAuNdf hY jo bRfhmxvfd dy pwKpfqI bMdobsq qoN ibnF pRfpq krnf
nf-mumikn hY. ijvyN mfieafvqI mfieafjfl ivc Ps geI hY. sRI rfm ivlfs pfsvfn
pihlF hI mwq AuWcI qy sLfhI jIvn dy isDFq dI pflxf kr rhy hn. sRI mulfiem isMG
Xfdv, muwK mMqrI AuWqr pRdysL aqy sRI lflU pRsLfd iekwTy bYT vI nhIN skdy
ikAuNik dono hI Bfrq dy pRDfn mMqrI bxn dy dfavydfr hn . pr ieh sfry afpxI
awz-awz zPlI vjf ky Bfrq dy pwKpfqI bMdobsq qoN aprfDI qy bfhU-blIaF df sfQ qy
isDFq ƒ kfƒn nfloN vwD qrjLIh dy rhy hn. hux BfrqI lokrfj aprfDIaF dy hwQ df
iKzOxf awgy nfloN vI vwD bx cuwkf hY. ijs ivc suDfr hox dI koeI ikrn njLr nhIN
afAuNdI.
hux qF ibWlI QYly qoN bfhr hY:
kyNdr srkfr ny Bfrq dI AuWcqm adflq mfnXog suprIm kort dy
sfhmxy svIkfr kIqf hY ik rfjnIqIvfnF, aprfDIaF qy nOkrsLfhF ivckfrlf gwTjoV eynf
mjLbUq ho igaf hY ik iBRsLtfcfr sfrIaF hwdF pfr kr igaf hY, pr ies dy bfvjUd
Bfrq dy sfilstr jnrl jI[ eI[ vfhnvtI ny ikhf ik, "BfvyN srkfr ieh mMndI hY
ik aprfDIaF, rfjnIqIvfnF aqy nOkrsLfhF dy ivckfr gwTjoV bixaf hoieaf hY pr Aus
ny kyNdrI ivjIlYNs kimsLn dy Aus afdysL ƒ htfAux df ivroD kIqf hY, ijhVf
"iBRsLt AuWc nOkrsLfhF ƒ suqMqr jFc qoN bcfAuNdf hY aqy ies isDFq dI
AulMGxf krdf hY ik kfƒn dy sfhmxy sB brfbr hn" hux Bfrq dI mfxXog suprIm
kort ƒ BfrqI sMivDfn dI rosLnI ivc pfrlImYNt ƒ suprIm mMn ky aprfDIaF dy
iesLfry ’qy kMm vwD krnf hovygf qy kfƒn dI pflxf Gwt. ieh hux afm ivakqI ƒ
vI spwsLt rUp ivc njLr afAux lwg ipaf hY.
‘nYgyitv voitMg’ dI ivvsQf:
dUsry pfsy cox kimsLn ny lok sBf qy ivDfn sBfvF dIaF coxF
dOrfn AunHF votrF, ijhVy iksy vI AumIdvfr dy hwk ivc vot nf pfAuxI cfhuMdy hox,
leI ‘nYgyitv voitMg’ dI ivvsQf krn sbMDI kfƒn ’c ZukvIN soD krn leI
isPfrsL kIqI sI. pr kyNdr srkfr KfmosL hY ikAuNik ies nfl BfrqI lokrfj df
KoKlypx hor nMgf hox df zr hY. cox kimsLn ny suprIm kort nMU hlPIaf ibafn rfhIN
dwisaf hY ik Aus ny Auprokq kfƒnI ivvsQf krn sbMDI kyNdr srkfr ƒ 10 dsMbr 2001
aqy 5 julfeI 2004 nMU isPfrsL krn vfly pwqr ilKy sn. pwqrF ivc ikhf igaf sI ik
hryk hlky dy bYlt pyprF ivc iek Kfnf bxfieaf jfey ijs ivc Auh votr insLfn lf skx
ijhVy cox mYdfn ivc KVHy iksy vI AumIdvfr ƒ vot nf pfAuxI cfhuMdy hox. ies ƒ
‘nYgyitv vot’ ikhf igaf hY. ieMj vot pRxflI ivc ihwsf lYx vfilaF dI igxqI
vDygI qy AunHF votrF dy mn AuWpr vI boJ nhIN hoeygf ijhVy iksy vI AumIdvfr ƒ
cuxnf nf cfhuMdy hox, ijnHF df cox insLfn bYlt pypr AuWpr drj hovy. cox kimsLn
ny pwqrF rfhIN ieh isPfrsL vI kIqI sI ik nYgyitv vot pfAux vfly votrF dI igxqI
vI nqIjy ’c drsfeI jfey. kyNdr srkfr ny cox kimsLn dy pwqrF df koeI juafb ajy
qk nf dy ky ieh sfbq kr idwqf hY ik srkfr cox kimsLn dI sMivDfnk hsqI nMU pRvfn
hI nhIN krdI.
iBRsLtfcfr qy aprfD df bolbflf hY:
zf[ afr[ky[ mncMdf ny afpxy lyK, "kfrobfr bx ky rih geI
hY Bfrq dI rfjnIqI" ivc kuwJ swc ieAuN ibafn kIqf hY ik, "Bfrq ’c
lgBg 700 aYm[pI[/aYm[aYl[ey[ aprfDI ipCokV vfly hn. ies df kfrn ieh hI hY ik
Bfrq dI rfjnIqI ies smyN iek cMgf ibjnYs bx cwukI hY. jy Jfq mfrIey qF lgBg hr
isafsI nyqf jo iek vfrI aYm[pI[ jF aYm[aYl[ey[ bx igaf hovy Aus dIaF jfiedfdF qy
keI vwzy-vwzy ibjnYs Kuwly pey hn, iewQoN qwk ik jy koeI mMqrI df pI[ey[ vI hovy
qF Auh vI mOjF mfx irhf hY. sMsd mYNbr qy ivDfiekF ƒ keI shUlqF pRdfn kIqIaF
hoeIaF hn. vwzy-vwzy bMgly, ishq-shUlqF, hvfeI, ryl, bws sPr, ivdysLI Xfqrf muPq
idwqIaF jFdIaF hn. do-do eykV ivc PYly ieh bMgilaF ivc surwiKaf gfrzF dy nfl-nfl
keI nOkr vI sMsd mYNbrF jF ivDfiekF dI shUlqF leI rwKy jFdy hn.[[[[[[[[[[socx dI
gwl ieh hY ik dysL dy 35 kroV lok rotI, kwpVf qy hor buinafdI shUlqF qoN vFJy
hn.[[[[[ajokI rfjnIqI ƒ lokqMqr kihx dI QF qy jy zMzfqMqr khIey qF kuJ glq nhIN
hovygf. sfzy nyqfvF dy iZwz nhIN Brdy. koeI sImf nhIN not iekwTy krn dI ieh nyqf
dysL ƒ vI jok vFg icmVy bYTy hn, dysL dy iek iqhfeI lIzrF dI iek iqhfeI hI blYk
mnI kZvf leI jfvy qF dysL df ivdysLI krjLf lwQ jfvygf [[[[[[[[[[[[ sfzI
aPsrsLfhI ’qy srsrI ijhI Jfq mfrIey qF lgBg hr vwzf aPsr hI iksy nf iksy lIzr
df irsLqydfr hovygf. afm lokF df ies lokqMqrI dysL ’c kuJ nhIN, afm ivakqI
sfzy lIzrF dy leI iek vot pfAux vflf do lwqF df pRfxI hY. ijs ƒ votF vyly Aus
dI kmjLorI ’qy hwQ rwK ky notF jF nisLaF dI bdOlq Aus dI vot afpxy hwk ’c
Bugqf leI jFdI hY. iek irport anusfr dilq dI bytI mfieafvqI ny idwlI ivKy
meI-jUn 2003 ivc XUns dyhlvI pfsoN iek koTI 5 kroV dI KrIdI. ies dI mfrkIt kImq
25 kroV dy krIb hY. 1996 ’c sfbkf kyNdrI mMqrI suKrfm dI irhfiesL dy pUjf kmry
’c 3[71 kroV ngd PVy gey. kuJ sfl pihlF jYlilqf vloN afpxy byty suDfkrn dI
sLfhI sLfdI AuWpr kroVF rupey Krc kIqy gey. 5 lwK DnfZ isafsqdfnF, aPsrF dy
sivtrjLrlYNz ivc gupq bYNk Kfqy hn. bfdl pirvfr dIaF anykF sMpqIaF ’c iek koTI
ivcoN 23 ey[sI[ qy iek Pfrm hfAUs dy drvfijLaF dIaF ictkxIaF AuWqy sony dy pwqry
cVHy hox dI Kbr qwk afeI sI[[[[[[[[[[ 20 pRqIsLq jwj iBRsLt hn qy 90 pRqIsLq jwj
syvfmukq ho ky ikDry cyarmYn jF jFc kimsLn/ kmytI dy sBfpqI bx ky keI sflF qwk
motIaF qnKfhF dy nfl nfl pYnsLn vI lYNdy hn[[[[[[[[[[[[[ pr Bfrq dy rMg inafry
hn ijwQy mMqrI qF kI AunHF dy ipafdy vI srkfrI lfl bwqIaF vflIaF gwzIaF, puils
dI gfrd nfl hUtr mfrdy sVkF ’qy dOVdy hn. mYN kYnyzf dy isafsI lIzr ƒ imilaf
sI. mYN hYrfn hoieaf Aus ƒ afpxy ielfky dy puils Qfxy dy muKI df nfm qwk nhIN
pqf. dwisaf ik Auh afpxy 10-12 sflF dy isafsI jIvn ’c kdy vI Qfxy nhIN gey qy
nf hI AunHF ƒ Qfxy df rsqf pqf hY. pr sfzy BfrqI nyqfvF df iswDf sbMD puils nfl
huMdf hY, ieQoN qwk ik ielfky dy ivDfiek mMqrI dI mrjLI nfl hI puils muKI jF
zI[afeI[jI[ Kyqr ’c lgfey jFdy hn.- pMjfbI itRibAUn, cMzIgVH, 3 PrvrI 2005[
iek pRiswD aKLbfr dy krqf-Drqf sInIar pwqrkfr ny 15 ku sfl
pihlF bVy siqkfr aqy sihj nfl iZwzoN shI aqy afpxy qjrby dy afDfirq slfh idMidaF
ikhf sI ik pRYs not ikMnI ku dyr cuwkI iPrdy rhogy, koeI lfBkfrI kMm kro. ieh
sux ky ijvyN pUrI smJ qy pVHfeI hI KUh ’c pY geI hovy ik kI ieh pRYs not
bymqlby aqy koeI suDfrvfdI nhIN ho skdy? ieh mn dy aMdr hI svfl ijhf AuWTx
lwigaf qy imwqr pwqrkfr vI ichry qoN ieh gwl BFp igaf sI. Ausny ibnF dyrI kIiqaF
ikhf ik koeI rfjsI pfrtI ivc sLfml ho jfE BfvyN koeI vI ikAuN nf hovy. Aus ny
purfxI hwz-bIqI imsfl idMidaF dwisaf ik jdoN mYN sfeIkl qoN bfad skUtr lYxf sI
qF luiDafxf ‘c rihMdy lIzr df nF dwsidaF ikhf jo pMjfb df isrkwZ kimAUinst
(kfmryz-mfrksvfdI eyjMt) hY "Aus ny mYnUM ikhf sI ik dyKIN ies qrHF nf krIN
afpF kfmryz huMdy hF" Bfv skUtr dI vrqoN nf krIN. awgy gwl vDfAuNidaF
ajIbo-grIb aMdfjL ivc hor dwisaf sI ik Aus kfmryz dI koTI ’qy huxy hI ds lwK
rupey isrP iPinisLMg (rMg-rogn, cmk-dmk) krn ’qy hI Krc afey hn qy gwzIaF afid
dI qF Aus pfs koeI igxqI hI nhIN hY. KYr! awj dy idn qF Aus kfmryz dy Gr df
mfhOl hor hI hY ikAuNik bwcy vI kfPI smyN qoN Auzfr hn qy kmfeI krdy hn. swc
puwCoN! Aus rfjsI lokF qy srkfrI eyjMtF dI mOkfpRsqI qy mfVy ikrdfr bfry sMKyp
ivc Aus vyly hI ibafn kr idwqf sI.
aijhy mOkfpRsqF df "isDFq" qy "ienklfb"
iswK sMklp qy isDFqF dy Ault ieh irhf hY ik afpxy bwicaF nMU qwqI-vfh nf lwgx
idAu qy dUsiraF dy bwicaF nMU mrvfAux qy qwqI-qvIaF ’qy bYTx leI guMmrfh krky
iqafr kro. mOky dIaF eyjMsIaF leI ieh AupXogI rhy hn. ienHF mfVy ansrF dI mdd
nfl hI swc dy mfrg ’qy clx vfilaF nMU mOq dy Gft Auqfr idwqf igaf jo sB dy
sfhmxy qy huxy bIqI gwl hY. kI ienHF pfpIaF ‘qy vI koeI Bfxy df asr hovygf?
jy awj ies mulk ivc mfrksvfdIaF dy ikrdfr vwl JfqI mfrIey qF
ieh inwj leI sB qoN vwzy sOdybfjL hn. hux kMn pwk cuwky hn ieh suxidaF ik
Kwby-pwKI pfrtIaF dysL aMdr qIjf morcf / PrMt bxfAux dI iqafrI ivc juwt geIaF
hn. asl ivc ijvyN pMjfb ivc akflI qy kFgrs pfrtI hY iesy qrHF kyNdr ivc kFgrs
gruwp (sFJf AuWnq gTbMDn) qy BfrqI jnqf pfrtI gruwp (kOmI lokqMqrI gwTjoV) hn.
ieh KwbypwKI pfrtIaF afpxy inwjI muPfd dI pUrqI leI hI ieh qIjf morcf / PrMt
bxfAux df nfarf hmysLf sOdybfjLI leI hI lfAuNdIaF hn qy afpxf AuWlU iswDf krn
ivc sPl rihMdIaF hn. dilq pwKI zfktr BIm rfE aMbydkr dy pd-icMnHF ’qy cwlx
vfly pr mƒvfdI soc dy gLulfm, ienHF DiVaF dy ipwClwg bx ky iek dUjy dy nfl
dusLmxI krdy hoey afpxy inwjI lfBF dI pRfpqI qwk hI sImq rih gey hn. ijvyN ik
AuWpr pihlF hI imsfl vjoN mfieafvqI ƒ mfieaf jfl ivc Pisaf dwisaf jf cuwikaf
hY. iesy qrHF hor vI dilqF dy nF ’qy rfjnIqI krn vfilaF dI rfjnIqk idsLf qy
dsLf apmfn jnk hI khI jf skdI hY. GwtigxqIaF dI numfieMdgI krn vfly sMsd mYNbr
qF pfrlImYNt ivc GwtigxqIaF dI afvfjL nf AuTfAux leI smJOqf krky cwlx ƒ hI
afpxf BivwK AuWjlf mMndy
hn.
jy koeI sMsd aijhI ijLwd kry qF awgoN leI Ausƒ sMsd mYNbr bxn ivc dfgLI cox
pRxflI sfQ nhIN idMdI.
lokF ƒ iensfP idvfAux dI pRfQimkqf dI gwl korf JUT:
sRI aYs[ aYs[ ivrk, zfierYktr jnrl afP puils, pMjfb ny
pRfQimkqf afm lokF ƒ iensfP idvfAux dI gwl krdy ikhf ik rfj dy lokF ƒ guMzf
ansrF, BUmI mfPIey aqy blYkIaF qoN surwiKaf idvfAuxI muwK pihlkdmI ’c sLfml
hY. sRI ivrk ny ikhf ik ijhVf puils aiDkfrI smwlgrF, mfPIey, jLmInF ’qy kbjLy
krfAux vfilaF, nsLIly pdfrQF df DMdf krn vfilaF nfl sbMD rwKdf hY jF iksy qrHF
nfl juiVaf hoieaf hY, drasl Auh vI smfj ivroDI ansr hY. AunHF ikhf ik kfƒn dI
durvrqoN krn vfly aiDkfrIaF ivruwD vI kfrvfeI kIqI jfvygI. AunHF ikhf ik puils
aprfD rokx, aprfDIaF ƒ lwBx qy sjLf idvfAux leI pUrI srgrmI nfl kMm krygI qy
ijhVy aiDkfrI jF mulfjLm kMm ivc aiVky bxngy, AunHF ivruwD vI kdm cuwky jfxgy.
clo KLYr sRI ivrk ibmfrI qoN qF ienkfrI nhIN hn. pr jdoN srkfr aprfDI gwTjoV ivc
BfeIvfl hoxf vI mMn jfvy qy aprfDIaF dy hwk df kfnMUn vI rwd nf krn leI vI
suprIm kort nMU khy qF iPr suDfr dI gwl hI ikAuN qy ikvyN? dyKx vflI gwl hY ik
ieh isrP aprfDIaF qoN ryt vDf ky vwD pYsf iekwTf krn vflf aYlfn qF hI nhIN hY?
sR[ ivrk jI iBRsLtfcfr qy aprfD qF hI Kqm ho skdf hY jy isafsq iBRsLtfcfr rfhIN
iekwTy kIqy jf rhy Dn qoN mukq hovy. aijhy mfVy smyN jo iensfnIaq df sfQ dy rhy
hn AunHF awgy isr JukfAuxf vI bxdf hY.
iBRsLtfcfr dy rog dI qih qk jfx dI loV:
huxy hI mfl aPsrF dI jQybMdI (pMjfb rYvinAU afPIsrjL
aYsosIeysLn) vloN ivjIlYNs aPsrF ’qy iBRsLtfcfr dy dosL lf ky isrP afpxy bcfa
leI Tos aYlfn kIqf hY ik Auh afAuNdy idnF ivc ivjIlYNs qy puils dy AunHF aPsrF
dI sUcI jfrI krygI, ijnHF ny irsLvqF shfry jfiedfdF bxfeIaF hn. aYsosIeysLn ny
ikhf hY ik Auh aijhy aPsrF dIaF jfiedfdF dI sUcI qwQF smyq jwg jLfihr krygI qy
dosL lfieaf ik ivjIlYNs Kud iBRsLtfcfr ’c nwko-nwk zuwbI hoeI hY. ieh mMg lokF
leI nhIN hY sgoN sOdybfjLI hY ik pMjfb srkfr vloN 16 meI 2001 ƒ jfrI heyo
notIiPkysn nMU lfgU kro ik ibnF agfAUN pRvfngI qoN mfl ivBfg dy iksy vI aPsr
iKlfP iBRsLtfcfr kys drj nhIN kIqf jfvygf.-pMjfbI itRibAUn, 14 PrvrI 2005
kI jy ieh mfl aPsrF dI jQybMdI (pMjfb rYvinAU afPIsrjL
aYsosIeysLn) aijhy aPsrF dIaF jfiedfdF dI sUcI qwQF smyq jwg jLfihr krn df dfavf
kr skdI hY qF kI Bfrq srkfr blYk df iekwTf kIqf Dn qy jfiedfdF df pqf nhIN kr
skdI? jo AuWkf hI aOKf kMm nhIN hY. iPr iZWl ikAuN? sfP hY ik jo vI srkfr
afAuNdI hY iemfndfr nhIN isrP afpxf kfrjkfl pUrf krn leI srkfrI eyjMsIaF dI
vrqoN ivroDIaF nMU dbfAux leI iBRsLtfcfr, aprfD qy dMgfkfrIaF nMU Kqm krn dy
nfary lf ky qy iesy bhfny insLfnf bxfAuNdI hY jF ikhf jf skdf hY ik isrP rfjsI
zrfmf hI rcdI hY. jdoN ik sfry aprfD dI jVH hmysLf srkfr Kuwd rhI hY. ies nfl
lok vI mUrK bxy rihMdy hn. awj kwlH rfjnIqI aprfD dy sfhmxy bsqf by jF ds nMbr
dy bdmfsLF qy hor aprfDIaF dI bhuqI aihmIaq nhIN rhI Auh qF Auprly sqr dy
aprfDIaF dy afsry isrP idn-ktI krdy sfP idKfeI idMdy hn.
byiensfPI qy pwKpfq ivcoN iGrxf, nPrq aqy afpsI ivroD pYdf
huMdf hY ijs ƒ mOkfpRsq sLfsn qy hor lok afpxI idsLf anusfr Aus ivroD dI vrqoN
krdy hn ijs ƒ srkfrI jF gLYr-srkfrI awqvfd ikhf jf skdf hY ijs ivcoN aprfDI,
mnuwKI bMb, dihsLqgrd afid pYdf huMdy hn. huxy hI amrIkf ny mnuwKI bMbF dy hoNd
ivc afAux dy kfrnF sbMDI Koj krn leI Auprflf arMiBaf hY ijs ’qy bhuq pYsf Krc
krky smFbwD irport qy Koj krn leI sLurUafq kIqI hY pr lyKk df inwjI iKafl hY ik
ies sB aprfDnfmy df afDfr byiensfPI hI hY. iehI ibrqI afpxI qfkq nMU vDfAux qy
PYlfAux Kfqr hor dysLF ivc vI pfeI jFdI hY.
mn dI sLFqI qy iqafg df Drm:
‘mn df afnMd’ qy ‘qn df suwK’ df aMqr sRI gurU gRMQ
sfihb (igafn df sfgr) dy hvfly nfl smJfAux vflf isrkwZ iswK Drm df mhfn ivdvfn,
pRBfvsLflI aqy AuWGy kQf vfck qy ivafiKafkfr igafnI sMq isMG mskIn
sUbf srhwd (pfiksqfn) dy ijLlf bMnMU, ksbf
‘lwk mrvq’ ivKy ipqf s[ krqfr isMG aqy mfqf rfm kOr dy Gr akqUbr 1934 nMU
jnmy qy 18
PrvrI 2005 nMU 71 sfl dI Aumry afnMd qy suwK mfnx qoN bfad sdIvI sLFqI leI ieh
sMsfr nMU Cwz igaf. mn dI sLFqI swc (Drm) ivc hY qy srIr dy aMdroN hI imldI hY
qy iqafg df rfh hY. jdoN ik qn df suwK (pdfrQ) bfhroN pr ijAuN ijAuN ies suwK
nMU Bogdy hF duwK vDdf clf jFdf hY. lok ‘mn dy anMd’ leI Gwt pr ‘qn dy
suwK’ leI ijafdf Btkdy hn. ies leI duKI rihMdy hn. inwjI qjrbf vI iehI dwsdf
ik duwKI krn qy duKI hox vfly ‘mn dy afnMd’ qy ‘qn dy suwK’ ivc aMqr
nhIN smJdy. dUsry leI swc dy rfh ’qy cwlx vfly hI ‘mn df anMd’ Bog skdy
hn. suKI qy duKI dI pihcfn krn leI ieqnf hI ilKxf kfPI hovygf. jdoN qwk brfbrI
dy isDFq aqy srbwq dy Bly dy mudeI sRI gurU gRMQ sfihb df pUrn pRcfr lokF qwk
nhIN phuMc jFdf Aunf icr lyKk df idRVH ivcfr hY ik dby-kucly lok ijnHF leI iswK
Drm hoNd ivc afieaf hY Auh zfktr BIm rfE aMbydkr dI QF kfnMUndfn isLafm suMdr jI
jF ies vrgy iensfnF dy pUjk bxngy qy aMq rfm iblfs pfsvfn ijsny pihlF hI afpxI
iewCf pRgt kIqI hY ik jdoN vI dilqF ƒ Bfrq aMdr koeI Drm apnfAuxf ipaf qF Auh
iswK Drm hI hY ikAuNik awj iswKI dy lV lwg cuwky dilqF qoN ielfvf ienHF df Bfrq
aMdr koeI Drm nhIN hY. sRI gurU gRMQ sfihb hI brfbrI qy srbq dy Bly df aml krn
Xog "Drm-inrpwK" Drm
df rfh hY.
icqfvnI qy jLrUrI iDafndyx Xog:
awj jdoN sMsfr iekjuwt ho irhf hY. kI BfrqI smfj dI purfqn
pwKpfqI bMdobsq dI aprfDI nIqI qoN Cutkfrf pfAux leI kfƒn dy rfj dI sQfpqI df
rfh Cwz ky nvInqm aprfD df "isDFq" dwby-kucly smfj ƒ jgfAux qy
AuTfAux leI apnfAux dI afigaf idwqI jfxI cfhIdI hY? BfvyN swqf dI BuwK awj
KLudbKLud smfijk qbdIlI df kfrn bxdI jf rhI hY qy iehI nvInqm aprfD nMU AusfrU
pwK dwisaf j irhf hY. kI byamlI svrfj aqy rfm-rfj dy nfary hyT pwKpfqI bMdobsq
(mƒvfd) dI kpt qy Cl nIqI dy isLkfr smfj ƒ iehI Kqrnfk nIqI apxf ky afpxy afp
ƒ mukq krvfAuxf hovygf? jy ies sbMDI Bfrq dy BUqkfl qy hux BivwK vwl njLr
mfrIey qF kfƒn dy rfj dI sQfpnf qoN bgLYr qy ies ƒ driknfr krn kfrn siQqI
icMqf jnk qy KUn Krfby vflI bxI njLr afAuNdI hY. ies dy nfl hI afpsI ivsLvfs Kqm
krn qy tuwtx kfrn pirvfr vfd qy vMsLvfd vI hfvI ho igaf hY.
jdoN BfrqI jnqf pfrtI gruwp (kOmI lokqMqrI gwTjoV) kyNdr ivc
swqf ’c afieaf qF Aus ƒ vot bYNk nIqI qihq mƒvfdI soc kfƒn nfloN pihlF
nfloN vI vD sfriQk njLr afAux lwg peI sI. Ausny afpxy rfj-kfl drimafn mfieaf ƒ
Bgvfn kih ky iBRsLtfcfr qy aprfD ƒ KuwlH dy idwqI sI. nrismhf rfE dI kutl
cfxkIaf nIqI ƒ dysL dI eykqf qy aKMzqf df nF dy ky jfiejL hI nhIN Tihrfieaf
igaf sgoN pUrf smrQn idMidaF Aus ƒ ieh kih ky vI snmfinaf igaf ik nrismhf rfE
jI mfzrn cfxkIaf sn. aijhI pfrtI vloN kfƒn dy hwk ivc nf hI koeI kdm puwitaf
igaf qy nf hI hux Auh ies sbMDI koeI stYNz lYx dy hwk ivc hn ikAuNik AunHF df
vot bYNk pihlF qoN hI mƒvfdI bMdobsq dy DfrnIaF df hY nf ik kfƒn dy rfj sQfipq
krn vfilaF df hY.
kOmI lokqMqrI gwTjoV (aYn[zI[ey[) aqy sFJf pRgqIsLIl gTbMDn
(XU[pI[ey[) ivcoN bfhr inkl ky afAux vfly qy hor pRFqI pfrtIaF ik aMq amlI rUp
ivc kfƒn df rfj sQfpq krky hI dysL nMUN sMsfrIkrn dI dOV ivc snmfinqmeI ZMg nfl
sLfml krky awgy iljf skdy hn jF nhIN vI dyKx Xog gwl hY. iesy ivc hI aMq dysL qy
ies dy smfj df Blf ho skdf hY. hux gwl iensfnI snmfn dI hox lwgI hY jo AusfrU hY
BfvyN ivkfs kfrjF ƒ vI ipwCy Dkylxf duKdfeI jLrUr hY. ies vyly mƒvfdI vot bYNk
df Jukfa dUsrI iDr vl hox krky kFgrs dwby-kucilaF dI gwl krky aprfDI rucIaF ƒ
iKVy mwQy brdfsLq kr rhI hY. pr ies pfrtI aMdr vI sLYqfn dy rUp ivc pwKpfqI
bMdobsq (mƒvfd) sQfeI rUp ivc Cuipaf hoieaf hY. BfrqI sMivDfn vI pwKpfqI qy
mnMUvfd df pwK pUrdf hY. iehI kfrn hY ik pfrlImYNt Kud hI iBRsLtfcfr qy aprfD dI
afigaf idMdf hoieaf lokrfj df mKOl AuzfAuNdf hY.
hux dyKxf bfkI hY ik ies iBRsLtfcfrI, pwKpfqI qy aprfDI isstm
aMdr Bfrq dy rfsLtrpqI, zfktr ey[pI[jy abduwl klfm vwloN imqI 25 PrvrI 2005 nMU
sMsd dy dovyN sdnF dI sFJI bYTk nMU sMboDn krn smyN srkfr dIaF nIqIaF bfry aYlfn
ik, ‘igafn ienklfb’, ‘mfzl sLfsn jLfbqf’, ‘kOmI rujLgfr grMtI’, ‘kOmI
pyNzU ishq imsLn’ qy ‘Bfrq inrmfx’ aid kilafxkfrI XojnfvF sLurU krnf hY qy
ienHF aDIn suDfr dI afs rwKxI ikqnI ku pRmfxvfdI hY? pr pihlF qF srkfrF vwloN
kIqy bhuqy aYlfn kfgjLI sfbq huMdy rhyy hn qy iBRsLtfcfr hI hfvI irhf hY.
vwloN:
blbIr isMG sUc, aYzvokyt
mnuwKI aiDkfrF leI srgrm qy
jnrl skwqr,
iswK ivcfr mMc, luiDafxf.
Mobile: 98143-34544
26 February, 2005
gurmIq isMG afstRylIaf
Dear Professor Inder Singh jee
(Patiala),
Waheguru jee ka Khalsa
Waheguru jee kee Fateh
After reading your Book and listening to your three MP3CDs, we
requested for your assistance on the above-mentioned subject matter but we have
not received any response so far.
If you remain busy all the time, you can ask your worthy son
(Kanwardeep Singh & Daughter-in-law) to let us know as there are no Punjabi
printing facilities. Moreover, here printing cost is exorbitant when compared to
Punjab.
At the same time will you please let us know the cost including
delivery in respect of your three or more MP3CDs - Sikh Sidhaant, Kee Eh Sikhaan
Dey Teiohaar Hann ? Ethaas Bolda Hai if we order 100 sets with paper or plastic
pouch. These will be distributed here without any cost as Sikh Khalsa Mission
Incorporated does not sell any such material.
With best wishes,
Gurmit
Singh [Tel. No. 61 - 2 - 9837 2787]
blbIr isMG sUc aYzvokyt
Bog ’qy ivsLysL qy XfdgfrI sFJ:
iswK ivdvfn srdfr gurBjn isMG igwl (lfielpurI)
swcy-suwcy jIvn dy pFDI afpxy ipWCy afdrsLvfdI lIhF Cwz gey
iswK ivcfr mMc dy PfAUNzr pRDfn qy izptI suprzYNt puils
(irtfierz) iswK kOm qy dysL leI sLfndfr syvf inBfAuNdy qy mnuwKI aiDkfrF dI rfKI
leI duinafvI Gol krdy imqI 14 PrvrI 2005 nMU 85 sfl dI Aumr qk cVHdI klf vflf
jIvn ibqfAux qoN bfad, ies sMsfr ƒ hmysLf leI alivdf kih gey.
Auh iensfnIaq dy pujfrI sn. Auh vihmF-BrmF, pKMzF qy
aMD-ivsLvfs dy ivruwD zt ky pihrf idMdy hoey hr iensfn nMU swcy-suwcy jIvn df
DfrnI dyKx dy cfhvfn sn. ies dy Ault clx vflI soc ƒ AunHF dI klm ny kdI nhIN
bKLisaf sI. iehI kfrn sI ik keI isafsI mOkfpRsq, stMtbfjL qy jUTIaF plytF cwtx
vfly zrpok, AunHF dy aflock vI sn. AunHF ‘ibprn kI rIq’ dy pujfrI iswK
afgUaF qy aijhI Dfrnf dy ipClwgF df hmysLf krVf ivroD kIqf ijs kfrn AunHF vloN
vrqy "bRfhmxvfd" sLbd ƒ AunHF dy ivroDI iPrkfpRsqI nfl joVn df hmysLf
asPl Xqn krdy rhy. AunHF dI komlqf df sbUq ieh hY ik kuJ ihMdU bwicaF leI pVHfeI
afid df afpxI jyb ivcoN Krc krnf vI ienHF dy jIvn dI inrpwKqf nMU drsfAuNdI
AuwGI imsfl rhI hY.
jdoN puils ivc qrwkI pfAuxf iek inafrI qy msLkl gwl hI sI
AudoN AunHF df iek AuWcy-ahudy ’qy phuMcxf aqy irtfiermYNt qoN bfad vI
gLYr-iswKF qy iswK puils krmcfrIaF qy aiDkfrIaF ivc hrmn-ipafry bxy rihxf afpxy
afp ivc sPl vrqfvy df sbUq hY ikAuNik AunHF hmysLf swc df sfQ idwqf. AunHF
sYNkVy KojI lyK iswKF ivc af rhIaF kurIqIaF dy kfrnF ’qy ilKy ijnHF ivcoN kuJ
lyKF ƒ AunHF ny "scu suxfiesI sc kI bylf" (vrqmfn ieiqhfs dy KLUnI
pwqry) nfmI pusqk df rUp idwqf qy AunHF zf[ brijMdr isMG iswDU df qih idloN
DMnvfd kIqf ijnHF ny lgfqfr AuqsLfh dy ky ieh ikqfb ilKx leI AunHF nMU pRyirq
kIqf sI. Auh iemfndfrI qy nyk clxI dy jIvn Br mflk rhy qy AunHF ny afpxI pusqk
ivc AunHF puils aPsrF df vI DMnvfd kIqf hY, "jo hukmF ivc bwJy rih ky
vI, mnuwKqf qoN nIvyN nf izwgy".
AunHF dIaF KojI ilKqF qy jLbfnI Xfd rwKI jfxkfrI afpxy afp
ivc hI ieiqhfs qF hY hI pr ieh AunHF dI axQwk imhnq qy XfdafsLq dy sLfndfr nmUny
vjoN vI jfixaf jFdf irhf hY. ies df Pfiedf hmysLf AunHF dy sihXogI AuTfAuNdy rhy
qy afAux vflIaF pIVHIaF vI AuTfAuNdIaF rihxgIaF. mOjUdf iswKF dI siQqI qoN Auh
bhuqf AuqsLfhq nhIN sn qy ies leI AunHF dI klm ny ieAuN ilK mfiraf:
kOm myrI df hfl mYN kI dwsF?
ieh luwtI hoeI dukfn hY, ipafry.
AunHF dy jIvn dy aMqm pVfa dy vIh sfl smyN mYnMU AunHF nfl
moZy nfl moZf joV ky qMgIaF qursLIaF vyly bqOr jnrl skwqr, iswK ivcfr mMc, AunHF
dy qjrby qoN lfB AuTfAux df mOkf imilaf qy s[ igwl ny afpxy jIvn nfl sbMDq
‘aMimRq Ckx dy vfikaf’ df ijLkr kridaF ieAuN ikhf, "ik mYN vI
dysL dI vMz qoN pihlF aMimRq Ck ky pUrn iswK ho igaf sI pr rihq nf rwKI jfx krky
pUrf nf Auqiraf ijs kfrn mYN kfPI icr lMmI soc ivc zuwbf irhf pr ies df jvfb
mYƒ AudoN imilaf jdoN mYN ijs "sfD" qoN aMimRq Cikaf sI Aus ƒ afpxy
awKIN iek aYm[aYl[ey[ dIaF lwqF Guwtdy dyiKaf. AunHF df aksr kihxf sI ik
kwcy-ipwly ivcoilaF ny aMimRqpfn ƒ Zfh lfeI hY." AunHF hmysLf pfKMzI
sfDF ƒ afpxI ilKqF ivc bVy afVy hwQIN ilaf qy zyryvfd df ivroD kIqf. ieh
AuWcI-suwcI jIvnI dI pukfr krn vflf pFDI nfc-gfixaF dI isPq ivc ilKqF ilKx vilaF
dy mn ƒ vI nhIN BfAuNdf sI.
ies iswK ivdvfn dy amlI jIvn ƒ hor rMgq nfl pysL krn vfilaF
ny vI ies afdrsLmeI mnuwK nfl iensfP nhIN kIqf. myrf kihxf hY ik ies qRfsdI leI
Bfrq df mOjUdf ivgiVaf ZFcf hI ijLMmyvfr hY. s[ igwl dI klm ny 1987 qoN hux qwk
iswK mfmilaF sbMDI, dys qy prdys dy pricaF ivc 350 dy lgBg lyK Cpvf ky koisLsL
kIqI hY ik cVHdI klf vflI kOm ƒ ‘mgrmwCF qy ajgrF’ dy mnsUibaF qoN jfxMU
rwiKaf jf sky. mgr, keI lok qF icV ky guwsy ho gey qF ienHF ilK mfiraf:
mYN iXh hI kihqf Qf ik myrI aFK dyK skqI hY,
qo muwJ pr tUt pVHf sfrf sLihr nf-bInf.
vfihgurU dI apfr bKisLsL nfl kvI ‘qrs’ dy sLbdF anusfr:
jdoN mYN ilK htdf hF, qF eydF afm huMdf hY,
ijvyN Kf aOsLDI, bImfr ƒ afrfm huMdf hY.
mYN pINdf nhIN, jo pINdf hF surfhI dI isafhI coN,
qF EQy hwQ ivc myry, klm df jfm huMdf hY.
s[ igwl df afdrsLvfdI jIvn iek cfnxmunfry df kMm krdf rhygf
ikAuNik ienHF dIaF ilKqF ivc ieiqhfs df drd Cuipaf hoieaf hY. ieh afpxy inwjI
pirvfr dI syvf qoN aiqaMq KusL rhy ijnHF AunHF ƒ hmysLf hONslf idwqI rwiKaf.
Auh kOmI prvfinaF leI vI afpxf drd ieAuN ibafn kr gey:
"ijhVy lwKF dI igxqI ivc sLhId kIqy gey, apMg kIqy gey,
JUTy mukfbilaF ivc mfry gey, glLF ivc tfier pf ky sfVy gey, awD sVy dirafvF ivc
roVHy gey, bwcIaF nfl sir-bfjLfr smUhk blfqkfr dy drsLk bxfey gey, aMg aMg qoV
ky guMm kr idwqy gey, axpCfqy sfV idwqy gey, gurU drbfrF aMdr mwQf tykx afey
BuMn idwqy gey."
s[ gurBjn isMG igwl df hmysLf kihMdy sn ik ieh sB kuwJ kyvl
ies leI hoieaf ikAuNik "sLhId hox vfly iswK sn qy sLfvn vfdIaF koloN,
Auh iekrfr pUrf krn leI kihMdy sn jo bRfhmxvfd ny afjLfdI qoN pihlF kIqy sn aqy
iswK Drm ƒ ijAUNdf rwKxf cfhuMdy sn".
imqI 20 PrvrI 2005 ƒ bfad dupihr 2:30 qoN 3:30 vjy qwk
smUh AunHF df pirvfr, irsLqydfr, imwqr qy sfQI jo AunHF dI mnuwKqf pRqI syvfvF
qoN jfxMU hn, ies mhfn iswK syvk ƒ AunHF dI aMqm ardfs ivc gurduvfrf sLRI
gurU isMG sBf, krqfr isMG srfBf ngr, luiDafxf ivKy sLfml ho ky sRI gurU gRMQ
sfihb dI hfjLrI ivc sLrDf dy PuwlH Byt krn leI iekwqr hoxgy.
blbIr isMG sUc,
jnrl skwqr, iswK ivcfr mMc, liDafxf.
mobfeIl nMbr: 98143-34544;
Date: 17 February 2005
vrlz isWK kONsl
The US Federal Bureau of Investigation (FBI) has broadcast a new national
recruiting advertisement for Intelligence Analysts featuring a Sikh.
The advertisement can be viewed at www.fbi.gov.
Click on the top right hand
side under the title "Watch our new national recruiting ad for Intelligence
Analysts!". The following versions can be viewed / downloaded:
- Streaming Video:
http://www.fbi.gov/filelink.html?file=/real/recruit/intell_analyst_stream.rm
- MPEG Video: http://www.fbi.gov/real/recruit/intell_analyst.mpg
- Download:
http://www.fbi.gov/filelink.html?file=/real/recruit/intell_analyst_download.rm
The transcript of the advertisement is
(http://www.fbi.gov/recruit/intell_analyst.htm):
"I have an international relations degree.
I speak Panjabi fluently.
I analyze and decipher security threats.
I am an Intelligence Analyst in today's FBI.
It's not the same world.
It's not the same FBI.
In defense of this great nation, our mission has expanded considerably.
Join me.
You'll gain the training, the support, and the resources to become one of
America's finest.
Today's FBI.
It's for you."
srvjIq isMG
s: mwKx isMG jI, bynqI ieh hY ik 28 jnvrI dI ‘ajIq jlMDr’ ivc lflf lfjpq
rfey vfry iewk lyK piVHaf sI . mY Aus lyK nfl sbMDq jfxkfrI jo srdfr kpUUr isMG
dI dI ilKq ‘sfcI sfKI’ ivc drj hY Aus nMU tfeIp krky ajIq nMu Byijaf sI pr
AnHF ny koeI jbfb nhI idwqf. afp jI nMu bynqI hY ik jy afp jI TIk smJo qF ies
nMu ‘iswK mfrg’ qy pfAux dI ikRpflqf krnI jI qF jo pfTk asl ieiqhfs qo jfxU
ho skx.
afdr sfihq
srvjIq isMG
*****
jnm idn `qy ivÈyÈ
mhfn dyÈ Bgq-lflf lfjpq rfey
pMjfb kysrI lflf lfjpq rfey df jnm 28 jnvrI 1865 eI: ƒ pMjfb
dy luiDafxf iËlHy dy iek ipMz ivc hoieaf sI. ienHF dy jIvn `qy ienHF dI mfqf dy
Dfrimk suBfa df zUMGf pRBfv ipaf. 13 virHaF dI CotI Aumr ivc hI ienHF df ivafh
ho jfx `qy vI ienHF dy icMqn aqy aiDaYn ivc koeI kmI nhIN afeI. ividafrQI jIvn
dOrfn hI AunHF ƒ afrIaf smfj dy sflfnf smfgmF `qy swdy idwqy jfx lwgy.
ijnIN idnIN kFgrs dI sfrI kfrvfeI aMgryËI BfÈf ivc huMdI
sI, AudoN lflf lfjpq rfey ny ihMdusqfnI BfÈf dI vrqoN kIqI. 18vIN sdI dy aKIr
ivc dyÈ ivc akfl ipaf. lok BuwK kfrn mr rhy sn. dyÈvfsIaF dI ies siQqI ƒ
suDfrn leI lflf ny qn, mn aqy Dn nfl Xqn kIqy. sMn 1905 ivc bnfrs ivc sRI gopfl
ikRÈn goKly dI pRDfngI hyT kFgrs df iejlfs hoieaf, ijs ivc ivdyÈI vsqUaF dy
bfeIkft df mqf pfs kIqf igaf. iesy vrHy rfÈtrI kFgrs ny lflf jI aqy sRI gopfl
ikRÈn goKly ƒ brqfnvI sMsd ivc ihMdusqfnI jnqf df kys pyÈ krn leI Byijaf
igaf. ieMglYNz qoN lflf jI dUjy XUrpI dyÈF df dOrf krky jdoN dyÈ prqy qF AunHF
ny brqfnvI sfmrfj df Ëordfr ÈbdF ivc ivroD ÈurU kIqf. iesy dOrfn lflf jI ƒ
do hor afpxy ivcfrF dy sfQI mhfrQI imly. Auh sn vIr BUmI mhfrfÈtr dy sRI bfl
gMgfDr iqlk aqy dUjy sn bhfdr bMgfl dy sRI ivpn cMdr pfl. ienHF iqMnF mhfrQIaF
dy iekwTy hox nfl aMgryË srkfr dI hkUmq ihl geI. aMgryËF ny lflf lfjpq rfey
aqy AunHF dy sfQI s: ajIq isMG ƒ dyÈ qoN kwZ idwqf. afËfdI sMGrÈ ivc ieh
pihlf mOkf sI ik dyÈ BgqI dy doÈ ivc do dyÈ BgqF ƒ jlfvqn kIqf igaf sI.
sMn 1927 eI: ivc nvMbr ivc qqkflI vfiesrfey lfrz ierivn ny
BfrqI ivDfn kimÈn dI inXukqI df aYlfn kIqf, ijs qihq hr ds virHaF ivc Bfrq dI
isafsI siQqI dI brqfnvI sMsd vwloN jFc kIqy jfx df pRbMD sI. ies kimÈn ƒ
sfeImn kimÈn ikhf jFdf sI. BfrqIaF ny ies kimÈn df Ëordfr ivroD kIqf. sfry
ihMdusqfn ivc Aus df kfly JMizaF nfl svfgq kIqf igaf.
sfiemn kimÈn df kfly JMizaF nfl svfgq krn leI ihMd kysrI
lflf lfjpq rfey dI agvfeI hyT iek ivÈfl jlUs kwiZaf igaf. jlUs ivc Bfg lYx vfly
lokF df ihMsf pRqI koeI ruJfn nhIN sI. ies ÈFqI jlUs ƒ ieDr-AuDr krn leI lfhOr
dI puils ny sFzrs nfmk iek puils aiDkfrI dI agvfeI ivc lokF `qy lfTIcfrc kIqf.
nqIjy vjoN lflf lfjpq rfey gMBIr rUp ivc ËÉmI ho ky izg pey. lflf jI ƒ hspqfl
iljfieaf igaf. lfTIcfrj dy 17 idnF bfad 17 nvMbr ƒ ihMd kysrI lflf lfjpq rfey
ies dunIaf ƒ Cwz ky sdf leI cly gey. ÈhId Bgq isMG aqy AunHF dy sfQIaF ny CyqI
hI aMgryËI puils aiDkfrI skft ƒ mfr ky lflf jI dI ÈhIdI df bdlf ilaf. awj
dyÈ dI siQqI ƒ muwK rwKidaF duÈmx dy nfpfk ierfidaF df jvfb dy ky iek vfr iPr
sfƒ lflf jI dI kurbfnI dI kImq cukfAuxI hovygI, qF hI asIN AuunHF dy supinaF ƒ
sfkfr kr skdy hF.
sudyÈ afrIaf
*****
qsvIr df dUjf
pfsf
sMn 1919 dy aYkt ivc hI ieh insLicq ho cukf sI ik pMjF sflF
ipCoN, ihMdusqfnIaF nMU rfj-Bfg ivc vDyry ihsydfr bxfAux dy ZMgf AuWqy ivcfr
hovygI. ies anUsfr, sMn 1928 ivc, sfeimn kimsLn ihMdusqfn pDfiraf, pr kFgrs ny
ies df ieh kih ky bfeIkft kr idwqf ik ies ivc ihMdusqfnI nyqf ikAuN sLfml nhI
kIqy gey . BfvyN sfeimn kimsLn ny ieh mMn ilaf ik Auh sYtrl asYblI, idwlI dy
cuxy hoey numfieMidaF nMU nfl rlfAux leI iqafr hn, pr kFgrs ny sfeimn kimsLn nMU
sihXog dyxf nf mMinaF.
ienHF idnF ivc, ienHf sqrf df ilKfrI lfhOr gOrimMt kflj ivc
ividafrQI sI aqy ijs idn sfeimn kimsLn lfhOr pujf, Auh akqUbr df aMq hovygf, ik
Auh vI afpxy doNh jmfqIaF nMU nfl lY ky rylvy stysLn AuWqy qmfsLf dyKx igaf. agy
koeI do ku so afdmI ,ijnHF ivc lflf lfjpq rfie qy pMzq mdn mohn mflvIX BI sn,
stysln kol phuMcy hoey sn. lLflf lfjpq rfie dy hwQ ivc CqrI KohlI hoeI sI. mYN,
arQfq ienHF sqrF df ilKfrI, qy myry sfQI BI, GusV ky, lflf lfjpq rfie dy kol jf
Kloqy. stysLn dy sfhmxy vflf vwzf mYdfn sfrf KflI ipaf sI qy aMdr jfx dy rfh,
rwsybMdI krky puils ny roky hoey sn. koeI ds pMdrF pulsIey, do gory sfrjMt, qy
iek pulsI hfkm (ijhVf ik keI vrHy ipwCo, mYnNUM pqf lwgf ik Auh imstR hYimltn
hfrizMg, afeI pI aMimRqsr df sInIar suipRzMt puils sI) asfzf rfh rokI rwsybMdI
dy ipwCy KVHy sI. stysLn df drsLnI dlfn, ijQo ik musfPLr bfhr inkldy hn, asfQo
dUr Gwto Gwt do sO gjL pry sI. kuJ icr ipWCoN kuJ motrF, iqMn jF cfr, swjy hwQ
vl nMU asfQo pHrF, hvf ho geIaF. sLwk ipaf ik ieho sfeImn kimsLn dy bMdy hn.
lflf jI ny AWcI avfjL nfl ikhf: "sLym, sfeImn, go bYk" qy nfl hI
mflvIX jI ny ipwCy qFgy ivc bYiTaF hI ieho hyk lfeI. asIN vI cIky: "sLym
sfeImn, go bYk". ies gwl dI nf asfnUNM AudoN smJ sI qy nf hux pqf hY ik
sfeImn ny sLrm vflI kI krqUq kIqI hY. pr ies sfeImn nMU dyKx leI, aglI kqfr ivc
Kloqy asI BI aqy asfzy ipCy Kloqy bfkI afdmI BI, buhq Auqfvly sn. ipwCoN Dwkf ju
ipaf qF asfzf Bfr asfzy awgy bMnHy hoey rok-rwisaF qy pY igaf qy ieAuN pulsI
hwd-bMdI tutwx lgI. ies smy, imstR hYimltn hfrizMg, pMj Cy pulsIaF smyq, asfzy
vwl vDy. hYimltn hfrizMg dy hwQ ivc koeI iqMn cfr PLut lMmI bYNq dI motI sotI sI
aqy pulsIaF dy hwQF ivc srkfrI zFgF. hYimltn hfrizMg awgy viDaf, pr iksy isphI
ny zFg nhI AulfrI. hYimltn hfrizMg sotI Aulfr ky, Aus nMU hvf ivc mfrdf, ijQy
lflf lfjpq rfie KVHy sI, rwsI kol afieaf. " pICy hto, gYt bYk". Aus
smy isrP iewk vfr, Aus dI bYNq lflf jI dI CqrI dy Auqly pfsy lwgI. bws ieqny icr
ivc sfeimn kimsLn vfly stysLn qoN keI mIl dUr jf cuwky sn aqy asI sfry Gro GrI
muV afey.
imstr skft, sInIar suipRzYNt puils, ijs nMU Ausy sLfm lflf
lfjpq rfie NnMU zFgF nfl kuwtx df doÈI Qfipaf igaf, ieh sfrf smF rylvy styÈn
dy aMdr, plytPfrn AuWqy hI mOjUd irhf. imstr sFzrs, aisstYNt suipRzYt puils ijs
nMU ies GVnf dy do ku mhIny ipwCoN, nojvfn nYÈinilst iswK, Bgq isMG ny jF Aus
dy sfQI ny, myrIaf awKF dy sfhmxy golI nfl Auzf idwqf, aqy nfl hI afpxy sfQI
aÌsr nMU bcfAux df Drm pfln krdy iswK aqy iesy doÈ ivc, inrdosLI hvldfr cMnx
isMG nMU mfr suitaF, Auh sFzrs Aus idn sfeImn kimsLn dI afmd Auqy lhOr rylvy
stysLn dy pMj pMj mIl nyVy ikqy nhIN sI.
jdo mYN aqy myry sfQI muV ky kflj afey qF ajy asfzf iewk
lYkcr, pRoPYsr PLrQ df, rihMdf sI . asI cwup-cpfqy, ipCly drvfijAuN kmry vVy qF
pRoPYsr PLrQ ny asfnUM dyK ilaf qy AuWcI jYkfrf Cwizaf: "Èym ÈYnm, go
bYk". ijvy ik kudrqI sI, mY qy myrf sfQI Gbrf gey, pr pRoPYsr PLrQ ny hws
ky asfzf idwl iTkfxy kr idwqf. pRoPYsr PLrQ sLbd-Aucfrn boD
(Phonetic)
dy mfihr sn aqy rhwsX AunHF dy "sLym sLYmn go bYk" df ieqnf hI sI ik
asF BI, bfkI lokF nfl rl ky, rylvy stysLn AuWqy, "sLym sLYmn" kih ky
"sfeImn" sLbd df asLwuD Aucfrx kIqf hovygf aqy ieAuN pRoPYsr PLrQ
koloN pRfpq kIqI iswiKaf df anfdr kIqf hovygf. asfzy sfeImn kimsLn dy briKlfP
nfhry lfAux AuWqy koeI ieaqrfjL EnHF nMU nhI sI , isvfey asLUwD sLbd-Aucfrx dy.
Ausy sLfm morI drvfjLy dy bfhr, lhOr ivc, iek pbilk jlsf
hoieaf, ijs ivc lflf lfjpq rfie, afpxy "pjMfb kysrI" ibrud dI pYj
rwKdy hoey grjy, "awj ijhVIaF lfTIaF asfzIaF CfqIaF qy vwjIaF hn, Auh Auqny
hI ikwl aMgRyjLI sfmrfj dI lfsL dy qfbUq ivc Tuwk gey hn." iewQy lflf jI ny
spwsLt dosL lgfieaf ik AunHF dI CfqI Aupr imstr skft ny zFgF mfrIaF hn.
sMn 1942 ivc, jdo ik mYN krnfl ijLly df izptI kimsLnr sI aqy
imstr hYimltn hfrizMg, aMbflf ryNNj dy zYputI ienspYktr jnrl puils, qF iek smyN
asI iekwTy rfq df Kfxf Kf rhy sF, ik AunHF mYnMU ieh kQf suxfeI, ik sMn 1928
ivc, sfeImn kimsLn dI afmd vyly hvf ivc bNYq Aus ny GumfeI sI, jo ik lflf lfjpq
rfie dI CqrI AuWqy jf lgI sI. Aus ny disaf ik imstR skft Aus sfry smyN aMdr
rylvy plytPLfrm AuWqy irhf aI aqy lflf lfjpq rfie ny afpxI iek purfxI qy jLfqI
ikV kWZx leI (ijs df ik vrnx ivsqfr lflf jI dI AuWc kIrqI ivc ikvyN vI vfDf nhI
kr skdf), skft dy iÉlfP ieh khfxI GV leI sI ik skft ny lflf jI dI CfqI qy zfgF
mfrIaF. mYN Aus vyly hYimltn hfrizMg nMU ieh pRgt nf kIqf, ik cOdF vrHy pihlF,
mYN ieh sB gwlF afp awKIN izwTIaF sn, pr myry mn ivc ies aMgRyj aPLsr dI scfeI
df zuMGf pRBfv ipaf, ik cOdF vry bIqx ipwCoN BI, jdoN ik ies Gtnf dy bVy duKFqk
iswty inkl cuky hn, ieh afdmI sqX nMU vDf Gtf nhIN irhf.
sfeImn kimsLn dy lfhOr puwjx qoN iqMn ku hPLqy ipCoN hI lflf
lfjpq rfie dI, AunHF dy purfxy dIrG rog, inXUn-ihRdX gqI duafrf, idl dI Dfm bMd
hox kfrx imRqU ho geI qF do ihMdU kFgrsI zFktrF ny ieh srtIiPLkyt dy idqf ik ies
imRqU df krqrI kfrx
(Efficient cause)
Auh zfgF dIaF swtF hI hn, ijhVIaF ik iqMn hPLqy pihlF AunHF nMU vwjIaF sn.
inrsLdyh ienHF kFgrsI zfktrF nMU igafn sI ik mnoklpq zFgF dIaF swtf nfloN vDyry
mMnxXog kfrn, lflf jI dI imRqU df Auh mfnsk icMqF qy BY sI , ijhVf ik AunHF nMU
aMdro aMdr KfeI jFdf sI ik hux AunHF dI jnqk kIrqI, pbilk jIvn aqy inwjI soBf df
aMq hox hI vflf hY, ijs siQqI bfbq ‘BfgvqgIqf’ ivc aMkq hY: ‘sMBfvm
cfkIrqI mrxfid nrucXqy’ (ijQy nyknfmI nfl idn kty hox AuQy sfrf pfj AuWGV jfvy
aqy apkIrqI nfl ijAUxf pvy, qd mr jfxf hI TIk hY)
ieh vfrqf , sMKyp rUp ivc, mfstr qfrf isMG jI dI, afpxy dYink
aKLvfr, ‘akflI qy pRdysI’ aMimRqsr, dy 30 mfrc sMn 1928 dy aMk ivc, ilKI
hoeI ies pRkfr hY;
"lflf lfjpq rfie dI ‘pIpls srvYNts sosfietI’ ny
mjLhbIaF, rmdfsIaF qy hor aCUq afKy jfdy isMGF nMU piqq krn dI lihr sLurU kIqI
hoeI hY. ijs qrFH pihlF, iesy mMqv nfl, afrIaf smfjIaF ny skUl Kohl ky afpxI cfl
qy prdf pfAux leI iksy df nfm BfrqI skUl aqy iksy df ‘pbilk skUl’ riKaf sI,
Ausy qrHF hux ies ‘pIpls sosfietI’ dy prdy Qly iPr ieh kihMdy hn ik asIN qF
aCUqF nMU AuWcf kr rhy hF. sfzf iksy Drm nfl vfsqf nhIN. pr jd ipMzF ivc jFdy hn
qF iswK gurUaF ivruD pRcfr krdy hn qy iswK Drm Auqy hmly krdy hn aqy asfzy keI
ipMzf ivcoN gurU gRMQ sfihb df pRkfsL htf idwqf hY aqy Auh lok jo pihlF gurU dy
sLbd pVHdy sn awj afrIaf smfjI Êjlf pVH rhy hn… sLok dI gwl hY ik ‘pIpls
srvYNts sosfietI’ jo iek polItIlk jmfq hY, ies qrHF iswKF ivruwD pRcfr kr hrI
hY. lflf lfjpq rfie ny lg Bg swqr hjfr rupieaf amRIkf dy isMGF qoN sMn 1914-1915
dy kYdI isMGF dy prvfrF dI shfieqf leI ilaFdf sI. Auh rupeIaf iksy dy Gr nhI
puwjf. sLfied ieh rupeIaf hI ‘pIpls susfietI’ ies (iswKI ivruD) kMm leI vrq
rhI hY. ies vfsqy asI amRIkf knyzf invfsI Éflsf jI nMU Ébrdfr krdy hF ik Auh
afpxy rupey df ihsfb puwCx qy jy PLihirsq Gl dyx qy TIk pUrf pUrf ilK Glx………qF
asI Auh lflf jI qoN vsUl BI kr skdy hF."
isqMbr, 1928 ivc iqMn vfr, mfstr qfrf
isMG jI ny lflf lfjpq rfie nMU iliKaf ik Aus swqr hjLfr rupey dI iswKF dI amfnq
df vyrvf idqf jfvy aqy cYlMj kIqf ik ‘pIpls susfietI’ iesy amfnqI rupey nMU
Kurd burd kr ky lflf jI ny bxfeI hY, pr lflf jI ny koeI Auqwr nf idqf. akqUbr dy
aMq Xf nvMbr dy cVHfa ivc mfstr jI ny lflf jI nMU kfnUMnI noits idqf, ik ikAu nf
lflf jI Aqy amfnq ivc iÉafnq aqy gMBIr BRsLtfcfr dy dosLLF df mukwdmf clfieaf
jfvy, ijs df koeI AuWqR lflf jI ny nf idqf, pr Auh noits lflf jI nMU aMdro aMdr
Gux vFgUM Kf igaf aqy 17 nvMbr sMn 1928 nMU ‘pMjfb kysrI" lflf jI dI idl
dI Dfm bMd hox kfrn imRqU ho geI. ies qrHf akfsL vyl dy PwlF nMU Pl lgy qy bFJ
ivDvf dy spuqR df ivvfh sMskfr hoieaf. Llflf jI dI imRqU ipCoN, jdoN AunHF dI
aMqm vsIaq Kohl ky pVHI geI qF Aus ivc iliKaf hoieaf sI ik ‘nf qf koeI rwb qy
prmfqmf hY aqy nf hI iksy Drm, asUl, sLuiBafcfr df sMsfr dI qfrIÉ ivc vjUd hY.’
iek kFgrsI dyvI nyqf, srlf dyvI cODrI, ies smyN lhOr pDfrI qy ieh ibafn aÉbfrf
ivc Cpvf ky muVdy pYrIN afpxy shury Gr, klkwqy clI geI; "lflf jI nMU dusLt
skft iPLrMgI ny zFgF mfr ky kql kr idqf hY . kI pMjfb df mrdAUpuxf iblkul
inpuMsk bx cukf hY?"
sRImqI jI qF ieh iesqRqv meI, kfmnI shcRsX, pRsLn kr ky son
sunihrI bMgfly dysL phuMc geI qy pMjfb df mrdAUpuxf, bfl Bgq isMG, ijs nMU ik
nYsLinilst iswKI afpxy cfcy ajIq isMG koloN qy dysL BgqI afpxy ipqf, is: iksLn
isMG koloN, ivrsy ivc imlI sI, dy srl ihrdy ivc pRjÍlq ho AuiTaf.
sfcI sfKI (pMnf 113-117)ivcoN Dnvfd sihq
(lyKk isrdfr kpUr isMG)
gursLrn isMG ksyl
sMpfdk srdfr mwKx isMG jI,
vfihgurU jI kf Kflsf] vfihgurU jI kI Pqih]
sR[ gurmIq isMG jI afstyRlIaf qy sR[ sMqoK isMG jI ny
"iswK mfrg" dI vYbsfeIt ‘qy lwgy kuJ Dfrimk lyKF nUM ikqfb dy rUp
ivwc iswKF qIkr phucfAux df kImqI suJfa idwqf hY. srdfr sfihb jykr myrIaF mfmUlI
ilKqF ivwcoN koeI Drm pRcfr dy kMm af jfvyN qF KusLI hovygI ik dfs iswK Drm dy
pRcfr vfsqy kuJ ihwsf pf sikaf. myrI ilKq nUM ikqfb ivwc Cpx dy Xog bxfAux vfsqy
afp sLbd joV jF ivafkrn nUM TIk kr skdy ho. ilKq dy nfl myrf nFa dyxf vI jLrUrI
nhIN. sfzf mksd qF gurmiq df pRcfr krnf hY; nf ik afpxf nFa msLhUr krnf.
gurU pMQ df dfs,
gursLrn isMG ksyl, knyzf.
gurmIq isMG afstRylIaf
Dear Makhan Singh jee,
I still reckon that Prof. Inder Singh
jee seems to be the most appropriate person to undertake this SEVA and all
printing costs we will try to pay. Although I am not the right person, I will go
through those articles before sending for print, in consultation with the
Authors concerned if they no objection. I am sure we will receive his consent by
20 Feb 2005. Let us await his positive response.
Gurmit Singh
ipRM: igafnI surjIq isMG
Respected S.Makhan Singh JI & S. Gurmit Singh Ji,
Waheguru Ji Ka Khalsa Waheguru Ji Ki Fateh
To the sentiments and suggestions mentioned within the email
and response from S.Makhan Singh JI, I fully appreciate & pro it to the
absolute tune of Gurmat Parsaar. But there remains a matter most humbly to
request, that their should not be permitted any change within ones article.
Moreover the article concerned must be provided to Guru KI Sangat & the
masses as a whole, along with the writer's name and not without. It is further
requested that if even then any change is required with some article, that
article may please be referred to the writer concerned for the purpose along
with the suggestion or suggestions.
With high regards-
Surjit Singh
(srdfr
surjIq isMG jI afp jI nfl mYN sihmq hF, koeI vI ilKq lyKk dy nfm Qwly hI CpxI
cfhIdI hY aqy Aus ilKq ivc vfDf Gftf lyKk dI sihmqI nfl hI hoxf cfhIdf hY.
spYilMg aqy grfmr dIaF glqIaF TIk krn ivc koeI vI puwC dI loV nhIN huMdI. ijvyN
ik afp jI nfl pihlF vI mYN gwlbfq kIqI sI ik afp jI dy lyKF ivc ihMdI dy sLbdF
dI Brmfr huMdI hY ikAuNik lyK qusI afp tfeIp nhIN krdy bfhroN hI tfeIp krvf ky
Byj idMdy ho. quhfzy ies hPqy dy lyK ivc sYNkVy spYilMgF dIaF glqIaF sn. ijqnf
ku mYnUM pqf sI Auh TIk kr idWqIaF sn ho skdf hY ik kfPI rih vI geIaF hoxgIaF.
myry iKafl muqfbk hr iek lyKk dy 2-3 coxvyN lyK hI Cpx vflI ikqfb ivc Cfpy jfxgy
bfkI qF ieh gurmIq isMG jF AunHF dy sihXogI hI jfxdy hn asIN qF ijqnI ku
iql-Puwl dI syvf kr skdy hF krI jf rhy hF, awgy vfihgurU nUM jo Bfvy soeI cMgf -sMpfdk)
sMqoK isMG
gurmuK ipafry srdfr mwKx isMG jIE
vfihgurU jI kf KLflsf
vfihgurU jI kI PLiqh]
gurmuK ipafry ivdvfn, pMQ drdI, insLkfm syvk, pMQ dI hr smy
cVHdIklf dI locf krn vflLy, s[ gurmIq isMG jI vwloN afp jI nUM bhuq hI kImqI qy
pMQ dI bODk AunqI vflLf suJf idqf igaf hY.
‘iswK mfrg’ dI sfeIt qy Cpx vflLy lyK, jo ik smucy iswKI
qy mnuKI igafn ivc vfDf krdy hoey pRyrnf df sroq bxdy hox qy ivvfd ivc vfDf krn
pwKoN sMkoc rwKdy hox, pusqk rUp ivc pRkfsLq krky, pfTkF qwk pucfAuxy, bVI BfrI
kOmI syvf hovygI.
jdoN vI smf sfjLgfr hovy, ies syvf dy kfrj vfsqy Audm krnf hr
pwKoN lfBdfiek rhygf.
myrI syvf, jykr mY kr skdf hovF qF hfjr hF.
rwb rfKf.
smucI mnuKqf dy Bly df cfhvfn,
sMqoK isMG
(sMpfdk
vloN:- srdfr sMqoK isMG jI ies ivc koeI sLwk nhIN ik srdfr gurmIq isMG jI dy
rom-rom ivc pMQ df drd smfieaf hoieaf hY. ieh jrUrI nhIN ik afpF sfry hI iek
dUsry nfl pUrI qrHF sihmq hoeIey pr sfnUM sB nUM pMQ df drd rwKx vfilaF nUM iksy
dy cMgy Audm nUM slfh ky Aus dI ijWQoN qwk ho sky shfieqf krn dI koisLsL krnI
cfhIdI hY. ijvyN ik qusIN ieh pwqr ilK ky kIqI hY. awj qwk myry pfs ajy koeI
ieMdr isMG ‘Gwgf’ jI df pwqr Auqr nhIN afieaf. kuwJ idn hor AuzIk ky quhfnUM
hI koeI Audm krnf cfhIdf hY. isMG bRdrjL jF hor iksy pRkfsLk nfl gwl bfq kr
lYxI. lyKF dI cox krn ivc qusIN srdfr gurmIq isMG jI nUM suJfE dy dyxy, myrI ies
ivc koeI vI dKl aMdfjLI nhIN hovygI. prUP rIizMg dI syvf vI qusIN hI kr dyxI. jy
kr myrI iksy iksm dI shfieqf dI loV hovy qF dws dyxf-DMnvfd)
gurmIq isMG afstRylIaf
Dear Makhan Singh jee, Volunteer Editor of
Sikh Marg Website,
Waheguru jee ka Khalsa Waheguru jee kee Fateh I have been
regularly reading various articles reproduced by you from Authors: Prof. Inder
Singh jee (Ghagga village), Giani Surjit Singh jee (New Delhi), S. Gurcharan
Singh jee (Jeeaun Waley), Dr. Kaasel jee and many more. Sometimes I find it
difficult to read due to several pages www.sikhmarg.com
Hence I have a
suggestion. If you get some time, in consultation with close well wishers, you
may like to compile all such articles which have appeared on your website and
arrange with appropriate headings and then request Prof. Inder Singh jee
(Patiala) to arrange for their cheap printing in paperback book form with a
minimum price without any profit. Then such beautifully written articles should
go into the hands of thousands in Punjab and elsewhere. Now they remain in
computer only. We all can contribute for the cost of printing etc. And such a
book should not exceed 200 pages and there should not be any Copy Rights. In
this way we can do Sikhi Parchaar as otherwise sant-babas with their Hindu Myth
will continue to flourish with the protection of SGPC and other touts.
Thanks for your Nishkaam Services.
Gurmit Singh
hrjIq isMG igwl
sfD DMnvMq isMG nMU huisLafrpur dI adflq vlo sjf suxf ky
mnuwKI hwkf dy hwk ivwc Pqvf idwqf hY jo ik iewk vDIaf aqy suB krm hY . nhI qf
awj dy iBRsLtfcfr dy jmfny ivwc kox iksy dI suxdf hY. aPsos ky iswK pMQ jo ky
grIbf guribaf df hmddrdI irhf hY pr aKbfrI surKIaf dy muqfbk jQydfr sRI akfl qKq
sfihb vlo iesy sfD DMnvMq isMG nMU jQydfr dy pI[ey vlo irsLvq lY ky brI kr idwqf
sI. jQydfr sfihb jI nMU hux jQydfrI qo prf ho jfxf cfhIdf hY. pMjfb aiDkfr sMsQf
bYnyluks hOlYNz, adflq dy PYsly df svfgq krdI hY.
hrjIq isMG igwl
rfg mflf bfry KLbr (srvjIq isMG)
rfgmflf bfry muV ivvfd ÈurU
iswK sMgq nUM rfg mflf nf pVHn dI apIl
cMzIgVH, 23 jnvrI (h[b[) - ipCly kuJ idnF qoˆ rfgmflf bfry
mIzIaf dIaF surKIaF qoˆ dUr hoeI crcf iPr BK peI ieQy 15 sYktr dy gurduafrf
siQq vwzI igxqI ivc iswK buDIjIvIaF ny ‘rfgmflf’ bfry mihMdr isMG joÈ dI
ilKI ikqfb ‘Kst rfgu ikn gfie’ rIlIË smfroh dOrfn ‘rfgmflf’ nUM sRI
gurU gRMQ sfihb qoˆ vwK krn sbMDI mqy pfs kIqy gey pfs kIqy miqaF ’c ‘rfgmflf’
nUM sRI gurU gRMQ sfihb df Bfg df nf mMny jfx aqy sRI akfl qKq Aupr 1986 ’c
Audoˆ dy jQydfr BfeI jsbIr isMG rozy smyˆ ‘rfgmflf’ df muV ÈurU hoieaf
pfT bMd kIqy jfx dI mMg rwKI geI ieh vI swdf idwqf igaf hY ik jykr ÈoRmxI
gurduafrf pRbMDk kmytI ies sbMDI koeI kdm nhIˆ AuTfAuˆdI qF iswK BfeIcfrf aqy
iswK sMsQfvF afpxy pwDr ’qy rfgmflf nUM pivwqr bfxI df drjf nf dyx aqy sRI
gurU gRMQ sfihb jI dy pfT dy Bog smyˆ rfgmflf df pfT nf krn ienHF iswK
buwDIjIvIaF ny aYs[ jI[ pI[ sI[ nUM apIl kIqI ik Auh qurMq rfgmflf dy pfTF nUM
bMd krn leI iswK jgq nUM Pqvf dyx ies qoˆ ibnF rfgmflf nUM nf pVHn vfilaF nUM
pMQ ’coˆ Cykx sbMDI idwqIaF jf rhIaF icqfvnIaF rokIaF jfx.
ies mOky gurU nfnk dyv XUnIvristI qoˆ afey zf[ gurÈrnjIq
isMG ny afpxy BfÈn ’c ikhf ik 1936 ’c aYs[ jI[ pI[ sI[ vwloˆ pRkfiÈq ‘iswK
rihq mirafdf’ ivc iswK jgq nMU pfbMd kIqf igaf hY ik sRI gurU gRMQ sfihb jI dy
pfT dy Bog muMdfvnI ’qy af ky idwqy jfx rfgmflf muMdfvnI qoˆ bfad hY ieh
PYslf 1986 qk lfgU vI irhf AunHF ikhf ik aYs[ jI[ pI[ sI[ jykr ies sbMDI PYslf
lY lYˆdI hY qF rOlI pfAux vfly Ausy qrHF ÈFq ho jfxgy, ijs qrHF nfnkÈfhI
kYlMzr lfgU krn aqy bfbf dIp isMG dI joq htfAux AuprMq ho geIaF sn.
ies qoˆ pihlF aYs[ jI[ pI[ sI[ mYˆbr gurpRqfp isMG irafV ny
sRI joÈ dI pusqk irlIË kIqI smfroh dI pRDfngI zf[ hrijMdr isMG dlgIr qy
kuafrzInyÈn zf[ qrlocn isMG ny kIqI.
dUsry pRmuwK bulfiraF ’c bIbI hrbMs kOr PrIdfbfd, arjn isMG
Èyrigwl Èfml sn jd ik zf[ drÈn isMG, mfn isMG inrMkfrI, kMvr mihMdr pRqfp
isMG, ipRMsIpl iswK imÈnrI kflj, rfxf ieMdrjIq isMG, igafnI jgmohn isMG aqy
aKMz kIrqnI jQydfr dy sfry pRmuwK kfrkuMn Aucycy qOr ’qy hfËr sn.
cMzIgVH, 24 jnvrI (h[b[) - sRI gurU qyg bhfdr sfihb gurduafrf
sYktr 15 ivKy hoey pusqk irlIË smfroh dOrfn iswK ivdvfnF ny mqf pfs krky iswK
sMgq nUM rfg mflf nf pVHn dI apIl kIqI.
smfgm nUM sMboDn kridaF muwK bulfry zfktr gurÈrnjIq isMG ny
1936 dOrfn ÈRomxI kmytI vwloˆ CfpI rihq mirafdf dIaF kfpIaF idKfAuˆidaF dfavf
kIqf ik pihlI rihq mirafdf ivc spwÈt aMikq hY ik sRI gurU gRMQ sfihb dy pfT df
Bog muMdfvxI ’qy hI pfieaf jfvy aqy rfg mflf gurbfxI nhIˆ hY ies mOky gurmIq
ieMstIicAUt idwlI dy cyarmYn igafnI surjIq isMG, vrlz iswK rfeItrË kfnPrMs
hirafxf dI knvInr bIbI hrbMs kOr aqy zf[ mfn isMG inrMkfrI afid ny vI ivcfr
rwKy.
pihlF ÈRomxI akflI dl cMzIgVH dy pRDfn aqy ÈRomxI kmytI dy
mYˆbr jQydfr gurpRqfp isMG irafV ny sRI mihMdr isMG joÈ dI rfg mflf bfry pusqk
‘KÈt rfg ikn gfey?’ irlIË kIqI AunHF sRI joÈ nUM Èfl aqy isropf Byt
kIqf.
ies smfgm ivc mqf pfs kIqf ik 12 akqUbr 1936 nUM ÈRomxI
gurduafrf pRbMDk kmytI dy mqf nMbr 149 rfhIˆ mOilk rUp ivc mnËUr kIqI iswK
rihq mirafdf anusfr rfg mflf bfxI nhIˆ hY.
iek hor mqy rfhIˆ smUh pMQ nUM apIl kIqI ik Auh gurU gRMQ
sfihb jI dy pfT df Bog ‘nfnk nfm imlY qF jIvF qnu mnu QIvY hiraf’ ’qy hI
pfAux smfgm ivc sfihbËfdf juJfr isMG iswK imÈnrI kflj cOqf dy sfbkf ipRMsIpl
jsbIr isMG kMDfrI, lyKk pRo[ ieMdr isMG Gwgf, gurmiq igafn imÈnrI kflj luiDafxf
dy ipRMsIpl kMvr mihMdr pRqfp isMG smyq hor ivdvfn mOjUd sn.
vrlz isWK kONsl
Responding to a complaint by World Sikh Council - America
Region (WSC-AR), CafePress.com, a leading internet marketplace network, has
worked with its store to remove an item that had the Khanda (Sikh religious
symbol) printed on underwear for sale on its website.
WSC-AR contacted CafePress.com this afternoon via e-mail and
phone. In an e-mail to CafePress.com, WSC-AR wrote, "We are very disappointed to
know that CafePress is selling an item offensive to the Sikh faith.. The
(underwear) with the Sikh symbol and the accompanying language is racist and
demeans the Sikh faith. This is especially hurtful because the Sikh community
has been preferentially victimized after 9/11." WSC-AR requested CafePress.com
to immediately remove this item from the website as it is offensive to the Sikh
faith.
Within four hours of being contacted by WSC-AR, CafePress.com's
Consent Usage Team informed us via e-mail that "We spoke with our shopkeeper
today and the individual agreed to remove (the) product .We are pleased to have
reached a resolution of this matter."
Dr. Tarunjit Singh, Secretary General and Chair of Interfaith
Committee of WSC-AR said, "We are pleased at the prompt and positive response of
CafePress.com. We further appeal to them to consider removing similar items with
Christian, Islamic, Jewish, Buddhist, and Hindu faith
symbols."
gursLrn isMG ksyl
sMpfdk jI,
vfihgurU
jI kf Kflsf ] vfihgurU jI kI Pqih ]
kuJ idnF qoN knyzf
qoN lY ky Bfrq qIkr smilMgI ivafh bfry crcf cwl rhI hY. myry iKafl anusfr
smilMgI ivafh krn dI afigaf dyxI ijQy kudrq dy inXm dI AulGxf hY, AuQy smfj nUM
gMDlf krn vflI hrkq hY . jykr ieMjL kih leIey, ik bysLrmI dI hwd hY qF vI gwlq
nhIN hovygf. iswK Drm AuNJ vI kudrq dy inXmF dI AulGxf nhIN krdf, ies leI vI
iswKF nUM ies bfry bxn jf rhy ibwl dI hmfieq nhIN krnI cfhIdI. iswKF ivwc kdI vI
smilMgI afdq vfilaF nUM iewjLq dI njLr nfl nhI vyiKaf jFdf .
pMjfbI aKbfrF qy ryzIE rfhIN pqf lwgf hY jo aPsos vflI gwl vI
hY ik ies ibwl dI hmfieq kuJ isafsq ivwc CyqI agFh vwDx dy cfhvfn kr rhy hn. kI
jykr koeI iswK knyzf dI pfrlIimt ivwc jf ky smilMgI ivafh dI hmfieq krygf qF kI
iswKF df siqkfr hor kOmF ivwc Gwtygf jF vwDygf ? dUsrIaF kOmf socxgIaF ik sLfied
iswKF ivwc smilMgI krm pRvfn hY. smilMgI ivafh dI hmfieq krnI Gwt igxqI dy hwkf
dI rfKI krn ivwc nhIN afAuNdf sgoN smfj nUM dUsLq krn ivwc afAuNdf hY.
ieh vI suixaf hY ik keI sfzy vIr afKdy hn ik knUMn qF bx hI
jfxf hY, sfzI ivroDqf krn df kI Pfiedf hY ? iswK Drm df ieh isDFq hY ik swc aqy
lokfeI dI byhwqrI vflI gwl krnI hY, ieh nhIN ik ikMny swc vwl hn qy ikMny JUT
vwl. iswK BfeIcfry nUM Ausy hI kMm dI hmfieq krnI cfhIdI hY ijs nfl sfzI afAux
vflIaF pIVIaF vI sfzy kIqy PYsly ‘qy PLKr kr skx.
ijhVy iswK ies gwlq kMm dI hmfieq krdy hn, rwb nf kry jykr
kwl nUM AunFH dy pRvfr ivwc koeI bwcf aijhf sLrimMdgI vflf kMm krygf qF Aus nUM
ikvyN rokxgy; ivcfrn dI loV hY.
so, isafsI lIzrF nUM pRDfn mMqrI dI cfplUsI krn nfloN scfeI
qy gYrq nUM pihl dyxI cfhIdI hY .
ijhnF vIrF BYxf ny smilMgI ivafh dI inKyDI kIqI hY jF kr rhy
hn, AuhnF siraF df smfj nUM gMDlf krn qoN bcfAux leI afpxy vwlo pfey Xogdfn krky
Auh swB sLlfGf dy hwkdfr hn. afs hY ik bfkI pMjfbI BfeIcfrf vI ies dI ivroDqf
krn leI ihmMq krygf.
myry iksy ilKy lPLjL nfl iksy df idl duiKaf hovy qF iKmf df
jfck hF.
gurU pMQ df dfs,
gursLrn isMG ksyl
‘eyjLYks’
hrjIq isMG hOlLYNz
hOlYNz ivwc 160,5 imlIan Xuro Bucfl pIVqf dy nf Auwpr iekwTf
kIqf
hrjIq isMG hOlLYNz:-- hOlYNz dI sfJI kMm krn vflI
shfieqf sMsQf
(Samenwrkende
HulpOrganisaties)(SHO) vlo KIro 555 (Giro
555) nMbr Auwpr tYlIvIjn sLoaf rfhI aqy hor
qrIikaf rfhI pRcfr krky 1650 lwK Xuro eysLIaf ivwc afey Bucfl pIVqf leI iekwTf
kIqf hY. ies sMsQf dy anusfr ieh afAux vfly 2 sflF leI bhuq hY. hux ies sMsQf ny
hor pYsf iewkwTf krnf rok idwqf hY. ikAuik hfly sLfied hor vI Xuro iewkTy ho jfx
ikANik ijhnF qrIikaF nfl jF lokf ny afpxy bYNk akfAutf rfhI pYsy jmf krvfey hn
Auh hfly jmf ho rhy hn.
zf: hrbMs lfl
Introduction to Sikhism Course at McGill University
Montreal- Fifty-one students have already registered for
a course on Sikhism at McGill University this year. This is a significant
increase over the registration of 29 students last year. It is an indication of
increasing interest in Sikh studies among North American students.
More interestingly, the majority of the class at McGill is
non-Indian and non-Sikh. There are 27 Christians, 11 Hindus, 6 Sikhs, 2 Muslims
and 4 Jews. The class even attracted a Chinese student.
Courses on Sikhism are currently offered at many institutions
of higher learning in North America. Among them are included; University of
Waterloo, York University, University of Victoria, University of Toronto,
University of British Columbia, Acadia University, Saint Mary's University,
University College of Cape Breton, Queen Elizabeth High School, University of
Calgary, Stanford University, University of California at Santa Barbara,
University of California at Berkley, University of California at Santa Cruz,
University of California at Riverside, University of California at San Jose,
University of Michigan, Hofstra University, Columbia University, Colby College,
and University of Missouri-Columbia.
At McGill, the 3 credit course was started only four years
ago. As the Sikh Chaplain at McGill, Manjit Singh submitted the course proposal
to the Dean of Religious Studies. Prior to January 2002, McGill had never
offered a course on Sikhism. The course was first offered through the generous
financial support of the Canadian Sikh Council and Sikh philanthropist, Sardar
Baljit Singh Chadha.
Like at other institutions of higher learning, the course on
Sikhism at McGill had a humble beginning with enrollment that began to increase
gradually. However, there was a sudden surge in interest among the McGill
students this year.
In September 2004, the Faculty of Religious Studies and the
Canadian Sikh Council jointly sponsored an interfaith conference on the Guru
Granth at McGill University. This two days conference honored the 400th
Anniversary of the compilation of the Holy Scripture. Academic scholars of
various religious disciplines and many civic as well as political leaders
participated. The quality of presentations and the general enthusiasm of the
academics on the newly emerging discipline of studies may have been a
contributory factor in increasing the interest of the student community in the
Guru Granth studies.
Professor Manjit Singh is the sole instructor. He includes in
this course; the development of Sikhism beginning from the fifteenth century,
introduction to the history, scripture, beliefs and rituals of the Sikhs.
Professor Singh concludes this course with the evolution of the Sikh communities
of the eighteenth and nineteenth centuries, and their migrations to North
America.
Manjit Singh developed the present course as a labor of love
over the years. He is presently developing a higher level course on Sikhism to
meet the needs of those who have already taken the introductory course and may
like to continue their interest in the Sikh studies. Further, he helps others
develop similar courses at their respective campuses. He certainly deserves
outstanding recognition for this effort.
Reported by Harbans Lal
gurmIq isMG afstRylIaf
Dear Makhan Singh jee,
Waheguru jee ka Khalsa Waheguru jee kee
Fateh
I have gone through all the three articles by you, Gurcharan
Singh jee and Gursharan Singh jee. Very nice. Please keep up Charhdi Kalaa.
Prof. Inder Singh Ghagga (Patiala) also writes very good articles on such issues
and he could also be requested to send his articles - Giani Surjit Singh jee
(Delhi) has also been sharing his tracts.
From Sikhi point of view, Sikhs in Canada should oppose any
such law on gay/lesbian marriages. Such western thinking has overtaken animals
as even cats, dogs or rats won't act like them ! Human Rights Charter does not
apply to Akaalpurkh's Creation. It may be alright for the sake of their votes.
Their living together as friends, mates like sharing accommodation is OK but
they should not accrue any benefit of a married life. Sikhs should not recognize
such arrangement. Please tell your other friends to raise this issue in Daily
Newspapers. God has not done anything wrong. Have Moon, Sun, stars ever sought
equal status? Are we equal within Human Rights Charter - some are rich some are
poor; some are powerful others are weak/slave; tall or short, fat or thin !
Sikhs should always raise their voice like Babarbaani and not to encourage
aiding and abetting! We should always call a spade a spade without any bias or
fear. Thanks for your bold stand.
Gurmit Singh
crn bqrf
WJKK WJKF.
We appreciate your initiative in helping Sangat
understanding Gurbani thro your website.
Pledge1 is a group of Children and Youth between the age of
9 and 18 years meeting on a weekly basis in Toronto. We are discussing an
article Encounter of Nanaksdas with Christians by Dr.
Kuldip Singh of Chandiagrh on your website and have following questions
1) Where is a small booklet of 30-40 pages avaiable
to provide the essence of Guru Granth Sahib for school
children ?
2) Is there any other treatise of such kind
available/written by anyone or in progress of being written?
3) Has any research been done on the
participatory leadership model in Sikhism? If yes, which resources print or
online can we consult?
4) Please convey our thanks to Dr. Kuldip Singh. Can we
get his email?
Again, thank you so much for your Great Seva to the community.
Guru Fateh Ji
Regards
Charan Batra