.

zyrfvfd aqy imrqk sMskfr

(gurbKsL isMG kflf aPgfnF)

pMQk bdiksmqI hY ik, swK rihq mrXfdf dy KrVy vflI pMQk mrXfdf dy QF lg-pg sfry iswK prvfrF ivc zyrf-vfd vloN clfeI mrXfdf hI pRcwlq ho rhI hY. ikAuNNik awj, iBMzrF vfly mhFpurKF dy zyry dI afvfjL pMQ ivc bhuqI pRDfn ho rhI hY, ies leI, scKMz invfsI, sMq gurbcn isMG jI KLflsf, dI ilKI pusqk NN gurmiq rihq mrXfdf NN ivc ilKy imrqk-sMskfrF df Auh pwK, ijhVf iswKI nUM bRfhmxI rIq nfl joVI quiraf jfx ivc mohrI hY, Aus nUM gurmiq dy JroKy ivcoN ivcfr lYxf (aigafnI aMD-ivsLvfsLIaF qoN ibnF, bfkIaF leI) lfhyvMd rhygf ---
afKLrI suafsF qy puwjy hoey mnuwK dI kilafx krvf skx df ZMg dsdy hoey iBMzrF vfly mhFpurK jI pusqk dy 165 sPLy qy ies pRkfr ilKdy hn:--
(1) NN sfD sMgq jI ! jy bImfrI afidk dy kfrn mflUm ho jfey, ik pRfxI cVHfeI kr jfeygf qy Aus qoN koeI bwjr kurihq hoeI hovy qF aMimRq CkfAuxf cfhIdf hY . jy bwjr kurihq nf hoeI hovy qF ardfs krfAuxI cfhIdI hY . N
pihlI gwl qF ieh hY, ik ajyhy smyN aMimRq iqafr krvf lYx df pRbMD kr lYxf asMBv huMdf hY . pr jy sMqF dy iksy krfmqI ZMgL nfl KMzy bfty df aMimq iqafr ho vI jfvy, ajyhy mnuwK nUM ijs ny ijLMdgI ivc afpxI Buwl qy pCqfvf nF kIqf hoey, Aus nUM mrn smy aMimRq CkfAuxf bVf hfsohIxf NN krmkFzI pKMz NN hY . aMimRq CkfAux vflI pfvn mrXfdf df iqRskfr hY .
(2) sfDsMgq jI ! jy Auh isMG pihlF rihq vflf hovy aqy bImfrI dI hflq ivc rihq iZwlI ho geI hovy, Aus vyly Aus prymI df iesLnfn dhIN nfl krfieaf jfvy . qy pMjy kkfr--gfqry ikRpfn, kCihrf qyV qy gl ivc kuVqf, isr qy dsqfr, gl ivc prnf qy kmr ks ky dUjf kCihrf prnf suwkf lY ky nfl bMny . kMGf kysF ivc, hwQ ivc kVf, ho sky qF ikRpfn qoN bgYr bfkI sfry bsqR, gfqrf, dsqfr qy kMGf afidk sfry nvyN pihny . kVf qy ikrpfn pihly hI rihx idwqy jfx .
iDafn dyx vflI gwl ieh vI hY ik sMqF mhF purKF dI pusqk ivc ilKy NN aMqm sMskfrF NN ivc iksy bflk, iksy iesqRI dy imrqk srIr bfry koeI ijkr nhIN hY . nf hI iksy ajyhy isMG dI imrqk dyh bfry kuJ iliKaf imldf hY, ijhVf aMqly suafsF qFeIN iswKI rihq mrXfdf ivc pwkf irhf hovy . kyvl AunHF dI loQ dI NN syvf-sMBfl NN df hI ijLkr hY ijnHF qoN rihq rwKx ivc iZwl ho geI hovy jF ijnHF ny koeI bwjr kurihq kIqI hovy . ajyhIaF hdfieqF ilKxIaF gurmiq dI KMznF krn df pfp hY, ikAuNik gurmiq anusfr, pRfxI nUM afpxy kIqy krmF df Pl Bogxf pYNdf hY . cMgf jF mfVf Pl Bogx vflf jIvafqmF qF jf cuwkf huMdf hY . ipCy qF kyvl Auh kuJ rih igaf huMdf hY ijs ny imwtI ivc rl ky imwtI ho jfxF huMdf hY--mftI isAu mftI rlI, nfgf AuiT jfeI .. 2 ..{8ú9} . GridaF bfhridaF, sfiraF nUM hI, vfsqv ivc kfhl eyhI huMdI hY ik, ies hz, cwm, mfs, rkq aqy durgMD dy Aus imlgoBy nUM ikvyN sihl ZMg nfl imtI ivc rlf ky Aus ivc pwsr rhI sVFD qoNoN Cutkfrf pfieaf jfvy . eysy ivcfr aDIn hI NN kfZo kfZo NN ho rhI huMdI hY . loQ df hfr sLMgfr, bRfhmx rIqI hY . AuNj imrqk nUM BFvyN rysLmI kwpiVaF ivc lpyt ky sugMDIaF lfvoN aqy BFvyN Aus nUM iksy gMdy toey ivc suwt idAu . loQ nUM koeI PLrk nhIN pYNdf . gurU gRMQ sfihb jI df PLurmfn hY---
jy imrqk kAu cMdnu cVHfvY .. Aus qy khhu kvn Pl pfvY ..
jy imrqk kAu ibstf mfih rulfeI .. qf imrqk kf ikaf Git jfeI .. 3 .. {116ú}-4-12

ies df Bfv ieh nhIN hY, ik imrqk srIr dI sMBfl krnI, Aus pRqI sLrDf ijqlfAuxI, afdr siqkfr nfl sskfr afid krnf mnmq hY . ijLMdgI ivc Aus srIr nfl ijMnF iksy nUM ipafr sI, Aus nfl ijMnF gUVHf sMbMD sI, ivCoVy df swl vI EnF hI vzf huMdf hY, aqy AunF vwzf, Aus loQ pRqI siqfkfr hoxf kudrq df inXm hY . afpxy ipafry dy srIr nUM, Esy siqkfr nfl pMjF qwqf ivc rlfAux leI--awg, pfxI, kbr afid ivc pf dyxf, ibwlkul hI hor gwl hY, pr mr cuwky dI kilafx leI, Aus dy swc KMz ivc vfsy leI, Aus leI pRBU crnF ivc QF hfsl krn dy Auprfly krny, bRfhmx vfd hY . sMq igafnI gurbcn isMG jI mhFpurK, iBMzrF vfilaF ny afpxI pusqk dy 157 sPLy qy, dyh sskfr dy sbMD ivc hor, hdfieqF ies pRkfr ilKIaF hn:--
(3) pRfxI dI dyh dy pfs AucI QF bYT ky kIrqn kIqf jfvy . qy Pyr iqafrI krky sLmsLfn BUmI lY jfx ligaF pihlF gurduafryy dy bUhy dy awgy sIVHI rK ky, isr gurduafry vl rKxf qy isr dy iewk pfsy KVy ho ky mhfrfj jI vl cyhrf krky ardfs krnI hY ik hy mhfrfj sfihb scy pfiqsLfh jI ! ieh afp df iswK (Plfxf isMG) cVHfeI kr igaf hY . ies dy jIvn ivc grIb invfj jI ! gLlqIaF hoeIaF hox, BuwlF hox, rihq ivc gLlqIaF hoeIaF hox qusI afpjI df ibrD jfx ky bKLsLo . afp jI dI sLrn hY mhfrfj jI . afp jI dI afigaf anusfr Gly afvih nfnkf sdy AuTI jfih . N ieh sMsfr ivc afey sn . afp jI dI afigaf nfl ieh sMsfr ivc rhy hn aqy afpjI dy hukm nfl hux pRlok nUM cly hn . ies dI pq rKxI scy pfiqsLfh jI ! qy sskfr krn vfsqy iqafr kIqf hY, ikRpf kr ky bKLsLxf .
pMMQ vloN bxI mrXfdf ivc ajyhI koeI hdfieq nhIN hY . aqy iPr ajyhf kuJ ilK ky, mhFpurKF ny, gurU gRMQ sfihb jI dy ienHF do isDFqF dI KMznF kIqI hY---1) imrqkF dy srIrF nUM gurduafry lY jfx df kI ieh arQ hY ik siqgurU jI jfx vfly afpxy iswK dy aMqm drsLn kr lYx ? ikAuNik suafs hIx loQ nUM qF pqf hI nhIN ik Aus nUM ikhVy kF kuwqy DUeI iPrdy hn ? imrqk dIaF gLlqIaF qy BuwlF dI iKmF mMgxI, aqy pRfxI leI swcKMz ivc vfsy dI mMg krnI NN mMdf cMgf afpxf, afpy hI kIqf pfvxf ---gurmiq isDFq nUM byloVf mMnx vflf hfsohIxf Xqn hY . 2) jy mn hfjLr nf hovy qF jIAUNdy mnuwK dI vI hfjLrI prvfn nhIN huMdI, murdf loQ nUM gurduafry hfjLrI Brn leI lY jfx dI gwl krn vflf gurU nfnk dyv jI df iswK nhIN sgoN kutl pRoihq hY, jo jIAUNdy iswK nUM Ausy aigafnqf dI Kwz ivc Dwk irhf huMdf hY ijs ivcoN siqgurF ny 2úú sfl qoN vwD dI krVI Gflxf nfl kiZaf sI:--
  gur sBf eyv n pfeIaY, nf nyVY nf dUir ..
nfnk siqguru qF imlY, jf mnu rhY hdUir .. 2 .. {84}-vfr-4

murdy df mwQf itkfAux leI gurU-Gr lY jfxf siqgurF nfl GtIaf iksm dI itwcr krn vflI mMd-hrkq hY . aqy iPr siqgurF df PLurmfn qF ieh vI hY ik:--
 siqgur no sBu ko vyKdf jyqf jgqu sMsfru .. izTY mukiq n hoveI ijcru sbid n kry vIcfru .. hAumY mYlu n cukeI nfim n lgY ipafru .. ieik afpy bKis imlfieanu duibDf qij ivkfr .. nfnk ieik drsnu dyiK mir imly siqgur hyiq ipafir .. 1 .. {594}-vfr-21

arQ:--ijqnf ieh sfrf sMsfr hY (ies ivc) hryk jIv (afpxy iksy n iksy iesLt dy aQvf iswK afpxy ) siqgurU dy drsLn krdf hY, (pr) inrf drsLn kIiqaF mukqI nhIN imldI, jd qfeIN jIv siqgurU dy sLbd (-rUp igafn) dI ivcfr nhIN krdf, (ikAuNik ivcfr krn qoN ibnF, Bfv, sLbd-igafn qoN imldI isiKaf nUM smJ ky Aus anusfr jIvn Zfl lYx qoN ibnF) hMkfr (-rUp mn dI) mYl nhIN AuqrdI qy nfm ivc ipafr nhIN bxdf . (ijnHF) keI mnuwKF ny, myr qyr aqy ivkfr Cwzy hn, (aqy pRBU imhr dy pfqR bxy hn) AunHF qy pRBU ny imhr kr ky afpxy nfl imlf ilaf hY . (gurdyv jI df PLurmfn hY ik) keI mnuwK (siqgur df) drsLn kr ky (aqy sLbd-igafn ivc juV ky, aQvf) siqgurU dy ipafr ivc ibRqI joV ky mr ky (Bfv, afpf Bfv gvf ky) hrI ivc iml gey hn . 1 .
murdy ny vyKxF jF suxnf kI, aqy sLbd dI ivcfr kI krnI ? afpf Bfv imtf ky pRBU nfl aByd ho jfx dI gurU-isiKaf nUM byloVI bxf dyx leI, kiQq tksflI ividafly dy sMcflk, mhFpurK, loQF nUM gurduafry lY jf ky imrqk leI pRBU drbfr ivc mfn iewjLq idwqf jfx leI ardfsF krn dI mrXfdf bxf rhy hn . Esy sPLy qy hI mnmwqI mrXfdf-isiKaf nUM cflU rwKdy hoey mhFpurK jI PLurmfn krdy hn:--
(4) ardfs krky Aus vyly vzhMs dI vfr df kIrqn krdy jfxf cfhIdf hY . pAuVI Klo ky lfAuxI cfhIdI hY . rfgI isMG agy hox ipCy nf hox qy rfgIaF vl nUM isr hovy Auh cVHfeI kIqy purK df qy kIrqn krdy sLmsLfn BUmI ivc phuMc jfxf cfhIdf hY . ijQy icKf bxfeI jfvy Auh lwkVF dI hoxI cfhIdI hY aqy goihaF dI nhIN hoxI cfhIdI . srIr lY jf ky Aus icKf Auqy rK dyxf qy A) kIrqnIey isMG kIrqn krn lwg jfx aqy nfl hI iewk pRymI jpujI sfihb df pfT Aus dy isrhfxy vl Klo ky krn lg jfey bfkI dy icKf suafrn qy pfT suxn
........ a) jdoN icKf sfrI bx jfvy, jpujI sfihb df pfT kr ky agnI lfAux dI ardfs krnI qy kihxf ik pfiqsLfh jI ! ies nUM ikrpf krky bKLsL lYxf . ipClIaF gLlqIaF muafP krnIa. ieAuN dsvyN pfiqsLfh jI df bcn hY--N ikiraf sihq isK sskfry . NN ..... e) jy Aus qoN gLlqI hoeI hovy rihq ivc pr Pyr aMq vyly pMj kfkfr pihrf ky ardfs krky, ieAuN ikiraf dy smyq . jpujI sfihb df pfT krky Auhdy jnm dIaFBuwlF bKLsLf ky ardfs krky agnI lfAuxI cfhIdI hY . ....... . ijs vkq kIrqn kridaF kridaF awDf ku srIr df sskfr ho jfvy EdoN kIrqn soihlf pVHky ardfs krnI cfhIdI .... s) Pyr EQoN gurduafry sfihb af kr ky iesLnfn krky EQy kVfh pRsLfid krky Es iswK dy nimq-- 1= alfhxIaF df pfT hoxf cfhIdf hY . (pMjy sLbd pMnf 578) qy, 2= afsf mlf 1 . dIvf myrf eyku nfmu N (pMnf 357), 3= sUhI m: 5 . N krm Drm pfKMz jo dIsih NN (pMnf 747),
4= mfrU m: 5 . N Kuilaf krmu ikrpf BeI Tfkur N(pMnf 1úúú), ienHF sLbdF df pfT hoxf cfhIdf hY aqy ardfs krky kVHf pRsLfd vrqfey . h) jy ho sky qF AuQy hI alfhxIaF afid pVHky, ardfs krky pfT pRfrMB krky pRsLfid vrqfey . nhIN qF Gr af ky Esy vkq Esy idn pRfrMB kr dyvy . jy ihMwmq hovy, sRI aKMz pfT dI, qF sRI aKMz pfT krvfey jy sihj pfT dI ihMmq hovy qF sihj pfT hovy, aqy dsF idnF dy aMdr pUrf krnf cfhIdf hY . k) ds idn Aus pRfxI dy nimq inqnym dI bfxI dy pfT kry . pMj bfxIaF aMimRq dIaF, rihrfs, kIrqn soihlf, afsf dI vfr, suKmnI sfihb alfhxIaF, pf: nOvIN dI sfrI bfxI. jy sfDfrx pfT hovy qF iek inqnym hr rojL kry jy sRI aKMz pfT hovy qF sRI aKMz pfT dy nfl hI dwsy inqnym kr ky Bog pf y ky ardfs krnI . g) mrn vflI jgHf qy hr rojLy svyr dy vkq jYqsrI dI vfr dy do do slokF dI kQf qy NshsikRqI N dy Cy Cy slokF dI kQf hovy ds idn qk kry rojL hI . sB purfxf dI kQf qoN bhuq vzf mhfqm hY . pRfxI avgq nhIN jFdf . suwK huMdf hY qy scKMz ivc vfsf huMdf hY . aiMmRq DfrI hovy jF dUjf ieko hI mrXfdf hY .{sPLf-159/16ú} G) jy kQf krn vflf nf hovy qF pRfxI dI cVHfeI vflI QF qy ieky idn hI sfrI jYqsrI dI vfr qy shsikRqI pVH dyvy suBf dy vkq . jy pRfxI ny ikqy hor QF qy cVHfeI kIqI hovy qF rfK cuwkx vkq NN jYqsrI dI vfr qy vzhMs dI vfr qy NN shsikRqI N df pfT kr dyvy .
ivcfr---A) pihlI duKdfeI gwl ieh hY ik mhFpurKF ny ieh nhIN iliKaf ik jy kIrqnI jQf nf imly, qF iPr kI krnf cfhIdf hY ? iswK rihq mrXfdf ivc qF sLmsLfn BUmI nUM jFidaF vYrfgmeI sLbdF df Aucfrn krdy rihx bfry ikhf hY, pr mhFpurKF ny KLfs qOr qy vzhMs kI vfr df kIrqn krdy jfx vfsqy iks kfrn iliKaf hY ? jy gurbfxI sLbd kMT nf hox qF siqnfm vfihgurU nfm df hI jfp krdy jfx ivc kI dosL hY ? iPr sLmsLfn BUmI ivc puwj ky jd kIrqnI jQf gurbfxI sLbdF df hI kIrqn kr irhf hovy qF nfl hI jpujI sfihb df pfT krI jfx df arQ kI hoieaf ? kI gurbfxI ivc vI cMgI mfVI df Byd hY ? ajyhf Brm iks kfrn ? gurbfxI nUM vrq ky, ikqy iswKI ivc sfrf gruV purfx hI qF nhIN vfiVaf jf irhf ?
(a aqy e ) imrqk dIaF ipClIaF gLlqIaF dI mfPLI, iewk vfrI jd gurduafry mMgvf leI sI, iPr icKf kol KloN ky imrqk leI hI do vfrI hor BuwlF dI mfPLI mMgI jfx df kI arQ ? kI icKf kol KloiqaF nUM afpxI mOq Xfd nhIN afAuNdI ? kI jIAUNidaF leI gurmuKF vflI Auæwcy afcrn vflI jIvn-jugq dI mMg krnI imrqk leI hfnI kfrk hY ?
(s aqy h) sLmsLfn BumI qoN af ky iesLnfn krnF bRfhmx-vfd aQvf sRI gurU gRMQ sfihb dI nhIN sgoN gruV-purfx dI iswKI hY . pMQ vloN bxI mrXfdf ivc ajyhI koeI pfbMdI nhIN hY . bfxIaF dy pfT dI cox vI iswK rihq mrXfdf dy ankUl nhIN hY . gurduafry af ky pVHIaF jfx vflIaF bfxIaF dI AucycI cox krn qoN mhFpurKF df kI mMqv hY ? ajyhy sLMky pYdf hoxf ies gwl df sbUq hY ik mhFpurKF ny gurmiq dy QF mnmq nUM sRysLt smiJaf hY . gurmiq ansfr bxI mrXfdf dI insLfnI ieh hY, ik Aus ivc ikMqU leI koeI QF nhIN hY . pMQk mrXfdf ivc vI ijQy ikMqU nUM QF imldI hY EQy bRfhmxI pRBfv df hoxf hI iswD huMdf hY .
(k, K, g aqy G ) dsF idnF vflf cwkr inrol gruV purfx hY . (pVoH gruV purfx df Cyvf aiDafie) . mOq hox vflI QF qy gurbfxI df pfT krnf inrol gurV purfx dI iswKI hY . ibwpRn kI rIq hY . dsmysL jI qoN bgLfvq hY . gurbfxI dI Gor byadbI hY . kfrn ?---
gurbfxI df ijMnF vI pfT kIqf jfvy, cMgI gwl hY . pr imrqk dI gqI krf ky Aus nUM scKMz ivc vfsf lY dyx leI gurbfxI ivcoN KLfs bfxIaF dI cox krky pfT krn df AupdysL, jF vzf mhfqm pRfpq krn dI ieiCaf nfl, KLfs KLfs sLbdF aQvf slokF dI kQf jF kIrqn krn dI gwl, gurbfxI dI byadbI hY . KLfs bfxI dI cox qoN ieh anuBv bxdf hY ik bfkI bfxI Auh kfrj nhIN suafr skdI ijhVf kfrj cuxI hoeI bfxI ny suafrxf hY . iksy vI kfrj dI iswDI dy mMqv nfl gurbfxI dI cox krnI bfkI bfxI bfry asLrDf bxfAux df pfp hY aqy gurbfxI dI sKLq byadbI hY .
imrqk srIr dy sMbMD ivc qF siqgurF df iek PLurmfn ieh vI hY :--
 iek dJih iek dbIaih, ieknf kuqy Kfih .. ieik pfxI ivic AustIaih ieik BI iPir hsix pfih .. nfnk eyv n jfpeI ikQY jfie smfih .. 2 .. {648}-vfr-16
arQ:--(mrn qy) koeI sfVy jFdy hn, koeI dwby jFdy hn, ieknF (lfvfrsF) nUM kuwqy Kf jFdy hn, koeI jl-pRvfh kIqy jFdy hn, qy keI suwky KUh ivc (-hwsix pfih) rwKy jFdy hn (not:--pfrsI Drm dy lokF ivc imrqk nUM hwsx pfAux df irvfj hY . KLfs toey ivc loQ nUM rwK idMdy hn aqy igJy hoey jfnvr, igrJF, kF kuwqy afid Jwt pt hI loQ nUM Kfx af jFdy hn) . gurdyv jI PLurmfn krdy hn ik (srIrF dy) sfVn, dwbx afidk nfl ieh pqf nhIN lwg skdf ik rUhF ikwQy jf vwsdIaF hn .

Puwl cuxny aQvf aMgLITf Polxf

cOQy idn Puwl cuxn df pKMz gruV purfx dI iswKI hY . pMQk NN iswK rihq mrXfdf NN KrVy ivcly imrqk sMskfr asF ipwCy pVHy hn . Aus ivc aMgLITf Polx bfry ieAuN iliKaf hY--aMgITf TMzf ho jfx qy dyh dI Bsm asQIaF smyq AuTf ky jl ivc pRvfh kr idqI jfvy jF AuQy hI db ky jLmIn brfbr kr idwqI jfvy . pr iBMzrF vfly mhFpurKF ny aMgITf Polx vflI ies mrXfdf nUM dsmysL jI dy pfvn nfm nfl joV idwqf hY . NN gurmiq rihq mrXfdf NN pusqk dy 161 sPLy qy mhFpurK jI ilKdy hn---NN gurU klgLIDr jI ny mrXfdf bxf idqI hY, ik aMgITf nhIN Polxf cfhIdf . Puwl nhIN cuxny cfhIdy . ijhVI rfK hY Auh sfrI smyq asQIaF diraf ivc pf idE jF by-adbI qoN sFBxIaF hox qF AuQy hI toaf put ky rfK smyq dwb dyvy qy ikRpfn qy kVf ivcy hI rihx dyvy . jF kIrqpur sfihb jf goieMdvfl sfihb lY jf ky smyq rfK sB kuC pf dyxf ieh gurmiq df asUl hY . NN

ikzI cqurfeI nfl pMQ ivc ibwpR-vfd vfiVaf jf irhf hY . gurmiq aqy mn mq sB kuJ dsLmysL jI dy pfvn nfm nfl joV idwqf hY . gruV purfx anusfr imrqk dI gqI leI, aQvf imrqk dI afqmF nUM nrkI duKF qoN bcfAuNx leI, sVnoN bcIaF Aus dIaF hwzIaF, 1ú idnF dy aMdr aMdr, hirduafr nyVy NN gMgf ndI NN ivc pfAux df Brm bxfieaf hoieaf hY . gurU nfnk dyv jI dy iswK dy mn ivcoN ies Brm nUM kwZx dI bjfey Aus nUM hor pwkf krn leI ies ibwpRI rIq nUM gurU asQfnF nfl hI joV idwqf hY . imrqk dIaF hwzIaF jF goieMdvfl aqy jF pfqfl purI (kIrqpur) lY jfx df Brm bxf idwqf hY . imrqk nimq dfn dy bhfny, hirduafr ivKy qF bRfhmx ny luwt mcfeI hoeI huMdI hY, eyDr dohF gurU asQfnF qy BfeIaF ny jybF BrnIaF arMB kIqIaF hoeIaF hn .

bRfhmx-gurU dy cyly, ihMdU vIr qF afpxI Drm pusqk NN gruV-purfx NN ivcly ivsLnUM jI dy AupdysL anusfr imrqk dI gqI leI ipMz Brdy, hwzIaF nUM gMgf ivc pfAuNdy aqy bRfhmxf nUM dfn dwCxf idMdy hn . arQfq ihMdU sdf hI afpxy Drm gRMQF dy hukmF dI pflxf krn df puMn Ktdf hY, pr eyDr gurU nfnk dyv jI df iswK afpxy siqgurF dy hukmF dI AulMGxF krn dI avwigaf krn df Gor pfp Kwtdf hY . bRfhmx sMq mhfqmF afpxy Drm gRMQF dI bfxI anusfr mrXfdf bxf ky dUjy DrmF vfilaF nUM vI Aus mrXfdf dy anusfrI bxf rhy hn, pr eyDr iswKF dy igafnI aqy sfD-sMq mhF-purK, aQvf zyrydfr bfby, gurU hukmF dI KMzxF krdy rihx df AupdysL dy ky gurU ky iswK nUM afpxy gurU qoN dUr kr rhy hn . iBMzrF vfly mhFpurK, pMQ nUM ibwpRn kI rIq nfl joV ky ies dy inafry afcrn df Bog pf rhy hn . ikqoN bfhroN nhIN, sgoN iswKI dy ies Gr nUM awgL, afpxy Gr dy dIvy qoN hI lwg rhI hY N.

N ies Gr ko afg lgI Gr ky icrfgL sy NN

ijs qrHF dy ikiraf krm nfl jIvfqmF dI gqI hoxI hY, Auh kuJ smJx leI, afAu ! sRI gurU nfnk sfihb jI dy pfvn sLbd dI ivcfr nfl mn joVIey :--

dIvf myrf eyku nfmu, duKu ivic pfieaf qylu .. Auin cfnix Ehu soiKaf cUkf jm isAu mylu .. 1 .. lokf mq ko PkiV pfie .. lK miVaf kir eykTy eyk rqI ly Bfih .. 1 .. rhfAu .. ipMzu pqil myrI kysAu ikiraf scu nfmu krqfru .. aYQY EQY afgY pfCY eyhu myrf afDfru .. 2 .. gMg bnfris isPiq qumfrI nfvY afqm rfAu .. scf nfvxu qF QIaY jF aihinis lfgY BfAu .. 3 .. iek lokI horu CimCrI bRfhmxu vit ipMzu Kfie .. nfnk ipMzu bKsIs kf kbhUM inKUtis nfih .. 4 ..{358}-2-32

not:--ipCy asF gruV purfx ivc piVaf hY ik ivsLnUM jI dy khy anusfr, ihMdU-Drm ivc mrXfdf bx cuwkI hY ik jdoN koeI pRfxI mrn lwgdf hY qF Aus nUM mMjy qoN hyTF lfh lYNdy hn . Aus dy hQ dI qlI Auqy afty df dIvf rwK ky jgf idMdy hn, qF ik ijs axizTy rsqy Aus dI afqmf ny jfxf hY, ieh dIvf rsqy ivc cfnx kry . {gruV purfx anusfr, jIvafqmF dy rsqy ivc bVIaF iBafnk hnyrIaF vI cldIaF hn . dIvf buwJ jfx df KLqrf hoxf jLrUrI gwl hY . awj sfieMsdfnF ny ajyhIaF vDIaF bytrIaF bxf leIaF hoeIaF hn ik iBafnk qoN iBafnk hnyrI ivc vI nhIN buwJdIaF . keI mhIinaF mgroN jy loV pY jfvy, qF qyl vwtI dy QF bYtrI bdlI jf skdI hY . pr ihMdU ny bRfhmx dy khy df eyzf zUMGf asr kbUilaf hoieaf hY, ik murdy dy hwQ qy, afty dy bxy kmjLor ijhy dIvy dy QF, vDIaf lo vflI aqy bhuqf icr kMm afAux vflI N bYtrI N koeI nhIN rwKdf } Aus dy mrn ipCoN jvF jF afty dy pyVy (ipMn) pwqrF dI QflI (pwql) Auqy rwK ky mxsy jFdy hn . ieh mry pRfxI leI rsqy dI KLurfk huMdI hY . mOq dy 13 idn ipCoN ikiraf kIqI jFdI hY . acfrj (ikiraf krfAux vflf bRfhmx) vyd-mMqR afidk pVHdf hY, aqy mry pRfxI inimq iewk lMmI mrXfdf kIqI jFdI hY . 36ú dIvy qy ieqnIaF hI vwtIaF aqy qyl rwiKaf jFdf hY . Auh vwtIaF iewkTIaF hI qyl ivc iBAuN ky bfl idwqIaF jFdIaF hn . ies ikiraf nUM rsqy ivc lwgx vfly iewk sfl leI kMm afAux vflf cfnxf mMn ilaf jFdf hY . (jy dIvy dy QF bYtrI hovy qF murdy nfl ajyhI TwgI krn dI loV vI nf pvy ?)

arQ:--myry vfsqy prmfqmf df nfm hI dIvf hY (jo myrI ijMdgI dy rsqy ivc afqmk rOsLnI krdf hY) Aus dIvy ivc mYN (dunIaF ivc ivafpx vflf) duwK (-rUp) qyl pfieaf hoieaf hY . Aus (afqmk) cfnx nfl Auh duwK-rUp qyl sVdf jFdf hY (Bfv, duKF df nfs huMdf jFdf hY) aqy jm nfl myrf vfh vI nhIN pYNdf . 1 . hy loko ! myrI gwl Auqy mKLOl nf AuzfE . lwKF mxF lwkV dy Zyr iekwTy kr ky (jy) iek rqI ijqnI awg lf dyKIey (qF Auh sfry Zyr suafh ho jFdy hn . iqvyN jnmF jnmFqrF dy pfpF nUM nfm muwkf idMdf hY . 1 . rhfAu . pwqlF Auqy ipMz BrfAuxy (mxsxy) myry vfsqy prmfqmf (df nfm) hI hY, myry vfsqy ikiraf vI pRBU df swcf nfm hI hY . ieh nfm ies lok ivc, prlok ivc, hr QF myrI ijMdgI df afsrf hY . 2 . (hy pRBU !) qyrI isPLiq-sflfh hI myry vfsqy gMgf qy kFsLI afidk qIrQF df iesLnfn hY, qyrI isPLiq-sflfh ivc hI myrf afqmf iesLnfn krdf hY . swcf iesLnfn hY hI qdoN, jdoN idn rfq pRBU-crnF ivc pRym bixaF rhy . 3 . bRfhmx (jvF aqy cOlF dy afty df) ipMnf vwt ky iek ipMn lokF (-dyv lok dy vfsI dyviqaF) nUM Bytf krdf hY qy dUjf ipMn CimCrI (-ipwqrF) nUM . (ipMn vwtx qoN ipCo) Auh afp (KIr pUVIaF afid jjmfnF dy GroN) KFdf hY . gurU nfnk jI PLurmfn krdy hn ik, (bRfhmx dI rfhIN idwqf hoieaf ieh ipMn kd qk itikaf rih jFdf hY ? hF) prmfqmF dI imhr df ipMn muwkdf hI kdy nhIN . 4 .

murdy dy hwQ qy dIvy jgfAuNJx df Brm, pwkf krn leI, sMq igafnI gurbcn isMG iBMzrF vfly mhF purKF ny bVI inafry ZMg dI khfxI GVI hY . sMq jI ny Auh khfxI afpxI pusqk dy 16ú/161 sPLy qy ies pRkfr ilKI hY:---

iek mfeI mry hoey puwqr nUM idn rfq roNdI rhI . iek rfq (puwqr) supny ivc af imilaf qyN puiCaf--puqr ! bfkI sB dy awgy cfnx hY qy pRlok df rsqf idsdf hY qyry agy hnyrf ikAuN hY ? qyrf dIvf ikAuN nhIN jgdf ? qF ikhf--qyry rox krky, aQrU vg ky dIvf buJf idMdy hn qF hnyrf hY . Aus qoN bfad ivc kdy nhIN roeI sI . ijs kOm dy mhFpurK ajyhI mwq vfly hox, Auh kOm afqmk igafn df cfnxf ikvyN mfx skdI hY ?

rfmklI sdu:---

 aMqy siqguru boilaf, mY ipCY kIrqnu kirahu inrbfxu jIAu .. kyso gopfl pMizq sidahu, hir hir kQf pVih purfxu jIAu .. hir kQf pVIaY, hir nfmu suxIaY, bybfxu, hir rMgu gur Bfvey .. ipMzu pqil ikiraf dIvf Pul, hir sir pfvey .. hir Bieaf siqguru boilaf, hir imilaf purKu sujfxu jIAu .. rfmdfs soZI iqlku dIaf, gursbdu scu nIsfxu jIAu .. 5 .. {923}-sd

arQ:--joqI joiq smfAuNx vyly gurU amrdfs jI ny afiKaf--(hy BfeI !) myry ipCoN inrol kIrqn kirE, kyso gopfl (akflpurK) dy pMizqF nUM swd GilE (Bfv, rwb dy ipafry siqsMgI gurmuKF nUM bulfieE) akfl purK dI kQf vfrqf-rUp purfx pVHn . (cyqf riKE, myry ipwCoN) akflpurK dI kQf hI pVHnI cfhIdI hY, akflpurK df nfm hI suxnf cfhIdf hY, bybfx vI gurU nUM kyvl akfl purK df ipafr hI cMgf lwgdf hY . gurU qF ipMz pqil, ikiraf, dIvf aqy Pul--ienHF sBnF nUM sqsMg qoN sdky krdf hY . { Bfv, suMdr jI PLurmf rhy hn, ik, ajyhI iksy bRfhmxI ikiraf nfl gurU amrdfs jI df koeI vfsqf nhIN hY . kyvl pRBU dy nfm ivc hI sfry ikiraf krm af jFdy hn } akfl purK nUM ipafry lwgy hoey gurU ny (Aus vyly) ieAu afiKaf . siqgurU nUM sujfx akflpurK imlipaf, gurU amrdfs jI ny soZI (gurU) rfmdfs jI nUM (guirafeI df) iqlk aqy gurU df sLbd-rUp swcI rfhdfrI bKLsLI . 5 .

PulF nUM iksy Drm asQfn qy lY jf ky jl pRvfh krnf bRfhmxI mq hY . suafh smyq sB kuJ nUM AuQy hI dbf dyxf TIk hY, jF iksy vI nyVy dy vgdy pfxI ivc pRvfh dyxy vI gurmiq hI hY .

imrqk nimq kIqy pfT aqy dfn puMn

gurmiq dI shI jfxkfrI qoN vFijaF rih jfx dI Gft kfrn, afm guriswKF leI gurU dy hukmF nUM mMnx dI loV qF Esy GVI muwk jFdI hY, jd swcKMz vfsI, (kiQq) dmdmI tksfl dy (kiQq) muKI, bRhmigafnI, ividaf mfrqMz, sMq bfbf, igafnI gurbcn isMG jI KLflsf iBMzrF vfilaF dI ilKI N gurmiq rihq mrXfdf NN pusqk ivc iliKaf ikiraf krm pVH ilaf jFdf hY . gurbfxI sLbdF nUM hI bRfhmxI rMg cfVHn vflf anrQ, Aus pusqk ivc keI QfeIN kIqf hoieaf hY * . ]]]{* --pVHo NN iBMzrF vflIaF dohf tksflF nUM ilKI icwTI N pusqk NN mfsu mfsu kir mUrKu JgVy }

ijvyN bRfhmx ny afpxI luwt dy sfDnF nUM Drm df aMg bxf ilaf sI, aYn Esy qrHF hI iswKF aMdr af viVaf NN zyrf-vfd NN vI afpxI afmdn dy sfDnF nUM Drm df NN atUt aMg NN bxf lYx ivc pUrf inpuMn hY . hr zyrydfr ny afpxy zyry dI afmdn vDfAux df koeI nvF ZMg iswK-mrXfdf df ihwsf bxf ilaf hY . lg-pg sfry sfD-zyiraF dI mrXfdf, iksy n iksy pwKoN, afpo afpxI hY . Bfv, sfD zyry iksy kyNdrI mrXfdf dy pfbMd nhIN rih skdy . qdy hI pMQk iswK mrXfdf df KrVf sfry iswK sfD-zyry-dfrF leI rwdI kfgLjLF qoN vwD, hor kuJ nhIN hY . Audfhrx vjoN, aKMz kIrqnI vfilaF, aQvf ibbykIaF dy zyry dy lMgr iqafr krn aqy vrqn dI mrXfdf, aKMz-pfT, sihj-pfT aqy hor pfT krn dI mrXfdf, iBMzrF vfilaF dy lMgr ivclI sucwm dI aqy gurU gRMQ sfihb aQvf dsm gRMQ sfihb dy pfTF dI ivDI-mrXfdf nfloN awzrI hY . nfnk srIaF ny lMgr dI mrXfdf df Bog hI pf idwqf hoieaf hY . sfrI sMgq afpxy lMgr-pfxI df pRbMD GroN krky hI afAuNdI hY . ismrn, jfp, aqy pfTF dI mrXfdf ienHF dI afpxI hI hY . Boly Bfly lokF nUM scKMz dy drsLn krfAux leI, sRI gurU nfnk dyv jI dI vzI sfrI qsvIr bxf ky iewk awzry kmry ivc sjfeI hoeI hY . nkd mfieaf dI Bytf nf lYx df pKMz bVf lfhyvMd hY . ikAuNik pdfrQF dI sLkl ivc afmdn ikqy vwD ho jFdI hY . nfly KLrIdx dI Kycl muwkI aqy nfly ivwkrI tYks vI NN jjmfn NN (iswK) dy hI isr pY jFdf hY afid afid .

afpxy iesLt nfl aQvf prmfqmF nfl GtIaf iksm dy mKOl, AuNj qF bRfhmx ny vI bVy kIqy hoey hn* . {* --bRfhmx dI Aus Dwky-sLfhI df hfl jfnx leI, pVHo ies pusqk df pihlf Bfg } pr ijs qrHF df sInf jLorI vflf mKLOl iBMzrF vfilaF siqgurU sRI gurU gRMQ sfihb jI nfl kIqf hoieaf hY, ajyhI dlyrI, bRfhmx ikqy nhIN kr sikaf . bRfhmx dI isafxp ieh hY ik Aus ny sfrf Aupwdr BgvfnF dI jLbfnI, Dfrimk gRMQF ivc ilK ky Drm df aMg bxf ilaf hoieaf hY . pr eyDr iBMzrF vfilaF ny Auh kuJ siqgurF dy pfvn nfm nfl joV ky zyrf-vfd leI luwt df rfh KoilHaf hY, ijs dI mnfhI, sYNkVy gur-sLbd kr rhy hn . bRfhmx dI sfrI luwt-mrXfdf dI pusLtI, ihMdUaF dy Drm gMRQ krdy hn . pr eyDr, sRI gurU gRMQ sfihb ivc bYTy gurU sfihbfn, bfhF KVIaF kr ky, aqy kUkF mfr-mfr ky ijs kuJ qo rok rhy hn--sMqhu sunhu sunhu jn BfeI, guir kfZI bfh kUkIjY .. Auh sB kuJ, mhFpurKF df iæeh lfxf, lgfqfr krI aqy krvfeI jf irhf hY .

N Bwt mhFpurKF ny gurU arjun dyv, pMcm pfiqsLfh jI qwk pMj gurU srUpF dI Ausqiq ivc sveIey ilKy hn . N mQurf N jI Bwt ny siqgurU arjn dyv jI dI Ausqiq kridaF PLurfmn kIqf hY--jpHAu ijnH, arjun dyv gurU, iPir sMkt join grB, n afXAu .. 6 .. aqy iPr--Bin mQurf, kCu Bydu nhI, guru arjunu prqKú hir .. 7 .. {14ú8} . jy koeI afm ijMdgI vflf mnuwK vI, jLflm dy jLulm dI eIn nF mMndf hoieaf, swc dI rfKI krdf sLhId ho jfvy qF lokI Aus sLhId dI mVHI nUM vI kilafx-kfrI mMnx lwg pYNdy hn . pr eyDr, sfry sMsfr df AuDfr krn afey, akfl-rUp gurU arjun dyv dI sLhIdI dI mhwqqf dI koeI prvfh nf krdy hoey, mhFpurK sMq igafnI gurbn isMG jI iBzrF vfly afpxI pusqk N gurmiq rihq mrXfdf NN dy 198 sPLy qy NN imrqk pfT NN isrlyK dy hyTF ies pRkfr ilKdy hn :--

(1) sRI gurU hir goibMd sfihb jI sRI gurU arjn dyv sfihb jI nimq krfieaf . ies qoN awgy siqgurF dI sLhIdI df sfkf, afpxI sfD-BfsLf ivc iliKaf hY .

{not--nimq df arQ NN leI NN vfsqy hY . ikiraf krm ivc kIqy jFdy Drm-krm leI NN nimq NN lPLjL sdgqI krfAu leI vriqaf jFdf hY . sMqF dy ies NN nimq NN df arQ vI NN sd-gqI leI NN hI ho skdy hn . Bfv, gurU arjun dyv jI dI kilafx leI imRqk pfT krfieaf }

siqgurF dI sLhIdI dI gfQf ilKx AupRMq pusqk dy 2ú1 sPLy qy ies pRkfr iliKaf hY--

Bog dy smyN BfeI gurdfs jI cOr krdy rhy . jdoN Bog pvy cOr krdy rihxf cfhIdf hY . ardfs krky sRI muKvfk lY ky kVfh pRsLfid vrqfieaf . sihj pfT dy kfrx gurU sfihb jI ny BfeI buZf jI nUM pMj GoVy, iewk hfQI, pMj sO muhr, pusLfky sfry, ieh bKLsLsL kIqI, gRMQI isMG jfx ky ik qYN siqgurU mhfrfj sfihb df pfT kIqf hY . sfD sMgq jI ! pfT dI ieh mrXfdf sRI gurU hir goibMd sfihb jI ny afp clfeI hY . sRI gurU arjn dyv sfihb jI dy joqI joiq smfAux df Xwg kIqf, sfD sMgq jI . ieAuN shij pfTF dI mrXfdf sRI gurU hir goibMd sfihb jI ny qorI hY aqy sihj pfT EdoN 13 idnF ivc kIqf jFdf sI . 13 idnF ivc kr ky BfeI buZf sfihb jI ny Bog pfieaf sI . jo srUp krqfr pur vflf hY, Aus Auqy pfT kIqf sI .

iewk pfsy siqgurF dy Bgq, Bwt hirbMs jI N DrmI N pursL hn, Auh qF ieh Purmf rhy hn ik, NN kOx afKdf hY gurU muey hn ? N Bfv, siqgurU jI qF kfieaF pltdy hn aqy vfrI isr pRBU dy bulfey, pRBU dy lok nUM cly jFdy hn, ijQy Auh sdIvI soBf pfAuNdy rihx vfly qKLq qy ibTfey jFdy hn . AunHF dy ipCoN, gurU joiq hI Aus akflI rfj sMGfsx nUM, suBfeymfn krdI hY ijhVf sMsfrI jIvF dI kilafx leI isrijaf igaf hY:---

21- imil nfnk aMgd amr gur, guru rfmdfsu, hir pih gXAu .. hirbMs, jgiq jsu sMcrHAu, su kvxu khY, sRI guru muXAu .. 1 .. dyv purI mih gXAu, afip prmysÍr BfXAu .. hir isMGfsxu dIaAu, isrI guru qh bYTfXAu .. rhs kIaAu surdyv, qoih jsu jX jX jMpih .. asur gey qy Bfig, pfp iqn BIqir kMpih .. kfty su pfp iqn nrhu ky, guru rfmdfsu ijnu pfieXAu .. CqRu isMGfsnu iprQmI, gur arjun kAu dy afieaAu .. 2 .. 21 .. 11 .. 1ú ..{14ú9}

eyDr iBMzrF vflI tksfl dy sMq ipafry, sRI mfn pMQ rqn ividaf mfrqMz, sMq igafnI gurbcn isMG jI iBzrF vfly mhFpurK hn . ieh Bwt hirbMs jI vFg DrmI nhIN hn, sgoN Dfrimk-afgU hn . ieh ilK rhy hn ik gurU arjun dyv jI (dI afqmF dI sdgqI leI AunHF dy) nimq (gruV purfx df nhIN sgoN Esy) gur-bfxI df sihj pfT kfrfieaf (ijhVI ilKI vI siqgurF ny afp hI sI), aqy iPr sLhIdF dy isrqfj, bfxI dy boihQ, sMsfr dI kilafx krn dI sLkqI vfly gurU arjun dyv jI dy (pu-qr--puM nfm nrk qoNN pfr krn vflf) puwqr NN sRI gurU hirgoibMd jI NN ny afpxy ipqf jI dy inimq (bRfhmx dy QF) bfbf buZf jI nUM, hfQI GoVy, sony dIaF mohrF, vsqr, Bojn afid dfn vjoN idwqy . ies qrHF sRI gurU hir goibMd sfihb jI ny (gruV purfx dI isLiKaf qoN afpxy ipqf ipqfmF, jI dI iswiKaf kurbfn krky) sihj pfT dI rsm qorn df iswKF qy Aupkfr kIqf ? iPr (sLrfD dy vwty) siqgurF nimq (lMgr nhIN sgoN bRfhmxI rIq vflf) Xwg kIqf . (ivsLnUM jI dI isiKaf qy quridaF ) gurbfxI df Bog vI 13vyN idn hI pfieaf ?

ies qoN awgy, (2ú2 sPLy qy hI) mhF purKF ny iliKaf hY, sRI gurU hir goibMd sfihb dy mfqf gMgf jI nimq sihj pfT BfeI gurdfs jI koloN krfieaf, BfeI gurdfs jI nimq sihj pfT BfeI ibDI cMd jI ny kIqf, iliKaf hY . iPr bfbf buZf jI nimq sihj pfT BfeI BfnF jI (bfbf buZf jI dy puwqr) koloN krvfieaf aqy ienHF nimq Xwg kIqf vI iliKaf hY . mhF purKF df kihxf hY ik ieh iqMny sihj pfT sRI akfl qKLq sfihb ivKy hoey sn . vzI hYrfnI qF ieh, hY ik Cyvy pfiqsLfhI jI dI clfeI ieh mrXfdf iPr bMd ikAuN ho geI ? ikAuNik bfbf atwl jI nimq, gurU hir rfie sfhb jI dy ipqf, bfbf guridwqf jI nimq, gurU hirgoibMd sfihb jI ny koeI pfT iks kfrn nf krvfieaf ? iPr gurU hirgoibMd jI inimq, gurU hir rfie jI, gurU hirikRsLn jI aQvf gurU qygL bhfdr sfihb jI, sLhId BfeI dieaflf jI, BfeI sqIdfs jI, BfeI mqI dfs jI, iksy dy nimq vI koeI pfT krvfAux df ijLkr, iBMzrF vfly sMqF mhF purKF ny iks kfrn nhIN iliKaf . eyQy hI bws nhIN ienHF NN mhfn purKF ny imrqk nimq dfn puMn krn df ibwpRI Brm vI bVI sPLfeI nfl pfieaf hY . sMq-mhFpurK jI afpxI pusqk dy 163 sPLy qy ilKdy hn---

sfD sMgq jI ! pfTI isMG dI syvf cMgI qrHF krnI, pRsMnqf lYxI jLrUrI hY (ijvyN bRfhmx dI KLusLI Bgvfn dI KLusLI huMdI hY, eyvy pfTIaF dI KLusLI siqgurF dI KLusLI?). vwzy jfx ky bRfhmx nUM kwpVy dyxy ieh Xog nhIN hY . hF ! dUjy grIbF dI qrHF ienHF (bRfhmxF) nUM vI puMn dfn kIqf jf skdf hY . hr qrHF nfl syvf krky pfTI dI pRsMnqf lY lYx dy nfl, (BfvyN, gLrIb jfx ky hI shI) pr bRfhmx nUM vI dfn dyxf, imrqk pRfxI leI lfhy vMd hY ?

DrmI pursL sdf rwb dy BY ivc rih ky ivkfrF dI pkV qoN inrlyp rihMdf hY . pr Dfrimk-afgU aqy isafsq-dfn, dovyN hI mfieaf DfrI iqRsLnflU hox dy kfrn, ( igRhsq-Audfs hox dy QF NN ) prmfqmF dy BY qoN inrlyp rih ky, inhklMk bx bYTdy hn . so jo mrjLI hY ilKI jfx, ijMnF mrjLI hY anrQ krI jfx, AunHF dy mn qy koeI asr nhIN hY . ienHF ny kyvl ieh vyKfxf huMdf hY ik ienHF dI pIrI-murIdI ikvyN prPulwq huMdI hY, sLrDflUaF dI igxqI ikvyN vDdI hY ?

dsihrf

pMQ vlo jfrI kIqI geI NN iswK rihq mrXfdf N ivc pRfxI nimq sRI gurU gRMQ sfihb dy pfT dy Bog pfAux bfry ies pRkfr iliKaf hY-

NN ies pfT dI smfpqI dsvyN idn hovy . jy dsvyN idn nf ho sky qF hor koeI idn sMbMDIaF dy sOK nUM muK rwK ky nIXq kIqf jfvy . ies pfT dy krn ivc Gr vfly qy sMbMDI rl ky ihwsf lYx NNN .

iswK mrXfdf ivc iksy pRkfr df dfn puMn krn dI koeI gwl nhIN hY . gurbfxI df pfT krn bfry vI GridaF dI aqy sbMDIaf dI syvf hI lfeI hY . ds idnF ivc Bog pfAux dI gwl ilKx dy nfl hI, Aus pfbMdI dI KMznF vI kr idwqI hoeI hY . ieAuN anuBv huMdf hY, ijvyN NN dsvyN idn NN Bog pfAux dI bMdsL df ijLkr, iksy mjbUrI kfrn ilKxf ipaf hovy . pr NN pMQ vloN bxI ies mrXfdf ivc NN dsF idnF NN df ijLkr mfqR vI iks kfrn af igaf ? pfTkF ny guruV purfx df pihl aiDafie ipCy piVHaf hY . iek vfrI Auh aiDafie iPr pVH ilaf jfvy . Aus ivc ivsLnUM jI dI jLbfnI ds idnF dI mhqwqf ivsQfr nfl ilKI hoeI hY . so pMQ vloN bxI iswK mrXfdf ivc NN dsF idnF ivc Bog pfAux df ijLkr mfqR af jfxf, ies gwl df sUck hY ik Aus smy qk pMQ dy afgUaF ivc ajyhy jQydfrF df asr bx cuwkf sI ijhVy, bRfhmxI mfiea-jfl df asr muV kbUl kr cuwky hoey sn .

pr awj--ijs kiQq tksflI-sMsQf df pMQ ivc bol bflf hY, Aus iBMzrF vfly zyry dy muKI sRI mfn pMQ rqn ivdXf mfrqMz, sMq iganI gurbcn isMG jI KLflsf dI ilKI NN gurmiq rihq mrXfdf NN pusqk dy 163 sPLy qy imrqk df NN dsihrf NN krn dI hdfieq ienHF sLbdF ivc ilKI hY:---

NN sLUdrF ivc 4ú idn sog krdy hn . vYsLF ivwc sqfrHIaf, KwqrI, bRfhmx bfrHI qyrHI krdy hn pr KLflsy nUM ijvyN sB kOmF qoN vzf afpxf rUp bxfieaf hY sB inXm suqMqr vihmF BrmF sog qoN rihq krn leI suMdr qy suqMqr bxfey Kflsy nUM dsihrf krn df hukm hY, sqfrHIaf kdy nhIN krnf . dsF idnF qoN bfad dsihryN vfly idn Bog pvy . pihly pihr jF ipCly pihr jdoN TIk hovy Bog pf skdy ho aqy afrMB svyry dy vkq vI ho skdf hY . pfT dy Bog qy pRfxI dy nimq pfTI nUM sfrI pusLfk aqy jQf sLkq mfieaf dyxI cfhIdI hY aqy bsqR, brqn afidk Byt krny cfhIdy hn qy jyhI ihMmq hovy, aMn lMgr kr ky sfD sMgq nUM CkfAuxf cfhIdf hY . NN

gurmiq mrXfdf df BulyKf dy ky, sMqF mhFpurKF ny gruV purfx ivc ilKI ivsLnUM Bgvfn jI dI dwsI NN dsF idnF NN vflI bRfhmxI ikiraf df Brm iswK pMQ ivc bxfeI rKx leI, dsihrf krn df hukm suxfieaf hY . KLflsy nUM ieh hukm iks ny idwqf ? inrsMdyh sMqf df Bfv, dsLmysL jI dy hukm qoN hI hY . 163 sPLy qy hI agy jf ky sMqf ny afp hI BulyKy dUr kr dyx leI ies pRkfr iliKaf hoieaf hY---klgLIDr jI ny mRXfdf kfiem kr idwqI hY . pihlF qyrF idnF dI mrXfdf sI . dsvyN idn qk sfrf kfrj isMGF df ho jfxf cfhIdf hY . iswty vjoN, Aupr iliKaf AupdysL, ijs dy hyTF lkIr hY, lokF leI duKdfeI Brm df kfrn bx irhf hY . pRfxI nimq kImqI qoN kImqI (rysLmI) kwpVy dy ibsqry aqy bsqr, juqI, vDIaf qoN vDIaF (keI QFeIN cFdI dy bxy hoey vI) BFzy, sony dy gihxy afid vwD qoN vwD dfn krn dI dOV iswKF ivc lwg cuwkI hY . brfdrI ivc afpxf NN nwk Aucf NN krn dI dOV ivc pey hoey bhuqy lok, pfT mrXfdf, aqy dfn puMn dI mrXfdf (vflf gurmiq ivroDI azMbr) inBfAux leI eynF krjLf cuwk lYNdy hn ik, AunHF dI rihMdI ijLMdgI duKdfeI N nrk-smfn N bx jFdI hY . brfdrI ivc afpxI kul dI lfj nUM, AucI bxf lYx dI KLfhsL nUM, gurU gRMQ sfihb jI ny psMd nhIN kIqf aqy vzmuwl AupdysL dyx leI ies pRkfr PLurmfn kIqf hY:--

 kbIr dunIaf ky doKy mUaf, cflq kul kI kfin ..

qb kulu iks kf lfjsI, jb ly Drih msfin .. 166 ..

 kbIr zUbihgo ry bfpury, bhu logn kI kfin ..

pfrosI ky jo hUaf, qU apny vI jfnu .. 167 .. {1373}

arQ:--kbIr jI df PLurmfn hY ik, mnuwK afm qOr qy kul ivc, aQvf brfdrI ivc peI, rIq anusfr hI qurdf hY, ies iKLafl nfl ik dunIaF kI afKygI (lokfcfr nUM Cwzky gurU dI mq anusfr nhIN qurdf aqy ies qrHF) afqmk-mOqy mr jFdf hY . (ieh nhIN socdf ik) jdoN mOq af geI (qdoN ieh kulf-rIq qF afpy Cuwt jfxI hY . gurU dy AupdysL qy cwlx qoN lfprfvfhI krky jo KuafrI KwtI, Aus dy kfrn) iks dI kul nUM nmosLI afvygI ? . 166 . (gurU dy AupdysL nflo tuty hoey mnuwK nUM PLurmfn hY, ik) hy mMd-Bfgy mnuwK ! bhuqy lok-lfj dy kfrn, krjLy afid, keI mfiek aqy afqmk musIbqF ivc PLs ky sMsfr smuMdr ivc) zwub jfvyNgf . (eyQy sdf bYT nhIN rihxf) jo mOq (-rUpI musIbq) iksy guaFZI dy Gr af rhI hY, cyqy rwK Auh qyry Auqy vI afAuxI hY . 167 .

ies leI sdf hI gurU dI isiKaf anusfr jIvn Zfl ky, sdIvI suKF dy dfqy pRBU dI Xfd nfl mn joVn ivc Xqn-sLIl rihxf cfhIdf hY . lok ivKfvy vfly azMbr ivarQ hn . ienHF Drm-krmF nNfl iksy df prlok kI sOrnF hY, sgoN ipwCy rihMidaF df duinafvI jIvn vI duKI ho jFdf hY . lokF nUM kdy koeI KLusL nhIN kr sikaf . pRBU qoN ibnF, nf hI koeI iksy df sdf df sfQI hI bx skdf hY .

gurbfxI-pfT dI loV

siqgurF df AupdysL ieh hY ik imrqk dI kilafx nimwq koeI vI Drm-krm krnF mn mq hY . imRqk nimq Drm krm krny, gurbfxI dy hukmF dI AulMGxf hY . Bfv, gurU gRMQ sfihb jI dy aKMzpfT jF sihj pfT, imrqk leI insPl hn . pr ieh gwl kdy nf Bulo ik gurbfxI df pfT, ipCy rhy pRvfr leI, sMbMDIaF leI aQvf ivCVy pRfxI dy snyhIaF leI, aqIaMq lfhyvMd hY . gurU dy iswK leI sB qoN vzy hmdrdI aqy Aus dy afpxy, kyvl aqy kyvl, siqgurU jI hI hn . duK suK dy BfeIvfl vI siqgurU jI hI hn . iPr, prfey nfl duK suK dI sFJ ikAuN kIqI jfvy ? siqgurF df PLurmfn hY ik---afpny pih dUK apny pih sUKf apuny hI pih ibrQf ..{1215} afpxy nfl hI duK suK dI gwl krnI lfhyvMd huMdI hY . iksy hor nfl duK ikAuN roxf hoieaf ? ikAuNik hr sMsfrI qF agoN afp hI duKI huMdf hY--ijsu mfnuK pih krAu bynqI so apnY duiK Biraf .. {497} roxf, ipwtxf, DfhF mfrnIaF, gurmiq nhIf sgoN ajyhy krm krny gruV purfx dI iswKI hYN . ajyhf krky mnuwK lokF leI qmfsLf bxIdf hY, roxf ipwtxf nfsLukiraF df aqy kfierF df kMm hY . iksy ipafry dy ivCoVy df swl hoxf cMgy mn dI insLfnI hY . ibrhf qoN sKxf srIr qF huMdf hI msfxu hY . grdyv jI df PLurmfn hY ik ijs srIr ivc ibrhf nhIN, Auh sfV dyx jog hY--nfnk ijsu ipMjr mih ibrhf nhI so ipMjru lY jfir ..{89} ivCoVy df duwK bhuq huMdf hY, pr ies duwK koloN dfrU df kMm lYxf hY . mn dy duKI huMidaF hI afpny siqgurF dI Xfd af jfxI, bVy Auæwcy BfgF dI insLfnI hY . ikAuNik:--

 gur ky crn mn mih iDafie .. Coiz sgl isafxpf sfic sbid ilv lfie .. 1 .. rhfAu .. duKu klysu n BAu ibafpY gur mMqRu ihrdY hoie .. koit jqnf kir rhy gur ibnu qirE n koie .. 2 .. dyiK drsnu mnu sfDfrY pfp sgly jfih .. hAu iqn kY bilhfrxY ij gur kI pYrI pfih .. 3 .. sfD sMgiq min vsY sfcu hir kf nfAu .. sy vzBfgI nfnkf ijnf min iehu BfAu .. 4 ..{51}-24-94

sskfr qoN ipCoN Jwt pwt hI siqgurF dy crnF ivc hfjLr ho ky AunHF dy aMimRq meI bcnF df shfrf lYxf hY . afpxy ipafry siqgurF nfl dI duK suK sFJf krnF hY aqy AunHF koloN isiKaf lYxI hY . ivCoVy kfrn dRivaf hoieaf mn sLfied siqgurF dy bcnF df ajyhf asr kbUl kr lvy ik sdf leI hI suKfvF pltf Kf jfvy ? so siqgurF dy Auqfry leI afpxy Gr ivc Auæwqm pRbMD kro . sihj pfT jfrI ho jfvy . sfrf pRvfr smJy ik asIN Aucy krmF vfly hF jo, pRfx suK-dfqf jI, jIa suKdfqf jI, Gr af gey hn . msUmF aqy bysmJf dI gwl nhIN, bfkIaF ivcoN Gr df hr iewk jIa afpxy afp nUM vzBfgf smJx lwg pvy . sfiraF df ihrdf siqgurF dy DMnvfd nfl Br jfvy . N scy pfiqsLfh jIE ! qusIN eyzy dieaflU ho ik afpxy syvkF dy duKI ihridaF nMU suKI krn leI afp hI af gey ho N. sfrf prvfr sLrDf aqy siqkfr nfl afpxy mhfn siqgurU dy igrdy Jurmut pf bYTy . ibrhf kuiTaF df ihrdf kih irhf hovy, pfiqsLfh jIE--siB avgx mY guxu nhIN koeI .. iPr vI qusF imhr kIqI aqy ies kIVy dy invfs asQfn qy afp cl ky af gey ho . prvfr ivcoN hI iewk pRymI pfT kry qy bfkI sRvx krn . jy koeI gurU suafiraf kQf vfck iml jfæey, qF DMn Bfg . nhIN qF rojL smF kwZ ky sfrf prvfr gurbfxI pVHy aqy suxy . suBf sLfm, jd vI smF ivhl dyvy, hor gwpF ivc smF nsLt nhIN krnf, afpxy siqgurF dI bfxI-ivcfr nfl juV bYTxf hY . Bog jdoN vI pvy, sLuwB hY . idnF dI bMdsL bRfhmx-vfd hY . jy bfxI df anMd afAux lwg ipaf qF BfvyN siqgurF qoN imldI TMZ qoN kdy vI nf ivCVo . jy Bog pfAuxf hI hY qF afpxy aMdrly qoN puC ky pfAu . dsF idnF dI bMdsL gruV purfx hY . Aus idaflU siqgurU jI qoN ivCVnf hI ikAuN hoieaf, ijs siqgurU jI ny pRBU df lV PVf idwqf, ijs ny sfnUM afpxf bxf ilaf aqy sfrIaF buirafeIaF dUr krky suKI kr idwqf-

aink bINg dfs ky prhiraf .. kir ikrpf pRiB apnf kiraf .. 1 .. qumih Czfie lIE jnu apnf .. AuriJ pirE jflu jgu supnf .. 1 .. rhfAu .. prbq doK mhf ibkrflf .. iKn mih dUir kIey dieaflf .. 2 .. sog rog ibpiq aiq BfrI .. dUir BeI jip nfmu murfrI .. 3 .. idRsit Dfir lIno liV lfie .. hir crx ghy nfnk srxfie .. 4 ..{742}-22-24

arQ:--pRBU ny afpxy syvk dy anykF ivMg (-AkfeIaF, vl-Cl) dUr kr idwqy, qy ikrpf kr ky Aus nUM afpxf bxf ilaf hY . 1 . hy pRBU ! supny vrgy jgq (df moh-) jfl (qyry syvk dy duafly) pIzf ho igaf sI, pr qMU afpxy syvk nUM (Aus ivcoN) afp kwZ ilaf . 1 . rhfAu . (srn afey mnuwK dy) phfVF ijzy vzy qy iBafnk aYb, dInF Auqy dieaf krn vfly prmfqmf ny, iek iCn ivc dUr kr idwqy . 2 . (syvk dy) anykF gLm qy rog, vzHIaF BfrIaF musIbqF (siqgurF dI ikrpf nfl) prmfqmf df nfm jp ky dUr ho geIaF . 3 . gurdyv jI df PLurmfn hY--ijs mnuwK ny prmfqmf dy crn PV ley, jo mnuwK pRBU dI srn af ipaf, prmfqmf ny imhr dI ingfh kr ky Aus nUM afpxy lV lf ilaf .

awj jd ik, ipafry (puwqr, DI, Brf, mfqf, ipqf, iesqRI jF iksy swjx afid) dy ivCoVy kfrn idl psIijaf hoieaf hY, aqy iPr ijs dRwvy hoeyo mn ny siqgurF dI srn pYx df Auæwdm kIqf hY, ho skdf hY Auh vYrfigaf hoieaf NN mn NN gurU dI ikrpf duafrf, sdf leI pRBU nfl juV jfey . kI pqf awj AuhI smF af igaf hovy ijhVf, swjx Twg qy, kOzy rfksL qy, BUmIeyy cor, nUr sLfh qy aQvf ibDI cMd qy afieaf sI ? bs ieh iDafn rwKxf hY ik siqgurF dI srn ivc ies krky nhIN jfxf ik Auh sfZy mry hoey sfk aMg df awgf suafr dyvy . sfzy sMbMDI dIaF BuwlF mfPL krky Aus df vfsf swc-KMz ivc kr dyvy . Aus ny afpxy kIqy df hI Pl pfAuxf hY . jy kuJ sOrnf hY qF ipCilaF df . Bfxf mMnx df bl jIAUNidaF ny pRfpq krnf hY . mrn vflf, cMgI jF mMdI, afpxI inBf igaf .

jy vihgurU jI koloN koeI mfiek pdfrQ mMgxf hI hY qF pihlF afpxy gurU dy hukm ivc clidaF pRBU nfl sFJ bxf lvo . pMcm pfiqsLfh jI ny mMgx dI jfc dsidaF Purmfn kIqf hY :--

 jn ko pRBu sMgy asnyhu .. sfjno qU mIqu myrf igRih qyrY sBu kyhu .. 1 .. rhfAu .. mfnu mFgAu qfnu mFgAu Dnu lKmI suq dyh .. 1 .. mukiq jugiq Bugiq pUrn prmfnMd prm inDfn .. BY Bfie Bgiq inhfl nfnk sdf sdf kurbfn .. 2 ..* {13ú7}-4-49

pihlF pRBU df jn bxky Aus nfl scf ipafr bxf ilaf hY . iPr sB kuJ dy dfqy koloN sB kuJ hI mMigaf hY . [* Foot Note:-- ies sLbd dI ivsQfr pUrbk ivcfr pusqk dy pihly Bfg dy NN BgqF dI mMg NN lyK ivc ho cuwkI hY }

pihlF Aus nfl sFJ qy bxf lvo, iPr sPfrsLF vI kr vyKxIaF . inrf dfn puMn kr lYx dy mfx ivc gurU, jF prmysLr awgy mMgF dI ilst pysL krnI, ibwpRn kI rIq hY . nf ajyhI koeI vI mMg, siqgurU jI pUrI krdy hn aqy nf hI pRBU ajyhI koeI gwl suxdf hY . kyvl aqy kyvl pRBU df lV PVfAuNx leI siqgurF awgy jodVIaF krnIaF hn . Bfxf mMnx dI smrQf dI bKLsLsL dI mMg krnI hY . lok aqy prlok ivc kMm afAux vflf ijhVf KLrcf, gurU dI bKLsLsL nfl pRfpq huMdf hY, Ausy Krcy dI hI mMg krnI hY . gurU dIaF vizafeIaF nUM smJIey aqy sog rog dy anuBv qoN AuqFh AuTIey :---

 sMq jnhu imil BfeIho scf nfmu smfil .. qosf bMDhu jIa kf aYQY EQY nfil .. gur pUry qy pfeIaY apxI ndir inhfil .. krim prfpiq iqsu hovY ijs no hoie dieaflu .. 1 .. myry mn gur jyvzu avru n koie .. dUjf QfAu n ko suJY gur myly scu soie .. 1 .. rhfAu .. sgl pdfrQ iqsu imly ijin guru izTf jfie .. gur crxI ijn mnu lgf sy vzBfgI mfie .. guru dfqf smrQu guru guru sB mih rihaf smfie .. guru prmysru pfrbRhmu guru zubdf ley qrfie .. 2 .. ikqu muiK guru sflfhIaY krx kfrx smrQu .. sy mQy inhcl rhy ijn guir Dfiraf hQu .. guir aMimRq nfmu pIafilaf jnm mrn kf pQu .. guru prmysru syivaf BY BMjnu duK lQu .. 3 .. siqguru gihr gBIru hY suK sfgru aGKMzu .. ijin guru syivaf afpxf jmdUq n lfgY zMzu .. gur nfil quil n lgeI Koij izTf bRhmMzu .. nfmu inDfnu siqguir dIaf suKu nfnk mn mih mMzu .. 4 .. {49}-2ú-9ú

pd arQ:--smfil-=sMBfl ky, ihrdy ivc itkf ky . qos=(jIvn sPLr df) KLrc . bMdhu=iekwTf kro . jIa kf=ijMd df . aYQY EQY=ies lok aqy prlok ivc . inhfil=inhfly, vyKdf hY . krim=bKLsLsL dI rfhIN . 1 . mn=hy mn ! jyvz=jyzf vzf . gur myly=gurU nUM imlfAuNdf hY . 1 . rhfAu . sgl=sfry . ijin=js ny . jfie=f ky . 2 . ikqu=ks dI rfhIN ? muiK=UMh nfl . ikqu muiK=khVy mUMh nfl . krx=Msfr . smrQ=kq vflf . inhcl=zol sdf surKLrU . guir=urU ny . pQu=rhyjL . BY BMjn=fry zr dUr krn vflf . duK lbu=fry duK lfh dyx vflf . 3 . gihr=MUGf . gMBIru=zy ijgry vflf . sfgr=muMdr . aG KMzu=fpF df nfs krn vflf . quil=rfbr . bRhmMzu=hfn, sMsfr . inDfn=jLfnf . mMzu=Mizaf hY,Dfiraf hY . 4 .

ajyhI sLrDf afpxy gurU pRqI hoxI cfhIdI hY . siqgurU gRMQ sfihb jI Gr ivc af jfxy, suKF df KLjLfnF Gr af igaf . gurU nfnk gurU goibMd isMG jI sfKLsLfq sfzy Gr af ibrfjy hn . siqgurF dy afieaF roxf, ipwtxf, ivrlfp, Jory , hAuky, duKF dI gwlF, ieh sB, ikAuN rih jfx ? ivhVf KLusLIaF nfl ikvyN nf Br jfvy ? siqgurF dy Gr ivc af jfx nfl sfry prvfr dy jIa adb siqkfr dI mUriq bx jfxy cfhIdy hn . mfmUlI ijhy aDkfrF vflf koeI Tfxydfr Gr af jfvy, qF Gr ivc cuwp vrq jFdI hY . awj qF pfiqsLfhF df pfiqsLfh Gr afieaf hY . ivhVy ivc, adb siqkfr vflI sLFqI df rfj ikvyN nf pwsr jfvy ? hQ bMnHI, iekfgr mn nfl siqgurF dy kol bYTxf aqy gurbfxI srvx krky ivcfr krnI hI Drm bx jfvy . Gr afey gurdyv jI qoN cMgI qrHF smJ ky AunHF df AupdysL ihrdy ivc vsfAux df swcf anMd mfxnf huMdf hY . siqkfr aqy sLrDf ivc rMgy, ajyhy prvfr nUM vyK ky siqgurF ny ieAuN PLurmfieaf:----

 hAu vfrI jIAu vfrI, piV buiJ mMin vsfvixaf .. gurmuiK pVih hir nfmu slfhih dir scY soBf pfvixaf .. 1 .. rhfAu.. {127}-29-3ú

siqgurF dI vizafeIaF dI sUJ nfl ihrdf gd gd hoeI jfvy . snmuwK bYT ky siqgurF dy bcn srvx krky ihrdy ivclI ivkfrF dI mYl DoxI hY . sihj pfT krn dI kyvl eyhI scI mrXfdf hY . eysy mrXfdf ny byVy pfr krny sn . pr asIN kI krdy hF ?

BfeIaF dy jF (kiQq) sMqF mhFpurKF dy kihx qy DUp smwgRI ilaFdI jFdI hY . siqgurF dy pIhVy kol iewk hor QF suafrI jFdI hY ijQy DUpIey ny bYT ky (siqgurF dy bcnF qoN sMqusLt nf ho ky gutky qy ilKIaF) bfxIaF df pfT gurdyv jI dy nfl krI jfxf hY . pfxI df Biraf GVf lfl kwpVy nfl lpytx qy bws nhIN kIqI jFdI, Aus Auqy lfl mOlI lpytI jFdI hY . pUry bRfhmxvfd df pRqwK pRBfv pfAux leI Aus GVy nUM kxk dy dfixaF dI QflI ivc itkf ky siqgurF dy kol rwKaf jFdf hY . aKy mnuwKI mn qy nhIN sgo gurbfxI df asr pfxI qy bVI CyqI huMdf hY . GVy ivclf pfxI gurbfxI suxdf rih ky aMimRq bx jFdf hY . ajyhy Brm ivc PLisaf iswK gurU qoN dUr qoN dUr huMdf jf irhf hY .

iBzrF vfly sMqF ny pusqk dy 163 sPLy qy, imrqk nimq kIqy jfx vfly pfT leI sfD-mrXfdf ieAuN ilKI hY:---

NN sB qoN pihlF jo aKMz pfT jF sfDfrn pfT kIqf jfvy, qF N aTfrh ds bIsN mgroN isrPL N sd N df pfT krnf jy iPr brsI mnfeI jfvy qF ijvyN afm mRXfdf hY Eh rKxI . sRI aKMz pfT dy bfad sRI jpujI sfihb sMpUrn qy sfDfrn pfT dy mgroN jpujI dIaF pAuVIaF qy slok pVH ky Bog pfAuxf qy kIrqn krnf jLrUrI hY---

iPr Ausy gurmiq rihq mrXfdf pusqk dy 171 sPLy Nqy gurU gRMQ sfihb jy pfT krn dy 34 NN KLfs inXm NN ilK ky gurU mhfrfj df pfT iewk krmkFzI bMDn bxf idwqf hY . pfTkF dI jfxkfrI leI mhFpurKF vloN ilKy inXmF ivcoN kuJ inXmf bfry gurmiq kr lYxI lfhyvMd rhygI . pr ieh gurU-PLurmfn sdf Xfd rKIey ik--

 gurmiq suin kCu igafnu n AupijE psu ijAu Audru BrAu .. khu nfnk pRB ibrdu pCfinAu qb hAu piqq qrAu .. 2 ..{685}-4-9-9

DUp DuKfAuxf aqy gurbfxI

iBMzrF vfly mhFpurKF ny pfT krn dy KLfs inXmF ivc, N gurduafry qy mhfrfj jI dy pRkfsL asQfn qy dohI QFeI, dovyN vkq DUp DuKfAux nUM pihl idwqI hY . gurU mhfrfj dy kmry dy aMdr dI hvf nUMM sugMDq rKxf hr sLrDfvfn df jLrUrI PLrjL bxdf hY . ieh kfrj sugMDI vfly Puwl rKx nfl vI ho skdf hY, aQvf hor sugMDI vI iCVkI jf skdI hY . pr iksy Aucycy nym anusfr kyvl DUp DuKfAux dI gwl, bRfhmxI Brm hY . dyvI dyvqy dI afrqI krn lwigaF hor smwgrI dy nfl DUp df hoxf, hjLfrF sflF qoN jLrUrI bixaF hoieaf hY . keI sfD sMq, jogI jMgm, BFizaF ivc DuKdf DUp PVI, Gr Gr iPrdy vyKy jFdy hn . XwgF smy, hvn krn smyN aqy hor Drm krm krn smyN, bRfhmx ny DUp DuKfAuxf Drm df aMg bxfieaf hoieaf hY . pUjf pfT vflI QF kol DUp DuKfAux nUM iewk Bytf smJ ky, sLrDf df ihwsf bxf lYx vflf ivarQ df Brm, bRfhmx dI dyx hY . ies Brm nUM dUr krn leI siqgurF dy PLurmfn ies pRkfr hn:--

sPl drsnu qumrf pRB pRIqm crn kml afnUp ..

aink bfr krAu iqh bMdn, mnih crHfvAu DUp .. 1 .. {7ú1}-4-8

arQ:--hy myry pRBU ! qyrf drsn jIvn mnorQ pUrf krn vflf hY, qyry sohxy crn by-imsfl hn . mYN (qyry) ienHF crnF Auqy anykF vfrI nmskfr krdf hF, afpxf mn hI (DUp vjo qyry crnF awgy) Bytf Drdf hF . Bfv, iksy ivKfvy leI mYN DUp nhIN DuKfAuNdf, hAumY nfloN KflI, afpf Bfv qo rihq, sLrDf nfl Biraf, afpxf mn hI qyry arpx krdf hF) . 2 .

 DUp dIp syvf gopfl .. aink bfr bMdn krqfr ..

pRB kI srix ghI sB iqafig .. gur supRsMn Bey vzBfig .. 1 .. {866}-12-14

arQ:--(krm kFzI lok dyvI dyviqaF dI pUjf krdy hn, AunHF dy awgy DUp DuKfAuNdy hn aqy dIvy bfldy hn, pr) ijs mnuwK Auæwqy vzI iksmq nfl gurU imhrbfn ho pey, Auh (DUp dIp aidk vflI) sfrI ikRaf Cwz ky pRBU df afsrf lYNdf hY, prmfqmf dy dr qy hr vyly isr invfxf, prmfqmf dI BgqI krnI hI, Aus mnuwK vfsqy N DUp dIp N dI ikRaf hY . 1 .

 kul rUp DUp igafn hInI quJ ibnf moih kvn mfq ..

kr joiV nfnku srix afieE ipRa nfQ nrhr krhu gfq .. 1 .. {462}-CMq-1-14

arQ:--(hy ipafry pRBU !) myrI cMgI kul nhIN, myrf suMdr rUp nhIN aMdr guxf dI sugMDI (-DUp) nhIN, mYnUM afqmk jIvn dI sUJ bUJ nhIN . ( hy ipafry ! ) qYQoN ibnf myrf koeI rfKf nhIN . (qyrf syvk) nfnk dovyN hQ joV ky qyrI srn ipaf hY, hy ipafry ! hy nfQ ! hy pRBU ! myrI afqm avsQf AuæwcI bxf . 1 .

 ggn mY Qflu riv cMdu dIpk bny qfirkf mMzl jnk moqI ..

DUpu mlafnlo pvxu cvro kry sgl bnrfie PUlMq joqI .. 1 .. {663}-1-7-9

arQ:--sfrf afkfsL (mfno) Qfl hY, sUrj qy cMd (ies Qfl ivc) dIvy bxy hoey hn, qfiraF dy smUh, (Qfl ivc) moqI rwKy hoey hn . (cMdn dy ruKF nfl Bry hoey) mlX prbq vloN afAux vflI hvf, mfnoN, DUp (DuK irhf) hY, hvf cOr kr rhI hY, sfrI bnfspqI joiq-rUp (pRBU dI afrqI) leI Puwl dy rhI hY . 1 . (Bfv, sfrI kfienfq, sfrI isrjxF ijs apfr pRBU dI afrqI inrMqr kr rhI hY, iPr CotI ijhI QflI ivc dIvy, DUp, moqIaF afid vsqUaF sjf ky aqy DUp DuKf ky, afrqI krn vflf pKMz, Aus agMm, aQfv, agocr pRRBU dI Gor inrfdrI Biraf mKLOl krn df Augr pfp hY )

BgqF dI bfxI ivc vI DUp lPLjL afieaf hY . keIaF ny nukqf cInI kIqI hY ik BgqF dI bfxI gurmiq dy ankUl nhIN hY . sfry ieiqhfskfrF ny mMinaF hY ik BgqF dI bfxI gurU nfnk dyv jI ny afp iekwqR kIqI sI . gurbfxI dy keI sLbdF qo vI eyhI iswD huMdf hY ik BgqF dI bfxI gurU nfnk dyv jI dy kol mOjUd sI . ies leI ajyhf socxf aBuwl gurU nfnk jI nUM BuwlV kihx df pfp hY . rhfAu dI quk dy nfl pUry sLbd dI ivcfr qoN iswD ho jFdf hY ik sRI gurU gRMQ sfihb ivclI Bgq bfxI siqgurF dy afsLy dy ankUl hY . ijvyN Bgq rivdfs jI dy sLbd ivc quk hY--DUp dIp neIbydih bfsf .. kYsy pUj krih qyrI dfsf .. 3 .. ies quk qoN DUp dI vrqoN dI KMznF spwsLt iswD nhIN huMdI . so iBMzrF vfly sMqF vrgy zyrydfr QohVy Xqn nfl hI BulyKf pf skdy hn . pr jy sfrf sLbd ivcfrIey qF Brm dUr ho jFdf hY . sLbd ies pRkfr hY:-

 dUDu q bCrY Qnhu ibtfirE .. PUlu Bvir, jlu mIin ibgfirE .. 1 .. mfeI goibMd pUjf khf lY crfvAu .. avru n PUlu, anUp n pfvAu .. 1 .. rhfAu .. mYlfgr byrúy hY BuieaMgf .. ibKu aMimRqu bsih iek sMgf .. 2 .. DUp dIp neIbydih bfsf .. kYsy pUj krih qyrI dfsf .. 3 .. qnu mnu arpAu pUj crfvAu .. gurprsfid inrMjnu pfvAu .. 4 .. pUjf arcf afih n qorI .. kih rivdfs kvn giq morI .. 5 .. {525}-1

arQ :--duD qF QxF qoN hI vwCy ny jUTf kr idwqf, Puwl BOry ny (suMG ky) qy pfxI mwCI ny KLrfb kr idwqf (so, duwD, Puwl qy pfxI, ieh iqMny hI jUTy ho jfx krky pRBU awgy Bytf krn jogy nFh rih gey . 1 . hy mF ! goibMd dI pUjf krn leI mYN ikQoN koeI cIjL lY ky Bytf krF ? koeI hor (suwcf) Puwl (afidk iml) nhIN skdf . kI mYN (ies Gft kr ky) Aus sohxy pRBU nUM pRfpq nhIN kr skFgf ? . 1 . rhAu . cMdn dy bUitaF nUM swp cMbVy hoey hn (qy AunHF ny cMdn nUM jUTf kr idwqf hY), jLihr qy aMimRq (vI smuMdr ivc) iekwTy hI vwsdy hn . 2 . sugMDI af jfx kr ky DUp dIp qy nYvyd (-dyvqy df Bog lvfAux leI Bojn) vI ( jUTy ho jFdy hn), (iPr hy pRBU ! jy qyrI pUjf ienHF cIjLF nfl hI ho skdI hovy, qF ieh jUTIaF cIjLF qyry awgy rwK ky) qyry Bgq iks qrHF qyrI pUjf krn ? . 3 . {not:--ajyhI pUjf smwgRI aqy AucycI suwcm-Brm vflIaF bMdsLF lfAux vfly bRfhmx aqy iswKF ivc af vVy zyrf-vfd mhFpurKF dy mUMh qy, Bgq jI ny ikzI krfrI cpyV mfrI hY . ieh dovyN Brm, zyrf-vfdI mhF purKF ny, iswK jgq ivc ilaf vfVy hn}

( hy pRBU !) mYN afpxf qn qy mn arpx krdf hF, qyrI pUjf vjoN ieh Bytf krdf hF, (ies Bytf nfl hI) siqgur dI imhr dI brkiq nfl qYnUM mfieaf-rihq nUM lwB skdf hF . 4 . rivdfs afKdf hY--(hy pRBU ! jy suwcy duD, Puwl, DUp, cMdn qy nYvyd afidk dI Bytf nfl hI qyrI pUjf ho skdI qF ikqy vI ieh sLYaF suwcIaF nF imlx krky) myQoN qyrI pUjf qyrI BgqI ho hI nhIN skdI, qF iPr (hy pRBU !) myrf kI hfl huMdf ? . 5 .

eysy qrHF hI Bgq sYx jI dy sLbd dI ieh quk--DUp dIp iGRq sfij afrqI .. dy arQ vI pUry sLbd dI ivcfr qoN hI sfPL huMdy hn . hyTF ilKy sLbd dy pd arQ smJxy vI jLrUrI hn . sLbd ies pRkfr hY:---

 DUp dIp iGRq sfij afrqI .. vfrny jfAu kmlf pqI .. 1 .. mMglf hir mMglf .. inq mMglu rfjf rfm rfie ko .. 1 .. rhfAu .. AUqm udIarf inrml bfqI .. quhI inrMjnu kmlfpfqI .. 2 .. rfmf Bgiq rfmfnMdu jfnY .. pUrn prmfnMdu bKfnY .. 3 .. mdn mUriq BY, qfir goibMdy .. sYnu BxY Bju prmfnMdy .. 4 .. {695}-2

pd arQ:--iGRq--iGAu . sfij--sfj ky iekwTIaF krky . vfrny jfAu--mYN sdky jFdf hF . kmlfpqI--lwCmI df pqI, prmfqmf . 1 . mMglu--afnMd, suKdfeI sulwKxI mrXfdf . rfjf--mflk . ko--df (Bfv, df bKLisLaf hoieaf . rhAu . dIarf--sohxf ijhf dIvf . inrMjn--mfieaf qoN rihq, akfl-purK . 2 . rfm Bgiq--prmfqmF dI BgqI rfhIN . rfmfnMdu--{rfm + afnMd } prmfqmF dy myl df anMd . pUrn--srb ivafpk . bKfnY--Aucfrdf hY, gwlF krdf hY . 3 . mdn mUriq--Auh mUriq ijs nUM vyK ky msqI af jfey, sohxy srUp vflf . BY qfir--zrF qoN pfr lMGfAux vflf . goibMdy--hy goibMd ! hy DrqI dI pflxf krn vfly prmfqmF ! BxY--afKdf hY . prmfnMdy--prm afnMd mfnx vfly nUM . 4 .

arQ:--hy mfieaf dy mflk pRBU ! mYN qYQoN sdky jFdf hF (ihrdy qoN Aupjy swcy ipafr aqy isdk nfl qYQoN sdky jfxF hI) DUp dIvy qy iGAu (afidk) smwgRI iekwTy kr ky qyrI afrqI krnI hY . 1 . hy hrI ! hy rfjn ! hy rfm ! qyrI imhr nfl (myry aMdr) sdf (qyry nfm-ismrn df) anMd mMgl ho irhf hY . 1 . rhfAu . hy kmlfpqI qMU inrMjn hI myry leI (afrqI krn leI) sohxf cMgf dIvf qy sfPL suQrI vwtI hYN . 2 . jo mnuwK srb-ivafpk prm afnMd-rUp pRBU dy gux gfAuNdf hY, Auh pRBU dI BgqI dI brkiq nfl Aus dy imlfp df afnMd mfxdf hY . 3 . sYx afKdf hY--(hy myry mn !) Aus prm-afnMd prmfqmF df ismrn kr, jo sohxy srUp vflf hY, jo (sMsfr dy) zrF qoN pfr lMGfAux vflf hY qy isRsLtI dI sfr lYx vflf hY . (bs eyhI hY Aus dI afrqI ) . 4 .

 kfXAu dyvf kfieaAu dyvl, kfieaAu jMgm jfqI ..

kfieaAu DUp dIp neIbydf kfieAu pUjAu pfqI .. 1 .. {695}-3

arQ:--kfieaf (dI Koj) hI myrf dyvqf hY (ijs dI mYN afrqI krnI hY), srIr (dI Koj) hI myrf mMdr hY (ijQy mYN srIr aMdr vwsdy pRBU dI afrqI krdf hF), kfieaf (dI Koj) hI mYN jMgm aqy jfqR leI (qIrQ dI jfqRf hY . srIr (dI Koj) hI myry vfsqy aMdr vwsdy dyvqy leI) DUp dIp dy nYvyd hY, kfieaf dI Koj (kr ky) hI mY mfno, pwqr Byt rwK ky (afpny aMdr vwsdy iesLt dI) pUjf kr irhf hF . 1 .

 ngrI nfieku nvqno bflku lIl anUp .. nfir n purKu n pMKxU

sfcAu cquru srUpu .. jo iqsu BfvY so QIaY qU dIpku DUpu .. 7 .. {1ú1ú}-3

arQ:--prmfqmf ienHF srIrF df mflk hY, (jIvF nUM ipafr krn ivc hr vyly) nvF hY, bflk (vFg Auh inrvYr) hY, Auh anoKy kOqk krnhfr hY . prmfqmf sdf iQr rihx vflf hY, akl df puMj hY, (iesqRI, mrd pMCI afidk sBnF ivc mOjUd hY) pr Auh KLfs iesqRI nhIN, koeI KLfs mrd nhIN, koeI KLfs pMCI nhIN . jgq ivc AuhI kuJ ho irhf hYY jo Aus nUM BfAuNdf hY . hy pRBU ! qUM sB jIvF nUM cfnx (igafn) dyx vflf hYN, qUM sB nUM sugMDI (ipwTf suBfAu) dyx vflf hYN . 7 .

 rUp DUp sogMDqf kfpr Bogfid .. imlq sMig pfipst qn hoey dugfid .. 2 .. {81ú}-8-35

arQ:--(pRB dy nfm qoN KuMJ ky) mhf ivkfrI mnuwK (srIr df mfx krdf hY, pr ies) srIr dy nfl Cuh ky sohxy pdfrQ, DUp afidk sugMDIaf, kwpVy, cMgy cMgy Kfxy ( ieh sfry hI) durgMDI dyx vfly bx jFdy hn . 2 .

mflf aQvf ismrny vFg hI NN DUp DuKfx NN vflf bRfhmxI Brm, iswK jgq ivc bVf pRclq hY . ies kfrn dfs ny DUp sMbMDI siqgurF dy sfry bcn hI ilKx df Xqn arMiBaf sI, Aupr ilKy kyvl 8 gurU-vfk hI dfs lwB sikaf hY . ho skdf hY iksy KojI ivdvfn nUM hor gurU sLbdF df vI pqf hovy . pr dfs df pwkf XkIn hY, ik, Brm kfrn DUp DuKfAux dI KMznF sfry gurU sLbdF ivc, iek sfr hY . zyrf-vfdIey aKoqI mhFpurK, bVI sPfeI nfl, gurU ky iswK nUM, bRfhmx-vfd nfl joVI jf rhy hn . jy smuwcy qOr qy pMQ ny ienHF ByKI Drm-afgUaF nUM nf durkfiraf, qF ieh Bdr pursL, KLflsf pMQ df vI AuhI hfl kr ky dm lYxgy, ijhVf pKMzI Drm afgUaF ny, buD Drm df kIqf sI .

iBMzrF vfly mhF purKF vloN pfey hor Brm :----

3= aKMz pfT smyN DUpIey hr vkq bYTy rihx, DUp jgfAux qy mUl mMqr df pfT krdy rihx . DUp jgfeI rwKx df invyklf Brm cMgI qrHF pwkf kr dyx leI, mhF purK jI iPr ieh ilKdy hn--

4= mhfrfj dy hjUr Puwl cVHfAuxy hn qy KLusLbo iCVky . (kOx puCy ik, iPr DUp iks mrjL dI dvf sI ? kI DUp KLusLbo leI nhIN huMdf jo Puwl cVHfAuNx df aqy KLusLbo iCVkx vflf nym, awzrf ilK idwqf hY ? spwsLt hY ik zyrfvfdI DUp sugMDI leI nhIN (sgMDIaF qF hor vI bhuq hn) sgoN ny bRfhmxI Brm nUM pwkf krnf huMdf hY .)

5= mhfrj jI dy kmry ivc gwlF df sMkoc hovy, pr hr pRkfr dy aKMzpfT nfl jpujI sfihb df pT jfrI rKxf hY .

(Xfd rhy ik, jpujI sfihb df ieh pfT, DUpIey syvfdrF dy mUl mMqR dy jfp qoN azrf hY ?)

6= ( ieko QF) bhuqy aKMz pfTF nfl Auqny hI jpujI sfihb rKxy, nhIN qF iek qF jLrUr hovy .

7= jpujI sfihb KLfs krky Kwby pfsy rKxf, ijs pfsy mhfrfj jI dy jpujI sfihb iliKaf huMdf hY . jy Kfs vjfHf krky nf ho sky qF dUjy pfsy vI riKaf jf skdf hY . (iPr Kwby pfsy jpujI sfihb ilKy hox vflI sLrq df kI bixaF ? hr inXm aDUrf aQvf BulyKf pfAU ?)

9= hr pfT qy aMimRq vyly afsf dI vfr, sLfm nUM rihrfs qy kIrqn soihly df pfT krnf cfhIdf hY .

5, 6, 7 aqy 9 inXmF bfry ivcfr

vwzy qoN vzf sLihnsLfh sdIvI pdvI df mflk nhIN rih sikaf aqy nf hI Aus nUM kdy iksy ny swcf pfiqsLfh hI ikhf hY . sRI gurU gRMQ sfihb jI nUM asI,N dYvI qKLq cvr aqy Cqr dy sdIvI mflk, jugo jug atwl pdvI vfly swcy pfiqsLfh kihMdy aqy ilKdy hF . inrf swcf pfiqsLfh hI nhIN sgoN, ienHF nUM asIN, pRgt gurF dI dyh vI kihMdy hF . Bfv, ieh ik, sMsfrI rfijaF mhfrfijaF dI pdvI nUM iswK jgq, gurU gRMQ sfihb dI pdvI nfloN nINvIN kihMdf hY . pr siqgurF nfl sfzf ivhfr, sfzy kihx dy iblkul Ault hY . sfzf vqIrf ieh jLfhr kr irhf huMdf hY ik asIN siqgurF dy drbfr nUM, srkfr dy mfmUlI qoN mfmUlI aihlkfr dI kichrI nfloN vI bhuq nIvFN mMndy hF .

iksy sLihnsLfh, bfdsLfh, dI gwl qF CwzI, kI iksy qsIl dfr dI kcihrI ivc vI kdy Auh kuJ ho skdf hY jo asIN siqgurF dy drbfr ivc kr rhy huMdy hF ? sLihnsLfh dy drbfrF dy dsqUr dI gwl qF dUr rhI, jd koeI hfkm jF koeI jwj, afpxI kichrI ivc bol irhf huMdf hY, qF afigaf qoN ibnF dUjf hor koeI vwzy qoN vzf vkIl vI koeI nhIN bol skdf . hr pfsy cuwp huMdI hY aqy sfry drbfrI afpxy mhfrfjy dI, jF afpxy hfkm dI hr gwl bVy iDafn nfl sux rhy huMdy hn . srkfrI drbfr dI avwigaf krn vflf avwl qF jylH ivc zwk idwqf jFdf hY, nhIN qF Aus dI hyTI krky Aus nUM drbfr ivcoN kZ idwqf jFdf hY . siqgurF dy srUp qoN ho rhy pfT nUM swcy pfiqsLfh jI df PLurmfn, aQvf siqgurF dy inj srUp df AupdysL arMB hoieaf smJ ky, iksy hor df bolxf, drbfr dI avwigaf aQvf Gor pfp smiJaf jfxf cfhIdf hY . pUrn iekfgrqf nfl siqgurF dy bcn sux ky ihrdy ivc vsfAux df pUrf Xqn kIqf jfxf huMdf hY . gurU gRMQ sihb jI dy pfT ivc Aucycy qOr qy iksy hor bfxI df pfT jF kIrqn arMB kr dyx nfl siqgurF dy bcnF nUM suxn dI loV mukfAux vflI gLusqfKI hY . jF ieAuN kih lvo ik siqgurF dy bcnF nUM byloVf bxf dyx df pfp hY . ajyhf krnf gurU nfnk inrMkfrI jI dI inwjI avwigaf hY . gurU dy AupdysL nUM giRhx krn dI loV mukf ky, Kwby jF swjy pfsy bYTx df Brm pfAuxf, bRfhmx-vfd hY .

11= (aglf sfD bcn)-- hr pfT dy Bog qy mhfrfj jI dI Bytf suMdr rumflf (pusLfkf) kry .

hr pfT dy Bog qy rumflf cfVHn nUM pwky qOr qy mrXfdf bxf dyxI vI isafxp nhIN hY . jy gurduafry ivc rumfilaF dI QuV hovy qd hI rumflf Bytf krnf lfhyvMd hY. Brm gRsy pwky irvfj df hI kfrn hY ik kmytIaF dy lg-pg sfry gurU GrF ivc rumfilaF dy Zyr iekwTy hoey pey hn . keI QFeI ienHF rumfilaF dy cMdoey bxfey jFdy hn . bhuqy QfeIN AuhI rumfly dobfrf dukfnF vfilaF kol ssqy Bf ivkdy hn aqy AuhI rumfly nivaF dy rUp ivc dobfrf af Bytf huMdy hn . byloVI vsqU Kwjl KLuafr hI huMdI hY . so pRbMDkF nUM cfhIdf hY ik Gr vfilaF nUM dws dyx ik rumfly dI loV hY jF nhIN . sMqF dy ilKy nUM mrXfdf smJ ky rumflf Bytf krn nUM vzy puMnf df kMm smJ lYxf, TIk nhIN hY . ieh mhFpurK jI gurmiq dI gwl Gwt qy bRfhmxvfd nfl joV dyx vflIaF by-loVIaF gwlF vwD krdy hn .

14= Bog pf ky afrqI kIqI jfvy . (-sfD bcn)

pRsLn ieh hY ik, kI afrqI siqgurF dI krnI hY, ik jF prmfqmF dI ? siqgurU jI mMdr df dyvqf nhIN hn aqy prmfqmF dI afrqI sfrf bRhmMz, inrMqr krI jf irhf hY .

15= sMpt aKMz pfT qy kVfh pRsLfid rojL krnf qy sfDfrn sMpt afrMB, mwD aqy Bog smyN iqMn vfrI ho skdI hY . [ Foot Note:--sfD bolI vfly ies NN skdI NN lPLj dy arQ df pqf nhIN hY ik pRsLfd dI gwl kridaF NN skdf NN dy QF NN skdI NN ikAuN vriqaf hY . kI ieh iksy sfD-mrXfdf df sMkyq hY ? qswlI krn leI eysy mhfpurK jI dI ilKI NNgurbfxI pfT drsLnNN pusqk pVHI hY . EQy vI lPLjL NN skdI NN hI hY . sLfied ieh sMpt pfT dI koeI ivDI hovy ?}

16= hr pfT qy kuMB, DUp, nryl, joq Puwl afid jLrUr rwKxy . smwgrI vflI ieh mrXfdf bRfhmxvfd hY .

17= pfTI isMG ksuMBy bsqR nf pihny, bRhmcrj Dfry . ksuMBy rMg df pusLfkf sRI gurU gRMQ sfihb jI nUM cVfvy . { mhF purKF ny rMg dI bMdsL iks kfrn lfeI hY ? ieh sLMkf kox dUr kry ? hY ieh sfrf Kljgx, ibwpR-vfd hI }

iesy qrHF ienHF bMdsLF dI igxqI 34 qwk hY . pr gurbfxI nUM sux ky Aus qoN isiKaf lYx dI gwl, iksy QF nhIN ilKI, Bfv, mhF purKF leI siqgurF dy ies bcn--NN gurmiq suin kCu igafnu n AupijE psu ijAu Audru BrAu .. NN df vI kOzI muwl nhIN hY. bRfhmx vI iswK nUM gurU dy igafn qoN qoV ky mMqR pfTF qoN imldy PlF dy Brm nfl joVnf cfhuMdf sI. ieh zyrydfr mhFpurK vI AuhI kMm krI jf rhy hn. Gr vfly iPr ikAuN siqgurF dI hjLUrI ivc bYTx ? zyrfvfdI mhfpurKF dy hI krmkFzI prcfr dy krn, siqgurF nUM Buwl Bulf ky, Gr vfly, prfhuixaF dI syvf sMBfl krn ivc afpxI vizafeI mMn rhy huMdy hn. bIbIaF bfhroN hI roNNdIaF af rhIaF huMdIaF hn. iPr Gr vloN bIbIaF vI Auæwdm nfl agoN jf imldIaF hn . ijs Gr ivc siqgurF dy afdr siqkfr ivc sLFqI aqy KyVf hoxf cfhIdf sI, Ausy Gr dy ivhVy ivc rox ipwtx df ipV BK pYNdf hY .

mry hoey pRfxI bfry aPLsos krn vfilaF leI bYTx df Aucycf pRbMD jLmIn qy ivCfeI krky kIqf huMdf hY . dsvyN idn Bog pfAux dy smy juVn vfly iewkwT dI syvf krky brfdrI ivc afpxf nwk nmUj Aucf krn dI icMqf huMdI hY . ijQy siqgurF df Auqfrf huMdf hY Aus kmry ivc Gr vfilaF ny jF dUijaF ny, rsmI qOr qy aYvy mwQf tykx hI jfxf hY . pfT krnf jF nf krnF, pfTIaF df kMm hY . sRI aKMz pfT df Bog smy isr pfAux leI pfT nUM ipCy nf pY dyx dI icMqf lwg rhI huMdI hY . pr kI pqf aMdr pfTI swjxF ny aYn smy isr Bog pfAux leI CyqI pfT mukf lYx df ikhVf ZMg apxfieaf huMdf hY ? sfnUM kI ? pfTI NN cutkI pfT NN kry qy jF BfvyN NN Qwbf pfT NN kry, Aus df (a-)Drm ? bfhr pY rhy rOly gOly dy bfhny pfT vfly kmry df drvfjLf qF AuNj hI bMd riKaf jFdf hY. aMdr vfly jfnx pfT ikhVI ivDI nfl inrivGn smfpq ho irhf huMdf hY ?

jy poqiraF dohqiraF vfly ibrD dI mOq hoeI hovy qF bhuqy QFeIN siqgurF dy ies PLurmfn nUM byloVf smiJaf jFdf hY---bybfxu hir rMg gur Bfvey NN (sd)--murdf lfsL df bybfx kwZx hfr isMgfr AuplBD krn leI aqy keI qrHF dy hor Aucycy KLrcF qy mfieaf nUM lFbU lfieaf jf irhf huMdf hY. Bog vfly idn keI qrHF dy pkvfn bxfey jFdy hn . sjxf imwqrF sfkF sbMDIaF nUM sLrfbF ipafAux df Aucycf pRbMD kIqf jFdf hY. iPr Bog pfAux df smF Zly, idn imQn vflI bRfhmxI rIq krnI nhIN Buwldy. Bfvy gurU gRMQ sfihb dI sfrI bfxI df pfT ho cuwkf huMdf hY, pr Pyr vI Bog smy mhFpurKF jF BfeIaF ny lokF qy pRBfv pfAux leI imrqk dI kilafx leI KLfs cuxIaF hoeIaF bfxIaF (swd, alfhxIaF afid) df Aucycf pfT AucycI sur ivc jLrUr krnf huMdf hY. jd ky pMQk mrXfdf anusfr Bog dy mgroN kyvl anMd sfihb df pfT krn df hI hukm hY .

ardfs qo pihlF siqgurF dI hjLUrI ivc vwD qoN vwD mfieaf, vDIaf ibsqr, BFzy, kwpVy juwqI afid, rwKy jFdy hn. ies kMm ivc iewk dUjy nfloN vD krxI kIqI jfx dI ijLd ivc kImqI qoN kImqI pdfrQF dy nfl cFdI sony dy brqn Bytf krn dI dOV lwgI hoeI hY . awgy qF ajyhf sB kuJ bRfhmx dI rfhIN prlok ivc puwjdf sI, pr hux, ieh sfrf kuJ Ausy gurU dy tihlUey, (afpxy inafry ZMg nfl) ipwqr lok ivc pucf rhy huMdy hn, ijs mhfn gurU df PLurmfn ieh hY ik, prlok ivc AuhI kuJ imldf hY, jo pRfxI ny afpxI nyk Gflxf duafrf Kt ky loV-vMdF ivc vMz-Cikaf huMdf hY . Aus inafry gurdyv jI df PLurmfn ieh vI hY ik, prlok ivc vsqUaF pcfAux vfly ajyhy dlflF dI ies krqUq df iensfPL ieh hY, ik AunHF dy hwQ vZ idwqy jfx.. N vZIaih hQ dlfl ky musPI eyh kryie .. nfnk agY so imlY ij Kty Gfly dyie .. 1 ..{472} mfieaf dy lflc ivc aMnHF hoieaf mnuwK, siqgurF dy AupdysL nUM kI jfxy ?

iPr ardfs leI KVy hox qoN pihlF, BfeI jI Aus sUcI pwqr (List) nUM hwQ ivc PV lYNdy hn, ijhVI siqgurF nUM sMboDn krky pVHn df lok ivKfvNf krnf huMdf hY. asl ivc gurU drbfr ivc ibrfjy hoey brfdrI dy lokF nUM suxf ky afpxI Tuwk bMnHxI huMdI hY ik, afh vyKo mYN (sfrf azMbr rcx vfly) ny mry hoey pRfxI dI kilafx leI kI kuJ dfn kIqf hY, aQvf ikzI vzI NN krqUq NN kIqI hY . {keI bhuqy isafxy bMdy afpxy hMkfr nUM hor vwD pwTy pfAux leI, mUhoN ieh khI jf rhy huMFdy hn, NN mYN kOx hF jI, ieh sB kuJ qF siqgurF ny afp hI krvfieaf hYNN . Bfv, afpxy AupudysL dI KMznF vI siqgurF ny afp hI krvfeI hY . ies qrHF, iæewk Gor pfp hor kr ilaf .} iPr BfeI jI gurbfxI dIaF qukF nfl guMdI hoeI ardfs, KLfs lY ivc pVHdy hoey, hr mMg dy nfl sMgqF koloN vfihgurU df jfp krfAuNdy hoey, ardfsf soDdy hn . siqgurF nUM bynqIaF kIqIaF jf rhIaF huMdIaF hn ik --NN hy swcy pfiqsLfh jIE ! (sLfied ajy qFeI quhfnUM pqf nf hI lwg sikaf hovy ik)--qyry syvkF ny afpxy PLlfxy sMbMDI dy inimq afp jI dI akflI bfxI df sRI aKMzpfT arMB krvfieaf sI. ies vyly afp jI dI ikrpf nfl, gurmiq mrXfdf (jo asl ivc mnmq mrXfdf huMdI hY) anusfr kIqf jf ky pfT inrivGx smfpq ho igaf hY. afp jI dy syvkF ny afp jI dIaF bKLsLIaF dfqF ivcoN afp jI dI hI pRyrnF nfl, (iPr sMgq dI jfxkfrI leI? Auh ilst pVHI jFdI hY ijs nUM sunfAux leI sfrf koVmf iekwTf kIqf huMdf hY) .iPr mMgF dI vfrI af jFdI hY . bhuqf jLor eysy gwl qy huMdf hY ik (ijMdgI ivc BFvy mrn vfly ny koeI kMm vI iswDf nf kIqf hovy, sdf smwgilMg aqy byeImfnI hI krdf irhf hovy, pr Dn-dOlq df Zyr lf ky mry) afpxy purfxy syvk dI afqmF nUM scKMz ivc vfsf idwqf jfvy, afpxy crnF ivc invfs bKLisLaf jfvy NN . aqy jF iPr NN ipCly gurmuK prvfr nUM Bfxf mMnx dI sLkqI bKLsLI jfvy NN . jYkfrf bulf ky iPr pihlF qoN cuixaF hoieaf muKvfk pVH ky suxfieaf jFdf hY. jy kmytI vfilaF nUM kho ik ajyhy ibsqry BFzy afid lYxy gurmiq dI KMznF hY, qF Auh gey gujry bMidaF vflf Auqr idMdy hn ik NN clo jI bhfny nfl gurU Gr leI ibsqry, BFzy bx jFdy hn NN . afpxI kmfeI dy dsvMD ivcoN ajyhIaF loVF purIaF kr skx df sfh-sq guafeI bYTf, afpxy afp nUM inafrf kihx vflf KLflsf, ibwpRn kI rIq nfl juV ky, siqgurF dIaF njLrF ivc by-prqIqf bxI jfx nUM afpxI kilafx df sfDn mMn bYTf hoieaf hY .




.