.

kuMB, joq, nlIeyr nUM pUjx df Brm qy gurmiq

gursLrn isMG iZwlo ‘ksyl’ knyzf

ies smyN iswKF nUM krm-kFz qy aMD-ivsLvfsF ivc pfAux vfsqy aKOqI pRcfrkF vwloN pUry jorF sLorF nfl Xqn ho rhy hn. iesy qrFH dI hflq iswK kOm dI Aus smyN sI jdoN aTfHrvIN swdI dy awD ipwCo iswKF nUM mjLbUrn Gr bfr Cwz ky jMglF ivwc jfxf ipaf aqy gurduafiraF Auqy pujfrIaF, inrmilaF qy mhMqF df kbjLf ho igaf sI. Auh pRcfrk ikAuNik ihMdU gRMQ pVHdy qy AuhnF dI ivafiKaF krdy sn, ies leI iehnF dy mnF ‘qy brfhmxI mq df pRBfv hox krky gurmiq nUM vI Ausy hI rMg ivwc rMgxf sLurU kr idwqf sI. ies krky iswKI isDFqF ivwc bhuq vwzI igrfvt af geI sI. ieh gurduafiraF ‘qy kfbjL pujfrI mhMq lok iswKF nUM kysfDfrI ihMdU hI smJdy sn. Aus smyN ieh pUjfrI lok qF sRI drbfr sfihb dIaF pRkrmF qy drsLnI izAuVI ivwc vI mUrqIaF rwK ky pUjf krdy aqy sRI gurU gRMQ sfihb dy brfbr ‘dsLm gRMQ’ df pfT krn lwg pey sn. ijs dI pMQ vwloN pRvfngI nhIN sI aqy nf hI ho skdI hY; ikAuNik Aus gRMQ ivwc bhuqIaF ilwKqF sRI gurU gRMQ sfihb jI dI iPlfsPI dy iblkulL Ault hn, keI qF pRvfr ivwc bYT ky asIN pVH vI nhIN skdy.ijvyN ‘qRIXf cirqR’ vflI ilwKq.

posq, BFg, aPIm imlfie. afsn qf qr idXo bnfie.

cuMbn rfie …[ ley . ilMg ……[[.( aMk 24, pMnf 1358)

iswK kOm dy dusLmxf vwloN iswKF nUM ihMdU Drm ivwc hI jLjb krn dI ieh socI smJI cfl sI. iesy krky ajy qIk vI keI iswK khfAux vfly zyrydfrF dy vwzy vzyry ijhVy ihMdU pujfrIaF dy zyiraF pfsoN Dfrimk ividaf lYNdy rhy sn; Auh ies smyN vI ihMdU krmkFz hI krI jf rhy hn aqy iswKF nUM vI krn vfsqy pRyrnf kr rhy hn . Aus smyN iswK Drm dI ivwlKxqf nUM smJx vfly ivdvfn iswKF ny "isMG sBf lihr" clfeI sI. ijs dy moZI pRo: gurmuK isMG jI qy igafnI idwq isMG jI sn. ies lihr dy kfrn hI kOm ivwc iswK isDFqF pRqI jfgrqI afeI sI. iswKF ivwc gurmiq pRqI ho rhI jfgrqI qoN duwKI hoey Aus smyN dy bRfhmxI soc vfly sRI akfl qKq sfihb dy kfbj pujfrI ny pRo[ gurmuK isMG jI nUM pMQ ivwco Cyk idwqf sI. ieho ijhy kfrnf krky hI guriswKF nUM "gurduafrf suDfr lihr" vrgI sMsQf bxfAux df iKafl vI afieaf .

gurduafiraF ivwc mhMqF, inrmilaF df kbjf hox dy smy qoN hI sRI gurU gRMQ sfihb jI dy aMKz pfT jF sDfrn pfT dy arMB vyly kuMB, joq, nlIeyr (nfrIal) afid rwKxy cflU hoey sn; jo awj qIkr vI rwKy jf rhy hn. ivcfrn vflI gwl ieh hY ik awj jo asIN sRI gurU gRMQ sfihb jI dy sDfrn pfT jF aKMz pfT arMB krn vyly nlIeyr, kuMB, joq afid rwKdy hF, kI gurbfxI nUM smJx aqy Aus dI isiKaF anusfr jIvn bqIq krn vfsqy iehnF cIjLF dI jrUrq hY; jF ik iswKF nUM krmkFzF ivwc pfAux df hI vsIlf hY. kI iehnF vsqUaF nUM sRI gurU gRMQ sfihb jI dy pfT arMB krn smyN rwKx vfsqy sfnUM gurbfxI afigaf dyNdI hY, jF ik pUjfrIvfd dI kfZ hY; ijnF qoN ajy qIk vI iswK mukq nhIN ho sky aqy nFhI hox dI afs lgdI hY . pihlf vyKdy hF sRI gurU gRMQ sfihb jI ivwc afey sLbd joq bfry ik gurbfxI iks joq bfry sfnUM soJI dy rhI hY:-

sB mih joiq joiq hY soeI ] iqs dY cfnxu sB mih cfnxu hoie]

gur sfKI joiq prgtu hoeI] jo iqsu BfvY su afrqI hoie]3]( m:1, pMnf 13 )

arQ: sfry jIvF ivwc ieko hI pRBU dI joqI vrq rhI hY. Aus joq pRkfsL nfl sfry jIvF ivwc cfnx (sUJ-bUJ) hY; pr ies joq df igafn gurU dI isiKaf nfl hI huMdf hY. ies srb ivafpk joiq dI afrqI ieh hY ik jo kuJ Aus dI rjLf ivwc ho irhf hY, Auh jIv nUM cMgf lwgy (pRBU dI rjLf ivwc qurnf pRBU dI afrqI krnI hY)

ijin eyhu jgqu Aupfieaf iqRBvxu kir afkfru] gurmuiK cfnxu jfxIaY mnmuiK mugDu gubfru] Git Git joiq inrMqrI bUJY gurmiq sfru(m:1, pMnf 20)

arQ: ijs (joiq –srUp pRBU) ny ieh jgq pYdf kIqf hY, ieh iqRBvxI srUp bxfieaf hY, gurU dI srn ipaF Aus joiq nfl sFJ bxfeI jf skdI hY, pr afpxy mn dy ipwCy qurn vfly mnuwK nUM ieh joiq nhIN idsdI, Aus nUM) afqmk hnyrf hI hnyrf hY. (BfvyN) rwbI joiq iek–rs hryk srIr ivwc ivafpk hY, (pr) gurU dI mq ilaF hI (ieh) aslIaq smJI jf skdI hY.

jyhf sqguru kir jfixaf qyho jyhf suKu hoie ] eyhu shsf mUly nfhI BfAu lfey jnu koie] nfnk eyk joiq duie mUrqI sbid imlfvf hoie]( m:3, pMnf 30 )

arQ : koeI BI mnuwK ( gurU-crnF ivwc) srDf bxf ky vyK ley, siqgurU nUM ijho ijhf iksy ny smiJaf hY Aus nUM Auho ijhf afqmk afnMd pRfpq hoieaf hY. ies ivwc rqf Br BI sLwk nhIN hY (ikAuNik) hy nfnk ! (ijs iswK df gurU nfl gurU dy) sLbd dI rfhIN imlfp ho jFdf hY, (Aus iswK aqy gurU dI) joiq iek ho jFdI hY, srIr BfvyN do huMdy hn.

goibMd pRIiq isAu ieku shju Aupijaf vyKu jYsI Bgiq bnI]

afp syqI afpu Kfieaf qF mnu inrmlu hoaf joqI joiq smfeI]2] ( m:3, 490)

arQ: hy BfeI ! pRBU nfl ipafr pfieaF (mnuwK dy aMdr) iek (ascrj) afqimk azolqf pYdf huMdI hY, hYrfn krn vflI BgqI (df rMg) bxdf hY. aMdry aMdr hI afpf –Bfv (hMkfr) muwk jFdf hY, qdoN mn pivqR ho jFdf hY, qdoN mnuwK dI suriq rwbI nUr ivwc lIn rihMdI hY.

siqgur imilaY AultI BeI BfeI jIvq mrY qf bUJ pfie]

so gurU so iswKu hY BfeI ijsu joqI joiq imlfie]1](m: 3, 602 )

arQ :- hy BfeI ! jy gurU iml pey, qF mnuwK afqmk jIvn dI smJ hfsl kr lYNdf hY, mnuwK dI suriq ivkfrF vwloN prq pYNdI hY, dunIaF dy kfr –ivhfr krdf hoieaf hI mnuwK ivkfrF vwloN aCoh ho jFdf hY. hy BfeI ! ijs mnuwK dI afqmf nUM gurU pRBU ivwc imlf dyNdf hY, Auh (asl) iswK bx jFdf hY.

nfmu qyrf dIvf nfmu qyro bfqI nfmu qyro qylu lY mfih psfry]

nfm qyry kI joiq lgfeI BieE Auijafro Bvn sglfry] ( rivdfsu jI, pMnf 694 )

arQ: hy pRBU ! qyrf nfm dIvf hY, nfm hI (dIvy dI) vwtI hY, nfm hI qyl hY, jo lY ky mYN (nfm-dIvy ivwc) pfieaf hY; mYN qyry nfm dI hI joq jgfeI hY (ijs dI brkiq nfl ) sfry BvnF ivwc cfnx ho igaf hY.

hux vyKdy hF gurbfxI ivwc afey sLbd kuMB (GVf) qoN kI Bfv hY:

kuMBy bDf jlu rhY jlu ibnu kuMBu n hoie ]

igafn kf bDf mnu rhY gur ibnu igafnu n hoie] (m:1, pMnf 469)

arQ: (ijvy) pfxI GVy (Bfzy) ivwc hI bwJf hoieaf (Bfv, ipaf hoieaf iek QF) itikaf rih skdf hY, (iqvyN) (gurU dy) igafn df bwJf hoieaf hI mn (iek QF) itikaf rih skdf hY, (Bfv, ivkfrF vwl nhIN dOVdf). (ijvyN) pfxI qoN ibnf GVf nhIN bx skdf (iqvy) gurU qoN ibnf igafn pYdf nhIN ho skdf.

afnIly kuMMB BrfeIly AUdk Tfkur kAu iesnfnu krAu ]

bieaflIs lK jI jl mih hoqy bITlu BYlf kfie krAu] (nfmdyAu jI, pMnf 485 )

arQ : GVf ilaf ky (Aus ivwc) pfxI Br ky (jy) mYN mUrqI nUM iesLnfn krfvF (qF Auh iesLnfn pRvfn nhIN, pfxI jUTf hY, ikAuik) pfxI ivwc bqflI lwK (jUnF dy) jIv rihMdy hn. (pr myrf) inrlyp pRBU qF pihlF hI (AuhnF jIvF ivwc) vwsdf sI (qy iesLnfn kr irhf sI; qF iPr mUrqI nUM) mYN kfhdy leI iesLnfn krfvF.

jl BIqir kuMB smfinaf ] sB rfmu eyk kir jfinaf]

gur cyly hY mnu mfinaf ] jn nfmY qqu pCfinaf ] (nfmdyv jI, pMnf 657)

arQ : ( ijvyN smuMdr dy ) pfxI ivwc GVy df pfxI iml jFdf hY (qy afpxI vwKrI hsqI imtf lYNdf hY), mYNnUM BI hux hr QF rfm hI rfm idsdf hY (myrI apxI apxwq rhI hI nhIN) ; afpxy siqgurU nfl myrf mn iek –imk ho igaf hY qy dfs nfmy ny ( jgq dy ) asly pRBU nfl ( pwkI ) sFJ pf leI hY.

jYsy kuMB Audk pUir afinE qb Auhu iBMn idRsto ]

khU nfnk kuMBu jlY mih zfirE aMBY aMB imlo](m: 5, pMnf 1203)

arQ : ijvyN jdoN koeI GVf pfxI nfl Br ky ilaFdf jfvy, qdoN (GVy vflf) Auh (pfxI Kuh afidk dy hor pfxI nfloN) vwKrf idwsdf hY. hy nfnk ! afK- jdoN Auh (Biraf) GVf pfxI ivwc pf deIdf hY qdoN (GVy df) pfxI hor pfxI ivwc iml jFdf hY .

invlI krm BuaMgm BfTI ryck pUrk kuMB krY]

ibnu siqgurU ikCu soJI nfhI Brmy Bulf bUiz mrY]

aMDf Biraf Bir Bir DovY aMqr kI mlu kdy n lhY ]

nfm ibnf Potk siB krmf ijAu bfjIgru Brim BulY] ( m:1, pMnf 1343 )

arQ:- (aigafnI aMnfH mnuwK pRBU df nfm ivsfr ky) invlI krm krdf hY, kuMzlnI nfVI dI rfhIN dsm duafr ivwc pRfx cfVHdf hY, suafs Auqfrdf hY, suafs cfVHdf hY, suafs (suKmnf ivwc) itkFdf hY; pr ies Btkxf ivwc kurfhy pY ky (iehnF krmF dy gyV ivwc) Ps ky afqmk mOq shyV lYNdf hY. siqgurU dI sLrn pYx qoN ibnF shI jIvn dI ies nUM smJ nhIN pYNdI. aMnHf mnuwK ivkfrF dI mYl nfl Biraf rihMdf hY, muV muV kurfhy pY ky hor ivkfrF dI mYl nfl ilbVdf hY (invlI krm afid dI rhIN) ieh mYl Dox df jqn krdf hY, pr (ies qrFH ) mn dI mYl kdy AuqrdI nhIN. (ieh ryck pUrk afidk) sfry hI krm pRBU dy nfm qoN ibnf ivarQ hn . ijvyN iksy mdfrI nUM vyK ky ( aMÖfx mnuwK ) BulyKy ivwc pY jFdf hY (ik jo jo kuJ mdfrI ivKFdf hY scmuc Aus dy pfs mOjUd hY, iqvyN krm-kFzI mnuwK iehnF nftkF cytkF ivwc BulyKf Kf jFdf hY.

(tIkf kfr: pRo[ sfihb isMG jI)

Aupr ilKy sRI gurU gRMQ sfihb jI dy sLbdF qoN spsLt iswD huMdf hY ik gurU sfihbfn ny kuMB, joq afidk nUM guriswKI jIvn ivwc koeI mhwqqf nhIN idwqI aqy nlIeyr ( nfrIal) bfry sRI gurU gRMQ sfihb ivwc koeI jfxkfrI nhIN hY.

gurU afsLy anusfr hI iswKF nUM krm-kFzF qy aMDivsLvfsF ivwcoN kwZx aqy smUwh pMQ nUM iekwiTaF krn Kfqr hI 1945 eI: ivwc sRI akfl qKq vwloN pRvfnq iswK pMQ rihq mrXfdf nUM lfgU kIqf igaf sI. Aus anusfr vyKdy hF ik sRI gurU gRMQ sfihb jI dI hjLUrI ivwc nlIeyr, joq, kuMB afid ieh vsqUaF rwKx dI afigaF hY jF nhIN:

aKMz pfT srlyK hyT: (e ) aKMz pfT jF hor iksy qrFH dy pfT vyly kuMB, joq, nlIeyr afid rwKxf jF nfl nfl jF ivwc iksy hor bfxI df pfT jfrI rwKxf mnmwq hY .

sRI gurU gRMQ sfihb jI dI bfxI aqy sRI akfl qKq qoN pRvfinq pMQk rihq mrXfdf qoN ieh iswD hY ik nlIeyr, kuMB, joq afid df gurmiq nfl koeI sMbMD nhIN hY. ieh isrP pujfrIvfd dI hI dyx hY. jo iswKF nUM krmkFzF qy aMD ivsLvfsF ivwc pf rhy hn. hF, ihMdU Drm anusfr kuMB, joq, nlIeyr, lfl kpVf qy molI (Dfgf) afidk vsqUaF nfl vwKry-vKwry dyvI dyviqaF dI pUjf kIqI jFdI hY; pr kI iswK kysfDfrI ihMdU hn ? pRMqU gurU sfihbfn df hukm qF guriswKF vfsqy ieh hY:

pUjf akfl kI ] prcf sLbd kf] dIdfr Kflsy kf ]

ijhVf pfTI isMG gurmiq df igafnvfn hovygf Auh kdI vI kuMB, joq, nlIeyr afidk ienHF PflqU vsqUaF nUM sRI gurU gRMQ sfihb jI dI hjLUrI ivwc rwKx dI afigaf nhIN dyvygf. ies ivwc Auh lok vI sLfml hn ijhVy ieho ijhy krm-kFz qy aMD-ivsLvfsF ivwc XkIn krn vfilaF nUM hI isrP iswK jF isMG smJdy hn. AuhnF sjwxf nUM inmrqf sihq bynqI hY ik sRI akfl qKq sfihb dy isDFq nUM srvAuc aqy Aus isDFq anusfr jfrI hoey hukmnfimaF nUM mMnx vfilE vIro! pMQk pRvfinq rihq mrXfdf vI AuQoN hI iswKF ivwc lfgU krn df hukm hY . ies nUM vI afpixaF zyiraF qy gurduafiraF ivwc lfgU krky iswKF NnUM aMD-ivsLvfsF qy krm-kFzf dy ivwco kwZx leI pMQ dI syvf kro . gurU sfihbfn ny iswKF nUM kuMB, joq, nlIeyr vrgy Pokt vsqUaF dI pUjf krn dI isiKaF qF kI dyxI hY Auh qF nfm qoN ibnHf hor iksy vI qrFH dI sLrDf rwKx dI afigaF hI nhIN dyNdy ."sLbd gurU" dI hjUrI ivwc hor vsqUaF nUM pUjx vfly swjxo ! gurbfxI dy ies qrFH dy sLbdF nUM isrP pfT krn qIkr dI hwd qoN Aupr AuT ky afpxy jIvn ivwc vI apnfAux dI koisLsL kro jI:

nfmu hmfrY byd aru nfd ] nfmu hmfrY pUry kfj ]

nfmu hmfrY pUjf dyv ] nfmu hmfrY gur kI syv ].1.

guir pUrY idRiVE rih nfmu] sB qy AUqm hir hir kfmu]rhfAu]

nfmu hmfrY mjn iesnfnu ] nfmu hmfrY pUrn dfnu ]

nfmu lYq qy sgl pvIq ] nfmu jpq myry BfeI mIq ]2]

nfmu hmfrY sAux sMjog ] nfmu hmfrY iqRpiq suBog]

nfmu hmfrY sgl afcfr] nfmu hmfrY inrml ibAuhfr]3]

jf kY min visaf pRBu eyku] sgl jnf kI hir hir tyk]

min qin nfnk hir gux gfAu ] sfD sMig ijsu dyvY nfAu]( m:5, pMnf 1145 )

hYrfnI dI gwl ieh vI hY ik qkrIbn 55 sfl ho gey hn pMQk pRvfinq rihq mrXfdf nUM lfgU hoieaF pr ajy qIk sRI drbfr sfihb aMimRqsr qy keI hor ieiqhfsk gurduafiraF ivwc iGAu dI joq jgfeI jFdI hY. ies bfry jdoN kdI koeI gurmiq dI soJI vflf guriswK gwl krygf qF iPr Ausy qrFH hI vfd-ivvfd hovygf ijvyN sRI drbfr sfihb ivwc iswK bIbIaF vwloN kIrqn qy syvf krn dI mMg kfrn hoieaf hY. iehnF gwlF qoN aMdfjf lwgdf hY ik asIN iswK aKvfAux vfly gurmiq isDFqF qoN ikMny anjfx hF.

ijhVy sMq-bfby sRI akfl qKq qo pRvfinq pMQk rihq mrXfdf dI QF afpxy afpxy zyiraF dI mrXfdf clfeI iPrdy hn kI ieh hI gurU zMmH dI sLurUafq qF nhIN ? jd sRI gurU gRMQ sfihb jI aqy iswK rihq mrXfdf ivwc iehnF vsqUaF dI afigaf nhIN hY qF ieh lok iks Drm anusfr iswKF kolo ieho ijhy krm-kFz krvfAuNdy hn. kI ieh afpxy afp nUM iswK pMQ df aMg nhIN smJdy ? kI kuMB, nlyeIr, joq afidk dI iswKF kolo pUjf krvfAux vfly sMq-bfby iswK Drm dy pRcfrk khy jf skdy hn ?

awj loV hY iswKF nUM aijhy sMq-sfD qoN sucyq hox dI joN vwKrI-vwKrI mrXfdf clf ky afpxI dukfndfrI clfAux vfsqy iswKF nUM DiVHaF ivwc vMz ky kOm dI qfkq nUM KyrMU-KyrUM kr rhy hn.

iswKF df vI ieh PrjL bxdf hY ik Auh gurmiq dy isDFqF qoN jfxU hox qF ik Auh jdoN vI koeI Dfrimk smfgm krn, AuhnF nUM pqf hovy ik kI TIk hY, kI glq. aMnI sLrDf dy vws ho ky jo iksy sfD-bfby jF pfTI isMG ny hukm kr idwqf aqy asIN awKF mIt ky mMn ilaf; ieh gurmiq nhIN hY, gurmiq df igafn hoxf jLrUrI hY.

akfl purK ikRpf kry, iswKF nUM gurmiq pRqI sucyq hox dI cyqnf CyqI afvy.




.