.

ieiqhfs aqy isDFq

kuwJ idn pihlF bI[ sI[ dy tfeIm muqfbk svyr dy koeI 6:30 vwjy sn aqy mYN kMm qy jfx leI iqafr ho irhf sI, acfnk hI tYlIPUn dI GMtI KVkI. mYN soicaf ik sLfied iksy nUM kMm qy jfx leI rfeIz dI loV hovygI. Gr vflI ny PUn cuwikaf aqy iPr myry kol af ky kihx lwgI ky ieh PUn quhfzy leI hY aqy quhfzy nfl koeI gwl krnI cfhuMdf hY. mYN soicaf ik rfeIz dI gwl qF Gr vflI qwk hI muwk jFdI sI aqy ieh koeI Kfs ivafkqI df hI hovygf. ieh PUn krn vfly swjx sn, srdfr sLivMdr isMG jI ijnHF ny ik gurU nfnk ieMjnIairMg kfljL ivc koeI iqMn dhfky qoN vI vwD srivs kIqI hY aqy hux syvf mukq ho ky amrIkf ivc rih rhy hn. ieh isWK mfrg nUM pVHdy hn aqy ienHF ny isWK mfrg qy Cpy lyKF vfry hI gwl bfq kIqI sI. kuwJ lyKF dI qfrIP aqy kuwJ iek vfry qfrIKF shI nf hox vfry sLkfieq sI. kMm qy jfx dI kfhl kfrn kuwJ imMt hI kfhlI nfl gwl bfq kIqI sI. awj mYN soicaf ik sLfied hor vI keI pfTkF dy mnF ivc ies qrHF dy iKafl hoxgy ies leI sB nfl kuwJ ivcfr sFJy kr hI lYNdy hF.

ieiqhfs aqy isDFq do vwKry-vwKry ivsLy hn. iksy vI ivdvfn jF ivafkqI df ienHF dohF ivisLaF ivc pUrI qrHF inpuMn hoxF jy kr asMBv nhIN qF kiTn jrUr hY. ikAuN ik ies leI bhuq hI ijLafdf smF aqy DMn dI jrUrq huMdI hY. isWK Drm ivc ijqny vI ivdvfn mMny jFdy sn/hn, AunHF ivcoN bhuqy iek ivsLy dy hI mfhr sn/hn. koeI ivrlf hI BfeI kfnH isMG nfBF vrgf hovygf ijhVf ik gurmiq mfrqMz vI ilKy aqy mhfn kosL dI rcnf vI kry. imsfl dy qOr qy gurbKsL isMG kflf aPLgfnF iek isDFqkfr hY ieiqhfskfr nhIN aqy zf: hrijMdr isMG idlgIr iek ieiqhfskfr hY isDFqkfr nhIN. ies df ieh mqlb vI nhIN ik gurbKsL isMG kfly aPgfny nUM koeI ieiqhfs dI jfxkfrI nhIN aqy zf: idlgIr nUM koeI isDFq dI nhIN. soJI dohF nUM hY pr iewk-iewk ivsLy dI ijafdf hY. isDFq nUM qF Gr bYT ky vI smiJaf jf skdf hY pr ieiqhfs dI Koj leI dunIaF dIaF vwK-vwK lfiebryrIaF ivc jf ky vwK-vwK ivdvfnF dIaF ikqfbF aqy srkfrI rIkfrzF dI vI Prolf-PrflI krnI pYNdI hY. gurmiq isDFq nUM smJx ivc jy kr koeI idWkq afvy aqy jF iPr koeI svfl hwl nf huMdf hovy qF iPr Aus df hwl lwBx leI gurbfxI ivc hI zUMGI cuwBI lfAuxI pYNdI hY. gurbfxI sLbdF nUM aqy arQF nUM bfr-bfr pVHnF pYNdf hY. ieh sfrf kuwJ Gr bYiTaF hI ho skdf hY pr ieiqhfs vfry aijhI gwl nhIN hY. isDFq iek pfeydfr cIjL huMdI hY ijs nUM ik QoVy kIqy bdilaf nhIN jf skdf aqy ieiqhfs bIq cuwkIaF GtnfvF df vrxn huMdf hY ijs ivc ik qfrIKF dI adlf bdlI vI huMdI rihMdI hY aqy ieh hY vI suBfivk. ies ivc keI qrHF dy JgVy-Jmyly hn. vdIaF sudIaF dy aqy vwK-vwK kYlMzrF dy. iksy smyN koeI sMn cldf hY aqy dUsry smy koeI hor. hux BfvyN lg=pg sfrI dunIaF ny aMgryjLI eIsvI sMn hI apxfieaf hoieaf hY pr iPr vI keI dysL afpxf vwKrf sMn vI rwKdy hn. isWKI dy iksy ieiqhfsk jF imiQhfsk GtnF dI shI jF glq hox dI gwl nUM isWKI isDFqF qy hI priKaf jf skdf hY. ijvyN ik ipCly hPqy mYN iek lyK iliKaf sI, "kI gurU jI isWKF nUM dyvqy bxfAuNdy sn jF cor" ies lyK dI srdfr sLivMdr isMG jI ny qfrIP kIqI sI aqy nfl hI ikhf sI ik ieh sfKI bhuq hI nuksfndfiek hY. pr ieh sfKI asIN sdIaF qoN sLrDf vws mMnI qurI jf rhy hF. ho skdf hY ik keIaF nUM myry ies lyK nfl qklIP vI hoeI hovy.

glq qfrIKL ieqnF nuksfn nhIN krdI, ijqnF ik glq isDFq krdf hY. isWK Drm nUM mMnx vfly asIN sfry hI jfxdy hF ik gurU nfnk dyv jI dy pRkfsL idvs vfry sB ivdvfnF dI iek rfie nhIN hY. keI ivsfK df mMndy hn aqy keI kwqk df. pr hfly qwk mnfAuNdy sfry kwqk nUM hI hn. krm isMG ihstorIan dI ikqfb ‘kwqk ik ivsfK’ sB nUM kfiel kr lYNdI hY pr ies dy ivroD ivc vI keIaF ny iliKaf hY. pRkfsL idhfVf asIN jdoN mrjI mnf leIey pr ies df koeI nuksfn nhIN hY ikAuN ik asI ies idn gurU nfnk dy isDFq dI gwl krnI hY. jy kr isDFq hI glq pRcfrn lwg pey qF iPr nuksfn hI nuksfn hY mnfeIey jdoN mrjI. ies leI ‘isWK mfrg’ qy Cpx vflIaF ilKqF qy mYN bhuqf iDafn isDFq qy rwKdf hF. AuNj vI mYnUM ieiqhfs nfloN isDFq dI ijLafdf jfxkfrI aqy idlcspI hY. mYnUM pMjfb dy ipMzF dI BUgoilk jfxkfrI vI Gwt hI hY. jdoN pVHdf sI qF skUloN af ky Gr dy kMm ivc ruwJy rihxf, myly gyly dyKx df sLONk vI bhuq hI Gwt sI. aTfrF ku sfl df sI jdoN knyzf af igaf. bs AudoN df hI lwkV dI imWl ivc kMm krdf hF aqy kMm qoN bfad ikqfbF nfl jF kMipAUtr nfl mwQf mfrdf rihMdf hF. aMq ivc myrI sB pfTkF nUM bynqI hY ik jy kr quhfnUM ‘isWK mfrg’ qy Cpy iksy vI ilKq vfry koeI isLkfieq hY qF byiJjk ho ky ilKo. lyK Byjx vfly swjxF nUM vI bynqI hY ik Auh Aus df TIk qrHF nfl jvfb dy ky qswlI krvfAux dI koisLsL krn. ieh vYWb sfeIt AunHF sBnF dI sFJI hY jo ik isWKI df drd afpxy ihrdy ivc smoeI bYTy hn.

goNz mhlf 4 ] hir drsn kAu myrf mnu bhu qpqY ijAu iqRKfvMqu ibnu nIr ]1] myrY min pRymu lgo hir qIr ] hmrI bydn hir pRBu jfnY myry mn aMqr kI pIr ]1] rhfAu ] myry hir pRIqm kI koeI bfq sunfvY so BfeI so myrf bIr ]2] imlu imlu sKI gux khu myry pRB ky ly siqgur kI miq DIr ]3] jn nfnk kI hir afs pujfvhu hir drsin sFiq srIr ]4]6] Ckf 1] {pMnf 861-862}

mwKx isMG puryvfl,

agsq 15, 2004[




.