.

holI bnfm holf mhwlf

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

holI Bfrq df iek imiQhfsk aqy pOrfixk iqAuhfr hY. iesdf mUl sMbMD bRfhmx mwq rfhIN pRclq vrxvMz nfl hY. iesdy Ault ‘holy mhwly’ df afrMB sMn 1700 (sMmq 1757 cyq vdI pihlI) nUM, anMdpur sfihb ivKy lohgVH dy sQfn qy sfihb sRI gurU goibMd isMG jI mhfrfj ny afp kIqf. iehnF donF iqAuhfrF dI ivcfrDfrf pKoN afps ivc koeI sFJ nhIN aqy iblkul iBMn-iBMn hn. spsLt hY ik gurUdr qy ‘holy mhwl’y df isDFq qF pfqsLfh ny afp pysL kIqf. iesdy nfl hI pRclq ZMg nfl holIaF Kyzx df BrvF ivroD vI kIqf. iesy df sbUq hY ik bfxI rfhIN, sMgqF nUM holIaF dy bdly mnuKf jIvn nUM sdf pRBU rMg dI holI ivc rMgy rihn dI pRyrxf kIqI geI hY.

holf mhwlf aqy BfeI kfnH isMG jI nfBf - pMQ dy mhfn ivdvfn BfeI sfihb BfeI kfnH isMG jI nfBf ny ‘holy mWhly’ aqy ‘holI’ bfry ies qrHF iliKaf hY ‘‘XuD ividaf dy aiBafs nMU inwq nvF rKx vfsqy klgIDr jI dI clfeI hoeI rIq anusfr cyq vDI 1 nMU isKF ivc holf mhwlf huMdf hY ijs df holI dI rsm nfl koeI sMbMD nhIN. ‘mhlf’ iek pRkfr dI msnUeI lVfeI hY. pYdl, GoV-svfr qy sLsqrDfrI isMG do pfisaF qoN iek Kfs hwmly dI QF Auqy hmlf krdy hn. klgIDr jI afp ies bnfAutI lVfeI nMU vyKdy aqy dohF dlF nMU loVINdI sLuB isiKaf idaf krdy sn. ijhVf dl jyqU huMdf AusnMU dIvfn ‘c isropf bKsLdy sn. pr asIN sfl ipCoN ieh rsm nfm mfqR pUrI kr Czdy hF, lfB kuJ nhIN AuTfAuNdy. hFlFik sLsqr-ividaf qoN anjfx iswK, Kflsf Drm dy inXmF anusfr aDUrf iswK hY"

iesy ivsLy qy BfeI sfihb hor ilKdy hn :- ‘‘sLok hY ik hux isKF ny sLsqr ividaf nMU afpxI kOmI ividaf nhIN smiJaf, isrP POjIaF df krqb mMn ilaf hY. jdik dsmysL jI df AupdysL hY ik hr iek isK pUrf ispfhI hovy aqy sLsqr ividaf df aiBafs kry.’’

holf mhWlf aqy sLsqr ividaf-Auprokq ivafiKaf qoN ieh gl BlI-BFq spsLt ho jFdI hY, ik BfvyN koeI ikWqnI vI jMgjU kOm jF jQybMdI ikAuN nf hovy, hr vWkq jF hr smyN qF, jMgF-juWDF ivc nhIN rihMdI. srkfrI PojF vI sLsqRF dI vrqoN iksy dusLmx dy hmly smyN hI krdIaF hn, hr smyN nhIN. pr AuhnF dy XuWD aqy sLsqr aiBafs qF kdy vI bMd nhIN kIqy jFdy. CyvyN pfqsLfh ny pMQ nMU bfkfiedf sLsqrDfrI kIqf aqy hkUmq nfl cfr jMgfN lVIaF. cohF ivc hI afp jI ny PLqih hfsl kIqI. gurgwdI sONpxf smyN afp jI ny gurU hir rfie sfihb jI nMU 2200 sLsqrDfrI GoV svfr Poj dI spurdgI kIqI aqy nfl hI hukm kIqf ik iehnF PojF nMMU bfkfiedf kfiem rKxf hY. spsLt hY ik jy PojF nMU kfiem rKxf hY qF AuhnF dy aiBafs vI cldy hI rihxy hn. aMq dsvyN pfqsLfh ny kOm dy bfkfiedf juJfrU hox df aYlfn vI kr idqf. ‘ikRpfn’ nMU pMjF kkfrF ivc sLfml kr isKI pihrfvy df sdf vfsqy aMg bxf idqf igaf. iPr "holy mhWly" rfhIN sLsqr ividaf dy aiBafs vflf ieh nIXm vI pwkf kr idqf. iesqoN vwzf hor koeI sbUq nhIN ik ‘holf mhWlf’ arMB krky, pfqsLfh ny isKF nUM afp hI ieh ihdfieq vI kr idqI ik Auh sLsqr ividaf df aiBafs sdf jfrI rKx.

‘ikRpfn’ aqy vWzy sLsqr- holf aqy mhwlf qrqIb vfr arbI aqy PfrsI dy sLbd hn ijnHF dy nMbrvfr arQ ‘hmlf’ aqy ‘hmly dI QF’ hn. ieh vI TIk hY BfvyN ik ikRpfn nMU pfqsLfh ny kkfrF dI igxqI ivc isKI pihrfvy df pwkf aMg bnf idqf pr jMgF-juDF ivc jo vI Aus smyN dy nvyN aqy afDuink hiQafr sn AuhnF dI vrqoN vfsqy sB qoN agy rhy. sfnMU afDuink hiQafrF dI vrqoN aqy ‘ikRpfn’ vfly anusLfisq isKI bfxy dy afpsI sMbMD nMU smJxf cfhIdf hY. ‘ikRpfn’ iek ajyhf sLsqr hY jo hr smyN blik sLoc-snfn smyN vI srIr dy nfl rih skdf hY jdik bfkI iksy sLsqr qy ieh nIXm lfgU nhIN huMdf. iPLr lLPjL ‘ikRpfn’, apxy afp ivc sLsqr vrqoN dy sMbMD ivc sfzy vfsqy iek cyqfvnI vI hY.

‘ikRpfn’ hI ikAuN? ‘ikRpfn’ dI ivsLysLqf?- ikRpfn dI iek hor ivlwKxqf vI gurU sfihb ny ies lPLjL ‘ikRpfn’ rfhIN pRgt kIqI hY. qlvfr-KVg, sLmsLIr afid anykF nfm ‘ikRpfn’ vfsqy pihlF qoN pRclq sn. socx df ivsLf ieh hY ik pfqsLfh nMU, ies sLsqr vfsqy, ieh nvF nfm dyx dI kI loV peI? drasl ies lPLjL nfl, ikRpfn Dfrn krn vfly nMU hr vWkq, do pKF qoN ieh cyqfvnI idqI geI hY ik Ausny jy sLsqrDfrI hoxf hY qF kfhdy vfsqy? ‘ikRpfn’ df nvF sLbd pfqsLfh ny, sfnUM do sLbdF dI sMDI qoN bKisLaf hY, ikRpf+afn.

Bfv gurU dy isK ny jdoN ikRpfn aQvf afpxy iksy pRkfr dy vI, sLsqrF nUM hwQ pfAuxf hY qF Ausdy sfhmxy do glF ivcoN ieWk kfrx avwsL hoxf jLrUrI hY. jF qF ikRpf Bfv mjLlUm dI rfKI aqy dusLt dI suDfeI vfsqy jF iPr afpxI-pMQ jF dysL dI afn qy sLfn vfsqy. muWkdI gl ieh ik isK vfsqy, gly ivc peI ikRpfn, AusnUM hr smyN ieh cyqf krvf rhI hY ik ieh gurisK! qyrI sLsqr vrqON df afDfr- kyvl aqy kyvl- gurU BX-siqkfr ivc ‘ikRpfn’ hI hY. ies ‘ikRpfn’ vfly sc nUM Bulf ky qUM sLsqrF dI vrqoN df aiDkfrI nhIN.

‘dyg qyg Pqih’ dy arQ?-holy mhwly df mhwqv hor vI spsLt ho jFdf hY jdoN asIN iswKI dy mUl isDFq ‘dyg-qyg Pqih’ vfly sLbdF vl iDafn krIey qF. gurU kIaF sMgqF nMU gurdyv ny, ijWQy ‘kVfh pRsLfd’ aqy ‘gurU ky lMgr’ afid nUM ‘dyg aQvf dygF’ kihky bKisLaf hY AuQy nfl hI nIXm hY ik ibnF ‘ikRpfn Byt’ ‘kVfh pRsLfd’ dI dyg vI nhIN vrqfAuxI aqy nf hI CwkxI hY. iKmF cfhuMdf hF, jy kuJ swjx ‘kVfh pRsLfd’ dI dyg dy ikRpfn Byt krn nMU ‘Bog luafAuxf’ smJdy hn. gurU drbfr ivc Bog luafAux df koeI ivDfn hY hI nhIN. Bog luafAux dI pRQf qF dyvI-dyviqaF aQvf mUrqIaF dy pujfrIaF dI hY. gurUdr qy qF, iswK Drm dy mUl isDFq ‘dyg-qyg Pqih’ dy afDfr qy jo ikRpfn Byt df inXm hY-Ausdf isWDf arQ iehI hY ik gurisK ny sLsqrF nMU Bulf ky dygF vfsqy hI nhIN rih jfxf. ‘qyg’ Bfv sLsqrF nMU Bulf ky gurU dr dIaF sMgqF nMU dyg Cwkx df vI hwk nhIN.

guriblfs pfqsLfhI dsvIN aiDafX 23 ivc isKF vfsqy ies bfry dsvyN pfqsLfh vloN ies pRkfr hukm hY :- ‘‘punM sMg sfry pRBu jI sunfeI] ibnf qyg qIro rho nfh BfeI] ibnf sLsqr, kysM, nrM Byz jfno] ghY kfn qf ko ikqy ly isDfno] ieho mor afigaf, suno hy ipafry] ibnf kys, qygM idAuN n dIdfry] ieho mor bYnf, mnygf su joeI] iqsy iewC pUrI, sBy jfn soeI"

iesyqrHF rihqnfmf, pRsLn Auqwr BfeI nMd lfl isMG jI :-‘‘sLsqRhIn ieh kbhu n hoeI] rhqvMq Kfils hY soeI’’ iesy qrHF rihqnfmf BfeI dysf isMG jI :- ‘‘kCu ikRpfx n kbhUM iqafgY] snmuK lrY n rx qy BfgY]’’

hor lvo - gurU pRqfp sUrX, ruq 3 aiDafX 23 - dsmysL jI df Kflsy nMU hukm ‘‘sLsqr ky aDIn hY, rfj] jo n Drih, iqs ibgrih kfj] XF qy srb Kflsf sunIaih] aXuD srby Auwqm gunIaih] jb hmry drsLn ko afvhu] bn sucyq qn sLsqR sjfvhu] kmrksf kr dyhu idKfeI] hmrI KusLI hoie aiDkfeI]’’

sfzf ieh sB dsx df mqlb ieh sfbq krnf hY ik ‘‘holy mhwly’’ dy iqAuhfr df ieWk apxf hI ivsLysL mhwqv hY. ijvyN ik sfry smkflI ilKfrI aqy isK ieiqhfskfr ies bfry iewk mwq hn ik pfqsLfh vloN isKF vfsqy ‘kysfDfrI aqy sLsqrDfrI’ hoxf sB qoN jrUrI disaf igaf hY. iesy qrHF isKF ivc, sLsqr aiBafs nMU pwkf krn vfsqy pfqsLfh ny ‘holy mhwly’ df iqAuhfr vI afp hI isrijaf. ijsqrHF gurisK ny ‘kVfh pRsLfd’ smyN inWqf pRqI ‘ikRpfn Byt’ krnI hY, TIk AusyyqrHF AusdI sLsqrF nfl sFJ vI inWqf pRqI hY. ‘dyg dy nfl qyg’ Bfv ‘kVfh pRsLfd dy nfl ikRpfn Byt’-isKI rihnI dI syD hY. sfl dy sfl ‘holf mhwlf’ inrf purf iek isK iqAuhfr hI nhIN, blik isK nMU sLsqR-aiBafsI bxy rihx leI iek cyqfvnI vI hY. asl ivc sLsqrDfrI PojF df vI iehI nIXm huMdf hY. iksy vI dys dIaF POjF hmysLf jMgF juDF qy nhIN cVHIaF rihNdIaF pr AuhnF dy, sLsqR aiBafs inwq hI cldy rihNdy hn. juDF smyN iehI nklI iqafrI, aslI juwD df afDfr huMdI hY. iehI mqlb hY ‘holy mhwly’ df.

gurUdr dy sLsqr juD- inrf purf sLsqRDfrI hoxf vI iksy vWkq mnuK nUM jLflm bxf skdf hY pr jdoN Ausdy jIvn nUM guVHqI hI gurbfxI dI hovy. AusnUM, Ausdy sfry sLsqRF dI pihcfx hI ‘ikRpfn’ qoN arMB krvfeI geI hovy-ijsdy sLsqr vrqoN df mqlb hI-mjLlUm dI rfKI aqy axK aqy gLYrq df jIvn hovy- qF ajyhy mnuK dy jLflm hox dI gl hI muwk jFdI hY. iPr AusnMU ies bfry dsvyN pfqsLfh dI bfkfiedf hdfieq vI hY ‘‘cUM kfr ajL hmf hIlqy dr gujLsLq] hlfl asq burdm b sLmsLIr dsq" (jLPrnfmf), Bfv hiQafr dI vrqoN qF hI jfiejL hY jdoN bfkI sfry hIly muwk jfx.

kfPI smyN qoN an-aiDkfrI pRcfrkF dy kfrx holy holy, aj pMQ df ieWk vwzf ihwsf ‘KMzy dI pfhul’ qoN tuwtf ipaf hY. hflFik ‘KMzy dI pfhul’ qF isKI df afrMB aqy isK Drm ivc pRvysL hY. pfhul rfhIN asF gurU gRMQ sfihb jI nMU gurU Dfrn krnf hY Bfv ‘apxf jivn isiKaf dfqf’. ingurf qF kdy isK hI nhIN huMdf. pfhul qoN dUr hoey qF asIN ikRpfn qoN vI lfprvfh huMdy gey. afihsqf afihsqf asF ieh smJxf aqy mMnxf vI sLurU kr idqf ik ikRpfn nMU qF kyvl pfhul pRfpq (aMimRqDfrI) ny hI pfAuxf hY. hflFik pfhulDfrI hox qoN pihlF sfzf pMj kkfrI hoxf jLrUrI hY aqy pMj kkfrF ivc kys, ikRpfn, pRDfn kkfr hn.

jdoN asIN sLsqrDfrI hox qoN hI lfprvfh ho gey qF sfnUM ‘holy mhwl’y dI smJ hI ikvyN afAuNdI? iDafn rhy! ijwQy ikQy vI gurisK hY, holy mhwly df iqAuhfr vI AuQy jrUrI hY. pfqsLfh ny iesnMU BfvyN lohgVH sfihb qoN hI arMB kIqf sI, pr ies iqAuhfr df mhwqv smJxf sfzy vfsqy aiq jLrUrI hY.

holI df iqAuhfr kI hY? - (Pwgx sudI 11 qoN 14 qIk) holI ieWk imiQhfsk pOrfxk iqAuhfr hY. bRfhmx mWq anusfr vrx-vMz ivc idRVqf ilafAux vfsqy ijwQy hr iek vrx vfsqy jMjU, jMjU pfAux dy ZMg aqy smyN vwKry-vwKry hn, iPr vrxf anusfr nfvF dI vMz aqy hor nIXm bxfey-Ausy qrHF bRfhmx vrg ny afpxy vfsqy ivsfKI, vYsLF vfsqy idvflI, KWqrIaF vfsqy dusihrf aqy sLUdrF vfsqy holI df iqAuhfr pRclq kIqf. mUl rUp ivc ieh bRfhmxI iqAuhfr hY.

iek pOrfixk kQf anusfr hMkfrI hrnfKsL ny isLv qoN vr pRpfq kIqf ik ‘‘aMdr jF bfhr, idny jF rfqIN, mnuK jF psLU iksy qoN nf mrF.’’ ajyhf vr pRfpq krky Auh vwzf jLflm bn igaf aqy aYlfn kr idqf ik koeI pRmfqmf nMU nf jpy aqy sfry myrf hI jfp krn. krqy dI krnI, Gr ivcoN hI, hrnfKsL df puwqr pRihlfd ies gloN ivroDI ho igaf aqy ‘rfm rfm’ jpx aqy pRcfrn lwgf. rfjy ny AusnMU phfV qoN Dwk ky, diraf ivc iswt ky Bfv hr ZMg nfl mrvfAux df jwqn kIqf pr pRBU ny hr vfrI pRihlfd dI riKaf kIqI. aMq hrnfKsL dI BYx ZUMzf (hoilkf) ijsny qWp krky isLv pfso iek dupwtf pRpfq kr riKaf sI. ies dupWty nMU Aupr lYx qoN bfad awg Aus Aupr asr nhIN sI kr skdI. hrnfKsL dy khy qy, hoilkf afpxy BxyvyN pRihlfd nUM godI ivwc lY ky icwKf ivwc bYT geI. krqy dI krnI, vr vflf duwptf hoilkf qoN Auwzky, pRihlfd qy jf ipaf. hoilkf sV ky rfK ho geI aqy pRihlfd iPr vI bWc igaf. aMq awg nfl qpf ky lfl kIqy POlfdI QMmH nfl pRihlfd nMU jwPf mfrn df hukm hoieaf. TIk Aus smyN, pRBU ny nrisMG df rUp Dfrky, pRihlfd nUM bcf ilaf aqy hrnfKsL nUM dihlIj ivwc hI doPfV kr idqf".

sRI gurU gRMQ sfihb jI ivc ieh Gtnf nfmdyv jI, Bgq kbIr jI aqy qIjy pfqsLfh dI bfxI ivc 4 vfrI (pMnf 1154, 1165, 1194 aqy 1133) qy drj hY. lokfeI nMU ieh smJfAux vfsqy ik mnuwK BfvyN ikWqnf vI jLflm jF hMkfrI ho jfvy, pRBU afpxy ipafiraF dI sdf lfj rKdf hY. cyqy rhy ik kQf anusfr ieh khfxI khy jFdy Aus siqjug dI hY, jdoN dsLrQ puWqr rfm ajy pYdf vI nhIN sn hoey. ieQy krqf rfm dI gl hY, dsLrQ puwqr rfm dI nhIN.

holI dy iqAuhfr nUM mnfAux vfly sWjx, ies Gtnf nMU afDfr bxfky, rfq nMU holI jlFdy hn. iesqrHF iesnUM, hoilkf dI rfK mMnky, svyry Aus rfK nMU Auzfieaf jFdf hY. sRI mdu Bfgvq purfx dI ieWk kQf anusfr, gopIaF ny ikRsLn jI nfl rMg afid Auzfky KUb holI KyzI. AuQy ies kQf nMU bVf kfmuk bxfky pysL kIqf igaf hY iesy df isWtf hY ik ajkl gokul, mQurf, ibRMdfbn dI holI ivc ajyhIaF kfm KyzF afm hn.

ies iqAuhfr smyN lokI iek dUjy qy kyvl rMg-gulfl hI nhIN, blik icwkV, gohf, luwk, gMdgI afid suwtky ies iqAuhfr nMU mnf rhy huNdy hn. hr iek holI dyy iqAuhfr nMU sLrfbF AuzdIaF hn aqy keI JWgVy-Psfd-lVfeIaF aYksIzYNt aqy kql qIk huMdy hn. sLrfb dy nsLy ivc keIN BUqry lok, ies ivWgVy hoey vfqfvrx df afpxy ZMg nfl pUrf lfB AuTfAuNdy aqy apxIaF dusLmxIaF qIk kZdy hn. iehnF idnF ivc hspqflF ivc jfky ajyhy njfry, afm dyKy jf skdy hn. jvfn bwcIaF aqy ieWsqrIaF nfl Bwdy mjLfk, ies iqAuhfr dI afm dyx hY.

holI aqy gurU nfnk pfqsLfh- Bfrq ivc, Auprokq ikRsLn jI vflI Gtxf nUM afDfr bxf ky sB qoN vwD holI mQurf, gokul aqy ibMdrfbn ivc hI KyzI jFdI hY. Dfrimk-iqAuhfr dy bhfny anykF kfm-AuksfAu aqy asLlIl, lwjfhIn KyzF KyzIaF jFdIaF hn.

gurUdr qy holI df iqAuhfr rMgF-gulflF afid dy ZMg nfl mnfAuxf pUrI qrHF vrijq hY. gurU nfnk-gurU goibMd isMG jI mhfrfj dy bKsLy suMdr kysfDfrI srUp dI byadbI krn jF krfAux df sfnMU koeI aiDkfr nhIN aqy nf hI holI dy ies ZMg nfl gurUdr sihmq hI hY.

gurU nfnk pfqsLfh, Aucycy qor qy holI dy idnF ivc mQurf pujy. Bfrq ivc mQuRrf holIaF dy iqAuhfr df kyMdr mMinaF jFdf hY. pfqsLfh ny AuQy Drm-iqAuhfr dy pwj lokfeI ivc KyzIaF jf rhIaF asBX KyzF qoN lokF nMU mnHf kIqf aqy smJfieaf. pr pFizaF ny iesnMU kljug df pRBfv disaf. pfqsLfh ny AuQy "soeI cMdu cVih sy qfry soeI idnIaru qpq rhY ] sf DrqI so pAuxu Julfry jug jIa Kyly Qfv kYsy" (pMnf 902) vfly sLbd rfhIN smJfieaf ik siqjug, qRyqf, kljug afid smyN dI koeI vMz nhIN. iesqrHF aKOqI kljug df pVHdf pfky Dfrimk afgU jF afm lokfeI afpxy dosLF qoN brI nhIN ho skdI. ‘‘nfnk nfmu imlY vizafeI eydU Aupir krmu nhI" (AuhI sLbd) qF qy loV hY mnuK iek nyk-propkfrI mnuK bxy aqy afpxy jIvn nMU sPl kry. hr iek gurisK vfsqy ies pKoN, ieh sLbd smJxf aiq jLrUrI hY.

pMjvyN pfqsLfh ny holI dy bhfny afpxy mUMh-isr, lfl-nIly, kfly-pIly krn vfly lokF nMU AupdysL idqf- "guru syvAu kir nmskfr ] afju hmfrY mMglcfr ] afju hmfrY mhf anµd ] icMq lQI Byty goibMd ] 1 ] afju hmfrY igRih bsMq ] gun gfey pRB qum@ byaMq ] 1 ] rhfAu ] afju hmfrY bny Pfg ] pRB sMgI imil Kyln lfg ] holI kInI sMq syv ] rMgu lfgf aiq lfl dyv…" (pMnf 1180) Bfv ieh mnuKf jIvn hI, pRBu ipafiraF nfl imlky, pRBu rMg ivc rMgy jfn vfsqy hY. ajyhy pRBu ipafiraF dy ihrdy Gr ivc, sdf KyVf qy bsMq ruq hI bnI rihMdI hY. ies vfsqy ieh dunIaF dy loko! afE! jy kr qusIN Pwgx aqy bsMq df shIy anMd mfnxf hY qF afE! pRBU ipafiraF dI sMgq ivc. iesqrHF nfm msqI vflf pwkf lfl rMg quhfzy mn qy cVHygf. mnuK jnm vfsqy iehI Auwqm holI hY."

dyKo! pfqsLfh ny holI dy nfm df ivroD nhIN kIqf blik Ausdy arQ hI nroey kr idqy. dUjy sLbdF ivc gurU afsLy qy clx vfilaF nMU rMg-gulflF-icwkVF vflI holI qoN pUrI qrHF vrijaf aqy nfm bfxI vfly pfsy jIvn nUM moVx dI pRyrnf vI kIqI. ies ivWgVy hoey vfqfvrn dy smyN qy gurisKF ivc sLsqr aiBafs arMB krky ‘holf mhwlf’ df nvF iqAuhfr bKisLaf.

BfeI nMd lfl isMG jI ny pMjvyN pfqsLfh dy Auprokq sLbd pMnf 1180 dy afDfr Aupr hI iek gjLl rcI. ies gjLl rfhIN, pRBU rMg ivc rMgIaF dsLmysL jI dy drbfr ivc Aus smyN dIaF sMgqF df njLfrf pysL kIqf hY. PurmFdy hn "guloN hoeI bfbfgy dhrbu kurd] jhy ipckfrIey, pr jfPrfnI] ik hr byrMgrf, Kusu rMgy by krdf]" BfeI sfihb PurmFdy hn ik "dsLmysL jI dy drbfr ivc, byrMg hoey lokF nMU (Bfv pRBU qoN tutI hoeI lokfeI nMU) nfm rMg dy kysr nfl BrIaF hoeIaF ipWckfrIaF nfl, nfm rMg dI sohxI msqI ivc rMg ky KusLIaF Biraf bxfieaf jf irhf hY".

duK qF ies gl df hY aj sfzy hI anykF pRcfrk aqy BfeI sfihbfn vI ies gjLl dy arQF nMU smJy ibnF dsLmysL jI rfhIN sMgqF Aupr rMg-gulfl AuzFdy ds rhy hn. iesy df nqIjf hU ik ‘holy mhwly’ vfly sLsqr aiBafs dy pivqR iqEuhfr dy idn, sRI anMdpur sfihb ivc hI rMg gulfl Auzfey jFdy hn. iPLr ies Kyz nUM tI:vI afid mIzIey rfhIN sMsfr Br ivc idKfieaf jFdf hY. iesqrHF sfzy hI kyMdrI sQfn qy, gurbfxI dy Xog pRcfr dI Gft kfrx, sB kuJ bfxI dy Ault ho irhf hY. iesqoN bfd asIN ieh AumId vI rKdy hF ik sfzI isWK pnIrI piqWqpuxy vl nF vDy aqy gurbfxI afsLy qy cly. kfsL! asIN kdy apxy aMdr vI JfqI mfr skIey. holy mhwly dy smyN anMdpur sfihb ivKy jo rMg-gulfl Auzfey jf rhy hn sfnMU ies pKo vI sMBlx dI vWzI loV hY.

gurU nfnk pfqsLfh qoN dsvyN pfqsLfh qIk iek vI ajyhI imsfl nhIN imldI jdoN gurU pfqsLfh ny afp jF AuhnF dy isWKF ny 239 virHaF ivc kdy holI KyzI hovy. ijhVy gurU ky lfl, afpxI hUVmwq jF aigafnqf kfrx, holIaF dy aWDmUl ivc sLfml ho ky, pfqsLfh dy bKsLy suMdr, sLyrF vfly srUp dI byadbI krdy hn, AuhnF nMU afpxI krnI vl iDafn dyx dI loV hY. blik lokfeI nMU iehnF kwcIaF holIaF ivcoN kwZ ky gurbfxI dI svwC jIvn rMgq ivc ilafAux df jqn krnf cfhIdf hY.




.