.

ibprvfd df mfrU hiQafr kOx hY? iksLq nM:5

(sMpfdkI not:- srdfr gurbKsL isMG kflf aPgfnf dy ivroDIaF vloN AunHF dIaF ikqfbF ivcoN kuwJ pMgqIaF kwZ ky afm Boly Bfly isWKF nUM jo gumrfh kIqf jf irhf hY Aus vfry ieh pMjvIN iksLq hfjLr hY. pfTk jn pVH ky TIk glq df inrxf afp hI kr lYx. nIly awKrF vflI ilKq ivroDIaf dI hY aqy agFh hUb-hU AunHF dI ikqfb ivcoN hY)

iek pfsy s[ kflf aPLgfnf igafnI gurbcn isMG jI KLflsf iBMzrFvfilaF dI ilKq gurmiq rihq mirafdf ivc qMbU aMdr dsm pfqsLfh ny kI kOqk kIqf qy bVy iqwKy ktfK krdf hY ik ijhVI cIjL gupq sI Ausdf igafnI jI (sMqF �) ikvyN pqf lwg igaf? jdik afp hI ibprn dI rIq Bfg pMjvF, pMnf 119 �qy ilKdy hn ik �qMbU aQvf knfq dy dUjy pfsy iljf ky pMjF � svwC pusLfky puafey, kCihrf, kVf, kMGf aqy sRI sfihb AunHF dy gfqry puafeI.�

s[ kflf aPLgfnf � ieh ivsQfr ikvyN pqf lwg igaf? iPr afp hI iesy Bfg dy pMnf 126 �qy svY-ivroDI gwl ilKdy hn �qMbU aMdr kI hoieaf sI? ieh jfxn dI iewiCaf pYdf hoxI hI gurU qoN bymuKqf hY, afpxy ipafry siqgurU jI qoN bgfvq hY.�

KMzy bfty df aMimRq --

N sUrmqfeI N, mnuwK df bVf snmfnq gux hY. pr swcI sUrmqfeI leI Au�wcy aqy suwcy afcrn df hoxf bVf jLrUrI hY. hr pwKoN inGry hoey smfj ivcoN sMq-sUrmy bxfAux afey sRI gurU nfnk dyv jI ny, mnuwK dy ihrdy ivc bRhm-igafn dI joiq jgfAuxI jLrUrI jfqI. KunfmI rihq suwcf afcrn bxfnfAux leI gurmiq anusfr jIvxI Zfl lYx vflI inafrI mrXfdf df prmuwK isDFq--inkit buJY so burf ikAu krY ..{1139} pRBU nUM sdf aMg-sMg smJx vflf iksy df burf ikvyN kr skdf hY? ijhVy mnuwK nUM pwkf ivsLvfsL ho jfvy, ik Aus dy cMgy jF mfVy krmF dy nfl Aus dy cMgy mfVy ivcfrF df vI pUrf lyKf-joKf kr ky AusdI prK nflo nfl krI jfx vfly isrjxhfr df drbfr Ausdy afpxy aMdr hI lwgf hoieaf hY--aMdir rfjf qKLqu hY afpy kry inafAu .. Kry priK KjfnY pfeIain Koitaf nfhI QfAu .. {1�92} qF ajyhy krmF vfly ny iksy df burf krnf qF ikqy irhf, Auh kdy iksy leI bury ivcfr vI afpxy mn dy nyVy nhIN afAux idMdf. DuroN ilaFdy afpxy ajyhy inafry dYvI--igafn dIaF bKLsLsLF krn afey siqgurU nfnk sfihb jI ny mnuwK nUM sMq sUrmf bxfAux leI jLrUrI jfqf ik ies dy aMdr prmfqmF pRqI aQfh Brosy vfl swcf pRym bxfieaf jfvy. swcy pRym dy vws ho ky aQvf, ihrdy ivc af vwsy zUMGy ipafr dI KLfqr, mnuwK vzI qoN vzI kurbfnI kr gLujLrdf hY. NN jyhf syvY qyho hovY NN gurmiq inXm anusfr, inrBAu aqy inrvYr pRBU nfl swcf ipafr mnuwK nUM insLkpt inrBY sUrmf bxf dyvygf. pRym dI ajyhI inafrI Kyz isKfAux leI siqgurF ny jo ividaflf Kohilaf Aus ivc dfKLly dI kyvl mfqR sLrq, (siqgurF dy afpxy bcnF anusfr) ieh sI --

1- jAu qAu pRym Kylx kf cfAu .. isru Dir qlI glI myrI afAu ..

iequ mfrig pYru DrIjY .. isru dIjY kfix n kIjY .. 2� .. {1412}*

{ *Puwt not--siqgurF dy ies mhFvfk qoN ieh smJ lYxf isafxp nhIN hovygI ik siqgurF ny pRym dI Kyz Kyzx dy cfa nfl afAux vfilaF leI ieh hukm kIqf sI ik Auh afpxy isr nUM DV nfloN awz krky bfbf dIp isMG jI vFg qlI qy rwK ky afey . isr DV nfloN awz ho jfx nfl srIr leI surjIq rihxf swcy rwb dI swcI kudrq dy inXm rUpI hukm dy pRiqkUl hY . vfihgurU dy hukm ivc rihx dI jfc dwsx afey gurdyv jI ny rwbI Bfxy dI KMznf vflf hukm ikAuN dyxf sI ? }

gurdyv jI df PLurmfn hY ik, hy jIv ! jy qYnUM pRBU-pRym dI Kyz Kyzx dI swDr hY, qF hAumY vflI inj-mwq iqafg ky myrI glI ivc af. ies rsqy Auqy qdoN hI pYr Diraf jf skdf hY jdoN krmkFzI rIqI irvfjF nUM iqafgx ivc iksy pRkfr dI lok-lfj, vflI koeI iJjk jF sMg, nf rih geI hovy. siqgurF dy ividafly ivc afAux vflf sLrDflU pihly ivcfr lFBy rwK ky hAumY vflI miq iqafgy. ikAuNik iksy BFzy ivc nvIN vsqU qd hI smf skdI hY jy pihlI vsqU kwZ leI hovy-- vsqU aMdir vsqu smfvY dUjI hovY pfis .. {474}

prm-KLflsy sRI gurU nfnk dyv jI ny ihMdU muslmfn dohF DrmF qoN inafrf qIsrf inrml-pMQ clf ilaf NN mfiraf iskf jgiq ivic nfnk inrml pMQu clfieaf NN . gurU nfnk jI ny afpxy iswK nUM ivkfr iqafgx df AupdysL dyx smyN ivkfrF vloN murdf ho jfx dI iswiKaf idRV krfeI. pihlI ivkfrF vflI ijMdgI KLqm kr ky sdIvI afqmk ijMdgI bKLsLsL krn vfly siqgurU jI ny mnuwK nUM akfl-purK nfl, swcf ipafr bxf lYx jogf bxfAux leI PLurmfn kIqf :---

2- sbid mrY so mir rhY iPir mrY n dUjI vfr .. sbdY hI qy pfeIaY hir nfmY lgY ipafru .. ibnu sbdY jgu BUlf iPrY mir jnmY vfro vfr .. 7 .. {58}-8

arQ:--ijhVf mnuwK gurU dy sLbd (-rUpI igafn) ivc juV ky (ivkfrF vloN) mr jFdf hY Auh ieh mrnI mr ky asiQr ho jFdf hY Bfv, dobfrf afqmk mOq nhIN mrdf . (ieh atwl afqmk jIvn) gurU sLbd-igafn dI rfhIN hI imldf hY, gurU dy sLbd-rUpI AupdysL dI brkiq nfl hI) pRBU dy nfm ivc ipafr bxdf hY . gurU dy sLbd-igafn qoN ibnF jgq (jIvn-rfh qoN) KMuiJaf hoieaf muV muV jnm mrn dy gyV ivc ipaf rihMdf hY . 7 . ajyhI mrnI mr ky jIAU rhy mnuwK hI inrml-pMQIey bxny arMB ho gey sn .

3- hm sbid muey sbid mfir jIvfly BfeI sbdy hI mukiq pfeI .. sbdy mnu qnu inrmlu hoaf hir visaf min afeI .. sbdu gur dfqf ijqu mnu rfqf hir isAu rihaf smfeI .. 2 .. {6�1}-4

DrqI nUM Drm-sfl aQvf sfry jgq nUM hirmMdr--NN hir mMdru eyhu jgqu hY .... 6 .. {1346} smJx vflf iswK, hAumY nUM iqafg ky BfxF mMnx vflf bx igaf. gurU dy iswK leI afcrn-hIx ijMdgI mOq nfloN BYVI bxdI geI. iKmf aqy DIrj vrgy Auc guxf nfl isLMgfrI hoeI rihxI vfly aqy prAupkfr leI kurbfx ho jfx nUM DMn Bfg jfnx vfly nfm- rsIey gur-iswK leI, afqmk Au�wcqf vflf jIvn hI aslI jIvn bxdf jf irhf sI. gurisK ny NN srIrk jnm-mrn NN aqy NN afqmk jnm-mrn NN df PLrk smJ ilaf sI . gurU ky iswK nUM jy iksy mOq df zr sI qF kyvl afqmk mOq df hI sI. gur-iswK dy mn ivc qOKLlf kyvl ieho rih igaf sI ik N hfey ! ikqy gurU qoN bymuwK ho ky afqmk mOq nF shyV bYTF NN. gurU nfnk jI dy iswK dy ihrdy ivc, sdf afpxy gurU dI miq anusfr jIvn bxfeI rwKx dI pwkI lgn lwg cuwkI sI .

gLrIbF dI ijhVI jmfq ajy kwlH hI jrvfixaF dy pYrF hyT ruldI sihk rhI sI, awj gurU nfnk jI dy igafn dI brkiq nfl srIrk mOq qoN lfpRvfh ho cukI sI. CyvyN srUp qFeIN gurU nfnk inrMkfrI jI df inrml-pMQIaf iswK, eyzf blvfn ho cuwkf sI ik Aus ny (vYrI bx ky cVH afeI) mugLl smrft dI PLOj nUM cfr vfrI BfjVF pf idwqIaF sn. nOvyN srUp dy smy qFeI eyhI inrml-pMQIaf iswK afpxy gurU df Bfxf mMndf hoieaf AubldI dygL ivc bYT skdf sI, dIn duKIaF dI KLfqr afpxy srIr nUM afiraF nfl icrvf skdf sI. 1699 dI ivsfKI qoN pihlF dsm-gurU nfnk jI (Bfv, dsLmysL jI) dI agvfeI hyT, iesy pMQ ny keI muihMmF sr kr leIaF sn . iswKI dy inafry isDFq dIaF, aqy idl moh lYx vfly ipafrF lwdy Au�wcy suwcy afcrn dI anoKI cVHq dIaF soaF ny idwlI dy jLflm qfjdfr dI nINd hrfm kr idwqI . 2�� sflF qoN vwD smy ivc ijMnF vI igafn afpxy iswK nMU idwqf sI, Aus sfry igafn ny gurU gRMQ sfihb jI df rUp Dfr ilaf hoieaf sI . ijs inrml pMQ dI nIhN qlvMzI ivKy rwKI geI sI Aus nUM prvfx cVH cuwkf anuBv kr ilaf igaf . pMj BUqk srIr ivc ivcr ky iswK nUM hor isiKaf dyx dI loV, nhIN rhI sI . awgy qoN gurU-pdvI df sdIvI mflk gurU-bfxI nUM bxf dyx df PLYslf ho igaf .

bfl Aumr qoN hI bRfhmx dy jnyAU ivruwD Pqvf dy ky gurU nfnk inrMkfrI jI ny hjLfrF sflF qoN gurU bxy bRfhmx dI gwdI nUM qkVf Jtkf dy idwqf sI. sLkqI sLflI rfj dy mflk buwD Drm df Pwkf mfr lYx vflI ibwpRn kI rIq iswK Drm nUM ingl jfx leI Auswl-vwty BMn rhI sI. siqgurF ny iswKI leI kyvl mfqR KLqrf, bRfhmxI nIqI dy mfrU hmly df, hI smiJaf. eysy leI ibwpRn kI rIq dy asr qoN dUr rihx leI sKLq qfVnF kIqI--NN jb ieh ghy ibwprn kI rIq . mYN n krU ien kI pRqIq NN. sRI gurU gRMQ sfihb jI dI bfxI ivc ajhy bVy Gwt gurU-sLbd ijnHF ivc mnuwK nUM ibwpRn dI rIq qoN sucyq rihx df sMkq nf iml irhf hovy .

nvyNN isrjy sMq-sUrmy dI afqmk-Au�wcqf nUM bxfeI rwKxf bVf jLrUrI sI pr nfl hI Aus dI bfhrlI inafrI izwT dI sMBfl, Aus qoN vI vwD jLrUrI sI. bRfhmxI smfj qF arMB qoN hI iswKI-isDFq df vYrI bixaf hoieaf sI, iPr ieslfmI rfj dI sfrI isafsI-sLkqI isKI srUp dI kwtV vYrI bx KloqI sI. AunHF aqIaMq aOKIaF GVIaF ivc sRI gurU gRMQ sfihb dy igafn qoN sfry iswKF nUM isKlfeI idMdy rihx vflf koeI pMQk ividaflf cflU kr skxF asMBv sI. iswKI dI inafrI rihq mrXfdf nUM sdf leI sMBflI rwKx vflf pwkf pRbMD kr lYxf bVf jLrUrI sI. koeI ajyhf ivDfn bxfieaf jfxf loVIdf sI ijs qoN gurU dy iswK dI bfhrlI sUrq dI sMBfl vI AuvyN hI huMdI rhy ijvy gurU-sLbd-igafn ny afqmk jIvn dI sMBfl leI inrMqr syD bKLsLdy rihxf sI.

bRfhmx dI clfeI mrXfdf ny ijvyN BfrqI mnuwK dy mn ivc ieh ivsLvfs bxf idwqf sI ik sLfdI-ivafh df Dfrimk smfgm iesqRI aqy mrd dy nfqy nUM jnm-jnmFqrF df sfQI bxf idMdf hY, eyvyN hI koeI ajyhf smfgm ricaf jfx dI loV anuBv kIqI geI, ijhVf iswK df pwkf nfqf gurU-mrXfdf nfl joV dyx df pRqIk bx jfvy. aQvf sMq-sUrmy iswK nUM sdf leI qyj-prqfp df mflk bxfeI rwKx leI koeI ajyhf pwkf isDFq bxf lYxf loVIdf sI ijhVf iswK nUM ibwpRn kI rIq qoN kohF dUr rwK skx ivc shfeI hox vflf hovy. bVf kTn mslf sI ieh. dsm-gurU nfnk jI ny soc ivcfr kridaF kfPI smF phfVI ielfky dI iekFq ivc ibqfieaf. afKLr anoKI mrXfdf vfly ajyhy aduqI smfgm dI rUp ryKf iqafr kr leI geI, ijs ny gurisK df irsLqf afpxy, siqgurF nfl, siqgurF dI bxfeI-mrXfdf nfl aqy akflpurK pRqI ipafr bxfeI rwKx nfl, sdIvI (Eternal) bxf dyxf sI. ajyhf smfgm ricaf jfxf sI ijs ivc kIqy pRx qoN iZwl krn vfly iswK nUM gur-iswK BfeIcfry ivcoN Cyikaf jfx dy zMz df dosLI bx jfxf sI. Kry prK KjfnY pfeIain Koitaf nfhI QfAu .. {1�92} vflI swcI prK df smf bx igaf sI. iswKI mrXfdf dy inrml srovr ivc gMdI mwCI ikAuN rhy ?

scfeI dI riKaf leI srbMs kurbfn kr dyx leI isK pUrI qrHF iqafr ho cuwkf sI. gurU nfnk jI df pMQ afqmk qOr qy BfvyN pUrI qrHF mr-jIvf ho cuwkf sI iPr vI inafrI mrXfdf dI sMBfl dI ijMmyvfrI spurd krn qoN pihlF siqgurF ny afpxy ies KLfls-pMQIey dI pRIiKaf lYxI Auicq jfx leI. BKdy jMg ivc snmuK ho ky jUJ mrnf iksy sUrmy vfsqy koeI aOKI gwl nhIN hY. iksy tIcy dI pRfpqI l�eI Xqn kridaf mr imtxf vI sUrmy leI iewk Kyz hY. afpxI axK dI rfKI leI, afpxy Drm dI KLfqr jF iksy dIn duKI dI KLfqr anyk qrHF dIaF kurbfnIaF vI huMdIaF af rhIaF hn. moKsL dI pRfpqI ho jfx dy lflc ivc jF surgF ivc QF iml skx dy BulyKy ivc Ps ky keI aMD-ivsLvfsLI sLrDflU jfnF qoN bysLwk hwQ DoNdy rhy hoxgy, pr sMsfr dy ieiqhfs ivcoN ajyhI koeI imsfl nhIN imldI ik iesLt dI mMg qy iksy syvk ny, iKVy mwQy afpxf isr Aus dI qlvfr dI Bytf kr idwqf hovy. afpxy gurU dI, afpxy pYgMbr dI mMg qyy afpxf sIs Aus dy qlvfr dy spurd kr dyxf qF dUr dI gwl sI, ieslfmI ieiqhfs gvfh hY ik, Kudf, awlf aQvf akflpurK dI mMg qy, afpxy byty dI kurbfnI dyx lwigaF, hjLrq iebrfhIm jI ny afpxIaF awKF qy pwtI bwnH leI sI. ibnF iksy AucycI loV dy, jLfhrf qOr by-mqlbI mMg qy, isr ktvf lYx dI imsfl qoN sMsfr df ieiqhfs, hIxf cilaf af irhf sI.

dsm gurU nfnk jI ny Aus iswK dI pRIiKaf lYxI sI ijhVf sIs qlI qy rwKx vflI sLrq kbUl krky hI Aus dy dYvI ividafny ivc dfKLl hoieaf sI--ijs ny gurU dy kol afAux qoN pihlF mrnF kbUl kr ilaf sI--pihlf mrxu kbUil jIvx kI Ciz afs ..{11�2} pr Auh hAumY vflI mq df iqafg sI. moh mfieaf aqy ivkfrF leI mrnf sI, afpxI awzrI hoNd df mfrnf sI, afpxy hMkfr df mfrnF sI. ies pwKoN iswK pUrn qOr qy mr-jIvf bx igaf hoieaf sI. pr kI AuhI iswK awj afpxy gurU dI mMg qy sc-muc hI afpxf isr DV nfloN judf krf lYx jogf vI bx cuwkf hY ? iBafnk mOq dI TfTF mfrdI ndI nUM CflF mfridaF pfr kr skx dI idRVHqf prKx leI siqgurF ny inafrf pRIiKaf pwqR iqafr kr ilaf.

(1469 dI) ivsfKI vfly idn pRgt hox vfly prm-KLflsy gurU nfnk jI ny afpxy dsvyN srUp smy inrml pMQIey iswK dI pRIiKaf df smF vI (1699 dI) ivsfKI df idn hI cuixaF. smUh sMgqF dy nfm hukmnfmy Byj idwqy gey. sRI anMd pur sfihb lg-pg sfrf iswK jgq af juiVaf. sfiraF dIaF njLrF styj qy lwgIaF hoeIaF sn. ik hwQ ivc ilsLkfry mfrdI nMgI qlvfr lihrfAuNdy hoey acncyq styj qy pRgt ho ky dsm-gurU nfnk jI ny grjvIN afvfjL ivc sIs dI mMg kIqI. sfry cuwp vrq geI. N awj dsvyN srUp ivc af ky siqgurF nUM kI ho igaf ?NN ieh nvF Bfxf kI vrqx lwgf hY ? N styj qoN dUjI vfrI grjxf hoeI, N hY koeI gurU df iswK jo sfzI sLmsLIr dI ipafs buJfAux leI afpxf sIs Bytf kr sky ?N sMgiq ivc Gbrfht vwDxI kudrqI sI geI*.>>>> { * Puwt not:--keIaF ieiqhfskfrF ny ieh vI iliKaf hY ik sMgiq ivcoN keI iKsk gey sn. ho skdf hY afpxI mq nUM Au�wcI smnJx vfly mnmqIey N isafixaF N dy mn ivc ajyhy ivcfr vI afey hox-- N gurU dI qlvfr dI qRyh buJfAuNx leI afpxf isr vZf lYxf vI, Blf koeI isafxp hY ? eydf dI mMg vI kdy iksy gurU ny kIqI hY ? ivarQ dI mOqy ikhVf mry ? clo Bwj clIey . kI Brosf hY ik awj ikhVy vyly klgLIDr jIN pwDry hI ktf-vZI arMB kr dyx N . rOxkF vyKx aqy prsLfdy Ckx afieaF df tolf iKsk qurn dI gwl vI sLied soc irhf hovy? dUr iwpCy bYiTaF ivcoN keI iKsk vI gey hox qF bVI gwl nhIN. pr dsLmysL jI dy sfhmxy AuT qurn vflI gwl mMnx ivc nhIN afAuNdI}

<<<<qIjI vfrI iPr AuhI anoKI mMg hoeI. lokF dI hYrfnI dI koeI hwd nf rhI jd lfhOr dy vsnIk BfeI dXf rfm jI gl ivc pwlf pfeI hwQ joV ky bynqI kr rhy sn--N swcy pfiqsLfh jIE ! iJwjk aqy dyrI krn dI iKmF krdy hoey ies inmfxy sIs nUM kbUl krky ies nUM mfx vflf bxf idAu. N dUjy BfeI Drm cMd jI ny afpxf sIs Bytf krn ivc bhuqf icr nhIN lfieaf. qIjy BfeI ihMmq rfey jI isr nIvF kr Kloqy. cOQy BfeI sfihb cMd jI aqy pjLvyN BfeI mohkm cMd jI sn ijnhF KLusLI nfl afpxf sIs ktfAuxf mMn laf. siqgurF dI prK ivc pMQ pUrf Au�wqr afieaf sI. dsLmysL jI ny pMjF mrjIvbiVaF dI Bytf mnjLUr kr leI. qMbU aMdr aQvf knfq dy dUjy pfsy lY jf ky pMjf nUM svwC pusLfky puafey. kwiChrf, kVf kMGf aqy sohxI sRI sfihb AunHF dy gfqry puafeI. pMjF nUM kmrkwsy krvfey aqy afpxy ipwCy kqfr ivc qor ky muV styj qy lY afey.

prm-Klsf sRI gurU nfnk inrMkfrI jI ny avqfr Dfrn vfly ivsfKI vfly idn hI inrml-pMQIaF nUM NN KLflsf jI NN kih ky bulfAux df idn sI. ieqhfskfrF dI ilKq anusfr, dsLmysL jI ny lohy dy bfty ivc jl aqy pqfsLy pf ky, gurbfxI df pfT krky aMimRq iqafr kIqf. aqy AunHF pMjF iqafgI sUrbIrF nUM Ckfieaf. iPr Au�wcI afqmk avsQf ivc itky rihx dI Ausy rihxI df AupdysL idwqf ijhVI pihly srUp dy smyN qoN smJfeI jfxI arMB hoeI sI. siqgurF ny sMKyp aqy srl sLbdF ivc AuhI AupdysL idwqf sI jo sRI gurU gRMQ sfihb jI sfnUM inrMqr idRV krf rhy hn. {ies hQ ivclI pusqk dy ilKx df muwK mMqv, iswK nUM Ausy inafry AupdysL qoN jfxUM krfAuxf hY . vwK vwK pRkrxf ivc Ausy swc-dy-mfrg bfry hI ivcfrF ilKIaF jf rhIaF hn }

pCqfvf:--siqgurF dI mMg qy afpxf isr vZf lYx leI iqafr ho jfx nUM ijhVy lok NN vzI mUrKqfeI NN smJ rhy sn aQvf ijhVy ies nUM ajfeIN mOqy mrn dI gwl smJ ky iKsk qury sn, aMimRq Ckx dIaF cmqkfrI KLbrF sux ky Auh vI af bYTy. ielhI rM�x ivc rMgy pMjLF hI isrlwQ sUrbIrF nUM vyK ky ajyhy lok pCqfvf kr rhy sn ik N bVI Buwl hoeI jo AupkfrI siqgurF dI mMg qy koJf sLMkf krky asIN ipwT dy gey ? asF qy Aus ipafry aqy smrwQ gurU dI mMg nUM gLlq mMn ilaf ijs ny sfzy Bly leI qwqI loh aqy sVdI-bldI ryq dy qsIhy Jwl ky sLhIdI pfeI sI, aqy iPr ijs gurU nfnk jI dy nOvyN srUp ny gLrIbF inqfixaF dI KLfqr keI mhIny qsIhy Jwl ky idwlI ivc afpxf pfvn sIs vfiraf sI . asIN inkrmx afpxy gurU dI mhfnqf nUM Buwl gey sF . iewk vfrI siqgurU sfzI ies mUrK-Buwl nUM bKLsL lYx awgy qoN snmuwK ho ky mrFgy N. sMgiq ivc bYTy rihx vfilaF dI vfrI qF AuNj hI nf sI afeI. Auh afpxy afp nUM ies gwloN mMd-Bfgy smJ rhy sn ik--hfey mYN dieaf rfm jI qo pihlF ikAuN nf Au�wT ipaf, hfey mYN Drm cMd jI qo pihlF hI ikAuN nf AuT Kloqf .......?

inafrI pRIiKaf df lfB vI inafrf?

sIs Byt krn vflf pRIiKaf pwqr rwK ky siqgurF ny hr iewk guriswK dy ihrdy dy aMdr gurU dy hukm qy mr imtx vflI swDr pwkI bxf idwqI sI. ies pRIiKaf dy kfrn iswK jgq aMdr afieaf ieh iewk alokfr ienklfbI-josL sI. afpxy jQydfr dy hukm dI pflxf krn df vzmuwlf aqy zMUGy asrF vflf sI ieh AupdysL-ZMg. sBnF gur-iswKF dy mn aMdr pwkf ivsLvfsL bx igaf, ik afpxy gurU aQvf afpxy jQydfr dy hukm qy afpxf sIs vfrnF, Au�wqm krmF dI insLnI hY. ies ivsLvfsL ny ieqhfs dy pwqiraF nUM keI anoKy sfikaF nfl sLMgfiraf. vxgI mfqR Audfhrxf ies pRkfr hn:---

(A) NN qlvMzI sfbo NN ajokf pMjvF NN qKLq dmdmf sihb NN ivKy invfs smy cODrI zwlf isMG ny siqgurF kol afpxy sUrmiaF dI blvfnqf aqy sLUrbIrqf dI gwl kridaF ikhf ik jy Aus dy sUrmy gurU jI dy nfl huMdy qF sRI anMdpur sfihb aqy cmkOr sfihb ivcly jMgF df rMg kuJ hor huMdf . aqy ikhf ik sfihbjLfdy aqy mfqf jI kdy vI dusLmxF dy hwQ nf lwgdy . afqmk rogF dy sujfn vYd, siqgurF afpxy iswK dy mn ivcly Brm-rog nUM dUr krky asl idRVqf aqy bhfdrI dI soJI krfAuxI jLrUrI jfqI . zwly nUM ZukvyN smyN dI AuzIk krn df hukm iml igaf . iewk idn AunHF kol iewk nvIN bMdUk afeI qF AusdI mfr dI prK iksy jvfn dI CfqI qy krnI cfhI . pr nf koeI zwly df jvfn aqy nf zwlf afp hI ajyhI ajFeI mOqy mrn nUM iqafr hoieaf . iPr siqgurF afpxy iswKF nUM afvfjL mfrI--BfeI ! koeI isMG afvy ijs dI CfqI qy asIN afpxI bMdUk dI mfr prK skIey ? do iswK GoiVaF dI syvf kr rhy sn . nyVy hox krky isrPL AunHF ny siqgurF dI ieh llkfr suxI . dovyN Bwjy afey aqy siqgurF dI bMdUk df insLfnF bx jfx leI kfhly pY rhy vyK ky zwlf aqy Aus dy jvfn hYrfn hoey AuNglF mUMh ivc pfAux lwg pey . gurU dy iswK qF Aus idn hI pCV gey sn ijs idn kysgVH sfihb ivKy sIs dI mMg hoeI sI . hux ikhVf gurU kf lfl hY joN gurU jI dI mMg qy afpxf srbMs vfr dyx ivc jLrf ijMnI iZwl kry ?

(a) nvfb mujLwPLrKfn ivruwD mulqfn dIaF jMgF smyN iewk vfr qop df phIaf tuwt igaf qF golf bfrI ruk geI . mhfrfj sfihb ny CyqI golfbfrI arMB krn df qrIkf puiCaf qF qopcI ny ikhf---- NN jy kuJ jvfn qop dy Dury hyT afpxf moZf dy ky qop dy mUMh nUM insLfny vwl krI rwKx qF golf bfrI jfrI rih skdI hY aqy iklHy dI kMD CyqI Zih ZyrI ho jfvygI, pr ies ivc KLqrf ieh hY ik golf clidaF hI qop dy Dwky nfl moZf dyx vfly jvnF dIaF hwzIaF twt jfx nfl sfiraF dI mOq ho jfxI hY NN . ieiqhfs-kfr ilKdf hY ik afpxy mhfrfjy dI llkfr suxidaF hI, pMQk-afn-sLfn nUM kfiem rwK vfilaF dI BIV af juVI aqy vfrI vfrI qop dy Dury hyT moZy dy ky mr imtx leI iewk dUjy qoN awgy ho rhy sn . dsLmysL gurU nfnk jI dy lflF dI aduqI kurbfnI ny kuJ GMitaF ivc hI mulqfn df iklHf sr kr ilaf . ajyhy hI hor keI simaF qy gurU dy sMq sUrimaF ny afpxI jfn nfloN pMQk sLfn aqy pMQk-afcrn dI Au�wcqf-suwcqf nUM ikqy vwD mhwqqf dy ky sMsfr dy ieiqhfskfrF nUM hYrfn kr idwqf . ieh sI Auh inrflf asr, ijhVf siqgurF dI Aus (sIs-Byt vflI) aloikk Kyz dy kfrn, isMGf dy iswKI-isdk ny kbUilaf .

(c) eysy qrHF dy iek hor mOky qy jMg nUM CyqI smfpq krn leI mulqfn dy hI iklHy dIaF nIhF ivc brUd Br ky kMD nUM Auzf dyx dI loV anuBv kIqI geI. kMD dIaF nIhF qwk puwjx leI kMD dy moricaF ivc bYTy dusLmn POjIaF vloN ho rhI golf bfrI aqy qIrF quPMgF dI sKLq mfr df sfhmxf krnf pYxf sI. sLhIdI dI sMBfvxf hr pl dy bxI rihxI sI. iPr kMD dy hyTF bYT ky brUd Br dyx ivc lwgx vflf hr pl mOq dy iqwKyy dMdF qy bYTy rihx vflf sKLq zrfAuxf smf sI . Aus qoN AupRMq brUd dy Ptx nfl iklHy dIaF kMDF dy pwQrF ny hvf ivc Au�wz ky dUr dUr iKwlrnf sI. AunHF pwQrF dI mfr qoN bc ky vfps puwj jfx ivc bVI hI AucycI PurqI dI loV sI. afpxy mhfrfjy dI llkfr qy, mr imtx leI jfx vfilaF dy Aus jQy dy mohrI s: hrI isMG jI nlvf gMBIr jLKmI ho gey aqy kuJ sUrimaF ny sLhIdI vI pfeI. pr isMG dI aduqI bhfdrI ny keI mhIinaF qwk lmkI rihx vflI jMg, kuJ GMitaF ivc hI smfpq kr idwqI .

4- siqgur jyvzu avru n koie .. guru pfrbRhmu prmysru soie .. jnm mrx dUK qy rfKY .. mfieaf ibKu iPir bhuiV n cfKY .. 2 .. gur kI mihmf kQnu n jfie .. guru prmysru, sfcY nfie .. scu sMjmu krxI sBu sfcI .. so mnu inrmlu jo gur sMig rfcI .. 3 .. guru pUrf pfeIaY vz Bfig .. kfmu kRoDu loBu, mn qy iqafig .. kir ikrpf gur crx invfis .. nfnk kI pRB scu ardfis .. 4 ..{22}-4

qMbU ..? iPr Aus dy aMdr kI vrqI ?

dfs ieiqhfskfr nhIN hY. siqgurF dI bKLsLI syvf anusfr dfs ny gurU bfxI dI ksvwtI qy prK krky ieqhfs dy gurmiq ivroDI pwK nUM nMgf krn hY. bcpn qoN suxdy aqy pVHdy afey hF ik siqgurF ny pRIiKaf lYx leI iewk ivsLfl qMbU vI luaf riKaf sI. pusqk dy pihly Bfg ivc dfs ny Aus qMbU df ijLkr kIqf hY. pr gurU bfxI dI ivcfr muV muV krdy rihx qy aqy gurbfxI dy igafqf hor ivdvfnf dy ivcfr pVHy qF iswK sMgqF koloN koeI Aucycf Auhlf rwKx dI Kyz siqgurF dy pfvn nfm nfl joVnI gurmiq ivroDI ho idwsI. ies kfrn dfs ny iswKF nUM vfrI vfrI qMbU dy aMdr lY vVn vflI gwl nhIN ilKI. Aus bfry eyQy awzrI gurmiq ivcfr kr lYNdy hF:--

jd ieiqhfs kfrF ny qMbU lfAux vflI gwl ilKxI arMB kr idwqI qF iksy ikMqUkfr mnmuK ny, jF gurU Gr dy iksy ivroDI ny, ieh crcf CyV idwqI ik qMbU dy aMdr gey iswKF nfl kI vrqI ? kI siqgurF ny swc muc hI iswKF nUM Jtkf idwqf sI? bs pMQ ivc ies sLMky dy jnm lYNidaF hI KojIaF ny BFq BFq dI bolI bolxI aqy ilKxI arMB kr idwqI :--

(A) pMQ dy pRisD ZfzI aqy ieiqhfs dy pVcolIey ilKfrI sohn isMG jI sIql afpxI pusqk--NN mnuwKqf dy gurU goibMd isMG jI NN--dy 2�2 sPLy qy ilKdy hn ik siqgurF ny qMbU dy aMdr pihlF qoN hI mMgvfey pMj bwkry Jtkfey sn . AunHF ny ajyhf ilKx vfly hor ilKfrIaF dI ilst ies pRkfr idwqI hY:--1= gur iblfs BfeI suKf isMG aYzIsLn 19�6 pMnf 116 . 2= sUrj pRkfsL BfeI sMqoK isMG ruwq qIsrI aMsLU 17 ijld pMjvIN , pMnf 91 . 3= ieMdU BUsLn bYnrjI ijld dUsrI pMnf 113 . 4= igafnI pRqfp isMG jI, gurmiq lYkcr CyvIN aYzIsLn pMnf 4�3. 5= pRoPLYsr Bgq isMG N rfsLtr vIr gurU goibMd isMG N pihlI aYzIsLn pMnf 115 .

(a) ijnHF isMGF nUM kFsI jf ky ividaf pVHn leI kiQq qOr qy Byijaf sI aqy ijnHF ny afpxf awzrf inrml-mq clf ky Drm-Dujf aKfVy bxf ky keI gwdIaF clf leIaF sn, ijnHF bfry pMQ dy ivdvfn ieh kihMdy Qwkdy nhIN ik ienHF icwt-kpVIey ivdvfnf ny pMQ dI bVI syvf kIqI hY, AunHF inrmilaF dy iewk ivdvfn-- BfeI goivMd isMG inrml AudfsI jI ny NN ieiqhfs gurU Kflsf NN pusqk ilKI hY. ieh pusqk iswK mrXfdf ivc iwbwpRn kI rIq sLfml krx dy ku-kfrj ivc qkVf ihwwsf pf rhI hY. pusqk dy 216 sPLy NN pMj ipafiraF dI cox NN lyK ivc, inrml AudfsI jI ny pihlf 4 siPLaF ivc dyvI pRgLt krn df hfl iliKaf hY. iPLr pusqk dy 22� sPLy qy ilKdy hn--kuJ vI hovy gurU jI dI dyvI pRgt krn vflI crcf dysL Br ivc Gr Gr PYl geI. ipCoN gurU jI ny iewk vwzy bRfhmxF dy iewkT nUM Bojn Ckfieaf qy grIbF anfQF nUM vMizaf aqy nkdI kpVy afid anyk pRkfr dI dwCxF dy ky sB nUM KLusLI KLusLI ivdf kIqf.... (221 sPLy qy--) gurU dy hukm nfmy suxdy hI sYNkVy iswK smyN isr afx hfjLr hoey . Auqsv dy leI anMdpur dy kol kysgVH dy itwly qy qMbU knfqF cFdnIafF lf idwqy gey. iek iknfry qy mYdfn ivc gurU jI ny afpxf qMbU lgfieaf aqy inXq smyN qy afpxy iswKF dy vwzy iekwT hox bfad afp cmkdI hoeI nMgI qlvfr hwQ ivc lY ky BrI sBf ivc afx KVy hoey . - - - -gurU jI ny hwQ ivc qlvfr nUM AucI krky pukfiraf ik kI koeI ies BrI sBf ivc aYsf vI gurU df ipafrf hY jo afpxf afp gurU dy arpx kry. sfnUM vI ipafry iswK dI blI dy ky iewk vwzf dyvqf KLusL krn dI jLrUrq hY. isK nUM sLfsqrF ivc puwqR iliKaf hY. jy quhfzy ivcoN koeI nhIN AuTygf qF asIN afpxy puwqr dI blI qF jLrUr dyvFgy . - - - sfiraF dy mUMh pIly pY gey - -lokF nUM inscf ho igaf ik gurU dI buwDI ies smyN itkfxy nhIN hY. QohVI dyr ipCoN gurU jI ny pukfiraf ik, kI sfzy iswKF ivc koeI vI Drm Auqy sIs dyx vflf nhIN hY ? qF lfhOr df KwqrI kul df BfeI dieaf rfm hwQ joV ky boilaf ik gurU jI ies dfs df sIs Drm Auqy blIdfn hox leI afp dI syvf ivc hfjLr hY . Aus nUM gurU jI ny afpxy kol bulf ilaf aqy pihlF hI qMbU dy aMdr jo pMj bwkry bMnH rwKy sn AunHF ivcoN iewk nUM kwt idwqf aqy KUn ilbVI qlvfr nUM lY ky iPr bfhr sB dy isr qy afx KVy hoey . (eysy qrHF hr vfrI bwkrf kwtx bfry ilK ky pMjF ipafiraF nUM pMj pFzo aqy dsLmysL jI nUM ikRsLn rUp iliKaf hY. ies qrHF inrmilaF df pMQ isKI nUM bRfhmx dI JolI ivc pfeI jfx dI syvf bVy jLor-sLor nfl inBf irhf hY) ..... .

eysy snmfn jog ilKfrI ny pusqk 223 sPLy qy NN KLflsy dI rcnf NN isrlyK hyT ies pRkfr iliKaf hY:--

dUsry idn sMmq 1756 ibkRmI dy aYqvfr ivsfKI vfly idn kysgVH dy iklHy ivc gurU jI ny afm isKF df drbfr lgfieaf aqy AunHF pRIiKaf ivc sPLl hoey pMj isKF nUM smfj dy sfmHxy KVf kr idwqf aqy diraf sqluj ivcoN iek lohy dy bfty ivc jl Br ky pqfisaF df sLrbq bxfieaf . Pyr jpujI, jfp, svwXy, cOpeI aqy anMd sfihb df pfT krdy hoey Aus sLrbq ivc lohy dy KMzy nUM Pyrn lwgy. jd sB bfxIaF df pfT pUrf hoieaf qF gurU bfxI nfl iqafr hoey sLrbq df nF gurU jI ny aMimRq rwiKaf . ............ hr iek nUM aMimRq CkfAuNx ipCoN NN vfihgurU jI kf KLflsf vfihgurU jI kI PLqh sLbd df Au�wcI afvfjL ivc Aucfrn kIqf igaf. iesy qrHF vfrI vfrI sB nUM iesy sMskfr nfl aMimRq Ckfieaf igaf. ipCoN lohy dy bfty ivc pMjF nUM kVfh pRsLfd Kfx nUM idwqf, ijs nUM pMjF ny imlky pRym nfl KfDf. gurU goibMdisMG jI ny ies sMskfr df nfm aMimRq sMskfr rwiKaf, arQfq ies sMskfr Xukq mnuwK sUrbIr ho ky amr ho jFdf hY. isKF ivc ies sMskfr df prcfr jnyAU sMskfr dy sQfn Auqy hoieaf krdf hY NN. ajyhf keI kuJ ilK ky siqgurF nUM hI ibwpRn kI rIq dy DfrnI drsfieaf hY aqy gurmiq isDFq dI KMznF krn vflIaF keI gwlF ilKIaF hn .

ivcfr:--ies inrml sMinafsI jI ny inrf aMimq sMcfr nUM jnyAU sMskfr vrgf hI nhIN iliKaf sgoN, dyvI dI pUjf, dyvqy nUM blI dyx dI gwl, dsLmysL jI dy muKfribMd ivcoN khI drsfAuxI, bRfhmxF nUM dfn dwCxf dyxI, KwqrI Drm dI pflxf df AupdysL dyxf, vydf dI isiKaf df sqkfr krnf, pMjF ipafiraF nUM pMj pFzo aqy dsLmysL jI nUM sRI ikRsLn ilKx jyhf keI kuJ, gurU ieiqhfs nUM dUsLq krn vflf aqy gurmq-isDFq dI KMznf krn vflf aQvf KLflsf jI nUM ibwpRn kI rIq dy DfrnI bxfAux vflf hY. pr pMQk mrXfdf dI rfKI dI ijLmyvfrI inBfAux leI ijnHF pMQk-jQydfrF nUM dsLmysL jI ny gur-gwdI dI BfeIvflI bKsLsL kIqI sI AunHF dy kMn qy jUM qwk nhIN srkI. bfr bfr mn ivc eyhI icMqf zyry af lfAuNdI ik ajyhIaF axgihlIaF krn vfilaF nUM sfnUM kI qyj pRqfp iml skygf? hor vI keI ilKfrIaF ny qMbU dy aMdr bwkry Jtkfey ilKyy hn.

ijs ielfky ivcoN bwkry mMgvfey jfxy sn anMd pur dy cuigrdy dy vfsI cMgI qrHF jfxdy hn ik Aupry QF af ky bwkry mYN mYN df rolf kyvl Jtkfey jfx qy hI bMd krdy hn. bwkry vycx vfly aqy KLrId ky ilafAux vfly, keI mnuwKF qk puwj cuwkI gwl pRIiKaf dI GVI qwk kdy gupq nhIN sI rih skdI. jLrf vI hvf bfhr inkl jfxI pRIiKaf df mMqv nsLt kr skdI sI. aqy iPr ajyhI gwl gupq rwKx dI pfbMdI kyvl dsLmysL jI hI lf skdy sn. so jLrf ivcfr krIey ik ijnHF lokF nUM dsLmysL jI ny Byq dy sFJIvfl bxfAuxf sI AunHF dIaF njLrF ivc siqgurF dI iewjLq kI rih jfxI sI? pfTk swjx ibbyqf nfl ivcfr krn ik ajyhf ilKx vfilaF nUM guriswK mnxf cfhIdf hY ik jF siqgurF dy inMdk aqy pMQ dusLmn ?

(s) AurdU jLbfn ivc iewk muhvrf hY--Coty mIaF so Coty mIaF, bVy mIaF suBfn awlfh---sRI mfn pMQ rqn ivdXf mfrqMz sMq igafnI gurbcn isMG jI KLflsf iBMzrF vfilaF (swc KMz vfsI) nUM bwkry JtkfAux vflI gwl cMgI nhIN lwgI. AunHF ny afpxI NN gurmiq rihq mrXfdf NN pusqk ivc sMqqfeI dI bolI ivc iblkul awzry ZMg dI gwl ilKI hY. sMqF mhFpurKF df kQn hY ik siqgurF ny bVy gupq ZMg nfl qMbU dy aMdr gurU gRMQ sfihb jI df pRkfsL* krf ilaf hoieaf sI aqy iswKF dy sIs vwZ ky gurU gRMQ sfihb jI dI Bytf krI jFdy sn.

{* not--mfsu mfsu kir mUrKU JgVY NN pusqk ivc Cp cuwkI sMqF nUM ilKI icwTI ivc ies bfry ivsQfr nfl ivcfr ilKI hoeI hY)

ivcfr:--

sMq mhF purK jI iewk pfsy qF ieh ilKdy hn ik gurU gRMQ sfihb df pRkfsL dsLmysL jI gupq ZMg nfl krfieaf sI, iPr ieh nhIN iliKaf ik ijs gwl nUM dsLmysL jI ny gupq riKaf sI Aus df pqf AunHF (sMq jI) nUM ikvyN lwg igaf? ijs KLbr nUM smrwQ gurU dsLmysL jI, gupq rwKxI cfhuMdy sn Auh gwl AunHF dI mrjLI qoN ivruwD bfhr ikvyN inklI? kI sMqF df ieh Bfv hY ik, NN afpxy vloN bVI sfvDfnI nfl sRI gurU gRMQ sfihb df pRkfsL gupq ZMg nfl krfieaf sI pr dsLmysL ies Byq nUM gupq rwKx ivc asPLl rhy. ikwzI ascrj gwl hY ik dsmgurU nfnk jI df ieh guJf Byq sMqf dI pusqkF ivc Cp igaf? iPr jd sMq jI nUM siqgurF dI iksy Byq vflI gwl df pqf lwg hI igaf sI qF kI ieh guriswK df krm hY ik afpxy siqgurF df koeI Byq nsLr kry? 8�/9� hjLfr dy iekwT ivc, qMbU dy aMdr dI iksy gwl dI jy jLrf iBMxk vI bfhr pY jFdI, qF sfry Bfrq ivc Aus dI ajyhI crcf iKwlr jfxI sI ik, ieiqhfskfrF leI aMdr dI GtxF bfry axumfx lfAux dI loV muwk geI huMdI. asl gwl dl df iksy nUM kwK pqf nhIN hY. sB gurmiq ivroDI ZkONsly bfjLI hY.

jy qMbU lfey jfx dI gwl swc hY, qF, gurU dy isdkI isMG aKfvfAux vfilaf dI sfzI kI ieh krqUq iswKI afcrn dy ankUl hI hY ?:-----

afm hflqF ivc vI jy iksy ny koeI prdf kIqf hoieaf hovy qF Bly lok Aus prdy dI hwd nhIN twpdy. dysL dI vMz smy jd hjLfrF lok afpxIaF jFnF bcfAux leI jiQaF dI sLkl ivc afpxy afpxy dysL vwl nUM Bwjy jf rhy sn qF keI mFvF ny kyvl cfdr jF Kys dy prdy Auhly bicaF nUM jnm idwqf sI. iksy nIc qoN nIc rucI vfly mnuwK ny vI prdy qoN prly bMny nhIN sI Jfikaf. prdf kr lYx vfly dI idlI ieiCaf ieh huMdI hY ik Aus dy kIqy prdy dy aMdr koeI JfqI nf mfry .

mn lAu ik, lfsfnI aqy mhFn AupkfrI siqgurU jI ny bVf kImqI aqy mjLbUq qMbU lf ky dUijaF dy Bly leI koeI gwl lukfeI rwKxI cfhI. iksy vYrI ny qF BFvy sLrm kIqI hI hovy, pr gurU dy afpxy iswK gurU dy prdy nUM lIro lIr kr ky aMdr vyKx leI kfhly pey hoey jLrf sLrm nhIN mMn rhy. siqgurU jI qF rojL hI iswK dy prdy kwjdy hn pr gurU df prdf nMgf kr dyx dI dOV ivc awgy lMG jfx dI eyzI kfhl peI hoeI hY ik sMq mhfqmF vI qMbU dy aMdr JfqIaF mfrnoN bfjL nhIN afAuNdy. prdy qoN pfr lMGx vflf BFvyN koeI cpl buwDI ivdvfn-ilKfrI sI qy BfvyN koeI ividaf mfrqMz sMq mhF purK sI, iksy nUM kwK pqf nhINN lwg sikaf ik pMQ dI pRIiKaf vfly idn kys gVH sfihb qy lwgy qMbU dy aMdr kI kOqk vriqaf sI ? sRI rfm cMdR jI dy Brf, lCmx dI iKwcI lkIr nUM twp jfx vflI mfeI sIqf jI, Gr Gft guaf bYTI aqy sfrI Aumr jMglF dI imwtI PwkdI sMsfr qoN qur geI sI. jLrf ivcfr krIey, ik mhF blI dsLmysL jI dy lfey pVdy dI hwd nUM twp jfx vflf koJf kfrf, ikqy sfzI inwq dI nmosLI df kfrn qF nhIN bx irhf? vyKxf qF ieh sI ik pRIiKaf pwqR ivc ikqy koeI kmjLorI qF nhIN sI rih geI. kI afKLrI GVIaF qwk dIvfn ivc bYTy sfry iswKF dIaF awKIaF sNfhmxy mOq nfc nhIN sI krdI rhI? klgLIDr jI aqy pMjF ipafiraF dy styj qy af jfx qoN pihlF, kI bfhr bYTI sMgq dyy mn df qOKLlf jLrf vI Gwt hoieaf sI? eyzf swKq Byq Biraf sI dsLmysL jI df iqafr kIqf pRIiKaf pwqR, ik mOq qoN zrdy mfry keI iswK kmjLor ihrdy vfly iswK AuNj hI pwqrf vfc gey vI ienHF ilKfrIaF ny afp hI iliKaf hY.

qMbU dy aMdr kI hoieaf sI ? ieh jfnx dI ieiCaf pYdf hoxI hI, gurU qoN bymuKqf hY, afpxy ipafry siqgurU jI qoN bgLfvq hY. afpxy iesLt nfl ajyhI gLusqfKI, jF bRfhmx kr skdf hY aqy jF iPr gwdIdfr-sMq-mhFpurK hI kr skdf hY. gurU ky isdkI iswK nUM ajyhf socx dI kI loV? EDr sRI ikRsLn jI dI jfn lYx vfsqy XsLoDrf mwXf dy ivhVy aMdr koeI bRfhmx hI lMG skdf sI, aqy eyDr koeI zyrydfr-mhFpurK hI siqgurF dy prdy dI lkIr qoN pfr lMGx df pfp kr skdf hY, siqgurF df iswK eyzf nIc-krmI ikAuN bxy? kI ieh gMBIrqf nfl afpf PLrolx vflf mslf nhI ik ikqy sfzIaF ajyhIaF hI BuwlF krky hI N hr mYdfn PLqh NN vflI sfzI mMg ardfsF dy bolF qwk hI atk cuwkI hY. N

asl gwl eyhI hY ik ijs qMbU dy lwgx nfl eyzy Brm BulyKy juVy hoey hn, qMbU lfAux vflf ajyhf Brm-zrfmf siqgurF ny kIqf hI nhIN sI. jo hoieaf sMsfr dy vyKidaF, sfiraF dy sfhmxy hI hoieaf sI.

iewk pwK ieh vI hY---

gurU-bfxI ivc rlf pfAux dI koJI krqUq insPLl ho jfx AupRMq, pMQk doKIaF ny iswK nUM gurmiq igafn qoN anjfx rwK ky gurU ieiqhfs nUM bRfhmxI rMgq dyx df Xqn inrMqr jfrI riKaf hY. asIN ipwCy bVI ivsQfr nfl ivcfr kr afey hF ik inrmlf pMQ clfAux ivc sRI gurU dsLmysL jI dy pfvn nfAuN nUM vrqxf korf pRoihqvfd hY . ajyhy byXIkyny hflfq dy kfrn gurU ieiqhfs dI aslIaq smJx dI cfhq vfly guriswKF leI ieh swc mn lYxf kTn bx jFdf hY ik sRI gurU nfnk jI dy clfey NN inrml pMQ NN ivcly, iqafg, inrBYqf, sUrmqfeI aqy krubfnI dy guxF dI prK, KulHy dIvfn ivc kr lYx dI QF, swc dy avqfr mhFblI dsLmysL jI ny kI koeI gMBIr Byq lukfeI rwKx leI kI vfikaf hI AuQy koeI qMbU lf ilaf sI----

(A) rqn isMG jI BMgU dy ilKy NN pRfcIn pMQ pRkfs NN ivc qMbU afid lfAux df ijLkr nhIN hY . rqn isMG jI ny iliKaf hY ik siqgurF ny sMgq ivc KloiqaF hI pMj ipafiraF dI cox kr leI sI . nMgI qlvfr kwZ Klox df vI koeI jLkr nhIN hY, isrPL eynF hI iliKaf hY NN pMj BujMgI ley AuTfie . cfrY brn iek kIey BrfieNN{pRf:pMQ pR: sPLf 43}

(a) pRoPLYsr sfihb isMG jI zI. ilt. ny afpxI pusqk FF sRI gurU goibMd isMG jI NNN dy 125 sPLy qy pMj ipafiraF dI cox bfry ieAuN iliKaf hY--NN jdoN dUroN dUroN hjLfrF dI igxqI ivc iswK anMdpr af iekwTy hoey qF vYsfKI qoN pihly idn dIvfn smy sRI kysgVH Auqy Klo ky imafn ivcoN ilsLkdI qlvfr kwZ leI qy sRI qKLq sfihb dy sfhmxy dIvfn ivc bYTy iswKF nUM vMgfr ky ikhf ik sfnUM pMj isKF dy isrF dI loV hY . iswK-ieiqhfskfr ilKdf hy ik pihlF qy kuJ smy leI kuJ dihsLq ijhI PYl geI, afKLr iek iek krky vfrI vfrI pMj iswK Klo gey, qy afpxy sIs pysL kr idwqE ny . AuhnF dy nfm ieh hn--BfeI dieaf rfm, Drm cMd, ihMmq rfie, sfihb cMd aqy muhkm cMd.

(e) mhfn kosL 791 sPLy dI ilKq ies pRkfr hY--

NN KLfs krky BfeI dXfisMG jI, Drm isMG jI, muhkmisMG jI, sfihb isMG jI aqy ihMmq isMG jI, ieh pMj mhFpurK NN pXfry NN ies leI khy jFdy hn ik 1 vYsfK sMmq 1756 nUM kysgVH dy dIvfn ivwc jd dsLmysL jI ny nMgI qlvfr DUhky PLrmfieaf ik jo pRymI iswK hY Auh mYnUM sIs arpx kry, kXoNik ies vyly kurbfnI dI jLrUrq hY, qd sB qoN pihlF ienHF pMjf ny sIs arpx kIqy, prm ipqf ny ienHF nUM CfqI nfl lfky NN pXfrf NN kihky sMboDn kIqf ary aMimRq Ckfky KflsfpMQ dI inAuN rwKI . NN aqy

(s) pRoPLYsr sLyr isMG jI aYm ey pI aYc zI (lMzn) dI ilKI pusqk NN gurmiq drsLn NN ijs nUM sLRomnI gurduafrf pRbMDk kmytI ny pRkfsLq kIqf hY, dy 67 sPLy qy ies pRkfr iliKaf hY--

ieh aprYl sMn 1699 eIsvI dI gwl hY vYsfKI vfly idn hjLfrF dy Bry dIvfn ivc AuhnF ny iek iek kr ky pMj sIs mMgy qy AuhnF pMjF ipafiraF nUM aMimRq Ckf ky afp BI AuhnF koloN Cikaf . ieh N isru Dir qlI N isr-lwQ sUrbIrF dI jQy-bMdI dI nINh sI jo NN KLflsf pMQ NN dy nfAuN nfl pRisD hoeI .

(h) BfeI vIr isMG jI dy ilKy NN sRI klgLIDr cmqkfr NN gRMQ ijs dIaF 14 aYzIsLnF Cp cukIaF hn, Aus ivcoN aMimRq Ckfey jfx vfly sfky df koeI ijLkr nhIN imldf .

kuJ vI hovy, pr pRIiKaf vflf aqy aMimRq sMcfr vflf sfkf vrqfAuxf dsLmysL jI df bVy adBuq isitaF vflf cmqkfrI kfrnfmf hY. klgLI Dr jI dy ies kOqk ny KLflseI sLfn nUM sMsfr ivc pRgt kIqf aqy iswKI srUp nUM surwiKafq kr ilaf.

5- hAu siqgur ivthu Gumfieaf .. ijin BRim Bulf mfrig

pfieaf .. ndir kry jy afpxI afpy ley rlfie jIAu .. 14 .. {72}-1




.