.

kbIr ksAutI rfm kI----

hfir pirE suafmI kY duafrY dIjY buiD ibbykf ..{641} asIN sfry jfxdy hF ik, hr pwKoN smrwQ, aBuwl dsm sRI gurU nfnk sRI gurU goibMd isMG jI mhfrfj ny bynqI cOpeI bfxI nUM sRI gurU gRMQ sfihb ivc drj nhIN kIqf. aQvf sRI gurU gRMQ sfihb dy pfvn srUp vflI gurU bfxI qoN Cuwt iksy vI hor bfxI nUM guirafeI dy kfbl nhIN sI smiJaf. spwsLt hY ik bynqI cOpeI sRI gurU nfnk jI dI joiq qoN hIxI hY. pr ikAuNik KLflsf jI ny ies bfxI nUM gurU bfxI quwl mMn ky inqnym df jLrUrI Bfg bxf ilaf hoieaf hY ies leI afAu ies nUM gurU bfxI dI ksvwtI qy prK leIey:--

hmrI kro hfQ dY rwCf .. pUrn hoie icwq kI iewCf ..

qv crnn mn rhY hmfrf .. apnf jfn kro pRiqpfrf .. 377 ..

arQ:--kvI jI bynqI krdy hn ik, hy akfl purK , mhF kfl sRI aisDuj, afpxf hQ dyky myrI riKaf kr qfik myrI idwl dI ieiCaf pUrI ho sky. myrf mn hr vyly afpdy crnF ivc juiVaf rhy afpxf jfn ky myrI pflxf kro . 377.

AupRokq arQF ivc pMizq nrYx isMG jI ny akfl purK pd,, KLflsf jI nUM BulyKy ivc rwKx vflI kutlqf nfl vriqaf hY. suihrdqf qd mMnI jFdI jy akfl purK dy QF, AupRokq kQf ivc afey asDuj dy nfvF--kfilkf dyv (=31), kflkf (=52, 64) siq kfl (=53), kfl (=59, 66, 111, 112 116, 117, 119, 145,,146, 224, 225 ,253 qoN 257, 259, 279, 281, 282, 291, 292, 294,, 295, 297, 3ú1, 3ú2, 3ú6, 3ú7, 3ú9, 311, 362, 364,), kflI (=77, 132) KVg-kyq (=261) aiskyq (=271, 374, 375) ivcoN koeI vI nf vrqdy. akfl purK kyvl gurU nfnk sfihb jI df siq- krqf, purK inrBAu, ivrvYr, ajUnI, sYBM, akfl, mUriq, prmfqmf hY. bRfhmxI gRMQF ny jd ies nfm nUM svIkfr nhIN kIqf, qF asIN rb dy AunHF nfvf df jfp ikAuN krIey ijnHF nUM sRI gurU gRMQ sfihb jI ny nyVy nhIN lwgx idwqf ? (dfs dI alp buwDI anusfr), pMizq nrYx isMG jI igXfnI ny bRfhmxf vflI kutlqf vrqI hY. bRfmx ny afpxy Drm gRMQF ivc prmfqmf nUM " akfl purK " iksy iewk QF vI nhIN iliKaf. BfrqI bolI ivc-" qU akfl purKu nfhI isir kflf ] qU purKu alyK agMm inrflf ] " BfrqI bolI ivc kyvl sRI gurU nfnk sfihb jI ny hI prmfqmf nUM akfl purK iliKaf hY . aqy iPr " ijvy bRfhmxI gRMQF ivc " akfl purK " pd njLr nhIN afAuNdf eyvyN hI, ibwpRI kutl klpxf dI Aupj, sRI aisDuj jI dI ies JUTI kQf ivc, vrqy bfkI (AupRokq-kfl, mhFkfl, KVgDfrI, isLvf afid) nfvF nfl sRI gurU gRMQ sfihb jI df koeI nyV nhIN hY. ienHF AupRokq 9 nfvF nUM, qRYkfldrsI sujfn sRI gurU nfnk sfihb jI, aQvf AunHF dI joq dy 9 pRkfsL-srUpF ny gurU bfxI df ihwsf iks kfrn nf bxfieaf? inrI siqgurF dI hI gwl nhI', gurU gRMQ sfihb jI ivc ibrfjmfn snmfn jog BgqF ny vI rwb dy ieh nfm vrqxy iks kfrn psMd nhI' kIqy ? ies pRsLn df Auæwqr, AunHF sujfn pfTkF ny lwB ilaf hoieaf hY ijnHF ny, sRI aisDuj jI dI kQf bfry ilKI AupRokq ivcfr, iekfgr icwq ho ky pVHI hY aqy ibbyk buwDI nfl nfl ivcfrI hY. sMkyq mfqR eynf hI kfPLI hY ik AupRokq nfvF vfly ijs aisDuj jI dI jIvn kQf gurmiq ivroDI hox dy nfl isr qoN pYrF qwk sfrI dI sfrI JUT dI mYl nfl lq-pq hY, ajyhy mhFkfl nfl, swc dy avqfr, aqy sMsfr nUM swc nfl joVn afe,y (scu-srUp) sRI gurU nfnk sfihb jI dy dsvyN rUp df (aQvf, sRI gurU gRMQ sfihb jI) df iksy pRkfr df vfsqf, ikvyN ho skdf sI ?

{ pMQ dy sLRomxI jQydfr sfihbfn dy iDafn gocrI pukfr---gMBIr sLMky vflI gwl ?--iewk pfsy iswK rihq mrXfdf ivc dsm gRMQ jI ivcoN leI vfr sRI BgAuqI jI ivc iksy vI prkfr df vfDf Gftf krn dI rok lwgI hoeI hY aqy nfl hI sLRomxI kmytI vloN Cfpy jf rhy gutikaF ivc ies cOpeI df nMbr 377 dI QF 1 dy ky afpxy hukm dI AulMÕxf afp hI krn df kfrn? kI, sLRomxI g:pR: kmytI ny ieh bfxI dsLmysL jI dI nhIN imQI hoeI ?}

hmry dusLt sBY qum Gfvhu .. afpu hfQ dY moih bcfvhu ..

suKI bsY moro pirvfrf .. syvk iswKX sBY krqfrf .. 378 ..

arQ:--myry sfry dusLmnF df KLfqmF kro aqy mYnUM afpxf hwQ dy ky bcfvo. hy krqfr, myrf pirvfr, syvk, iswK sB suKI vwsdy rihx . 379 .{not:--ienHF arQF nfl ivk rhy ies gRMQ qy iksy jQydfr ny koeI ikMqU nhIN kIqf. smiJaf jFdf hY ik ieh arQ pMQk pRvfngI vfly hI hn} pr ienHF arQF vflI ieh cOpeI gurmiq dy ankUl nhIN hY--kfrn ?:--

(1) gurmiq dy bVy jLrUrI isDFq NN srbwq NN dy Bly dI ardfs nUM hI copeI ivarQ bxf rhI hY. ibnf iksy sLk dy, N moih bcfvhu N sLbd Ausy dUlf dyvI dy ho skdy hn, (ijhVI 33vIN copeI ivc inrakfr mhFkfl dI pqnI bxnF locdI drsfeI hY, aqy 35vIN cOpeI ivc mhFkfl jI Aus nfl sLfdI krn leI rfjLI huMdy hn aqy ijs) ijs ny AupRokq 52 qoN 54 cOpeIaF dUafrf ivafh qo pihlF mhFkfl awgy pukfrF kIqIaF sn. sRI dsLmysL jI ajyhy kwcy aqy gurmiq ivroDI bcn kdy nhIN sn ilK skdy. AuNj N kibXo bfc NN bcnf dI aslIXq (cirqR 266-cOpeI 124, 125, cirqRF ivc) asIN pVH cuwky hF.

(2) bicwqr nftk bfry ilKy gurmiq ivcfrF ivc " dusLt " lPLjL bfry gurbfxI dy prmfxf sihq ivsQfr nfl ivcfr ilKI pfTkF ny pVH hI leI hY. dusLt pd, afieaf hI ibwpR dy gRMQF ivcoN hY. mMdy krmF duafrf afp mMdf bx cuwky-mn-jLmIr-afqmf vfly dusLt mnuwK nUM hI, hr pfsy N dusLt N njLr afAuNdf hY. pr sfiraF ivc ieko prmfqmF dI joiq dy drsLn krn vflf nyk ihrdy vflf mnuwK, Jt pt iksy nUM dusLt nhIN kih skdf. siqgurU nfnk jI dy ividafly ivc qF sbk hI ieh iml irhf hY (1) -sBnF mih eyko eyku vKfxY ] jF eyko vyKY qF eyko jfxY ] {1261} (2)- sB mih vrqY eyko soeI ] gurmuiK ivrlf bUJY koeI ] {127} (3)- sB mih vsY pRBu eyko soie ] gurmqI Git prgtu hoie ] {663} (4) -Git Git aMqir eyko hir soie ] guir imilaY ieku pRgtu hoie ]2]{1177} swcy siqgurU gRMQ sfihb jI dI imhr df sdkf, jdoN sfry jIvF ivc Ausy F iyk F df pRkfsL njLrIN afieaf aqy jdoN (5) sB mih joiq joiq hY soie ] iqs dY cfnix sB mih cfnxu hoie ]{13} ieko AuhI joiq inrMjnI sfiraF mnuwKF ivc zlHkF mfrdI njLr afAux lwg pvy qF iPr---(A)--jIa jMq siB iqs dy sBnf kf soeI ] mMdf iks no afKIaY jy dUjf hoeI ]4] {425} (a) sBu aMqrjfmI bRhmu hY bRhmu vsY sB Qfie ] mMdf iks no afKIaY sbid vyKhu ilv lfie ]6]{757} ies isiKaf nUM iekfgrqf nfl smJ ky gRihx kr lYx vfly gurmuwK ipafry, iksy nUM dusLt afK ky, Aus dy bury dI kfmnf ikvyN kr skdy hn? dsm siqgurU nfnk jI ny, dYvI brkqF BrpUr, afpxf aJuwk sIs Jukf ky ijs nUM afpxy QF guirafeI sOpI sI, Ausy sRI gurU gRMQ sfihb jI dy inMmn ilKq hukm dI AulMÕxf kr ky, iksy nUM dusLt mMn ky Aus qoN afpxI riKaf leI, (suafrQIaF aqy kfierF vflI bolI ivc) rwb awgy bynqIaF, dsLmysL jI kdy nhIN sn kr skdy :--

139- ibsir geI sB qfiq prfeI ] jb qy sfDsMgiq moih pfeI ]1] rhfAu ] nf ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMig hm kAu bin afeI ]1] jo pRB kIno so Bl mfinE eyh sumiq sfDU qy pfeI ]2] sB mih riv rihaf pRBu eykY pyiK pyiK nfnk ibgsfeI ]3]8] {1299}

ijhVy klgLIaF vfly pfqsLfh jI, jfn dy vYrI bx afey, pfxI qoN ipafsy (dusLt vYrIaF) nUM TMzf jl srIr qy lwgy PwtF dI pIVf dUr krky suK pucfAux vflI mlHm vI Byj skdy hn, Auh inrvYr siqgurU jI iksy dy bury vflI ardfs bynqI ikvyN ilK skdy sn ? sBnf dy Bly dI ardfs krnI isKfAux vflf siqgurU swcf ipqf kyvl afpxy syvk iswKF dy Bly dI hI kfmnf ikvyN kry ?

asl ivc Bfxf ieh vrq irhf hY ik asIN siqgurF dy ies pfvn AupdysL nUM vI byloVf mMn ky mnmqIey bx cuwky hF:--

140- zIgn zolf qAU lAu jAu mn ky Brmf ] BRm kfty guir afpxY pfey ibsrfmf ]1] Eie ibKfdI doKIaf qy gur qy hUty ] hm CUty ab Aun@f qy Eie hm qy CUty ]1]rhfAu] myrf qyrf jfnqf qb hI qy bMDf ] guir kftI aigafnqf qb Cutky PMDf ]2] jb lgu hukmu n bUJqf qb hI lAu duKIaf] gur imil hukmu pCfixaf qb hI qy suKIaf]3] nf ko dusmnu doKIaf nfhI ko mMdf ] gur kI syvf syvko nfnk KsmY bMdf ]4]17]119] {400}

bicqR nftk dy Cyvy aiDafie dI ivcfr smy, kfPI ivsQfr nfl dusLt pd bfry gurmiq ivcfr ho cuwkI hY. gurU ieiqhfs dIaF Audfhrxf dy nfl pMj gurU bfxNI sLbd- (1) {2ú1}-1ú8 (pUrf), (2) {1266}-1(3) (3) {372}-7(3) (4) {1269}-12-16 (rhfA) aqy (5) {1137}-9 (sfrf) ilKy jf cuwky hn. aqy NN dusLt NN pd dI vrqoN vfly hor gurU sLbdF dI sUcI ies pRkffr hY:--

1- {23}-3-36(2) 2- {25}-29(4) 3- {38}-3ú-63(2) 4- {32}-5-39(7) 5- {182}-2ú-89(3) 6- {183}-23-92(1)

7- {237}-3(2) 8- {4ú1}-2-124(1) 9- {4ú6}-1-141(1) 1ú-{451}-13-2(4) 11-{1133}-1ú-2ú(3) 12-{1154}-1-2(4)

13-{1165}-3-9(3) 14-{13ú9}-2(5) 15-{6ú1}-5(2) 16-{817}-3-67(2) 17-{823}-12-98 18-{826}-25-11(1)

19-{821}-26-112(2) 2ú-{85ú}11(1) 21-{916}-3-8-22(1) 22-{1183}-12(2) 23-{121ú}-6-29(A)

gurbfxI ivc dusLt pd AunHF arQF vflf iksy QF vI nhIN hY ijnHF arQF ivc dsm gRMQ ivc afieaf hY. kiQq hrnfKsL dusLt dI kQf sMkyq mfqR kyvl AunHF sroiqaF nUM pRBUnfm dI mihmf smJfAux leI afeI ijnHF dy mnF ivc hjLfrF sfl pihlF qoN pRclq pRihlfd Bgq vflI gfQf pUrn swc dy rUp ivc vws cuwkI hoeI sI. AuNj ienHF purfxk khfxIaF bfry siqgurF df bVf spwsLt Purmfn hY--kQf khfxI bydˆØI afxI pfpu puMnu bIcfru ]{1243} pfp puMn afid dI ivcfr vflIaF kQf khfxIaF vydF dI dyx hY. Bfv, ienHF purfxk " kQf khfxIaF " df ijLkr gurbfxI ivc Aus smy hI aieaf hY jdoN iksy ajyhy pRymIaF nUM gurmiq igafn sfJfieaf jf irhf huMdf sI ijhVy ienHF JUT-gfQfvF nfl bVy lMmy smy qoN juVy hoey huMdy sn. muslmfn nUM gurmiq df afsLf smJfAux leI AunFH dy Drm dI bolI muwK rwKI hY. siqgurF dy isDFq anusfr, rb nUM nrisMG, vrfh, mwC, kwC afid iksy vI Aucycy rUp ivc dusLtF df nfs krn afieaf mMnxf mnmiq hY aQvf, rwb nUM iksy Aucycy srUp ivwc afieaf mMnxf siqgurF ny kyvl Brm mMinaF hY. iksy nUM mfrn leI jy rb nUM DrqI qy afAuNdf mMn leIey qF (1) kRoVF jIv rojL hr GVI kI rWb dI mrjLI qoN Ault mr rhy hn ? ijs qrHF asIN qusIN rwbI inXm aDIn jMmdy mrdy hF bs hir iek df jnm mrx-quDu afpy kfrxu afpy krxf ] hukmy jMmxu hukmy mrxf ]2] {564} ieko iek eysy rwbI isDFq anusfr hI huMdf hY. avqfrF dy jnm vfly Brm BulyKy aiganI prcfrkF dI, aQvf bRfhmxI soc vfly ilKfrIaF dI dyx hn.

mo rwCf inj kr dY kirXo .. sB bYirn kAu afj sMGirXo ..

pUrn hoie hmfrI afsf .. qoir Bjn kI rhY ipXfsf .. 379 ..

arQ:--afpxf hwQ dy ky myrI rwiKaf kro aqy sfry dusLmxf df qruMq KLfqmf kro. myrI ieh KLfhsL pUrI krnI hovy ik mYnUM sdf hI quhfzI BgqI dI ipafs bxI rhy.379.

qumih Cfiz koeI avr n DXfAUN .. jo br cfhO su qumqy pfAUN ..

syvk iswK hmfry qfrIXih .. cun cun sLwqR hmfry mfirXih .. 38ú ..

arQ:--mY quhfnUM Cwz ky iksy hor df ismrx n krF aqy mYN jo vI iewCf krF Aus df vr kyvl afp qoN hI pRfpq krF. myry syvkF aqy iswKF nUM (duinafvI sfgr) qr ky pfr lgf dyvo aqy sfzy dusLmxf nUM cux cux ky mfro . 38ú.

(1) dsm gRMQ dy vzy smwrQk pMizq nrYx isMG jI qF bYirn df arQ vYrI hI ilK rhy hn pr BulyKf pfAux vfly iswK ilKfrI, bYirn df arQ pMj ivkfr ilKdy hn. kfm kRoD afid pMj ivkfr vYrIaF bfry qurMq mfr dyx dI gwl, kudrq dy inXwmf dy ivruwD hY . ieh pMjy ivkfr mnuwKf ijMdgI leI prmfqmF dI bVI jLrUrI aqy lfhyvMd dyx hn. ienHF nUM mfr dyx dI gwl nhIN sgoN gurmiq ivc ienHF nUM vws ivc rwKx dI gwl hY. pusqk dy aTvyN Bfg ivc keI gurU sLbdF dy prmfxf duafrf gurmiq dy ies isDFq nUM cMgI qrHF spwsLt kIqf hoieaf hY. iPr keI sflF qoN Cp ky bjLfr ivc ivk rhy AupRokq N vYrI N arQF vflIaF pusqkF bfry iksy jQydfr sfihb ny kdy koeI vI ikMqU nhIN kIqf. ies qoN spwsLt hY ik ies pMgqI ivc afey bYirn df arQ mnuwK vYrI hI mMinaF jf cuwikaf hY.

(2) srbwq dy Bly dI ardfs vflI Bfvxf nUM ivsfr ky, jy pRBU nUM iDafAux dI gwl kIqI vI hY qF Auh vI gurmiq ivroDI ? vrF srfpF nfl siqgurF df vfsqf kI ? rb dI Xfd, vrF dI pRfpqI dy loB gRsI Bfvxf nfl juVI hoeI ? loBI mnuwK dI pRIq bfry gur PLurmfn:--

141- PrIdf jf lbu qf nyhu ikaf lbu q kUVf nyhu ]

ikcru Jiq lGfeIaY Cpir qutY myhu ]18]{1378}

loBI mnuWK bfry siqgurF df hI PLqvf:--

142- loBI kf vysfhu n kIjY jy kf pfir vsfie ] aMiq kfil iqQY DuhY ijQY hQu n pfie ] mnmuK syqI sMgu kry muih kflK dfgu lgfie ] muh kfly iqn@ loBIaF jfsin jnmu vfie ] sqsMgiq hir myil pRB hir nfmu vsY min afie ] jnm mrn kI mlu AuqrY jn nfnk hir gun gfie ]40] {1417}

143- ijAu kUkru hrkfieaf DfvY dh ids jfie ] loBI jMqu n jfxeI BKu aBKu sB Kfie ] kfm k®oD mid ibafipaf iPir iPir jonI pfie ]2] mfieaf jflu psfiraf BIqir cog bxfie ] iqRsnf pMKI Pfisaf inksu n pfey mfie ] ijin kIqf iqsih n jfxeI iPir iPir afvY jfie ]3] aink pRkfrI moihaf bhu ibiD iehu sMsfru ] ijs no rKY so rhY sMimRQu purKu apfru ] hir jn hir ilv AuDry nfnk sd bilhfru ]4]21]91]{50}

dsLmysL jI nUM apxy ienHF gurU sLbdF dI KMznf vflI bfxI rcdy drsfAux vfly asIN siqgurF dy isWK ikvy aKvf skdy hF ?

(3) " syvk iswK hmfry qfrIyih ] cun cun sLwqR hmfry mfirXih ] " kyvl afpxy hI isK syvkF dy Bly dI gwl " sfry jgq dy gurU nUM CuitafAuNdI hY aQvf " sulqfn nUM mIaF drsf rhI hY- apxy qIjy srUp smy dsLmysL jI df hI AupdysL ies pRkfr hY:--

144- iesu jg mih purKu eyku hY hor sglI nfir sbfeI ] siB Gt BogvY ailpqu rhY alKu n lKxf jfeI ] pUrY guir vyKfilaf sbdy soJI pfeI ] purKY syvih sy purK hovih ijnI hAumY sbid jlfeI ] iqs kf srIku ko nhI nf ko kMtku vYrfeI ] inhcl rfju hY sdf iqsu kyrf nf afvY nf jfeI ] anidnu syvku syvf kry hir scy ky gux gfeI ] nfnku vyiK ivgisaf hir scy kI vizafeI ]2] {491-92}-vf-15

srbq ivc Ausy iek dI joiq df pRkfsL vyKx dI-"sB mih joiq joiq hY soie ] iqs dY cfnix sB mih cfnxu hoie ]" gwl smJfAux vfly pfqsLfh drvysL, byksF rf Xfr- " guruU boibMd isMG jI-suafrQIaF vflI kwcI BfsLf ? " syvk iswK hmfry qfirXih " boldy drsfAux vfly, kI, dsLmysL jI nUM dsvyN gurU nfnk nf mMnx df AupdysL dy rhy hn? hyTlf sLbd-AupdysL vI dsmgurU nfnk sfihb jI df hI hY. koeI guriswK ies dy Ault ikAuN socy ? --

145- kir ikrpf dIE moih nfmf bMDn qy Cutkfey ] mn qy ibsirE sglo DMDf gur kI crxI lfey ]1] sfDsMig icMq ibrfnI CfzI ] ahMbuiD moh mn bfsn dy kir gzhf gfzI ]1] rhfAu] nf ko myrf dusmnu rihaf nf hm iks ky bYrfeI ] bRhmu psfru psfirE BIqir siqgur qy soJI pfeI ]2] sBu ko mIqu hm afpn kInf hm sBnf ky sfjn ] dUir prfieE mn kf ibrhf qf mylu kIE myrY rfjn ]3] ibnisE ZITf aMimRqu vUTf sbdu lgo gur mITf ] jil Qil mhIail srb invfsI nfnk rmeIaf zITf ]4]3]{671}

arQ:-hy BfeI ! sfD (gurU gRMQ sfihb dI) sMgiq ivc af ky mYN prfeI afs Cwz idwqI. hAumY, mfieaf df moh, mn dI vfsnf-ienHF sBnF nUM toaf puwt ke nwp idwqf ( sdf leI dwb idwqf). 1 . rhfAu .

(sfD gurU dI sMgiq ny) ikrpf kr ky mYnUM prmfqmf df nfm idwqf, qy guruU crnI lg ky mYN mfieaf dy bMDnF qoN Cuwt igaf (ijs qoN krky) mn qoN sfrf JgVf-JMbylf lih igaf. 1. (sfD gurU dI sMgiq dI brkiq nfl) myrf koeI dusLmn nhIN rih igaf (mYnUM koeI vYrI nhIN idwsdf), mYN vI iksy df vYrI nhIN bxdf. mYnUM siqgurU jI pfsoN (Bfv, gurU sLbd ivcfr nfl juiVaf) ieh sMJ pRfpq ho geI ik, ieh sfrf jgf-iKlfrf prmfqmf afp hI hY, (sBnF dy) aMdr (prmfqmf ny afp hI afpxy afp nUM) iKlfiraf hY. 2 . (sfD gurU dI sMgiq dI brkiq nfl) hryk pRfxI nUM mYN afpxf imwqr kr ky smJdf hF, mYN vI sBnF df imwqr-swjx hI bixaf rihMdf hF. myry mn df (mrmfqmf nfloN bixaf hoieaf) ivCoVf (sfD sMgiq dI ikrpf nfl) ikqy dUr clf igaf hY, jdoN qoN mYN sfD-gurU (gRMQ sfihb dI) srn leI qdoN qoN myry pRBU-pfqsLfh ny mYnUM (afpxy crnF df) imlfp dy idwqf . 3 . (hy BfeI ! sfD-gurU dI sMgiq dI ikrpf nfl myry mn df ) ZIT-puxf muwk igaf hY, myry mn aMdr afqmk jIvn dyx vflf nfm jl af vwisaf hY, gurU df sLbd mYnUM ipafrf lwg irhf hY. hy nfnk ! (afK-hy BfeI !) hux mYN jl, DrqI afkfsL, sBnI QFeIN vwsdy sohxy rfm nUM vyK irhf hF. 4 .

6

mrn kfl kf qRfs ? invirXY ..

ijs ny sRI gurU gRMQ sfoihb jI df ieh pfvn bcn--qUM ipMjru hAu sUatf qor .. jm mMjfru khf krY mor .. 2 ..{323} cMgI qrHF smJ ilaf hoieaf hovy Auh AupoRkq qRfsL pd awgy pRsLn-icMnH ikvyN nf lfvy ?

afp hfQ dY muJY AubirXY ] mrn kfl kf qRfs invirXY ]

hUjo sdf hmfry pwCf ] sRI asDuj jU kirXhu rwCf ] 381]

arQ:--ikrpf sihq afpxf hwQ dy ky myrf AuDfr kro, aqy mOq dy smyN dy BY df invfrx kro . afp sdf sfzy pwK ivc rho aqy sRI aisDuj jI ! afp sfzI riKaf kro . 381.

ipClIaF 378 aqy 379 cOpeIaF vwl vI JfqI mfrIey qF iewk QF -- " afpu hfQ dy moih bcfvhu " --Ate dUjI q"--" mo rwCf inj kr dY krIyaY ] " aMdrly vYrIaF qoN riKaf dI gwl nhIN hY, dohI QFeI mfrn afey sLsqr DfrIaF qoN hI hwQ dy ky riKaf krn df qrlf hY, pr ies cOpeI sfihb ivc mOq hox dy smy bfry jo qRfs vfpiraf rihMdf hY Aus qoN KLlfsI df qrl; mfridaF vI--afp hfQ dY muJY AubirXY- hI iliKa hY. hwQ dy ky riKaf krn qoN iehI Bfv bxdf hY ik, ijvy, afpxy BgqF dI pukfr sux ky, (kiQq qOr qy) Bgvfn jI ny afp hI sMsfr qy jnm lY ky, rfvn nUM aQvf kMs nUM afpxy hwQIN af mfiraf sI, jF, ijvyN pRihlfd dI riKaf ivc hrnfksL nUM mfr mukfAux leI Qwm pfV ky nrisMG dy rUp ivc af bhuiVaf sI, jF ijvyN afpxf hwQ dy ky dRopqI dI lfj rwK leI sI afid ?

krm vfr gurmiq ivcfrF:--

(A) mOq dy smyN dI Xfd qoN vfpry qRfs dI gwl bfry gurmiq ivcfr krn qoN pihlF, afAuu sRI gurU gRMQ sfihb jI dI hjLUrI ivc hfjLr ho ky, ieh pqf krIey ik, sLsqr DfrI vYrIaF qoN bcfAux leI rWb qoN krfmfqI shfieqf pRfpq ho skx df koeI Brosf, kI, siqgurU jI ny vI idwqf hY ?

gurU bfxI dI ies pMkqI-" logu jfnY iehu gIqu hY iehu qAu bRhm bIcfr ] bfry ivdvfnf df ieh inrxf gLlq jF awq kQnI nhIN hY ik, guurU bfxI kyvl bRhm ivcfr hI hY. mnorMjn leI ilKy gIqF nfl jF imiQhfsk kQf kfhfxIaF nfl (isvfey iek dy) ieiqhfsk gwlF nfl vI gurU bfxI df koeI vfsqf nhIN hY. sMq sUrmf bxf rhy siqgurU jI ny ieh inscf idRV krn leI ik, mnuWK nUM krfmfqI sLkqIaF dI tyk rKidaF afp inkMmf nhIN ho jfxf cfhIdf, sgoN hr musIbq dy tfkry leI bhfdrF vFg hr sMBv iqafrI kr lYxI jLrUrI huMdI hY--ieiqhfs dI iek bVI drdnfk Gtnf nfl sMDq, gurdyv jI ny 4 gurU sLbd Aucfrn kIqy hoyey hn. AunHF pfvn gurU-sLbdF dI arQF sihq pUrI ivcfr pusqk dy cOQy Bfg dy pMjvy kFz dy 16vNy lyK-" afvin aTqrY jfin sqfnvY ]" ivc ilKI jf cuwkI hY. bfbr hwlf krI afAuNdf sux ky eymnfbfd (sYdpur) dy pTfx hfkmf ny ielfky dy keI pIr PLkIr bulvf ley aqy sfiraF nUM afiKaf ik, Auh KLudf qoN imlIaF krfmfqI sLkqIaF nfl bfbr nUM Aus dI PLoj smyq qbfh kr dyx. pr jd AunHF byihsfby pIrF dI "vrf-srfpF" vflI kiQq sLkqI aQvf AunHF vloN kIqI rb dy hjLUr hfl duhfeI kuJ nf suafr skI aqy bfbfr dI PLoj gl af peI, qF lfcfr ho ky kmjLor idl hfkmf ny hiQafrF nfl bcf krn df Xqn kIqf. pr, krfmfqI sLkIaF dy Brosy XuwD krn df aiBafs Buwl bYiTaF dy hiQar vI kuJ nf svfr sky. siqgurU jI dy pfvn bcn:--

146:- kotI hU pIr vrij rhfey jf mIru suixaf Dfieaf ] Qfn mukfm jly ibj mMdr muiC muiC kuier rulfieaf ] koeI muglu n hoaf aMDf iknY n prcf lfieaf ]4] mugl pTfxf BeI lVfeI rx mih qyg vgfeI ] En@I qupk qfix clfeI En@I hsiq icVfeI ] ijn@ kI cIrI drgh pftI iqn@f mrxf BfeI ]5] {417-18}-12

arQ:-jdoN pTfx hfkmF ny suixaf ik mIr bfbr hwlf kr ky (ciV@af) af irhf hY, qF AunHF (kotI hU-) anykF hI pIrF (zyry dfr sfDF mhFpurKF) nUM (jfdU tUixaf afid krfmfqF krn leI) bulvf ky rok riKaf. (pr AunHF dIaF qsbIaF, mflF aid PLyrn qy vI) pwky QF mukfm pwky mhl (mugLlF dI lfeI awg nfl) sV (ky suafh ho) gey. (mugLl PLOjF) ny pTfx sfihbjLfidaF nUM toto toty kr idwqf. (pIrF dIaF qsbIaF=mflF aid PLyrn nfl) koeI iewk vI (mugLl) aMnHF (jF lUlHf lMgVf) nf hoieaf, iksy pIr ny koeI krfmfq kr n vKfeI. 4 . (aMq jd) mugLlF qy pTfxf dI lVfeI hoeI[ qF jMg dy mYdfn ivc (dohF iDrF ny) qlvfr clfeI. mugLlF ny qF bMdUkF dy insLfny bMn@ bMn@ ky golIaF clfeIaF, pr pTfxf dy hWQF ivc hI icV icV kr geIaF (Bfv, pTfxf ny qygL qF cMgI kI vfhuxI sI, bMdUk vI iswDI nf cwl skIy. (afKLr ieAuN hI kihxf cfhIdf hY ik) DuroN hI ijn@f dI icwTI pft geI Auh kdoN bicaf ?

afpxy ieiqhfs vl vI JfqI mfr vyKIey. isMGnIaF mMnU dI kYd ivc keI mhIny akih qsIhy JldIaF rhIaF. bicaf dy tukiVaF dy hfr mfvF dy glF ivc pfey gey. sLukr sLukr hI kIqf pr " afpu hfQ dy moih bcfvhu " jF " mo rwCf inj kr dY krIyaY ]" iksy iewk vI isMGxI ny nhIN pukfiraf hoxf ? ikAuNik jy AunHF mhFn afqmfvF dI vI ajyhI pukfr nf suxI jFdI qF sLfied ardfs qoN pMQ df ivsLvfsL hI jFdf rihMdf. ihrdy qoN kUV df pVdf htf ky pRBU dy drbfr ivc sicafrf hox leI ijnHF isMGxIaF ny " jpu " sfihb ivcly ies PLurmfn nUM " hukim rjfeI clxf nfnk iliKaf nfil ]1] idRV kr ilaf hoieaf sI, Auh srbwq dy Bly dI gwl dy QF afpxy Bly leI ardfsF ikvyN krdIaF ? ijnHF isMGxIaF ny siqgurU jI dy ies AupdysL dI " nfnk vfhu vfhu siq rjfie ]1] " {514} aqy " jo iqsu BfvY siq kir mfnY Bfxf mMin vsfeI " {480} kdr kImq smJ leI hoeI sI. kOqkhfr Aus nfQ dy Bfxy-rjLf ivc sdf rfjLI rihxf AunHF mrjIvVIaF dI jIvn mrXfdf bx cuwkI sI.

KoprI lihMx df smf nyVy afieaf smJ ky, crKVIaF qy cfVH ky hzIaF cUrf hox dI GVI nyVy afeI vyK ky, dsLmysL jI dy iksy vI isMG ny-" mrn kfl kf qRfs invirXY " bcnF dy QF sgoN siqgurF dy ienHF bcnF nUM ihrdy ivc vsfieaf hoieaf sI :--

147- jgu supnf bfjI bnI iKn mih Kylu Kylfie ] sMjogI imil eyksy ivjogI AuiT jfie ] jo iqsu Bfxf so QIaY avru n krxf jfie ]3] gurmuiK vsqu vysfhIaY scu vKru scu rfis ] ijnI scu vxMijaf gur pUry sfbfis ] nfnk vsqu pCfxsI scu sAudf ijsu pfis ]4]11] {18}

148- krxhfru jo kir rihaf sfeI vizafeI ] guir pUrY Aupdyisaf suKu Ksm rjfeI ]3] icMq aMdysf gxq qij jin hukmu pCfqf ] nh ibnsY nh Coiz jfie nfnk rMig rfqf ]4]18]48]{813}

149- amru vyprvfhu hY iqsu nfil isafxp n cleI n hujiq krxI jfie ] afpu Coiz srxfie pvY mMin ley rjfie ] gurmuiK jm zMzu n lgeI hAumY ivchu jfie ] nfnk syvku soeI afKIaY ij sic rhY ilv lfie ]1] {1251}-vf-35

mOq dy BY qoN axjfx, qwqI qvI qy bYiTaF ieh prvcn--" jo quDu BfvY so prvfxu ] qyry Bfxy no kurbfxu ] nfnku grIbu bMdf jnu qyrf ] rfiK lyie sfihbu pRBu myrf ]4]{676} Ausy hI prm-iqafgI dsLmys jI dy ipqfmf-gurdyv, pMcm pfqsfh jI qoN hI, akflpurK dy Bfxy ivc azol rihMidaF sLhIdIaF pfAux dI idRVqf isWKI hoeI sI, ijnHF prm-sUrmy siqgurF dy pfvn muKfribMd ivc asIN bynqI cOpeI vrgIaF gurmiq ivroDI bfxIaF pf rhy hF. vYrIaF ny vI siqgurU dy isMG sUrimaF dy Aus smy soihly gfey jd KLflsf jI, isrF dy mul pfAux vfilaF afpxy jfnI dusLmnF qoN BY qoN aiBwj rihMidaf, ieh gurU-sLbd gf suxfAuNdy sn:--

150- gfvxu sunxu sBu qyrf Bfxf ] hukmu bUJY so sfic smfxf ] jip jip jIvih qyrf nFAu ] quJ ibnu dUjf nfhI QfAu ]2] duK suK krqy hukmu rjfie ] BfxY bKs BfxY dyie sjfie ] duhF isiraF kf krqf afip ] kurbfxu jFeI qyry prqfp ]3] qyrI kImiq qUhY jfxih ] qU afpy bUJih suix afip vKfxih ] syeI Bgq jo quDu Bfxy ]nfnk iqn kY sd kurbfxy ]4]2]20] {1270-71}

pRBU df Bfxf mMnidaF Aus dI rjLf ivc sdf rfjLI rihx vflI isiKaF ny hI sfrI kOm ajyhI inrBY bxf idWqI hoeI sI ik, hjLfrF isMG hwsdy hwsdy sLhId ho gey pr afpxf Drm iksy iewk ny vI nf sI iqafigaf. pr AuDroN vyd bfxI pVHn vfilaF ihMdUaF ivcoN lWKF dI igxqI ivc muslmfn qF ho gey pr ihMdU Drm dI KLfqr sLhIdI ikMinaF ny pfeI ? ajyhI iwewk vI imsfl qoN ieiqhfs lg-pg swKxf hY. spwsLt hY ik jy iswK dsLmysL jI dy vyly qoN hI " afp hfQ dY muJY AubirXY mrn kfl kf qRfs invirXY ] hUjo sdf hmfry pwCf ] sRI asDuuj jU kirXhu rwCf ]381] ijhy jfn bcfAU qrilaF vflI bfxI pVHdy huMdy qF eyDr vI AuhI Bfxf vrqdf jo ihMdU Drm ivc vrqdf af irhf sI.

(a) dUjf pwK-- kI, siqguurU nfnk jI vI sfnUM -" hy prmfqmf mYnUM musIbq ivcoN afp hWQ dy ky bcf lY " pukfrF krnIaF hI isKfAuNdy rhy hn ik jF, Auh sfzf hwQ PV ky, sfzf jIvn ajyhy sUrmy sMqF vflf bxf idMdy sn, ijs qoN asIN sfrIaF aOkVF ivcoN sPLlqf pRfpq krn dy smrWQ bxdy jf rhy sF ? :--

151- khqy pivqR suxqy siB DMnu ilKqˆØI kulu qfiraf jIAu ] ijn kAu sfDU sMgu nfm hir rMgu iqnI bRhmu bIcfiraf jIAu ] bRhmu bIcfiraf jnmu svfiraf pUrn ikrpf pRiB krI ] kru gih lIny hir jso dIny join nf DfvY nh mrI ] siqgur dieafl ikrpfl Bytq hry kfmu k®oDu loBu mfiraf ] kQnu n jfie akQu suafmI sdkY jfie nfnku vfiraf ]5]1]3]{81}

arQ:-ijhVy mnwuK prmfqmf df nfm Aucfrdy hn, Auh suawC jIvn vfly bx jFdy hn. ijhVy bMdy pRBU dI isPLiq sflfh suxdy hn[ Auh sfry cMgy BfgF vfly ho jFdy hn. ijhVy mnuwK prmfqmf dI isPLiq-sflfh (apxI hwQIN) ilKdy hn, Auh (afpxy sfry) KLfndfn nUM (hI sMsfr-smuMdr qoN) pfr lMGf lYNdy hn. ijMnHF mnuWKF nUM gurU df imlfp pRfpq huMdf hY, Auh prmfqmf dy nfm (-ismrn) df anMd mfxdy hn, Auh prmfqmf dI Xfd nUM afpxy mn ivc itkf lYNdy hn. ijs Auwqy pRBU ny pUrn ikrpf kIqI, Aus ny pRBU nUM afpxy mn ivc vsfieaf qy afpxf jIvn sohxf bxf ilaf. pRBU ny ijs (vzBfgI mnwuK) df hwQ PV ilaf, Aus nUM Aus ny afpxI isPLiq-sflfh (dI dfq) idwqI, Auh mnuwK iPr jUnF ivc nhIN dOiVaf iPrdf, Aus nUM afqmk mOq nhIN afAuNdI.

dieaf ikrpf dy Gr, siqgurU jI nUM iml ky (qy KLsm-pRBU nUM ismr ky) ijMnHF ny (afpxy aMdroN) kfm kRoD loB (afidk ivkfrF) nUM mfr (-kfbU ivc kr) ilaf hY, AunHF dy afqmk jIvn pRPulwq ho jFdy hn. KLsm pRBU akwQ hY (Aus df rUp) ibafn nhIN kIqf jf skdf. nfnk Aus qoN sdky kurbfn jFdf hY . 5 .

152- inksu ry pMKI ismir hir pFK ] imil sfDU srix ghu pUrn rfm rqnu hIary sMig rfKu ]1] rhfAu ] BRm kI kUeI iqRsnf rs pMkj aiq qIK´x moh kI Pfs ] kftnhfr jgq gur goibd crn kml qf ky krhu invfs ]1] kir ikrpf goibMd pRB pRIqm dInf nfQ sunhu ardfis ] kru gih lyhu nfnk ky suafmI jIAu ipMzu sBu qumrI rfis ]2]3]120] {204}

arQ:- hy jIv-pMCI ! (mfieaf dy moh dy aflHxy ivcoN bfhr) inkl. mrmfqmf df ismrn kr. (pRBU df ismrn) KMB hn (ienHF KMBF dI shfieqf nfl hI qUM mfieaf dy moh dy aflHxy ivcoN bfhr Auz ky jf skyNgf). (hy BfeI!) guurU nUM iml ky pUrn-pRBU df afsrf lY, prmfqmf df nfm-rqn afpxy ihrdy nfl (sFB ky) rwK. 1. rhfAu . hy BfeI ! mfieaf dI KLfqr) Btkx dI (mfno) KUhI hY, mfieaf dI iqRsLnf qy ivkfrF dy csky (Aus KUhI ivc) icwkV hY, (jIvF dy gl ivc peI hoeI) moh dI PfhI bVI pwkI (iqWRKI) hY. ies PfhI nUM kwtx-jogf jgq df gurU goibMd hI hY. Aus goibMd idaf crn-kmlF ivc invfs krI rwK . 1 . hy goibMd ! hy pRIqm pRBU ! hy gLrIbF dy mflk ! hy nfnk dy suafmI ! imhr kr, myrI bynqI sux, myrf hwQ PV lY (qy mYnUM ies mfieaf moh dI KUhI ivcoN kWZ lY) myrI ieh ijMd qyrf idwqf hoieaf srmfieaf hY, myrf ieh srIr qyrI bKLsLI hoeI pUMjI hY, (ies rfis-pUMjI nUM moh dy hwQIN AujVn qoN qUM afp hI bcfAuNx jog lY). 2 .

153- rMck ryq Kyq qin inrimq durlB dyh svfir DrI ] Kfn pfn soDy suK BuMcq sMkt kfit ibpiq hrI ] mfq ipqf BfeI aru bMDp bUJn kI sB sUJ prI ] brDmfn hovq idn pRiq inq afvq inkit ibKMm jrI ] ry gun hIn dIn mfieaf ik®m ismir suafmI eyk GrI ] kru gih lyhu ik®pfl ik®pf iniD nfnk kfit BrMm BrI ]3] {1387}-11-20

arQ=(hy jIv ! prmfqmf ny ipqf df) rqf ku bIrj mF dy pyt rUp Kyq ivc inMimaf qy qyrf amolk (mnuwKf) srIr sjf ky rwK idwqf (Aus ny qYnUM) Kfx pIx dy pdfrQ, mhl-mfVIaF qy mfxn nUM suK bKLsLy sMkt kwt ky qyrI ibpqf dUr kIqI . (prmfqmf dI imhr nfl ) qdoN mF ipAu, Brf qy sfk-sYn-pCfxn dI qyry aMdr sUJ pY geI . idno idn sdf (qyrf srIr) vD-Pul irhf hY qy zrfAuxf buZypf nyVy af irhf hY . hy guxf qoN swKxy, kMgfly, mfieaf dy kIVy ! iewk GVI qF Aus mflk nUM Xfd kr (ijs ny qyry Auñqy ieqnIaf bKLsLsLF kIqIaF hn )

154- bl bIr bRhm suK sfgr grq prq gih lyhu aMgurIaf ]1] rhfAu ] sRvin n suriq nYn suMdr nhI afrq duafir rtq ipMgurIaf ]1] dInf nfQ anfQ kruxf mY sfjn mIq ipqf mhqrIaf ] crn kvl ihrdY gih nfnk BY sfgr sMq pfir AuqrIaf ]2]2]115] {203}

arQ:--hy blI bfhF vfly sUrmy pRBU ! hy suKF dy smuMdr pfrbRhm ! (sMsfr smuMdr dy ivkfrF dy) toey ivc izgdy dI (myrI) AuNglI PV lY . 1 . rhfAu . (hy pRBU ! myry) kMn ivc (qyrI isPLq-sflfh) suxn dI suriq (-sUJ) nhIN myrIaF awKF (ajyhIaF) sohxIaF nhIN (ik hr QF qyrf dIdfr kr skx), mYN ipMglf ho cuwkf hF qy duKI ho ky qyry dr qy pukfr krdf hF (mYnUM ivkfrF dy toey ivcoN bcf lY . gurU nfnk jI--hy gLrIbF dy KLsm ! hy XqImF Auqy qrs krn vfly ! hy swjx ! hy imwqr pRBU ! hy myry mfqf ipqf pRBU ! qyry sMq qyry sohxy crn afpxy ihrdy ivc rwK ky (Bfv, afpf Bfv imtf ky aqIaMq inmr mn ivc qyrI Xfd sdf vsfeI rwK ky) sMsfr smuMdr qoN pfr lwGdy hn, (imhr kr, mYnUM hMkfr-rihq ajyhy ihrdy dI bKLsLsL kr ijs ivc sdf qyrf ipafr visaf rhy) . 2 .

sfry gurU sLgdF ivc mnuwK dI afpxI jIvn jugq hI sMqF BgqF vflI bxfeI jf rhI hY. pRBU dI sdIvI Xfd aqy Aus dy Bfxy ivc rfjLI rihxf gurmiq df muWK isDFq hY. musIbq smyN sfry Auwdm Cwz Czf ky, " hfey rwbf ! acncyq af peI musIbq qoN mYnUM duiKafry nUM afpxf hwQ dy ky bcf lY"-prmfqmf aWgy pukfrF krn dI ajyhI isiKaf guurU bfxI ivcoN, imldI njLr nhIN afAuNdI. qwqI loh qy bYTx dy iBafnk aqy asih ksLt qoN hwQ dy ky riKaf krn leI prmfqmf awgy ardfsF krn dI gwl qF dUr rhI, sgoN lg-pg sfry purfqn ieiqhfs ivc pMcm pfqsLfh jI, " awg qy pfxI dy " Aus sfry ksLt ivc, iKVy mwQy, sLukr sLukr krdy hI njLr af rhy hn. gurU bfxI ivc jy ikqy ajyhI koeI hfl-duhfeI mcI njLrI afeI vI hY, qF kyvl purfxk gfQfvF dI " prQfie sfKI " bolidaF hI.{Audfhrx vjoN-"jb hI srin ghI ikrpf iniD gj grfh qy CUtf ]" (2) " ijAu pkir dRopqI dustF afnI hir hir lfj invfry ]1]" (3) " hrxfKsu nKI ibdfiraf pRhlfdu lIaf Aubfir ]4] " aid.} ienHF gurU sLbdF ivc bybs hoieaF vloN kIqIaF, bcf lYx dIaF PLirafdF sux ky ijvyN pRBU bhuVdf drsfieaf hoieaf hY. gurmuKF vloN ajyhI PLirafd dfs nUM, guuuurU bfxI ivc njLr nhIN afeI.

nIcqf dI Kwz ivc pey BrmI mnuwK nUM inafry afcrn vflf sMq sUrmF bxf rhy, anmol isiKaf nfl BrpUr pUry siqgurU-gRMQ sfihb jI dI gurU bfxNI vwl ipwT krky JUT aqy TwgI dI isiKa dyx dy nfl BMg, aPLIm, posq sLrfb dy syvn duafrf mMd kmfAux dI isKlfeI duafrf afcrn aqy arogqf nUM qbfh krn vfly kfm-csky ivc pYx d AuqsLfh dyx vflI, ngn asLlIlqf nUM Drm gRMQ bxfeI bYTy KLflsf jI, qyjL pRqfp dy supny lY rhy hn ? '' hy swcy ipqf isrjxhfr jIE ! sfzI BuwlVF dI bFh PV ky, ajyhI smrQf bKLsLsL kro ik, gurU gRMQ sfihb jI dy igafn anusfr ajyhf jIvn bxf leIey ik, qyrI sdIvI nyVqf pRfpq ho jfvyy qF jo sfnUM - " ry ry drgh khY n koAU ] " ? :--

154- ibsmn ibsm BeI pyiK gux aibnfsI rfm ] kru gih Bujf ghI kit jm kI PfsI rfm] gih Bujf lIn@I dfis kIn@I aMkuir Audoqu jxfieaf] mln moh ibkfr nfTy idvs inrml afieaf ] idRsit DfrI min ipafrI mhf durmiq nfsI]ibnvMiq nfnk BeI inrml pRB imly aibnfsI ]3] sUrj ikrix imly jl kf jlu hUaf rfm ] joqI joiq rlI sMpUrnu QIaf rfm ] bRhmu dIsY bRhmu suxIaY eyku eyku vKfxIaY ] afqm psfrf krxhfrf pRB ibnf nhI jfxIaY ] afip krqf afip Bugqf afip kfrxu kIaf ] ibnvMiq nfnk syeI jfxih ijn@I hir rsu pIaf ]4]2]{846}

arQ:-aibnfsLI pRBU dy gux (Aupkfr) vyK vyK mYN qF hYrfn ho irhf hF. (Aus ny myrf) hwQ PV ky, (myrI) jmF vflI PfhI kwt ky, myrI bFh ajyhI GuWt ky PV leI hY ik mYnUM afpxf dfs hI bxf ilaf hY (myry BfgF dy Puwt rhy) aMgUr dy kfrn (Aus ny myry aMdr afqmk jIvn df) prkfsL kr idWqf hY. moh afidk BYVy ivkfr (myry aMdroN) nws gey hn (myrI ijLMdgI dy) pivwqr idn af gey hn. (Bfv, myrI jIvn-jugq sudr rhI hY) . nfnk bynqI krdf hY--(Aus pRBU ny myry Auwqy ipafr BrI) ingfh kIqI (ijhVI myry) mn ivc ipafrI lwgI, (Aus dy prqfp nfl myry aMdroN) bhuq hI KotI miq nfs ho geI hY, aibnfsLI pRBU jI (mYnUM) iml pey hn mY pivwqr jIvn vflf ho igaf hF . 3 . hy BfeI ! ijvyN sUrj dI ikrx nfl iml ky (brPL qoN pfxI bx jFdf hY (sUrj dy inwG nfl brPL-bxy pfxI dI kTorqf KLqm ho jFdI hY), (iqvyN isPLiq sflfh dI brkq nfl jIv dy aMdroN ruwKf pn muwk ky jIv dI) ijMd prmfqmf dI joiq nfl iewk-imk ho jFdI hY, mnuWK sfry guxf dy mflk pRBU df rUp ho jFdf hY. (qdoN Aus nUM hr QF) pRBU hI (vwsdf) njLrIN afAuNdf hY, (hryk ivc) prmfqmf nhI (boldf Aus nUM) suxIdf hY (Aus nUM ieAuN jfpdf hY ik hr QF) iek prmfqmf df hI ijLkr ho irhf hY . (Aus nUM hr QF) isrjxhfr dI afqmf df hI iKlfrf idwsdf hY, pRBU qoN ibnf Auh iksy hor nUM ikqy nhIN pCfxdf (Aus nUM isncf ho jFdf hY ik) prmfqmf afp (hI sB nUM) pYdf krn vflf hY, (jIvF ivc ivafpk ho ky) afp ( hI sfry rMg)( mfx irhf hY, Auh afp hI hryk kMm dI pRyrnf kr irhf hY. (pr) nfnk bynqI krdf hY (ik ies avsQf nUM) AuhI mnuwK smJdy hn, ijnHF ny prmfqmf dy nfm df suafd cwiKaf hY. 4 .

Auprokq gurU sLbdF dI ivcfr dI kmfeI dI brkiq nfl ivkfrF qoN bcy rih ky pRBU dI sdIvI Xfd nfl juVy rihx df suBfg pRfpq hox df, aQvf jIvn-jugq suafr lYx df anmol AupdysL iml irhf hY. kmidly kfierF vFg PLirafdF krI jfxIaF bRfhmxI dyviqaF df afcrn hY. pr, eyDr gurmiq mnuWK nUM krm-XogI sMq-sUrmF bxfAuNdI hY.

(e) " mrn kfl kf qRfs invirXY ]"- afAu hux mrn smy dy qRfs qoN bcn leI bynqIaF jF ardfsF krn bfry, gurmiq df sDFq smJ leIey:-- jIAUxf JUT aqy mrnf swc df isDFq smJf ky mnuwK nUM axK dI ijLMdgI gujLfrn dI jfc isKfAuNx afey mhFblI vzjoDy dsLmysL jI bfry ieh ikvyN mMn ilaf jfvy ik, ijs aisDuwj dI aqIXMq drjy dI mFdI hflq ajy huxy afDpVI hI klm rDhIx drsDyI hovX, Ausy aisDuj jI awgy mOq dy smyN dy qRfs qoN bcfAux leI igVgVf rhy hoxgy ? ajyhI arQ hIn gwl swc mMn lYxI, sRI gurU nfnk sfihb dy smuwcy (1 qoN 11) pRkfsL srUp nfl, GtIaf iksm df mKLOl hY. ajyhf kfrf, inrsMdyh iksy doKI df hI ho skdf hY. aqy iPr mOq dy zr bfry gurmiq df isDFq qF ies pRkfr hY:--

155- mrxu n mMdf lokf afKIaY jy mir jfxY aYsf koie ] syivhu sfihbu sMmRQu afpxf pMQu suhylf afgY hoie ] pMiQ suhylY jfvhu qF Plu pfvhu afgY imlY vzfeI ] BytY isAu jfvhu sic smfvhu qF piq lyKY pfeI ] mhlI jfie pfvhu KsmY Bfvhu rMg isAu rlIaf mfxY ] mrxu n mMdf lokf afKIaY jy koeI mir jfxY ]2] {579}-CMq-2

arQ:--hy loko ! mOq nUM mfVf nFh afKo (mOq cMgI hY, pr qdoN hI, jy koeI mnuwK Aus qrIky nfl (jIAUN ky) mrnf jfxdf hovy . Aus qrIkf ieh hY ik) afpxy srb-sLkqImfn mflk nUM ismro, (qF ik jIvn dy sPLr ivc) rsqf sOKf ho jfey . (ismrn dI brkiq nfl) sOKy jIvn-rsqy qurogy qF ies df Pl vI imlygf qy pRBU dI hjLUrI ivc iejLq imlygI . jy pRBU dy nfm dI Bytf lY ky jfAugyy qF Aus sdf-iQr pRBU ivc iek-rUp ho jfvogy kIqy krmf df ihsfb hox vyly iewjLq imlygI, pRBU dI hjLUrI ivc QF pRfpq krogy, qy KLsm-pRBU nUM cMgy lgogy . (ijhVf jIv ieh Bytf lY ky jFdf hY Auh) pRym nfl afqmk afnMd mfxdf hY . hy loko ! mOq nUM mfVf nf afKo (pr ies gwl nUM AuhI smJdf hY) ijhVf ies qrHF mrnF jfxdf hY . 2 .

{not:-eyhI pfvn gurU-sLbd CNyvyNN Bfg dy qIjy kFz ivcly NN mOq df BY NN lyK ivc, arQF smyq iliKaf hoieaf hY }

"sMjogu ivjogu duie kfr clfvih " sMsfr rcnf dI kfr clfAux leI sMjog aqy ivjog vfly kudrqI Kyl dI awtl scfeI qoN jfxU krf ky mnWK dy mn ivcoN srIrk mOq df BY mukfAuNidaF, siqgur nfnk sfihb jI ny afpxy pihly srUp qoN hI, aQvf, sRI gurU gRMQ sfihb jI dI pihlI pfvn bfxI jpu (sfihb) qoN hI, mnuwK dy afcrn ivc inrBYqf-gux Aujfgr krnf arMB kr idwqf hoieaf hY-

156- rfqI ruqI iQqI vfr] pvx pfxI agnI pfqfl] iqsu ivic DrqI Qfip rKI Drm sfl ]iqsu ivic jIa jugiq ky rMg ] iqn ky nfm anyk anµq ] krmI krmI hoie vIcfru ] scf afip scf drbfru ] iqQY sohin pMc prvfxu ] ndrI krim pvY nIsfxu ] kc pkfeI EQY pfie ] nfnk gieaf jfpY jfie ]34] {pMnf 7}

sfry jIvF ny afpxy afpxy krmf df ihsfb mukfAux leI Aus scy dyy hukm dI pflxf ivc srIr iqagxf atWl scfeI hY. pfvn guurU bfxI suKmnI (sfihb) dy inqnymI rojL pVHdy hn-" jnm mrn ky imty aMdysy ] sfDU ky pUrn Aupdysy ] "{287} aqy jnm aqy mOq df BY mukfAux vfly keI ivDIaF dy guurU AupdysLF ivcoN kyvl vMngI mfqR :----

157- syvk kI mnsf pUrI BeI ] siqgur qy inrml miq leI ] jn kAu pRBu hoieE dieaflu ] syvku kIno sdf inhflu ] bMDn kfit mukiq jnu Bieaf ] jnm mrn dUKu BRmu gieaf ] ieC punI srDf sB pUrI ] riv rihaf sd sMig hjUrI ] ijs kf sf iqin lIaf imlfie ] nfnk BgqI nfim smfie ]3] {289}

158- hir hir nfmu jip anq qrMgf ] jip jip nfmu gurmiq sflfhI mfiraf kflu jmkMkr BuieaMgf ]1] rhfAu ]{367}-7-59

arQ:--(hy BfeI ! jgq dy anykF jIa-jMq-rUp) byaMq lhrF dy mflk prmfqmf df nfm ismr . gurU dI miq lY ky muV muV hir nfm ismr qy isPLiq-sflfh krdf rhu . (ijhVf mnUwK vI ies qrHF pRBU dy nfm ismrn nfl juV igaf Aus ny ) kfl rUp (Bafnk) swp nUM mfr ilaf. jm-dUq Aus dy nyVy nhIN Zuwkdy . (mOq df BY ajyhy gurmuK dy nVy nhIN af skdf) . 1 . rhfAu .

kfl sbd dI vrqoN mOq df BY mukf rhI hY aqy ' kfl purK ' sLbd, jm-rfj leI vrqy dy drsLn :-

159- so mulF jo mn isAu lrY ] gur Aupdyis kfl isAu jurY ]

kfl purK kf mrdY mfnu ] iqsu mulf kAu sdf slfmu ]1] {1160}-3-11

arQ:--asl muwlF Auh hY jo afpxy mn nfl Gol krdf hY, (Bfv mn nUM vws ivc krn df jqn krdf hY), gurU dy dwsy hoey AupdysL Auææwqy qur ky mOq (dy sihm) nfl tfkrf krdf hY, jo jm-rfj df mfx (ik sfrf jgq Aus qoN Qr-Qr kMbdf hY) nfs kr idMdf hY. mYN aYsy muwlF awgy sdf isr invfAuNdf hF .1.

160- vzBfgI sy kfZIaih ipafry sMqsMgiq ijnf vfso ] aMimRq nfmu arfDIaY inrmlu mnY hovY prgfso ] jnm mrx duKu kftIaY ipafry cUkY jm kI kfxy ] iqnf prfpiq drsnu nfnk jo pRB apxy Bfxy ]3] {802}-1-4

arQ:--ijnHF mnuwKF df bihx-Klox sdf gurmuKF dI sMgiq ivc hY, Auh mnuwK vzy BfgF vfly afKy jf skdy hn . (gurmuKF dI sMgiq ivc hI rih ky) afqmk jIvn dyx vflf pivwqr nfm ismiraf jf skdf hY, aqy mn ivc (Auææwcy afqmk jIvn df) cfnx (igafn) pYdf huMdf hY. hy BfeI ! (gurmuKF dI sMgiq iv) sfrI Aumr df dUK kwitaf jFdf hY aqy jmrfj dI DONs vI muwk jFdI hY . pr, hy nfnk ! (gurmuKF df drsLn AunHF mnuwKF nUM hI nsIb huMdf hY jo prmfqmf nUM ipafry lwgdy hn . 3 .

ipairE ! siqgurU jI dI miq qy qurnf iswK jfeIey qF, kiQq jmF df BY AuNj hI muwk jFdf hY:-

161- gurmiq lyvhu hir ilv qrIaY ] aklu gfie jm qy ikaf zrIaY ] jq jq dyKAu qq qq qum hI, avru n duqIaf gfieaf ]3] {1040}-3-20

arQ:--(dsLmysL jI nUM moq dy smy qoN zrdy drsfAux vfly hy vIro ! Ausy dsm siqgurU jI dI miq gRihx kro (gurU dI miq dI rfhIN) prmfqmf ivc suriq joiVaF sMsfr-smuMdr qoN pfr lMG jfeIdf hY. ( iewk-rs ivafpk) aKMz pRBU dI isPLiq sflfh kIiqaF mOq (-jm) qoN zrn dI loV nhIN rih jFdI. (h pRBU ! ieh qyry ismrn dN hI sdk hY ik) mYN ijDr ijDr dyKdf hF AuDr AuDr qUM hI qUM idwsdf hYN. mYnUM qyry vrgf koeI hor nhIN idwsdf, mYN qyrI hI isPLiq sflfh krdf hF . 3 .

162- pUrf siqguru jy imlY pfeIaY sbdu inDfnu ] kir ikrpf pRB afpxI pIaY aMimRq nfmu ] jnm mrx duKu kftIaY lfgY shij iDafnu ]1] {46}-12-82

arQ:--jy pUrf gurU iml pey, qF (Aus pfsoN) prmfqmf dI isPLiq-sflfh df KLjLfnf (-sLbd) iml jFdf hY . hy pRBU ! afpxI imhr kr ( gurU imlf, qF jo ) afqmk jIvn dyx vflf qyrf nfm asI jp skIey, aqy jnm mrn dy gyV ivc pYx df duK dUr kr leIey, aqy sfzI suriq afqmk azolqf ivc itk jfey . 1 .

pIAU dfdy kf Koil izTf Kjfnf ] qf myrY min Bieaf inDfnf ]1] {186} ipAu dfdy koloN imly anmol rqnF BrpUr aQfh KLjLfny ivc ieh PLurmfn rUpI anmol rqn vI dsLmysL jI dy afpxy kol hI sn:--

163- ijh mrnY sBu jgqu qrfisaf ] so mrnf gur sbid pRgfisaf ]1] ab kYsy mrAu mrin mnu mfinaf ] mir mir jfqy ijn rfmu n jfinaf ]1] rhfAu ] mrno mrnu khY sBu koeI ] shjy mrY amru hoie soeI ]2] khu kbIr min Bieaf anµdf ] gieaf Brmu rihaf prmfnµdf ]3]20] {327}

srIrk mOq qoN inrBY krn afey siqgurU jI ny, afpxf isWK bxfAux leI crxfimRq iplfAux vflI krmkFzI rsm nhIN sI apxfeI, sgoN AunHF dy ividafly ivc dfKLly dI mirXfdf ies pRkfr sI:-

164- pihlf mrxu kbUil jIvx kI Ciz afs ]

hohu sBnf kI ryxukf qAu afAu hmfrY pfis ]1] {1102}-vf-23

inrml-inafry pMQ dI isrjxf krn afey siq gurU nfnk sfihb jI ny afpxy pihly srUp smy hI jIvn rUp supny dI aslIaq smJf ky ijLMdgI dy ies smyN nUM sdIvI Xfd vflf bxfAux leI mnuwK nUM sLuwB guxf BrpUr scI krxI vflI musLwkq Gflx leI AudmI bxf idwqf sI. scu nfl juVy mnuwK nUM mOq-rUp swc pRqI ipafr pYdf hox dI QF sgoN " mOq dy smyN " (mrn kfl) qoN qRfs ?

rfg mfrU solhy ivc mOq dy BY nUM sgoN AuqsLfh ivc bdl dyx vflf siqgurF df vzmuwlf AupdysL:----

165- scI krxI gur kI isrkfrf ] afvxu jfxu nhI jm Dfrf ] zfl Coiz qqu mUlu prfqf min sfcf Emfhf hy ]13] hir ky log nhI jmu mfrY ] nf duKu dyKih pMiQ krfrY ] rfm nfmu Gt aMqir pUjf avru n dUjf kfhf hy ]14] {1033}-6-12

arQ:--gurU dI afigaf ivc qurnf hI shI jIvn rsqf hY, ies qrHF jnm mrn df gyV hI muwk jFdf hY,afqmk mOq df sqf vI nhIN PVIdf. ijhVf mnuwK (gurU dI agvfeI ivc) tfhxIaF Cwz ky mUl nUM pCfxdf hY (pRBU dI rcI mfieaf df moh Cwz ky isrjxhfr pRBU nfl jfx pCfx pfAuNdf hY) Aus dy mn ivc swcf (=atwl) AuqsLfh pYdf huMdf hY . 13 . ijhVy bMdy prmfqmf dy syvk bxdy hn AunHF nUM jm nhIN mfr skdf (afqmk mOq nhIN mfr skdI), Auh (afqmk mOq dy) krVy rsqy qy (nhIN pYNdy qy) duwK nhIN vyKdy . AunHF dy ihrdy ivc prmfqmf df nfm vwsd hY. (Au aMqr afqmy prmfqmf dI) BgqI krdy hn. AunHF nUM mfieaf df koeI hor bKyVf nhIN vfprdf . 14 .

166- kMtku kflu eyku hY horu kMtku n sUJY ] aPirE jg mih vrqdf pfpI isAu lUJY ] gur sbdI hir BydIaY hir jip hir bUJY ] so hir srxfeI CutIaY jo mn isAu jUJY ] min vIcfir hir jpu kry hir drgh sIJY ]11] {1089}

arQ:--(mnuwK leI) mOq (df zr hI) iek (aYsf) kMzf hY (jo hr vyly idl ivc cuwBdf rihMdf hY) koeI hor kMzf (Bfv, shm) ies vrgf nhIN hY, (ieh mOq) sfry jgq ivc vrq rhI hY, koeI ies nUM rok nhIN skdf. mOq df sihm ivkfrI bMidaF nUM (KLfs qOr qy) lVdf hY (Bfv, pfpI bMidaF dy mn qy mOq dy BY df dbf ipaf rihMdf hY-- mOq df zr pfpIaF nUM hovy mOq vrgI atwl scfeI koloN dsLmysL jI vrgy DrmI prm-purK ikAuN zrdy ? gurUbfxI dI KMznF krn vflI cOpeI ijhI bfxI, dsLmysL jI dy pfvn nfmxy nfl joVn vfilE zroN Aus aidRsLt vfihgurU dI byafvfjL (-lfTI) qoN.)

jo mnuwK siqgurU dy sLbd dI rfhIN pRBU-nfm ivc pRoqf jFdf hY jo afpxy mn dy nfl tfkrf lf lYNdf hY, Auh ismrn dI bdOlq (jIvn dI aslIaq nUM) smJ lYNdf hY qy Auh pRBU dI srn ivc pY ky (mOq dy sihm qoN) bc jFdf hY . jo mnuwK afpxy mn ivc (pRBU dy guxF df) ivcfr krky bMdgI krdf hY Auh Aus dI hjLUrI ivc prvfn ho jFdf hY . 11 .

167- hir aMdir bfhir ieku qUM qUM jfxih Byqu ] jo kIcY so hir jfxdf myry mn hir cyqu ] so zrY ij pfp kmfvdf DrmI ivgsyqu ] qUM scf afip inafAu scu qf zrIaY kyqu ] ijnf nfnk scu pCfixaf sy sic rlyqu ]5] {84}-vfr

mrn dy smy qo zrdf PLiradF krn vflf inrsMdy ieh koeI pfp afqmf hI ho skdI hy. sMsfr nUM DrmI bxfAux aey scu nfk iek-imk ho cuwky siqgurU jI, mOq vrgy scu qoN ikAu zrn ? sdf KyVy ivc rihx vfly dsLmysL jI nUM mOq dy smy df qrfs ikvyN af skdf sI ?

ajyhy bcn ilKx vfly mhFn sUrbIr dsm siqgurU nfnk sfihb sRI dsLmysL jI NN mrn kfl kf qRfs invirXY ..NN kmjLorF vfly kIrny ilKxy Jwl hI nhIN sn skdy. scu dy avqfr, inrol scu hI scu, gurU nfnfk jI dI guirafeI dy BfeIvfl bxy bYTy, hy sUrbIr KLflsf jIE ! pCfxo dsLmysL jI dI swcI vizaeI nUM, mfro sLyrF vfly qfx nfl iewko Cfl, aqy af jfAu JUT-KoBy ivcoN bfhr afpxy swcy siqgurU jI dI inwGy iparF BrI buwkl ivc. Xfd kro Aus idhfVy nUM jdoN - " pihlf mrxu kbUil[[[[[hmfrY pfis ]1] " Auprokq aMikq gurU-bcnf anusfr afpxy aMdroN afpf Bfv sdf leI mfr ky, srbwq df Blf locdy ihrdy nfl sBnF dy crnF dI DUV Bfv, inmrqf df anUpm nmUnf bx ky, qusF siqgurU jI df lV PiVaf sI. qusIN AuhI mrjIvVy isMG sUrmy ho ijnHF ny apxf qn mn Dn sB kuJ siqgurF df ihridaF dI zUMGfeI qoN mMn ilaf hoieaf sI. afpxf srbMs Aus gurU-prmysLr df smJ ilaf hoieaf sI jo, nIcF qoN nIc smJy jf rhy loVvMdf df bx cuwkf sI. gurmuK sUrimaF ny gLrIb dy mUMh nUM hI siqgurF dI golk mMn ila hoieaf sI. awj vI qusIN AuhI prm-iqafgI KLflsf jI ho. kyvl afpxy ivrsy dI sMBfl kr lYx dI iZwl hY, muV AuhI CVHqF quhfzy kdmf ivc af itkx leI bycYn bYTIaF hn. Czo golkF dI Jfk aqy prq afAu afpxy siqgurU nfnk sfihb jI dy crnf vl:--

168- vrn rUp vrqih sB qyry ] mir mir jMmih Pyr pvih Gxyry ] qUM eyko inhclu agm apfrf gurmqI bUJ buJfvixaf ]1] hAu vfrI jIAu vfrI rfm nfmu mMin vsfvixaf ] iqsu rUpu n ryiKaf vrnu n koeI gurmqI afip buJfvixaf ]1] rhfAu ] sB eykf joiq jfxY jy koeI ] siqguru syivaY prgtu hoeI ] gupqu prgtu vrqY sB QfeI joqI joiq imlfvixaf ]2] iqsnf agin jlY sMsfrf ] loBu aiBmfnu bhuqu ahMkfrf ] mir mir jnmY piq gvfey apxI ibrQf jnmu gvfvixaf ]3] gur kf sbdu ko ivrlf bUJY ] afpu mfry qf iqRBvxu sUJY ] iPir Ehu mrY n mrxf hovY shjy sic smfvixaf ]4] mfieaf mih iPir icqu n lfey ] gur kY sbid sd rhY smfey ] scu slfhy sB Gt aMqir sco scu suhfvixaf ]5] scu sflfhI sdf hjUry ] gur kY sbid rihaf BrpUry ] gur prsfdI scu ndrI afvY scy hI suKu pfvixaf ]6] scu mn aMdir rihaf smfie ] sdf scu inhclu afvY n jfie ] scy lfgY so mnu inrmlu gurmqI sic smfvixaf ]7] scu sflfhI avru n koeI ] ijqu syivaY sdf suKu hoeI ] nfnk nfim rqy vIcfrI sco scu kmfvixaf ]8]18]19] {120}

gurmiq anusfr gurmuKF df srIrk mOq nfl koeI vfsqf nhIN rihMdf. AunHF qOKLlf kyvl afqmk mOq df hI huMdf hY. gurU dy iswKF leI srIrk mOq colf qbdIl krn qoN vwD hor kuJ nhIN . srirk mOq dy smy df zr kyvl asDuj jI dy pujfrIaF nUM hI vfprdf hY. siqgurU jI qF eyQoN qwk PLurmfn krdy hn ik--gurmuiK afvxu jfvxu qUtf .. {131} siqgurF dy mq anusfr jIvn jI rhy gurmuKF df jnm mrx AuNj hI muwk jFdf hY. eyQoN qwk ik, gurmuKF leI sMsr qy afAuxf aqy eyQoN jfxF svY ieiCaf df hI muQfj bx jFdf hY-- gurmuiK afvY jfie insMg .. {932}

aglI cOpeI. AuhI pRoihqvfdI kfierF vflI duhfeI ?:--

rfiK lyhu muih rfKnhfry .. sfihb sMq shfie ipXfry ..

dIn bMDu dusLtn ky hMqf .. qumho purI cqurds kMqf .. 382 ..

arQ:--hy sMsfr dI riKaf krn vfly ! myrI (Bfv, srbwq dI nhIN kyvl myrI, AupRokq 39-41 afid cOpeIaF vflI dUlf dyvI dI ?) riKaf kro . qusIN sMqF dy shfiek ho. qusI gLrIbF dy mMddgfr aqy dusLtF df nfs krn vfly ho aqy qusI cOdF BvnF dy suafmI ho . 382 .

inrf sMqF df hI shfeI bxn vflf rwb, kyvl AupRokq 376 qwk dIaF cOpeIaF vflf aisDuj hI ho skdf hY? nfsqk, zfkU, kfql, aqy hor AupwdrIaF nUM iks ny pYdf kIqf hY ? AunHF dI shfieqf aqy pflxf kOn krdf hY? aqy iPr ieh bcn iks dy hn ?--dIn dieafl dieaf iniD doKn dyKq pr dyq n hfrY N-- ivkfrIaF dy ivkfrF nUM jfxdf hoieaf vI AunHF nUM dfqf dy irhf kihx vfly dsLmysL jI, afpxy ilKy dI lfj kI, afp hI guaf bYTy ? do ivroDI bcn aBuwl gurU jI dy bnfAux nUM mUrKqfeI mMinaF jfvygf ik kutl-buwDI ? afid-kfl qoN vwzI mwCI CotI nUM KFdI qurI af rhI hY. gLrIb sdf qoN amIrF dy hwQoN duK hI pfAuNdf af irhf hY. dusLt kOx hY ? Aus nUM dusLt iks ny bxfieaf ? kI, kOzf rfksL Bgq sI? iksy iewk vI dusLt df nfm ieiqhfskfr nhIN ilK sikaf ijs nUM dsLmysL jI ny phuMc ky jfnoN mfiraf hovy ? cMgy mfVy, Bgq nfsqk, amIr gLrIb, dusLt aqy sMq srbwq ivc prmfqmF dI joiq iewk rs inrMqr ivafp rhI hY--siB mih joiq joiq hY soie .. iqs kY cfnx sB mih cfnxu hoie .. {663} aqy iPr--hoie rhIaY sgl kI rInf .. Git Git rmeIaf sB mih cInf .. 1 .. {866} sBnf aqy srbwq sLbdF dI gurmiq ivafiKaf smJxI hY qF pVHo eysy pusqk dy pMjvyN Bfg dy CyvyN kFz df qIjf lyK.

kfl pfie bRhmf bpu Drf .. kfl pfie isLvjU avqrf .. kfl pfie kir ibsLn pRkfsLf .. skl kfl kf kIXf qmfsLf .. 383 .. jvn kfl jogI isLv kIXo .. byd rfj bRhmf jU QIXo .. jvn kfl sB lok svfrf .. nmskfr hY qfih hmfrf .. 384 ..

arQ:--kfl (=rUp mhFkfl) dy hukm nfl hI bRhmf pYdf hoieaf, kfl dy hukm nfl hI isLvjI ny avqfr Dfiraf. kfl dy hukm nfl ivsLnUM prgt hoieaf, ies qrHF hy mhFkfl qusIN sB qf qmfsLf bxf idwqf .383. qusIN ijs kfl ivc isLvjI nUM jogI bxfieaf aqy bRhmf nUM vydrfj bxfieaf aqy ijs kfl ivc sfry BvnF (codf Bvn) nUM bxfieaf, Aus kfl nUM myrf nmsLkfr hY . 384.

jvn kfl sB jgq bnfXo .. dyv dYq jwCn AupjfXo ..

afid aMiq eykY avqfrf .. soeI gurU smiJXhu hmfrf .. 385 ..

arQ:--ijs kfl jI ny sfrf jgq bxfieaf aqy dyv-dfnv jwC pYdf kIqy Aus kfl jIN nUM vI myrI nmskfr hY. jo afid aMq ivc sdf pRkfisLq hY, Auh hI myrf gurU hY . 385 .

bicwqr nftk ivc jgq rcnf dI gwl ieAu arMB huMdI hY:--

ipRQm kfl jb krf psfrf .. EaMkfr qy isRsLt Aupfrf ..

kfl sYx ipRQmY BieE BUpf .. aiDk aqul bil rUp anUpf .. 1ú

aqy bicqr nftk ivc hI iek QF isRsLtI ieAuN vx rhI hY:--

eyk sRvx qy mYl inkfrf .. qfqy mDu kItB qn Dfrf ..

duqIX kfn qy mYlu inkfrI .. qF qy BeI isRsit ieh sfrI .. 13 ..

iqn ko kfl bhur bD krf .. iqn ko myd smuMd mo prf ..

icknqfs jl pr iqr rhI .. myDf nfm qbih qo khI .. 14 .. (dUjf aiDafie

aqy dyvI mfqf dI gfQf ivc isrjxf ?

KMzf ipRQmY sfijkY ijin sB sYsfru Aupfieaf .. ..... 2..

(a) jgq isrjxf bfry dsmgRMQ dy ilKfrI dI ikhVI gwl scu mMnI jfvy ?

(a) ies bynqI cOpeI ivc ijs kfl nUM sB qoN vzf blvfn drsfieaf jf irhf hY, gurU bfxI ny Aus kfl nUM siqgurF dy AupdysL dI brkiq nfl pRBU dI Xfd ivc juV cuwky pRfxI dy sfhmxy byvws drsfieaf hY. :--

169- jo AupjY so kfil sMGfiraf ] hm hir rfKy gur sbdu bIcfiraf ]1] rhfAu ] {227}-14

170- jf kAu rfKY hir rfKxhfrf ] qf kAu koie n sfkis mfrf ]

so aYsf hir syvhu sMqhu jf kI AUqm bfxI hy ]2] {1070}-2

cOpeI df kfl AuhI mhFkfl hY ijhVf kRoD nfl gwjdf hoieaf dYNqF nUM cwb cwb ky KfeI jFdf asIN ipwCy vyK afey hF . aqy ijs dI kRoD agnI ivc sVnoN zrdf mhFdyv afpxf afsx Jwz igaf sI, bRhmF zrdf afpxI jnm BUmI, kMvl Puwl dI nflI ivc jf viVaf sI, aqy ivsLnUM sihimaF hoieaf smuMdr ivc jf luikaf sI={cOpeI 8ú} aqy afKLr zrdy mfry--qRfih qRih hm srn iqhfrI .. sB BY qy hm lyhu AubfrI .. (9ú) bcf lAu bcf lAu dI duhfeI pfAuNdy mhFkfl dI Ausqiq ivc AupRokq 91 qoN 95 cOpeIaF AucfrIaF sn. ies mhFkfl nUM sRI gurU gRMQ sfihb vflf akfl purK, smJxf jF kihxf, aigafnqf hY. ikAuNik gurU nfnk jI df rwb ajyhf swjx suafmI hY (ijs leI bwdlF vFg grjidaF kqlyafm krky lhU dy diraf vgf dyx qF bVI dUr dI gwl hY, Auh qF ajyhf imTf swjx suafmI hY) ijhVf iksy nUM burf lwgx vflf kOVf bol, bolxf hI nhIN jfxdf. ijhVf pfpIaF nUM mfrdf nhIN sgoN Auh qF piqq ho cuikaF nUM pfvn krdf hY. jpu sfihb dI cOQI pAuVI -- " sfcf sfihbu sfcu nfie BfiKaf BfAu apfru ] " anusfr, Aus apfr pRBU dI BfiKaf (=bol) kyvl BfAu (ipafr) hI hY. --awgy cwlx qoN pihlF afAu, gIidaF qoN sfnUM sMq sUrmF bxf rhy sRI gurU gRMQ sfihb jI dy iparF lwdy akfl jI d drsLnF df Jlkfrf mfx leIey sLiXd sfied sfzy aMdr vI imTfs nUM pRvysL krn df rfh lwB jfvy ?:---

171- imT bolVf jI hir sjxu suafmI morf] hAu sMmil QkI jI Ehu kdy n bolY kAurf ] kAuVf boil n jfnY pUrn BgvfnY aAugxu ko n icqfry ] piqq pfvnu hir ibrdu sdfey ieku iqlu nhI BMnY Gfly ] Gt Gt vfsI srb invfsI nyrY hI qy nyrf ] nfnk dfsu sdf srxfgiq hir aMimRq sjxu myrf ]1] hAu ibsmu BeI jI hir drsnu dyiK apfrf ] myrf suMdru suafmI jI hAu crn kml pg Cfrf ] pRB pyKq jIvf TMZI QIvf iqsu jyvzu avru n koeI] afid aMiq miD pRBu rivaf jil Qil mhIail soeI ] crn kml jip sfgru qiraf Bvjl Auqry pfrf ]nfnk srix pUrn prmysur qyrf aMqu n pfrfvfrf ]2] {784}-1-11

arQ:--hy BfeI ! (1) myrf mflk-pRBU imwTy bol bolx vflf ipafrf imwqr hY. mYN cyqy kr kr Qwk geI hF (ik Aus df kdy kOVf bol boilaf Xfd af jfey, pr) Auj kdy vI kOVf bol nhIN boldf . (2) Auh sfry guxF nfl BrpUr Bgvfn kOVf (Krvf) bolxf jfxdf hI nhIN, (ikAuNik Auh sfzf) koeI vI aOgx cyqy hI nhIN rKzf. (3)Auh ivkfrIaF nUM pivwqr krn vflf hY--ieh Aus df muwZ-kdImF df sBfAu dwisaf jFdf hY, (aqy Auh iksy dI vI) kIqI Gfl-kmfeI nUM rqf Br vI ivarQ nhIN jfx idMdf . (3)myrf swjx hryk srIr ivc vwsdf hY, hoieaf hryk jIv dy awq nyVy vwsdf hY. dfs nfnk sdf Aus dI srn ipaf rihMdf hY. myrf swjx pRBU afqmk jIvn dyx vflf hY . 1 .

ajyhy swjx suafmI df lV Cwz ky ibwpRI mhFkfl nMU Ksm bxf lYxf--zuby sy vxjfiraf...?

copeI dI dUjI pMkqI-" aid aMiq [[[[[[[hmfrf ] 385 ] nUM asIN ipCy cirqrF dI ivcfr smyN ivcfr ilaf sI. mhfn kosL dy 88 sPLy qy avqfr df arQ : jnm[ " mfnuKf avqfr durlB " iliKaf hY. avqfr df Bfv mfqf dy grB coN jnm lYx vflf hY. jnm lYx vfly leI mrnf jLrUrI hY--" jo jnmY iqsu srpr mrxf ikrqu pieaf isir sfhf ]7]" {1033} gurmiq anusfr aYsf koeI avqfr nhIN ho skdf jo sdIvI rih sky, Bfv, ijs df nf koeI aid hovy nf koeI aMq hovy. ajyhf avqfr kyvl bRfhmx dI klpxf qoN hI jnm lYNdf irhf hY aqy purfxf ivc iliKaf ibsrfm krdf rihMdf hY. ieh kihxf-aid aMiq eykY avqfrf . soeI gurU smiJXhu hmfrf . gurmiq ivroDI arQ hIx kwcf bcn hY. ijvyN mnuWK nUM prmfqmf dI isrjxf df koeI Byq nhIN eyvy hI bRfhmxI gRMQF vfly Bgvfnf df hfl hY:- pMcm gurU nfnk jI df PLurmfn= rfmklI mhlf 5 ]

172- mihmf n jfnih byd ] bRhmy nhI jfnih Byd ] avqfr n jfnih aMqu ] prmysru pfrbRhm byaMqu ]1] apnI giq afip jfnY ] suix suix avr vKfnY ]1] rhfAu ] sMkrf nhI jfnih Byv ] Kojq hfry dyv ] dyvIaf nhI jfnY mrm ] sB AUpir alK pfrbRhm ]2] apnY rMig krqf kyl ] afip ibCorY afpy myl ] ieik Brmy ieik BgqI lfey ] apxf kIaf afip jxfey ]3] sMqn kI suix sfcI sfKI ] so bolih jo pyKih afKI ] nhI lypu iqsu puMin n pfip ] nfnk kf pRBu afpy afip ]4]25]36] {893}

nmskfr iqs hI ko hmfrI .. skl pRjf ijn afp svfrI ..

isvkn ko svgun suK dIXo .. sLwqRn ko pl mo bD kIXo .. 386 ..

arQ:--myrf Aus nUM nmskfr hY ijs ny sfrI prjf nUM afp bxfieaf (Bfvy bxfieaf qF siraF nUM afp hI hY pr) syvkF nUM qusIN sO guxf vwD suK idwqy hn aqy dumuxf nUM pl Br ivc mfr idwqf hY. 386.(pMizq nrYx isMG--sLRI dsmgRMQ sfihb jI stIk qIjI poQI sPLf 576}

sRI gurU gRMQ sfihb ivc ajyhf koeI sLbd nhIN hY ijs ivc Bly bury df inKyV krky, Bly nUM keI guxf vwD suK imlx dI aqy biraF nUM jfnoN mfr dyx dI gwl kIqI hvy. sfzy anUpm siqgurU jI qF sfzI sFJ Aus--afid scu jugfid scu -- nfl bxf rhy hn ijs leI--imqR sqRü sB eyk smfny jog jugiq nIsfnI ]2]{496}-aQvf; -sfjnu dustu jf kY eyk smfnY ] {236} iksy nUM syvk aqy iksy nUM sLqrU smJx vfly rwb leI ieh bcn khy hI nhIN jf skdy--NN afpy ipqf mfqf hY afpy afpy bflk kry isafxy ] iek QY piV buJY sBu afpy iek QY afpy kry ieafxy ] {552} BulVF nUM isafxy bxf lYx dy QF cOpeI vflf aisDuj qF N gwzI cfVHI N jfx vflI (bfbf jrnYl isMG jI vflI) bolI hI jfxdy hn. BfeI GneIaf jI dy rUp ivc, sfzy dsLmysL jI qF vYrI bx ky afey Gfiel dusLtF nUM god ivc lY ky TMzf jl CkfAux dy nfl AunHF dy GfvF nUM sfPL krky mlHm pwtI krdy drsLn dy rhy hn. aqy iPr vYrIaF nUM pl ivc mfr dyx vflI gl vI pRqWK JUTI, asF ipCy vyK hI leI hY. iek aqulbIj dYNq hI keI virHaF dI jMg ivCoN, kfierF vflI koJI inrdYqf nfl iKJy hoey QohV idly vYrI vFg, mry hoey df isr sRI asDuj jI afp lfh rhy drsfey hoey hn.

aglI cOpeI:-Gt Gt ky aMqr kI jfnq ] Bly bury kI pIr pCfnq ]

cItI qy kuMcr asQUlf .] sB pr ikRpf idRsit kir PUlf ] 387 ]

arQ:- qusI hir iek mn dI gwl jexdy ho aqy Bly bry dy duK nUM pCfxdy ho. kIVI qoN lY ky vzy akfr vfly hfQI qk qusIN hr iek Auqy pRsMnqfpUrbk ikrpf idRsLtI rKdy ho.387.

mfVf ijhf Jolf ipaf hY ik ieh cOpeI gurmiq dy ivruwD nhIN. pr aDUrf igafn hox dy kfrn gurbfxI vfly anMd-rs qoN hIxI hY. kIVI qoN hfQI df arQ kyvl KLusLkI dy jIv jMq hn pr iktfxUaF quwl keI jMq kIVI qoN vI Coty huMdy hn, aqy-bieaflIs lK jI jl mih hoqy bITlu BYlf kfie krAu ]{pMnf 485} pfxI vicly sMsfr df kox hY ?-eyDr vI pMKI aWK JfqI mfr lAu--gurf iek dyih buJfeI ] sBnf jIaf kf ieku dfqf so mY ivsir n jfeI ]5] aqy -" iqsu ivic jIa jugiq ky rMg ] iqn ky nfm anyk anµq ] krmI krmI hoie vIcfru ] scf afip scf drbfru ] {jpu}

173- purKF ibrKF qIrQF qtF myGF KyqFh ] dIpF loaF mMzlF KMzF vrBMzFh ] aMzj jyrj AuqBujF KfxI syqjFh ] so imiq jfxY nfnkf srF myrF jMqfh ] nfnk jMq Aupfie kY sMmfly sBnfh ] ijin krqY krxf kIaf icMqf iB krxI qfh ] so krqf icMqf kry ijin Aupfieaf jgu ] iqsu johfrI suasiq iqsu iqsu dIbfxu aBgu ] nfnk scy nfm ibnu ikaf itkf ikaf qgu ]1]{467}-vf-8

isiKaf-rUp byaMq rqn, jvfhr, mfxkF dy iniD, hy swcy siqgurU gRMQ sfihb jIE ! AuhfzI brfbrI kOx kry ? aglIaF cOpeI ?

sMqn duK pfey qy duKI ] suK pfey sfDn ky suKI ]

eyk eyk kI pIr pCfnY ] Gt Gt ky pt pt kI jnY ]388]

srb ipqRpflk isrxhfr, nfsqkF dI vI AuvyN hI pflxf kr irhf hY ijvy KLflsf jI sMBfl dI ho rhI hY. Gt Gt vfsI Aus inrvYr prmfqmf bfry pwKpfqI rucI drsfAuNdy ajyhy bcn ? Aus nUM iksy dy duK suK nfl kI vfsqf ? BfvyN koeI sMq hY qy BfvyN asMq hY. pr, ajyhf mnuwK jo sMsfrI duK suK nfl pRBfvq huMdf hY Auh " ibwpR jF Aus dy cyilaF leI hI " sMq " ho skdf hY, pr eyDr siqgurU gRMQ sfihb jI leI Bgvfn df rUp Auh mhFpurK hY jo- " suKu duKu ijh prsY nhI loBu mohu aiBmfnu ] khu nfnk sunu ry mnf so mUriq Bgvfn ]13] {1427} aqy-sMqnF dI rIq ieAu PLurmfn kIqI hY:-mfrU mhlf 5 ]

174- ssiqR qIKix kfit zfirE min n kIno rosu ] kfju Auaf ko ly svfirE iqlu n dIno dosu ]1] mn myry rfm rAu inq nIiq ] dieafl dyv ik®pfl goibMd suin sMqnf kI rIiq ]1] rhfAu ] crx qlY Augfih bYisE sRmu n rihE srIir ] mhf sfgru nh ivafpY iKnih AuqirE qIir ]2] cMdn agr kpUr lypn iqsu sMgy nhI pRIiq ] ibstf mUqR Koid iqlu iqlu min n mnI ibprIiq ]3] AUc nIc ibkfr suik®q sMlgn sB suK CqR ] imqR sqRü n kCU jfnY srb jIa smq ]4] kir pRgfsu pRcMz pRgitE aMDkfr ibnfs ] pivqR apivqRh ikrx lfgy min n BieE ibKfdu ]5] sIq mMd sugMD cilE srb Qfn smfn ] jhf sf ikCu qhf lfigE iqlu n sMkf mfn ]6] suBfie aBfie ju inkit afvY sIqu qf kf jfie ] afp pr kf kCu n jfxY sdf shij suBfie ]7] crx srx snfQ iehu mnu rMig rfqy lfl ] gopfl gux inq gfAu nfnk Bey pRB ikrpfl ]8]3] {1017}

arQ :- rhfAu dI quk ivwc gurdyv jI df Purmfn hY, hy myry mn ! dieafl, pRkfsL-rUp(dyv) ikrpfl goibMd dy (sMq jnF dI sMgq ivwc rih ky) sdf hI prmfqmf df ismrn krdf rhu (Auh sMq jn huMdy ikho ijhy hn ? AunHF) sMq jnF dI jIvn mrXfdf sun . 1 .

ijs mnuwK ny iksy ruwK nUM iksy qIKix Bfv qyjL hiQafr nfl kwt suitaf, ruwK ny afpxy mn ivwc Aus Auqy rosu Bfv gLuwsf nhIN kIqf sgoN ruK dI lwkVI ny Aus df kMm svf idwqf, qy kwtx vfly nUM rqf Br koeI dosL nF idwqf .1.

ijhVf mnuwK byVI nUM afpxy pYrF hyT (Augfih) bYisE Bfv afpxy pYrF hyT ilqV ky, nwp ky Aus ivwc bYh igaf Aus mnuwK dy srIr ivwc pYNzy df sRm BNv QkyvF nf irhf . iBafnk smuMdr (diraf afid) Aus nUM nhIN ivafp skdf Bfv Aus Auqy afpxf kOeI asr nhIN pf skdf, byVI ivwc bYT ky Jwt pfr jf Auqiraf byVI ny afpxI hoeI iksy byadbI vwl koeI iDafn nhIN idwqf sgoN Aus nfl nykI hI kIqI . 2 . ijhVf mnuK DrqI AuNNwqy cMdn agr kpUr nfl lypn krdf hY Aus mnuwK nfl DrqI koeI KLfs ipafr nhIN krdI, qy ijhVf mnuwK DrqI AuNNwqy gUMh mUqr sutdf hY, DrqI nUM puwtdf hY Aus mnuwK ivruD DrqI koeI ros nhIN krdI . 3 . koeI AuNNwcf hovy koeI nIvF hovy, koeI burfeI kry koeI BlfeI kry afkfsL dy vqIry ivwc koeI Prk nhIN pYMdf aqy sBnF vfsqy suKF df Cqr bixaf rihMdf hY . akfsL nf iksy nUM imwqr smJdf hY aqy nf iksy nUM vYrI, sfry jIvF nfl iewk-smfn hY . 4 .

sUrj afpxI pRcMz Bfv qyjL rOsLnI nfl pRgt ho ky hnyry df nfs krdf hY . cMgy mMdy sB jIvF nUM Aus dIaF ikrxF lwgdIaF hn, iksy nfl koeI ibKfdu Bfv duwK, ivqkrf nhIN krdf . 5 . TMzI, imwTI aqy sugMDI-BrI hvf sBnf QFvF qy iewko ijhI cldI hY, cMgIaF mMdIaF swB cIjLF nUM ibnf sMky dy Bfv ibnf iJjk dy lwgdI hY . 6 .

ijhVf vI mnuwK cMgI jF mMdI Bfvnf nfl awg dy nyVy jFdf hY, awg Aus df pflf dUr kr idMdI hY . awg nUM iksy afpxy jF prfey nfl koeI vfsqf nhIN Auh afpxy suBf ivwc azol irMihMdI hY . 7 . (hy myry mn ! iesy qrHF prmfqmf dy sMq jn) prmfqmf dy crnF dI srn ivc rih ky KLsm vfly bx jFdy hn, Auh sohxy pRBU dy pRym-rMg ivc rqy rihMdy hn . hy myry mn qUM vI gopfl pRBU dy gux gfAuNdf irhf kr qF jo qyry qy vI pRBU dI imhr ho jfey . 8 .

aqy sMq Bgq Auh hY jo hr hflq ivc - " nfnk Bgqf sdf ivgfsu ] " sdf KyVy ivc hI hY. ikAuNik-

175- suKu duKu dono sm kir jfnY aAuru mfnu apmfnf ]

hrK sog qy rhY aqIqf iqin jig qqu pCfnf ]1] {219}-1

pRBU dy drbfr df atwl isDFq hY ik,(1) " jyhf ko bIjy qyhf Plu pfey " ." XQf- (2) afip bIij afpy hI Kfvxf khxf ikCU n jfie ]7] " aqy--(3) cMigafeIaf buirafeIaf vfcY Drmu hdUir ] krmI afpo afpxI ky nyVY ky dUir ] "-- apxy krmf qoN duK suK imldy hn--(4) " suKu duKu purb jnm ky kIey ] so jfxY ijin dfqY dIey ] iks kAu dosu dyih qU pRfxI shu apxf kIaf krfrf hy ]14] "{1030} (5) ddY dosu n dyAU iksY dosu krMmf afpixaf ] jo mY kIaf so mY pfieaf dosu n dIjY avr jnf ]21] {433} cOpeI sfihb dI qF gwl hI AultI hY. sMsfr Kyz dI sMBfl Aus dy inXm-rUp hukm ivc ho rhI " vyKY ivgsY kir vIcfru ] " sdf KyVy ivc rihx vflf isrjxhfr Blf iksy dy krmf qoN imldy duK qoN afp duKI ikAuN hovy ? DrqI dy mflk, Aus scy sihb dI qF insLfnI hI ieh hY :-

176- suKu duKu rhq sdf inrlypI jf kAu khq gusfeI ]

so qum hI mih bsY inrMqir nfnk drpin inafeI ]3]5] {632}

Aus dI vizafeI ieh hY ik Auh apxy iek bwJvyN isDFq duafrf jIvF dI pflxf kr irhf hY. Aus dfqfr dIaF byaMq vizafeIaF ivcoN iek viZafeI ieh vI hY " vzI vizafeI jf scu inafAu ]{463} ik Aus df inaF KunfmI rihq aqy atwl hY.

7- brfhmxI gRMQF vrgI ilKx ivDI ?

dsm gRMQ dy smrQkF leI vI koeI msflf AuplbiD rihxf jLrrI sI. cpl buwDI ivdvfn ibWpR afpxI eysy ilKx-ivDI nfl hI vwzy qoN vzf kuPLr lokF leI pUjnIk bxfAuNdf af irhf hY. iesy nIqI aDIn aglIaF 389 qoN 395 qk cOpeIaF gurmiq dI KMznf qF nhIN kr rhIaF, pr gurbfxI dI brfbr dI gl, AunHF ivc vI koeI nhIN hY. Audfhrn vjoN- " qumrf lKf n jfie psfrf . ikh ibiD sjf pRQm sMsfrf ] 393] " pUrf scu nhIN hY ikAuNik, eysy ilKfrI jI ny isRsLtI isrjxf arMB hox df pUrf vyrvf keI QfeIN iliKaf hoieaf hY, jo asIN bicwqR nftk dI ivcfr smyN bVy ivsQfr nfl pVH cuwky hF. " ibWprn kI rIq qo swc df mfrg " pusqk dy sqvyN Bfg ivc dUjf hI lyK-" sRI dsm gurU gRMQ jI aqy isRsLtI isrjxf " hY. ies ivsLy bfry dsm gRMQ ivclIaF keI qrHF dIaF svY ivroDI gwlF pfTkF ny ies gRMQ dI ivcfr smyN vI pVHIaF hn. so bfr bfr AuhI gwlF ilKI jfxIaF smy df hI nsLt krn vflI ivarQ gwl hovygI.

awgy iPr AuhI inj-suafQI kfierF vflI bRfhmxI kutl bolI ? :--

ab rwCf myrI qum kro ] iswKX Aupfir aiswKX sMGro ]

dusLt ijqy AuTvq Auqpfqf ] sgl mlyC kro rx Gfqf ] 396]

arQ:-hx qusIN myrI riKaf kro aqy gurmuKF nUM bcfE aqy mnmuKF df nfs kro. ijMny vI dusLt AuT ky AupwDr mcf rhy hn AunHF sB mlyCF df XuWD ivc KLfqmf kro.396.

kI, ieh mMg AunHF hI dsm-gurU nfnk sfihb jI dI hY ijhVy BKdy jMg ivc vyrIaF dI syvf ivc ruwJ asF ajy huxy asF vyKy hn ? gurmuK aqy mnmuK sLbd dsmgRMQ ivc ikqy BylyKy nfl ilKy hoey vI nhIN imldy. igafnI nrYx isMG dI dsmgRMQ pRqI AucycI sLrDf df hfl vyKo ik AunHF ies gRMQ dI ilKq nUM gurbfxI df rUp dyx leI " gurmuiK aqy mnmuK " pd koloN hI ilaf vfVy. Bfv, sRI gurU gRMQ sfihb jI dI shfieqf nfl gurmiq ivroDI ilKq nUM gurubfxI dI sLkl idwqI jf rhI hY. kI, mnmuKF df nfs krn df ijLkr gurbfxI ivc imldf hY? ies vl iDafn kIqy ibnf jd pMQ dy srbrfhF ny, gurmiq ivroDI ies cOpeI sfihb nUM iswK Drm df QMm* rUp imQ ilaf, qF igafnI nrYx isWG jI vI ikAuN ksr Cwzdy ?

{Foot note:-pVHo sRI akfl qKLq sfihb dI vrqoN nfl jfrI hoieaf hukmnfmf -- ÃÄ

sRI akfl qKLq sfihb sRI aMimRqsr jI. imqI- 5-7-1977

nM: 35748 hukmnfmf

iswK Drm dy kuJ ku buinafdI asUl hn ijnHF ivc ardfs cOpeI (hmrI kro hfQ dy rWCf) BI hn, jo iswK Drm dy QMm rUp hn, ijnHF df smuwcy qOr qy sfry isWK jgq nfl sMbMD hY. smUh iswK pMQ dI numfieMdf jmfq sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI, isWK jgq dy ieiqhfskfr aqy pMQ dy pRisWD ivdvfnF dy smuwcy PLYsly qoN ibnf igafnI Bfg isMG aMbflf ny iewk dsm gRMQ inrxY pusqk ilK ky ivakqIgq ikMqU krky pMQ dy buinadI asUlF qy BfrI swt mfr ky Gor pfp kIqf hY. ies leI mY sRI akfl qKLq sfihb dy jQydfr dI hYsIaq iwvc dysL pRdysL dIaF smUh iswK sMgqF nUM sUicq krdf hF ik jd qIk igafnI Bfg isMG sRI akfl qKLq sfihb afp hfjLr ho ky ies kIqy Gor pfp dI pRfsicq vjoN muafPLI nhIN mMgdf sMgqF Aus nUM mUMh nf lfAux aqy dIvfnF, gurpurbF afid ivKy iksy sUrq ivwc bolx dI afigaf nf dyx. iswK sMgqF ies qy sKLqI nfl aml krn. shI sfDU isMG jQydfr sRI akfl qKLq sfihb sRI aMimRqsr jI. }

vfh KLflsf jI vfh ! ardfs ivc qF dovyN vyly srbwq dy Bly dI mMg krdy ho pr inqnym ivc keIaF dy srb nfs dI mMg ? hy dUly KLflsf jIE ! ijs siqgurU jI dy lV lwgy hoey ho, Aus siqgurU swcy pfiqsLfh jI dy ies mhFvfk df kI bixaF. afpxy bJvyN hukm rUpI inXWm anusr, " scu inaAuN " krn dI vizafeI vflf prm-afdl DrmIaF df jYkfr aqy pfpIaF nUM zMz idMdf ivKfieaf jLrUr hY--ijvyN- " jYkfru kIE DrmIaf kf pfpI kAu zMzu dIEie ] 16] " {89} pr ienHF arQF vflI mMg, prmfqmf qoN iksy QF nhIN kIqI geI. mMg qF sdf eyhI hY:-

177- jgqu jlµdf riK lY afpxI ikrpf Dfir ] ijqu duafrY AubrY iqqY lYhu Aubfir ] siqguir suKu vyKfilaf scf sbdu bIcfir ] nfnk avru n suJeI hir ibnu bKsxhfru ]1]{853}-10

pMizq nrYx isMG jI igafnI ny gurbfxI ivcoN sLfied, mnmuKF dy KLfqmy dI gwl ikqoN pVH leI hovy ? ies sLMky dI invrqI leI dfs ny sRI gurU gRMQ sfihb dI hfjLrI BrI qF mnmuK afpxI krqUq dy kfrn duKI, jnm mrn dy gyV ivc ipaf qF keI QfeIN njLrIN afieaf, pr ijvyN copeI sfihb ivc " aiswK sMGfry " jF mlyCF df Gfq icqivaf hoieaf hY, ajyhf bcn, vzy qoN vzy iksy pfpI leI vI ikqy nhIN imldf. mnmuK pRqI byaMq guurU PLurmfnf ivcoN kyvl vxgI mfqr:--

178- mnmuK boil n jfxnI Enf aMdir kfmu k®oDu ahMkfru ] Eie QfAu kuQfAu n jfxnI Aun aMqir loBu ivkfru ] Eie afpxY suafie afie bih glf krih Enf mfry jmu jMdfru ] agY drgh lyKY mMigaY mfir Kuafru kIcih kUiVafr ] eyh kUVY kI mlu ikAu AuqrY koeI kZhu iehu vIcfru ] siqguru imlY qf nfmu idVfey siB iklivK ktxhfru ] nfmu jpy nfmo afrfDy iqsu jn kAu krhu siB nmskfru ] mlu kUVI nfim AuqfrIanu jip nfmu hoaf sicafru ] jn nfnk ijs dy eyih clq hih so jIvAu dyvxhfru ]2] {950}-vf-9

mnmuK dI KLslq drsf ky Aus nUM Btkxf ivcoN bfhr afAux df rsqf vI ivKfieaf hY. gurU nfnk sfihb jI dy Gr iksy df burf icqvxf rb df burf icvx qul mMinaF igaf hY-jIa jMq siB iqs dy sBnf kf soeI ] mMdf iks no afKIaY jy dUjf hoeI ]4] " ibwpRn kI rIq qoN scu df mfrg " cOQy Bfg dy qIjy kFz ivc pfp pMn df gurmiq isDFq ivcfrdy smy, ivsQfr nfl iliKaf hoieaf hY ik, iksy dy krm nUM cMgf jF mfVf ikhf jf skdf hY pr mnuWK bfry ajyhf PLqvf nhIN idwqf jf skdf. AuhI munuWK mMdy qoN cMgf aqy cMgy qoN mMdf bxdf af irhf hY. BfeI swjx, BfeI kOzf, BfeI BumIaF krmF krky hI mfVy sn krm suDr gey BfeI sfihb bx gey. so iksy dI mOq leI ardfsF krnIaF bRfhmxvfd hY.

pMizq nrYx isMG ijhy dubfjry igafnIaF ny inrml KLflsf pMQ ivc mYl rlf ky ies dI inafrI afBf nUM ajyhf ivgfiVaf ik, pMQ afpxIaF cVHqF guaf bYTf hoieaf vI hMkfr dI isKLr qoN hyTF nhIN af irhf.

jy aisDuj qv sLrnI pry . iqn ky dusLt duiKq hvY pry .

purK jvn pgu pry iqhfry . iqn ky qum sMkt sBu tfry ] 397]

iksy dy kyvl pYrI pY jfx nfl Aus rwb nUM kI ? ikAuNik- " sBu ko invY afp kAu pr kAu invY n koie ] Dir qfrfjU qolIaY invY su gAurf hoie ] aprfDI dUxf invY jo hMqf imrgfih ] sIis invfieaY ikaf QIaY jf irdY kusuDy jfih ]1] "--dYqF nfl jUJ ky hty ies sRI " aisDuj " jI df koeI pqf nhIN, Auh iksy df Blf iks sLrq qy krdy hox ? pr Aus srb ipRqpflk akfl purK dy drsLn qF iueAuN ho rhy hn:--

179- KIr aDfir bfirku jb hoqf ibnu KIrY rhnu n jfeI ] sfir sm@fil mfqf muiK nIrY qb Ehu iqRpiq aGfeI ]1] hm bfirk ipqf pRBu dfqf ] BUlih bfirk aink lK brIaf an TAur nfhI jh jfqf ]1] rhfAu ] cMcl miq bfirk bpury kI srp agin kr mylY ] mfqf ipqf kMiT lfie rfKY and shij qb KylY ]2] ijs kf ipqf qU hY myry suafmI iqsu bfirk BUK kYsI ] nv iniD nfmu inDfnu igRih qyrY min bFCY so lYsI ]3] ipqf ik®pfil afigaf ieh dInI bfirku muiK mFgY so dynf ] nfnk bfirku drsu pRB cfhY moih ihRdY bsih inq crnf ]4]2] {1266}

vfhu vfhu imTbolVy gurU nfnk jI dy idaflU akflpurK jIE! qusIN DMn DMn ho, ibnf ivqkry dy sky puwqrF vrgf snyh aqy dyKBfl ? hy swcy ipqf jIE ! ies dfsry nUM sdf apxy crnF ivc hI itkfeI rwKxf jI.

ijAu ijAu ivcfr awgy qurdI hY, ies cOpeI sfihb dy gurmiq ivroDI bcnF qoN mn hor vI vwD pIVq huMdf hY] kuJ ku bcn qoN, ijvy jLihr CkfAux leI sLihd imlfAux dI ivDI vrqI hovy, gurmiq df JOlf ijhf pYNdf hY, AuNj, lg-pg sfrI cAupeI-sfihb, gurmiq dy afsLy dI Gor KMzxf hY--

8

dygL ivcoN dfxf toh ilaf ?

aKfx hY ik dygL ivcoN iewk dfxf toh lYx nfl sfrI dygL bfry smJ pY jFdI hY, ik dygL iqafr hY, ik, jF Aus dy aMdr df pdfrQ ajy kwcf hI hY ? asIN qF aDIEN vwD cOpeI sfihb dy KulHy drsLn kr ley hn. iPr aMq ivc qF ilKfrI ny afp hI spwsLt kr idwqf hY ik, ieh kbXo bfc sRI asDuj dI kQf df Bfg hY, aQvf nMgyj aqy asLlIlqf aqy dI sVHFd nfl nkfnk Bry hoey cirqRo pfiKafn gRMQ df hI ihwsf hY. ilKfrI jI ilKdy hn:-

ikRpf krI hm pr jgmfqf .. gRMQ krf pUrn suB rfqf ..

iklibK skl dyh ko hrqf .. dusLt doiKXn ko CY krqf .. 4ú2 ..

arQ:--jgq dI mfqf (isLvf =bfrbqI-durgf-dUlo dyvI jI ? ik jF mhFkfq-rUp akflpurK ?) jI ny myry qy ikrpf kIqI hY aqy ies sLuwB rfq nUM ieh gRMQ pUrf kr ilaf hY. Auh pRBU srIr dy sfry pfpF df nfs krn vflf hY aqy doKIaF aqy dusLtF nUM mfrn vflf hY. 4ú2.

sRI aisDuj jb Bey dXflf .. pUrn krf gRMQ qqkflf ..

mn bFCq Pl pfey soeI .. dUK n iqsY ibafpq koeI .. 4ú3 ..

arQ:--jd sRI aisDj jI idafl hoey qF iCx ivc hI ieh gRMQ sMpUrn kr idwqf . ijhVf ivakqI ies gRMQ nUM pVHy suxygf, Auh mn iewCq Pl pfvygf aqy Aus nUM koeI vI duwK nhIN lwgygf . 4ú3.

julfeI 1994 ivc Cpy sRI dsm gRMQ jI stIk dI qIjI poQI dy 58ú sPLy qy pMizq nrYx isMG gXfnI jI dy ilKy auprokQ arQF anusfr ies gRMQ nUM pVn suxn vfly dy mn dy sfry mnorQ pUry ho jfx df Brosf bwJdf hY. pr swc df hokf dy rhy sRI gurU gRMQ sfihb ivcoN mfVf motf sMkyq qwk vI nhIN imldf, ik iksy bfxI nUM kyvl pVH-sunx mfqR nfl mn ieCy PlF dI pRfpqI ho jFdI hY. siq df rUp ho cuwky afpxy swc-AupdysL dI brkq nfl, mnuwK nUM siq nfl joVn afey, siqgurF df mn ieCy PlF dI pRfpqI bfry, PLurmfn ieAuN hY--suin Aupdysu ihrdY bsfvhu .. mn ieCy nfnk Pl pfvhu ..{293}-22 mn ieCy PlF dI pRfpqI dy AupdysL vfly, hor byaMq gurU bfxI sLbdF ivcoN, Audfhrx vjoN kyvl pMj gurU bfxI sLbd ies pRkfr hn:--

180- afT phr hir iDafeIaY rfm ] mn ieiCaVf Plu pfeIaY rfm ] mn ieC pfeIaY pRBu iDafeIaY imtih jm ky qRfsf ] goibdu gfieaf sfD sMgfieaf BeI pUrn afsf ] qij mfnu mohu ivkfr sgly pRBU kY min BfeIaY ] ibnvMiq nfnk idnsu rYxI sdf hir hir iDafeIaY ]3] {578}-3

181- anidnu rfm ky gux khIaY ] sgl pdfrQ srb sUK isiD mn bFCq Pl lhIaY ]1] rhfAu ] {1206}-12

182- sPl syvf suafmI myry kI mn bFCq Pl pfvhu ]

khu nfnk lfBu lfhf lY cflhu suK syqI Gir jfvhu ]2]50]73] {1218}

183- qyry bcn anUp apfr sMqn afDfr bfxI bIcfrIaY jIAu ] ismrq sfs igrfs pUrn ibsuafs ikAu mnhu ibsfrIaY jIAu ] ikAu mnhu bysfrIaY inmK nhI tfrIaY guxvMq pRfn hmfry ] mn bFCq Pl dyq hY suafmI jIa kI ibrQf sfry ] anfQ ky nfQy sRb kY sfQy jip jUaY jnmu n hfrIaY ] nfnk kI bynµqI pRB pih ik®pf kir Bvjlu qfrIaY ]2] {80}-3

184- hir kI kQf ird mfih bsfeI ] mn bFCq sgly Pl pfeI ]2] jIvn mrxu jnmu prvfnu ] jf kY irdY vsY Bgvfnu ]3] khu nfnk syeI jn pUry ] ijnf prfpiq sfDU DUry ]4]77]146] {95}

pRBU dI sdIvI Xfd aqy gurmiq anusfr jIvn Zfl ky pRBU nfl iewksurqf bxf lYx ivc hI, siqgurF ny mn dIaF sfrIaF swDrF pUrIaF hoeIaF mMnIaF hn. qjrbf dwsdf hY ik JUT bfxI ilKx vflf Twg ilKfrI hI, Aus dy pfT qoN mn iewCy PlF dI pRfpqI df Brm pfAuNdf hY. aglI aiVwl ivc qF Brm pfAux df hor vI iGxfvxf nmMUnf hY:-- aiVwl .. sunY guMg jo Xfih su rsnf pfveI .. sunY mUVH icq lfie cqurqf afveI ..

dUK drd BO inkt n iqn nr ky rhY.. ho jo XfkI eyk bfr cOpeI ko khY ..4ú4..

arQ:--ies gRMQ nUM jy gUMgf suxygf qF Aus nUM jIB iml jfvygI, jy mhFpurK vI suxygf qF cqur aqy buwDIvfn ho jfvygf. ijhVf iek vfr cOpeI df pfT krygf Ausdy nyVy iksy pRkfr df duwK, drd aqy zr nhIN afvygf . 4ú4

pfT mfqr qoN hI hr pRkfr dy duKF dy nsLt hox df Brosf kyvl icirqRo pfKXfn gRMQ dy ihwsy dI gwl hI nhIN hY, huisLafr ibwpR afpxIaF sfrIaF JUT-ilKqF nUM mnmohxf bnfAux leI, ajyhf Brm pfAuxoN iksy QF vI nhIN Builaf. Audfrx vjoN ajyhI JUT-ilKqF, ijMnHF ny pMQ nUM bRfhmxvfd nfl joVn ivc ivsLysL ihwsf pfieaf hY, AunHF df vyrvf ies pRkfr hY:--

(1) AupRokq cOpeI aQvf sRI aisDuj jI dI dI kQf,,

(2) cMzI cirqR Aukiq iblfs (pihlf) ivcoN---

jfih nimq pVY suin hY nr, so inscY kir qfih deI hY .. 232 ..

arQ:--(ijs vfsqy koeI) pursL (ies kQf nUM) inscf krky pVy jF suxygf, (durgf) AusnUM Eh vsqU dyvygI. 232

(3) aQ cMzI cirqR ilKXqy (dUjf)

pVYH mUVH Xfko DnM Dfm bfZy .. sunY sUm soPLI lrY juwD gfZy ..

jgY rYx soPI jpY jfp Xfko .. DrY prm jogM lhY iswDqf kO .. 4 .. 26ú ..

arQ:--(jy) mUrK vI ies (cirqR) nUM pVHygf, (Ausdy) Gr Dn vDygf. (jy) mhF kfier (vI ies cirqR nUM) suxygf (Aus ivc bIr rs jfgygf

aqy Auh) mhF jMg ivc (agy hoky) lVygf . (jo) jogI ies jfp nUM jpygf, (Auh) sfrI rfq jfgdf rhygf, Bfv, AusnUM mohfidk ivkfr pRfpq nhINhoxgy. (Auh) sfrI rfq jog nUM pRfpq ho ky, iswDqf nUM pf leygf . 4 . 26ú.

(4) vfr BgfAuqI jI kI ivcoNN----

durgf pfT bxfieaf sBy pAuVIaF .. iPir n jUnI afieaf ijn iehu gfieaf .. 55 ..

arQ:--(asF ienHF) sBnF pAuVIaF ivc N durgf N pfT bxfieaf hY. ijs ny ieh gfivaF hY, Auh muV jUnF ivc nhIN afieaf .

Xfd rhy ik ik ieh iqMny cirqR iewko dyvI durgf dy hI hn aqy khfxI vI iewko hY:--

aupRokQ iqMnF hI cMzI cirqRF ivclI apfr JUT-vfrqf dy drsLn vI asIN hux kr lYxy hn. so ijwQy ijwQy vI ibwpR ilKfrI ny JUT bfxI ilKI hY AuQy nfl hI ieh Brm vI pwkf kr idwqf, ik ies dy pfT mfqR nfl hI jnm qoN mrn qwk dy sfry kfrj iswDI ho jfxgy aQvf mnuwK irDIaF isDIaF df mflk bx jFdf hY.

(5) sMjogF df ajIb myl hY ik--ijs qrHF dI BulyKf pfAU isiKaf asIN bicwqR nftk, iqrXf ciqrqRF ivc aQvf cMzI cirqRF ivc pVH rhy hF Ausy qrjL dI BulyKf pfAU BrmfAU bfxI, rfmklI kI vfr pfiqsLfhI 1ú- hY. Aus vfr dI ivcfr, asF pusqk dy pMjvyN Bfg dy sqvyN kFz dy pihly---vfhu vfhu goibMd isMG afpy gur cylf--lyK ivc, bVI ivsQfr nfl kr afey hF. ilKfrI ny Aus vfr df pfT mfqR hI mnuwK nUM amr krn dy nfl bVIaF brkqF vflf bxf ky jnm mrn df duK imtfAuNx vflf hI iliKaf hY . Xfd qfjLf krn leI sMbMDq ilKq ies pRkfr hY:--

Xh vfr BguqI jo pVY amrfpd pfey . qh duK sMqfp n kuC lgY afnMd vrqfey . iPr jo icqvy soeI lhY Git alK lKfey . qb ins idn ieh vfk kAu muK pfT sunfie . so lhY pdfrQ mukiq pd ciV ggn smfey . qb kCU n pUCy jm Drm sB pfp imtfey . qb lgy n Aus jm zMz duK nhIN hoie duhylf . vfh vfh goibMd isMG afpy gur cylf ..2ú..

ies pAuVI ivc gurU nfnk sfihb jI aqy dsLmysL ipqf jI df pfvn nfm vrq ky vfr dy pfT nUM Pl dfiek ilK ilaf . eyQy gurU nfnk jI pRqI sLrDf drsfAux df pKMz rcf ky, aMqlI 28vIN pAuVI ivc BgAuqI, Bfv durgf dyvI, aQvf igrDr jI dI BgqI krvfAux vfly asl mMnsLy vwl moVf Kf ilaf sfPL idws af irhf hY:--

ieh vfr BgAuqI mhF punIqy . ijs Aucriq Aupjiq prqIqy .

jo ies vfr soN pRym lgfvY . soeI mn bFCq Pl pfvY .

imtih sgl duK drd klysf . Pun pRgtY bhu suK prvysf .

jo ins bfsur rtih ieh vfry . so phucy Dur hir drbfry .... 28 ..

jy ienHF icrqRF dy (aqy ies vfr dy) pfT mfqR nfl hI sfry mMqv pUry ho jfx dI qswlI dI gwl dsLmysL jI ny afp hI ilKx sI, qF iPr sRI gurU gRMQ sfihb nUM guirafeI dyxI, kI Pokf zrfmf hI sI ? sfzI miq-buwD qy bRfhmxI mfieaf jfl eynI sPLlqf nfl pYr jmf bYTf hY ik, asIN JUT-KoBy dI sVHFd ivc dm GutI iPrdy vI, hMkfr gRsy PuMkfry mfrnoN nhIN ruky. hOlI hOlI ieh BgAuqI sfzI ardfs ivc vI af vVI. gurU nfnk jI df isrijaf ieh dUlf pMQ, eyzf aOJVy pY igaf ik piqqpuxf isKLrf qy jf puijaf. sLfied sfzI bdiksmqI df aMqm isKr ajy hor vI awgy hY ?

cOpeI .. sMbq swqRh shs BixjY.. arD shs Puim qIin kihwjY ..

BfdRv sudI asLtmI riv vfrf.. qIr squwdRv gRMQ suDfrf .. 4ú5 ..

arQ:--(sMmq sqfrf sO jmF awDf sO jmf iqMn) sMmq sqfrF sO iqrvMjf, BfdoN sudI asLtmI aYqvfr, sqluj ndI dy kMZy bYT ky ies gRMQ nUM sMpUrn kIqf. .. 4ú5 ..

mn dI pUrI iekfgrqf qo ibnf aQvf pUrI qrHF mn joVy ibn; khfxI, ies qrHF dI kivqf ivc ilKIaF hI nhIN jf; skdIaF . ajyhy gRMQ ilKxy qF hI sMBv bxdy hn jy hor sfry pfisaF qoN mn htf ky, surQ kyvl eyDr hI kyNidRq kr leI jfvy . pRBU dI BgqI ivc lInqf vflI gwl pKMz bx jFdI hY. iewk smy ivc mn nUM kyvl iewk pfsy hI lfieaf jf skdf hY. rojL df srIrk krm kridaF qF mn pRBU dI Xfd ivc vI lfieaf jf skdf hY, pr iksy gRMQ dI isrjxf krn lwigaf mn kyvl Ausy ivc KuwBf rihxf jLrUrI sLrq hY . sfzy ilKfrIaN ny ieh bxf ilaf ik dsLmysL jI ny ieh ivsLfl gRMQ pfAuNty (sfihb) Tihrn smy iliKaf sI. jy eyhI swc hY qF kI, pihly srUpF ivc ilKy afpxy bcnF dI KMznf dsLmysL jI ny afp hI kr dyxI sI--(1)-iKnu plu rih n skY jIAu ibnu hir ipafry ] {244} (2)-myrY min aYsI Bgiq bin afeI ] hAu hir ibnu iKnu plu rih n skAu jYsy jl ibnu mInu mir jfeI ]1] rhfAu ]{368} (3)-ieku plu iKnu ivsrih qU suafmI jfxAu brs pcfsf ] {601} (4)-- hAu ieku iKnu iqsu ibnu rih n skf ijAu cfiqRku jl kAu ibllfqf ]{564} (5)-ikAu jIvnu pRIqm ibnu mfeI ] jf ky ibCurq hoq imrqkf igRh mih rhnu n pfeI ]1] rhfAu ] {1207} aqy bfr bfr Aucfry ajyhy keI hor prvcn ?

JUTIaF khfxIaF pVHnIaF JUT dI sMgiq hY. JUT ilKxf JUT ivc pRivrq hoey rihx vflI bVI PUMgLI JUT-sMgiq hY. aqy mhIinaF qNo vwD sflF bwDI iewk rs JUT dI sMgiq ? aqy Auh vI dsLmysL jI dy mwQy ?-- sMig kusMgI bYsqy qb pUCY Drm rfie ]{1375} ieh ikvyN mn ilaf jfvy ik (sRI gurU nfnk sDihb jI dI joiq dy dsvyN pRgt srUp) sB kuJ Buwl Bulf ky bVf lMmf smF asLlIlqf gRsy inrol kuPLr dI sMgiq ivc msq rhy ? jLUT dI sMgq ivc ajyhy mgn ho gey ik, AunHF nUM phfVI rfijaF ny af GyiraF ? siqgurF dy ieiqhfs ivc ieh gMBIr pRsLn icWnH vI af juiVaf ik, BgfxI dy XuwD ivc buDU sLfh jI afpxy murIdF aqy prvfr smyq jy, smy isr shfieqf leI nf af bhuVdy qF sLfied kI bxdf ? ikhVy juwg hovygf Blf ajyhy ilKfrIaF df ? scu dI pCfx ikvy hovy ? sRI gurU nfnk sfihb jI df spwsLt PLurmfn hY, ik scu nfl qd hI juiVaf jf skdf hY jy JUT dI mYl nyVy qyVy vI nf afAux idqI jfvy:--

185- scu qf pru jfxIaY jf irdY scf hoie ] kUV kI mlu AuqrY qnu kry hCf Doie ] scu qf pru jfxIaY jf sic Dry ipafru ] nfAu suix mnu rhsIaY qf pfey moK duafru ] scu qf pru jfxIaY jf jugiq jfxY jIAu ] Driq kfieaf sfiD kY ivic dyie krqf bIAu ] scu qf pru jfxIaY jf isK scI lyie ] dieaf jfxY jIa kI ikCu puMnu dfnu kryie ] scu qF pru jfxIaY jf afqm qIriQ kry invfsu ] siqgurU no puiC kY bih rhY kry invfsu ] scu sBnf hoie dfrU pfp kZY Doie ] nfnku vKfxY bynqI ijn scu plY hoie ]2] {468}-10

pr ijs pRkfr dy JUT-KoBy ivc dsLmysL jI nUM mgn rhy drsfieaf jf irhf Aus hflq ivc qF vzf sicafr mnuWK vI scu Buwl jFdf hY. ihrdf swc ivc rMigaf hovy qF, JUT, ilKxf qF dUr dI gwl hY, JUT suixaF vI nhIN jf skdf----myry mohn sRvnI ieh n sunfey-.. ? eyQy ies gRMQ df ilKxf qF, keI qrHF dy JUT ivc nfsF qwk zuwby rihx dI Gor qpwisaf sI. ies cOpeI dy pfT nUM suixaf-- sunY guMg ........ arQF smyq ilKI Auprokq 4ú4 nMbr aiVwl ? kul jhfn dIaF brkqF dI dfqI ? ikvyN mMn ilaf jfvy ik ieh sfrf kUV kubfVf kyvl sfzI jfxkfrI leI, JUT bfxI df kyvl anuvfd hI hY ? (afpf PLrolIey kI ikqy, ajyhI JUT bfxI dy inqnymI bxn dy kfrn hI sfzI ijLMdgI ivc vI nwk qwk JUT hI JUT nhIN Br cuwkf hoieaf ? kI awj sMsfr dIaF njLrF ivc KLflsf jI df ivsLvfsL AuvNy df hI bixaF hoieaf hZ ijvyN df kfjLI nUr muhwmd nUM ilKxf ipaf sI? kI, awj sfzy pfT, sfzy puMn dfn, sfzI gurduafiraF dI Xfqrf, sB Drm krm, alokfr Drm-krmIaF dI sfzI hflq Ausy qpy vrgI nhIN ho cuwkI ijs pRQfie siqgurU jI dD ieh pfvn gurU sLbd hY?:---

186- mn kf JUTf JUTu kmfvY ] mfieaf no iPrY qpf sdfvY ]

Brmy BUlf siB qIrQ ghY ] Ehu qpf kYsy prm giq lhY ]

gur prsfdI ko scu kmfvY ] nfnk so qpf moKMqru pfvY ]1] {948}-vf-5

kI, sfnUM iksy vI hor JUT-isiKaf mgr lwgx dI Buwl iqafg ky, kyvl afpxy siqgurU gRMQ sfihb jI dI isiKaf nfl hI nhIN sI juVy rihxf cfhIdf ? svyr df Buwilaf hoieaf sLfm nUM hI Gr muV afvy, qF Aus nUM Builaf hoieaf nhIN ikhf jFdf .

awgy hux (Part 3) . AupRokq kuPLr qoN vI vwzy JUT ivc, gl-gl zuwby dyvI cirqR ? KLflsf jI dI inafrI bx rhI afBf qoN sfVf Kf ky, ibpR ny aQvf ibpR dy cyilaF ny- N bfxI-rUp JUT-mhurf NN N cuMn cuMn N kir KLflfs jI dy inqnym dI bfxIaF ivc, aqy KMzy bfty dy aMimRq dI iqafrI smy pVHI jfx vflI, pfvn gurUbfxIaF ivc rlf idwqf ? inafry ikvyN rihxf sI aqy qyj pRqfp ikvy itikaf rihxf sI ? afE ! iewk vfrI Pyr siqgurF dy anmol bcnF nUM Xfd kr leIey--

187- quJ ibnu koie n dyKAu mIqu ] iksu syvAu iksu dyvAu cIqu ] iksu pUCAu iksu lfgAu pfie ] iksu Aupdyis rhf ilv lfie ]5] gur syvI gur lfgAu pfie ] Bgiq krI rfcAu hir nfie ] isiKaf dIiKaf Bojn BfAu ] hukim sMjogI inj Gir jfAu ]6] grb gqM suK afqm iDafnf ] joiq BeI joqI mfih smfnf ] ilKqu imtY nhI sbdu nIsfnf ] krqf krxf krqf jfnf ]7] nh pMizqu nh cquru isafnf ] nh BUlo nh Brim Bulfnf ] kQAu n kQnI hukmu pCfnf ] nfnk gurmiq shij smfnf ]8]1] {221}-1

swc df iewk ieh rUp ?--

ies ivc jLrf vI sMdyh nhIN ik, hjLfrF sflF qoN bRfhmxI krm-kFz dy jUly ny BfrqI mnuwK nUM ividafhIx, aigafnI, anykqf df aQvf inrol JUT df pujfrI, byaMq pRkfr dy BrmF df BMzfr bxf idwqf hoieaf sI., ies scfeI nUM vI rwd nhIN kIqf jf skdf ik, axKhIx, zrpok aqy iewk qrHF nfl ByzF df vwg bx cuwky mnuwKF nUM inrol swc nfl joV ky sMq sUrmf bxfAux leI jnm iswD siqgurU nfnk sfihb jI ny 15vI sdI eIsvI dy sLurU ivc anUpm Gflxf GflxI arMB krky inafrf inrml pMQ clf ilaf sI. mnuwK nUM ijs AuææwcI pwDr qy lY jfxf sI, Aus tIcy dI pRfpqI leI siqgurF ny- rwbI igafn dy BMzfr, dYvI jIvn-mirXfdf dI isKlfeI dI ilKqI anUpm rUp ryKf iqafr kr lYx AupRMq--joiq Ehf jugiq sfie sih kfieaf Pyir pltIaY .. vflf kOqk vrqfAuxf jLrUrI jfqf . inrml pMQ dI isKlfeI vfly siqgurU nfnk-ividafly ivc dfKLl ho cuwky inrml pMQIaF dI agvfeI sMn 1539 qwk afp krdy rih ky, agy ieh kfrj bfbf lihxf jI nUM sONpx leI AunHF nUM apxf hI rUp gurU afMgd sfihb bxf ilaf aqy sdIvI syD dyx vfly dYvI igafn df BMzfr, Bfv, mnuwK nUM sMq sUrmf bxf rhI gurmiq mirXfdf df KrVf, Auh pfvn ikqfb {afsf hiQ ikqfb kiC kUjf bFg muslf DfrI} vI gurU aMgd sfihb jI nUM sONp idwqI. aMq ivc Esy joiq jugiq dy dsvNy pRkfsL, bfdsLfh drvysL, sRI gurU goibMd isMG sfihb jI ny, pihly srUp qoN isrjy inrml pMQ nUM aMqm CohF idwqIaF aqy ies nUM KLflsf pMQ Qfp idwqf .

KLflsf jI nUM sMboDn krky dsLmysL jI ny siqgur pUrf, swjx sUrf--kihx dI gwl, asI sYNkVy sflf qoN gf gf ky lokF nUM sux rhy hF. byaMq kurbfnIaF dy ky bVIaF swDrF nfl isrjy hoey KLflsf jI koloN anUpmM siqgurF ny jo mMg kiqI sI Aus nUM ivsfr dyx ivc asF jLrf iZwl nf leI ? dsLmysL jI ny afpxy ipafry pMQ koloN bVIaF swDrF nfl mMg kIqI sI ik-- NN hy gurU nfnk jI dy ipafry KLflsf pMQ jIE ! afpxI inafrI gurmiq mirXfdf, afpxf inafrf afcrn, afpxI inafrI sLkl-sUrq sFBI rwK ky jgq nUM gurU nfnk jI dI iswKI ivc ilaf ky hylImI rfj sQfpq krnf nf Buwl jfieAu ". asF vzy ZIT aikRqGxF ny afpxy siqgurU jI dy byaMq Aupkfr Bulf ky afpxf anmol srmfieaf 19vI sdI qoN hI lutfAuxf arMB kr idwqf sI. pr GoVy cVHI ijs qyjLI nfl piqq puxf pMQ ivc awj pwsr irhf hY Aus dI imsfl ieiqhfs ivcoN nhIN imldI. sRI gurU nfnk sfihb jI dy dsF hI srUpF dI lfimsfl Gflxf nUM imtI ivc rolI jfx df asl ijLMmyvffr kOx hY ? ieh jfxn leI ies pusqk dy dsvyN Bfg-- sRI gurU gRMQ sfihb jI dI ksvwtI qy sRI dsmgRMQ jI NN cMzI cirqR (Part 3) dy mgroN nOvyN Bfg ivclf ' ies Gr ko afg lgI Gr ky icrfgL sy N lyK, iekfgrqf nfl pVHnf nf BuwlxNf . vwzy Gfqk JUT nfl Bry gRMQ dI aslIXq smJf rhy, pusqk dy qIjy ihwsy ivc iPr myl hoxgy . bulfAu gwj ky gurU PLqih-- vfihgurU jI kf KLflsf .. vfihgurU jI kI PLiqh ..

gurmiq anusfr jIvn Zfl rhy gurmuKF dy crnF dI DUV--

dfsrf gurbKLsL isMG (kflf aPLgLfnf)




.