.

aslI akfl qKq dI srvAuWcqf dy hfmI hF qy nklI dsm gRMQ nUM ihk Tok ky cYilMj krdy hF!! (Bfg dUjf)

jdoN df dsm gMRQ AuplwBD hY AudoN df hI ieh gRMQ crcf df ivsLf bixaf hoieaf hY. dsm gRMQ dIaF rcnfvF df aiDaYn kIiqaF vI, ies dIaF rcnfvF df ivsLY vsqU aqy sLbdfvlI vI sLpwsLt qOr qy gvfhI dyNdI hY ik ies dIaF bhuq sfrIaF rcnfvF guruU ikRq nhI. sB qoN pihlF 1738 ivc ivvfd KVf hoieaf. iPr igafnI igafn isMG (pMQ pRkfsL) qy srUp dfs Bwlf (mihmf pRkfs) ny ies gRMQ ivc rly qy imlfvtF df vrnx kIqf. 1890-92 ivc pRo[ gurmuK isMG aqy pMc Kflsf dIvfn dy bfbuU qyjf isMG ny sLMky AuTfey qy smuwcI bfxI dsm pfqsLfh dI ikRq nf hox sMbMDI ivcfr pysL kIqy. pMc Kflsf dIvfn BsOV vloN qF 1918 ivc ies sMbMDI ‘dsm gRMQ inrxX’ pusqk CpvfeI geI aqy sLMkf jLfhr kIqf igaf ik ies gMRQ dI smuwcI bfxI gurU ikRq nhI.1956 ivc gurmuK isMG pRdysI (dsm bfxI pRkfsL) ny, 1941-42 ivc sLmsLyr isMG asLok ny (‘pMj diraf’- julfeI 1941, aprYl 1942; pRIqm akqUbr 1942) ny, 1958 ivc sI[ aYc[ lLohiln ny, 1960 ivc igafnI ig[ hrnfm isMG blB ny, 1962 qy 1965 ivc zf[ rqn isMG jwgI (‘dsm gRMQ df pOrfixk aiDaYn’ aqy ‘dsm grMQ df kriqRqv’) ny, 1976 ivc igafnI Bfg isMG aMbflf, (dsdm gRMQ inrxY) ny, dsm gRMQ dI smuwcI rcnf guru ikRq nf hox sMbMDI ivcfr pysL kIqy.

sLRo[ gu[pR[ kmytI ny vI afpxy 3 agsq 1973, dy pwqr nMbr:36672 ivc isMG sfihbfn sRI drbfr sfihb aqy jwQydfr akfl qKq sfihb dI rfie ilKI sI,ies mitMg ivc Bfg lYx vfilaf ivc zf rqn isMG jwgI vI sLfml sn jo bfad ivc dsm gRMQ guruU jI dI ikRq hY iswD krdy hn, ik ‘cirqRopKXfn’ jo dsm gRMQ ivc aMikq hn, ieh dsLmysL bfxI nhI. ieh purfqn ihMdU imiQhfsk sfKIaF df Auqfrf hY. AuWprlI sfrI jfxkfrI ‘bicqR nftk stIk’ krqf jy[ pI[ sMgq isMG 1991 dy arMB ivc drjL hY.

PrjL kro sLRo[ gu[ pR[ kmytI dI ieh rfie TIk hY ik dsm gRMQ ihMdU imiQhfsk khfxIaF df Auqfrf hY. hux qusIN guruU kI sMgqy afp soco ik imiQhfsk ihMdU sfKIaF df Auqfrf krn vflf sfKIaF df krqf ikvyN bx jfvygf. ies krky vI dsm gRMQ guruU goibMd isMG jI df nhI iliKaf ho skdf.

jwQydfr akfl qKq dy hukmnfmy, awgy qoN ivvfd gRsq dsm gRMQ koeI nf Cfpy, dy bfvjUd vI dsm gRMQ BfeI cqr isMG jIvn isMG pusqkF vfly CfpI jf rhy hn qy vycI jf rhy hn. jwQydfr akfl qKq suqf ipaf hY.

zf[ rqn isMG jwgI ny jo dsm gRMQ df AulQf kIqf AuWs ivc bfbf ivrsf isMG dI afpxI qsvIr aKIr ivc lgfeI geI hY. ies gRMQ ivc bfbf ivrsf isMG jI mhFrfj dI asIs vI lwgI hoeI hY qy ieh vI iliKaf hoieaf hY ik jo ies gRMQ dy awKr awKr df siqkfr nhI krdf Auh gurUu gRMQ sfihb df siqkfr vI nhI krdf. dsm gRMQ dy siqkfr nfl guruU gRMQ dy siqkfr df kI sMbMD? sfP jLfhr huMdf hY ik bfbf ivrsf isMG ies ivvfd gRsq gRMQ nUM iswKF AuWpr Qopxf cfhuMdy hn. AunHF nUM ieh krn nfl kI PfeIdf hovygf iswK sMgqF bfbf ivrsf isMG nUM afp puwCx.

kysr isMG iCbr, cOpf isMG, sMqoK isMG, pMizq qfrf isMG, koier isMG afid juMzlI ieh sfry purfxy pMizq sn. isrP nfm bdl ky iswKI nUM gMDlf krn leI iswK bxy sn. koier isMG sB qoN hfnIkfrk GuspYTIaf mMinaf jFdf hY ies krky iswKF nUM ienHF dIaF ilLKqF ivc ivsLvfsL krn dI loV nhI.

sfzy kol prK dI ksvwtI guru gRMQ sfihb hn. afE hux guru gRMQ sfihb dI kwsvwtI qy prK ky vyKIey ik dsm gRMQ ikqnf ku nklI hY ijs nUM vrq ky iswK kOm ivroDI qkqF iswKF nUM Kqm krnf cfhuMdIaF hn. dsm gRMQ dI irJ rhI KIr nUM nMgf krky vyKIey ik ieh ikqy iKcVI qF nhI bx geI.

aYsI Pbq duhuMn kI jorI] jnuk ikRsLn iBRKBfn iksLorI]11] duhUM hfQ iqh kucn mrorY] jn KoXo inDnI Dnu torY]12] bfr bfr iqh gry lgfvY] jnu kMdRp ko dwRpu imtfvY] Bogq qFih jMG lY kFDy] jnu dvY mYn qrksn bFDy ]13]d:gRM: pMnf 967]icRqr 111]

dohF (ipafr krn vfilaF) dI joVI ies qrHF Pwb rhI sI ijvyN ikRsLn qy AunHF dI ipafrI rfDf dI joVI hovy. dohF hwQF nfl mMumy ieAuN mroVy jf rhy sn ijvy koeI grIb afpxf gvficaf hoieaf Dn lwB irhf hovy. Auh bfr bfr aOrq nUM gly glf irhf sI qy lwqF moiZaF qy rwK ky Bog (sYks) kr rhy sn. Auh dono jfxy ieMJ lwg rhy sn ijvy BwQy ivc bwDy hoey qIr hox.

ikaf sohxI qsvIr iKcI hY ilKfrI ny Bog krn vfly joVy dI. mYN qF afpxI klm nfl ieh nhI ilK skdf jI ik ieh icRqr guruU goibMd isMG jI df iKicaf hoieaf hY ikAuNik ies sYksI qsvIr qoN bfad vI ies icRqr ivcoN mYnUM koeI afqimk anMd dyx vflI koeI isiKaf nhI imlI jI. hF jy sYks bfry vfkPIaq lYxI hY qF ies gRMQ nUM gurUu goibMd isMG jI dy nfmxy nfl cMbyVn dI kI loV hY?

dsm gRMQ dy hfmIE quhzI pRoVqf vfly dsm gRMQ dI hI BfsLf vrq irhf hF ijs ivc iesqrI dIaF qyj Ausqry nfl JftF AuqfrIaF hox, swq vfr kwZI sLrfb pIx nuM Auqm mMinaf igaf hovy, aPIm, BMg qy hor hr iksm dy nsLy krn dI pRyrnf kIqI hovy, kI Auh gRMQ gurU ikrq ho skdf hY ? nhI.

gurUU nfnk sfihb;"so ikAu mMdf afKIaY ijqu jMmY rfjfn " pMnf 473,

afKdy hn ik iesqrI nUM mMdf nhI kihxf cfhIdf ikAuNik iehI iesqrI rfijaF nUM vI jnm idMdI hY. pr AunHF dI afpxI hI dsvIN joq ieh afKy ik aOrq nUM bxf ik qF pRmfqmf afp hI pCqf irhf hY, dsm gRMQ dI ieh ilKq pihlI aqy dsvIN joq nUM vwK vwK krdI hY, iehI ibpR cfhuMdf hY. pr iswK isDFq nfl dsm gRMQ df koeI nyV-qyV df sMbMiD nhI hY?

" aMq iqRXn ky iknUM n pfXo] ibDnf isrij bhuir pCuqfXo] ijn ieh ikXo skl sMsfro] vhY pCfin Byd iqRX hfro] dsm gRMQ pMnf 1267]"

ijsny ieh sfrf sMsfr bxfieaf hY jy Auh hI iesqrI dy icRqrF nUM pCfnx ivc hfr igaf hY, iesqRIaF nUM smJ nhI sikaf qF bfkI dy sMsfr df kI sMvfrygf ieh krqf purK? ieh krqf vI gurU gRMQ sfihb dy krqy qoN koeI vwKrf krqf hY. ikAuUNik gurUbfxI df krqf qF sB qoN blvfn hY.

ijsu Tfkru isAu nfhI cfrf] qf kAu kIjY sd nmskfrf]m:5, pMnf 268]

dsm gRMQ pMnf 1081, iqRXf icRqr 190]

iek iesqrI afpxIaF shylIaF nfl bfg ivc hws hws ik gwlF krdI ieMJ afK rhI hY ik mYN pihlF rfjy qoN pfxI BrvAUN qy iPr afpxIaF JftF munvfAUN qF mYN sLrq ijqFgI. ieh kih ky AuWs aOrq ny suMdr Bys Dfrn kIqf qy rfjy nUM JroKy ivcoN dI idKfeI idwqf qF Jwt hI rfjf Aus aOrq qy mohq ho igaf. pRIiq sihq rs rIqupjfeI qoN bfad Auh aOrq byhosL ho jFdI hY (jfx buJ ky) qy pfxI pfxI krdI hY. iPr rfjf afp AuT ky pfxI Br ky ilafAuNdf hY. iPr cuMbn ( cMumx) cwtx huMdf hY qy bfad ivc kfm kI kyl mcfeI, ijhVI dsm gRMQ dy pMnf 909 qoN sLurU ho ky 1388 pMnf qk mwcdI hI jFdI hY, dovyN jvfn hn qy koeI ies kfm dI Kyz ivc hfrnf nhI jfxdf. iPr ieh iesqrI rfjy nUM afKdI hY, "mYN bydF purxF ivcoN suixaf hY ik iesqrI dIaF JftF munIaF nhI jf skdIaF"] ieh gwl sux ky rfjf afKdf hY ik qUM JUT bol rhI hYN mYN qyrIaF JftF munFgf kih ky rfjy ny iewk qyj Ausqrf mMgvfieaf qy AuWs iesqrI dIaF sfrIaF JftF mun idwqIaF. ies qoN bfad Auh cMcl aOrq qfVI mfr ky hwsdI hoeI ieh afKdI hY ik mYN rfjy qoN pfxI vI Brvfieaf hY qy JftF vI munvfeIaF hn. ies krky mYN sLrq ijq geI hF. vydF purfxF df vfsqf pf ky kihxf ik iesqrI dIaF JftF munIaF nhI jf skdIaF, ieh gurU sfihb dI ikrq nhI hY ikAuNik iksy dUsry Drm dy gRMQF nUM ienHF burf kihxf iksy prm mnuwK df kMm nhI? Kflsf jI! jy dsm gRMQ gurU sfihb dI ikrq hY qF iPr quhfzy muqfibk qF gurU goibMd isMG jI sfnUM isrP qy isrP vlF- PrybF qoN ikvyN bicaf jf skdf hY isKfAux leI hI afey sn. vMngI mfqr dsm gRMQ dI bolI jF pMizq bolI ivc koksLfsLqr.

" iqRX kI JFt n mUMzI jfeI] bydpurfnn mY suin pfeI] hiskir rfv bcn XO TfnXo] mYN apuny ijX sfc n jfnXo] qYN iqRXf hm so JUT AucfrI] hm mUMzYNgy JFit iqhfrI] qyj asqurf eyk mMgfXo] inj kr gihkY rfv clfXo] qF kI mUMiz JFit sB zfrI] dYkY hsI cMclf qfrI] icRqr 190] d[ gRM[ pMnf 1081"

vMngI mfqr, dsm gRMQ dI ieh bfxI pVH sux ky pfT krn vflf ies qoN kI isiKaf gRihx kr irhf hY, agly lyK ivc ilK Byjxf jI. myrI smJ, " vfirs sLfh rMin jd myhrbfn hovy kujf mUq vflf kwZ vKFvdI ey" muqfbk ies iqRXf icRqr ivco iehI AuWqm isiKaf imldI hY ky aOrq afpxy sYks dy bl qy, aqy afdmI dI ies kMmjLorI nUM jfxdI hoeI, afdmI cfhy koeI vI hovy, rfjf hovy jF koeI sfDfrx afdmI, Aus qoN hr qrHF df mn cfihaf kMm krvf skdI hY. ijLafdf igxqI ivc afdmI Gr ivc klysL lVfeI qoN bcx leI iesqrI df kihxf vYsy hI svIkfr kr lYNdy hn qy aOrq nUM koeI vl Pryb krn dI jLrUrq hI nhI pYNdI. ies icRqr ivcoN koeI isiKaf imldI hovy qF dwsxf jI?

dsm gRMQ dy pMnf 909 qoN 1388 qk aYsIaF cMcl kfhxIaF nfl Bry pey hn. ienHF ivcoN anUp kuafir/kOr vrgIaF kuwJ khfxIaF qF ipafrf isMG pdm qy igafnI nrYx isMG muqfbk qF gurU goibMd isMG jI nfl Kud vfprIaF hn. hux svfl ieh pYdf huMdf hY ky jy Klfsy dI jIvn jFc, ijs qoN hr-vyly/ smyN dI srkfr nUM Kqrf ho skdf hY, qy vyly dI pVHI ilKI juMzlI (bRfhmx) nUM Kqrf sI, nUM Kqm krnf hY qF pihlF Kflsy dy gurU dI jIvn jFc nUM Kqm kIqf jfvy. ies krky hI qF pMizq ny ieh khfxIaF GVIaF hn. iewk pfsy dsLmysL ipqf nUM srbMsdfnI qy prm mnuwK afK rhy hF qy dUjy pfsy aYsIaF icRqrhIx khfxIaF nUM gurU ikRq mMnI jf rhy hF. Kflsf jIE, quhzy dsm gRMQ muqfibk qF iewk vwKry Kflsy df jnm ho igaf lwgdf hY?

dsm gRMQ pMnf 916 icRqr 82:

jhFgIr afidl mir gXo] sLfihjhF hjriq jU BXo] dirXf KF pr aiDk irsfXo] mfrn chXo hfQ nih afXo]

afidl df mqlb hY inaFkfr. ijs gurU goibMd isMG jI dy dfdy ipqf gurU hirgoibMd sfihb jI nUM 8-12 sfl qk jhFgIr ny jyl ivc zwkI rwiKaf hovy, pV-dfdy ipqf gurU arjn dyv jI nuM qwqI qvI qy ibTf ky AuproN qwqI ryq pf ky ijAuNdy jIa sfV idwqf igaf hovy, ies qrHF dy rfjy nUM gurU goibMd isMG jI dI klm kdy vI inaFkfr nhI ilK skdI? bfkI jhFgIr ny qujky jhFgIr ivc iswK lihr nUM JUT dI dukfn ikhf hY, ‘dukfn ey bfqfl dukfn ey bfqfl’ . ies dy bfvjUd vI qusIN iks dlIl nfl ieh mMnx nUM iqafr ho ik gurU goibMd isMG jI jhFgIr nUM inaFkfr ilK skdy hn?

swq vfr kwZI sLrfb dy rMg:

ho sfqbfr midXfn qyN mdih cuafie kir.5] icRqr 296, pMnf 1244]

blI afT sY mihK mMgfXo] BwC Boj pkvfn pkfXo] mdrf aiDk qhf lY Drf sfq bfr ju cuafiein krf]10] icRqr 330] pMnf 1286]

soeI md lY qhf isDfeI sfq bfr bhu BFq cuafeI]icRqr 381, pMnf1337]

mYN ipMz dy rihx vflf hox krky sLrfb ivcoN iek vfr hor sLrfb kwZx bfry qF suixaf sI pr swq vfr sLrfb ivcoN sLrfb kwZx dI gwl qF dsm gRMQ ivcoN hI suxI hY. Kflsf jIE dsm gRMQ pVH ky qF ieMJ lgdf hY ik gurU amrdfs jI dy ies sLbd dI jLrUrq hI muk geI hY:

mfxsu Biraf afixaf mfxsu Biraf afie] ijqu pIqY miq dUir hoie brlu pvY ivic afie] afpxf prfieaf n pCfxeI Ksmhu Dky Kfey] ijq pIqY Ksmu ivsrY drgh imlY sjfie]m:3, pMnf 554]

gurmiq hr iksm dy nsLy dI ivroDqf krdI hY qy ies slok ivc Kfs krky sLrfb dI inKyDI kIqI geI hY. ieQoN qk ik gurUbfxI ivc cMcl suBfE dI vI inKydI kIqI geI hY. cMcl suBfE nUM vI gurUbfxI QF QF kwtdI af rhI hY. awj ijhVy vI mnuwK zwt ky dsm gRMQ dI vkflq kr rhy hn, Auh ienHF do afpf ivroDI ivcfrDfrf vfly slokF bfry jLrUr ilK dyx ik ienHF ivcoN ikhVf slok sMsfrI jIvF vfsqy lfhyvMd hY? ikhVf sfnUM mMn lYxf cfhIdf hY qy iks nUM nkfr dyxf cfhIdf hY ikAuNik ieh do vwKrIaF ivcfrDfrf ieko iswK Drm df aMg nhI ho skdIaF.

kys nfs isiKaf dsm gRMQ ivcoN:

1699 dI ivsfKI nUM Klfsy leI kys rwKxy lfjLmI krfr dyx vfly gurU sfihb kI afpxy hI hwQIN kys Auqfrn vfly pfAUzr vrqx dI KulH dsm gRMQ ivc dy skdy hn? nhI.

ijhVy gurU sfihb ny afpxy hwQIN Klfsy nUM pMj krfrF dI bKisLsL kIqI hovy, EhI gurU sfihb iksy aOrq dy iksy afdmI nfl lMbf smf sLrIrk sMbMiD (njfiejL) bxfeI rwKx leI qy Ausy hI aOrq dy afpxy pqI dy awKF ivc Gwtf pf ky Bog (sYks) krn leI, kys nfsk pfAuzr vrqx dI qjLvIj kdy vI nhI sn kr skdy.

dsm gRMQ dI bfxI ieMJ hY.

qFih kys air bkqR lgfXo] sb kysn kO dUir krfXo] purK qy iesqRI kir zfrI] imq piq lY qIrQn isDfrI] icRqr 138, pMnf 1017]

Aus dy mUMh qy vfl sfP qyl lfieaf aqy Ausdy vfl sfP kr idwqy. AusnuM purK qoN iesqrI bxf idwqf aqy imqr qy pqI nUM nfl lY ky qIrQ Xfqrf qy cwl peI.

boil Byd sb ipXih isKfXo] romnfs iqh bdn lgfXo] sB hI kys dUr kir zfry] purK nfir nih jfq ibcfry] icRqr 352, pMnf 1308]

hor vI keI aYsy slok dsm gRMQ ivc hn ijnHF ivc kys nfs/ kys Auqfrn leI pfAuzr jF qyl lfAux dI pysLksL kIqI geI hY. ieh gRMQ AusI gurU sfihb df nhI ho skdf ijsny Kflsy nUM kys rwKx/nf kwtx leI iqafr br iqafr kIqf hovy? iswK sMgqy quhzf ies bfry kI iKafl hY?

akfl purK df ibafn krdy gurU goibMd jI jfpu sfihb ivc ibafn krdy hn ik Ausdf koeI rUp nhI rMg nhI jfq nhI pfiq nhI qy koeI ieh nhI kih skdf ik pRmfqmf iks qrHF df hY. bfkI agly hPiqaF ivc.

guru pMQ df dfs,

gurcrn isMG ( ijAux vflf ) brYNmtn




.