.

sfihb sRI gurU qyg bhfdr jI dI sLhIdI iknHF vfsqy aqy ikAuN?

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isK imsLnrI,idWlI

mkqUl afp kfiql vl- ieh qF huMdf afieaf hY ik kfiql, mkqUl kol jfvy pr dunIaf Br dy ieiqhfs ivc ieh kyvl pihlI vfrI hoieaf ik mkqUl afp cl ky kfiql kol afvy nONvyN pfqsLfh sRI gurU qyg bhfdr jI vfsqy ieh sLbdfvlI AuWBr ky sfhmxy afAuNdI hY.

suafl pYdf hMudf hY ik afÉr Auh ikhVy kfrx sn ik gurdyv nMU afp sLhfdq vfsqy AuWQy jfx dI loV peI. ies sWcfeI df AuWqr ieh vI sfbq kr dyNdf hY, ik sLhfdq iknHF vfsqy sI? aqy ikAuN idWqI geI?

ies sfry ivsLy nMU smJx vfsqy sfnMU Aus smyN dy rfjsI hflfq, gurU dr dI ivlWKxqf, Aus smyN dy ihMdUaF dI drdnfk dsLf aqy gurbfxI rfhIN bKsLI geI ajyhy pWKF qy syD dy isDFqF nMU smJxf pvygf. sB qoN pihlF asIN gurU dr dI ivlWKxqf bfry ivcfr krFgy.

gurU dr dI ivlWKxqf-1. dunIaf Br dy PlsiPaF-drsLnF aqy ivcfr DfrfvF ivc sLfied hI koeI ajyhf PlsPf jF drsLn hovy ijs dy aMdr smuwcy mnuWK mfqr vfsqy sdIv kflI aqy srb dysLI isDFq iblkul suKWly aqy afm smJx jog qrIky nfl pRgt kIqy gey hox. ieh ivlWKxqf kyvl aqy kyvl gurbfxI soJI rfhIN hI pRgt hMudI hY.

2. kyvl isDFq pRgt kr dyxy vI sLfied ieqnI vWzI gWl nhIN blik ies qoN vWzI gWl hY AunHF isDFqF Aupr pihrf dy ky, mnuWK mfqr vfsqy AunHF nUM lfgU krnf. afpxy afp Aupr Zfl ky aqy pRYktIkl krky idKfAuxf; ieqnf hI nhIN blik isDFqF dI pYrvI vfsqy pihrydfrF dI kqfr KVI kr dyxI. ieh ivlWKxqf vI kyvl gur ieiqhfs rfhIN hI pRgt kIqI jf skdI hY.

3. mnuWK BfvyN iksy vI rihxI, dysL, ilMg, BfsLf, Drm, ivcfrDfrf nfl sMbMD rKdf hovy. sB qoN pihlF Auh mnuWK hY aqy pUry ipafr, hmdrdI aqy siqkfr df hWkdfr hY. sB dy aMdr ieko krqy dI joq vWs rhI hY aqy sfry ieko hI prm ipWqf akfl purK dI sMqfn hn. ieQoN qIk ik koeI mhFpfpI, kukrmI aqy vWzf jLflm vI jykr apxf jIvn isWDy rfh pf lvy qF Aus Aupr vI iensfnIaq dy AuhI ipafr-sWiqkfr vfly isDFq lfgU hMudy hn. ieh ivlWKx dyx vI gurU dr dI hI hY.

4. jLflm, ijhVf ik jLulm ivc aMnHf hoieaf ipaf hovy; Aus ivruD afvfjL AuTfAuxI, Aus nfl bdobdI vYr mwul lYx dy quWl hMudf hY. mjLlUm, ijhVf ik pihlF hI ashfie, inqfxf, inmfxf aqy mrnhfkf ho cuWkf hY; hr jLulm nMU sihx krn df afdI ho cuWkf hovy-ajyhy mjLlUmF df sfQ dyxf sLfied mfnv dy ieiqhfs ivc ies qoN kTn hor koeI dUjf kMm hY hI nhIN. ieh ivlWKxqf vI gurU dr dI hI hY. nONvyN pfqsLfh dy jIvn aqy sLhIdI, donF ivcoN ieh gWl AuGV ky sfhmxy afAuNdI hY.

gurU qygLbhfdur Drm dI cfdr- mnuWK mfqr vfsqy aquWt ipafr aqy sB ivc ieWko hI krqy-akflpurK dy drsLn krn vflI gWl ieqnI ascrjqf dI hWd qIk puWj jFdI hY jdoN drsLn hMudy hn gurU qyg bhfdr jI dy. aOrMgjLyb dy jLulm df gurU drbfr Aupr koeI syk nhIN sI. jLulm AunHF lokF qy hoo irhf sI, ijnHF dI jIvn rihxI dy ivruD, gurU drbfr afp vI pRcfr kr irhf sI. bwuq, pUjf-arcf, dyvI-dyvqf-Bgvfn vfd, iqlk, jMÖU, mMqr rtx, vrq nym, vrx vMz, CUaf-Cuq Bfv ik sMpUrx bRfhmxvfd df, gurU dr afp hI pUrI qrHF ivroDI sI. gurU dr qF kyvl ieko krqy df pRcfrk hY aqy Ausy dI rjLf ivc jIvn jIAux df Drm hY.

ies dy Ault jdoN jLulm dI hnyrI JuWlI AunHHF lokF Aupr ijhVy Ausy hI bRfhmxI rihxI dy DfrnI sn qF gurdyv, rWb dy ienHF inqfxy, inafsry ho cuWky lokF qy vI jLulm n sih sikaf. kurbfnI idWqI qF AunHF lokF vfsqy, ijnHF nfl ivcfrDfrf dI AuWkf hI sFJ nhIN sI; blik pUrn ivroD sI. ajyhI imsfl dunIaf Br dy ieiqhfs ivc nhIN imlygI. ieh ivlWKxqf vI kyvl gurU dr dI hI hY.

jLulm kyvl ihMdUaF Aupr hI ikAuN?- AuNJ qF bfbr kfl qoN hI nhIN blik aÌgfnF dy Bfrq Aupr kfbË hox dy smyN qoN hI ihMdU kOm AunHF df insLfnf sI. GoiKaF ies sfry dy do hI muWK kfrx smJ ivc afAuNdy hn :

pihlf-hr iek bfhrI hmlfvr ny afpxf sLfsn pWkf krn vfsqy jdoN dUjy mulk nUM apxf gLulfm bxfieaf qF-insLfnf AuQoN dy vsnIkF qy vWD qoN vWD jLulm krky AunHF nMU apxf dbYl bxfAuxf hI irhf hY. ieh gl sMsfr Br dy ieiqhfs ivcoN dyKI jf skdI hY. Éud afrIaf siBaqf ny jdoN Bfrq ivc afpxy pYr pWky kIqy qF ieQoN dy afdI vfsIaF ivcoN ijnHF ny gLulfmI kbUl kr leI AunHF nUM ‘sLUdr’ df lybl lgf idwqf igaf. hr iek GtIaf kMm, AunHF df Drm bxf idWqf. AunHHF dIaF aOlfdF qIk dy mn ivc ieh gl pWkI kr idWqI ik sLUdrF df jnm, pRBU vloN hI bfkI iqMn vrxf dI syvf vfsqy hoieaf hY. ijnHF ny ivroD kIqf, lWKF nMU mOq dy Gft Auqfrn dy pRmfx ieiqhfs ivcoN imldy hn. jo axK gYrq nfl jIxf cfhMudy sn pr jLulm df mukfblf nhIN sn kr skdy, AunHF nUM afpxy Gr Gft CWz ky jMglF ivc sLrx lYxI peI. smyN nfl ajyhy lok siBaqf qoN bhuq pWCV gey aqy bdly dI aWg ivc sVn lgy. ieh lok sLihrI lokF dy ieqny ivroDI ho gey ik jy kr koeI ÈihrI ienHF dy hWQy cVH jFdf qF Aus nUM qÜ ky Kf jFdy. bfhr ÈihrF ivc ienHF ivcfiraF nMU rfKsL kihky msLhUr kIqf igaf aqy ienHF vfsqy rjvIN nÌrq pYdf kIqI geI. afiKr kOzf BIl vI koeI rfKsL nhIN sI, blik ienHF hI jfqIaF ivcoN sI.

dUjf kfrx sI-muslmfn mWq df jnm vI ieko hI alHf-qflf dI pRsqsL (pUjf) aqy buWq pUjf dy ivroD ivcoN, mWky dy sQfn qy hoieaf sI. jdik iehI buWq pRsqI-bRfhmxvfd kfrx Bfrq df muWK Drm sI. muslmfn mUloN hI ies dy ivruD sn. Auh, dyvI dyviqaF aqy afp imQy BgvfnF nUM awlHf qflf dy sLrIk mMndy hoey AunHF Kqm krnf apxf Drm smJdy sn. Auh buWq pRsqF nMU nfsqk (kfÌr) mMndy sn. kfÌrF Aupr vWD qoN vWD jLulm jF AunHF nUM ieslfm ivc ilafAuxf AunHF df mksd sI. muslmfn lok ies nMU apxf kOmI ijhfd (Drm XuWD df PLrjL) blik suafb (vDIaf kMm) mMndy sn. ieh vWzf kfrx sI ik ihMdU mMdr hmyysLF hI AunHF df pihlf insLfnf sn. ihMdUaF Aupr vWD qoN vWD jLulm, awlHf qflf dI vWzI syvf aqy kOmI ijhfd.

ies pwKoN aPLgfn BfvyN mugLl donF dI socxI ieko hI sI. ieh vWKrI gl hY, hr iek hfkm dy injI suBf kfrx kdy ihMdUaF Aupr dbfa vWD jFdf aqy kdy GWt jFdf irhf. akbr vyly ieh dbfa kuJ Gitaf, pflsI aqy mksd AuhI sI. aOrMgËyb dy smyN ieh dbfa hwdoN vWD ho igaf.

aOrMgËyb smyN ihMdUaF Aupr jLulmF dI ieMqhf?- aOrMgjLyb vyly ihMdUaF Aupr ieh dbfa hwdoN vWD igaf. ies ivc vI iek nukqf vDyry iDafn mMgdf hY. aOrMgjyLb nMU rfj-pft hfsl krn vfsqy BfrI kImq adf krnI peI sI. afpxy ipqf, sLfhjhF nMU kYd krky Aus nMU ieqnf duKI kIqf ik jylH ivc hI Aus dI mOq ho geI. afpxy iqMnF BrfvF nMU kql krvfieaf. iqMnF BrfvF nMU kql krvfAux df mqlb sI, AunHF df sfQ dyx vflIaF muslmfn POjF aqy aPLsrF df vI kqlyafm. ies sfry df isWtf sI ik Éud muslmfnF ivc hI Aus dI BrvIN bdnfmI hoeI.

muslmfnF ivc afpxI sfK pWkI krn vfsqy, AunHF ivc ieh pRBfv dyx vfsqy ik Auh pWkf muslmfn hY. Ausny ieh sB kuJ muslmfn Drm dI syvf vfsqy hI kIqf hY-afpxI jLulm dI qlvfr nUM ihMdUaF vl moiVaf. afpxy rfj-pft df dwb-dbfa bxfAux vfsqy Ausny ihMdUaF Aupr rwj ky jLulm Zfieaf. ijQoN ikWDroN mfmUlI ijMnI vI bgLfvq dI iBxk peI Aus nMU sKLqI nfl dbf idWqf igaf. ies sfry df vWzf sbUq, Aus vkq dIaF lVfkU qfkqF mrhty-rfjpUqF df pUrI qrHF dWb jfxf jF tfAutpuxyN nMU apxf lYxf hY. 1669 dy arMB ivc mQurf dy iksfnF ny kuJ ivdRoh kIqf, Aus nMU pUrI qrHF kucl idWqf igaf. idWlI dy dWKx-pWCm vl sqnfmIaF df ÈsqrDfrI iPrkf sI, iksy hfkm nfl mfVI ijMnI ax bx ho geI, ivcfiraF nMU mUloN hI mfr mukfieaf.

ihMdUUaF Aupr jLulmF dI hor dfsqfn- jdoN hfkm df ruJfn hI ieho ijhf hovygf qF gvrnr qF gvrnr, jxf-KxF hfkm vI vWD qoN vWD jLulm krky, vWzI KusLnUdI hfsl krn dI kosLsL krygf. ieh Auh smF sI jdoN sfry pfsy mMdrF dI Zfho-ZfhI jLorF qy sI. purfxy mMdrF dI murMmq aqy nvyN mMdrF dy bxfAux qy pfbMdI sI. mMdrF ivc tWl nhIN sn KVkfey jf skdy. vWzy-vWzy ieiqhfsk mMdr vI Zfhy jf cuwky sn. ihMdUaF df Drm iBRÈt krn vfsqy, pfxI dI splfeI gAU dy bWCVy dI qfjLI KWl ivWc kIqI jf rhI sI. sMsikRq pVHn qy pfbMdI sI. ihMdU iqAuhfrF Aupr tYks lgdf sI. ihMdU zoly idn dIvIN luWty jFdy, AunHF dIaF jfiedfdF qy kbjLf kr ilaf jFdf sI. ihMdU bhU-bytIaF dy zoly idn dIvIN luWt ley jFdy sn. ihMdUUaF nMU lflc dy ky jF jLbrdsqI muslmfn bnfAuxf, mnHf krn qy AunHHF nMU kql kr dyxf rojL dIaF gwlF bx cwukIaF sn. aKfx hY roË df svf mx jMÖU Auqfiraf jFdf sI, BfvyN Drm pirvrqn nfl, BfvyN kWql krky".

ieQy hI bWs nhIN kuJ hor rfjsI ZMg vI vrqy jFdy sn. jjLIaf tYks kyvl ihMdUaF qy hI lgfieaf jFdf sI. ieh tYks ihMdUaF nMU, kyvl ihMdU hox kfrx afp jmf krfAuxf pYNdf sI. gYr ihMdUaF aqy bRfhmx vrg nMU ies tYks qoN Cot sI. nqIjf-bRfhmx vI hkUmq df hWQ Tokf bx ky ihMdUaF ivc jhflqF, vihmF BrmF qy vrF-srfpF-kropIaF, gRih-nKqRF afid dy zr-Brm-sihm pYdf krdf ‘qy lokfeI nMU dohIN hWQIN luWt irhf sI. Auh hkUmq dy iÉlfÌ iek lPjL nhIN sn boldy. Aus df lfB vI hkUmq nMU hI puWj irhf sI. KWqRI ijhVy ik ihMdUaF df mjLbUq ihWsf smJy jFdy sn. ienHF ivcoN anykF nMU cMgy ahudy dy ky, Aultf ihMdUaF ivruD hI vriqaf jf irhf sI. afpxI nOkrI-qnKfh aqy srkfrI KusLnUdI leI afpxy hI ihMdU BfeIaF qy Auh vI hr iek jLulm kr gujLrdy sn.

qmfkU Bfrq ivc- cUMik BfrqI jnqf df vWzf ihWsf bRfhmx vfd dy pRBfv ivc sI. iehI kfrx hY ik idWqy sMKyp vyrvy anusfr, vWzI igxqI ivc BfrqI jnqf rfjsI jLulmF df isLkfr sI. sB pfsy hfey qobf mWcI hoeI sI. ies dy nfl hI Bfrq ivc afeI nvIN nvIN qmfkU dI KyqI ny vI, sfh-sq hIx ho cuWkyy BfrqIaF nMU hor vI aflsI bxf idWqf sI. iek krqy nMU smJy ibnF anykF BgvfnF, dyvI-dyviqaF dI gulfmI svIkfrI ieh lok hr smyN vihmF-BrmF ivc Psy rihMdy sn. iesy df nqIjf sI ik ieh lok hr pl dyvI-dyviqaF dIaF kropIaF dy zr aqy AunHF qoN vrF dI lflsf vfly BX-sihm, sgxf-apsgxF, tyvy-mhUrqF, igRh-nKqRF df isLkfr vI rihMdy sn. ijvyN bRfhmx nfc ncfAuNdf jF iPr hr kmjLorI nMU iksmq dy afsry suWtI, kmjLor qy hor kmjLor huMdy jf rhy sn. ies dy nfl hI idl hfry jIvn nUM hr pwKoN durbl krn ivc, Bfrq ivc ies nvIN afeI qmfkU dI KyqI df vI bhuq vWzf Xogdfn sI.

jLulm dI hnyrI qoN gurU dr byasr sI- ies hWQly ivsLy qy ies pwKoN ivcfrnf vI aiq jLrUrI hY. jy kr nFvyN pfqsLfh cfhuMdy qF sLfhI TfT df jIvn bqIq kr skdy sn. AunHF nMU ies jLulm dI aWg ivc kuWd ky afpxI Èhfdq dyx dI AuWkf loV nhIN sI. mugl hkUmq df gurU drbfr nfl koeI isWDf tkrfa jF vYr vI nhIN sI. ies df vWzf sbUq, jdoN iek pfsy inWq mMdrF dI Zfho ZfhI cl rhI sI. dUjy pfsy pihly pfqsLfh dy smyN qoN krqfr pur sfihb qoN afrMB hoky KWzUr sfihb, goieMdvfl sfihb, bfAulI sfihb lfhOr aqy drbfr sfihb aMimRqsr, qrnqfrn sfihb, anMdpur sfihb, bfbf bkflf afid isWKI dy inWq nvyN pRcfr kyNdr kfiem ho rhy hn. anMdpur sfihb df ieiqhfsk sQfn qF AunHIN idnIN hI kfiem hoieaf sI. ieiqhfsk sbUq mOjUd hn; nOvyN pfqsLfh dy pUrb dysL dy dOry smyN anMdpur sfihb dI vsoN hwdoN tWp geI sI. Aus smyN anMdpur sfihb, Bfrq ivc sB qoN vWD suriKaq sQfn mMinaf jf irhf sI. ieqnf hI nhIN, jjLIaf tYks, ijhVf ik ihMdUaF koloN sÉqI nfl vsUilaf jFdf sI, isWKF qy lfgU nhIN sI. pfbMdI sMsikRq dI pVHfeI qy sI, pMjfbI jF gurbfxI pRcfr qy nhIN sI, ieiq afid.

Èfsk dl aqy gurU drbfr- ieiqhfsk KojF sfbq krdIaF hn ik hkUmq, gurU drbfr nfl vI aMdroN kdy KusL nhIN sI aqy hmysLF smyN dI qfV ivc rihMdI sI. ijs df muWK kfrx sI ik hkUmqI jLulmF aqy bRfhmxI krmkFzF qoN qMg af cuWky lokF nUM kyvl shfrf hI nhIN, jLulm nfl tkrfAux dI qfkq vI imldI sI qF gurU dr aqy gurbfxI isiKaf qoN. vYsy vI, mulk aMdr jdoN ikDry koeI kfl, kudrqI afPq jF mhFmfrI PuWtdI qF sB qoN awgy mnuWKI mn nMU TMZk vI gurU dr qoN hI pRfpq huMdI sI. Aus df vWzf kfrx sI, iek qF ieQy jfq-vrx df koeI bKyVf nhIN sI. dUjf, ieQy ieko akfl purK aqy ieko mnuWKI BfeIcfry vflf jIvn hI pRDfn sI. afm ihMdU aqy Kudf qrs muslmfn jF qF isWK sWj rhy sn jF iPr AunHHF dI hmdrdI aqy Jukfa vI vDdf sI qF gurU dr vl. ies qrHF anykF ihMdU muslmfn bxn dI bjfie afpxy afp inWq isWK Drm ivc pRvysL kr rhy sn. isWK sWj jfx vfly ihMdUaF nUM iek vWzf lfB ieh vI sI ik AunHF dy cldy af rhy sfk-sMbMD aqy irÈqydfrIaF vI kfiem rihMdIaF sn.

pihly pfqsLfh dy smyN qoN hI jfq aiBmfnI lokF vloN, hkUmq pfs gurU drbfr ivruWD isLkfieqF df islislf jfrI irhf. hr vfrI nqIjf Aultf huMdf, isWK ivcfrDfrf hfkmF pfs inWq spWsLt hMudI rihMdI sI. ies qrHF hkUmq ivc vI gurU dr dy ihmfieqI aqy sLrDflUaF df kdy Gftf nhIN sI. hkUmq ivcly jnUnIaF nMU BfvNy Auh muslmfnF ivcoN sn jF ihMdUaF ivcoN iswK Drm df PYlfa kdy cMgf nhIN sI lgdf.

vYsy mugl hkUmq df apxf dwb-dbfa ieqnf ijLafdf sI ik sLfhjhF dy kyvl iek hukm nfl hI Bfrq ivc ielfj kfrx nvyN nvyN afey aMgRyjL, cOvI GMitaF dI muhlq ivc hI Bfrq dIaF jUhF ivcoN bfhr inkl gey sn. Ausy hI hkUmq nfl agr iksy ny cfr jMgF lVIaF aqy cfry hI ijWqIaF qF ieh gurU drbfr hI sI. ieh vI idn dIvIN pRgt sI ik gurU drbfr vWzI qoN vWzI kurbfnI qF dy skdf hY pr mnuWK mfqr dy iksy ihWsy qy jLulm brdfÈq nhIN kr skdf. BfvyN mnuWK smfj df amuWkf aMg ivcfrDfrf pwKoN gurU dr nfl AuWkf hI myl n KFdf hovy aqy iblkul ivroDI hI ikAuN nf hovy. lukfeI dI hmdrdI aqy qfkq jo gurU drbfr kol sI Auh hkUmq pfs nhIN sI. iesy vfsqy ibnF kfrx hkUmq vI gurU drbfr nfl tkrfAux qoN sdf GbrfAuNdI sI. pMjvyN pfqsLfh dI qsIhy BrpUr sLhfdq qoN bfd, jhFgIr, nUr jhF nfl drbfr sfihb vI afieaf sI aqy kfPLI smF CyvyN pfqsLfh dy nfl vI irhf. Aus rfhIN cMdU nUM lfhOr dIaF sMgqF dy hvfly krnf aqy sMgqF hwQoN cMdU dI mOq, hkUmq dI gurU dr pWKI nIqI nUM hI Aujfgr krdy hn.

nOvyN pfqsLfh dI sLhfdq-byimsfl ikAuN? hkUmq dy jLulmF df insLfnf gurU drbfr AuWkf hI nhIN sI. nvyN vsy anMdpur sfihb qIk iksy vI gurU asQfn aqy gurbfxI pRcfr kyNdr nMU vI kdy koeI Éqrf nhIN sI. gurU kIaF sMgqF nMU vI ies byaMq jLulm df koeI syk nhIN sI. ies sfry dy bfvjUd gurU pfqsLfh ny ies jLulm df sfrf Bfr afpxy Aupr lY ilaf qy ikAuN? afpxy nON (9) sflF dy hoxhfr aqy ieklOqy sihkvyN lfl, goibMd rfie df XqIm hoxf mnjLUr kr ilaf aqy prvfr nUM vI nvIaF musIbqF ivc Jok idwqf qF ikAuN? Auprokq vyrvy nMU pVH ky ies ikAuN’nMU smJx ivc dyr nhIN lgdI. ieh sB gurbfxI dy muWZly isDFqF dI syD ivc sI. mnuWK BfvyN iksy vI ivcfrDfrf vflf ikAuN nf hovy, mnuWK mfqr Aupr jLulm krn df hWk iksy nUM vI nhIN iml skdf. ieh vI iek sWcfeI hY ik Aus smyN jLulm df isLkfr aqy mjLlUm kyvl ihMdU hI sn. ies dy Ault jykr jLflm ihMdU huMdy aqy PLirafdI muslmfn jF koeI hor, qF gurU drbfr ny iPr vI mjLlUmF dI bFh hI pkVnI sI.

nONvyN pfqsLfh qF gurgWdI dI pRfpqI qoN bhuq pihlF, sMn 1634 ivc bkfly puWjx qoN hI mnuWKI sMBfl aqy pRcfr dy kMm ivc juWt gey sn. afpxI sLhfdq dy afKrI smyN qIk iek idn vI, afp jI kdy afrfm nfl nhIN sn bYTy. hr smyN pRcfr dOiraF Aupr hI rhy. ‘bfbf bkflf’ vflf nvF pRcfr kyNdr kfiem krnf, msMdf dI sfrI iËMmyvfrI, 2200 ÈsqrDfrI GoVsvfr POjIaF dI kmfn Bfv sfrIaF vWzIaF iËMmyvfrIaF lgfqfr afp jI pfs hI sn. nOvyN pfqsLfh df jIvn hI ies gl df gvfh hY ik pihly pfqsLfh qoN bfd sB qoN vWzf pRcfr dOrf afp jI ny hI kIqf sI.

ksLmIrI pMizq gurU dr qy- ksLmIr dy gvrnr sLyr aÌgfn ny jdoN ieh Purmfn jfrI kIqf ‘ksLmIr dy sfry pMzq jF qF muslmfn Drm gRihx kr lYx jF Kqm kr idwqy jfxgy’. gl bVI spWsLt sI-ksLmIr dy pMzq sdf ihMdUaF df idmfg mMny jFdy sn. jy kr Auh Kqm ho jfx qF rihMdy KUMhdy ihMdU koeI mslf nhIN sn. mrhWty, rfjpUq qF pihlF hI dWb cuwky dy sn. afKr awj qIk Bfrq vfsqy jo ksLmIr df mslf hY Auh Aus smyN dI hI qF dyx hY. ksLmIr dy rih cwuky mwuK mMqrI bKLsLI gulfm muhMmd, ‘bKsLI, kI mUl rUp ivc bRfhmxI vMsL nhIN? awj jo pfiksqfn bixaf hY, kOx sfbq kr skdf hY ik ienHHF ivc ikqny kfbl, kMDfr jF aPLgfinsqfn qoN afey muslmfnF ivcoN hn? ies sfry ivc Aus vkq dy hkUmqI jLulmF df hI isWtf hn. ienHF dy pUrvj bhuqf krky ienHF ihMdUaF ivcoN hI sn, ijhVy ik ivÈyÈ kr aOrMgjLyb dy rfjkfl ivc muslmfn Drm ivc pRvysL kr gey sn. ienHF ivcoN vI bhuqy Auh sn ijnHF nUM sLUdr kihky iqRskfiraf jFdf sI. jF iPLr bRfhmxI lwut-Kswut iglfnI aqy Drm dy nfm qy bRfhmxI jLulmF qoN qMg afieaF nMU vI muslmfn jF iPr isWK Drm hI cMgf lgf.

sLhfdq dI nObq ikAuN?- ksLmIr dy pMzqF df vÌd jdoN pMzq ikrpf rfm dI pRDfngI hyT anMdpur sfihb puWjf qF sfry Bfrq ivc, Aus vkq AunHF dI bFh pkVn vflf qF dUr, Pirafd suxn vflf vI koeI nhIN sI. gurU pfqsLfh cMgI qrHF jfxdy sn ik ajyhy hflfq ivc hkUmq nfl, Aus dy inkl cuWky Purmfn dy iÉlfÌ iksy vfsqy gl krnI jF Aus ivc iksy qrHF dy dKl df mqlb kI ho skdf hY? ieQy qF iek ajyhy mhFblI, mrd agMmVy, sUry virafm, bygrjL, inzr iensfn dI loV sI jo afKrI dm qIk hkUmq nMU Aus dI glq nIqI df idRVHqf nfl aihsfs krvfey. loV pvy qF sLhIdI vI dy dyvy pr rWqI Br vI Juky nhIN. iksy hor qoN ieho ijhI AumId sMBv nhIN sI ies vfsqy jLrUrI sI ik ieh iËMmyvfrI pfqsLfh afp inBfAuNdyy.

sLhfdq iknHF vfsqy?- iehI kfrx sn ik nOvyN pfqsLfh ny ieh sfrI ijLMmyvfrI afpxy Aupr lY leI. drasl gurU pfqsLfh ny, ajyhy inafsry lokF dI bFh pkVI, ijnHF dI rihxI nfl gurU dr df apxf vI pUrn ivroD sI. AunHF inqfixaF dI jIvn rihxI Bfv bRfhmx dI gLulfmI, buWq pRsqI, dyvI-dyv-avqfr pUjf, iqlk jMÖU, vrx-vMz, suc-iBWt, qIrQ-vrq, dfn-puMn, jnm pqRIaF, tyvy-mhUruq-rfsLIPl, sgn-rIqF, joqsL-qFiqRk ividaf jF AunHF dy hor ajyhy iksy vI jIvn ZMg nfl gurU dr kdy vI sihmq nhIN sI blik BrvF ivroD krdf sI.

gurU dr df sMdysL- ies sfry dy bfvjUd, gurU dr df sMdysL sI "n iksy qoN zro qy n zrfvo." Purmfn hY "BY kfhU kAu dyq nih nih BY mfnq afn (pM:1427)" ivcfrDfrf-rihxI df aMqr hor gl hY. ies dy bfvjUd pihlI gl qF ieh hY ik sfry mnuWK ieko hI akfl purK ipqf dI sMqfn hn aqy sfiraF dy aMdr Ausy hI krqy df nUr vWs irhf hY, vWKo-vWKrf nhIN. ieqnf hI nhIN, quhfzI ivcfrDfrf ijs nMU qusIN TIk qy AuWqm smJdy ho ipafr qy pRcfr nfl ijqnf cfho PYlfvo. jLulm, DWky, hyrf-PyrI, DoKy-Pryb, zr-DmkIaF, kutlnIqI nfl ajyhf krnf kdy vI TIk nhIN.

ihMdU Drm bWc igaf,jLulm dI qlvfr KUMzI ho geI- ihMdU Drm bWc igaf. ieh sI mhfn dyx nOvyN pfqsLfh dI sLhIdI dI. kfsL! ihMdU kOm ies sLhfdq df mwul pf skdI. BfvyN ies sLhfdq df mUl kfrx gurU pfqsLfh rfhIN bÉÈIaF qy pRgt kIqIaF mnuWKI kdrF kImqF sn aqy kurbfnI mfnvqf dy srboqm isDFqF dy mfrg drsLn vfsqy sI. ies dy nfl hI ieh vI scfeI hY ik sLhfdq Ëfhrf qor qy Bfrq dy ihMdUaF dI rfKI vfsqy sI. ikAuNik mjLlUm qF Aus vkq df ihMdU hI sI. ies sLhfdq df hI isWtf sI ik ihMdUaF Aupr ho irhf jLulm qy AunHF nMU Kqm krn vflI srkfrI dOV hI Kqm ho geI. srkfrI afrzInYNs aqy ihMdUaF Aupr Dfrimk jbr Ëulm dy mnsUby Dry Drfey rih gey. Aus vkq ihMdU kOm ies Èhfdq qoN vfry vfry jFdI sI. ‘gurU qyg bhfdur-ihMd dI cfdr’ Aus vkq dy ihMdUaF dy Dur ihrdy qoN afp muhfry inkly sLbd sn. smuWcI mnuWKqf aqy mnuWKI Drm dI cfdr Bfv pWq dy rfKy, gurU qyg bhfdr jI vfsqy ‘ihMd dI cfdr’ sLbd BfvyN ik iek bVf Cotf ijhf sLbd hY. pr afpxy ihMdU vIrF dy Dur ihrdy qoN pfqsLfh dy ipafr qy siqkfr ivc inkilaf ieh sLbd ieiqhfs dy pMinaF qy Auwkiraf ipaf hY.

loV hY awj isWK sMgqF, pRcfrk aqy pRbMDk vIr gurU qyg bhfdr pfqsLfh dI sLhfdq dy aslI kfrxF nMU smJx aqy pRcfrn. nfl hI ihMdU vIr vI ies bfry bIqy ieiqhfs nMU GoKx aqy afpxf PrjL pihcfnx.

afgmn -afgmn pihlI apYRl sMn 1621 (pMj ivsfK sMmq 1678) nUM gurU ky mihl sRI aMimRqsr sfihb ivKy hoieaf. ipqf CyvyN pfqsLfh gurU hirgoibMd jI sn.

jrnYl- CyvyN siqgurU jI ny, sLfhjhF nfl cfr jMgF lVIaF aqy cOhF ivc hI ijwq pRfpq kIqI. cOQI aqy afKrI jMg krqfrpur sfihb dy sQfn qy sMn 1634 ivwc hoeI. ies jMg ivc (gurU) qygbhfdur jI aqy BfeI ibWDI cMd jI ny KUb jOhr idKfey. Aus smyN afp jI dI Aumr kyvl 13 sfl sI.

anMd kfrj-gurU ky isWK-BfeI lfl cMd jI dI spwuqrI (mfqf) gujrI jI nfl sMn 1634 ivwc.

bfbf bkflf pRcfr kyNdR-jMg AuprMq, ipqf gurdyv ny Xog jfx ky sMgqF dI aglI iqafrI vfsqy afp jI nUM mfqf nfnkI jI nfl bkfly Byj idwqf. ikAuNik bkflf gurU kIaF sMgqF dI pRPwulqf aqy aglI iqafrI vfsqy Aus smyN sB qoN vWD Xog sQfn sI.

anMdpur sfihb vsfAuxf- kihlUr dy rfjy pfsoN 2200 rupey ivc mfKovfl dI DrqI KrId krky anMdpur sfihb vsfieaf. XuwD nIqI anusfr, ies sQfn dI mhfnqf nUM koeI XuwD nIqIvyqf hI jfx skdf hY. ieQoN rx nIqI ivc pfqsLfh dI pRbInqf dy drsLn krky AuNglF dMdF Qwly afAuNdIaF hn .

pUrb dys df dOrf- 1664-1670 pMjfb df pRcfr dOrf-1674-1675

sLhfdq-ksLmIrI bRfhmxF dI PLirafd qy mËlUm ihMdUaF dI rfKI vfsqy 11 nvMbr sMn 1675 nUM idWlI cFdnI cOk ivKy.

sLhfdq sQfn- idWlI cFdnI cOk ivKy gurduafrf sIs gMj sfihb. srIr df sskfr gurduafrf ‘rkfb gMj sfihb idwlI. pivwqr sIs df sskfr sQfn gurduafrf ‘sIs gMj’ sfihb anMd pur sfihb. 027s86.11s040

Including this Gurmat Lesson No 27

sfihb sRI gurU qyg bhfdr jI dI sLhIdI iknHF vfsqy aqy ikAuN?

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.