.

ਰਾਮਕਲੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩

(ਪੰ: ੯੪੭ ਤੋ ੯੫੬)

ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ ਸਹਿਤ

(ਕਿਸ਼ਤ-ਉਨੱਤੀਵੀਂ)

ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,

ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕ: ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ (ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956

(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਚੁੱਕੇ ਇਸਦੇ ਅਠਾਈ ਭਾਗ ਵੀ ਪੜੋ ਜੀ)

ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੬ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ ਸਲੋਕਾਂ ਸਹਿਤ:-

ਸਲੋਕ ਮਃ ੨॥ ਅੰਧੇ ਕੈ ਰਾਹਿ ਦਸਿਐ, ਅੰਧਾ ਹੋਇ ਸੁ ਜਾਇ॥ ਹੋਇ ਸੁਜਾਖਾ ਨਾਨਕਾ, ਸੋ ਕਿਉ ਉਝੜਿ ਪਾਇ॥ ਅੰਧੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਨਿ, ਜਿਨ ਮੁਖਿ ਲੋਇਣ ਨਾਹਿ॥ ਅੰਧੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ਖਸਮਹੁ ਘੁਥੇ ਜਾਹਿ॥ ੧ 

ਮਃ ੨॥ ਸਾਹਿਬਿ ਅੰਧਾ ਜੋ ਕੀਆ, ਕਰੇ ਸੁਜਾਖਾ ਹੋਇ॥ ਜੇਹਾ ਜਾਣੈ ਤੇਹੋ ਵਰਤੈ, ਜੇ ਸਉ ਆਖੈ ਕੋਇ॥ ਜਿਥੈ ਸੁ ਵਸਤੁ ਨ ਜਾਪਈ, ਆਪੇ ਵਰਤਉ ਜਾਣਿ॥ ਨਾਨਕ ਗਾਹਕੁ ਕਿਉ ਲਏ, ਸਕੈ ਨ ਵਸਤੁ ਪਛਾਣਿ॥ ੨ 

ਮਃ ੨॥ ਸੋ ਕਿਉ ਅੰਧਾ ਆਖੀਐ, ਜਿ ਹੁਕਮਹੁ ਅੰਧਾ ਹੋਇ॥ ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੁਝਈ, ਅੰਧਾ ਕਹੀਐ ਸੋਇ॥ ੩ 

ਪਉੜੀ॥ ਕਾਇਆ ਅੰਦਰਿ ਗੜੁ ਕੋਟੁ ਹੈ, ਸਭਿ ਦਿਸੰਤਰ ਦੇਸਾ॥ ਆਪੇ ਤਾੜੀ ਲਾਈਅਨੁ, ਸਭ ਮਹਿ ਪਰਵੇਸਾ॥ ਆਪੇ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸਾਜੀਅਨੁ, ਆਪਿ ਗੁਪਤੁ ਰਖੇਸਾ॥ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਜਾਣਿਆ, ਸਚੁ ਪਰਗਟੀਏਸਾ॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਸਚੋ ਸਚੁ ਹੈ, ਗੁਰਿ ਸੋਝੀ ਪਾਈ॥ ੧੬ 

(ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੬ ਦੀ ਸਟੀਕ-ਸਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਸਹਿਤ)

ਸਲੋਕ ਮਃ ੨॥ ਅੰਧੇ ਕੈ ਰਾਹਿ ਦਸਿਐ, ਅੰਧਾ ਹੋਇ ਸੁ ਜਾਇ॥ ਹੋਇ ਸੁਜਾਖਾ ਨਾਨਕਾ, ਸੋ ਕਿਉ ਉਝੜਿ ਪਾਇ॥ ਅੰਧੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਨਿ, ਜਿਨ ਮੁਖਿ ਲੋਇਣ ਨਾਹਿ॥ ਅੰਧੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ਖਸਮਹੁ ਘੁਥੇ ਜਾਹਿ॥ ੧॥ {ਪੰਨਾ ੯੫੪}

ਪਦ ਅਰਥ : —ਰਾਹਿ ਦਸਿਐ—ਰਾਹ ਦੱਸਣ ਨਾਲ। ਅੰਧੇ ਕੈ ਰਾਹਿ ਦਸਿਐ—ਅੰਨ੍ਹੇ ਦੇ ਰਾਹ ਦੱਸਣ ਨਾਲ, ਜੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਮਨੁੱਖ ਰਾਹ ਦੱਸੇ। ਸੁ—ਉਹੀ ਮਨੁੱਖ। ਉਝੜਿ—ਕੁਰਾਹੇ। ਏਹਿ— ਇਹ ਬੰਦੇ (ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਇਹ’ ਜਾਂ ‘ਏਹ’ ਤੋਂ ‘ਏਹਿ’ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਹੈ)। ਆਖੀਅਨਿ—ਆਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ : —ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਆਖੀਅਨੁ’ ਅਤੇ ‘ਆਖਿਅਨਿ’ `ਚ ਫ਼ਰਕ ਵੇਖਣ ਜੋਗ ਹੈ (ਵੇਖੋ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਆਕਰਣ’ )। ਮੁਖਿ—ਮੂੰਹ `ਤੇ। ਲੋਇਣ—ਅੱਖਾਂ।

ਅਰਥ : — "ਅੰਧੇ ਕੈ ਰਾਹਿ ਦਸਿਐ, ਅੰਧਾ ਹੋਇ ਸੁ ਜਾਇ"-ਜੇ ਕੋਈ ਅੰਨ੍ਹਾ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਰਾਹ ਦੱਸੇ ਤਾਂ ਉਸ ਰਾਹ `ਤੇ ਵੀ ਉਹੀ ਟੁਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪ ਵੀ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋਵੇ।

ਹੋਇ ਸੁਜਾਖਾ ਨਾਨਕਾ, ਸੋ ਕਿਉ ਉਝੜਿ ਪਾਇ" -ਹੇ ਨਾਨਕ! ਸੁਜਾਖਾ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਦੇ ਆਖੇ ਲਗ ਕੇ, ਕਦੇ ਵੀ ਕੁਰਾਹੇ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ।

"ਅੰਧੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਨਿ, ਜਿਨ ਮੁਖਿ ਲੋਇਣ ਨਾਹਿ" -ਪਰ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ `ਚ ਅਥਵਾ ਆਤਮਕ ਤਲ `ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹੇ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ `ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਨਾ ਹੋਣ।

"ਅੰਧੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ਖਸਮਹੁ ਘੁਥੇ ਜਾਹਿ"॥ ੧॥ - ਹੇ ਨਾਨਕ! ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਅਥਵਾ ਆਤਮਕ ਤਲ `ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਮਾਲਕ-ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਖੁੰਝੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਣ ਭਾਵ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਆਪਹੁੱਦਰਾ ਤੇ ਮਨਮੁਖਤਾ ਭਰਪੂਰ ਜੀਵਨ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ। ੧।

ਮਃ ੨॥ ਸਾਹਿਬਿ ਅੰਧਾ ਜੋ ਕੀਆ, ਕਰੇ ਸੁਜਾਖਾ ਹੋਇ॥ ਜੇਹਾ ਜਾਣੈ ਤੇਹੋ ਵਰਤੈ, ਜੇ ਸਉ ਆਖੈ ਕੋਇ॥ ਜਿਥੈ ਸੁ ਵਸਤੁ ਨ ਜਾਪਈ, ਆਪੇ ਵਰਤਉ ਜਾਣਿ॥ ਨਾਨਕ ਗਾਹਕੁ ਕਿਉ ਲਏ, ਸਕੈ ਨ ਵਸਤੁ ਪਛਾਣਿ॥ ੨॥ {ਪੰਨਾ ੯੫੪}

ਪਦ ਅਰਥ : —ਸਾਹਿਬਿ—ਸਾਹਿਬ ਨੇ, ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ। ਜੇਹਾ ਜਾਣੈ—ਉਹ ਅੰਨ੍ਹਾ ਭਾਵ ਅਗਿਆਨੀ ਮਨੁੱਖ ਜਿਵੇਂ ਤੇ ਜਿਤਣਾ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਸਉ—ਸੌ ਵਾਰੀ। ਜੇ—ਭਾਵੇਂ, ਜੇਕਰ। ਜਿਥੈ—ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ। ਆਪੇ ਵਰਤਉ—ਆਪਾ-ਭਾਵ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਹਉਮੈ ਤਹਿਤ। ਜਾਣਿ—ਜਾਣੋ।

ਅਰਥ : — "ਸਾਹਿਬਿ ਅੰਧਾ ਜੋ ਕੀਆ, ਕਰੇ ਸੁਜਾਖਾ ਹੋਇ" - ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਾਲਕ-ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਅੰਨ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਭਾਵ ਜੇ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਚ ਨਿਆਂ `ਚ ਹੀ ਵਿਸ਼ੇ-ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਮਾਇਕ ਰਸਾਂ `ਚ ਖੱਚਤ ਰਹਿ ਕੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ `ਚ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਅਮੁਲੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਨੂੰ ਬਿਰਥਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।

ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਕੁਰਾਹੇ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਹੀ ਸੁਜਾਖਾ ਭਾਵ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੇ ਸੋਝੀ ਵੱਲ ਪਰਤ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਹੀ ਸੁਜਾਖਾ ਕਰ ਦੇਵੇ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਵੀ ਇਲਾਹੀ ਗੁਣਾ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰ ਦੇਵੇ।

"ਜੇਹਾ ਜਾਣੈ ਤੇਹੋ ਵਰਤੈ, ਜੇ ਸਉ ਆਖੈ ਕੋਇ" - ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਅੰਨ੍ਹਾ ਭਾਵ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ `ਚ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾ ਰਿਹਾ ਮਨਮੁਖ ਤਾਂ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਹੋਵੇ ਉਹ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਹੀ ਕਰੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੌ ਵਾਰੀ ਪਿਆ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਰਵੇ।

"ਜਿਥੈ ਸੁ ਵਸਤੁ ਨ ਜਾਪਈ, ਆਪੇ ਵਰਤਉ ਜਾਣਿ" - ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ‘ਨਾਮ’ -ਰੂਪ ਪਦਾਰਥ ਅਤਵਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਲਾਹ ਵਾਲੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਓਥੇ ਕੇਵਲ ਉਸਦੇ ਆਪਾ-ਭਾਵ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੀ ਸਮਝ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਭਾਵ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰਹਿਣੀ `ਚ ਮੂਲ ਰੂਪ `ਚ ਹਉਮੈ ਹੀ ਪ੍ਰਬਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

"ਨਾਨਕ ਗਾਹਕੁ ਕਿਉ ਲਏ, ਸਕੈ ਨ ਵਸਤੁ ਪਛਾਣਿ॥ ੨॥ - ਹੇ ਨਾਨਕ! ਜਿਹੜਾ ਗਾਹਕ ਜਿਸ ਸਉਦੇ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਉਹ ਉਸ ਸੌਦੇ ਨੂੰ ਵਿਹਾਵੇ ਗਾ ਵੀ ਕਿਵੇਂ? । ੨।

ਮਃ ੨॥ ਸੋ ਕਿਉ ਅੰਧਾ ਆਖੀਐ, ਜਿ ਹੁਕਮਹੁ ਅੰਧਾ ਹੋਇ॥ ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੁਝਈ, ਅੰਧਾ ਕਹੀਐ ਸੋਇ॥ ੩॥ {ਪੰਨਾ ੯੫੪}

ਪਦ ਅਰਥ : —ਹੁਕਮਹੁ— ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹੁਕਮ `ਚ, ਰਜ਼ਾ `ਚ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੱਚ ਨਿਆਂ `ਚ ਹੀ। ਅੰਧਾ ਨੇਤ੍ਰ-ਹੀਣ।

ਅਰਥ : — "ਸੋ ਕਿਉ ਅੰਧਾ ਆਖੀਐ, ਜਿ ਹੁਕਮਹੁ ਅੰਧਾ ਹੋਇ" - ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹੁਕਮ `ਚ ਹੀ ਨੇਤ੍ਰ-ਹੀਣ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਥਵਾ ਗੁਰਮੱਤ ਦੇ ਅਰਥਾਂ `ਚ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਨਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ।

"ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੁਝਈ, ਅੰਧਾ ਕਹੀਐ ਸੋਇ॥ ੩॥" - ਹੇ ਨਾਨਕ! ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੇਵਲ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਅੰਨ੍ਹਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਤੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਨੂੰ ਨਾ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਮੰਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕਰਣੀ `ਤੇ ਹੀ ਕਿਉਂ ਕਿੰਤੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ੩। {ਪੰਨਾ ੯੫੪}

ਪਉੜੀ॥ ਕਾਇਆ ਅੰਦਰਿ ਗੜੁ ਕੋਟੁ ਹੈ, ਸਭਿ ਦਿਸੰਤਰ ਦੇਸਾ॥ ਆਪੇ ਤਾੜੀ ਲਾਈਅਨੁ, ਸਭ ਮਹਿ ਪਰਵੇਸਾ॥ ਆਪੇ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸਾਜੀਅਨੁ, ਆਪਿ ਗੁਪਤੁ ਰਖੇਸਾ॥ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਜਾਣਿਆ, ਸਚੁ ਪਰਗਟੀਏਸਾ॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਸਚੋ ਸਚੁ ਹੈ, ਗੁਰਿ ਸੋਝੀ ਪਾਈ॥ ੧੬॥

ਪਦ ਅਰਥ : —ਲਾਈਅਨੁ— ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਲਗਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਾਜੀਅਨੁ— ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਸਾਜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਗੁਰ ਸੇਵਾ—ਗੁਰੂ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸੇਵਾ, ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ `ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ। ਗੁਰਿ—ਗੁਰੂ ਰਾਹੀਂ। {ਪੰਨਾ ੯੫੫}

ਅਰਥ : — "ਕਾਇਆ ਅੰਦਰਿ ਗੜੁ ਕੋਟੁ ਹੈ, ਸਭਿ ਦਿਸੰਤਰ ਦੇਸਾ" - ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਹਿਰਦਾ-ਰੂਪ ਕਿਲ੍ਹਾ ਤੇ ਗੜ੍ਹ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਆਪ ਵੀ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ-ਦਿਸਾਂਤ੍ਰਾਂ ਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਂਵਾਂ `ਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਤੇ ਵਸਿਆ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ।

"ਆਪੇ ਤਾੜੀ ਲਾਈਅਨੁ, ਸਭ ਮਹਿ ਪਰਵੇਸਾ" -ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਮਾਨੋ ਤਾੜੀ ਲਗਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਭਾਵ ਹਰੇਕ ਜੀਵ ਅੰਦਰ ਜੀਵਨ ਰੂਪ ਹੋ ਕੇ ਜਗਜੀਵਨ ਦਾਤਾ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਹੀ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

"ਆਪੇ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸਾਜੀਅਨੁ, ਆਪਿ ਗੁਪਤੁ ਰਖੇਸਾ" - ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਸਾਅਿਾ ਹੋਇਆਂ ਤੇ ਇਹ ਸਮੂਚੀ ਰਚਨਾ ਰਚੀ ਹੋਈ ਹੈ ਬਲਕਿ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਪ ਹੀ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ `ਚ ਲੁਕਾਇਆ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ।

"ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਜਾਣਿਆ, ਸਚੁ ਪਰਗਟੀਏਸਾ" - ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀ ਹੋਈ ਇਹ ਸੂਝ ਵੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮ `ਚ ਟੁਰਿਆਂ ਭਾਵ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ; ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਘਰ `ਚੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

"ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਸਚੋ ਸਚੁ ਹੈ, ਗੁਰਿ ਸੋਝੀ ਪਾਈ"॥ ੧੬॥ - ਹਰ ਥਾਂ `ਤੇ ਸਦ-ਥਿਰ ਤੇ ਸੱਚੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਵਾਸਾ ਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਹ ਸੋਝੀ ਕੇਵਲ "ਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ" ਭਾਵ ਸਤਿਗੁਰੂ ਅਥਵਾ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ੧੬। ਯਥਾ:-

() "ਸਰਬ ਜੋਤਿ ਰੂਪੁ ਤੇਰਾ ਦੇਖਿਆ, ਸਗਲ ਭਵਨ ਤੇਰੀ ਮਾਇਆ" (ਪੰ: ੩੪੪)

() "ਰਾਜ ਜੋਬਨ ਪ੍ਰਭ ਤੂੰ ਧਨੀ॥ ਤੂੰ ਨਿਰਗੁਨ, ਤੂੰ ਸਰਗੁਨੀ’ (ਪੰ: ੨੧੧)

() "ਨਿਰਗੁਣ ਰਾਮ ਗੁਣਹ ਵਸਿ ਹੋਇ, ਆਪੁ ਨਿਵਾਰਿ ਬੀਚਾਰੇ ਸੋਇ" (ਪੰ: ੨੨੨)

() "ਨਿਰੰਕਾਰ ਆਕਾਰ ਆਪਿ ਨਿਰਗੁਨ ਸਰਗੁਨ ਏਕ॥ ਏਕਹਿ ਏਕ ਬਖਾਨਨੋ ਨਾਨਕ ਏਕ ਅਨੇਕ" (ਪੰ: ੨੫੦) ਆਦਿ (ਚਲਦਾ) #Instt.Pau.16..29th.v... Ramkali ki vaar M.-3-02.20-P.16th

ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’, ਪੁਸਤਕਾ ਤੇ ਹੁਣ ਗੁਰਮੱਤ ਸੰਦੇਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਅਰੰਭ ਹੋਈ ਲੜੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਸੰਬੰਧਤ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਸਦਾ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾਏ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।

ਰਾਮਕਲੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩

(ਪੰ: ੯੪੭ ਤੋ ੯੫੬)

ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ ਸਹਿਤ

(ਕਿਸ਼ਤ- ਉਨੱਤੀਵੀਂ))

For all the Self Learning Gurmat Lessons (Excluding Books) written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi-All the rights are reserved with the writer himself; but easily available in proper Deluxe Covers for

(1) Further Distribution within ‘Guru Ki Sangat’

(2) For Gurmat Stalls

(3) For Gurmat Classes & Gurmat Camps

with intention of Gurmat Parsar, at quite nominal printing cost i.e. mostly Rs 400/-(but in rare cases Rs. 450/-) per hundred copies (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24

Ph 91-11-26236119, 46548789 ® Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

Emails- [email protected] & [email protected]

web sites-

www.gurbaniguru.org

theuniqeguru-gurbani.com

gurmateducationcentre.com




.