| . |
|
☬ਰਾਮਕਲੀ
ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ☬
(ਪੰ: ੯੪੭ ਤੋ ੯੫੬)
ਸਟੀਕ,
ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-ਪੰਜੀਵੀਂ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕ: ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਚੁੱਕੇ ਇਸਦੇ
ਚੌਵੀ ਭਾਗ ਹੋਰ ਵੀ
ਪੜੋ ਜੀ)
ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੩ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ ਸਲੋਕਾਂ ਸਹਿਤ:-
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩॥ ਮੂਰਖੁ ਹੋਵੈ ਸੋ ਸੁਣੈ, ਮੂਰਖ ਕਾ ਕਹਣਾ॥ ਮੂਰਖ ਕੇ ਕਿਆ
ਲਖਣ ਹੈ, ਕਿਆ ਮੂਰਖ ਕਾ ਕਰਣਾ॥ ਮੂਰਖੁ ਓਹੁ ਜਿ ਮੁਗਧੁ ਹੈ, ਅਹੰਕਾਰੇ ਮਰਣਾ॥ ਏਤੁ ਕਮਾਣੈ ਸਦਾ
ਦੁਖੁ, ਦੁਖ ਹੀ ਮਹਿ ਰਹਣਾ॥ ਅਤਿ ਪਿਆਰਾ ਪਵੈ ਖੂਹਿ, ਕਿਹੁ ਸੰਜਮੁ ਕਰਣਾ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਸੁ ਕਰੇ
ਵੀਚਾਰੁ, ਓਸੁ ਅਲਿਪਤੋ ਰਹਣਾ॥ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪੈ ਆਪਿ ਉਧਰੈ, ਓਸੁ ਪਿਛੈ ਡੁਬਦੇ ਭੀ ਤਰਣਾ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ
ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਕਰੇ, ਜੋ ਦੇਇ ਸੁ ਸਹਣਾ॥
੧ ॥
ਮਃ ੧॥ ਨਾਨਕੁ ਆਖੈ ਰੇ ਮਨਾ, ਸੁਣੀਐ ਸਿਖ ਸਹੀ॥ ਲੇਖਾ ਰਬੁ ਮੰਗੇਸੀਆ,
ਬੈਠਾ ਕਢਿ ਵਹੀ॥ ਤਲਬਾ ਪਉਸਨਿ ਆਕੀਆ, ਬਾਕੀ ਜਿਨਾ ਰਹੀ॥ ਅਜਰਾਈਲੁ ਫਰੇਸਤਾ, ਹੋਸੀ ਆਇ ਤਈ॥ ਆਵਣੁ
ਜਾਣੁ ਨ ਸੁਝਈ, ਭੀੜੀ ਗਲੀ ਫਹੀ॥ ਕੂੜ ਨਿਖੁਟੇ ਨਾਨਕਾ, ਓੜਕਿ ਸਚਿ ਰਹੀ॥
੨ ॥
ਪਉੜੀ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਸਭੁ ਸਰੀਰੁ ਹੈ, ਹਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਸਭੁ ਆਪੈ॥ ਹਰਿ ਕੀ
ਕੀਮਤਿ ਨ ਪਵੈ, ਕਿਛੁ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਪੈ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਸਾਲਾਹੀਐ, ਹਰਿ ਭਗਤੀ ਰਾਪੈ॥ ਸਭੁ ਮਨੁ ਤਨੁ
ਹਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਅਹੰਕਾਰੁ ਗਵਾਪੈ॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹਰਿ ਕਾ ਖੇਲੁ ਹੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਿਸੈ ਬੁਝਾਈ॥
੧੩ ॥
( ਪਉੜੀ
ਨੰ: ੧੩ ਦੀ ਸਟੀਕ-ਸਲੋਕਾਂ
ਅਤੇ
ਲੋੜੀਂਦੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ
ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਸਹਿਤ)
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩॥ ਮੂਰਖੁ ਹੋਵੈ ਸੋ ਸੁਣੈ, ਮੂਰਖ ਕਾ ਕਹਣਾ॥ ਮੂਰਖ ਕੇ ਕਿਆ
ਲਖਣ ਹੈ, ਕਿਆ ਮੂਰਖ ਕਾ ਕਰਣਾ॥ ਮੂਰਖੁ ਓਹੁ ਜਿ ਮੁਗਧੁ ਹੈ, ਅਹੰਕਾਰੇ ਮਰਣਾ॥ ਏਤੁ ਕਮਾਣੈ ਸਦਾ
ਦੁਖੁ, ਦੁਖ ਹੀ ਮਹਿ ਰਹਣਾ॥ ਅਤਿ ਪਿਆਰਾ ਪਵੈ ਖੂਹਿ, ਕਿਹੁ ਸੰਜਮੁ ਕਰਣਾ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਸੁ ਕਰੇ
ਵੀਚਾਰੁ, ਓਸੁ ਅਲਿਪਤੋ ਰਹਣਾ॥ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪੈ ਆਪਿ ਉਧਰੈ, ਪਿਛੈ ਡੁਬਦੇ ਭੀ ਤਰਣਾ॥ ਨਾਨਕ ਜੋ ਤਿਸੁ
ਭਾਵੈ ਸੋ ਕਰੇ, ਜੋ ਦੇਇ ਸੁ ਸਹਣਾ॥ ੧॥
{ਪੰਨਾ ੯੫੩}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਲਖਣ—ਲੱਛਣ,
ਇਲਾਮਤਾਂ। ਕਰਣਾ—ਕਰਤੱਬ।
ਮੁਗਧੁ—ਮੋਹਿਆ
ਹੋਇਆ, ਮਾਇਆ ਦਾ ਠੱਗਿਆ ਹੋਇਆ।
ਏਤੁ ਕਮਾਣੈ—ਮਾਇਆ
ਦੇ ਮੋਹ ਤੇ ਅਹੰਕਾਰ `ਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ।
ਅਤਿ ਪਿਆਰਾ—ਮਾਇਆ
ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਹਰ ਸਮੇਂ ਮਾਇਕ ਰਸਾਂ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂਦਾਰੀ `ਚ ਗ੍ਰਸਤ।
ਕਿਹੁ ਸੰਜਮ ਕਰਣਾ—ਬਚਾਉ
ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਖੂਹਿ—ਮਾਇਆ
ਦੇ ਖੂਹ `ਚ। ਸੰਜਮੁ—ਬਚਾਉ
ਦਾ ਉੱਦਮ। ਕਿਹੁ—ਕਿਛੁ,
ਕੋਈ। ਅਲਿਪਤ—ਵੱਖਰਾ,
ਨਿਰਾਲਾ।
ਅਰਥ :
— "ਮੂਰਖੁ
ਹੋਵੈ ਸੋ ਸੁਣੈ, ਮੂਰਖ ਕਾ ਕਹਣਾ" -ਮੂਰਖ
ਦਾ ਕਿਹਾ ਵੀ ਮੂਰਖ ਹੀ ਸੁਣਦਾ ਹੈ ਭਾਵ, ਮੂਰਖ ਬਿਰਤੀ ਵਾਲੇ ਦੇ ਕਹੇ `ਤੇ ਉਹੀ ਲੱਗਦਾ ਤੇ ਉਸ
ਅਨੁਸਾਰ ਉਹੀ ਚਲਦਾ ਹੈ ਹ ਜਿਹੜਾ ਆਪ ਵੀ ਮੂਰਖ ਹੀ ਹੋਵੇ।
"ਮੂਰਖ ਕੇ ਕਿਆ ਲਖਣ ਹੈ, ਕਿਆ ਮੂਰਖ ਕਾ ਕਰਣਾ" - ਮੂਰਖ
ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ? ਭਾਵ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਮੂਰਖ ਦੀ ਕਰਤੂਤ, ਕਰਣੀ ਤੇ ਰਹਿਣੀ ਆਦਿ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
"ਮੂਰਖੁ ਓਹੁ ਜਿ ਮੁਗਧੁ ਹੈ, ਅਹੰਕਾਰੇ ਮਰਣਾ" -
ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਮੂਰਖ ਤੇ ਮੁਗਧ ਉਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਹਾ ਤੇ ਮੰਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਜੀਵਨ
ਰਹਣੀ ਕਰਕੇ ਮਾਇਆ ਦਾ ਠੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਤੇ ਅਹੰਕਾਰੀ ਬਿਰਤੀ ਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਆਤਮਕ ਤਲ `ਤੇ ਮੁਰਦਾ ਜੀਵਨ
ਹੀ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।
"ਏਤੁ ਕਮਾਣੈ ਸਦਾ ਦੁਖ, ੁ ਦੁਖ ਹੀ ਮਹਿ ਰਹਣਾ" - ਮਾਇਆ
ਦੀ ਮਸਤੀ `ਚ ਤੇ ਹਉਮੈ-ਅਹੰਕਾਰ `ਚ ਗ੍ਰਸਿਆ ਹੋਇਆ ਇਨਸਾਨ ਜੋ ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਦਲੇ `ਚ ਉਸ ਤੋਂ
ਉਹ ਸਦਾ ਦੁੱਖ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪਾਉਨਦਾ ਤੇ ਦੁਖੀ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
"ਅਤਿ ਪਿਆਰਾ ਪਵੈ ਖੂਹਿ ਕਿਹੁ ਸੰਜਮੁ ਕਰਣਾ" -
ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਬਹੁਤਾ ਪਿਆਰ ਕਰਣ ਵਾਲਾ
ਮਨੁੱਖ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਦੇ ਖੂਹ `ਚ ਹੀ ਡਿੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫ਼ਿਰ ਉਸ ਦੇ ਬਚਾਉ ਲਈ ਭਲਾ
ਕਿਹੜਾ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਢੰਗ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਭਾਵ ਸੁਆਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਾਂ ਫ਼ਿਰ ਉਹ ਕਿਹੜਾ ਢੰਗ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪੱਖੋਂ ਕੁਰਾਹੇ ਪਏ ਹੋਏ ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵੀ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ
ਮਨੁੱਖ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਪ੍ਰਤਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਤਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵੀ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇ।
"ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਸੁ ਕਰੇ ਵੀਚਾਰੁ, ਓਸੁ ਅਲਿਪਤੋ ਰਹਣਾ" -
ਤਾਂ ਤੇ ਉੱਤਰ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ `ਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਗਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ
ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਉਸ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਦੇ ਖੂਹ `ਚ ਡਿਗਣ ਤੇ ਗ਼ਰਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹੈਾਂ ਉਸ
ਦਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵੀ ਬਿਰਥਾ ਤੇ ਅਜ਼ਾਈ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵੀ ਸਫ਼ਲ ਮਨੁੱਖਾ ਹੋ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
"ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪੈ ਆਪਿ ਉਧਰੈ ਓਸੁ ਪਿਛੈ ਡੁਬਦੇ ਭੀ ਤਰਣਾ" -
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੀਵਨ ਪੱਖੋਂ ਕੁਰਾਹੇ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਮਨੁੱਖ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਮ
ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪ ਤਾਂ ਬਚਦਾ ਹੈ ਹੈ ਬਲਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੂਰਨਿਆਂ ਤੇ ਟੁਰ ਕੇ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤੇ ਡੁੱਬ
ਰਹੇ ਸਾਥੀ ਭੀ ਬਚ ਜਾਦੇ ਤੇ ਸਫ਼ਲ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
"ਨਾਨਕ ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਕਰੇ, ਜੋ ਦੇਇ ਸੁ ਸਹਣਾ॥ ੧॥" - ਹੇ
ਨਾਨਕ! ਜੋ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਭਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਹੀ ਉਹ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਪੈ ਕੇ ਦੁੱਖ
ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਅਲੋਪ ਰਹਿ ਕੇ ਸੁਖ) ਜੋ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇਂਦਾ ਹੈ ਉਹੀ ਜੀਵ ਸਹਾਰਦਾ ਹੈ। ੧। ਯਥਾ:-
() "ਦੂਜੈ ਲਗੇ ਪਚਿ ਮੁਏ ਮੂਰਖ ਅੰਧ ਗਵਾਰ॥ ਬਿਸਟਾ ਅੰਦਰਿ ਕੀਟ ਸੇ ਪਇ ਪਚਹਿ
ਵਾਰੋ ਵਾਰ॥ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਰਤੇ
ਸੇ ਰੰਗੁਲੇ, ਗੁਰ ਕੈ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ" (ਪੰ: ੮੫)
() "ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਸਚੁ ਪਾਇਆ ਜਿਨੑ ਕੈ ਹਿਰਦੈ ਸਚੁ ਵਸਾਇਆ॥
ਮੂਰਖ ਸਚੁ ਨ ਜਾਣਨੀੑ ਮਨਮੁਖੀ ਜਨਮੁ
ਗਵਾਇਆ॥ ਵਿਚਿ ਦੁਨੀਆ ਕਾਹੇ ਆਇਆ"॥ ੮ ॥
(ਪੰ: ੪੬੭)
() "ਊਚੇ ਕੂਕਹਿ ਵਾਦਾ ਗਾਵਹਿ ਜੋਧਾ ਕਾ ਵੀਚਾਰੁ॥ ਮੂਰਖ ਪੰਡਿਤ ਹਿਕਮਤਿ
ਹੁਜਤਿ ਸੰਜੈ ਕਰਹਿ ਪਿਆਰੁ "
(ਪੰ: ੪੬੯)
ਮਃ ੧॥ ਨਾਨਕੁ ਆਖੈ ਰੇ ਮਨਾ, ਸੁਣੀਐ ਸਿਖ ਸਹੀ॥ ਲੇਖਾ ਰਬੁ ਮੰਗੇਸੀਆ,
ਬੈਠਾ ਕਢਿ ਵਹੀ॥ ਤਲਬਾ ਪਉਸਨਿ ਆਕੀਆ, ਬਾਕੀ ਜਿਨਾ ਰਹੀ॥ ਅਜਰਾਈਲੁ ਫਰੇਸਤਾ, ਹੋਸੀ ਆਇ ਤਈ॥ ਆਵਣੁ
ਜਾਣੁ ਨ ਸੁਝਈ, ਭੀੜੀ ਗਲੀ ਫਹੀ॥ ਕੂੜ ਨਿਖੁਟੇ ਨਾਨਕਾ, ਓੜਕਿ ਸਚਿ ਰਹੀ॥ ੨॥
{ਪੰਨਾ ੯੫੩}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਸਹੀ—ਸੱਚੀ।
ਸਿਖ—ਸਿੱਖਿਆ।
ਵਹੀ—ਅਮਲਾਂ
ਦੀ ਕਿਤਾਬ। ਤਲਬਾ—ਸੱਦੇ।
ਆਕੀ—ਬਾਗ਼ੀ।
ਬਾਕੀ—ਲੇਖੇ
`ਚੋਂ ਬਕਾਇਆ।
ਅਜਰਾਈਲੁ ਫਰੇਸਤਾ—ਮੌਤ
ਦਾ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ। ਤਈ—ਤਿਆਰ,
ਤਈਨਾਤ, ਮੁਕੱਰਰ।
ਫਹੀ—ਫਸੀ ਹੋਈ ਜਿੰਦ
ਨੂੰ। ਕੂੜ—ਕੂੜ
ਕਮਾਣ ਵਾਲੇ, ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ `ਚ ਗ੍ਰਸਤ, ਦੂਨੀਦਾਰ।
ਨਿਖੁਟੇ—ਹਾਰ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਚਿ—ਸੱਚ
ਦੀ ਰਾਹੀਂ, ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਕੀਤਿਆਂ।
ਆਵਣ ਜਾਣੁ—ਕੋਈ
ਚਾਰਾ, ਕਿੱਧਰ ਜਾਵਾਂ ਕੀਹ ਕਰਾਂ? —ਇਹ ਗੱਲ।
ਅਰਥ :
— "ਨਾਨਕੁ
ਆਖੈ ਰੇ ਮਨਾ, ਸੁਣੀਐ ਸਿਖ ਸਹੀ" -
ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ—ਹੇ ਮਨ! ਸੱਚੀ
ਸਿੱਖਿਆ ਸੁਣ।
"ਲੇਖਾ ਰਬੁ ਮੰਗੇਸੀਆ ਬੈਠਾ ਕਢਿ ਵਹੀ" -
ਤੇਰੇ ਕੀਤੇ ਅਮਲਾਂ ਦੇ ਲੇਖੇ ਵਾਲੀ ਕਿਤਾਬ ਕੱਢ ਕੇ ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਰੱਬ ਤੈਥੋਂ) ਹਿਸਾਬ ਪੁੱਛੇਗਾ।
"ਤਲਬਾ ਪਉਸਨਿ ਆਕੀਆ, ਬਾਕੀ ਜਿਨਾ ਰਹੀ" - ਜਿਨ੍ਹਾਂ-ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਵਲ ਲੇਖੇ ਦੀ ਬਾਕੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ-ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਨਮੁਖਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦੇ ਪੈਣਗੇ।
"ਅਜਰਾਈਲੁ ਫਰੇਸਤਾ, ਹੋਸੀ ਆਇ ਤਈ" - ਮੌਤ
ਦਾ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ ਕੀਤੇ ਕਰਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁੱਖ ਦੇਣ ਲਈ ਸਿਰ `ਤੇ ਆ ਤਿਆਰ ਖੜਾ ਹੋਵੇਗਾ।
"ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ਨ ਸੁਝਈ, ਭੀੜੀ ਗਲੀ ਫਹੀ" - ਉਸ
ਔਕੜ `ਚ ਫਸੀ ਹੋਈ ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਔੜਦਾ ਨਹੀਂ।
"ਕੂੜ ਨਿਖੁਟੇ ਨਾਨਕਾ, ਓੜਕਿ ਸਚਿ ਰਹੀ॥ ੨॥" - ਹੇ
ਨਾਨਕ! ਕੂੜ ਦੇ ਵਪਾਰੀ ਹਾਰ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੱਚ ਦਾ ਸਉਦਾ ਕੀਤਿਆਂ ਹੀ ਅੰਤ ਨੂੰ ਰਹਿ
ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਭਾਵ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ੨।
(ਨੋਟ :
—ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਸਲੋਕ
ਗੁਰਦੇਵ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੱਜਣ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਬਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਨੁਸਾੲ ਸਾਂਝਾਂ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ
ਸਪਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ)। ਯਯਯਯ
ਪਉੜੀ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਸਭੁ ਸਰੀਰੁ ਹੈ, ਹਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਸਭੁ ਆਪੈ॥ ਹਰਿ ਕੀ
ਕੀਮਤਿ ਨ ਪਵੈ, ਕਿਛੁ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਪੈ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਸਾਲਾਹੀਐ, ਹਰਿ ਭਗਤੀ ਰਾਪੈ॥ ਸਭੁ ਮਨੁ ਤਨੁ
ਹਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਅਹੰਕਾਰੁ ਗਵਾਪੈ॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹਰਿ ਕਾ ਖੇਲੁ ਹੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਿਸੈ ਬੁਝਾਈ॥ ੧੩॥
{ਪੰਨਾ ੯੫੩}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਸਚੁ—ਹਰ
ਜਗ੍ਹਾ। ਆਪੈ—ਆਪ
ਹੀ। ਨ ਜਾਪੈ—ਨਹੀਂ
ਸੁੱਝਦਾ। ਰਾਪੈ—ਰੰਗੇ
ਜਾਈਦਾ ਹੈ। ਗਵਾਪੈ—ਨਾਸ
ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਸੈ—ਕਿਸੇ ਵਿਰਲੇ
ਨੂੰ।
ਅਰਥ :
— "ਹਰਿ
ਕਾ ਸਭੁ ਸਰੀਰੁ ਹੈ, ਹਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਸਭੁ ਆਪੈ" -ਇਹ
ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਮਾਨੋ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਹੀ ਸਰੀਰ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਰੇ-ਜ਼ਰੇ `ਚ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਹੀ ਵਿਆਪਕ ਹੈ।
"ਹਰਿ ਕੀ ਕੀਮਤਿ ਨ ਪਵੈ, ਕਿਛੁ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਪੈ" -
ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਵਡਿਆਈਆਂ ਦਾ
ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪੈ ਸਕਦਾ, ਕੋਈ ਵੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਔੜਦੀ ਕਿ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ
ਵਡਿਆਈਆਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰ ਸਕੀਏ।
"ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਸਾਲਾਹੀਐ, ਹਰਿ ਭਗਤੀ ਰਾਪੈ" - ਸਤਿਗੁਰੂ
ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਭਾਵ ਕੇਵਲ ਸ਼-ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕੀਤੀ ਜਾ
ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਜੋ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਭਗਤੀ `ਚ ਹੀ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
"ਸਭੁ ਮਨੁ ਤਨੁ ਹਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਅਹੰਕਾਰੁ ਗਵਾਪੈ" - ਉਸ
ਦਾ ਮਨ ਤੇ ਤਨ ਖਿੜ ਉਠਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੌ ਹਉੰੇ-ਅਹੰਕਾਰ ਨਾਸ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
"ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹਰਿ ਕਾ ਖੇਲੁ ਹੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਿਸੈ ਬੁਝਾਈ॥ ੧੩॥" - ਇਹ
ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਆਪਣੂ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਮਾਨੋ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਇੱਕ ਤਮਾਸ਼ਾ ਤੇ ਖੇਡ ਹ; ਜਦਕਿ
ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਅਥਵਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਸੇ ਵਿਰਲੇ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਡ ਦੀ
ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ੧੩।
(ਚਲਦਾ)
#Instt.Pau.13-25th.v... Ramkali ki vaar
M.-3-02.20-P.13thv..
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’, ਪੁਸਤਕਾ ਤੇ ਹੁਣ ਗੁਰਮੱਤ ਸੰਦੇਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਅਰੰਭ ਹੋਈ ਲੜੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ
ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਸੰਬੰਧਤ ਪ੍ਰਵਾਰ
ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ
ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਸਦਾ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾਏ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ
‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
ਰਾਮਕਲੀ
ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ
੩
(ਪੰ:
੯੪੭ ਤੋ ੯੫੬)
ਸਟੀਕ,
ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ
ਦਰਸ਼ਨ ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ- ਬਾਈਵੀਂ))
For all the Self Learning Gurmat Lessons ( Excluding
Books) written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh
Missionary, Delhi-All the rights are reserved with the writer himself; but
easily available in proper Deluxe Covers for
(1) Further Distribution within ‘Guru Ki Sangat’
(2) For Gurmat Stalls
(3) For Gurmat Classes & Gurmat Camps
with intention of Gurmat Parsar, at quite nominal printing
cost i.e. mostly Rs 400/-(but in rare cases Rs. 450/-) per hundred copies
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16
Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24
Ph 91-11-26236119, 46548789 ® Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
Emails- [email protected] & [email protected]
web sites-
www.gurbaniguru.org
theuniqeguru-gurbani.com
gurmateducationcentre.com
|
. |