| . |
|
☬
ਰਾਮਕਲੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩
☬
(ਪੰ: ੯੪੭ ਤੋ ੯੫੬)
ਸਟੀਕ,
ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-ਤੀਜੀ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕ: ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ-ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਚੁੱਕੇ ਦੋ ਭਾਗ ਵੀ ਪੜੋ ਜੀ)
(ਞ)
ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਸਰੂਪ ਕੇਵਲ ਪਉੜੀਆਂ
ਹੀ ਸਨ ਅਤੇ…- ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ
ਸਚਾਈ ਇਹ ਵੀ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਗਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੀਆਂ ਸਮੂਹ ਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਨਿਖੇੜ ਕੇ ਅਤੇ ਅੱਡ
ਕਰਕੇ, ਖਾਲੀ ਪਉੜੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ `ਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ
‘ਸੱਤੇ ਬਲਵੰਡ ਕੀ ਵਾਰ’ ਅਤੇ
‘ਬਸੰਤ ਕੀ ਵਾਰ’ ਮਹਲਾ ੫’
ਸਮੇਤ
ਬਾਈ ਦੀਆਂ ਬਾਈ
ਵਾਰਾਂ `ਚੋਂ ਹਰੇਕ ਵਾਰ,
ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ
ਇਕ-ਇਕ ਕੇੰਦ੍ਰੀ ਮਜ਼ਮੂਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ
ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਲਕਿ ਊਥੇ ਹਰੇਕ ਵਾਰ `ਚ,
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ
ਹਰੇਕ ਵੱਖਰੀ-ਵੱਖਰੀ ਵਾਰ ਦਾ
ਕੇੰਦ੍ਰੀ ਮਜ਼ਮੂਨ
ਅਥਵਾ
ਕੇਂਦੀ ਭਾਵ
ਵੀ ਪਉੜੀਵਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ
"ਬਾਣੀ
– "ਅਸਾ ਕੀ ਵਾਰ"
ਦਾ
ਕੇਂਦ੍ਰੀ ਮਜ਼ਮੂਨ ਤੇ
ਕੇਂਦ੍ਰੀ ਭਾਵ
ਹੈ
"ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦਾ ਮਨੋਰਥ"।
ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਉਥੇ
ਪਹਿਲੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਬਾਣੀ
"ਅਸਾ ਕੀ ਵਾਰ"
ਵਿਚਲੇ
ਉਸ
"ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੇ ਮਨੋਰਥ"
ਵਾਲੇ
ਕੇਂਦ੍ਰੀ ਭਾਵ
ਨੂੰ ਉਸ ਵਾਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਉੜੀ ਤੋਂ
ਅਰੰਭ ਕਰਕੇ
ਉਸ ਵਾਰ ਦੀਆਂ
੨੪ ਦੀਆਂ ੨੪ ਪਉੜੀਆਂ `ਚ ਸਮਾਪਤੀ ਤੀਕ
ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ।
ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਵਿਚਾਰ-ਅਧੀਨ
"ਰਾਮਕਲੀ
ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩
ਦਾ
"ਪ੍ਰੋ: ਸਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ `ਚ
ਕੇਂਦ੍ਰੀ ਭਾਵ ਹੈ:-ਸਰਬ-ਵਿਆਪਕ
ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪਾ ਕੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਦਾ ਹੈ ਤੇ
ਆਪਣੀ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
ਆਪਣੀ ਰਚੀ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਭੀ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਫਸਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਆਪਣੀ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ
ਭੀ ਆਪ ਹੀ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
(ਤ)
ਸਿੱਟਾ ਇਹ-
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੀਆਂ ਬਾਈ ਦੀਆਂ ਬਾਈ
ਵਾਰਾਂ `ਚੋਂ ਹਰੇਕ
ਵਾਰ
ਨੂੰ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਲਿਖਣ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਰੇਕ ਵਾਰ ਲਈ
ਵੱਖਰਾ-ਵੱਖਰਾ ਕੇਂਦ੍ਰੀ
ਮਜ਼ਮੂਨ ਅਥਵਾ ਉਸ ਲਈ
ਕੇਂਦ੍ਰੀ ਭਾਵ
ਰਖਿਆ,
ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਗੁਰੂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ ਨੇ ਉਸ
ਵਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ; ਉਪ੍ਰੰਤ ਉਸ ਵਾਰ ਵਿੱਚਲੇ
ਕੇਂਦ੍ਰੀ ਮਜ਼ਮੂਨ
ਨੂੰ ਉਸ ਵਾਰ ਦੀਆਂ
ਸਮੂਹ ਪਉੜੀਆਂ `ਚ,
ਉਸ ਵਾਰ ਦੀ
ਸਮਾਪਤੀ ਤੀਕ
ਪਉੜੀ ਦਰ ਪਉੜੀ
ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਭਾਇਆ ਵੀ।
ਇਸ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਨਹੀਂ
ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੀਆਂ ਕੇਵਲ ਵਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਹੀ
"ਗੁਰੂ ਪਾਤਸ਼ਾਹਾਹੀਆਂ" ਰਾਹੀਂ
ਬਿਨਾ ਲੋੜ ਤੇ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ
ਕੇਂਦ੍ਰੀ ਭਾਵ
ਦੇ ਲਿਖੀ ਜਾਂ ਰਚੀ ਗਈ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੋਵੇ।
ਫ਼ਿਰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਸਮੇਂ,
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ
ਇਨ੍ਹਾਂ
ਕੁਲ
੨੨ `ਚੋਂ ੨੦ ਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚਲੀਆਂ ਇਕ-ਇਕ
ਪਉੜੀ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰੇਕ
ਸੰਬੰਧਤ
ਪਉੜੀ ਨਾਲ
ਸਲੋਕਾਂ ਨੂੰ
ਵਿਆਖਿਆ ਰੂਪ
ਜੋੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਰਾਂ `ਚ, ਕਮਾਲ ਦੀ ਸਚਾਈ ਅਤੇ ਗੁਰਦੇਵ ਦੀ ਮਹਾਨ
ਵਿੱਦਵਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸਬੂਤ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ
ਨੇ ਹਰੇਕ ਪਉੜੀ ਨਾਲ:-
ਉਸ ਪਉੜੀ `ਚ ਆ ਰਹੀ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਣ ਲਈ
ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਵਾਰ ਵਿੱਚਲੀ ਹਰੇਕ
ਪਉੜੀ ਦੇ ਅਰਥ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ
ਕੇ ਉਸ ਪਉੜੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ
ਸਰੂਪ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਚੋਣ
ਵਾਰ ਦੀਆਂ ਪਉੜੀਆਂ ਨਾਲ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਢੁੱਕਵੀਂ
ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਾਹੀਂ
ਵਾਰਾਂ ਵਿਚਾਲੇ
ਗੁਰੂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ
ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ
ਮਾਤ੍ਰ ਖਾਨਾਪੁਰੀ
ਜਾਂ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੇ ਗੁਰੂ-ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ
ਦੇ ਸਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਜਜ਼ਬ
ਕਰਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਤਾਂ ਵੀ
ਵਾਰਾਂ `ਚ ਸਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੇ
ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ, ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਵੇਰਵਾ ਵੀ ਆਵੇਗਾ
ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ:-
(ਥ)
ਨੌਂਵੇਂ ਮਹਲੇ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਨੌਂਵੇਂ ਮਹਲੇ ਦੇ ਸਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ-
ਇਸੇ ਲੜੀ `ਚ
ਅਸਾਂ ਇਹ ਵੀ ਚੇਤੇ ਰਖਣਾ ਹੈ ਕਿ
"ਨੌਂਵੇਂ ਮਹਲੇ ਦੇ ਸਲੋਕ
ਅਤੇ
ਨੌਂਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਬਾਣੀ",
ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਸੁਭਾਵਕ ਹੀ
ਪੰਜਵੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਾਹੀਂ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਚੀ ਗਈ ਸੀ:-
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੀਆਂ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮ੍ਹੂਹ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਅਤੇ
ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ੫੭ ਸਲੋਕਾਂ ਨੂੰ" ਬਾਅਦ `ਚ
ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਆਪ
"ਸ੍ਰੀ ਕੇਸ ਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਥਾਨ
`ਤੇ" ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ
ਪਾਸੋਂ "ਆਦਿ ਬੀੜ" `ਚ
ਦਰਜ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਰਚੀ ਹੋਈ ਉਸ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਣ ਕੀਤਾ।
(ਦ)
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅਸਾਂ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ੫੭ ਸਲੋਕ,
ਪਹਿਲੀਆਂ ਪੰਜ ਪਾਸਸ਼ਾਹੀਆਂ ਦੇ ਸਲੋਕਾਂ
ਵਾਂਙ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਇਹ
੫੭ ਦੇ ੫੭ ਸਲੋਕ ਲੜੀਵਾਰ
ਹਨ ਅਤੇ ਮੂਲ ਰੂਪ `ਚ ਇੱਕੋ
ਹੀ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ
ਨਜ਼ਮੂਨ ਨੂੰ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸੇ ਲਈ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ
੫੭ ਸਲੋਕਾਂ
ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ `ਤੇ॥ ੫੭॥ ੧॥
ਭਾਵ ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਅੰਕ
(੫੭)
ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਉਚੇਚੇ ਅੰਕ
(੧)
ਵੀ ਲਗਵਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
(ਧ) ਇਥੋਂ ਤੀਕ ਕਿ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਤਰਤੀਬ
ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ
ਨੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਿਹੜੀ ਤਰਤੀਬ
ਦਿੱਤੀ ਸੀ;
ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਨੇ
ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ
ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਣ ਸਮੇਂ
ਉਸ `ਚ
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਾਹੀਂ "ਆਦਿ
ਬੀੜ" ਵਿੱਚਲੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ
ਉਸ ਤਰਤੀਬ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਕਾਇਮ ਰਖਿਆ।
ਸਿਵਾਏ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ੫੭ ਸਲੋਕਾਂ ਦੇ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ
ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਨੇ ਬੀੜ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਣਤਾ
ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਉਚੇਚੇ
ਇਕੋ ਲੜੀ `ਚ
ਸਮਾਪਤੀ ਸਮੇਂ
ਵੱਖਰੇ ਤੇ ਦਰਜ ਕਰਵਾਇਆ।
"ਪ੍ਰਥਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼" ਤੇ
"ਆਦਿ ਬੀੜ" -
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ
ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਤਰਤੀਬ ਦੇਣ ਉਪ੍ਰੰਤ ਇਸਦਾ ਤਤਕਰਾ ਲਿਖਵਾ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ
"ਪ੍ਰਥਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼"
ਤੀਕ ਦੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਵੀ
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ
ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਸੰਪੂਰਣ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਪੰਚਮ ਪਿਤਾ ਨੇ,
ਮੌਜੂਦਾ ਅੰਿਮ੍ਰਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਨਗਰੀ
`ਚ ਓਦੋਂ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਖੁਦਵਾਏ ਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤੇ
ਰਾਮਸਰ
(ਸਰੋਵਰ)
ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ
ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ
ਆਪ ਲਿਖਵਾਇਆ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਉਸ "ਪ੍ਰਥਮ
ਸੰਗ੍ਰਿਹ" ਨੂੰ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਵੀ ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਇਸ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ
ਤੀਜੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ
ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਪਾਸੋਂ ਮੁਲ ਦੇ ਕੇ ਆਪ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ
ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਓਦੋਂ
ਇਸ ਨਵੀਂ ਨਗਰੀ ਨੂੰ
"ਚੱਕ ਰਾਮਦਾਸ"
ਵਾਲਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਇਹੀ ਨਹੀਂ, ਓਦੋਂ ਤੀਜੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ
ਨੇ
ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ
(ਬਾਅਦ `ਚ ਚੌਥੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ
ਰਾਮਾਦਾਸ ਜੀ) ਨੂੰ ਉਸ
"ਚੱਕ ਰਾਮਦਾਸ"
`ਚ
ਅਜੋਕੇ
ਅਮ੍ਰਿ੍ਰਤਸਰ ਸਰੋਵਰ ਨੂੰ ਖੁਦਵਾਉਣ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੌਂਪੀ ਸੀ।
ਉਪ੍ਰੰਤ ਆਪਣੇ ਗਰ੍ਰੂ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ
ਚੌਥੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਰਾਮਾਦਾਸ ਜੀ
ਨੇ ਇਸੇ "ਚੱਕ ਰਾਮਦਾਸ"
ਵਾਲੀ ਨਗਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ
ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦ੍ਰ
ਦਾ ਰੂਪ `ਚ ਵੀ ਪ੍ਰਫ਼ੁਲਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਬਾਅਦ `ਚ
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ
ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਸਾਹਿਬ ਨੇ,
ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਰਾਹੀਂ
"ਚੱਕ ਰਾਮਦਾਸ"
`ਚ ਖੁਦਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ
"ਅਮ੍ਰਿ੍ਰਤਸਰ"
(ਸਰੋਵਰ)
ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤਾ।
ਫ਼ਿਰ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਨਵੇਂ ਮੁਕੱਮਲ ਕੀਤੇ
"ਅਮ੍ਰਿ੍ਰਤਸਰ"
(ਸਰੋਵਰ) ਵਿਚਾਲੇ
ਪੰਚਮ ਪਿਤਾ ਨੇ
ਅਜੋਕੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ
ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਇਆ।
ਇਹ ਵੀ ਕਿ
ਉਸ
"ਅਮ੍ਰਿ੍ਰਤਸਰ"
(ਸਰੋਵਰ)
ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਣ ਤੇ ਇਸੇ ਮਨਸ਼ੇ ਨਾਲ ਉਸ
ਵਿਚਾਲੇ
ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਈ ਗਈ "ਦਰਬਾਰ
ਸਾਹਿਬ" ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ `ਚ:-
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸਾਹ ਨੇ
ਉਨ੍ਹੀ ਦਿਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ
ਤੱਤਕਰੇ ਸਹਿਤ ਮੁਕੱਮਲ ਕੀਤੀ
ਜਾ ਚੁੱਕੀ "ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੀ
ਭਾਦਰੋਂ ਸੁਦੀ ਏਕਮ ਸੰਮਤ ੧੬੬੧ (ਸੰਨ
੧੬੦੪) ਨੂੰ
ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਫ਼ਿਰ ਕੇਵਲ ਇਤਨਾ ਹੀ
ਨਹੀਂ, ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ
ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੂੰ
ਇਸ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦਾ
ਸਰਵ-ਪ੍ਰਥਮ
ਮੁਖ ਸੇਵਾਦਾਰ ਵੀ ਥਾਪਿਆ ਸੀ।
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦੇ ਰੂਪ `ਚ
"ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ"
ਦੇ
ਪ੍ਰਥਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੋੇਂ
"ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ
ਜੀ" ਨੂੰ
ਸਦੀਵ ਕਾਲ ਲਈ "ਗੁਰਗੱਦੀ"
ਸੌਪਣ ਤੀਕ-
ਭਲੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪੜ੍ਹ ਆਏ ਹਾਂ ਕਿ
ਪੰਚਮ ਪਿਤਾ
ਨੇ
ਤੀਜੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਾਹੀਂ ਸਥਾਪਤ
ਨਗਰ
"ਚੱਕ ਰਾਮਦਾਸ" ਦਾ ਨਾਮ
ਹੀ ਸਮੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ
"ਰਾਮਦਾਸ ਪੁਰ"
ਵਾਲੇ ਨਾਮ `ਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ
ਸੀ। ਜਦਕਿ ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ
ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਇਸੇ "ਰਾਮਦਾਸ
ਪੁਰ" ਦਾ ਨਾਮ
"ਅੰਿਮ੍ਰਤਸਰ (ਸਰੋਵਰ)
ਦੇ ਨਾਮ `ਤੇ
ਪੂਰੇ ਨਗਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ
"ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ"
ਸ੍ਰੀ ਅੰਿਮ੍ਰਤਸਰ ਸਾਹਿਬ"
ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹ ਆਏ ਹਾਂ ਕਿ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਵਾਲਾ ਕਾਰਜ
ਭਾਦਰੋ ਵਦੀ ਏਕਮ ਸੰਮਤ ੧੬੬੧
(ਸੰਨ ੧੬੦੪) ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ
ਹੋਇਆ ਫ਼ਿਰ
ਭਾਦਰੋਂ ਸੁਦੀ ਏਕਮ
(ਠੀਕ ੧੫ ਦਿਨ ਬਾਅਦ)
ਤੱਤਕਰਾ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਕੇ
ਪੰਚਮ ਪਿਤਾ ਨੇ
"ਪੋਥੀ ਪਰਮੇਸਰ ਕਾ ਥਾਨੁ" :-
ਇਸ
"ਆਦਿ ਬੀੜ" ਦਾ
ਪ੍ਰੱਥਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
ਇਸੇ ਆਸ਼ੇ ਨਾਲ
"ਅਮ੍ਰਿ੍ਰਤਸਰ ਸਰੋਵਰ ਵਿਚਾਲੇ"
ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਏ ਤੇ ਮੁਕੱਮਲ ਕੀਤੇ
"ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ"
ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ `ਚ
ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਕੇਵਲ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ,
ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹ ਆਏ ਹਾਂ ਕਿ
ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ
ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੂੰ
ਇਸ ਦਾ ਸਰਵ-ਪ੍ਰਥਮ ਮੁਖ ਸੇਵਾਦਾਰ
ਥਾਪਿਆ।
ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਚਮ ਪਿਤਾ ਰਾਹੀਂ
"ਪੋਥੀ ਪਰਮੇਸਰ ਕਾ ਥਾਨੁ॥ ਸਾਧਸੰਗਿ
ਗਾਵਹਿ ਗੁਣ ਗੋਬਿੰਦ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੁ"
(ਮ: ੫-ਪੰ: ੧੨੨੬) ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਤਰਤੀਬ ਦੇਣ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨਾ ਵਾਲੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਭਾਦਰੋ ਵਦੀ ਏਕਮ ਸੰਮਤ ੧੬੬੧ (ਸੰਨ
੧੬੦੪) ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਵਾਲਾ ਨਾਮ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਸੀ॥
ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਲਫ਼ਜ਼
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਅਰਥ ਵੀ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ
ਇਹ
ਰਚਨਾ,
ਭਾਵ "ਗੁਰਬਾਣੀ
ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਿਹ" ਭਾਵ
ਬੀੜ
ਅਜੇ ਸੰਪੂਰਣ ਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਨਹੀਂ।
ਕਿਉਂਕਿ ਤ੍ਰੈ-ਕਾਲ ਦਰਸ਼ੀ
"ਗੁਰੂ ਪੰਚਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ"
ਜਾਣਦੇ ਸਨ
ਕਿ ਇਹ ਬੀੜ ਅਜੇ ਆਪਣੇ ਅਰੰਭਕ
ਰੂਪ `ਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਵਾਲਾ ਕਾਰਜ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਗੁਰੂ ਪੰਚਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ
ਗੁਰੂ ਕੀਆਂ ਸਮੂਹ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ
ਓਦੋਂ ਹੀ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਸੁਚੇਤ
ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ "ਗੁਰਬਾਣੀ
ਦਾ
ਇਹ ਸੰਗ੍ਰਿਹ"
ਫ਼ਿਲਹਾਲ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦੇ ਰੂਪ `ਚ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ
ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਇਸਦੀ ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਵਾਲਾ ਕਾਰਜ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸੇ ਲੜੀ `ਚ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ
ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ
ਇਸ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
`ਚ
ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ
੫੭ ਸਲੋਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਕੀ
ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ, ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਪਾਸੋਂ
ਸ੍ਰੀ ਕੇਸ ਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ
ਸਥਾਨ `ਤੇ ਆਪ ਦਰਜ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਨੇ
ਪੰਜਵੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰਾਹੀਂ
ਸੰਪਾਦਤ ਕੀਤੀ ਹੋਈ
ਉਸ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਨੂੰ
ਆਪ ਸੰਪੂਰਣ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।
ਫ਼ਿਰ ਇਥੇ ਹੀ ਬੱਸ ਨਹੀਂ- ਬੇਸ਼ੱਕ
ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ `ਚ ਇੱਕ ਲੰਮਾਂ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ ਜੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਅਤੀ ਸੰਖੇਪ `ਚ ਗੱਲ ਕਰਣੀ ਹੋਵੇ
ਤਾਂ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਦਸਮੇਸ਼
ਪਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ
ਦੇ ਸਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਕੀ ਬਾਣੀ ਸਮੇਤ
ਸੰਪੂਰਣ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਚੁੱਕੀ
"ਪੋਥੀ ਪਰਮੇਸਰ ਕਾ ਥਾਨੁ"
ਉਸ "ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਦਾ
"ਛੇ ਅਕਤੂਬਰ ਈ: ਸੰਨ ੧੭੦੮"
ਨੂੰ
"ਦਖਣ ਸ੍ਰੀ ਨਾਦੇੜ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਥਾਨ `ਤੇ"
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਣ ਉਪ੍ਰੰਤ:-
ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਨੇ
ਬਾਕਾਇਦਾ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਪ੍ਰਾਪਤ
ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਤਾਬਿਆ ਖੜਾ ਕਰਕੇ ਇਸ
ਦੇ ਚਰਣਾਂ `ਚ ਆਪ ਵੀ ਮੱਥਾ ਟੇਕ
ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ
"ਅੱਖਰ ਰੂਪ"
ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ
"ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ"
ਦੇ
ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਦੇ ਚਰਣਾਂ `ਚ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ
ਬਾਅਦ ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਸਮੂਚੇ
"ਗੁਰੂ ਕੇ ਪੰਥ"
ਅਤੇ
"ਸਮੂਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ
ਸੰਗਤਾ ਪ੍ਰਤੀ’ ਦੋ ਇਤਿਹਾਸਕ
ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਿਹੜੇ
ਕਿ -
(੧) ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਨੇ
"ਧੁਰ ਦਰਗਾਹੌ ਸਥਾਪਤ" :-
"ਮਾਰਿਆ ਸਿਕਾ ਜਗਤ ਵਿਚ, ਨਾਨਕ ਨਿਰਮਲ ਪੰਥ ਚਲਾਇਆ" ( ੧/੩੧
ਭਾ: ਗੁ) ਅਤੇ
"ਸ਼ਬਦ ਜਿਤੀ ਸਿਧ ਮੰਡਲੀ ਕੀਤੋਸੁ ਅਪਣਾ
ਪੰਥ ਨਿਰਾਲਾ" (੧/੪੫ ਭਾ:
ਗੁ) ---ਅਦਿ ਗੁਰੂ-ਗੁਰੂ
ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ਅਰੰਭ ਹੋਈ
"ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੇ
ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ
ਵਾਲੀ ਚਲਦੀ ਆ ਰਹੀ
ਪ੍ਰੀਪਾਟੀ ਨੂੰ
ਅਚਾਣਕ ਹੀ
ਸਦੀਵ ਕਾਲ ਲਈ ਸਮਾਪਤ ਕਰਕੇ:-
"ਪੋਥੀ ਪਰਮੇਸਰ ਕਾ ਥਾਨੁ",
ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਲੋਕਾਂ ਅਤੇ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸਮੇਤ ਸੰਪੂਰਣ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਚੁੱਕੀ
"ਆਦਿ ਬੀੜ"
ਨੂੰ
"ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ"
ਸਦੀਵ ਕਾਲ ਲਈ:-
"ਅੱਖਰ ਰੂਪ",
ਜੁਗੋ-ਜੁਗ ਅਟੱਲ
"ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ
ਜੀ" ਦੇ ਰੂਪ `ਚ
"ਗੁਰਗੱਦੀ"
ਸੌਪ ਦਿੱਤੀ"।
(੨) ਇਸ ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ
"ਅੱਖਰ ਰੂਪ"
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ"
"ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ
ਜੀ" ਦੀ ਤਾਬਿਆ ਖੜੇ ਕੀਤੇ
ਹੋਏ "ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ
ਪ੍ਰਾਪਤ" ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ"
`ਤੇ
ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ
ਨੇ ਸਮੂਹਿਕ ਰੂਪ `ਚ
ਸਦੀਵ ਕਾਲ ਲਈ ਇੱਕ
ਤਿੰਨ ਨੁਕਾਤੀ ਪੰਥਕ ਕੋਡ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ।
ਤਾਂ ਤੇ ਉਹ
ਤਿੰਨ ਨੁੱਕਾਤੀ
ਪੰਥਕ ਕੋਡ ਸੀ:-
(੧) ਪੂਜਾ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਕੀ- (੨) ਪਰਚਾ ਸ਼ਬਦ ਕਾ- (੩) ਦੀਦਾਰ ਖਾਲਸੇ ਕਾ।
ਜਿਸਦੇ ਨੰਬਰਵਾਰ ਅਰਥ ਹਨ ਕਿ:-
(੧)
"ਗੁਰੂ ਕੇ ਪੰਥ" ਦੀ ਅਗਵਾਹੀ
ਲਈ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਨਿਯਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ
"ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਪ੍ਰਾਪਤ
ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੇ" ਸਦੀਵ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ `ਤੇ
"ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ" ਦੀ
ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤ
ਦੀ
ਤਾਬਿਆ
ਕੇਵਲ ਤੇ ਕੇਵਲ
"ਇਕ ਅਕਾਲਪੁਰਖੁ ਦੇ ਨਿਰਮਲ ਭਉ ਅਤੇ
ਸਤਿਕਾਰ `ਚ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ" ਪੰਥਕ ਫ਼ੈਸਲੇ ਕਰਣੇ ਹਨ;
ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੀ ਚਾਪਲੂਸੀ
ਜਾਂ ਦਬਾਅ ਆਦਿ `ਚ ‘
(੨)
‘ਪਰਚਾ ਸ਼ਬਦ ਕਾ" ਦੇ ਅਰਥ ਹਨ
ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਇਸ ਜ਼ਿਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ
ਲਈ ਨਿਯਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ
ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਲਈ "ਕੇਵਲ
ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ,
ਇਸਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਪੰਜਾਂ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ
ਧੁਰੰਧਰ ਵਿਦਵਾਨ ਹੋਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ
ਵਾਲੇ ਪੰਥਕ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨਿਰੋਲ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟ ਜੀਵਨ
ਜੁਗਤ ਅਤੇ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਦਾਇਰੇ
`ਚ ਹੋਣ।
(੩)
"ਦੀਦਾਰ ਖਾਲਸੇ ਕਾ" ਦੇ ਅਰਥ
ਹਨ ਕਿ
ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਇਸ
ਜ਼ਿਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਨਿਯਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਲਈ "ਕੇਵਲ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ
ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ,
ਬਲਕਿ ਇਹ ਪੰਜੇ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਨਿੱਤ ਦੀ
ਰਹਿਣੀ `ਚ ਵੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ
ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚਲਾਉਦੇ ਹੋਣ।
ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਲ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਨਾਲ
ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਂ ਦੀ ਭਾਵ
‘ਗੁਰੂ ਕੇ ਇਸੇ ਪੰਥ’
ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਆਪ
ਕਰਵਾਈ ਸੀ ਜਿਵੇਂ:-
"ਦਾਦੂ ਦੀ ਕਬਰ ਨੂੰ ਤੀਰ ਨਾਲ ਕਲਾਮ ਸਮੇਂ,
ਪੰਜਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਚਮਕੌਰ ਦੀ
ਗੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ, ਬਾਬਾ
ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਹਾਦੁਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਂ ਦੀ ਕਮਾਨ `ਚ ਪੰਜਾਬ ਭੇਜਣਾ,
ਉਪ੍ਰੰਤ
"ਸੰਨ ੧੭੦੮ `ਚ "ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ
ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ" ਦੇ ਚਰਣਾਂ `ਚ ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਰਾਹੀਂ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਪੰਜਾਂ ਨੂੰ ਤਾਬਿਆ ਖੜਾ
ਕਰਣਾ" ਇਹ ਸਭ ਇਸੇ ਕੜੀ `ਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ
ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਹੈ
ਕਿ ਹਰ ਵਾਰੀ ਇਹ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ
ਬਦਲਵੇਂ ਸਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਤੌਂ ਇੱਕ ਦੰਮ ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ
ਭਾਵ ੭ ਅਕਤੂਬਰ ਈ: ਸੰਨ
੧੭੦੮, ਨੂੰ ਗੁਰਦੇਵ ਪਿਤਾ,
ਦਸਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ
ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਵੀ ਸਮਾ ਗੲਏ ਸਨ।
(ਚਲਦਾ)
#Instt.3v Ramkali ki vaar
M.-3-Instt.3v.-02.19-P00#
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’, ਪੁਸਤਕਾ ਤੇ ਹੁਣ ਗੁਰਮੱਤ ਸੰਦੇਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਅਰੰਭ ਹੋਈ ਲੜੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ
ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਸੰਬੰਧਤ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ
ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਸਦਾ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾਏ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ
‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
ਰਾਮਕਲੀ
ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩
(ਪੰ: ੯੪੭ ਤੋ ੯੫੬)
ਸਟੀਕ,
ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-ਤੀਜੀ)
For all the Self Learning Gurmat Lessons ( Excluding
Books) written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi-All the rights are reserved with the writer
himself; but easily available in proper Deluxe Covers for
(1) Further Distribution within ‘Guru Ki Sangat’
(2) For Gurmat Stalls
(3) For Gurmat Classes & Gurmat Camps
with intention of Gurmat Parsar, at quite nominal printing
cost i.e. mostly Rs 400/-(but in rare cases Rs. 450/-) per hundred copies
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16
Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24
Ph 91-11-26236119, 46548789 ® Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
Emails-
[email protected]
&
[email protected]
web sites-
www.gurbaniguru.org
theuniqeguru-gurbani.com
gurmateducation centre.com
|
. |