| . |
|
☬ ਸੂਹੀ
ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ☬
(ਪੰ: ੭੮੫ ਤੋਂ੭੯੨)
ਸਟੀਕ,
ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-ਛਬੀਵੀਂ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕ: ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
ਪਉੜੀ ਨੰ: ੧੫ ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ ਸਲੋਕਾਂ ਸਹਿਤ:-
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧॥ ਸਤਿਗੁਰ ਭੀਖਿਆ ਦੇਹਿ ਮੈ, ਤੂੰ ਸੰਮ੍ਰਥੁ ਦਾਤਾਰੁ॥ ਹਉਮੈ
ਗਰਬੁ ਨਿਵਾਰੀਐ, ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਅਹੰਕਾਰੁ॥ ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਪਰਜਾਲੀਐ, ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਆਧਾਰੁ॥ ਅਹਿਨਿਸਿ
ਨਵਤਨ ਨਿਰਮਲਾ, ਮੈਲਾ ਕਬਹੂੰ ਨ ਹੋਇ॥ ਨਾਨਕ ਇਹ ਬਿਧਿ ਛੁਟੀਐ, ਨਦਰਿ ਤੇਰੀ ਸੁਖੁ ਹੋਇ॥ ੧ ॥
ਮਃ ੧॥ ਇਕੋ ਕੰਤੁ ਸਬਾਈਆ, ਜਿਤੀ ਦਰਿ ਖੜੀਆਹ॥ ਨਾਨਕ ਕੰਤੈ ਰਤੀਆ, ਪੁਛਹਿ
ਬਾਤੜੀਆਹ॥ ੨ ॥
ਮਃ ੧॥ ਸਭੇ ਕੰਤੈ ਰਤੀਆ, ਮੈ ਦੋਹਾਗਣਿ ਕਿਤੁ॥ ਮੈ ਤਨਿ ਅਵਗਣ ਏਤੜੇ, ਖਸਮੁ
ਨ ਫੇਰੇ ਚਿਤੁ॥ ੩ ॥
ਮਃ ੧॥ ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ ਕਉ, ਸਿਫਤਿ ਜਿਨਾ ਦੈ ਵਾਤਿ॥ ਸਭਿ ਰਾਤੀ
ਸੋਹਾਗਣੀ, ਇੱਕ ਮੈ ਦੋਹਾਗਣਿ ਰਾਤਿ॥ ੪ ॥
ਪਉੜੀ॥ ਦਰਿ ਮੰਗਤੁ ਜਾਚੈ ਦਾਨੁ ਹਰਿ, ਦੀਜੈ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਲੇਹੁ
ਮਿਲਾਇ, ਜਨੁ ਪਾਵੈ ਨਾਮੁ ਹਰਿ॥ ਅਨਹਦ ਸਬਦੁ ਵਜਾਇ, ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਧਰਿ॥ ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ, ਜੈ
ਜੈ ਸਬਦੁ ਹਰਿ॥ ਜਗ ਮਹਿ ਵਰਤੈ ਆਪਿ, ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ॥ ੧੫ ॥
(ਸਟੀਕ- ਪਉੜੀ
੧੫, ਸਲੋਕਾਂ
ਅਤੇ
ਲੋੜੀਂਦੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਸਹਿਤ)
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧॥ ਸਤਿਗੁਰ ਭੀਖਿਆ ਦੇਹਿ ਮੈ, ਤੂੰ ਸੰਮ੍ਰਥੁ ਦਾਤਾਰੁ॥ ਹਉਮੈ
ਗਰਬੁ ਨਿਵਾਰੀਐ, ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਅਹੰਕਾਰੁ॥ ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਪਰਜਾਲੀਐ, ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਆਧਾਰੁ॥ ਅਹਿਨਿਸਿ
ਨਵਤਨ ਨਿਰਮਲਾ, ਮੈਲਾ ਕਬਹੂੰ ਨ ਹੋਇ॥ ਨਾਨਕ ਇਹ ਬਿਧਿ ਛੁਟੀਐ, ਨਦਰਿ ਤੇਰੀ ਸੁਖੁ ਹੋਇ॥ ੧॥
{ਪੰਨਾ ੭੯੦}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਸਤਿਗੁਰ—ਹੇ
ਸਤਿਗੁਰੂ! ਭਿਖਿਆ—ਖ਼ੈਰ।
ਗਰਬੁ—ਅਹੰਕਾਰ।
ਲਬੁ—ਚਸਕੇ,
ਮਾਇਕ ਰਸ। ਪਰਜਾਲੀਐ—ਚੰਗੀ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੜ ਜਾਏ। ਆਧਾਰੁ—ਸਹਾਰਾ,
ਆਸਰਾ। ਅਹਿਨਿਸਿ—ਦਿਨ-ਰਾਤ।
ਨਵਤਨ—ਨਵਾਂ
ਨਰੋਆ। ਇਹ ਬਿਧਿ—ਇਸ
ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਭਾਵ
ਨਾਮ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੇ ਜਾ ਕੇ, ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣਗਾਣ
ਕੀਤਿਆ।
ਅਰਥ :
— "ਸਤਿਗੁਰ ਭੀਖਿਆ ਦੇਹਿ ਮੈ,
ਤੂੰ ਸੰਮ੍ਰਥੁ ਦਾਤਾਰੁ" - ਹੇ
ਸਦਾ ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਤਿਗੁਰੂ! ਕੇਵਲ ਤੂੰ ਹੀ ਮੇਰੇ `ਤੇ ਇਹ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਣ ਦੇ ਸੰਮ੍ਰਥ ਹੈਂ ਇਸ ਲਈ
ਹੇ ਸਤਿਗੁਰ!
ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੇਵਲ ਦਰ ਤੋਂ ਭਿਖਿਆ ਦੇ ਰੂਪ `ਚ ਮੇਰੀ ਝੋਲੀ `ਚ ਇਹ ਪਾ
ਕਿ "ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਆਧਾਰੁ"
ਮੈਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ,
ਗੁਣਨਵਾਦ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬੰਦਗੀ
ਕਰਾਂ।
ਹੇ ਸਤਿਗੁਰ! ਦਰਅਸਲ ਤੇਰੇ ਦਰ ਤੋਂ ਹੀ ਜਗਿਆਸੂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ, ਸਿਫ਼ਤ
ਸਲਾਹ, ਗੁਣਨਵਾਦ ਤੇ ਬੰਦਗੀ ਕਰਣ ਵਾਲੀ ਦਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲੀ ਉਹ ਦਤ ਜਿਸ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਇਲਾਹੀ
ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਜੀਵਨਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਜੀਵਨ
ਅੰਦਰੋਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਅਉਗੁਣਾ ਦਾ ਨਾਸ ਹੌ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲਈ ਹੇ ਸਦਾ ਥਿਰ ਸਤਿਗੁਰੂ:-
"ਹਉਮੈ ਗਰਬੁ ਨਿਵਾਰੀਐ, ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਅਹੰਕਾਰੁ" -
ਤੂੰ ਮੇਰੇ `ਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਤੇ ਮੇਰੀ ਝੌਲੀ `ਚ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਵਾਲੀ ਖ਼ੈਰ ਪਾ ਦੇ, ਜਿਸ ਤੋਂ
ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਹਉਮੈ-ਅਹੰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਾਮ-ਕ੍ਰੋਧ ਆਦਿ ਸਮੂਹ ਵਿਕਾਰ ਖ਼ਤਮ ਹੌ ਜਾਣ, ਮੈਨੂੰ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਛੁੱਟਕਾਰਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ।
"ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਪਰਜਾਲੀਐ, ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਆਧਾਰੁ" - ਹੇ
ਸਤਿਗੁਰੂ! ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਦਰ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ, ਗੁਣਨਵਾਦ ਵਾਲਾ
ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਸਰਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਸਮੂਹ ਮਾਇਕ ਚਸਕੇ ਤੇ ਲੋਭ ਆਦਿ
ਸਮੂਚੇ ਵਿਕਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੜ ਜਾਣਗੇ।
"ਅਹਿਨਿਸਿ ਨਵਤਨ ਨਿਰਮਲਾ, ਮੈਲਾ ਕਬਹੂੰ ਨ ਹੋਇ" -
ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ, ਗੁਣਨਵਾਦ ਤੇ ਰੱਬ ਜੀ ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਹੀ ਅਜਿਹਾ
ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾਂ ਹਰ ਸਮੇਂ, ਦਿਨ ਰਾਤ ਤੇ ਹਰੇਕ ਪਲ ਨਵੇਂ ਤੋਂ ਨਵਾਂ, ਪਹਿਲ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਨਰੋਆ,
ਸੁਅੱਛ ਤੇ ਨਿਰਮਲ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵ ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ
ਸਲਾਹ, ਗੁਣਨਵਾਦ ਤੇ ਰੱਬ ਜੀ ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਦਾ ਰੰਗ ਚੜ੍ਹਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ `ਚ ਆਉਣ ਵਾਲਾ
ਹਰੇਕ ਪਲ ਉਸ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇ ਹੋਰ ਰਸੀਲਾ, ਸੁਆਦਲਾ ਤੇ ਆਤਮਕ ਅਨੰਦ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ
ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੇ ਨੇੜਤਾ ਵੱਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿ
ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਇਸ ਨਾਮ ਰੰਗ `ਤੇ ਸੰਸਾਰਕ ਤ੍ਰੈਗੁਣੀ ਮਾਇਆ ਦੀ ਮੈਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹ ਸਕਦੀ, ਪ੍ਰਭਾਵ
ਨਹੀਂ ਪੈ ਸਕਦਾ।
"ਨਾਨਕ "ਇਹ ਬਿਧਿ ਛੁਟੀਐ, ਨਦਰਿ ਤੇਰੀ ਸੁਖੁ ਹੋਇ" -
ਤਾਂ ਤੇ ਹੇ ਨਾਨਕ! ਕੇਵਲ ਤੇ ਕੇਵਲ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਸਤੇ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ
ਕੇ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਬਛਿਆ ਅਤੇ ਹਊਮੈ ਆਦਿ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਇਆ
ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬੱਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮਨੁੱਖਾ ਨੂੰ ਜੀਵਨ `ਚ ਆਤਮਕ ਅਨੰਦ, ਉਹ ਸਦੀਵੀ ਸੁਖ. ਸਹਿਜ
ਤੇ ਤੁਰੀਆਂ ਅਵਸਥਾ ਅਥਵਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਹ ਚੌਥਾ ਪਦ ਵੀ ਤੇਰੀ ਮਿਹਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ
"ਇਹ ਬਿਧਿ"
ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਤਦੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ
ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਆਪ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ
ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਸ਼ਰਣ `ਚ
ਲੈ ਆਉਂਦਾ ਹੈਂ। ੧।
ਮਃ ੧॥ ਇਕੋ ਕੰਤੁ ਸਬਾਈਆ, ਜਿਤੀ ਦਰਿ ਖੜੀਆਹ॥ ਨਾਨਕ ਕੰਤੈ ਰਤੀਆ, ਪੁਛਹਿ
ਬਾਤੜੀਆਹ॥ ੨॥ (ਪੰ: ੭੯੦)
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਸਬਾਈਆ—ਸਾਰੀਆਂ
ਦਾ। ਜਿਤੀ—ਜਿੱਤਨੀਆਂ
ਵੀ। ਦਰਿ—
(ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ) ਦਰ `ਤੇ। ਕੰਤੈ
ਰਤੀਆ—ਜਿਹੜੀਆਂ ਜੀਵ
ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਬਾਤੜੀਆਹ—ਸੋਹਣੀਆਂ
ਬਾਤਾਂ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ।
ਪੁਛਹਿ ਬਾਤੜੀਆਹ—ਆਪਸ
`ਚ ਮਿਲ ਬੈਠ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਲਾਹ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਕਰਦੀਆਂ ਤੇ ਇਕ-ਦੂਜੀ ਪਾਸੋਂ ਪੁਛਦੀਆਂ ਹਨ,
ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਮੂਚੀ ਜੀਵਨ ਰਹਿਣੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ
ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਓਤ-ਪ੍ਰੋਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਅਰਥ :
— "ਇਕੋ ਕੰਤੁ ਸਬਾਈਆ, ਜਿਤੀ
ਦਰਿ ਖੜੀਆਹ" -ਜਿੱਤਨੀਆਂ ਵੀ
ਜੀਵ-ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਖਲੋਤੀਆਂ ਭਾਵ ਮਨ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ
ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦੀ ਬਹੁੜੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਕਰਦਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ
ਰੰਗੀ ਰਖਦਾ ਹੈ, ਸੁਰਤ ਕਰਕੇ ਸੁਆਸ-ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
"ਨਾਨਕ ਕੰਤੈ ਰਤੀਆ, ਪੁਛਹਿ ਬਾਤੜੀਆਹ" -
ਹੇ ਨਾਨਕ! ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਉਹ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਆਪਸ `ਚ ਵੀ ਹਰ
ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਆਧਾਰਤ ਜੀਵਨ `ਚ ਵਿਚਰਦੀਆਂ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣ ਹੀ
ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ `ਚ ਭਿਜੀਆਂ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਹੀ
ਆਪਣੇ-ਆਪ `ਚ ਮਾਨੋ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਗੜੁੱਚ ਕੀਰਤਨ ਤੇ ਸਤਿ ਸੰਗ ਹੀ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ। ੨।
ਮਃ ੧॥ ਸਭੇ ਕੰਤੈ ਰਤੀਆ, ਮੈ ਦੋਹਾਗਣਿ ਕਿਤੁ॥ ਮੈ ਤਨਿ ਅਵਗਣ ਏਤੜੇ, ਖਸਮੁ
ਨ ਫੇਰੇ ਚਿਤੁ॥ ੩॥ (ਪੰ:
੭੯੦)
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਦੋਹਾਗਣਿ—ਮੰਦੇ
ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੀਆਂ, ਛੁੱਟੜ, ਪ੍ਰਭੂ ਪਤੀ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਮਾਇਕ ਰਸਾਂ `ਚ ਖੱਚਤ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ।
ਕਿਤੁ—ਕਿਸ
ਲੇਖੇ `ਚ। ਮੈ ਤਨਿ—ਮੇਰੇ
ਸਰੀਰ `ਚ।
ਅਰਥ :
— "ਸਭੇ ਕੰਤੈ ਰਤੀਆ, ਮੈ
ਦੋਹਾਗਣਿ ਕਿਤੁ" -ਸਾਰੀਆਂ
ਜੀਵ-ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਤੇ ਗੜੁੱਚ ਹਨ।
ਜਦਕਿ ਇੱਕ ਮੈ ਹੀ ਅਜਿਹੀ ਹਾਂ ਜਿਹੜੀ ਹਰ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਭੂ ਪਤੀ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ
ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਰੰਗ-ਤਮਾਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਮਾਇਕ ਰਸਾਂ `ਚ ਹੀ ਖੱਚਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ।
ਅਜਿਹੀ ਹਾਲ `ਚ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭੂ ਪਤੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਚੰਗੀ ਲਗ ਸਕਦੀ ਹਾਂ?
ਕਦਾਚਿਤ ਨਹੀਂ।
"ਮੈ ਤਨਿ ਅਵਗਣ ਏਤੜੇ, ਖਸਮੁ ਨ ਫੇਰੇ ਚਿਤੁ" -
ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁਹਗਣਾਂ ਭਾਵ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਜੀਵ
ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਅਨੰਤ ਹੀ ਅਉਗੁਣ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਇੱਤਨੇ ਵਧੀਕ ਅਉਗੁਣ ਭਰੇ ਹੋਏ
ਹਨ ਕਿ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਵੀ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
ਤਾਂ ਫ਼ਿਰ ਮੇਰਾ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਕਿਸ ਲੇਖੈ? ਭਾਵ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਇਹ ਦੁਰਲਭ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਬਿਰਥਾ ਤੇ ਨਿਸ਼ਫਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਫ਼ਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ੩।
ਮਃ ੧॥ ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ ਕਉ, ਸਿਫਤਿ ਜਿਨਾ ਦੈ ਵਾਤਿ॥ ਸਭਿ ਰਾਤੀ
ਸੋਹਾਗਣੀ, ਇੱਕ ਮੈ ਦੋਹਾਗਣਿ ਰਾਤਿ॥ ੪॥
(ਪੰ: ੭੯੦)
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਦੈ—ਦੇ,
ਪਾਸ, ਕੋਲ। ਵਾਤਿ—ਵਾਤ
`ਚ, ਮੂੰਹ `ਚ। ਰਾਤੀ—ਜੀਵਨ
ਰੂਪੀ ਰਾਤਾਂ।
ਅਰਥ :
— "ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ ਕਉ,
ਸਿਫਤਿ ਜਿਨਾ ਦੈ ਵਾਤਿ" -ਮੈਂ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਤੋਂ ਸਦਕੇ ਤੇ ਬਲਿਹਾਰ ਜਾਂਦੀ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ `ਚ ਹਰ ਸਮੇਂ
ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਦੀਆਂ ਹੀ ਬਾਤਾਂ ਹਨ।
ਭਾਵ ਜਿਹੜੀਆਂ ਮਨ ਕਰੇ ਤੇ ਸੁਆਸ-ਸੁਆਸ ਪ੍ਰਭੂ ਪਤੀ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੀਆਂ
ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
"ਸਭਿ ਰਾਤੀ ਸੋਹਾਗਣੀ, ਇੱਕ ਮੈ ਦੋਹਾਗਣਿ ਰਾਤਿ" -
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮੂਹ ਜੀਵ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨ ਰੂਪੀ ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਤੂੰ ਆਪ ਸੁਹਵਣਾ ਬਣਾ
ਰਿਹਾਂ ਹੈਂ, ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਕ ਅਨੰਦ ਵਾਲੀ ਦਾਤ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਹੈਂ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਹਰ ਸਮੇ ਤੇਰੀ
ਸਿਫ਼ਤ-ਸਲਾਹ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ
ਤਾਂ ਤੇ ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਤੂੰ ਮੇਰੇ `ਤੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ ਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕਰ
ਤਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਜੀਵਨ ਰੂਪੀ ਰਾਤ ਵੀ ਆਤਮਕ ਸ਼ਨੰਦ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਵੇ। ਭਾਵ ਐ ਪ੍ਰਭੂ! ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਵੀ
ਆਪਣੇ ਚਰਣਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲੈ ਤਾ ਕਿ ਮੇਰਾ ਆਪ-ਹੁੱਦਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵੀ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇ।
੪।
ਪਉੜੀ॥ ਦਰਿ ਮੰਗਤੁ ਜਾਚੈ ਦਾਨੁ, ਹਰਿ ਦੀਜੈ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਲੇਹੁ
ਮਿਲਾਇ, ਜਨੁ ਪਾਵੈ ਨਾਮੁ ਹਰਿ॥ ਅਨਹਦ ਸਬਦੁ ਵਜਾਇ, ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਧਰਿ॥ ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ, ਜੈ
ਜੈ ਸਬਦੁ ਹਰਿ॥ ਜਗ ਮਹਿ ਵਰਤੈ ਆਪਿ, ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ॥ ੧੫॥
{ਪੰਨਾ ੭੯੦}
ਪਦ ਅਰਥ :
—ਦਰਿ—ਪ੍ਰਭੂ
ਦੇ ਦਰ `ਤੇ। ਜਾਚੈ—ਮੰਗਦਾ
ਹੈ। ਹਰਿ—ਹੇ
ਹਰੀ! ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਜਨੁ—ਮੈਂ
ਤੇਰੇ ਦਰ ਦਾ ਸੇਵਕ। ਅਨਹਦ—ਇਕ-ਰਸ,
ਕਦੇ ਨਾ ਮੁੱਕਣ ਵਾਲਾ, ਸਦੀਵੀ ਆਤਮਕ ਅਨੰਦ।
ਧਰਿ—ਧਰ
ਕੇ, ਟਿਕਾਅ ਕੇ। ਜੈ ਜੈ
ਸਬਦੁ—ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਜੈ-ਜੈ ਕਾਰ
ਭਾਵ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਦੀ ਬਾਣੀ, ਕਰਤਾ ਪੁਰਖ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਗੁਨਣ-ਵਾਦ। "‘
ਅਰਥ :
— "ਦਰਿ ਮੰਗਤੁ ਜਾਚੈ ਦਾਨੁ,
ਹਰਿ ਦੀਜੈ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ" -ਹੇ
ਪ੍ਰਭੂ! ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਦਰ ਤੋਂ ਖ਼ੈਰ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ! ਤੂੰ ਆਪ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ ਕਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ
ਮੰਗਤੇ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ੈਰ ਪਾ ਦੇ।
"ਗੁਰਮੁਖਿ ਲੇਹੁ ਮਿਲਾਇ ਜਨੁ, ਪਾਵੈ ਨਾਮੁ ਹਰਿ" -
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ ਕਰ ਕੇ ਮੈਂਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਸੇਵਕ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਕਰ ਕੇ ਭਾਵ
ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਜੀਵਨ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਚਰਨਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲੈ।
ਭਾਵ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਯੋਗ ਬਣਾ ਦੇ ਕਿ ਮੈਂ ਵੀ ਮਨ ਕਰਕੇ
ਤੇਰੇ ਨਾਮ, ਤੇਰੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕਾਂ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਤੇਰੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ
ਰੰਗਿਆ ਜਾਵੇ।
"ਅਨਹਦ ਸਬਦੁ ਵਜਾਇ, ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਧਰਿ" -
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਦਰ ਦਾ ਸੇਵਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਰਸਤੇ ਤੇਰਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ
ਕਰਾਂ ਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ, ਸੁਰਤ ਕਰਕੇ ਸੁਆਸ-ਸੁਆਸ ਤੇਰੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ `ਚ ਗੜੁੱਚ ਰਵਾਂ ਤੇ ਹੀ ਗੁਣ
ਗਾਉਂਦਾ ਰਵਾਂ।
ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਰੀ ਸੁਰਤ `ਚ ਹਰ ਸਮੇ ਤੇਰੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਦਾ
ਇਕ-ਰਸ ਨਾਦ ਤੇ ਗੀਤ ਵੱਜਦੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਹੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਰਸ ਵੱਜਨ ਵਾਲੀ
ਸਦੀਵ-ਕਾਲੀਨ ਮਿਠੀ-ਮਿਠੀ ਰੁਣ-ਝੁਣ ਧੁਨ ਦਾ ਆਤਮਕ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦਾ ਰਵਾਂ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ!
ਮਨ ਦੇ ਰੂਪ `ਚ
ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਮੇਰਾ ਅਜੋਕਾ
ਵਿਛੋੜਾ ਸਦਾ ਲਈ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤੇ ਮੈਂ ਜੀਂਦੇ-ਜੀਅ
"ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਈਐ ਸੁਰਤੀ ਸੁਰਤਿ
ਸੰਜੋਗੁ (ਪੰ: ੨੧)
ਅਨੁਸਾਰ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਅਭੇਦ ਹੋ ਜਾਵਾਂ,
ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਸਮਾਅ ਜਾਵਾਂ।
"ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ, ਜੈ ਜੈ ਸਬਦੁ ਹਰਿ" -
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਮਨ ਤੇ ਸੁਰਤ ਕਰਕੇ ਨਿਰੰਤਰ ਤੇਰੀ ਜੈ ਜੈਕਾਰ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਤੇਰੇ ਇਲਾਹੀ ਗੁਣਾ
ਦਾ ਗਾਇਣ ਕਰਦਾ ਰਵਾਂ।
"ਜਗ ਮਹਿ ਵਰਤੈ ਆਪਿ, ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ" -
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਮਨ ਕਰਕੇ ਅਟੱਲ ਤੇ ਅਕੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਵੇ ਕਿ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੂ ਸੰਸਾਰ ਰਚਨਾਂ ਦੇ
ਜ਼ਰੇ-ਜ਼ਰੇ `ਚ ਵੱਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ੧੫।
ਜਿਵੇਂ:-
() ਸਭ
ਕੈ ਮਧੇ ਅਲਿਪਤ ਨਿਰਬਾਣੇ (ਪੰ:
੧੦੨)
() "ਜਿਸੁ ਕਾਰਣਿ ਤਨੁ ਧਾਰਿਆ,
ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਡਿਠਾ ਨਾਲਿ॥
ਜਲਿ ਥਲਿ ਮਹੀਅਲਿ ਪੂਰਿਆ, ਪ੍ਰਭੁ
ਆਪਣੀ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲਿ" (ਪੰ:
੪੮)
() "ਊਚਾ ਊਚਉ ਆਖੀਐ ਕਹਉ ਨ ਦੇਖਿਆ ਜਾਇ॥
ਜਹ ਦੇਖਾ ਤਹ ਏਕੁ ਤੂੰ,
ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ਦਿਖਾਇ॥
ਜੋਤਿ ਨਿਰੰਤਰਿ ਜਾਣੀਐ ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ
ਸੁਭਾਇ" (ਪੰ: ੫੫)
() "ਸਭ ਕੈ ਮਧੇ ਅਲਿਪਤ ਨਿਰਬਾਣੇ" (ਪੰ: ੧੦੨)
() "ਐਸਾ ਮੇਰਾ ਰਾਮੁ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ॥
ਨਿਕਟਿ ਵਸੈ ਨਾਹੀ ਹਰਿ ਦੂਰਿ"
(ਪੰ: ੧੬੩)
() ਹਰਿ ਜੀ ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ,
ਤੁਮ ਸਰਣਾਗਤਿ, ਤੁਮ ਵਡ ਪੁਰਖ ਵਡੋਲੀ॥
ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਅਨਦਿਨੁ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ,
ਮਿਲਿ ਸਤਿਗੁਰ,
ਗੁਰ ਵੇਚੋਲੀ
(ਪੰ: ੧੬੯) ਆਦਿ।
(ਚਲਦਾ)
#Instt.P15-26th--Suhi ki.Vaar M.3--03.18#v
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’, ਪੁਸਤਕਾ ਤੇ ਹੁਣ ਗੁਰਮੱਤ ਸੰਦੇਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਅਰੰਭ ਹੋਈ ਲੜੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ
ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਸੰਬੰਧਤ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ
ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਸਦਾ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾਏ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ
‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
ਸੂਹੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩
(ਪੰ: ੭੮੫ ਤੋਂ੭੯੨)
ਸਟੀਕ,
ਲੋੜੀਂਦੇ
ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਹਿਤ
(ਕਿਸ਼ਤ-ਛਬੀਵੀਂ)
For all the Self Learning Gurmat Lessons ( Excluding
Books) written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi-All the rights are reserved with the writer
himself; but easily available in proper Deluxe Covers for
(1) Further Distribution within ‘Guru Ki Sangat’
(2) For Gurmat Stalls
(3) For Gurmat Classes & Gurmat Camps
with intention of Gurmat Parsar, at quite nominal printing
cost i.e. mostly Rs 400/-(but in rare cases Rs. 450/-) per hundred copies
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16
Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24
Ph 91-11-26236119, 46548789 ® Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
Emails- [email protected] & [email protected]
web sites-
www.gurbaniguru.org
theuniqeguru-gurbani.com
gurmateducationcentre.com
|
. |