| . |
|
"ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹੈ ਬਾਣੀ. ."
"ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਸਦਾ. ."
"ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰ"
(ਭਾਗ ਸਤਵਾਂ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕ: ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
"ਗਿਆਨ-ਗੁਰੂ", "ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ"
ਅਤੇ
"ਸ਼ਬਦ-ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ
ਸਿੱਖ" ਬਲਕਿ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸਹਿਤ, ਦਸੋਂ
ਗੁਰੂ ਹਸਤੀਆਂ ਦਾ ਵੀ "ਓਹੁ
ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੀ ਜੁਗਹ ਜੁਗੁ
ਪੂਰਾ ਪਰਮੇਸਰੁ" (ਪੰ: ੨੫੦)
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ",
"ਇਕੋ-ਇਕ"
"ਸਦਾ-ਸਦਾ"
ਅਤੇ
ਸਦੀਵ ਕਾਲੀ
"ਗੁਰੂ",
"ਪਵਨ
ਅਰੰਭੁ ਸਤਿਗੁਰ ਮਤਿ ਵੇਲਾ॥
ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਸੁਰਤਿ ਧੁਨਿ ਚੇਲਾ"
(ਪੰ: ੯੪੨-੪੩)
ਹੀ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਉਹ
"ਗੁਰੂ"
ਅਥਵਾ
"ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ"
ਸਥਾਨ, ਦੇਸ਼ ਆਦਿ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਬਦਲਦਾ।
ਇਥੋਂ ਇਹ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋਇਆ ਕਿ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਿੱਖ"
ਦਾ ਉਹ
"ਗੁਰੂ"
"ਪੂਰਾ ਪਰਮੇਸਰੁ"
ਵੀ ਹੈ।
ਉਹ
"ਗੁਰੂ"
ਪ੍ਰਭੂ ਅਥਵਾ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ
ਤੋਂ
ਭਿੰਨ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਬਾਕੀ ਅਨੰਤ
ਅਤੇ ਸਮੂਹ ਗੁਣਾ ਵਾਲੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ
ਪ੍ਰਭੂ
ਦੇ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ
ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਵਾਸ ਵਾਲੇ ਗੁਣ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ,
ਉਸ ਇਲਾਹੀ
ਅਤੇ
ਅਕਾਲਪੁਰਖੀ
"ਗੁਰੂ"
ਲਈ ਵੀ,
ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ
ਬੇਅੰਤ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿੱਥੇ ਅਸਾਂ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਉਸ
ਸਦਾ ਥਿਰ
ਤੇ ਇਕੋ-ਇਕ
"ਗੁਰੂ"
ਲਈ
"ਬਿਬੇਕ ਸਤ ਸਰ",
"ਬਿਬੇਕੋ",
"ਬਿਬੇਕ"
ਆਦਿ ਸਬਦਾਵਲੀ ਵੀ ਆਈ ਹੈ। ਉਥੇ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਸਮੂਚੇ
ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ ਦੇ ਉਸ
"ਸਦਾ-ਸਦਾ" ਤੇ
ਇਕੋ-ਇਕ
"ਗੁਰੂ"
ਲਈ
"ਗਿਆਨ-ਗੁਰੂ",
"ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ"
ਫ਼ਿਰ
"ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ"
`ਚੋਂ ਇਕੱਲਾ ਲਫ਼ਜ਼
"ਸ਼ਬਦ"
ਵੀ ਆਇਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ:-
(ੳ)
() "ਸੁ ਸਬਦ ਕਉ ਨਿਰੰਤਰਿ ਵਾਸੁ ਅਲਖੰ, ਜਹ ਦੇਖਾ ਤਹ ਸੋਈ"
(ਪੰ: ੯੪੪)
() "ਗੁਰੁ ਦਾਤਾ, ਗੁਰੁ ਹਿਵੈ ਘਰੁ,
ਗੁਰੁ ਦੀਪਕੁ ਤਿਹੁ ਲੋਇ॥
ਅਮਰ ਪਦਾਰਥੁ ਨਾਨਕਾ, ਮਨਿ ਮਾਨਿਐ
ਸੁਖੁ ਹੋਇ" (ਪੰ: ੧੩੭)
() "ਸੁ ਸਬਦੁ ਨਿਰੰਤਰਿ ਨਿਜ ਘਰਿ ਆਛੈ, ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਜੋਤਿ ਸੁ ਸਬਦਿ ਲਹੈ"
(ਪੰ: ੯੪੫)
(ਅ)
() "ਅੰਧਿਆਰੈ ਦੀਪਕ ਆਨਿ ਜਲਾਏ, ਗੁਰ
ਗਿਆਨਿ ਗੁਰੂ
ਲਿਵ ਲਾਗੇ॥
ਅਗਿਆਨੁ ਅੰਧੇਰਾ ਬਿਨਸਿ ਬਿਨਾਸਿਓ,
ਘਰਿ ਵਸਤੁ ਲਹੀ ਮਨ ਜਾਗੇ" (ਪੰ: ੧੭੨)
() "ਦੇਹ ਤੇਜਨੜੀ ਹਰਿ ਨਵ ਰੰਗੀਆ ਰਾਮ॥ ਗੁਰ
ਗਿਆਨੁ ਗੁਰੂ
ਹਰਿ ਮੰਗੀਆ ਰਾਮ॥
ਗਿਆਨ ਮੰਗੀ ਹਰਿ ਕਥਾ ਚੰਗੀ ਹਰਿ ਨਾਮੁ
ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਜਾਣੀਆ॥ ਸਭੁ ਜਨਮੁ ਸਫਲਿਉ ਕੀਆ ਕਰਤੈ ਹਰਿ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਵਖਾਣੀਆ"
(ਪੰ: ੫੭੫-੭੬)
()
ਬਿਬੇਕ ਬੁਧਿ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਪਾਈ
ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਗੁਰੂ
ਪ੍ਰਭ ਕੇਰਾ॥
ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਗੁਰੂ ਤੇ ਪਾਇਆ ਧੁਰਿ
ਮਸਤਕਿ ਭਾਗੁ ਲਿਖੇਰਾ" (ਪੰ: ੭੧੧)
() "ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ
ਗਿਆਨੁ ਗੁਰੁ
ਰਿਦੈ ਧਿਆਨੁ॥
ਗੁਰੁ ਗੋਪਾਲੁ ਪੁਰਖੁ ਭਗਵਾਨੁ॥
ਗੁਰ ਕੀ ਸਰਣਿ ਰਹਉ ਕਰ ਜੋਰਿ॥
ਗੁਰੂ ਬਿਨਾ ਮੈ ਨਾਹੀ ਹ+ਰ" (ਪੰ: ੮੬੪)
() "ਜਿਨਿ ਏਹੁ ਚਾਖਿਆ ਰਾਮ ਰਸਾਇਣੁ ਤਿਨ ਕੀ ਸੰਗਤਿ ਖੋਜੁ ਭਇਆ॥
ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਬੁਧਿ
ਗਿਆਨੁ ਗੁਰੂ
ਤੇ ਪਾਇਆ, ਮੁਕਤਿ ਪਦਾਰਥੁ ਸਰਣਿ ਪਇਆ"
(ਪੰ: ੯੦੭)
()
"ਊਤਮ ਸਤਿਗੁਰ ਪੁਰਖ ਨਿਰਾਲੇ॥ ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਹਰਿ ਰਸਿ ਮਤਵਾਲੇ॥
ਰਿਧਿ ਬੁਧਿ ਸਿਧਿ
ਗਿਆਨੁ ਗੁਰੂ
ਤੇ ਪਾਈਐ ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ
ਮਿਲਾਇਦਾ" (ਪੰ: ੧੦੩੮)
(ੲ) ਉਪ੍ਰੰਤ ਇਸ ਲੜੀ
`ਚ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਅਰਥਾਂ
ਸਹਿਤ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਲੈ
ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ `ਚ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ" ਸੰਸਾਰ ਤਲ `ਤੇ
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ ਦੇ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਿੱਖ"
ਦੇ ਉਸ
ਇਕੋ-ਇਕ
"ਗੁਰੂ"
ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ਲਫ਼ਜ਼
"ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ"
ਵੀ ਆਇਆ ਹੈ। ਤਾਂ ਤੇ:-
() "ਸੰਤਨ ਮੋ ਕਉ ਹਰਿ ਮਾਰਗਿ ਪਾਇਆ॥ ਸਾਧ ਕ੍ਰਿਪਾਲਿ ਹਰਿ ਸੰਗਿ ਗਿਝਾਇਆ॥
ਹਰਿ ਹਮਰਾ ਹਮ ਹਰਿ ਕੇ ਦਾਸੇ ਨਾਨਕ
ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਸਚੁ ਦੀਨਾ ਜੀਉ. ."।
(ਪੰ: ੧੦੦)
ਅਰਥ- ਹੇ
ਨਾਨਕ! (ਆਖ—) ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ (ਮਿਲਾਪ ਦੇ) ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਕਿਰਪਾਲ
ਗੁਰੂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਗੇਝ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਰਮਾਤਮਾ ਮੇਰਾ
(ਆਸਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ), ਮੈਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ (ਹੀ) ਸੇਵਕ (ਬਣ ਚੁੱਕਾ) ਹਾਂ, ਗੁਰੂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਦਾ-ਥਿਰ
ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਬਖ਼ਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
( )
"ਜੋ ਜੋ ਪੀਵੈ ਸੋ ਤ੍ਰਿਪਤਾਵੈ॥ ਅਮਰੁ ਹੋਵੈ ਜੋ ਨਾਮ ਰਸੁ ਪਾਵੈ॥ ਨਾਮ ਨਿਧਾਨ ਤਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਜਿਸੁ
ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਮਨਿ ਵੂਠਾ ਜੀਉ"
(ਪੰ: ੧੦੧)
ਅਰਥ- (ਹੇ ਭਾਈ !)
ਜੇਹੜਾ ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਰਸ ਪੀਂਦਾ ਹੈ ਨਾਮ ਦਾ ਰਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ
(ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਲੋਂ) ਰੱਜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਤਮਕ ਮੌਤ ਕਦੇ ਭੀ ਪੋਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। (ਪਰ
ਪ੍ਰਭੂ-) ਨਾਮ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਆ ਵੱਸਦਾ
ਹੈ।
() "ਅਨਦਿਨੁ ਕੀਰਤਨੁ ਸਦਾ ਕਰਹਿ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਅਪਾਰਾ॥
ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਕਾ ਸਦ ਉਚਰਹਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ
ਵਰਤਾਵਣਹਾਰਾ" (ਪੰ: ੫੯੩)
ਅਰਥ :
— (ਨਾਮ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ) ਅਸੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਅਪਾਰ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਸਦਾ ਹਰ ਵੇਲੇ ਹਰੀ ਦੇ
ਗੁਣ ਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦਾ ਸ਼ਬਦ, ਜੋ ਹਰੇਕ ਜੁਗ ਵਿੱਚ (ਨਾਮ ਦੀ ਦਾਤਿ) ਵਰਤਾਉਣ ਵਾਲਾ
ਹੈ, ਸਦਾ ਉਚਾਰਦੇ ਹਾਂ।
() "ਕਰਨ ਕਰਾਵਨ ਹਰਿ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਜਨ ਅਪੁਨੇ ਕੀ ਰਾਖੈ॥ ਜੈ ਜੈ ਕਾਰੁ ਹੋਤੁ
ਜਗ ਭੀਤਰਿ ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਰਸੁ ਚਾਖੈ" (ਪੰ: ੬੩੦)
ਅਰਥ- ਹੇ ਭਾਈ! ਸਭ
ਕੁੱਝ ਕਰ ਸਕਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਜੀਵਾਂ ਪਾਸੋਂ ਕਰਾ ਸਕਣ ਵਾਲਾ, ਹਰੇਕ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭੂ
ਆਪਣੇ ਸੇਵਕ ਦੀ (ਸਦਾ ਲਾਜ) ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜੇਹੜਾ ਸੇਵਕ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ (ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਵਸਾਂਦਾ
ਹੈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ) ਸੁਆਦ ਚੱਖਦਾ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਸੋਭਾ (ਸਾਰੇ) ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
() "ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਭਾਵੈ ਕਹੈ ਕਹਾਵੈ ਤਤੋ ਤਤੁ ਵਖਾਨੰ॥
ਸਬਦੁ ਗੁਰ
ਪੀਰਾ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰਾ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਜਗੁ
ਬਉਰਾਨੰ॥ ਪੂਰਾ ਬੈਰਾਗੀ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਗੀ ਸਚੁ ਨਾਨਕ ਮਨੁ ਮਾਨੰ"
(ਪੰ: ੬੩੫
ਅਰਥ- ਹੇ ਭਾਈ! ਉਸ ਦੇ
ਮਨ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਪਿਆਰਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਉਹ (ਆਪ ਨਾਮ) ਸਿਮਰਦਾ ਹੈ (ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਮਰਨ
ਲਈ) ਪ੍ਰੇਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਦਾ ਜਗਤ-ਮੂਲ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਪੀਰ ਦੇ
ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ (ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਟਿਕਾ ਕੇ) ਡੂੰਘੇ ਜਿਗਰੇ ਵਾਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਗੁਰ-ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਖੁੰਝ ਕੇ ਜਗਤ (ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿਚ) ਕਮਲਾ (ਹੋਇਆ
ਫਿਰਦਾ) ਹੈ। ਉਹ ਪੂਰਨ ਤਿਆਗੀ ਮਨੁੱਖ ਅਡੋਲ ਆਤਮਕ ਅਵਸਥਾ `ਚ ਟਿਕ ਕੇ ਚੰਗੇ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲਾ ਬਣ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭੂ (ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ-ਨਿਸ਼ਾਨਾ)
ਮੰਨਦਾ ਹੈ।
() "ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਪੋਤੁ ਬੋਹਿਥਾ ਖੇਵਟੁ
ਸਬਦੁ ਗੁਰੁ
ਪਾਰਿ ਲੰਘਈਆ॥ ਜਮੁ ਜਾਗਾਤੀ
ਨੇੜਿ ਨ ਆਵੈ ਨਾ ਕੋ ਤਸਕਰੁ ਚੋਰੁ ਲਗਈਆ"
(ਪੰ: ੮੩੩)
ਅਰਥ- ਹੇ ਭਾਈ!
ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ ਜਹਾਜ਼, (ਉਸ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ) ਮਲਾਹ (ਗੁਰੂ ਦਾ) ਸ਼ਬਦ ਹੈ, (ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਇਸ
ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਆਸਰਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ) ਗੁਰੂ (ਵਿਕਾਰਾਂ-ਭਰੇ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ) ਪਾਰ ਲੰਘਾ
ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਮਰਾਜ-ਮਸੂਲੀਆ (ਭੀ ਉਸ ਦੇ) ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, (ਕਾਮਾਦਿਕ) ਕੋਈ ਚੋਰ ਭੀ ਸੰਨ੍ਹ
ਨਹੀਂ ਲਾ ਸਕਦਾ।
() "ਕਵਣ
ਮੂਲੁ, ਕਵਣ ਮਤਿ ਵੇਲਾ॥ ਤੇਰਾ ਕਵਣੁ ਗੁਰੂ ਜਿਸ ਕਾ ਤੂ ਚੇਲਾ॥
….
ਪਵਨ ਅਰੰਭੁ ਸਤਿਗੁਰ ਮਤਿ ਵੇਲਾ॥
ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਸੁਰਤਿ ਧੁਨਿ ਚੇਲਾ"
(ਪੰ: ੯੪੨-੪੩)
(ਅਰਥ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
() "ਗਿਆਨ ਵਿਹੂਣੀ ਭਵੈ ਸਬਾਈ॥ ਸਾਚਾ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਲਿਵ ਲਾਈ॥ ਨਿਰਭਉ
ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਸਚੁ ਜਾਤਾ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਇਦਾ"
(ਪੰ: ੧੦੩੪)
ਅਰਥ-
ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ
ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਵਿਆਪਕ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਵਾਂਜੀ ਰਹਿ ਕੇ ਸਾਰੀ
ਲੁਕਾਈ ਭਟਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸ਼ਬਦ, ਜੋ ਨਿਰਭੈਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ
ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਹੈ ਉਸ ਨੇ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦਾ ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ
ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਉਸ ਦੀ ਸੁਰਤਿ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਜੋਤਿ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।
() "…ਭਗਤਿ ਜੋਗ ਕੌ ਜੈਤਵਾਰੁ ਹਰਿ ਜਨਕੁ ਉਪਾਯਉ॥
ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ
ਪਰਕਾਸਿਓ ਹਰਿ ਰਸਨ ਬਸਾਯਉ"
(ਪੰ: ੧੪੦੭) (ਭਟਾਂ ਦੇ ਸਵਯਾਂ `ਚੋਂ)
ਅਰਥ :
— ". . ਆਪ ਨੇ ਭਗਤੀ ਦੇ ਜੋਗ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ (ਭਾਵ, ਆਪ ਨੇ ਭਗਤੀ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਪਾ ਲਿਆ
ਹੈ)। ਹਰੀ ਨੇ (ਆਪ ਨੂੰ) ‘ਜਨਕ’ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। (ਆਪ ਨੇ) ਗੁਰੂ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤੇ
ਹਰੀ ਨੂੰ (ਆਪ ਨੇ) ਜੀਭ ਉੱਤੇ ਵਸਾਇਆ ਹੈ"।
(ਅਰਥ ਲੜੀ-ਪ੍ਰੌ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ)
"ਗੁਰੁ, ਗੋਪਾਲੁ ਪੁਰਖੁ ਭਗਵਾਨੁ…" - ਚਲਦੇ
ਪ੍ਰਕਰਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕਾਰਣ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕੁੱਝ ਫ਼ੁਰਮਾਨ, ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਤਾਂ
ਵੀ ਗੁਰੂ ਕੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਪੱਖੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਣ ਲਈ ਕਿ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਿੱਖ"
ਦਾ ਉਹ
"ਗੁਰੂ"
"ਪੂਰਾ ਪਰਮੇਸਰੁ"
ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਹੈ, ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਭਿੰਨ ਜਾਂ ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ।
ਬਲਕਿ ਉਹ "ਗੁਰੂ"
ਅਕਾਲਪੁਰਖ
ਦਾ ਹੀ
ਨਿਜ
ਅਤੇ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣ
ਹੀ ਹੈ।
ਫ਼ਿਰ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਿੱਖ"
ਦੇ ਉਸ
"ਗੁਰੂ"
ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਲਫ਼ਜ਼
"ਸਤਿਗੁਰੂ",
"ਸਤਿਗੁਰੁ"
ਅਤੇ
"ਸਤਿਗੁਰ"
ਵੀ ਬੇਅੰਤ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ।
ਉਪ੍ਰੰਤ
"ਗੁਰੂ ਕੀਆਂ ਸਮੂਹ ਸੰਗਤਾਂ"
ਨੂੰ ਇਸ
ਇਲਾਹੀ
ਅਤੇ
ਅਕਾਲਪੁਰਖੀ
ਸੱਚ ਨਾਲ ਜੋੜਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਚੋਂ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ
ਅਤੇ ਬੰਦ ਲੈ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ `ਚ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ
ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਹੀ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਿੱਖ"
ਦੇ ਉਸ
"ਗੁਰੂ"
ਦੇ ਗੁਣ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਬਿਆਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ:-
()
ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫॥ ਗੁਰ ਕੀ ਮੂਰਤਿ ਮਨ ਮਹਿ ਧਿਆਨੁ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਮੰਤ੍ਰੁ ਮਨੁ ਮਾਨ॥ ਗੁਰ ਕੇ ਚਰਨ
ਰਿਦੈ ਲੈ ਧਾਰਉ॥ ਗੁਰੁ
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਸਦਾ ਨਮਸਕਾਰਉ॥ ੧ ॥
ਮਤ ਕੋ ਭਰਮਿ ਭੁਲੈ ਸੰਸਾਰਿ॥ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਕੋਇ ਨ ਉਤਰਸਿ ਪਾਰਿ॥ ੧ ॥
ਰਹਾਉ॥ ਭੂਲੇ ਕਉ ਗੁਰਿ ਮਾਰਗਿ ਪਾਇਆ॥ ਅਵਰ ਤਿਆਗਿ ਹਰਿ ਭਗਤੀ ਲਾਇਆ॥ ਜਨਮ ਮਰਨ ਕੀ ਤ੍ਰਾਸ ਮਿਟਾਈ॥
ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਕੀ ਬੇਅੰਤ ਵਡਾਈ॥ ੨ ॥
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਊਰਧ ਕਮਲ ਬਿਗਾਸ॥ ਅੰਧਕਾਰ ਮਹਿ ਭਇਆ ਪ੍ਰਗਾਸ॥ ਜਿਨਿ ਕੀਆ ਸੋ ਗੁਰ ਤੇ ਜਾਨਿਆ॥ ਗੁਰ
ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਮੁਗਧ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ॥ ੩ ॥
ਗੁਰੁ ਕਰਤਾ ਗੁਰੁ ਕਰਣੈ
ਜੋਗੁ॥ ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਹੈ ਭੀ ਹੋਗੁ॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭਿ ਇਹੈ ਜਨਾਈ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮੁਕਤਿ ਨ ਪਾਈਐ ਭਾਈ॥ ੪ ॥
੫ ॥
੭ ॥
(ਪੰ: ੮੬੪)
() ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫॥ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਕਰਿ ਮਨ ਮੋਰ॥ ਗੁਰੂ ਬਿਨਾ ਮੈ ਨਾਹੀ
ਹੋਰ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਟੇਕ ਰਹਹੁ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ॥ ਜਾ ਕੀ ਕੋਇ ਨ ਮੇਟੈ ਦਾਤਿ॥ ੧ ॥
ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਏਕੋ ਜਾਣੁ॥
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ॥
੧ ॥
ਰਹਾਉ॥ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਜਾ ਕਾ ਮਨੁ ਲਾਗੈ॥ ਦੂਖੁ ਦਰਦੁ ਭ੍ਰਮੁ ਤਾ ਕਾ ਭਾਗੈ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਪਾਏ ਮਾਨੁ॥
ਗੁਰ ਊਪਰਿ ਸਦਾ ਕੁਰਬਾਨੁ॥ ੨ ॥
ਗੁਰ ਕਾ ਦਰਸਨੁ ਦੇਖਿ ਨਿਹਾਲ॥ ਗੁਰ ਕੇ ਸੇਵਕ ਕੀ ਪੂਰਨ ਘਾਲ॥ ਗੁਰ ਕੇ ਸੇਵਕ ਕਉ ਦੁਖੁ ਨ ਬਿਆਪੈ॥
ਗੁਰ ਕਾ ਸੇਵਕੁ ਦਹ ਦਿਸਿ ਜਾਪੈ॥ ੩ ॥
ਗੁਰ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਇ॥
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਗੁਰੁ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਜਾ ਕੇ ਪੂਰੇ ਭਾਗ॥
ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਤਾ ਕਾ ਮਨੁ ਲਾਗ॥ ੪ ॥
੬ ॥
੮ ॥
(ਪੰ: ੮੬੪).
()
ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫॥ ਗੁਰੁ ਮੇਰੀ ਪੂਜਾ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦੁ॥
ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਗੁਰੁ
ਭਗਵੰਤੁ॥ ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਦੇਉ
ਅਲਖ ਅਭੇਉ॥
ਸਰਬ ਪੂਜ ਚਰਨ ਗੁਰ ਸੇਉ॥ ੧ ॥
ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨਾਹੀ ਮੈ ਥਾਉ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਜਪਉ ਗੁਰੂ ਗੁਰ ਨਾਉ॥ ੧ ॥
ਰਹਾਉ॥ ਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਗਿਆਨੁ
ਗੁਰੁ ਰਿਦੈ ਧਿਆਨੁ॥ ਗੁਰੁ
ਗੋਪਾਲੁ ਪੁਰਖੁ ਭਗਵਾਨੁ॥ ਗੁਰ
ਕੀ ਸਰਣਿ ਰਹਉ ਕਰ ਜੋਰਿ॥ ਗੁਰੂ ਬਿਨਾ ਮੈ ਨਾਹੀ ਹ+ਰ॥
੨ ॥
ਗੁਰੁ ਬੋਹਿਥੁ ਤਾਰੇ ਭਵ ਪਾਰਿ॥ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਜਮ ਤੇ ਛੁਟਕਾਰਿ॥ ਅੰਧਕਾਰ ਮਹਿ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰੁ ਉਜਾਰਾ॥
ਗੁਰ ਕੈ ਸੰਗਿ ਸਗਲ ਨਿਸਤਾਰਾ॥ ੩ ॥
ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਪਾਈਐ ਵਡਭਾਗੀ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਦੂਖੁ ਨ ਲਾਗੀ॥ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਨ ਮੇਟੈ ਕੋਇ॥ ਗੁਰੁ
ਨਾਨਕੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ॥ ੪ ॥
੭ ॥
੯ ॥
(ਪੰ: ੮੬੪)
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸੇ ਇਕੋ-ਇਕ
"ਗੁਰੂ"
ਲਈ ਲਫ਼ਜ਼
"ਸਤਿਗੁਰ"
ਅਤੇ
"ਸਤਿਗੁਰੂ"
ਵੀ:-
() "ਵਡਭਾਗੀਆ ਸੋਹਾਗਣੀ ਜਿਨਾੑ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਿਲਿਆ ਹਰਿ ਰਾਇ॥ ਅੰਤਰਿ ਜੋਤਿ
ਪਰਗਾਸੀਆ ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ॥ ੧ ॥
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ
ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਜਿਨਿ ਸਚੁ ਜਾਤਾ ਸੋਇ॥ ਜਿਤੁ ਮਿਲਿਐ ਤਿਖ ਉਤਰੈ ਤਨੁ ਮਨ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਸਤਿਗੁਰੁ
ਸਤਿ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਜਿਸ ਨੋ ਸਮਤੁ ਸਭ ਕੋਇ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਿਰਵੈਰੁ ਹੈ ਜਿਸੁ ਨਿੰਦਾ ਉਸਤਤਿ
ਤੁਲਿ ਹੋਇ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੁਜਾਣੁ ਹੈ ਜਿਸੁ
ਅੰਤਰਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਵੀਚਾਰੁ॥
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ਹੈ ਜਿਸੁ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ॥
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ
ਸਤਿਗੁਰੂ
ਹੈ ਜਿ ਸਚੁ ਦ੍ਰਿੜਾਏ ਸੋਇ॥ ਨਾਨਕ
ਸਤਿਗੁਰ
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਜਿਸ ਤੇ ਨਾਮੁ ਪਰਾਪਤਿ
ਹੋਇ …" (ਪੰ: ੧੪੨੧)
ਹੋਰ
() "ਸਤਿਗੁਰ ਮੇਰਾ ਬੇਮੁਹਤਾਜੁ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਮੇਰੇ ਸਚਾ ਸਾਜੁ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਸਭਸ ਕਾ ਦਾਤਾ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਪੁਰਖੁ ਬਿਧਾਤਾ॥
੧ ॥
ਗੁਰ ਜੈਸਾ ਨਾਹੀ ਕੋ ਦੇਵ॥ ਜਿਸੁ ਮਸਤਕਿ ਭਾਗੁ ਸੁ ਲਾਗਾ ਸੇਵ॥ ੧ ॥
ਰਹਾਉ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਸਰਬ
ਪ੍ਰਤਿਪਾਲੈ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਮਾਰਿ ਜੀਵਾਲੈ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਮੇਰੇ ਕੀ ਵਡਿਆਈ॥ ਪ੍ਰਗਟੁ ਭਈ
ਹੈ ਸਭਨੀ ਥਾਈ॥ ੨ ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਤਾਣੁ ਨਿਤਾਣੁ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਘਰਿ ਦੀਬਾਣੁ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਹਉ ਸਦ ਬਲਿ ਜਾਇਆ॥
ਪ੍ਰਗਟੁ ਮਾਰਗੁ ਜਿਨਿ ਕਰਿ ਦਿਖਲਾਇਆ॥ ੩ ॥
ਜਿਨਿ ਗੁਰ ਸੇਵਿਆ ਤਿਸੁ ਭਉ ਨ ਬਿਆਪੈ॥ ਜਿਨਿ ਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ਤਿਸੁ ਦੁਖੁ ਨ ਸੰਤਾਪੈ॥ ਨਾਨਕ ਸੋਧੇ
ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਬੇਦ॥ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਗੁਰ ਨਾਹੀ ਭੇਦ॥ ੪ ॥"
(ਪੰ: ੧੧੪੨) ਪੁਨਾ
()
"ਸਤਿਗੁਰੁ ਦੇਉ ਪਰਤਖਿ ਹਰਿ ਮੂਰਤਿ,
ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਚਨ ਸੁਣਾਵੈ॥ ਨਾਨਕ ਭਾਗ
ਭਲੇ ਤਿਸੁ ਜਨ ਕੇ, ਜੋ ਹਰਿ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਵੈ"
(ਪੰ: ੧੨੬੪)
() "…ਗੁਰਦੇਵ ਆਦਿ
ਜੁਗਾਦਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ…. ਗੁਰਦੇਵ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ, ਪਰਮੇਸਰੁ ਗੁਰਦੇਵ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਨਮਸਕਰਾ. ."
(ਪੰ: ੨੫੦)
() ਹਰਿ ਕੇ ਜਨ
ਸਤਿਗੁਰ
ਸਤਪੁਰਖਾ ਬਿਨਉ ਕਰਉ ਗੁਰ ਪਾਸਿ॥ ਹਮ ਕੀਰੇ ਕਿਰਮ
ਸਤਿਗੁਰ
ਸਰਣਾਈ ਕਰਿ ਦਇਆ ਨਾਮੁ ਪਰਗਾਸਿ॥ ੧ ॥
ਮੇਰੇ ਮੀਤ ਗੁਰਦੇਵ ਮੋ ਕਉ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਪਰਗਾਸਿ॥ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਮੁ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਾਨ ਸਖਾਈ ਹਰਿ ਕੀਰਤਿ
ਹਮਰੀ ਰਹਰਾਸਿ" (ਪੰ: ੧੦)
() "…ਭਏ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਗੁਸਾਈਆ ਨਠੇ ਸੋਗ ਸੰਤਾਪ॥ ਤਤੀ ਵਾਉ ਨ ਲਗਈ ਸਤਿਗੁਰਿ
ਰਖੇ ਆਪਿ ਗੁਰੁ ਨਾਰਾਇਣੁ ਦਯੁ
ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਸਚਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰੁ॥ ਗੁਰਿ ਤੁਠੈ ਸਭ ਕਿਛੁ ਪਾਇਆ
ਜਨ ਨਾਨਕ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰ…"
(ਪੰ: ੨੧੮)
ਅਦਿ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੋਰ ਵੀ
ਬੇਅੰਤ ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ
"ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ" -
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ
ਸਿੱਖ" ਦਾ ਉਹ
ਇਕੋ-ਇਕ
"ਗੁਰੂ"
ਅਤੇ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ
ਦੋ
ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਹਸਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ ਦਾ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਿੱਖ"
ਦਾ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਉਹ
ਇਕੋ-ਇਕ
"ਗੁਰੂ"
ਵੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ "ਓਹੁ
ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੀ ਜੁਗਹ ਜੁਗੁ
ਪੂਰਾ ਪਰਮੇਸਰੁ" (ਪੰ: ੩੯੭) ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਹੈ
ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ
ਦਾ ਹੀ ਕੇਵਲ ਨਿਜ
ਅਤੇ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼
ਗੁਣ ਹੈ।
ਜਦਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੇ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਹੀ ਇੱਕ
ਹੋਰ ਹੈਰਾਣਕੁਣ ਬਲਕਿ ਵਿਸਮਾਦੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪ ਵੀ ਉਘਾੜਿਆ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲੀ ਪੰਕਤੀ ਅਥਵਾ
"ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ"
ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ
`ਚ ਨਿਰੋਲ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਲਈ
ਵਰਤਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ `ਚ
"ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ"
ਵਾਲੇ ਉਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨੂੰ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤ੍ਰ ਦੇ
ਅਤੇ
ਖਾਸਕਰ "ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਉਸ
ਇਕੋ-ਇਕ
"ਗੁਰੂ"
ਲਈ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਖ਼ੂਬੀ ਇਹ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਜਿਸ-ਜਿਸ ਰਚਨਾ ਅਥਵਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਫ਼ੁਰਮਾਣ `ਚ
"ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ"
ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨੂੰ
ਅਕਾਲਪ੍ਰੁਰਖ
ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਥੇ-ਉਥੇ ਨਾਲ ਹੀ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ
ਦਾ ਮਿਲਾਵਾ ਸਮੂਚੇ ਮਨੁੱਖ
ਮਾਤ੍ਰ ਦੇ ਉਸ
"ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਤ"
ਇਕੋ-ਇਕ"
"ਗੁਰੂ" ਨੂੰ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਭਾਵ ਜੀਵ ਦਾ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ
ਅਥਵਾ
ੴ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ, ਕੇਵਲ ਤੇ ਕੇਵਲ
"ਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ"
ਭਾਵ ਉਸ
"ਗੁਰੂ" ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਉਸ
ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ, ਜਦਕਿ ਇਹੀ ਹੈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਵੀ।
ਤਾਂ ਤੇ ਸੰਬੰਧਤ ਵੇਰਵੇ ਦੀ ਪ੍ਰੌੜਤਾ
`ਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਮਿਲੇ-ਜੁਲੇ ਢੰਗ ਨਾਲ:-
()
"ਕਲਿਜੁਗੁ ਉਧਾਰਿਆ ਗੁਰਦੇਵ॥
ਮਲ ਮੂਤ ਮੂੜ ਜਿ ਮੁਘਦ ਹੋਤੇ
ਸਭਿ ਲਗੇ ਤੇਰੀ ਸੇਵ॥ ੧ ॥
ਰਹਾਉ॥ ਤੂ ਆਪਿ ਕਰਤਾ ਸਭ
ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਧਰਤਾ ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ
ਸਮਾਇ॥ ਧਰਮ ਰਾਜਾ ਬਿਸਮਾਦੁ
ਹੋਆ ਸਭ ਪਈ ਪੈਰੀ ਆਇ" (ਪੰ: ੪੦੬)
() "ਤੂੰ ਆਦਿ ਪੁਰਖੁ ਅਪਰੰਪਰੁ ਕਰਤਾ, ਤੇਰਾ ਪਾਰੁ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ਜੀਉ॥ ਤੂੰ
ਘਟ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਸਰਬ ਨਿਰੰਤਰਿ,
ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ਜੀਉ॥
ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪਰਮੇਸਰੁ, ਤਾ
ਕਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਇਆ॥ ਤਿਸੁ ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖ ਅਦਿਸਟੁ ਅਗੋਚਰੁ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਲਖੁ ਲਖਾਇਆ॥ ਸਦਾ ਅਨੰਦਿ ਰਹੈ
ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ, ਸਹਜੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ਜੀਉ॥ ਤੂੰ ਆਦਿ ਪੁਰਖੁ ਅਪਰੰਪਰੁ ਕਰਤਾ, ਤੇਰਾ ਪਾਰੁ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ
ਜੀਉ" (ਪੰ: ੪੪੮)
() "ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗੀ ਤਿਸੁ ਸਚ ਸਿਉ ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ਜਾਇ॥ ਨਾ ਵੇਛੋੜਿਆ ਵਿਛੁੜੈ
ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ॥
ਦੀਨ ਦਰਦ ਦੁਖ ਭੰਜਨਾ ਸੇਵਕ ਕੈ ਸਤ
ਭਾਇ॥ ਅਚਰਜ ਰੂਪੁ ਨਿਰੰਜਨੋ
ਗੁਰਿ ਮੇਲਾਇਆ ਮਾਇ" (ਪੰ:
੪੬)
() "ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਸਦਾ ਨਾ ਆਵੈ ਨ ਜਾਇ॥ ਓਹੁ ਅਬਿਨਾਸੀ ਪੁਰਖੁ ਹੈ
ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ"
(ਪੰ: ੭੫੯)
() "ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਏਕੁ ਹੈ,
ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ॥
ਜਿਨ ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ, ਸੇਈ ਨਾਮੁ
ਧਿਆਇ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਸਰਣਾਗਤੀ,
ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ਜਾਇ"
(ਪੰ: ੫੩)
() "ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਤਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ, ਜਿ ਸਚਾ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰੁ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਤਿਸ
ਨੋ ਆਖੀਐ ਜਿ ਗੁਣਦਾਤਾ ਮਤਿ ਧੀਰੁ॥ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਤਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ,
ਜਿ ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ॥
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਤਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ, ਜਿ ਦੇਦਾ
ਰਿਜਕੁ ਸਬਾਹਿ॥ ਨਾਨਕ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਇਕੋ ਕਰਿ ਸਾਲਾਹੀਐ, ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ ਦੀਆ ਦਿਖਾਇ"
(ਪੰ: ੫੧੪-੧੫)
() "ਗੁਣ ਨਿਧਾਨ ਨਾਨਕੁ ਜਸੁ ਗਾਵੈ, ਸਤਿਗੁਰਿ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਓ॥ ਸਰਬ ਨਿਵਾਸੀ
ਸਦਾ ਅਲੇਪਾ, ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ
ਸਮਾਇਓ"
(ਪੰ: ੬੧੭)
()
"ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਏਕੁ ਹੈ, ਸਭ
ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ॥ ਜਿਨ ਕਉ
ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ, ਸੇਈ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਸਰਣਾਗਤੀ, ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ਜਾਇ"
(ਪੰ: ੫੩)
() "ਸਗਲ ਪਦਾਰਥ ਤਿਸੁ ਮਿਲੇ, ਜਿਨਿ ਗੁਰੁ ਡਿਠਾ ਜਾਇ॥ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਜਿਨ ਮਨੁ
ਲਗਾ, ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਮਾਇ॥ ਗੁਰੁ
ਦਾਤਾ ਸਮਰਥੁ ਗੁਰੁ, ਗੁਰੁ ਸਭ
ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ॥ ਗੁਰੁ
ਪਰਮੇਸਰੁ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ, ਗੁਰੁ
ਡੁਬਦਾ ਲਏ ਤਰਾਇ॥ ੨ ॥
ਕਿਤੁ ਮੁਖਿ ਗੁਰੁ ਸਾਲਾਹੀਐ, ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥੁ॥ ਸੇ ਮਥੇ ਨਿਹਚਲ ਰਹੇ, ਜਿਨ ਗੁਰਿ ਧਾਰਿਆ ਹਥੁ॥
ਗੁਰਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਪੀਆਲਿਆ, ਜਨਮ ਮਰਨ ਕਾ ਪਥੁ॥ ਗੁਰ ਪਰਮੇਸਰੁ ਸੇਵਿਆ, ਭੈ ਭੰਜਨੁ ਦੁਖ ਲਥੁ॥ ੩ ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਗਹਿਰ ਗਭੀਰੁ ਹੈ,
ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ਅਘਖੰਡੁ॥ ਜਿਨਿ
ਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ਆਪਣਾ, ਜਮਦੂਤ ਨ ਲਾਗੈ ਡੰਡੁ॥ ਗੁਰ ਨਾਲਿ ਤੁਲਿ ਨ ਲਗਈ, ਖੋਜਿ ਡਿਠਾ ਬ੍ਰਹਮੰਡੁ॥
ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ, ਸੁਖੁ ਨਾਨਕ ਮਨ ਮਹਿ ਮੰਡੁ"
(ਪੰ: ੪੯-੫੦)
(ਚਲਦਾ)
#234P-VII,-02.17-0217#p7v
-
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’, ਪੁਸਤਕਾ ਤੇ ਹੁਣ ਗੁਰਮੱਤ ਸੰਦੇਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਅਰੰਭ ਹੋਈ ਲੜੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ
ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਸੰਬੰਧਤ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’
ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਸਦਾ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾਏ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ
ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
Including this Self Learning Gurmat Lesson No.234-VII
"ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹੈ ਬਾਣੀ. ."
"ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਸਦਾ. ."
"ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰ"
(ਭਾਗ ਸਤਵਾਂ)
For all the
Self Learning Gurmat Lessons (Excluding
Books)
written by ‘Principal Giani Surjit
Singh’ Sikh Missionary, Delhi-All the rights are reserved with the writer
himself; but easily available in proper Deluxe Covers for
(1) Further Distribution within ‘Guru Ki Sangat’
(2) For Gurmat Stalls
(3) For Gurmat Classes & Gurmat Camps
with intention of Gurmat Parsar, at quite nominal printing
cost i.e. mostly Rs 350/-(but in rare cases Rs. 450/-) per hundred copies
(+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16
Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24
Ph 91-11-26236119, 46548789 ® Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
web sites-
www.gurbaniguru.org
theuniqeguru-gurbani.com
gurmateducationcentre.com
|
. |