.

☬ ਗੂਜਰੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ☬

(ਪੰ: 508-517)

ਸਟੀਕ, ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ ਸਹਿਤ

(ਕਿਸ਼ਤ-੩੦)

(ਲੜੀ ਜੋੜਣ ਲਈ, ਸਟੀਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰੋ ਜੀ)

ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,

ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ, ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ (ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956

(ਪਉੜੀ ਨੰ: ੨੨ ਦਾ ਮੂਲ ਪਾਠ, ਸਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ)

ਸਲੋਕ ਮਃ ੩॥ ਆਸਾ ਕਰਤਾ ਜਗੁ ਮੁਆ ਆਸਾ ਮਰੈ ਨ ਜਾਇ॥ ਨਾਨਕ ਆਸਾ ਪੂਰੀਆ ਸਚੇ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇ॥ ੧

ਮਃ ੩॥ ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਮਰਿ ਜਾਇਸੀ ਜਿਨਿ ਕੀਤੀ ਸੋ ਲੈ ਜਾਇ॥ ਨਾਨਕ ਨਿਹਚਲੁ ਕੋ ਨਹੀ ਬਾਝਹੁ ਹਰਿ ਕੈ ਨਾਇ॥ ੨

ਪਉੜੀ॥ ਆਪੇ ਜਗਤੁ ਉਪਾਇਓਨੁ ਕਰਿ ਪੂਰਾ ਥਾਟੁ॥ ਆਪੇ ਸਾਹੁ ਆਪੇ ਵਣਜਾਰਾ ਆਪੇ ਹੀ ਹਰਿ ਹਾਟੁ॥ ਆਪੇ ਸਾਗਰੁ ਆਪੇ ਬੋਹਿਥਾ ਆਪੇ ਹੀ ਖੇਵਾਟੁ॥ ਆਪੇ ਗੁਰੁ ਚੇਲਾ ਹੈ ਆਪੇ ਆਪੇ ਦਸੇ ਘਾਟੁ॥ ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ਤੂ ਸਭਿ ਕਿਲਵਿਖ ਕਾਟੁ॥ ੨੨॥ ੧

(ਪਉੜੀ ੨੨, ਸਟੀਕ ਲੋੜੀਂਦੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ’ ਸਹਿਤ)

ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩॥ ਆਸਾ ਕਰਤਾ ਜਗੁ ਮੁਆ, ਆਸਾ ਮਰੈ ਨ ਜਾਇ॥ ਨਾਨਕ ਆਸਾ ਪੂਰੀਆ, ਸਚੇ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇ॥ ੧॥ {ਪੰ: ੫੧੭} “

ਅਰਥ: — ਆਸਾ- ਇਛਾਵਾਂ, ਮਨ ਦਾ ਫੁਰਨੇ, ਕਲਪਤ ਮੰਗਾਂ ਤੇ ਲੋੜਾਂ। ਜਗੁ - ਲੋਕਾਈ।

ਅਰਥ: — ਆਸਾ ਕਰਤਾ ਜਗੁ ਮੁਆ, ਆਸਾ ਮਰੈ ਨ ਜਾਇ” - ਲੋਕਾਈ ਜਨਮ ਤੋਂ ਮੌਤ ਤੱਕ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਕਰ ਕੇ ਮਰ ਤਾਂ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਅੰਤ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਸ ਅੰਦਰੋਂ ਇਹ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਭਾਵ ਕਲਪਿਤ ਮੰਗਾਂ ਤੇ ਲੋੜਾਂ ਨਹੀਂ ਮਰਦੀਆਂ।

ਨਾਨਕ ਆਸਾ ਪੂਰੀਆ, ਸਚੇ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇ” ਤੀਜੇ ਨਾਨਕ, ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਚਿੱਤ ਜੋੜਿਆਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਭਾਵ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਲਿਵ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ। ੧।

ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ- ਦਰਅਸਲ ਮਨਮੁਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਹਊਮੈ ਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਸਦਾ ਭਾਰੂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਤੇ ਹਉਮੈ ਕਾਰਣ ਮਨਮੁੱਖ ਦੀ ਪੱਕੜ ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੇ ਪਦਾਰਥਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਹੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਉਸ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਤੇ ਹਉਮੈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਵਿਕਾਰ ਵੀ ਆ ਦਬੋਚਦੇ ਹਨ। ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਅੰਦਰ ਲਗਾਤਰ ਵੱਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਦਾਰਥਕ ਭੁਖ ਕਾਰਣ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਅੰਦਰ ਜਿਹੜੀਆਂ ਅਸ਼ਾਵਾਂ, ਸਾਧਾਰਣ ਰੂਪ `ਚ ਉਸਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣੀਆਂ ਅਜੇ ਅਰੰਭ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਲਗਾਤਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਛਾਵਾਂ ਦੇ ਹੀ ਭਾਂਬੜ ਬਣਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ, ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਅਨੁਸਾਰ ਇਛਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਟਿਕਾਅ ਤੇ ਸ਼ਾਤੀ ਆਉਣੀ ਚਹੀਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਹੁੰਦਾ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਵਸਥਾ ਕਾਰਣ ਬਜਾਏ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਟਿਕਾਅ ਤੇ ਸ਼ਾਤੀ ਆਉਣ ਦੇ, ਲਗਾਤਰ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਰਕ ਬਾਣਾਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਖੁਆਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਜੇ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਇਛਾ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਤੇ ਹਉੰਮੈ ਆਦਿ ਵਿਕਾਰਾ ਕਾਰਣ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਅੰਦਰ ਹੋਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਵੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ ਤੇ ਅਸ਼ਾਵਾਂ ਜਨਮ ਲੈ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਰੁੱਕਦਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਅਰੁੱਕ ਚਲਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦੇਖਣਾ ਹੈ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਤਾਂ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਇਹ ਘੁੰਡੀਆਂ ਖੋਲੀਆਂ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਅਜੋਕਾ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਵੀ ਇਸੇ ਨਤੀਜੇ `ਤੇ ਪੁੱਜਾ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਇਸੇ ਸੱਚ ਦੀ ਤਾਈਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਜਿਹੜੀ ਇਛਾ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ਉਸਨੂੰ ਇਛਾ ਨਹੀਂ, ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅੱਗੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਹਜ਼ਾਰਹਾਂ ਇਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇਸ ਸਲੋਕ `ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਇਹੀ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਵਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਅੰਦਰ ਇਛਾਵਾਂ ਜਨਮ ਲੈ ਲ਼ੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਇਸਦਾ ਜੀਵਨ ਅੱਗੇ ਟੁਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਅੰਦਰ ਇਛਾਵਾਂ ਵੀ ਲਗਾਤਰ ਵੱਧਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੀਰਰਕ ਮੌਤ ਤੱਕ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਛਾਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ। ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖ, ਜੀਵਨ ਭਰ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਇਛਾਵਾਂ ਦਾ ਗ਼ੁਲਾਮ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮੌਤ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੀਕ ਇਸਦਾ ਆਖਰੀ ਸੁਆਸ ਵੀ ਬਾਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਫ਼ੁਰਨੇ ਤੇ ਇਛਾਵਾਂ ਕਾਇਮ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਫਿਰ ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਮਤਲਬ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਆਸ਼ਾਂਵਾਂ ਕਦੇ ਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਛਾਵਾਂ ਕਦੇ ਮੁੱਕਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਾਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀਆਂ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਇਸ ਦਾ ਹੱਲ਼ ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸਤੀਆਂ ਪਾਸ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਜਦਕਿ ਗੁਰਦੇਵ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਰੰਗ `ਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਲਿਵ ਆਪਣੇ ਅਸਲੇ ਤੇ ਰਚਨਾ ਦੇ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਉਭਰੀ ਹੋਈ ਮਾਨਸਿਕ ਅਵਸਾਥਾ ਸਮੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਇਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਦੀ ਸੰਸਾਰਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਵਾਲੀ ਭੁੱਖ ਵੀ ਸੰਤੋਖ `ਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਕ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਉਸ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਵਾਲੀ ਭੁਖ ਹੀ ਮੁੱਕ ਗਈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਇਛਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣਗੀਆਂ ਹੀ ਕਿਵੇਂ ਤੇ ਕਿਸਤਰ੍ਹਾਂ? ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਖ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਆਸ਼ਾਂਵਾਂ ਤੇ ਇਛਾਵਾਂ ਦੀ ਜਨਨੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਤੇ ਹਉਮੈ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾ ਮਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਉੱਤਮ ਅਵਸਥਾ ਸਮੇ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਉਸ ਅੰਦਰੋਂ ਖੋਖਲੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ ਦਾ ਵਜੂਦ ਵੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਜਿਹੇ ਸਫ਼ਲ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ।

ਮਃ ੩॥ ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਮਰਿ ਜਾਇਸੀ, ਜਿਨਿ ਕੀਤੀ ਸੋ ਲੈ ਜਾਇ॥ ਨਾਨਕ ਨਿਹਚਲੁ ਕੋ ਨਹੀ ਬਾਝਹੁ ਹਰਿ ਕੈ ਨਾਇ॥ ੨॥ {ਪੰ: ੫੧੭}

ਪਦ ਅਰਥ: —ਮਨਸਾ—ਮਨ ਦੇ ਫੁਰਨੇ। ਜਿਨਿ—ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ। ਕੀਤੀ—ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਤੇ ਫੁਰਨੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਸੋ—ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਹੀ। ਲੈ ਜਾਇ—ਨਾਸ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ।

ਅਰਥ: — “ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਮਰਿ ਜਾਇਸੀ, ਜਿਨਿ ਕੀਤੀ ਸੋ ਲੈ ਜਾਇ” -ਇਹ ਸੰਸਾਰਕ ਆਸ਼ਾਵਾਂ, ਮਾਇਕ ਫੁਰਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰੋਂ ਤਦੋਂ ਹੀ ਮੁੱਕਣ ਗੇ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਭੂ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਆਪ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰੇਗਾ।

ਨਾਨਕ ਨਿਹਚਲੁ ਕੋ ਨਹੀ ਬਾਝਹੁ ਹਰਿ ਕੈ ਨਾਇ” -ਤੀਜੇ ਨਾਨਕ, ਗੁਰੂ ਅਮਰ ਦਾਸ ਜੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਾ ਆ ਜਾਵੇ, ਸਦਾ ਥਿਰ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਹੀ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ, ਸਦਾ ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਫੁਰਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਵਾਲੀ ਅਜਿਹੀ ਉੱਤਮ ਜੀਵਨ ਰਹਿਣੀ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਥੋਥੇ ਤੇ ਆਪਣੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵ ਹਨ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਸਦਕਾ ਅਜਿਹੀ ਉਭਰ ਚੁੱਕੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਵਸਥਾ `ਚੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਸ਼ਾਂਵਾਂ ਤੇ ਫੁਰਨਿਆਂ ਦਾ ਵਜੂਦ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।। ੨।

ਗੁਰਮੱਤ ਵਿਚਾਰ ਦਰਸ਼ਨ-ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੀ ਸੋਝੀ ਉਗਮਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਮੂਚੀ ਸੰਸਾਰ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਤ੍ਰੈ-ਗੁਣੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ, ਉਸੇ ਦਾ ਨਾਮਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਹੀ ਸਰਗੁਣ ਸਰੂਪ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਵੀ ਜਗਜੀਵਨ ਦਾਤਾ ਹੋ ਕੇ ਇਸਦੇ ਜ਼ਰੇ ਜ਼ਰੇ `ਚ ਵਿਆਪਕ ਵੀ ਹੈ।

ਮੂਲ ਰੂਪ’ ਚ ਸਲੋਕ `ਚ ਗੁਰਦੇਵ ਇਹੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ. ਬੇਸ਼ੱਕ ਮਨਮੁਖ, ਗੁਰੂ ਬਿਹੂਣਾ ਤੇ ਆਪਹੁੱਦਰਾ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਇਸ ਤ੍ਰੈ-ਗੁਣੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਰੰਗਾ-ਰਸਾਂ `ਚ ਹੀ ਆਪਣਾ ਸਮੂਚਾ ਜਨਮ ਬਿਰਥਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਇਸੇ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਆਸ਼ਾਵਾਂ-ਫ਼ੁਰਨਿਆਂ `ਚ ਜੱਕੜਿਆਂ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖੁਆਰੀਆਂ ਵੀ ਭੋਗਦਾ ਹੈ। ਇਤਨਾ ਹੋਣ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਜਨਮ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ, ਇਹ ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਫੁਰਨੇ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕਦੇ, ਉਸ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀਭ ਛੱਡਦੇ।

ਉਪ੍ਰੰਤ ਉਹੀ ਮਨੁੱਖ ਜਦੋਂ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦਾ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਤੇ ਸਦਾ ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਵੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਦੇ ਅਮੁੱਲੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰੋਂ ਕਾਲਪਨਿਕ ਤੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵੱਸ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਮੂਚੇ ਖੋਖਲੇ ਫੁਰਨੇ, ਆਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਮੰਗਾਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ.

ਭਾਵ ਜਦੋਂ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਰਤੇ ਦੀ ਮਿਹਰ ਸਦਕਾ ਉਹ ਗੁਰਮੁਖ ਜੀਵਨ ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਦੀ ਦਲ-ਦਲ `ਚ ਗ਼ਰਕ ਕਰਣ ਵਾਲੀ ਹਊਮੈ ਤੇ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਉਸ `ਚੋਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਨਮੁਖੀ ਜੀਵਨ ਅੰਦਰ ਜਿਹੜੀ ਉੱਤਮ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਅਸਾਵਾਂ, ਇਛਾਵਾਂ ਤੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਮੰਗਾਂ ਤੋਂ ਜਿਹੜਾ ਪਿੱਛਾ ਛੁਟਿਆ ਹੈ ਇਹ ਸਭ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣਿਆ ਯਤਨਾਂ ਕਾਰਣ ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਕੀਤਅਿਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤਾ ਉਸ ਸਦਾ ਥਿਰ ਕਰਤੇ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨੋਟ-ਇਸ ਪਉੜੀ ਦੀ ਬਾਕੀ ਵਿਚਾਰ ਕਿਸ਼ਤ ਨੰ: ੨੬ `ਚ ਆਵੇ ਗੀ ਜੀ, ਧੰਨਵਾਦਿ)। (ਚਲਦਾ) #Instt. 30th. Gu.ki.v.02.014#

ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲ਼ਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ ‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’ ਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੀ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਵਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਸਕੇ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।

EXCLUDING THIS BOOK “Gujri Ki Vaar M:3 Steek & GVD” BEING LOADED IN ISTTS. Otherwise about All the Self Learning Gurmat Lessons already loaded on www.sikhmarg.com it is to clarify that;

---------------------------------------------

For all the Gurmat Lessons written upon Self Learning based by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 300/- to 400/- (in rare cases these are 500/-) per hundred copies for further Free distribution or otherwise. (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24 Ph 91-11-26236119, 46548789& ® J-IV/46 Old D/S Lajpat Nagar-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.org




.