ਜੋਰੀ ਮੰਗੇ ਦਾਨੁ ਵੇ ਲਾਲੋ (ਪੰ 722)
ਰਾਮ ਸਿੰਘ, ਗ੍ਰੇਵਜ਼ੈਂਡ

ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਤੇ ਹਮਲੇ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਜੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਹੁੰਦੇ ਕਹੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਬਰ ਵਲੋਂ ਬੇਕਸੂਰ ਅਤੇ ਮਾਸੂਮਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਧਾੜ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸਾੜ ਫੂਕ ਦੇਖ ਕੇ ਰੁਕਣਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ “ਬਾਬਰ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਖੁਰਾਸਾਨ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪੂਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਕੇ ਆਇਆ ਸੀ” (ਪੰ 360) ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਹਿਮੇਂ ਹੋਏ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਨੂੰ ਮਾਰ ਧਾੜ ਆਦਿ ਰਾਹੀਂ ਡਰਾ ਕੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਅਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਭੀ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜਾਬਰ ਵਲੋਂ ਮੁੜ ਉਪਰ ਇਸ ਤਰਾਂ ਜ਼ੋਰ ਜੁਲਮ ਆਦਿ ਹੋਣ ਤੇ ਰੱਬ ਜੀ ਅੱਗੇ ਭੀ ਫਰਿਆਦ ਕਰਨੀ ਪਈ।
ਦਾਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਲੇਖ “ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਕੌਣ” ਅਨੁਸਾਰ “ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਬੰਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਅਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਨੁੱਖੀ ਗੁੱਟਾ ਤੇ ਸ੍ਰਦਾਰੀ ਕਾਇਮ ਕਰਕੇ ਅਪਣਾ ਹੁਕਮ ਚਲਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੌਲ਼ੀ ਹੋਲੀ, ਇੱਕ ਰਿਆਸਤ ਨੇ ਦੂਜੀ ਤੇ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਮੁਲਕ ਨੇ ਦੂਜੇ ਮੁਲਕ ਤੇ, ਭਾਵੇਂ ਕਾਫੀ ਮਾਰ ਧਾੜ ਤੇ ਸਾੜ ਫੂਕ ਕਰਨੀ ਪਈ, ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ”। ਭਾਵ ਇਸ ਤਰਾਂ ਜ਼ੋਰ ਜ਼ਰਬੀ ਅਤੇ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਧੀਨ ਕਰਕੇ ੳਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂਦਾ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਜ ਕਰਕੇ ਆਪ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਇਆ। ਇਹ ਜ਼ੋਰ ੳਰਬੀ ਕਈ ਤਰਾਂ ਹੁੰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਹੋਰਨਾ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਗ ਭੱਗ ਮੁਫਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਲਾਭ ਆਪ ਵਰਤਣਾ, ਜਿਵੇਂ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਅਖੌਤੀ ਸ਼ੂਦਰਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕੀ ਵਿਚੋਂ ਉਥੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਸੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਨ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ, ਜਮੀਕਾ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਲਿਜਾਕੇ ਜ਼ੋਰਾਂ ਜਰਬੀ ਕੰਮ ਆਦਿ। ਦੂਸਰੇ ਮੁਲਕ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਖੂਬ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰਕੇ ਅਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣੀ, ਜਿਵੇਂ ਤੈਮੂਰ ਲੰਗ, ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ, ਮੁਹੰਮਦ ਗੌਰੀ ਆਦਿ ਅਤੇ ਹਿੰਦ ਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਗਲਕ, ਲੋਧੀ ਅਤੇ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਜਮਾਂ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਘਟ, ਪਰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਦੌਲਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਖੂਬ ਵਰਤਿਆ ਅਤੇ ਜੰਤਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਖੂਬ ਐਸ਼ ਕੀਤੀ, ਭਾਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰਾਂ ਤੰਗ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ, ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਕੀ ਤੰਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਫਿਰ ਬਹੁਤ ਚਲਾਕ ਤੇ ਮੱਕਾਰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਕੌਮ ਨੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਲਕਾਂ ਤੇ ਬੜੀ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ “ਜ਼ੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ” ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਜਿੱਥੇ ਕਿਤੇ ਭੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ, ਉਥੇ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਤੇ ਬਹੁਤ ਕੀਮਤੀ ਵਸਤੂਆਂ ਡਾਕੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਲਿਜਾ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਥੇ ਦਾ ਕੱਚਾ ਮਾਲ ( Raw Material) ਮੁਫਤ ਜਾ ਬਹੁਤ ਥੋੜੀ ਕੀਮਤ ਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੂੰ ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਥੇ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਾਂ ਅਪਣੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਦੂਸਰਾ ਉੱਥੇ ਪੱਕੇ ਮਾਲ ਬਣਾ ਕੇ ਮੁੜ੍ਹ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਕੇ ਖੂਬ ਹੱਥ ਰੰਗੇ। ਇਸ ਸਭ ਕੁੱਝ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿ “ਨਾ ਕਿਸੇ ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨਾ ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਸਹਿਣਾ” ਅਨੁਸਾਰ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੁੱਝ ਲਾਲਚੀ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦ ਕੇ ਉਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਤੇ “ਜਿਸ ਕੀ ਸ਼੍ਰਕਾਰ ਹੈ ਤਿਸ ਹੀ ਕਾ ਸਭ ਕੁਛ ਹੋਇ”। (ਪੰ. 27), “ਅਸੰਖ ਅਮਰ ਕਰ ਜਾਹੇ ਜੋਰ”॥ (ਪੰ. 4) ਅਤੇ “ਜਿਸ ਕੀ ਲਾਠੀ ਉਸ ਕੀ ਭੈਂਸ” ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦੇ ਜੋਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਢਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਭਾਵ ਆਪਣੇ ਹੀ ਦੇਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਆਪਣੇ ਖੋਏ ਗਏ ਹੱਕਾਂ ਨੂੰ ਜੇ ਕੋਈ ਮੰਗਣ ਦੀ ਜੁਰਅਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਲਾਠੀ ਵਾਲਾ’ ਗੱਦਾਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਲਾਠੀ ਦੀ ਭੈਂਸ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਰ ਭੀ ਡੂੰਗਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਹ ਕਿ ਹਾਕਮ ਅਧੀਨ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਬੋਲੀ ਭੀ ਬੋਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਾਲਚ ਵੱਸ ਹੋਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮੁਖਵਾਕ “ਬੋਲੀ ਅਵਰ ਤੁਮਾਰੀ” (ਪੰ. 1191) ੳਨੁਸਾਰ ਹਾਕਮ ਦੀ ਬੋਲੀ ਆਪ ਅਪਨਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਰਹੀ ਤੰਗੀ ਅਤੇ ਲੁੱਟ ਖਸੁੱਟ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭੀ ਧਾਰਮਕ ਆਗੂ ਜਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਆਗੂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਹੀਲਾ ਕਰਨਾ ਜਾ ਵੰਗਾਰ ਪਾਉਣੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਕਦੇ ਪੁਕਾਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ (ਇਹ ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ ਵੇ ਲਾਲੋ, ਭਾਵੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੀ ਵੇਲੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ ਕੇ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸਮੇਂ ਕੀਤੇ ਭੀ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ) ਸਾਰੇ ਜਗਤ ਨੂੰ ਜ਼ੁਲਮ, ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਆਦਿ ਦੀ ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਜਲਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਰੱਬ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰ ਕੇ ਸਮੁੱਚੇ ਜਗਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁਕਾਰ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਧੁੱਤੀ ਪੁਕਾਰ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਐਸੀ ਪੁਕਾਰ ਬਾਰੇ ਦੁਨਿਆ ਨੇ ਕਦੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਅਵਤਾਰ, ਪੈਗੰਭਰ, ਰਿਸ਼ੀ, ਮੁਨੀ ਆਦਿ ਵਲੋਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸੁਣੀਆ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਐਸੀ ਪੁਕਾਰ ਕਰਨ ਤੇ ਬਾਬਰ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਪੈਣਾ ਪਿਆ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਬੰਦੀ ਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਪੈਕੇ ਉਸਦੇ ਬੰਦੀ ਖਾਨੇ ਵਿਚੋਂ ਅਪਣੇ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਦੀ ਐਸੀ ਪਿਰਤ ਪਾਈ ਜਿਸਤੇ ਫੁੱਲ ਚੜਾਉਂਦਿਆਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚੋਂ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਕੈਦ ਕੀਤੇ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਦੋ ਮਰਹੱਟੇ ਰਾਜਿਆਂ ਬਾਲਾ ਰਾੳ ਤੇ ਰੁਸਤਮ ਰਾੳ ਨੂੰ ਕੈਦ ਵਿਚੋਂ ਰਿਹਾ ਕਰਵਾਈਆ। ਇਸ ਹੀ ਲੀਹ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਚਾਲੂ ਰੱਖਦਿਆਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖਾਲਸੇ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਲੁੱਟੀ ਜਾਂਦੀ ਇਜ਼ਤ ਭਾਵ ਦੁਰਾਨੀ ਤੇ ਅਬਦਾਲੀ ਹਮਲਾ ਆਵਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬੰਦੀ ਬਣਾਇਆਂ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਬਹੂ ਬੇਟਿਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣੀਆਂ ਭੇਣਾਂ, ਧੀਆਂ ਸਮਝ ਕੇ ਛੁਡਾ ਕੇ ਘਰੋ ਘਰੀ ਪੁਜਾਇਆ। ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਜੋ ਲੱਗ ਭੱਗ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਬਣ ਚੁਕਿਆ ਸੀ, ਪਠਾਣਾਂ ਪਾਸੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਕੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਹਫੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਕੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦਾ ਸਦੀਵੀਂ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਬਸ ਨਹੀਂ ਮੁਗਲਾਂ ਪਾਸੋਂ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਾ ਕੇ ਅਪਣਾ ਰਾਜ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਧਰਮ, ਜਾਤ ਆਦਿ ਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਸਾਂਝੀਵਾਲ ਬਣਾਇਆ, ਕਾਇਮ ਕਰ ਲਿਆ। ਰਾਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਅਨਸੁਖਾਵੇ ਤੇ ਦਿਲ-ਕੰਬਾਊ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਰਫ ਅਪਣੇ ਖੁੱਸੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਸਮਝ ਕੇ ਬਦੇਸ਼ੀ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦੇਸ ਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੋ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਾਰਾ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਕੀ, ਸਾਰਾ ਜਹਾਨ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸੁਨਹਰੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਬਚਾਉਣ ਤੇ ਰਖਿਆ ਕਰਦੀਆਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਖਾਲਸੇ ਨੂੰ ਵੇਲੇ ਦੇ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੇ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਆਦਿ ਕਹਿ ਕੇ ਹੀ ਭੰਡਿਆਂ। ਬਦੇਸ਼ੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤਰਾਂ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਸੀ ਪਰ 1947 ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਜਾ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਝੱਟ ਬਾਅਦ ਦੇਸੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਦੀ ਲੀਹ ਤੇ ਚਲਦਿਆਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਰਾਇਮ ਪੇਸ਼ਾ ਅਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਕਰਕੇ ਭੰਡਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਹੈ ਇਵਜ਼ (ਬਦਲੇ) ਵਿੱਚ ਇਨਾਮ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਦਾ ਮਿਲਿਆ। ਪਰ ਇਹ ਕਿਉ? ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਖ, ਮੰਨੇ ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਠੱਗੀ ਭਰੇ ਲਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਕਸਮਾਂ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਕੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣਨ ਲਈ ਮੰਨ ਕੇ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਨਿਹੱਤ ਬਣ ਬੈਠੇ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਭੁਲਾ ਕੇ ਕਿ ਜਿਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਹ ਭੀ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਲੋਕ ਤੰਤਰੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਆਪਣੇ ਮੰਨੇ ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮੰਨੀ ਪ੍ਰਮੰਨੀ ਸਵਾਰਥੀ ਸੋਚ ਦਾ ਮੁਦਈ ਹਨ, ੳਹਿ ਦਿਨ ਨੂੰ ਰਾਤ, ਸ਼ੇਰ ਨੂੰ ਬੱਕਰੀ ਆਦਿ ਕਹਿ ਕਹਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿੱਛੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕੁਛ ਲਾਲਚੀ ਲੋਕ ਅਪਣੇ ਸਵਾਰਥ ਲਈ ਅਪਣੀ ਜ਼ਬਾਨ (ਮਾਂ ਬੋਲੀ) ਭੀ ਹਾਕਮ ਵਾਲੀ ਜ਼ਬਾਨ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਪੰਜਾਬੀ। ਤਰ ਕੁਛ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਸਵਾਰਥੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਪਣੀ ਜ਼ਬਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਥਾਂ “ਬੋਲੀ ਅਵਤਾਰ ਤੁਮਾਰੀ” (ਪੰ. 1191) ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦਿਆਂ ਭੀ ਹਿੰਦੀ ਸਮਝਣੀ ਤੇ ਬੋਲਣੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਕਿੱਡੀ ਵੱਡੀ ਗੱਦਾਰੀ ਤੇ ਕਿੱਡਾ ਵੱਡਾ ਝੂਠ! ਜਦ ਕਿ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦੇ ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ (ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ) ਵਿੱਚ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਪਣੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਨੂੰ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾਂ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਇਸ ਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਮਸਲੇ ਨਾਲੋਂ ਜੋ ਮਸਲਾ ਖਾਸ ਤੇ ਬੜਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਬੋਲ “ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ ਵੇ ਲਾਲੋ” ਇੱਕ ਦਮ ਮੂੰਹ ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਹਰੋਂ ਆਏ ਹਮਲਾ ਆਵਰ ਇੱਕ ਤਾਂ ਮਾਰ ਧਾੜ੍ਹ ਸਾੜ ਫੂਕ ਅਤੇ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰਕੇ ਬੜਾ ਕੁਛ ਲੁੱਟ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਦੂਸਰੇ ਕਬਜ਼ਾ ਜਮਾ ਕੇ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਭੀ ਛਾਪਾ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਰਸ ਹੀ ਖੋਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਸਮਝਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਘਰਸ਼ 1947 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛੇਤੀਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਖਾਸ ਲਾਰਾ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਨਿੱਘ ਮਾਨਣ ਲਈ ਖਾਸ ਖਿੱਤਾ (ਥਾਂ) ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰ ਖਾਸ ਪਦਵੀਆਂ ਤੇ ਯੋਗ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਸ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਗੁਰੂ ਡਮਾਂ ਵਲੋ ਪਲ ਰਹੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਤੇ ਭੀ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਡਮਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਹੋਣ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਈ ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਡਮਾਂ ਵਲ ਖਿੱਚੇ ਗਏ। ਕੰਮ ਕਾਰ ਪੱਖੋਂ ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੜਾ ਹੱਕ ਤੇ ਛਾਪਾ ਹੈ। ਪਰ “ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ” ਵਾਲੀ ਜੋ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਹੈ ਉਹ ਬਦੇਸ਼ੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭੀ ਮਾਤ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਆਪਣੇ ਪੱਕੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸਮਝ ਕੇ ਬਲਕਿ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕਰਕੇ ਦਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਪੱਖੋਂ (ਧਾਰਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਇਤਿਹਾਸਕ, ਸਭਿਅਕ ਆਦਿ) ਭਿਖਾਰੀ ਅਤੇ ਮੰਗਤਿਆਂ ਦੇ ਭੀ ਮੰਗਤੇ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਬਸਤੀ (colony) ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਦਾ ਭੀ ਅਧਿਕਾਰ ਨਾ ਦੇਣ ਦਾ ਪੱਕਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ਅਤੇ “ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ” ਮੁਖਵਾਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਵਰਤਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਸਭ ਕੁਛ ਕਿੳਂ? ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਹਰਲੇ ਹਮਲਾ ਆਵਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ ਵਾਸੀਆਂ ਬਾਰੇ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸੋਝੀ ਨਹੀਂ ਹੁਮਦਿ ਉਹ ਸਭ ਕੁਛ ਹੌਲੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਦ ਤਕ ਕਿ ਦੇਸ ਵਾਸੀ ਚੌਕੰਨੇ ਹੋਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਤਕ ਦਾ ਉਪਾਉ ਭੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਦੇਸੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ ਵਾਸੀਆਂ ਬਾਰੇ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸੋਝੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਖਸੁੱਟ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਨਰੋਏ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਗਰੁੱਪ (ਕੌਮ) ਨੂੰ (ਇੱਥੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ) ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਤੱਕ ਦੇ ਕਦਮ ਭੀ ਬਿਨਾਂ ਝਿਜਕ ਦੇ ਉਠਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੇਸੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਅਣਖੀ ਜੀਵਨ ਜੋ, “ਪੰਜਾਬ ਜੀਂਦਾ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ” ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਰੜਕਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਰੜਕ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੀ 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਸੀ।
ਸੋ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਾਸੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ, ਪੰਜਾਬੇ ਦੇ ਹੱਕੀ ਵਸੀਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤਾਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀਵਾਲਾ ਕੱਢਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਨਿਸੱਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਸੋ ਐਸੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਸੀਲੇ ਦਿੱਲੀ ਭਾਵ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਅਪਣੇ ਅਧੀਨ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਉਪਜ ਦਾ ਮੁੱਲ ਨੀਯਤ ਕਰਨ ਆਦਿ ਆਦਿ ਅਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕਰਕੇ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹਾਲ ਕੀਤਾ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਸੜਕਾਂ ਚੌੜੀਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਵਡਮੁੱਲੇ ਟਾਹਲੀ, ਨਿਮੇ, ਪਿੱਪਲ ਤੇ ਬੋਹੜ ਵਰਗੇ ਦਰਖਤਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਵਾਲਿਕ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਕੰਢੀ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਲੋਂ ਜੰਗਲਾਤ ਦੀ ਵਲਗਣ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰਨਾ ਵੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚੋਟ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਰੁਧ ਕਈ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਹੋਏ, ਮੋਰਚੇ ਲੱਗੇ। 1966 ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਵੰਡ ਨੇ ਤਾਂ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਅਕਲ ਦਾ ਚੰਗਾ ਜਨਾਜ਼ਾ ਕੱਢਿਆ, ਜਦ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕੇ ਅਸਲੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਉਹ ਹਾਲ ਕੀਤਾ ਜੋ ਇਸਰਾਈਲ ਨੇ 1967 ਦੀ ਅਰਬ ਦੇਸਾਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਕਰਕੇ ਫਲਸਤੀਨ ਲੌਕਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਇਲਾਕਾ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕਰਕੇ (ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਲਾਕਾ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਉਥੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਮਕਾਨ (settlements) ਬਣਾ ਕੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਉਜਾੜ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਬਣਾਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ, ਚੰਡੀਗੜ ਭੀ ਕੇਂਦਰ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਕੋਲ ਛੱਡਿਆ ਹੀ ਕੀ? 1982 ਦਾ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੋਹੇ ਗਏ ਹੋਕਾਂ ਵਿਰੁਧ ਹੀ ਤਾਂ ਸੀ। ਪਰ ਚਾਤਰ (ਦੇਸੀ ਹੁਕਮਰਾਨ ਉਪਰ ਲਿਖੇ ਵਾਂਗ ਵੱਧ ਚਾਤਰ ਹਨ) ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੇ ‘ਜਿਸ ਦੀ ਲਾਠੀ ਉਸਦੀ ਭੈਂਸ’ ਅਨੁਸਾਰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵਿਧਾਨਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਏ ਮੋਰਚੇ ਨੂੰ ਠੁੱਸ ਕਰਨ ਲਈ ਐਸਾ ਚੰਡਾਲ ਰੂਪ ਕਦਮ ਚੁੱਕਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਮਹਿਮੂਦ ਗਜਨਵੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਤੱਕ ਹਰ ਹਮਲਾ ਆਵਰ ਤੇ ਹੁਕਮਰਾਨ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜਾ ਕਰਾ ਦਿੱਤੀ, 1984 ਦੇ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਸਮੇਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ਤੇ ਜਾਣ ਬੁਝ ਕੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਹੋਰ 40 ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਤੇ ਪੂਰੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ, ਜੋ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕਾਂ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਜਿੱਥੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਨਿੱਹਤੇ ਸਿੱਖਾਂ (ਬੀਬੀਆਂ, ਬੱਚਿਆਂ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਸਮੇਤ) ਦੀ ਜਾਨ ਦੀ ਹੋਲੀ ਖੇਲੀ, ਉੱਥੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਤੋਸ਼ਾਖਾਨਾਂ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਰੈਫਰੈਂਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ ਆਦਿ ਡਕੈਤੀ ਈ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਚੁਰਾ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਕਾਫੀ ਜਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਪਿੱਛੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਪੱਖੋਂ (ਧਾਰਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਇਤਿਹਾਸਿਕ, ਸਭਿਅਕ ਆਦਿ) ਭਿਖਾਰੀ ਅਤੇ ਮੰਗਤਿਆਂ ਦੇ ਮੰਗਤੇ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਬਸਤੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ ਦੋ ਖਾਸ ਪੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਭਿਅਕ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ‘ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ’ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੰਗੇ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। Joyce J.M Pettigrew ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ‘The Sikhs of the Punjab, unheard voices of state and Guerilla violence, page 8 ਤੇ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ “ਫੌਜ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਬੰਦੇ ਜਾ ਸਿਆਸੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਕੌਮ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ, ਹਿਰਦੇ (ਭਾਵ ਅਣਖ) ਢਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਵਾਂ ਤੇ ਸਵੈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਤੇ ਕਰਾਰੀ ਸੱਟ ਲਾਉਣ ਲਈ, ਗਈ ਸੀ।” The Guardian of London (13th & 14th June) ਕਈ ਹੋਰ ਦਿਲ ਕੰਬਾਊ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਲਿਖਦਾ ਹੈ “ਇਹ ਹਕੀਕੀ ਕਤਲੇ ਆਮ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬੀਬੀਆਂ, ਬੱਚੇ ਤੇ ਯਾਤਰੀ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨ ਦਿੱਤੇ ਗਏ।” ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤਕ ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਹਾਕੇ (1984-1994) ਵਿਚ ਜੋ ਜ਼ੁਲਮ ਢਾਏ ਗਏ ਬਹੁਤ ਕੁਛ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ “ਲਾਠੀ ਦੀ ਭੈਂਸ” ਵਾਲਿਆ ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਦੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਐਸਾ ਵਰਤਾਰਾ ਕਿੳਂ?
ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ, ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਅਪਣੀ ਬਸਤੀ ਬਣਾ ਕੇ ਹਰ ਤਰਾਂ ਇਸ ਦੇ ਵਸੀਲਿਆਂ ਤੇ ਪੂਰਾ ਹੱਕ (ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ ਵਾਲਾ) ਤਾਂ ਜਮਾ ਹੀ ਲਿਆ ਸੀ ਪਰ ਜੋ ਬਹੁਤ ਕੀਮਤੀ ਵਸਤੂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਪਿਆਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਵਜੋਂ ਮਿਲੀ ਸੀ “ਜੇ ਜੀਵੈ ਪਤਿ ਲਥੀ ਜਾਇ॥ ਸਭੁ ਹਰਾਮੁ ਜੇਤਾ ਕਿਛੁ ਖਾਇ॥” (ਪੰ.142) “ਭੈ ਕਾਹੂ ਕਉ ਦੇਤ ਨਹਿ ਨਹਿ ਭੈ ਮਾਨਤ ਆਨ॥” (ਪੰ. 1427) ਤੇ ਜਿਸਦੀ ਸਵਾਹੀ ਬੀਬੀ ਪੈਟੀਗਰੀਊ (Pettigrew) ਦੇ ਉਪਰ ਦਿਤੇ ਬਿਆਨ ਭਰਦੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਣਖ ਭਰਿਆਂ ਭਾਵਾਂ, ਸਵੈ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਪਾਸੋਂ ਖੋਹ ਕੇ ਭਾਵ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਫੇਂਹ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਵਰਗੇ ਗੈਰਤ-ਹੀਣ ਬੇਸ਼ਰਮ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਘਾਤੀ, ਸਵਾਰਥੀ ਆਦਿ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹਮਲਾ (ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਸਭਿਅਕ ਕਦਮ ਤੱਕ ਉਠਾਏ ਗਏ।
ਇਸ ਨਿਡਰਤਾ, ਗੈਰਤ ਅਤੇ ਅਣਖ ਡਰੇ ਜਜ਼ਬੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਜਾਣੇ ਅਨਜਾਣੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸਨਾਤਨੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨਿਰਮਲੇ ਤੇ ਉਦਾਸੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਣੀ ਆਪ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਥਾਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿਰ ਪੈਰ ਕਥਾ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਨ ਦੇ ਆਦੀ ਤਾਂ ਬਣਾ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦੇ ਕੁਛ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਕਮਾਈ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਡੇਰੇ ਬਣਾ ਕੇ ਜਿੱਥੇ ਧਾਰਨਾਂ ਵਾਲਾ ਅਪਣੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀਰਤਨ ਸਮੇਤ ਮਿਥਿਹਾਸਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਕਰਨ, ਉਥੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਠਾਠੇ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੁਣਾਏ ਬਿਨਾਂ ਵਿਕਾਊ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਆਦਿ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਬਾਣੀ ਦੀ ਅਸਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਗੱਲ ਇੱਥੇ ਹੀ ਨਹੀ ਖਤਮ ਹੁੰਦੀ। ਸ੍ਰਕਾਰੀ ਸ਼ਹਿ ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਿੱਖੀ ਸਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਡਮ (ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ, ਨਿਰੰਕਾਰੀ, ਨਾਮਧਾਰੀ) ਇਸ ਸਿੱਖੀ ਜਜ਼ਬੇ (ਜੋ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਿੱਖੀ ਸਰਮਾਇਆ ਹੈ) ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਸ੍ਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਭੀ ਵੱਧ ਸਹਾਇਕ ਜਾਪੇ। ਉਹ ਕਿਵੇਂ?
ਸ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਉਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਗਤੀ ਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਵਤੀਰੇ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਿੱਸਲ ਕਰਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਜ਼ਖਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਿਚੜ ਰਹੇ ਖੂਨ ਨੂੰ ਚੱਟਣ ਲਈ ਵੱਡਮੁਲੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਗੁਰੂ ਬਣ ਕੇ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥ ਤ੍ਰੋੜ ਮ੍ਰੋੜ ਕੇ “ਰਤੁ ਪਿਤੁ ਕਤਿਉ ਚਟੁ ਜਾਉ॥” (ਪੰ. 1288) ਮੁਖਵਾਕ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਜ਼ੋਰ ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਿੱਡੀ ਵੱਡੀ ਡਕੈਤੀ? ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸਿਰਮੋਰ ਸੰਸਥਾ ਭੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆ (ਡੇਰਿਆਂ, ਗੁਰੂਡਮਾਂ ਆਦਿ) ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਕਦਮ ਤਾਂ ਕੀ ਚੁਕਣਾ ਕਦੇ ਅਵਾਜ਼ ਭੀ ਬਲੰਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ! ਫਿਰ ਭੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵਲੋਂ ਭਰਿਆ ਸਿੱਖੀ ਜਜ਼ਬਾ “ਕੋਈ ਹਰਿਆ ਬੂਟ ਰਹਿੳਰੀ” ਅਨੁਸਾਰ ਅਣਖੀ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਲਬਾ ਲਬ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ ਪਰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾ, ਸਭ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਜੋਰ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ! ਨਿਡਰਤਾ ਤੇ ਗੈਰਤ ਦਾ ਅਰਥ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਿਆ ਤੇ ਜਿਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਸਿੱਖੀ ਸਿੱਕਾ (ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ) ਚਲਾ ਕੇ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਚਲੇ ਜਾਣ ਤੇ ਭੀ ਇਹ ਜਜ਼ਵਾ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾਂ ਤੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਭੀ ਕਾਇਮ ਰਿਹਾ ਜੋ ਦੁਬਾਰਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸਾਕਾਰ ਹੋਇਆ। ਪਰ ਮ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ਵਰਗਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਰਾਜ ਦੇ ਚਲੇ ਜਾਣ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖਾ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਜਜ਼ਬਾ ਸਿਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਰਿਹਾ। ਜਿਸਨੂੰ ਸਿਰਫ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਲਹਿਰ ਨੇ ਤਾਜ਼ਾ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀਤਾ ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ ਦੇ ਖੁਦ ਗਰਜ਼ ਤੇ ਅਯੋਗ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਦੂਰ ਅੰਦੇਸ਼ੀ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਵਿਕਾਊ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਜੋ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋ ਜਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਵਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਮੀਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਪਾਸੋਂ ਖੋਹ ਕੇ ਬੜੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਸੈਟਰ ਆਦਿ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਜਜ਼ਬਾ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਨਹੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਵਿਤੀਰੇ ਕਾਰਨ, ਕੁਛ ਕੁ ਅਣਖੀ ਤੇ ਗੈਰਤ ਮੰਦ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਮ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਘਾਟ ਨਜਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਿੰਦ ਸਰਕਾਰ ਇਹ ਜਜ਼ਬਾ ਉਨਾਂ ਕੁਛ ਕੁ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਭੀ ਕੱਢ ਕੇ ਆਖਰੀ “ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ” ਦੀ ਪ੍ਰਪਤੀ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹੈ ਕਿਸੇ ਦੇਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਦੇਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਕੀਤਾ ਅੱਜ ਤੱਕ? ਪਰ ਮਹਾਂ ਭਾਰਤ ਵਰਗਾ ਯੁੱਧ ਰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਕਰ ਹੀ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੋ ਇੱਥੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ “ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ” ਵਾਲੀ ਸੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਡਾਕਾ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਹੈ ਚੰਡਾਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਵਿਉਹਾਰ, ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਂਤੀ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਦਾ! ! ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ, ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਹੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ!
ਕੀ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਵਤੀਰੇ, ਵਿਉਹਾਰ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਖਸੁੱਟ ਨੇ ਸਿੱਖ (ਖਰੀਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਬਹਿਰੂਪੀਏ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਏ, ਹਾਂ ਜੀ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਏ, ਜੁਦਾ ਮੁਲਕ ਲੈਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ? ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾ ਦੀ ਕੋਈ ਗਲਤੀ ਜਾ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ। ਸੋ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵਿਧਾਨਿਕ ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ (ਗੁਰੂ ਜੀ ਵਲੋਂ ਦੱਸੀ ਏਕਤਾ ਨਾਲ) ਕਰਕੇ ਅਪਣੇ ਦੇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਹਰਜ਼ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਤਾ ਕਿ ਇਹ “ਜੋਰੀ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ” ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਸਦਾ ਲਈ ਸਿਰੋਂ ਲੱਥ ਜਾਵੇ।
ਇਹ ਹੈ ਭੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁਣ, ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਦੇਸ ਮਿਤੀ 3.4.92 ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ “ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ, ਸਾਡੇ ਲਈ ‘ਕੇਲੇ ਨਿਕਟ ਜਿਉਂ ਬਰੇ’ ਹੈ। ਸੋ ‘ਪ੍ਰਤਿਗਿਆ ਲੈ ਕੇ ਉਠੋ, ਅਸਾਂ ਜਿਲਤਾਂ ਤੇ ਲਾਹਨਤਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲੇ ਬਿਨਾਂ ਦਮ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ, ਅਸਾਂ ਅਜ ਪੰਜਾਬੀਆਂ, ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ, ਫੈਸਲਾਕੁਨ ਪਰਨ ਲੈਣਾ ਹੈ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਬਾਣੀਏ ਦੀ ਸਰਮਾਏ ਦਾਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਪੂਰਨ ਅਜ਼ਾਦੀ (ਜੁਦਾ ਮੁਲਕ ਲੈ ਕੇ) ਅਜ਼ਾਦੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨੀ ਹੈ।” ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਜ ਕੈਸਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਭੀ ਉਹ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, “ਅਸੀਂ ਅਪਣੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਰਯਾਦਾ ਦੇ ਪਾਬੰਦ ਹਾਂ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਅਸੀਂ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਭ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ। ਅਪਣੇ ਧਰਮ ਕਰਮ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ।” ਕਿਉਂਕਿ “ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਚੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੁਗਲਾਂ ਪਠਾਣਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਨੂੰ ਮਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਸੀ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਕੀਮਤ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ।” ਸੋ ਅਪਣੇ ਜੁਦੇ ਅਜ਼ਾਦ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨਾ ਸਵਰਗ ਵਰਗੇ ਹਲੇਮੀ ਰਾਜ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਹੋਣ।

---