.

afsf kI vfr

gurmiq ivcfr drsLn aqy stIk

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

sloku mÚ 1 ] jy kir sUqku mMnIaY sB qY sUqku hoie ] gohy aqY lkVI aMdir kIVf hoie ] jyqy dfxy aMn ky jIaf bfJu n koie ] pihlf pfxI jIAu hY ijqu hiraf sBu koie ] sUqku ikAu kir rKIaY sUqku pvY rsoie ] nfnk sUqku eyv n AuqrY igafnu Auqfry Doie ] 1 ](472)

sUqku df ipCokV, sMKyp jfxkfrI- bfxI ‘afsf kI vfr’ pAuVI nM:18 qoN pihlF pfqsLfh ny sUqk pd nfl sMbMDq iqMn slokF nUM joiVaf hY. jLrUrI hY, pAuVI nUM smJx qoN pihlF sUqk dy ivsLy nUM vI smJ ilaf jfvy qfik pqf lg sky ik gurU sfihb rfhIN ies ivsLy nUM Aucycy inBfAuyx dI loV ikAuN peI?

sUqk sLbd pRsUq dI sMigaf qoN GiVaf hY. jdoN pRvfr ‘c bwcf jnm lYNdf hY, qF bRfhmx anusfr Gr ‘c iek qrHF dI asLuwDI pRvysL krdI hY, iesy nUM ‘sUqk’ ikhf hY. sLfsqRF anusfr ieh asLwuDI ihMdU GrF ivcoN bRfhmx dy 11 idn, KqRI dy 13 idn, vYsL dy 17 idn aqy sLUdr dy 30 idn kfiem rihMdI hY. aMq bRfhmx af ky Xg krdf, vyd mMqR pVHdf qy Aus anusfr iesqrHF Ausdf Aupfa ho jFdf hY. qF jf ky Gr ivcoN ies asLuDI df invfrx huMdf hY. ies asLuDI invfrx dy bdly pRvfr vloN bRfhmx nUM BfrI dfn dwCxf imldI hY.

ajoky sfieMs aqy zfktrI KojF dy jug c bhuqy kys qF hspqflF ‘c hI huMdy hn. iehI kfrn hY ik lokF dy mnF coN bnfvtI asLwuDI (sUqk) vflf ieh hAUaf idno-idn afpy hI Gwtdf qy muWkdf jf irhf hY. BfvyN ik ies sUqk (asLwuDI) df afDfr Pokt ivsLvfs hI hn iPLr vI vihmF ‘qy by-buinafd zrF-sihmF ‘c hjLfrF sflF qoN AulJy qy AulJfey gey lok, anykF Pokt krmF nUM krdy dyKy jf skdy hn. kihx nUM qF keI vfrI Auh zbl-itRpl aYm[ey[ qy izgrIaF pRfpq vI huMdy hn pr GrF ‘c cONky cVHfxf, iewkIaF, clIhf afid dy vihmF df pUrI qrHF pflx kr rhy huMdy hn. hor qF hor kys (bWcy df jnm) qF hspqfl ‘c huMdf hY, iPr vI Gr puj ky, nvyN isirEN bhuqy lok keI ZkvMj qy afzMbr pUry krdy dyKy jFdy hn.

mhfrfsLtr, bMglOr, gujrfq, XU[pI, ibhfr afid dy ipCyqry ielfikaF ‘c jo vqIrf aijhy idnF ‘c, bWcy nUM jnm dyx vflI mF nfl kIqf jFdf hY, nyVy igaF hI pqf lgdf hY. bWcy nUM jnm dyx vflI ivcfrI mF leI suc-iBwt, pRCfvyN, CUq-Cfq nPLrq df vzf vfqfvrx pYdf kIqf huMdf hY. Aus dy BFzy, ibsqry ijQoN qIk ho sky Auysdf kmrf qIk vwK kr idqf jFdf hY. rotI vI Aus agy icmitaF nfl hI kIqI jFdI hY, qfik ikDry AusdI apivwqRqf df mfVf asr dUijaF qy nf pY jfvy. ikMnf anrQ huMdf hY Aus ivcfrI nfl …[ .

afiKr Aus df ksUr kI hY? afpxy srIr Aupr anykF duK shfr ky Ausny pRvfr ‘c vfDf kIqf hY. ajoky smyN jdoN ik zfktrI sfieMs keI plFGF agy nUM put cukI hY iPLr vI keI hflqF ‘c jdoN qIk bWcy df jnm hI nf ho jfvy, mF dI apxI ijLMdgI vI Kqry ‘c hI peI huMdI hY. kihx qoN Bfv, ivcfrI mF qF apxI ijLMdgI nUM vI Kqry pf ky bWcy nUM jnm dyNdI hY. ajyhy smyN jdik Aus dy srIr leI bfhroN hmdrdI, ihmq aqy Aus dI ishq qy vwD iDafn dyx dI loV huMdI hY, bdly ‘c AusnUM imldI hY iglfnI ‘qy nPLrq-kyvl sUqk dy Pokt ivsLvfsF kfrx.

mnuWKqf dy drdI gurU nfnk pfqsLfh ny iesqRI jgq nfl huMdf ieh DWkf brdfsLq ikvyN krnf sI. gurdyv ny ienHF slokF rfhIN, sUqk vfly vihmF-BrmF dI BrvIN kleI KolHI hY. mnuWK dy suqy mn nUM JMjoiVaf hY. pAuVI qoN pihlF sUqk sMbMDI iqMnf hI slokF dI ivcfr lVIvfr hY. pfqsLfh ny spsLt kIqf hY ik iksy dy jnm jF mrn nfl iksy qrHF dI koeI apivqRqf (sUqk jF pfqk) nhIN huMdI, ieh kyvl mnuWK dy mn qoN pYdf kIqy vfDU dy Brm hn. jnm-mrn df cWkr qF kudrq dI rcnf ‘c hr smyN cldf hY. ijnHF ny ies rWbI scfeI nUM smJ ilaf huMdf hY, AunHF mnf ivcoN ieh BulyKy afpxy afp hI Kqm ho jFdy hn. asl sUqk qF mnuWKf jIvn dIaF kuJ kmjorIaF hn ijnHF qoN bcy ibnF mnuWK kdy vI sWcf-suWcf, Aucy afcrx vflf iensfn bx hI nhIN skdf.

pd arQ: sB qY- sB QfeIN. jIaf bfJu- jIvF qoN ibnf. pihlf pfxI- sB qoN pihlF qF pfxI hI. ijqu- ijs nfl. hiraf- hrf Brf, ijMd vflf. sBu koie-hryk jIv. eyv- ies qrIky. igafnu- igafn gurU, siqgurU, rWbI igafn, afqmk igafn. AuqfrY Doie- Do ky lfh idMdf hY, pUrI qrHF mn ivcoN ieh sUqk vflf Brm BulyKf hI Kqm kr dyNdf hY.1.

arQ: jykr mMn hI ilaf jfvy ik (iksy dy jnm nfl koeI apivqRqf) sUqk huMdf hY jF avWsL hI sUqk pYNdf hY (qF ieh vI iDafn krn dI loV hY ik) ies qrHF df sUqk qF sB QfeIN (aqy hr smyN) hI kfiem rihMdf hY.

gohy aqy lkVI aMdr vI kIVy huMdy hn, (ijhVy hr smyN jMmdy-mrdy hn). (iesqrHF) ijMny vI aMn dy dfxy hn, iehnF ivcoN koeI dfxf BI jnm lYx qoN ibnf nhIN hY. pfxI afp hI jIvn hY ijs qoN agy hryk jIv hrf Bfv ijMd vflf (iPLr ieQy hI bs nhIN blik pfxI dy aMdr hr smyN arbF-KrbF jIvF dy jIvn df nIXm mojUd hY) ijs qoN sfry sMsfr dI hirafvl df nIXm turdf hY.

qF qy (hy pMzq! qUM ieh dWs qF ajyhy) sUqk qoN ikvyyN bicaf jf skdf hY? Bfv sUqk vfly ies Brm nUM ikvyN inBfieaf jf skdf hY jF ieAuN kih lvo ik inBfieaf hI nhIN jf skdf ikAuNik (jykr jMmx nfl hI sUqk huMdf hY qF) rsoeI ‘c qF hr vyly (ijs qoN KflI koeI smF bcdf hI nhIN) sUqk hI ipaf rihMdf hY.

qF qy gurU nfnk pfqsLfh PLYslf dyNdy hn ik ajyhy vfDU dy BrmF ‘c pY ky sUqk mn qoN kdy nhI Auqrdf ikAuNik ieh sUqk vflI socxI apxy afp c hI korf Brm hY) ijsnUM kyvl afqmk igafn (siqgurU) hI Auqfr qy Kqm kr skdf hY.1.

gurmiq ivcfr drsLn- 1.sB qY sUqku hoie’- gurdyv PRrmfAuNdy hn jykr sUqk vflf ieh isDFq mMn hI ilaf jfvy ik iksy dy jnm nfl koeI apivqRqf jnm lYNdI hY jF sUqk pYNdf hY qF qy hy BfeI! krqy dI rcnf ‘c koeI sQfn ‘qy smF hY hI nhIN ijQy qy jdoN jnm-mrn df cwkr nhI cl irhf. aj sLihrF ivc qF BfvyN gohy-lkVI dI loV hI Gwt geI pr ipMzF ivc qF aj vI bhuqf Bojn gohy-lkVI nfl hI iqafr ho irhf hY. AuNJ vI jo ik ajokf aYl[ pI[ jI gYs df qrIkf hY Aus agnI leI hvf ‘c hr smyN jnm lY rhy arbF hI jIv afiKr iesy hI jnm-mrx dy nIXm ‘c hI afAuNdy hn. qFqy sfzI rsoeI ijs nUM hr pKoN asIN suaWC qy pivwqR rKx df jqn krdy hF. iesdy Ault jykr iesy df nF apivqRqf hY ijhVI ik bRfhmx sUqk dy nF qy pRgt kr irhf qF qy AusnUM qF kZxf hI asMBv hY scfeI ieh hY ik Auh kyvl idl df Brm hY jo vfDU KVf kIqf igaf hY.

2. "jyqy dfxy aMn ky jIaf bfJu n koie"- anfj, ijs qoN ibnf mnuwK df gujfrf hI nhIN, sfieMs vI ies iswty qy puwj cukI hY aqy zfktr vI jfxdy hn ik Auhnf aMdr vI ijMdgI qy jnm df AuhI isDFq hY jo mnuWK jF bfkI rcnf ‘c hY. bIj rsqy jIvn dy pRvysL bfd nsl anusfr ieh anfj pihlF PlIaF, Pl, sbjLIaF afid df rUp Dfrn krdy hn. iPr AuhnF PlIaF ivcoN jIvn df aMq krky Bfv poidaF qoN kWt-qoV ky AuhnF dI imwtI qoN hI sfzf Bojn iqafr huMdf hY. aiKr bfieaflojI jF jIv-ivigafn iesy ivigafn qy pVHfeI df hI qF nfm hY.

3. "pihlf pfxI jIAu hY"- pIx qoN pihlF pfxI df iglfs lY ky jykr AusnUM iek vfrI mfeIkRoskop nfl dyK ilaf jfvy qF Aus aMdr anykF jIv kurbul-kurbul krdy njLr afAuxgy. ieh jIv hr smyN pfxI ‘c hI jnm lYNdy hn aqy ienHf kfrx hI sfzI ipafs buJdI hY, Bojn iqafr huMdy hn, sfry pfsy hiraflI idKfeI idMdI hY. ieQoN qIk ik pfxI aMdr jIvF dI kuafltI kfrx hI kdy pfxI qsWlLI krvf idMdf hY, kdy Pokf ikhf jFdf hY. ies pfxI qoN ibnf mnuwK qF kI sMsfr Aupr jIvn vflI Kyz hI muWk jFdI hY. ieQoN qIk ik BuwK hVqflF krn vfly vI pfxI avwsL pIdy hn ikAuNik Bojx qoN ibnF qF Auh kuJ idn kWZ skdy hn pr pfxI ibnF nhIN. jy jnm-mrn df iswtf sWcmuc hI bRfhmxI apivqRqf jF sUqk hI hY, qF qy ieh sUqk pfxI sLurU hI pfxI qoN huMdf hY ‘qy kdy Kqm ho hI nhI skdf.

4."sUqku eyv n AuqrY igafnu Auqfry Doie"- slok dI smfpqI qy gurdyv ies ivsLy Aupr inrxf idMdy hn ik asl ivc ieh sUqk vflf isDFq mUloN hI glq hY aqy iesdf jnm hI aigafnqf qoN hY. iPLr vI mnuwK dy mn ivcoN ies df bIj nfs qF hI ho skdf hY jdoN AusnUM pRBU dI rcnf bfry soJI ho jfvy Bfv Ausdy jIvn ivc siqgurU df vfsf hovy qF. ibnF afqmk igafn dy mnuWK ies Brm jfl ‘c PLisaf rihky afpxf sfrf jnm brbfd kr dyNdf hY.1.

mÚ 1 ] mn kf sUqku loBu hY ijhvf sUqku kUVu ] aKI sUqku vyKxf pr iqRa pr Dn rUpu ] kMnI sUqku kMin pY lfieqbfrI Kfih ] nfnk hMsf afdmI bDy jm puir jfih ] 2 ] (472)

pd arQ: sUqk- apivqRqf. loBu- ibnsnhfr sMsfr dI pkV, sMsfrk rsF ksF c KWcq hoxf. kUV- JUT bolxf, dUjy dI inMidaf bKIlI krnI[ hyrf PLyrIaF TWgIaF, cqurfeIaF BrpUr bolI afid, dUjy aKrF ‘c jIhbF rfhI JUTy pRgtfvy dy iBMn iBMn rUp. pr iqRa [[ DMn rUpu- pr iesqRI (pr purK) jF pr DMn ijs Aupr quhfzf hwk nhIN aqy prfieaf hY, hY qF dUjy df pr Aus Aupr qusIN apxI pkV qy njLr rKdy ho. kMin- kMnF nfl dUjy dI inMidaf bKIlI sunxI. lfieqbfrI- cuglI. pY Kfih- pey KFdy hn, (krqfr dy zr nUM Bulf ky, byprvfhI nfl cuglIaF suxdy qy krdy hn). hMsf afdmI- vyKx nUM hMsF vrgy mnuwK, bfhroN nksL nYx suzolqf arogqf Bfv hr pKoN sfP suQrf mnuwK. jm puir- mnuwKf jnm jLfieaf krky muV jnm-mrn dy gyV ‘c pY jFdy hn.2.

arQ: (drasl sUqk iesdf nF nhIN ijs nUM ik qusIN sUqk kihMdy qy mMndy ho asl ‘c) mn df sUqk qF loB hY. Bfv mnwuKF dy mn loB rUpI sUqk dy aDIn ho ky ibnsnhfr pdfrQF dI pkV qy sMsfrk rsF ksF c zuWby hn. (iesy df nqIjf hY iesdy sfry igafn ieMdry hI kurfhy pey hn. ienHF igafn ieMidRaF ivcoN hI) jIB nUM kUV rUpI sUqk ny pkV riKaf hY, hr smyN jIBf dUijaF dI inMidaf bKIlI krnI aqy hyrf PLyrI TWgI vflIaF cqurfeIaF BrpUr bolI hI ies qoN pRgt ho rhy JUT dy iBMn iBMn rUp hn. awKF nUM prfieaf DMn ‘qy (ivBcfrk pKoN) prfey iesqRI-purKF df rUp qwkx df sUqk cMbiVaf ipaf hY. kMnF nUM sUqk icMbiVaf hY ik mnuWK kMnF nfl by-iPkr ho ky dUijaF dI inMidaf, bKIlI, cuWglI suxnf cfhuMdy hn.

gurU nfnk pfqsLfh PLurmFdy hn ik ieho ijhy mnuWK vyKx nUM BfvyN hMsF vrgy sohxy, suzol, irsLt-pusLt qy arog srIr vfly vI hox, qF vI Auh (apxy sMsfkfrF dy) bWDy hoey nrk ‘c hI jFdy hn. Bfv afpxI mfVI rihxI qy aAugxf kfrn apxf mnuWKf jnm jLfieaf krky muV jnm-mrn dy gyV ‘c hI Psy rih jFdy hn.2.

gurmiq ivcfr drsLn: "nfnk hMsf afdmI bDy jm puir jfih"- bRfhmx vrg vloN iesqRI dy pRsUq vfly smyN nfl asLuDI Bfv apivqRqf dI klpxf kIqI geI aqy ismRqIaF, sLfsqRF ‘c ies klpq asLuDI nUM nF idqf hY ‘sUqk’. ies qrHF ‘sUqk’ lPLjL dy jo asl arQ AuGV ky sfhmxy afAuNdy jF bx jFdy hn Auh hn ‘asLuDI jF apivqRqf’.

kmfl qF ieh hY ik gurdyv ny ‘sUqk’ leI lMmy smyN qoN sQfpq kIqy gey ‘asLuDI, apivqRqf’ dy arQF df ivroD nhIN kIqf blik sUqk leI Ausdy GVy hoey arQF ‘c hI smJf idqf ik aY bRfhmx! iesqRI vrg dI pRsUqI smyN Gr-pRvfr ‘c ijs ‘sUqk, asLuDI jF apivqRqf’ dIaF qUM glF krdf hY Auh qF asl ‘c lokfeI nUM gumrfh krky AunHF dI luwt-Koh leI iek Brm jfl hn, iesqoN vWD hor kuJ nhIN.

qFqy mnuWK jykr vfDU dy ies Brmjfl coN inkl ky apxy amuly mnuWKf jnm dI sMBfl krnI cfhy qF jLrUrI hY mnuWK, sUqkF vfly ies Brm nUM mn ivcoN kWZy. apxy jIvn dIaF asl kmjorIaF, aAuguxF, asLuDIaF qy apivqRqfvF rUpI sUqk dI pCfx kry ijnHF kfrx iesdy hIry vrgf jnm aMdroN aMdr qy idno-idn qbfh ho irhf hY. srIr df rfjf Bfv ‘mn’ loB rUpI sUqk dy aDIn ho ky ibnsnhfr pdfrQF dI pWkV qy sMsfrk rsF c zuWbf ipaf hY. iesy df nqIjf hY ik mnuWK dy kMn, ijhbf, aKF afid sfry dy sfry igafn ieMdRy hI kurfhy pey hn. asl ivc iehI hY Auh sUqk ijs qoN mnuWK nUM bcx dI loV hY nfik Auh sUqk ijs nUM bRfhmx sUqk kih ky lokfeI nUM Brmf irhf hY.2.

mÚ 1 ] sBo sUqku Brmu hY dUjY lgY jfie ] jMmxu mrxf hukmu hY BfxY afvY jfie ] Kfxf pIxf pivqRü hY idqonu irjku sMbfih ] nfnk ijnÙI gurmuiK buiJaf iqnÙf sUqku nfih ] 3 ] (472-73)

pd arQ: sBo- Aukf hI, inrf-purf, inrol. Brmu-BulyKf, aigafnqf. dUjY- krqfr df lV CWzky ‘qy mfiek pdfrQF ‘c zuWb ky. dUjY lgY jfie -mfieaf ivc PwisaF nUM lg jFdf hY. hukm-krqfr df bxfieaf hoieaf nIXm. idqonu- (krqy ny jIvF nUM) idqf hY. sMbfih- iekwTf hI, amuWk. gurmuiK- afqmk igafn dI rosLnI ‘c hI, siqgur dI isiKaf qy clky hI.3.

arQ: sUqk inrfpurf qy Aukf iek Brm hY. ieh sUqk vflI aigafnqf kyvl mfieaf ‘c gRsy mnuwK nUM af lgdI hY. jIvF df jMmxf qy mrnf pRBU dy hukm dI Kyz ivc hY Bfv Ausdf atWl nIXm hY. pRBU dI rjf ivc hI jIv jMmdf qy mrdf hY. pdfrQf df Kfxf-pIxf qF pivwqR hY Bfv mfVf nhI ikAuNik pRBU ny ieh irjk afp hI iekwTf krky jIvF nUM idqf hY. gurU nfnk pfqsLfh PLurmFdy hn ijnHf gurmuKF ny ieh gl smJ leI hY Bfv ijnHF dy jIvn aMdr afqmk jfgRqI af geI hY AuhnF (vzBfgIaF) leI iehnf sUqkF df koeI mqlb nhIN rihMdf.3.

gurmiq ivcfr drsLn- 1. "sBo sUqku Brmu hY"- bRfhmx vloN sUqk df afzMbr qy hAuaf KVf krky jo ieMnf bvfl pYdf kIqf hoieaf hY, sB byarQ hY aqy sMsfr nUM ies qoN pUrI qrHF bcx dI loV hY. jIvF df jMmxf ‘qy mrnf pRBU dy atWl inXmF ‘c hY. ies dy nfl iksy qrHF dI apivqRqf, asLuDI, sUqk afid df koeI Brm-BulyKf nhIN rihxf cfhIdf. iesy qrHF Kfxf pIxf vI ienHF srIrF dIaF jLrUrI loVF hn. iesy kfrn ijs akflpurKu ny jIvF dy jnm df nIXm GiVaf Ausy ny hI jIvF nUM ies leI (rjLk dy) amuWk BMzfr vI bKsLy hoey hn jo kdy muWkx vfly nhIN. qFqy jo lok gurU dy mfrg qy cldy hn, Auh aijhy vihmF BrmF ‘c nhIN Psdy.

2. sUqk sMbMDI iqMny slok lVIbD- pihly slok rfhIN gurdyv PLurmFdy hn, jy mMn hI ilaf jfvy ik jMmx-mrn dy nfl koeI ivsLysL apivqRqf jF sUqk huMdf hY aqy Ausdf invfrx vI jrUrI hY. qFqy pRBU dI byaMq rcnf ‘c ieh jnm-mrn df inXm hr smyN ‘qy hryk sQfn qy cl irhf hY. KflI mnuKF dy jnm mrx df bhfnf lYky iesnUM kWZx df ZoNg kIiqaF qF iesnUM kdy kiZaf hI nhIN jf skdf. hF! jykr iksy dy jnm nfl sUqk pYNdf hI hY qF iPLr iesnUM bfkI rcnf ivcoN kWZxf ikAuN jLrUrI nhIN. gohy, lkVI, aMn, bflx, pfxI Bfv hr iek vsq Aupr hr pl jnm vflf ieh nIXm lfgU hY. ies qoN apxy afp hI sfbq ho jFdf hY ik jnm-mrx nfl sUqk jF asLuDI vflI koeI gl hY hI nhIN. iehI kfrn hY jIvn dy sWcy mfrg qy clx vflf aqy AusdI rcnf dI swcfeI aqy Aus ivcly ies inXm nUM smJx vflf mnuWK kdy vI sUqk afid dy BulyiKaF df isLkfr nhIN huMdf.

dUjy slok rfhIN pfqsLfh sfbq krdy hn, sUqk dy nF qy bRfhmxI asLuDI qF Auh hY ijsdI ik koeI buinafd hI nhI. sWcy gurU Bfv afqmk igafn qoN korf mnuWK sMsfrk iKcF, rsF dI pkV ‘c afey hoey apny mn dy iesLfiraF qy nWc irhf huMdf hY. iesqrHF mn dy kurfhy pYx krky Ausdy aKF, kMn, ijhbf afid sfry hI igafn ieMdRy vI kurfhy pey huMdy hn. iesy df nqIjf huMdf hY ik mnuWK df hIry vrgf amolk jnm brbfd ho jFdf aqy Auh muV jnmF dy gyVH ‘c pY jFdf hY.

qIjy slok rfhIN gurdyv pkf krdy hn ik pRBu Builaf mnuWK hI sUqk afid vfly mfieafjfl ‘c PLsdf hY. nhIN qF mnuWK hI ikAuN, krqfr dI byaMq rcnf ‘c jIvF dy jnm mrx vflf nIXm qF hr smyN, hr pl aqy hryk jIv sLryxI ‘c cldf rihMdf hY. iPLr kyvl jIvF dy jnm mrx df hI nhI, pRBu ijhVy jIvF nUM jnm dyNdf hY AunHF leI Kfx-pIx qy irjLk dy amuWk BMzfry vI pihlF qoN hI Ausny bKsy huMdy hn. mnuWK leI jLrUrI ieh hY ik apxy aMdr afqmk jfgRqI pYdf krky, vfDU dy Brmf-BulyiKaF qoN pUrI qrHF bicaf rvy.

3. isWK rihq mirafdf aqy sUqk df Brm- isWK rihq mirafdf ‘c vI ies gl df spsLt vrnx hY ik gurU dy isK ny iksy sUqk afid ivc ivsLvfs nhI ilafAuxf. bWcy nUM jnm dyx vflI mfqf jdoN kuJ idnF bfd (idnF dI koeI igxqI nhIN) clx-iPrn jog ho jfvy, qF iesLnfn krky bWcy aqy mfqf nUM gurduafry mWQf tykx lY jfieaf jfvy. pfT riKaf hovy qF Bog puaf ilaf jfvy, nhIN qf vYsy hI jo hukm afvy, bWcy df nF rK ilaf jfvy".

‘nfm krn’, iswK Drm ‘c koeI vKrf jF ivsLys sMskfr nhIN aqy ittU ibtU afid dohry nF rKx dI vI mnfhI hY. gurduafry jf ky mQf tykx leI vI idnF dI igxqI mukrr nhI aqy nf hI bWcy dy jnm qoN bfd iksy cflIhy (cflI idn) afid df hI Brm hY. iksy qrHF dI suwc-iBwt-pRCfvyN afid dIaF glF, nfsmJ lokF leI hI hn qy AunHf leI hI rihx dyxIaF cfhIdIaF hn. isDI-spsLt gl iehI hY, jdoN mF dWs-bfrHF idnF bfd QoVf clx-iPrn dy kfibl ho jfvy qF Gr dy dUjy mYNbrF nfl gurduafry jfky mWQf tyk afvy aqy bWcy nUM vI itkfa ilafvy.

AuprMq AusnUM QoVf-QoVf krky kfr ivhfr ‘c pRvysL krn dI iejfjLq hoxI hY. AuNJ vI lMmf smF ibsqry qy lytx krky iensfn duKI ho jFdf hY. Aus nUM ibsqry qoN AuTf ky iek dm Gr dy kMm kfj ‘c Dwk dyxf jF AuWkf kuJ nf krn dyxf, dovyN glF Ausdy bfkI jIvn leI anykF rogF nUM sdf hn. jLrUrI hY sihjy-sihjy afpxy kMm kfr ‘c agy vwDxf hY. iesqrHF apxI-apxI ishq qy srIr dI sMBfl nUM qWk ky lgBg mhIny-zyZ mhIny ‘c Aus ny afpxI afm ijMdgI ‘c puWj jfxf hY. cflHI idnF dI igxqI-imxqI dI AuWkf koeI mhfnqf jF loV nhIN.

4. "isKI isiKaf gur vIcfir"- kuJ ajyhy gurU ky iswK vI huMdy hn jo jfx buJ ky glq qF nhI clxf cfhuMdy pr nfsmJI kfrn Gr-pRvfr ‘c bWcy dy jnm smyN sUqkF-pfqkF vfly sfry hI Brm-krm vI pUry kr rhy huMdy hn. suwc-iBwt-pRCfvF, Cuaf-CUq sB AuhI ho irhf huMdf hY joo sUqkF dy nF qy bRfhmx ny KVy kIqy hn. cONky cVHx dI rsm vfly idn dyKo sfry BFzy mFjy jf rhy hn, cONky iqafr kIqy jf rhy hn. sfry Gr dy kmiraF ‘c bAukrF idqIaF jf rhIaF huMdIaF hn qy hor bhuq kuJ. Gr ‘c iKcVIaF pkvf ky Aucycy sLgn ho rhy hn. Gr df mfhOl iesqrHF bixaf huMdf hY ijvyN Gr ‘c koeI bVI vzI ryvolUsLn afeI hovy. iewkIaF, cflIhf sB Ausy hI inXmfvlI ‘c ho rhy huMdy hn. aijhy gurU ky iswK jykr iemfndfrI nfl gurU ky hI hn qF AunHF nUM afpxI krnI vwloN vI sucyq hox dI vzI loV hY. ikAuNik jykr asI cfhuMdy hF ik sfzy aqy sfzy pRvfr qy gurU dIaF bKisLsLF bxIaF rihx qF sfzy leI ieh vI jLrUrI hY ik gurU kI isiKaf hI sfzf jIvn hovy qFqy bfxI df PLYslf hY, "isKI isiKaf gur vIcfir ] ndrI krim lGfey pfir" (pM:464)

5. bihrUpIey isWK qy sUqk df Brm- bhuqyry gurU ky isWK ajyhy vI huMdy hn, ijnHF sLfied shuM Kf rKI hY ik AuhnF gurduafry kyvl mWQf hI tykxf hY aqy bfxI nUM nf smJxf hY nf hI gurbfxI dI afigaf ‘c hI clxf hY. AuhnF dI sLkl qF isWKF vflI huMdI hY, iPLr AunHf dy krm BfvyN ikQoN dy vI hox, AuhnF ny gurU qoN syD nhIN lYxI. aijhy aKOqI isWKF dy Gr-pRvfr ‘c bWcy dy jnm smyN sUqkF vfly sfry hI krm-Brm afsfnI nfl dyKy jf skdy hn. jy puCo qF juafb imlygf ‘jI ieh qf sfzy rIq hY, sfzI ibrfdrI ‘c huMdf afieaf hY’. jy kho ik isMG sfihb! isWK Drm anusfr qF amuWkI gl TIk nhIN. qF Auqr imlygf ‘Czo jI BfeI sfihb! qusIN afpxI isWKI qF afpxy kol hI rihx dyE’ vgYrf-vgYrf. blik keI qF ZITqf dI hWd ‘c ieQoN qIk awgy vD jFdy hn, jy kho isMG sfihb! gurbfxI ies krm dI iejfjq nhI idMdI, qF juafb imlygf ‘Czo jI gurbfxI dIaF glF kOx mMxdf hY’. kOm nUM aijhy bihrUpIaf iksm dy aKAuqI isWKF qoN vDyry sucyq rihx dI loV hY. ajyhy lok afp qF kurfhy pey hI huMdy hn jF iPLr afpxy injI suafrQF leI apxf jIvn qF brbfd kr hI rhy huMdy hn. iesdy nfl, anpVH Boly-Bfly lokF nUM vI bRfhmxI jfl ivc jfx buWJ ky PsFdy aqy gurU nfl gLdfrI krdy hn .

6. sUqk dy Ault pfqk vI- sUqk dy Ault pfqk vI bRfhmx mWq anusfr hI pRclq kIqy gey ivsLvfs hn. pfqk lPLjL ‘piqq’ dI sMigaf qoN bixaf sLbd hY ijsdy arQ hn zygxf jF piqWq hoxf. bRfhmx mq anusfr igxqI ‘c nON (9) qrHF dy pfqk hn ijnHF ivcoN msLrUr ‘pfqk’ Auh hY jdoN koeI pRfxI Gr ivcoN clfxf kr jfvy. jnm nfl sMbMDq sUqk dI inafeI, mrn smyN vI Gr-pRvfr ‘c apivqRqf df pRvysL ho jFdf hY ijs nUM ‘pfqk’ ikhf hY. kuJ bRfhmxI pusqkF anusfr ieh pfqk bRfhmx dy 10 idn, KwqrI dy 12 idn, vYsL dy 15 idn aqy sLudr dy 30 idn disaf hY. kuJ simRqIaF-sLfsqRF ‘c kRm anusfr ieh 12, 13, 17 qy 30 idn hn. gurUdr qy sUqkF anusfr ienHF pfqkF nUM vI inrf vihm ‘qy jhflq dwisaf hY. ies qrHF ieh dovyN gwlF pRBU dy atWl inXmF df jLrUrI ihWsf hn aqy ienHF nfl iksy qrHF dI vI apivqRqf df koeI quaflk nhIN.

sUqk pRQfey slok qy ieiqhfsk sfKI- sfKI anusfr, jdoN Gr ‘c sRI cMd dy jnm smyN pRvfrk rIqI anusfr BfeIaf jYrfm ny pMizq nUM bulfieaf qF pfqsLfh ny iehnF slokF rfhI icrF qo pfey gey ies bRfhmxI Brm jfl nUM qoiVaf. AuNJ ivsLy nUNM jykr gihrfeI qoN ilaf jfvy qF ieh sfKI vI vDyry Koj mMgdI hY. iesdy nfl, ieh vI ieiqhfsk scfeI hY ik jMjU pfAux vflI Gtxf smyN hI, jMjU pfAux qoN ienkfr krky gurU sfihb ny bRfhmxI aQvf ihMdU Drm ‘c pRvysL krn qoN sfP ienkfr kr idqf sI. Aus qoN bfad qF gurU pRvfr ‘coN bRfhmxI pRBUsqf vflI gl vYsy hI alop ho jfxI cfhIdI hY. kyvl sUqk df ivsLf hI nhI blik, bfbf sRI cMd dy jnm qIk qF gurU sfihb Drm dy prdy hyT pRclq anykF hI bRfhmxI ‘qy hor jhflqF nUM vMgfr cuky sn, ies qrHF sUqk vI qF AunHF ivcoN hI iewk sI. ieMnf hI nhIN gurbfxI nUM ghu nfl ivcfro. jrUrI nhI ik koeI Gtnf hI vfpry qF hI gurU sfihb iksy jhflq jF pRclx nUM vMgfrx jF bfxI df Aucfrx krx. blik AunHF df insLfnf qF sdIv kfl leI aijhIaF jhflqF df bIj nfs krnf hI sI. qF hI qF AuhnF ny gurbfxI srUp ‘c ajyhIaF byaMq scfeIaF nUM sMsfr sfhmxy aqy sdIv kfl leI pRgt kIqf hY.

pAuVI ] siqguru vzf kir sflfhIaY ijsu ivic vzIaf vizafeIaf ] sih myly qf ndrI afeIaf ] jf iqsu Bfxf qf min vsfeIaf ] kir hukmu msqik hQu Dir ivchu mfir kZIaf buirafeIaf ] sih quTY nAu iniD pfeIaf ] 18 ] (473)

pd arQ: siq- sdf iQWr rihx vflf, jo jnm mrx ‘c nhIN afAuNdf. siqguru- sdf iQWr rihx vflf gurU, Auh gurU jo jnm mrx ‘c nhIN afAuNdf, afqmk igafn rWbI qy ielfhI igafn. vzf kir sflfhIaY- ieh mMn ky siqgur dy gux gfvIey ik AusqoN vzf hor koeI hY hI nhIN. ijis ivic- ijs siqgur ‘c kyvl kihx mfqr nhIN blik siqgur qF shI arQF ‘c vzIaf vizafeIaf df hI mflk hY (cyqy rhy gurbfxI anusfr srIr kdy vI gurU nhIN, gurU kyvl ieko iek ajyhf rWbI qy afqmk igafn hY ijsqoN ibnF mnuWKf jIvn dI sWcfeI hI pRgt nhIN ho skdI, ikAuNik Auh igafn inrf igafn hI nhIN blik jIvn jfc aqy krqy dI bKisLsL df pRgtfvf vI hY).

sih- akflpurKu pRmfqmf. sih myly qf ndrI afeIaf- jIv nUM ajyhy siqgurU df imlfp kyvl akflpurKu dI bKisLsL nfl hI huMdf hY iPLr jykr ajyhf siqgurU iml jfvy qF hI smJ af skdI hY ik siqgurU dIaF asl vizafeIaF kI hn (nhIN qF duinafvI dMBI, zMmI pfKMzI qy TWg gurU qF bQyry DWky KFdy iPLrdy hn). ‘jf iqsu Bfxf qf min vsfeIaf- (kyvl ieMnf hI nhIN, smJ af jfx qoN bfd vI ik siqgurU dIaF vizafeIaF kI huMdIaF hn) jdoN pRBu dI bKisLsL huMdI hY qF hI ieh vizafeIaF jIv dy jIvn ‘c vI AuqrdIaF hn.

msqik- jIv dy mWQy Auqy, jIv Aupr myhr krky. ivchu- jIv dy jIvn ivcoN. sih quTY- jy pqI pRBU qruT pey. nAu iniD- sMsfr dy sfry KjLfny.

(purfqn ivsLvfsF ‘c DMn df dyvqf kubyr disaf hY ijsdy nON KjLfny dsy hn jo iesqrHF hn ‘pdm, mhfpdm, sMK, mkr, kWCp, mukuMd, kuMd, nIl, vMc’. kubyr bfry ieh vI ikhf hY ik ieh DMn df dyvqf aqy Auqr idsLf df mfilk hY. jwK ‘qy ikMnrf df rfjf BI iehI hY. ies df itkfxf kYlfsL prbq hY. ies df srIr koJf disaf hY ijvyN iesdIaF iqMn lqF, awT dMd aqy iewk awK dI QF pIlf ijhf insLfn. sLbd kubyr dy awKrI arQ BI koJf srIr hI hn) lPLjL nAu iniD ieQy kyvl muhfvry vjoN hY, gurmiq ienHF glF ‘c XkIn nhIN rwKdI.18.

arQ: (qno mno) ieh mMn ky siqgur dy gux gfAuxy cfhIdy hn ik Aus (siqgur) qoN vzf hor koeI hY hI nhIN. Auh siqgurU ijs ivc kyvl kihx mfqr nhIN blik Auh siqgur qF shI arQF ‘c hI vzIaf vizafeIaf df hI mflk hY.

jIv nUM ajyhy siqgurU df imlfp kyvl akflpurKu dI bKisLsL nfl hI huMdf hY iPLr jykr ajyhf gurU iml jfvy qF hI smJ af skdI hY ik siqgurU dIaF asl vizafeIaF kI huMdIaF hn (nhIN qF duinafvI dMBI, zMmI pfKMzI qy TWg gurU qF bQyry DWky KFdy iPLrdy hn. iPLr kyvl ieMnf hI nhIN blik ieh smJ af jfx qoN bfd vI ik siqgurU dIaF vizafeIaF kI huMdIaF hn) jdoN pRBu dI bKisLsL huMdI hY qF hI ieh vizafeIaF jIv dy jIvn ‘c vI AuqrdIaF hn.

pRBU afpxy hukm dI Kyz ivc hI AuhnF mnuWKF qy ikRpf krky AuhnF dy mn ivcoN buirafeIaF Bfv hr qrHF dy aAugx mfr ky kZ idMdf hY. jykr pqI pRBU pRsMn ho pey, qF mfno (ajyhy bKsLy gey mnuWK nUM) sMsfr Br dy sfry KjLfny (apxy afp hI) iml pYNdy hn .18.

gurmiq ivcfr drsLn- 1. ‘siqguru vzf kir sflfhIaY’- ies slok rfhI gurdyv ny sWcy gurU dI pCfx krvfeI hY- PurmFdy hn: pihlI gl (1) jIv nUM sdf iQWr rihx vfly gurU df imlfp kyvl akflpurKu dI vWzI bKisLsL nfl hI huMdf hY ‘sih myly qf’. dUjI (2) siqgurU kuJ ivsLysL isPLqf vizafeIaF df mflk huMdf hY ‘ijsu ivic vzIaf vizafeIaf’. qIjI (3) ieh gl vI ajyhy siqgurU dy imlfp qoN bfd hI smJ ‘c afAuNdI hY ik ik scmuWc Auh vizafeIaf kI hn jo kyvl scy gurU ‘c hI huMdIaF hn dUijaF ‘c nhI ‘sih myly qf ndrI afeIaf’. cOQI (4) smJ af jfx qy vI ik sWcy gurU dIaF vizafeIaF kI huMdIaF hn jigafsU dy jIvn ‘c qF hI AuqrdIaF hn, jdoN Auh sWcf gurU afp hI myhr krky jigafsU aMdroN hAumY ivkfr afid aAugxF df nfs kr dyvy qF ‘kir hukmu msqik hQu Dir ivchu mfir kZIaf buirafeIaf’. pMjvIN qy aMqm gl (5) dr asl ieh sfrI Kyz akflpurKu dI apxI hI vrq rhI huMdI hY aqy Ausy df hI nqIjf huMdf hY ik jIv dy jIvn aMdro iqRsLnf-BtkxF-ivkfr qy kUV df nfs ho jFdf hY aqy Aus dy jIvn ‘c itkfa qy sMqoK af jFdf hY ‘sih quTY nAu iniD pfeIaf’.

2. zMmI qy pfKMzI gurU- hmysLf qoN dMBI aqy pfKMzI gurUaF df kdy Gftf nhIN irhf. ienHF pfKMzIaF df mWksd kyvl Boly Bfly lokF nUM AulJf ky AuhnF pfsoN vD qoN vD afpxI sLKsI pUjf krvfAuxI aqy injI lfBF leI vrqxf hI huMdf hY. ieh afp bxy gurU keI vfrI qF iksy TWgF, kfiqlF dy igroh dy afgU vI huMdy hn. ieQoN qIk ik ienHF ivcoN hI keI vfrI vzy-vzy smglr, dUjy dysLF dy eyjMNt aqy zfkUaF dy srdfr, aMzr vrz dy krqf-Drqf vI pKMzI gurU hI huMdy hn jo ies qhF lokF nUM gumrfh kr rhy huMdy hn. hor lvo! keI vfrI qF koeI ajyhf vzf aYb, jurm jF aAugx nhIN huMdf ijhVf ienHF qoN ipWCy irhf hovy. iPLr vI ienHF dIaF glF ‘c bhuq cqurfeIaF, hryk jigafsU dI kfmnf pUrqI dy vD cVH ky idKfvy, amIr qy gLrIb leI vWK-vWK mfpdMz qy hor bhuq kuJ iml jFdf hY.

scf gurU qF mnuWK dy jIvn ivcoN aigafnqf, vihm-Brm, ax-pUjf, sMsfr pWDr dy aAugx ivqkry kWZ ky AunHF dy jIvn nUM kuMdn bxf dyNdf hY. iesdy Ault ienHF pfKMzIaf dy syvkF sLrDflUaF dI hflq vI dyK lvo. keI-keI sflF qo bxy hoey iehnF dy sLrDflU hmysLf AunHF hI jhflqF ‘c Psy rih ky jIvn brbfd kr dyNdy hn, ijMnHF jhflqF df ik ies syvkI ‘c afAux qoN pihlF isLkfr sn. pwQr pUjf, avqfr pUjf, sLKsI pUjf ivc Psy, kdy vI Aus coN bfhr nhIN inkl skdy. vihm-sihm, svyr-sLfm, iQWq-vfr, jfq-pfq qy hor byaMq Brm-BulyKy, jhflqF iehnF dy jIvn ‘c hmysLF kfiem rihMdIaF hn. pusLq dr pusLq ienHf syvkF nUM ieh vI smJ nhIN afAuNdI ik GWt qoN GWt Auh aMn-pUjf jf srIr pUjf ivcoNN hI afjLfd ho skx. ajyhy syvkF dI jLbfn Aupr bs ieMnf lPjL jLrUr huMdf hY ‘sfzf gurU qF [[’, ‘sfzy mhfrfj jI…’ ‘sfzy siqgurU jI … ’ bs ies qoN vD hor kuJ nhI.

pAuVI aqy slokF dI afpsI sFJ: scy gurU dI sLrx ‘c afAux nfl mnWK ‘c kI qbdIlI af jFdI hY, ies dI Jlk slokF rfhIN drsfeI hY ik sWcy gurU dI sLrx ‘c af jfx nfl jIv aMdroN sUqkF vrgy Pokt ivsLvfs apxy afp hI Kqm ho jFdy hn mnuWK aMD ivsLvfsI-aigafnI nhIN rih jFdf. dUjy pfsy slokF rfhIN spsLt kIqf hY ik ‘sUqk’ afid vrgy Pokt ivsLvfsF ‘c ruJy rihx df muWK kfrn hI siqgurU dI pCfx df nf hoxf hI huMdf hY, jIvn dI qbdIlI qF ies qoN hor bhuq agy KloqI hY.18.




.