.

sMqF dy kOqk[[?

(Bfg pihlf, iksLq nM: 17)

BfeI suKivMdr isMG 'sBrf'

bfbf qfrf isMG (kfr syvf sMpRdf srhflI) iËlHf aMimRqsr

iehnF ny skUlI pVHfeI nhIN sI kIqI. srhflI ipMz df mUlf bfhmx iehnF df prm imwqr sI. Aus kol bYT ky sMqF ny bfhmxI mwq, suwc-iBwt, vihm-Brm, ruwqF, kruwqF, vfr-kvfr iswKy sI. ieh boJ AuhnF ny aÉIr qk cuwkI rwiKaf. ipqf mMgl isMG jI jo aKMz pfTI huMidaF hoieaF vI jfqF-pfqF ivc vihmF-BrmF ivc, suwc iBwt ivc Psy hoey sn. ipqf df hukm pf ky sMqF ny ipMz srhflI ivKy hI pMjvyN pfqÈfh df srovr bxfAuxf ÈurU kr idwqf. Auhnf idnF ivc pYsf bhuq Gwt sI. hOlI-hOlI kMm cwlx lwgf. ipMz dy lok kuJ hwk ivc qy kuJ iKlfÌ. pwky qOr ‘qy isMG, bfibaF kol afAux lwgy. pihly iek jIp qy iPr iek gwzI iÈvrlYt sMqF kol af geI. hOlI-hOlI zyry bxn lwgy vDx lwgy. myry PuwPV jI ipMz pwKopur dy rihx vfly mYnUM nfl lY ky sMqF kol cly gey mYN pYsy rwK ky sMqF ƒ mwQf tyikaf (pfTk hYrfn nf hox ieh gwl awj qoN 32 sfl pihlF dI hY, hux qF myry vfsqy kyvl qy kyvl ‘‘DMn DMn gurU gRMQ sfihb jI’’ hI sMq hn, bRhmigafnI hn, pUrn smrwQ hn, inrMkfr pRmfqmf hn) myry vwl sMqF ny bVy iDafn nfl dyiKaf aqy kihx lwgy ik iehnUM sfzy kol rihx idAuy ieQy hor vI isMG pVHdy hn, iehnUM vI pVHfvFgy. gwl bhuq lMmI hY sMKyp krdf jfvF ik mYN AuQy kyvl iek sfl hI piVHaf pr nfnk ÈfhI tokrI iqMn sfl ZoeI. ikAuNik gurbfxI dI gwl AuuQy nf mfqr hI sI. tokrI df kMm ËorF ÈorF ‘qy sI. Auh syvf dI tokrI dfs ny ijs qrIky nfl ZoeI, ieh Aus vkq dy nfl dy sfQI jo ijAUNdy jfgdy hn AuhnF df dwsxf iËafdf TIk hovygf mYN qF ieÈfrf mfqr krFgf ik nf idny tyk nf rfq svyr qoN sfm qk tokrI ZoxI rfq ƒ sMqF dI muwTI cfpI dI syvf GMitaF bwDI krnI. sMqF ny vI hwlfÈyrI idMdy rihxf ik qkVy ho ky syvf kr lAu ieh syvf nhIN jy lwBxI. ieh sux ky hor vI srIr ƒ kohxf, qoVnf ik aYsf nf hovy ik ieh syvf KMB lf ky AuWz jfvy muVky lwBy hI nf. so rfq idn iek kr Cwizaf iqMn sfl Gr bfr iqafg Cwizaf.

AuQoN df awKIN izwTf hfl

AuQy pMj ipafry aMimRq vI KMty bfty df CkfAuNdy sI. pr sMq bfbf qfrf isMG jfq pfq dy pwky hfmI sI. mËHbI ƒ hmyÈf vwK aMimRq CkfAuNdy, mËHbI ƒ nyVy vI nhIN sI lwgxØ idMdy. lMgr ivc mËHbIaF dy BFzy vwKry rwKy jFdy sn aqy pYrF nfl BFzy ryV ky mËHbI isMGF dy awgy suwt jFdy sn. mËHbI jy ikqy ibbykIaF dy nlky qoN pfxI pI lYdf sI qF Aus nlky AuWpr bflx swwut ky awg ivc sfV ky mFj ky pivwqr krn df sfnUM bfibaF df hukm sI. sMqF df pwkf ibbyk sI (asl ibbyk kI hY?) iesy pusqk ivc ipwCy iËkr kr afieaf hF. asIN vI sMqF dy nfl rihMdy pwky ibbykI sF. sMq ikqy vI cly jFdy ikiqAuN kuJ nf KFdy aqy asIN mrn iknfry BfvyN phuMc jFdy pr ikiqAuN aMn jl mUMh nf lfAuNdy. cMm dI bokI vfly nlky qoN ikiqAuN pfxI dI Guwt asIN nhIN sI pI skdy. nlky qoN pfxI lYx qoN pihlF sfnUM ihstrI afÌ bokI pqf krnI pYNdI. asIN zyiraF dy nlikaF qoN pfxI pINdy jF KUhF ivcoN ijQy tuwty iCwqr afid izwgy huMdy AuQoN pINdy jF nihrF KflF ivcoN, ijs ivc zMgrF df gohf aqy ml mUqr vI Èfml huMdf Auh pfxI pIx vfsqy sfnUM sMqF df hukm sI. asIN BFizaF ƒ mFj ky AuhnF ivc awg pf ky msF AuhnF ƒ pivwqr krdy. sMqF df hukm mMn ky asIN koeI 8-9 ieMcI gfqry vflI ikRpfn nhIN sI pfAuNdy kyvl zyZ ieMcI KMzf ikrpfn kMGy nfl bMnH ky isr ivc hI rwKI rwKdy. pMjF kwikaF dy nfl iek KMzf vI rwKx df sMqF df Aucycf hukm sI.

rfq ƒ sMq, iswDf ijhf kIrqn vI krdy. kIrqn dOrfn bfhmxI mqF df pRcfr iËafdf krm-kFzI, mnGVHq khfxIaF iËafdf suxfAuNdy sn qy gurmiq dI gwl bhuq Gwt. asIN kdy kdfeIN iksy idn idhfr ‘qy ‘‘gurU gRMQ sfihb jI’’ ƒ rsmI mwQf tyk ilaf krdy sI ikAuNik sfnUM pqf hI nhIN sI ik gurU jI kI hn? gurU pMQ jF akfl qKq sfihb df qF AuQy kdy nF vI nhIN sI suixaf. asIN AuQy afpxf vwKrf hI pMQ bxf ky bYTy hoey sI. asIN AuQy ‘‘gurU nfnk dyv jI’’ dy sB qoN vwzy pivwqr iswK hox df Brm pflI bYTy sI aqy Drmrfj ƒ idKfAux vfsqy nfnkÈfhI tokrI df srtIiÌkyt hr vyly sfzI jyb ivc ipaf rihMdf. sMqF vwloN sfnUM ieh aksr ikhf jFdf ik dyKo isMGo! ieh DrqI sfDF sMqF dI bwDI KVHI hY jy sfD sMq nf hox qF DrqI grk ho skdI hY. gurmiq dy Ault vrF srfpF dI gwl vI AuQy bVI cldI sI.

sMqF dI ÈoBf dUr qk PYl geI. bMby klkwqy vI AugrfhIaF vfsqy cly jFdy. keI syT vI AuhnF kol drÈnF vfsqy afAuNdy. hor iËilHaF ivc vI sMqF ny kfr syvf krvfeI. iewDr myry Gr vfly mF bfp socdy ik muMzy ƒ keI sfl ho gey sMqF kol igaF muiVaf nhIN AuhnUM Gr vfps lY afeIeNy. slfh krky mfqf jI aqy nfnI jI mYnUM vfps ilafAux vfsqy srhflI sMqF kol jf bynqI kIqI. sMq kihMdy qusIN jfAu mYN muMzy nfl gwl kr lvF bfbf jI nvyN pVf ‘qy zyry af gey, afAuNidaF sfiraF isMGF ƒ iekwiTaF kIqf aqy sMq kihMdy ik iek do isMG ieQoN cly jfxf cfhuMdy hn jy sfzy kol nf rhogy qF asIN quhfnUM agly jnm ivc Koqy bxf ky vfh lvFgy. mYN idl ivc soicaf ik dyKo AUT iks krvt bYTdf hY. AuT ky kyvl ieqnf hI ikhf ik mYnUM CuwtI dy idAu, mYN ieQoN cly jfxf hY. sMqF ny ikrfieaf BfVf puwØiCaf. mYN afpxf kCihrf prnf cuwikaf aqy bws bYT ky keI socF socdF vfps af igaf.

ieh soc ky sMqF ny nfrfË ho ky mYnUM Gry Byijaf hY. Èfied myrI rfq idn ZoeI hoeI nfnkÈfhI tokrI (swcKMz dI rfhdfrI) AuQy hI sMqF ny rwK leI hovy mYN afpxy Bly vfsqy vwD qoN vwD inwqnym, gurbfxI ivcfr ivcfr ky pVHnI ÈurU kIqI. srkfrI srivs dOrfn vI vwD qoN vwD gurbfxI pVHn, kQf, kIrqn suxn dy mOky bxdy rhy. igafnI sMq isMG jI mskIn dI kQf suxn dy keI sfl avsr bxdy rhy. inmrqf dy puMj iswK ivdvfn pRo: sfihb isMG jI df gurbfxI ivafkrx aqy ‘‘gurU gRMQ sfihb jI drpx’’ dIaF 10 poQIaF ilaFdIaF pVHIaF ivcfrIaF. inmrqf dy puMj ies krky iliKaf hY ik pRo: sfihb isMG ny sfrI iËMdgI igafnI jF sMq awKr afpxy nfm nfl nhIN lwgx idwqf ieQy anpVH sfD Poky bRhmigafnI bxy iPrdy hn. qoN KYr! ies bfry KuwlHI ivcfr hwQlI pusqk aMdr ipwCy ho cuwkI hY. gurbfxI smJx dI koiÈÈ qoN bfad pqf lwgf ‘‘qb jfnoNgy jb AuGrygo pfj..’’ sfDF df pfj AugV igaf ik sfry sfD qF gurU dy khy dy Ault cwl rhy hn iehnF ny qF iswK isDFqF ƒ rol ky rwK idwqf hY iehnF qF mnmrËIaF kIqIaF hn. ieh qF Drm dy nF ‘qy Poky krm-kFz ƒ aqy bRfhmxI mwqF ƒ hI pRcfrI jf rhy hn ijnHF Poky krm-kFzF ivcoN gurU jI ny afpxy iswKF ƒ kwiZaf ieh Dwky mfr mfr ky AuhnF krm-kFzF ivc hI iPr suwtI jf rhy hn.

sMq cVHfeI kr gey pwg sMqF dy sky Brf bfbf crn isMG ƒ bwJ geI. bfbf Golf isMG ny sfiraF dy sfhmxy afiKaf ik asIN ijs qrHF bfbf jI nfl rhy hF Ausy qrHF hI iehnF bfibaF nfl rhFgy pr kuJ idn bfad hI puafVy pY gey. bfbf Golf isMG pwKI isMGF ny hVqfl kr idwqI (kMm CoV hVqfl) iekwTy hoey PYslf hox lwgf bfbf crn isMG ny isr qoN pwg lfh ky Golf isMG vwl vgHf mfrI. (ieh lY qUM pwg df hI BwuKf hYN nf?) BfeI bicwqr isMG ny EhI pwg ËmIn qoN cuwk ky bfbf crn isMG dy isr ‘qy iPr bMnH idwqI. (mYnUM keI vfr kihMdy qUM bfbf qfrf isMG kol vI irhf qy AuhnF ƒ mMndf nhIN) mYN ikhf qusIN kI mMinaf hY? jy mYN nhIN mMinaf qF mMinaf qusIN vI nhIN. mYN qF iek ƒ hI mMnxf hY. ‘‘gurU nfnk dyv jI’’ dy ivcfr hor hn bfbf qfrf isMG dy ivcfr hor sn. ‘‘sB qy vzf siqgurU nfnk:::’’.. mYN gurU jI dy ivcfrF nfl sihmq hF. mYnUM kihMdy jy bfbf qfrf isMG nf huMdf qF qUM ieQy nf huMdf. mYN ikhf jy ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ nf huMdy qF nf qusIN, nf koeI quhfzf zyrf, nf koeI gurduafrf ieQy kwK vI nf huMdf. qo ÉYr pwg df rOlf pY igaf vwKry vwKry ho gey. bfbf qfrf isMG jI dI pIVHI iek dm vwD geI pqf nhIN ikMnIaF ku pwgF ikhnUM ikhnUM bwJ geIaF. awgy hor kI kuJ bxnf hY. ies bfry kuJ ikhf nhIN jf skdf.

bfbf crn isMG srhflI vflf

bfbf qfrf isMG jI dy sky Brf sI. ivafh krvfAux qoN afkI sI. bfbf qfrf isMG jI ny ikhf ik crn qUM ivafh krvf lY, mYN qyry inafxy ivafh dyvFgf. pfTk afp aMdfËf lf lYx, Èfied pihlF hI afpxy sky Brf ƒ pwg dyx df ivcfr bxf cuwky hox, bfbf jI keI vfrI ikhf krdy sI, ik ijsny pwg lYxI hY Auh zyry ivc nhIN hY Bfv ik AusnUM Gry bYTy ƒ hI sB kuJ iml jfxf hY qo ÉYr! ijsny bfibaF dI jUTI iek kOlI vI nhIN mFjI, pwg bfbf crn isMG ƒ bwJ geI. pwg bwJidaF sfr hoieaf kI? Aupr iËkr kr afieaf hF. ivafh krfAux qoN bfad bfbf crn isMG dy Gr 6 lVkIaF 3 lVky pYdf hoey.

purfxy syvfdfr vwK ho gey keI QFeIN AuhnF syvf lf leIaF. ieh iËkr awgy cwl ky krFgf. ieDr bfbf crn isMG dy iqMn lVky GroN AuT ky zyiraF dy kfr muKiqafr bx gey. ijhVy kdI sfeIkl ‘qy vI nhIN sI cVHy Auh kfrF ‘qy jMgl pfxI, pyÈfb krn vI kfrF ‘qy jFdy. rfeIPlF aqy irvflvr rwKdy. vwzy vwzy bMidaF nfl sFJF pflxIaF ÈurU kr idwqIaF. pihlF vFg hI suwc iBwt, CUq-Cfq, jfq-pfq Ausy qrHF cwl rhI sI. ieh bfby vI anpVH hox krky gurbfxI gurmiq qoN kohF dUr sn. gurmiq ivroDI keI kOqk iehnF ny kIqy sfry ieQy ilKy nhIN jf skdy sMKyp krdf jf irhf hF ikAuNik pusqk df afkfr vI bhuq vD jfeygf.

iek vfrI srhflI bfbf rfm isMG jI dy zyry pMj ipafry guurU gRMQ sfihb dI hËUrI aMdr aMimRq df bftf iqafr krn lwgy qF isMG kihMdy ik gurbfxI gurmiq dy muqfbk koeI jfqpfq nhIN hY afpF mËHbIaF ƒ vwK aMimRq nhIN CkfAuxf, iekwTf CkfAuxf hY. iek ipafrf kihMdf ik bfibaF qoN puwC afeIey. (dyKo ieh pMjF ipafiraF ivc syvf krdf isMG hY pr ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ ƒ bfbf nhIN mMndf) nfl dy ipafry isMG kihMdy ik aMimRq gurU df hY, bfby df nhIN. hukm gurU df mMnxf hY iksy bfby ƒ puwCx dI loV nhIN hY. so aMimRq sfiraF ƒ iekwTf Ckf idwqf igaf. aMqrXfmI bRhmigafnI bfby ƒ iek mhInf bfad pqf lwgf. BfeI bicwqr isMG (sBrf) ƒ swd ky bfby ny ikhf ik mËHbIaF ƒ aMimRq nfl ikAuN Ckfieaf? BfeI bicwqr isMG kihMdf, jI pMj ipafiraF ny Ckfieaf hY mYN qF nhIN Ckfieaf. bfbf kihMdf bulfAu AuhnF ƒ Auh kOx huMdy ny mnmrËIaF krn vfly. so pMjF ipafiraF ƒ bulfieaf igaf. bfbf rfm isMG jI dy zyry iekwTy hoxf sI. bfbf crn isMG kfr ‘qy afey. AuqridaF sfr hI BfeI bicwqr isMG dy cpyV jV idwqI qF dUsry isMG (ipafry) kihMdy bfbf jI afAu gurU dI hËUrI ivc cwlIey AuQy ivcfr krIey. bfbf bVf guwsy ivc boilaf. vyKI hY mYN quhfzI hËUrI, ijhVf mrËI 200 rupey df ‘‘gurU gRMQ sfihb’’ lY afAuNdf hY. mYN qF zFg PyrnI hY. Auh pMj ipafry isMG Aus qoN bfad Aus zyry nf afey. bfby ny anpVH pMj ipafry lf ky, gurmiq qoN Ault afpxf Gr df hI bxfieaf hoieaf aMimRq AuQy awj qk vI CkfAuxf jfrI rwiKaf hoieaf hY.

iek vfrI bfbf crn isMG dy sB qoN Coty lVky ny (jo niÈaF df afdI ho cuwkf sI) iek syvfdfr ƒ ikhf ik bfËfr ivcoN nÈy vflIaF golIaF ilaf ky dyh. Auh syvfdfr kihMdf mYN ikAuN jFvF. pr bfibaF dy muMzy ny zrf ky Glf idwqf. Auh golIaF ilafieaf. bfibaF dy lVky ny KfDIaF. jd bfby zyry afey qF Auh kihMdy ik myry muMzy ƒ golIaF ikMny KuafeIaF? pqf lwgf Plfny syvfdfr ny ilaf ky idwqIaF qF bfibaF ny afpxy muMzy ƒ kuJ nf ikhf pr grIb syvfdfr ƒ DrqI ‘qy ptkf ptkf mfiraf (kuwitaf). bfibaF dy ÈrDflUaF dy kihx muqfbk bfby bRhm igafnI sI. pr pfTk afp aMdfËf lfAux.

ieho bfibaF df Cotf lVkf amrIk isMG koeI ËihrIlI cIË Kf ky cVHfeI kr igaf. iesdf inÈfn sfihb, gurpurI sfihb cVHfieaf hoieaf hY. AusdI Xfd ivc hr sfl aKMz pfT krvfey jf rhy hn. bfibaF ny sfzy sfhmxy ikhf sI ik bfby buwZy jfx dI iksy ƒ loV nhIN mYN ieQy hI bfbf buwZf bxf idaFgf. qrnqfrn vI srovr smyq ieQy hI bxf idaFgf. qrn qfrn dy nkÈy ‘qy drbfr sfihb, srovr isrhflI ivc ÈurU kIqf qy bfibaF ny BivwK bfxI kIqI ik ijMnf icr ieh srovr nf bixaf srIr nhIN CwzFgf pr gurbfxI gurU dy muqfibk ‘‘ijs kI pujY afAuD iqsY kEux rfKeI..’’ bMbeI ivc idl df dOrf pYx kfrn akfl clfxf kr gey, pr srovr df ajy kuJ vI nhIN sI bixaf.

pwg Gr dI Gr ivc rih geI. bfbf suwKf isMG hux ijMmyvfr hY. hfkm isMG dIaF vwzy vwzy mMqrIaF nfl sFJF hn. bfbf qfrf isMG jI iksy rfjnIqk lIzr ƒ zyry nhIN sI vVHn idMdy pr hux rihMdf hI mMqrIaF dy nfl hY. bfibaF dI brsI ‘qy vI rfjnIqk lIzr kFgrsI, akflI af ky BfÈn krdy hn AuuQy srkfrI bMidaF ƒ spYÈl lMgr aqy spYÈl miTafeIaF KuafeIaF jFdIaF hn. ieh zyry inwjI jfiedfdF bx ky iehnF dy nFvF ‘qy pwky ieMqkfl ho gey hn. pYsf sfrf sMgq df hY, pr jfiedfd iehnF dI afpxI bxdI jf rhI hY. sMgq dI mfieaf nfl ieh aPIm, BMg, posq afid ÉUb KFdy, KvfAuNdy hn, vrqfAuNdy hn.

bfbf Golf isMG srhflI vfly

iehnF bfry kfÌI kuJ Aupr ilK afieaF hF. pwg df JgVf pYx qoN bfad ieh kfPI purfxy jQydfr (syvfdfr) lY ky vwK ho gey. syvkpurI bxf leI gurpurI dy mukfbly ‘qy. dUr dUr vwK vwK QFeIN jQydfr Byj ky syvf lf idwqI. bfbf jI dI brsI vI vwKrI iek idn pihlF mnfAuxI ÈurU kr idwqI jo awj qk jfrI hY. iehnF dIaF vI mMqrIaF nfl sFJF hn gurU dI hËUrI ivc srkfrI mMqrIaF ƒ swd ky styËF ‘qy grFtF lYNdy hn aqy ikrpfnF smyq isropy idMdy hn jdoN ik bfbf qfrf isMG jI iksy isafsI mMqrI dy kdy mwQy vI nhIN sI lgdy. ieh vI zyiraF ƒ inwjI jfiedfd bxf ky syvf dy nf Qwly vfpfr kr rhy hn. sMgq dI mfieaf ivcoN keI hiQafr afid vI KrId ky, inwjI vYr lY rhy hn aqy aPIm, posq, BMg zyiraF ivc KUb vrqfeI jFdI hY. ijhVy gurU GrF ivcoN nOjvfnF ny nÈy Cwz ky inklxf sI AuhnF gurU GrF ivc lok nÈy Kfx vfsqy jFdy hn aqy nÈeI ho ky zyiraF ivcoN afAuNdy hn Gr af ky AuhnF lokF dy nÈy pUry nhIN huMdy aqy iPr Auh keI bMdy kyvl zyiraF jogy hI rih jFdy hn. pfTk afp aMdfËf lfAux ik ieh sfD ikhVI iswKI dI syvf kr rhy hn?




.