.

gurbfxI ivc pOrfxk kQfvF
(iksLq nM: 14)

pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’

hrIÈ cMdr :- ieh iqRsMkU df puwqr sUrjvMÈ df aTfeIvF rfjf sI. iewk Kfs mOky qy ivÈvf imwqr ny hrIÈ cMdr qoN dwKxf mMgI. ies ny vcn dy idwqf ik jo mMgogy AuhI dyvFgf. ivÈvf imwqr ny Dn, sMpwqI, rfj prjf, GoVy hfQI POjF, sB kuwJ dfn ivc lY ilaf. hrIÈ cMdr pqnI aqy puwqr ƒ lY ky ruwKF dy pwiqaF nfl qn Zwk ky KflI hwQ afpxy mihl ivcoN kwiZaf igaf. ieh iqMny bnfrs puwj gey. ieh AuQy mËdUrI krky pyt pUrqI krn lwgy. iËwdI ivÈvf imwqr AuWQy BI phuMc igaf. bfkI rihMdI dwKxf dI mMg kIqI. aiqaMq duKI mn nfl ies ny pqnI aqy puwqr ƒ iewk ÈfhUkfr kol vyc idwqf. ies qrHF dwKxf dy vcn ƒ pUrf kIqf. inaF df dyvqf iewk cMzfl dy rUp ivc afieaf qy hrIÈ cMdr ƒ gulfm (KRIdky) bxn dI pyÈkÈ kIqI. dyÈ inkfly dy zroN ies ny ivk ky iksy dI Èrx lYxI ibhqr smJI. ies dy cMzfl suafmI ny ies ƒ muridaF dy KwPx iekwTy krn qy AuhnF ƒ sfVn dy kMm qy lf idwqf. ies iBafnk QF ivc aqI GtIaf kMm kridaF ies ƒ iewk sfl bIq igaf. ies dOrfn ies df puwqr rohqfs swp lV ky mr igaf. hrIÈ cMdr dI pqnI qfrf puwqr dI lfÈ lY ky ÈmÈfn Gft ivc afeI. dovF pqI pqnI ny iewk dUjy ƒ pCfx ilaf. hrIÈ cMdr qy qfrf rfxI ny puwqr dI icKf ivc sVky mrn df PYslf kr ilaf. sB iqafrI qoN bfd hrIÈ cMdr ny ivȃ df ismrn ÈurU kr idwqf. ies qy Drmrfj dI agvfeI ivc ivÈvf imwqr smyq bYkuMT ivcoN sfry dyvqy af phuMcy. ieMdr ny dwisaf :- ‘‘qusIN afpxy suBfa krmF nfl svrg ƒ BI ijwq ilaf hY. mMgo kI cfhIdf hY ? hrIÈ cMdr ny bynqI kIqI ‘‘rohqfs puwqr ƒ jIvq kro, sfƒ iqMnF ƒ sfzI sfrI prjf smyq svrg ivc Byj idE``. ieMdr ny ieh bynqI prvfn kr leI. svrg ivc nfrd munI ny hrIÈ cMdr qy hMkfrI hox df ielËfm lf idwqf. ies leI prjf smyq svrg ivcoN kwZ idwqf igaf. hrIÈ cMdr ny hyTF izgidaF iPr pCqfvf kIqf qy bÉiÈaf igaf. ies df hyTF izwgxf bMd ho igaf. hrIÈ cMdr prvfr aqy prjf smyq ies nvyN QF, ‘‘hir cMdAurI`` (nklI svrg) ivc rihx lwgy. (ihMdU imiQhfs koÈ pMnf-153)

ivcfr :- ies kflpink khfxI ivc hrIÈ cMdr vrgy prAupkfrI prjf ivc ipafry jfx vfly jo iensfP qy Drm dI sfKÈfq mUrq sn. ies dy rfj ivc koeI iewk BI ivakqI BuwKf nMgf nhIN sI. ibmfr jF iksy hor kfrn krky duKI nhIN sI. Aus dI cMigafeI ny ieMdr dI nINdr hrfm kr idwqI. jy koeI mnuwK BgqI kry, cMgf rfj prbMD kry (aOrqF df koeI sQfn nhIN) dfn puMn kry, qF sB qoN AuWqm drjy df Pl Aus leI hY ‘‘svrg df rfj``. ieh kflpink rfj asl ivc ikqy BI nhIN hY, nf ieMdr ikqy rfj gwdI qy bYTf hukm clf irhf hY. pr klpnf ivc BI BgqI aqy dfn qoN mgroN sB qoN vwzI pRfpqI hY ieMdr df rfj. suMdr aOrqF vwloN ‘‘mihmfn invfjI, KfqrdfrI``. nfc, gfxf, Èrfb dy dOr qy jUey dI bfËI. ieMdr nhIN chuMdf ik myrf ieh ‘‘aqI kImqI`` rfj Kuws jfvy. rokx df qrIkf iehI hY ik koeI ivakqI dfn puMn bhuqf nf kry. jy kry qF bRfhmx ƒ hI dfn kry. BgqI qpwisaf bhuqI nf kry. cMgf rfj pRbMD qF kdI BI nf kry. jy koeI krygf qF ieMdr dI gwdI ƒ Kqrf pY jfvygf. Auh hr hflq ivc ies kfrj ƒ rokx df puKqf pRbMD krygf hI. ivcfry axBol nyk bKq hrIÈ cMdr ny Èfied ‘‘Drm gRMQ`` nhIN pVHy hoxy. vrnf Auh ikAuN aijhf prAupkfrI rfj clfAuNdf, ijs df nqIjf bVf duKdfeI inkl skdf hovy.

BfrqI rfjnIqI ivc byeImfnI jo isKrF Coh rhI hY, ieh aYvyN ikDroN ieMmport ho ky nhIN afeI. jo srkfrI adfry ‘‘lokF dy syvkF`` ny dohIN hwQIN luwt ky KfDy hn, ieh ibnF Kfs kfr qoN nhIN KfDy. iewQy jo pfrlImYNt mYNbr irÈvq lYNdy hoey, smJdfr qy dlyr pwqrkfrF ny rMgy hwQIN kYmry ivc bMd kr ley sn. ieh qF ‘‘icVI dI coNc`` ijMnF BI nhIN hY. ieQy lgBg hr ivakqI ivkx leI qrlo mwCI ho irhf hY. dyÈ dIaF adflqF ! keI jwj sIKF ipwCy bMd hn. Kud supRIm kort dy cIP jsits ny adflqF ivc vwzypwDr dy iBRÈtfcfr ƒ svIkfiraf hY. iehnF pfp krmF dIaF qYhF ProlidaF mYN ieQoN qwk puwijaf hF ik ieh byÈrmI, krUrqf, nIcqf, byeImfnI, mnuwKqf pRqI aprfiDk suBfa dIaF jVHF ‘‘Drm gRMQF`` ivc mOjUd hn. jdoN Drm gRMQF dI pivwqr kQf, pfvn Drm asQfnF ivcoN, DrmI purKF koloN afm pbilk srvx krdI hY ik hrIÈ cMdr vrgf prAupkfrI rfjf BI dr dr dI BIK mMgx leI mjbUr kr idwqf igaf. puwqr mr igaf, pqnI nIlfm ho geI, Kud cMzfl df nOkr lwg ky murdy sfVn dy kMm qy lwg igaf. jdoN aqI kTor iemiqhfnF ivcoN pfs BI ho igaf qF BI ieh ielËfm Qwp idwqf igaf ik ies ƒ afpxI cMigafeI df hMkfr ho igaf hY. ies leI svrg ivc rihx df hwkdfr nhIN hY. ivcfry ny jdoN iPr igVgVf ky muafPI mMgI dyviqaF dy crnF ivc lMmf pY igaf qF ikqy Auh QoVHy ijhy nrm pey. ‘‘asl svrg ivc qF nhIN, hF nvIN svrgI klonI (hir cMdOrI) iqafr krky Aus ivc ies ƒ ibTf idwqf igaf. jdoN hrIÈ cMdr vrgy prqfpI rfjy dI ies qrHF durdÈF roË suxI suxfeI jfvy qF iensfn ikAuN cMgy kMm kry qy ikAuN afpxy afp ƒ musIbqF ivc pfvy ? cMgy kMm krky svrg dI lflsf krn dI QfvyN ieQy hI luwt Ksuwt krky ikAuN nf ieQy hI suwK shuUlqF vflf (Auprly vrgf) svrg ikAuN nf isrj ilaf jfvy ? lgBg sfry srkfrI adfry luwty jf cuwky hn. jo QoVHy ijMny sfh lYNdy nËr afAuNdy hn, ieh aMdroN KoKly ho cuwky hn. awj bMd hoey ik kwlH bMd hoey vflI hflq hY. ieh ikvyN vfpr igaf ? iehI qF isKfieaf hY ‘‘Drm gRMQF`` ny. bil rfjf bhuq nyk iensfn sI. Aus dy rfj ivc hr koeI suKI sI. aqflqF swcf iensfP krdIaF sn. ‘‘ivȃ Bgvfn`` jI ƒ ieh sB cMgf nf lwigaf. jf phuMcy bOxf ijhf Bolf ijhf rUp Dfrn krky. vcn lY ky ksmF Kvf ky sfrf rfj pft, Dn dOlq hfQI GoVy POjF, dfn ivc hI pRfpq kr ilaf hY. ikAuNik Auh BI bhuqI nykI kfrn ieMdr vfly ‘‘ivlfsI`` svrg df dfhvydfr bxdf jf irhf sI. ivȃ jI ny sMGIAuN jf nwipaf sB kuwJ Koh ky kYd ivc sVn leI ‘‘pfqfl`` ivc suwt idwqf igaf. iPr awj koeI ihMdU ikAuN nyk kMm kry ? ikAuN afpxy afp ƒ musIbqF ivc pfvy? jdoN ik dyviqaF ƒ nykI psMd hI nhIN. iesy krfn burfeI ieQoN dy lokF dy rgo ryÈy ivc smfeI hoeI hY. jdoN BI ijQy BI iksy df POh pYNdf hY afpxf ‘‘Drm kmfeI`` krky jnm sPlf kr lYNdf hY.

gurbfxI ny swc acfr, swc ivhfr kmfAux dI bfr bfr hdfieq kIqI hY. gurbfxI ivclf rwb swc vfly pfsy KVf idwsdf hY. JUTy ƒ lfhxqF pfAuNdf sÉq sËfvF idMdf hY. JUTy dyviqaF dy mukfbly swc df mujwsmf hY. ivkfrF ivc grky hoey dyviqaF ƒ iewk vfiZEN iqafg ky pfk pivwqr rwb ƒ mMnx iDafAux df AupdyÈ hY. gurvfk hY :-

scf qyrf amru scf dIbfxu.. scf qyrf hukmu scf Purmfx..

scf qyrf krmu scf nIsfxu.. scy quDu afKih lK kroiV.. scY siB qfix scY siB joir..

nfnk scu iDafiein scu.. jo mir jMmy su kcu inkcu.. (463)

scu qf pru jfxIaY jf irdY scf hoie.. kuUV kI mlu AuqrY qnu kry hCf Doie..

scu qf pru jfxIaY jf sic Dry ipafru.. nfAu suix mnu rhsIaY qf pfey moK duafr..

scu qf pru jfxIaY jf jugiq jfxY jIAu.. Driq kfieaf sfiD kY ivic dyie krqf bIAu..

scu qf pru jfxIaY jf isK scI lyie.. dieaf jfxY jIa kI ikCu puMnu dfnu kryie..

scu qf pru jfxIaY jf afqm qIriQ kry invfsu.. siqgurU no puiC kyY bih rhY kry invfsu..

scu sBnf hoie dfrU pfp kZY Doie.. nfnku vKfxY bynqI ijn scu plY hoie.. (468)

gurU ipafr vfly pfTk jno iewk pfsy ihMdU dyvIaF dyvqy hn jo swc dy mfrg qy cwlx vfilaF ƒ JUT vfly rfh qurn leI afpxI jIvn ÈYlI df mfzl bxf ky JUT dy rfh cwlx leI pRyrq jF mjbUr krdy hn. dUjy pfsy gurbfxI df dwisaf swc mfrg hY. siqgurU vwloN jIivaf sicafr jIvn hY. iswK ny gurU ƒ mfzl svIkfr krnf hY. gurbfxI ivcoN syD lYxI hY, qy bfr bfr ieh pfvn bcn Xfd krny hn :-

mn hT buDI kyqIaf kyqy byd bIcfr..

kyqy bMDn jIa ky gurmuiK moK duafr..

schu ErY sBu ko Aupir scu afcfru.. (62)

rfjf hrIÈ cMdr, rfjf bil, rfjf jnmyjf Èfied gOqm irÈI qy AusdI pqnI ahwilaf BI awCf nyk jIvn bqIq kr rhy sn. pr dyviqaF ƒ AuhnF dI nykI kMzy vFg rVkx lwg peI. anyk bhfny GV ky Cl Pryb krky iehnF sfiraF ƒ dyviqaF ny potf potf duKI kIqf. AumrF gfl idwqIaF, sdIaF qwk pwQr bxf idwqf igaf. aijhy klMk lfey jo awk qwk imty nhIN hn. pVHo pfvn gurbfxI Purmfn :-

iqin hrI cMid ipRQmI piq rfjY kfgid kIm n pfeI..

aAugxu jfxY q puMn kry ikAu ikAu nyKfis ibkfeI..

krAu aZfeI DrqI mFgI bfvn rUip bhfnY..

ikAu pfieaf iljfie ikAu ClIaY jy bil rUpu pCfnY..

rfjf jnmyjf dy mqI brij ibafis pVfieaf..

iqin kir jg aTfrh Gfey ikrqu n clY clfieaf..

gurmuiK ailpqu lypu kdy n lfgY sdf rhY srxfeI..

mnmuKu mugDu agY cyqY nfhI duiK lfgY pCuqfeI.. (1344)

hy BfeI ! hrI cMd ƒ kIqy jf rhy DoKy bfry koeI pqf nf lwigaf, ilKy dI soJI nhIN sI. ivÈvf imwqr ƒ dfn kIqf sI Bly vfsqy. sgoN Aultf pY igaf, Gfh mMzI ivc ivkxf ipaf. puwqr mr igaf pqnI dr dr BtkdI rhI. shI mfihinaF ivc mn dI murfd koeI BI pUrI nf hoeI. jy Aus ƒ swcf gurU imilaf huMdf qF igafn dy ky sucyq kr idMdf. qy hrI cMd ies qrHF rfj guaf ky Btkdf hoieaf nf iPrdf. bil rfjy qoN bfvn rUp ho ky ivȃ ny ZfeI krm ËmIn df dfn mMg ilaf. Aus ny axjfx puxy ivc dyxI prvfn kr leI. nyk idl pihlF pCfx hI nf afeI. jnmyjf BI nyk rfjf sI gurU ibafs ny Aus ƒ bVI ivwidaf idwqI. pr Auh smJ nf sikaf, ijnFH burfeIaF qoN vrijaf sI AuhI krdf clf igaf. afpxI rfxI vwl Bojn CkfAuNidaF bRfhmxF ƒ hwsdy vyiKaf. rfxI ny pqly kwpVy pihny hoey sn. bRfhmx vyKky hws pey, ies dI Èkfieq suxky rfjy ny sfry bRfhmxF dy isr kwt idwqy. ies ‘‘bRhm hwiqaf`` kfrx, rfjy ƒ kohV lwg igaf. jnmyjy ny gurU df ikhf nhIN mMinaf, ieh qF vfpiraf. gurmuiK ijnHF ƒ buurfeI poh nhIN skdI, Auh sucyq huMdy hn. igafnvfn hoky hr muÈikl jF sfijÈ df tfkrf krn dy smrQ huMdy hn. jo afpxy mn dI mq ipwCy cwlx vfly hn, BivwK bfry kdI ivcfr nhIN krdy, jdoN isr qy msIbqF dy phfV izg pYNdy hn, Aus vkq ivlkdy hn, roNdy hn. iPr lMiGaf smF hwQ nhIN afAuNdf. guriswK sdf gurU dI iswiKaf muqfbk jIvn ibqfAuNdy hn. isK styjF qy iehnF khfxIaF ƒ bVI ZITqfeI nfl suxf ky iswKF ƒ pfgl bxfieaf jf irhf hY. gurU kuuuuwJ hor smJf irhf hY qy sfD lfxf pOrfxk kQfvF ivc AulJf irhf hY. bfbf bKÈ lvIN.




.