.

gurbfxI ivc pOrfxk kQfvF
(iksLq nM: 10)

pRo: ieMdr isMG ‘Gwgf’

ieMdr :- dyvrfk, amrfvqI df suafmI jo vrKf df dyvqf mMinaf jFdf hY. ies df jMg vicqr nfm vfly duriBwK suafmI dYNq nfl huMdf rihMdf hY. irgvyd ivc ies dI bhuq mihmf hY. purfxF muqfbk ieh aidwqI dy grB qoN kÈXp df puwqr hY. vmn ies df Cotf BfeI iliKaf hY. ieMdr dI pqnI df nfAuN ieMdrfxI jF scI hY. ies df puwqr jXMq hY. Èsqr vwjr hY. svfrI eyrfvq hfQI hY. rQvfhI mfql hY. svfrI leI GoVy df nfAuN AUcY sRvf hY. ies dI sBf df nfAuN suDrmf hY. ies ny bhuq kukrm BI kIqy hn, ahwilaf df sq BMg krnf afid. (mhfn koÈ, pMnf-124, iËafdf ivsQfr leI vyKo, ihMdU imiQhfs koÈ pMnf-74)

ivcfr :- ihMdU dyviqaF dI afm bxqr vFg ieMdr AuhnF ivcoN kfPI isr kwZvF nfm hY. Bfrq ivc afrIan kbIilaF ƒ pwky pYrIN krn leI aqy ies dyÈ dy asl vsnIkF ƒ nysqo nfbUd krn leI ieMdr ny muwK rol inBfieaf. ijvyN ik afm rfjy hoieaf krdy hn ieMdr BI bVf ivlfsI, kukrmI qy nÈweI rfjf sI. irgvyd ivc ies dI mihmf kridaF spÈt smJ af jFdf hY ik ies dI ieMnI mfnqf ikAuN rhI hY. ies ny afpxIaF jMgI cflF duafrf aqy POjI qfkq rfhIN iewQoN dy lwKF lokF ƒ mOq dy Gft Auqfiraf, byaMq nOjvfn iesqrIaF afpxy jnfnKfny ivc Gyr ky bMd kr leIaF. drfvVF dy sYNkVy mjbUq iklHy imwtI ivc imlf idwqy gey. ipMzF ÈihrF ƒ awgF lf ky Kfksfr kr idwqf igaf. ijwQy ikqy ieh jMg ivcoN hfr jFdf sI, Aus vkq ivȃ qoN ijwq leI slfh lYNdf sI jF iPr ivȃ (jo ies df ccyrf Brf sI) Kud koeI Pryb krdf sI. ieQoN dy Boly rfijaF ƒ iksy vl-Cl nfl hrf ky vcn lY ky (ijvy bil rfjf) jF iPr Gr ivcoN iksy ƒ afpxy nfl joV ky Byq lYky DoKy nfl mfr dyxf ijvyN hrnfkÈ afid. arIan lokF leI ieMdr mhfn ho skdf hY. ikAuNik AuhnF leI Ausny bhuq mfarky dy kMm kIqy sn. pr Bfrq dy asl drfvV, (jF disXu, dfs, bfd ivc ÈUdr) lokF leI ieh lok iGrxfXog hn. afrIan lokF vwloN ieQo dI asl swiBaqf imwtI ivc imlf idwqI geI. ipMzF, ÈihrF dI swiBak qy ÈfqmeI iËMdgI bqIq krn vfly lokF ƒ kwKoN hOly hI nhIN kIqf sgoN vwzy pwDr qy srvnfÈ kIqf igaf. bhuq sfry lok bcdy bucFdy ipwCy htdy gey. ieMny ipwCy hwt gey ik awgy smuMdr hI af igaf hor ipwCy hwtx leI ËmIn hI muwk geI. dwKxI styts dy lok Ausy drfvV nsl dy lokF nfl sbMDq hn. hjfrF sfl bIq jfx dy bfvjUd gulfmI Jwlx dy bfvjUd AuhnF ny afpxI vwKrI pCfx kfiem rwKI hoeI hY. AuQoN dIaF rfjnIqk pfrtIaF afpxy ieh nfm hI rwK rhIaF hn, ‘‘drfvV munyqr kVgm, jF awnf drfvV munyqr kVgV``.

kyrlf, qfmlnfzU, aFDrf pRdyÈ afid Ausy purfqn nsl dy lok hn. AuhnF lokF df rMg rUp ichrf mohrf AuWqrI Bfrq dy lokF (arIanF) nfl myl nhIN KFdf. hF AuWqrI Bfrq dy aCUqF nfl AuhnF dI srIrk bxqr qy hwz cMm bhuq iËafdf imldf juldf hY. dwKxI lokF (drfvVF) dI swiBaqf vwKrI hY. iqAuhfr alwg hn. Auh idvflI dusihrf nhIN mnfAuNdy. sgoN durgf pUjf krdy hn. AuhnF dy nfc gfxy qy pihrfvy alwg iksm dy hn. sB qoN pRmfxIk sbUq hY ik AuhnF dI bolI iblkul vwKrI iksm dI hY. ihMdI jF sMsikRq dy nyVy BI nhIN ZuwkdI. awj qwk AuhnF ihMdI ƒ apxy ielfikaF ivc dfKl nhIN hox idwqf. AuQy ihMdI Èbd pRcilq nhIN hox idwqy gey. jdoN afl ieMzIaf ryzIE df nfm ‘‘afkfÈvfxI`` rwiKaf igaf AuhnF lokF ny ztky ivroD kIqf. jdoN Bfrq srkfr afpxI iËwd qy aVI rhI qF muËfhrfkfrIaF ny srkfrI jfiedfd df hor qF nuksfn kIqf hI sgoN afl ieMzIaf ryzIE dy stUzIAu ƒ hI awg lf ky suafh kr idwqf. jdoN Bfrq ivc tYlIivËn cflU hoieaf Aus vkq ies df ihMdI nfm ‘‘dUrdrÈn`` rwK idwqf igaf. drfvVF iPr icqfvnI ByjI qy aMq dUrdrÈn kyNdr ƒ awg lf idwqI geI. Bfrq srkfr ny BfvyN bhuq sKqIaF kIqIaF pr AuQy ihMdI dfKl nhIN ho skI. hF aMgRËI AuQy AuqÈfh nfl pVHI jFdI hY.

afrIan lokF leI ieMdr dyvrfj hY, drfvV lokF leI KUMKfr dirMdf hY. irgvyd ivc agnI jF sUrj dI pUjf bhuq drsfeI geI hY. agnI qoN bfd jy koeI qfkqvr jMgbfË, iBafnk qrIky Ëulm krdf prqwK nËr afAuNdf hY qF ieMdr hI hY. purfqn BfrqI swiBaqf dI amIrI dy icMnH mihMjodVoo qy hVwpf ivcoN imly hn. AuhnF dy ÈihrF ivc sFJIaF QfvF sn. vwzy vwzy hfl, nfc Gr, nhfAux leI sFJy bfQ Gr. glIaF nflIaF df pfxI vDIaF ZMg nfl inkfsI df pRbMD. cOVIaF glIaF, cOrfihaF aqy moVF qy rfq smyN vwzy lYNp jgdy rihMdy. gwl kI amn nfl jIvn bqIq krn vfly dfny lokF ƒ ieMdr vrgy KUMKfr hmlfvrF ny byrihmI nfl mOq dy Gft Auqfr idwqf. ieMdr dy aKfVy ivc nwcx vflIaF prIaF koeI hor nhIN sn, sgoN drfvV jfqI dIaF jvfn qy sohxIaF aOrqF ƒ afpxy sfhmxy nwcx leI mjbUr kIqf jFdf sI. Auh afrIan ‘‘dyvqy`` jdoN ivlfsI nËr afAuNdy Aus vkq AuhnF dI hvs df iÈkfr drfvV aOrqF bxdIaF sn. dyvqy ies leI pRcfry gey, ikAuNik afrIan lok ijwq gey qy drfvV sdf vfsqy hfr gey. hfiraF df ieiqhfs jF sfihq nhIN hoieaf krdf. klf, sfihq, mfx jyqUaF dy ihwsy afAuNdf hY. jyqUaF dy sfihq ƒ sFB ky rwiKaf jFdf hY. jyqUaF dIaF bhfdrIaF ƒ sdf Xfd kIqf jFdf hY. hfry hoey BI bhuq dlyrI nfl lVdy hn. bs Auh ijwq hfsl nhIN kr sky, ies leI AuhnF dI sUrmgqI, bhfeIaF KUn dI ndIaF, mYdfn ivc tukVy tukVy ho ky mrnf Gwty ruwl jFdf hY. drfvV joiDaF dI kurbfnI lok mnF ivc BI pUrI qrHF Kqm kr idwqI geI. hrnfkÈ pfpI iswD kr idwqf igaf. rfhU kyqU, cMd, sUrj ƒ nuksfn pucfAux vfly gRih bxf Dry. rfvx kuMBkrn qy myGnfQ dy buwq bxf ky awj qwk sfVky bhfdrI pRgt kIqI jf rhI hY. rfm cMdr dI ijwq vfly idn ƒ idvflI bxf ky dIpmflf kIqI geI nfc nwcy gey, miTafeIaF vMzIaF geIaF. drfvVF dy Gr swQr ivC gey, AuWcy vYx suxfeI idwqy. arQIaF cuwkx vfly BI nf rhy. jIvq rhy bwcy bIbIaF gulfmI krn leI mjbUr kIqy gey. gMdgI dy tokry isrF AuWqy rwK idwqy gey. muridaF dy Auqfry kwpVy pihnx jF sB dy jUTy tukVy Kfx qy mjbUr kr idwqy gey. iehnF durkfry, iPtkfry, kMgfl kIqy aqy puwjky apmfn kIqy lokF ƒ hux ieh BI cyqf nhIN irhf ik sfzy vzyiraF nfl sdIaF pihlF kI vfpiraf sI. bRfhmx (afrIan) ny akl aqy qfkq dy Ëor ‘‘dfsF`` dy mn msqk ivc ieh ivcfr pwQr qy lkIr vFg AuWkr idwqf ik quhfzI iksmq ivc gulfmI ilKI hoeI hY. dunIaf dI koeI qfkq ies gulfmI qoN quhfƒ afËfd nhIN krvf skdI . ‘‘ipCly jnmF dy kIqy pfpF kfrn`` qusIN gulfm hoey ho. iehnF ipCly jnmF dy pfpF ƒ Kqm krn vfsqy, nfmdyv jI ny JMzf cuwikaf. kbIr jI ny bRfhmx dI srdfrI ƒ llkfiraf. rivdfs jI ny afËfdI df ibgl vjfieaf. awgy cwl ky gurU nfnk sfihb jI ny afËfdI dI rUp ryKf AulIk ky inrMqrqf vflf vzyrf kfrj afrMB kr idwqf.

gurbfxI rcYqf mhfpurKF ny Drm dy arQ bdl idwqy. Drm mMqr jpxf jF twlIaF KVkfAuxIaF nhIN hY. mflf PyrnI, pfT krny BI Drm nhIN hY. Drm hY dwby kucly lokF ƒ mukq krfAuxf. igafn dyxf qy afjfdI dI lVfeI leI iqafr krnf. svYmfx nfl ijAuxf, bygYrq jIvn nfloN mOq ƒ qrjIh dyxIN. lokF awgy juVn vfly hwQ kyvl inrMkfr awgy juVn. jy koeI pRyÈfn kry qF ikrpfn dy muwTy qy hwQ clf jfvy. AUc jfqIey lokF awgy isr nhIN Jukygf kyvl rwb jI ƒ sjdf krygf. jUTy tukVy qusIN nhIN KfEgy, sfiraF nfl brfbr bYT ky iewko ijhf Bojn Ckogy. ieh hdfieqF ‘‘ieMdr dy rfj`` ivruwD iswDI bgfvq sI. ieMdr afid dyviqaF df ‘‘dYvI BY`` Auqfrn vfsqy gurU sfihbfn ny jo ÈurUafq kIqI sI, hOlI hOlI Auh rMg ilafeI. siqgurU jI ingyhbfnI ivc iswK afpxI nvIN iksmq GVn lwg pey. sfry dyviqaF qy bRfhmxF dI CuwtI kr idwqI. mMd krqUqF krn vfly ieMdr bfry gurbfxI ivcoN kuwJ prmfx pVHo :-

zrpY Driq akfsu nKqRf, isr Aupr amru krfrf.. pAux pfxI bYsMqru zrpY zrpY ieMdR ibcfrf..

siqgurU jI smJf rhy hn, DrqI, afkfÈ, qfry isqfry inrMkfr dI aidwK ÈkqI dy inam ivc clfey cldy hn. pfAux, pfxI, agnI sB afpxI kfr kmf rhy hn. ijs ieMdr ƒ bhuq qfkqvr drsfieaf jf irhf hY, prmfqmf dIaF asIm qfkqF awgy Aus dI hsqI kuwJ BI nhIN hY. ivcfrf ijhf , inmfxf ijhf bx ky rih jFdf hY.

shMsr dfn (zMn) dy ieMdRu roafieaf.. prs rfm rovY Gir afieaf..

ajY su rovY BIiKaf Kfie.. aYsI drgh imlY sjfie..

rovy rfm inkflf Bieaf.. sIqf lKmxu ivCuiV gieaf.. (953)

ies slok ivc siqgurU smJfAuNdy hn ik BfeI ieMdr gOqm dI pqnI ahwilaf nfl kukrm kr igaf. ijs kfrn gOqm dy srfp dyx qy srIr qy hjfrF hI BgF dy inÈfn bx gey. ieMdr Èrm df mfiraf pfxI dy srovr ivc vV igaf. keI idnF qwk bfhr nf inkilaf. sfry dyviqaF dI isPfrÈ nfl srfp dI sËf kuwJ Gwt kIqI geI. prsrfm afpxI mfqf ƒ kql krky roieaf. dUjI vfr jdoN rfm ny Aus ƒ jMg ivc hrf idwqf qdoN roieaf. aj rfjy ny iksy dyvqy ƒ ilwd iBwiKaf ivc dy ky mËfk kr idwqf. dfn idwqI hoeI ilwd hËfrF guxF vwD geI. agly jnm ivc ilwd Kfx leI imlI. Aus glq dfn kfrn aj rfjf roieaf. aijhI sËf imldI rhI hY mMdkrmI lokF ƒ. rfm cMdr ƒ jdoN ipqf vwloN bnvfs jfx leI ikhf igaf qdoN ivCoVy ivc roieaf. iPr sIqf ƒ rfvx AuDfl ky lY igaf rfm Aus vkq jfro jfr roieaf. ijs vkq lCmx jMg ivc ËKmI ho ky izwg ipaf, Aus smyN rfm cMdr bhuq roieaf. ies sfry lMmy slok ivc vwzy vwzy sUrmy, avqfr, dyvqy ivlHkdy ibafn kIqy hn.

mYlf bRhmf mYlf ieMdu.. riv mYlf mYlf hY cMdu..

mYly isv sMkrf mhys.. mYly isD sfiDk aru ByK.. (1158)

ies Èbd ivc kbIr jI syD bÉÈ rhy hn ik BfeI bRhmf ny pfp kIqy, mYlf ho igaf. ieMdr ny pfp krm kIqy, pfpI khfieaf. cMd ny ieMdr dy afKy lwg ky nIc hrkq kIqI, pfpI bixaf. iÈv ny axigxq bury kMm kIqy, afpdI iewËq guaf leI. iesy qrHF sfry iswD jogI, sfDnf krn vfly aqy anyk qrHF dy Dfrmk pihrfvy pihnx vfly, burfeIaF qoN bc nhIN sky. ies leI sfry hI mYl nfl Bry hoey hn.

bRhmf ibsnu irKI munI sMkru ieMdu qpY ByKfrI..

mfny hukmu so hY dir sfcY afkI mrih aPfrI.. (992)

siqgurU jI ikrpf kr rhy hn, hy BfeI bRhmf, ivȃ, irÈI munI, ÈMkr qy ieMdr sfry hI rwb dy iBKfrI khy jf skdy hn. ikAuNik iehnF dI koeI qfkq jF vizafeI nhIN hY. jo ivakqI pRBU dy inam ƒ smJ lvygf, Aus df jg qy afAuxf sPl hY. afpxI qfkq df hMkfr krn vfly rwb dy ÈrIk bxn vfly, jIvn brbfd krky, ajfeIN gvf ky sMsfr qoN cly jFdy hn. jdoN vfihgurU dI vizafeI krn dI gwl krnI huMdI hY Aus vkq gurU nfnk sfihb kuwl kfienfq ƒ rwb jI dy inrml BAu ivc ivcr rhy ibafn krdy hoey, sfry jIv jMqF, DrqI afkfÈ smyq dyvI dyviqaF dy inrMkfr dy crnF ivc ilaf ky ibTf idMdy hn. sodr df ieh Èbd pVHo:

gfvin quDno pvxu pfxI bYsMqr gfvY rfjf Drm duafry..

gfvin quDno icqu gupqu iliK jfxin iliK iliK Drmu bIcfry..

gfvin quDno eIsru bRhmf dyvI sohin qyry sdf svfry..

gfvin quDno ieMdR ieMdRfsix byYTy dyviqaF dir nfly.. (pMnf - 8)

iehnF avqfrF bfry BfeI gurdfs jI hor bhuq sfrI iehnF dI aslIaq vfrF ivc ilK gey hn. prmfx vfsqy iewk pAuVI hor pVHn dI Kycl kro :-

bRhmy Qky byd piV, ieMdR ieMdfsix rfju krMdy.. mhFdyv avDuUq hoie, ds avqfrI ibsnu BvMdy.. isD nfQ jogIsrF, dyvI dyv n Byv lhMdy.. qpy qpIsur qIrQF, jqI sqI dyh duK shMdy.. syK nfg sB rfg imil, ismrxu kir iniq gux gfvMdy.. vzBfgI gurisK jig, sbdu suriq sqsMig imlMdy.. gurmuiK suK Pl alKu lKMdy.. (26-14)

bRhmy vrgy vyd pfT kr ky hfr gey, ieMdr vrgy rfj suwK qy rUp Bogdy rih gey. iÈv vrgy suafh mlky avDUq sfD bx GuMmdy rhy. ivȃ avqfr lY ky jnm lYNdf irhf. iswD, nfQ, jogI, dyvI, dyvqy inrMkfr df igafn nf pf sky. qp krn vfly qpI, qIrQF qy Btkx vfly dyh ƒ duKI krky mnuwKI jIvn brbfd kr gey. (kflpink) ÈyÈ nfg byaMq qrIky rwb dy gux gfAuNdf hMB igaf. guriswK vwzy BfgF vfly hn. gurU dy Èbd qoN igafn lY ky Aus muqfbk jIvn bqIq krdy hn. sqsMig ivcoN jIvn AuqÈfh pRfpq krdy hn. ies qrHF guriswK gurU dI mwq lY ky sdIvIN suwK dI pRfpqI krdy hn qy alwK vfihgurU nfl aByd ho jFdy hn.

afrIan lokF dy muwK POjI kmFzr ieMdr bfry irgvyd ivcoN sMKyp hvfly pVHo :

irgvyd pMnf- 6-16-13 disAU mfry gey : 50000, 4-30-2, disAU mfry gey; 30000, 4-30-15 disAU mfry 50000, 6-26-6 disAU mfry 60000, 7-18-4 disAU mfry 66000, 8-99-5 10000 disAU mfr idwqy gey. iewk Koj BrpUr pusqk ‘‘BfrqI lok nIc ikvyN bxy`` dy pMnf 49 qoN 15 ku pMinaF qy ieMdr dy ËulmF ƒ irgvyd dy hvfilaF nfl pyÈ krdI hY. jo aiq mhwqvpUrn pVHn Xog hY.




.