.

PrIdf bfir prfieaY bYsxf, sFeI muJY n dyih ]

gurÈrn isMG ksyl, knyzf

ijvyN bhuigxqI iswK ieh jfxdy vI hn ik iswK vfsqy jIvn jIAuNidaF hoieaF mukqI pRfpq krn df vsIlf sRI gurU gRMQ sfihb aqy akfl purK dI rËf ƒ mMnxf hI hY. ies leI afpxy afp ƒ iswK Drm dy pYrokfr aKvfAux vfilaF vfsqy ieh ËrUrI hY ik Auh isrP sRI gurU gRMQ sfihb jI ƒ gurU smJdy hoey iek akfl purK dy pujfrI hox. ijvyN gurbfxI dy ies slok rfhIN gurU jI iswKF ƒ iek akfl purK ‘qy Et afsrf rwKx df sMdyÈ dy rhy hn. iswKF ƒ koeI gurU jF akfl purK df ivcolf bxky gumrfh nf kr sky, ies krky hI gurU nfnk pfqÈfh ny pujfrI jmfq (gurU dy vËIr afKx vfilaF) ƒ iswK Drm ivwc koeI QF hI nhIN idwqI ; hF, ies Drm ivwc syvfdfr ho skdf hY. iswK ny afpxI jIvn jfc aqy hor Dfrimk kMmF dI agvfhI isrP qy isrP sRI gurU gRMQ sfihb jI vwloN dwsy igafn qoN lYxI hY. ies leI iswKF ny iksy vI hor DrmF dy mMny jFdy dyvI- dyvqy, avqfr, gRih, ruKF, dirafvF jF iksy vI aijhI vsqU ‘qy Et afsrf nhIN rwKxf .

awj kI asIN gurU dy iswK aKvfAux vfly vikaf hI isrP sRI gurU gRMQ sfihb jI dy afqimk igafn aqy akfl purK dy pujfrI hF, ies bfry hryk iswK afpxy igryvfn ivwc Jfk ky vyK skdf hY. ikAuNik afpxy mn (afqmf) bfry hr koeI cMgI qrFH jfxdf huMdf hY. hor iksy qoN qF asIN afpxy afqimk ivcfr lukf skdy hF pr afpxy afp aqy akfl purK qoN nhIN. ijvyN gurbfxI df PYslf hY:

ht ptx ibj mMdr BMnY kir corI Gir afvY ] aghu dyKY ipChu dyKY quJ qy khf CpfvY ] (m:1, pMnf 156)

awj asIN afpxy afp ƒ iswK smJx vfilaF ny gurduafry qF jfxf hI hY pr iesdy nfl hI keI iswKI srUp vfly rfDf suafmI, inrMkfrI, afÈUqoÈ, nUrmihlIey aqy aKOqI sMqF sfDF dy zyry jf ky ienFH bfibaF dy gozI hwQ lfAuNdyy qy mwQy tykdy vyKy jf skdy hn. ies qoN Cuwt awj bhuqy iswK gutF qy molI dy Dfgy bMnI iPrdy hn. ies dy nfl joqÈIaF qoN nwg lY ky AuglF ivwc pfeI iPrdy hn. ieMË jfpdf hY ik sfƒ iswK hox dI pRBfÈf bfry koeI BulyKf pY igaf hY jF pfieaf jf irhf hY . iswK dI pRBfÈf bfry sRI akfl qKq qoN pRvfinq pMQk rihq mrXfdf bfry ieMË iliKaf hY: jo iesqrI jF puurÈ iek akfl purK, ds gurU sfihbfn (sRI gurU nfnk dyv jI qoN lY ky sRI gurU goibMd isMG sfihb qk) sRI gurU gRMQ sfihb aqy ds gurU sfihbfn dI bfxI qy iswiKaf aqy dÈmyÈ jI dy aMimRq Auwqy inÈcf rwKdf aqy hor Drm ƒ nhIN mMndf, Auh iswK hY.

afpxy afp ƒ iswK aKvfAux vfly jykr sRI gurU gRMQ sfihb aqy akfl purK qoN Cut iksy hor afsry dI Bfl krdy hn qF AunFH bfry gurU jI afKdy hn:

pAuVI ] siqgur ivthu vfiraf ijqu imilaY Ksmu smfilaf ] ijin kir Aupdysu igafn aMjnu dIaf ienÙI nyqRI jgqu inhfilaf ] Ksmu Coiz dUjY lgy zuby sy vxjfiraf ] siqgurU hY boihQf ivrlY iknY vIcfiraf ] kir ikrpf pfir Auqfiraf ] (m:ñ,pMnf ô÷ú)

Auproqk idwqIy pMQk rihq mrXfdf dy hvfly aqy gurbfxI qoN qF ieh sfP iswD huMdf hY ik iek akfl purK aqy ‘Èbd gurU’ qoN Cut iksy hor pfsy BVkx vfly ivakqI bfhrI Bys qoN Bfvy pUrn iswK lwgdy hox pr Auh gurU anusfr iswK nhIN ho skdy .

awj asIN sUrj, cMd dy pUjfrI bxy hoey hF . iesy krky hI qF gurduafiraF ivwc sMgrFd, miswaf, puinaF afidk vfly idn bfkI idnF nfloN iswKF dI igxqI keI guxf vwD huMdI hY. iswKF dI ies nf smJI df kfrn ijwQy sfzy zyiraF vfly pRcfrk hn AuQy sfzy vwloN afp gurbfxI ƒ nf pVHnf, vIcfrnf vI ies df vwzf kfrn hY. ijs bMdy df ijhVf ruËgfr df sfDn hY, Auh qF hI vDygf jy Ausdy gfhk vDxgy . ies leI aijhy BfeI jI qF cfhuxgy hI ik iswK gurbfxI dy igafn qoN dUr rihx. iswKF ƒ gumrfh krn Kfqr hI qF keI aKOqI sMq bfby qy BfeI jI afpxy afp ƒ gurU dy vËIr (jfnIik pujfrI) afKdy hn; jd ik iswK Drm ivwc ieh koeI jmfq hY hI nhIN hY. gurduafiraF ivwc jF gurU sfihb dI syvf krn vfly syvfdfr huMdy hn. iswK Drm ivwc sUrj jF cMdrmF dI qbdIlI dy kfrn iksy Éfs idn vfr ƒ cMgf mfVf smJx vfilaF bfry gurU jI df bVf hI srl qy spÈt Purmfn hY:

bhuqy ByK krih ByKDfrI ] Biv Biv Brmih kfcI sfrI ] aYQY suKu n afgY hoie ]

mnmuK muey apxf jnmu Koie ] siqguru syvy Brmu cukfey ] Gr hI aMdir scu mhlu pfey ]ù]

afpy pUrf kry su hoie ] eyih iQqI vfr dUjf doie ] siqgur bfJhu aMDu gubfru ]

iQqI vfr syvih mugD gvfr ] nfnk gurmuiK bUJY soJI pfie ] iekqu nfim sdf rihaf smfie ] (m:3,pMnf øôò-øôó)

sfzy BfeI jI qF mwisaf, sMgrFd, pUrnmfÈI afidk iQwq vfr ƒ pivwqr idn afKdy hn pr gurU jI aijhy idnF ƒ hornF idnF nfloN ÈuwB smJx vfilaF ƒ ‘mUrK’ afKdy hn. hux ieh iswKF ny socxf hY ik AunfH ny gurU jI dI gwl qy XkIn krnf hY jF BfeI jI ‘qy. iswK Drm ivwc af cuwky inGHfr df iek muwK kfrn ieh vI hY ik bhu-igxqI bxy pRcfrk jF qF gurmiq dI soJI nf hox kfrn jF iswKF ƒ aMD-ivÈvfsF ivwc pf ky afpxI afAu Bgq krvfAux Kfqr gurbfxI dy aijhy Èbd dwsdy hI nhIN ijMnF rfhIN iswKF ƒ Pokt krmF qoN vrijaf igaf hY. aijhy pRcfrkF aqy sfzI afpxI Éud dI gurmiq pRqI aigafnqf kfrn awj asIN vI igafnvfn Drm dy pYrokfr afKvfAux vfly pUrI qrFH aMD-ivÈvfsF qy krm-kFzF dI GuMmxGyrI ivwc Ps cuwky hF. ies dI iek imsfl sfzy sfhmxy hY. ijvyN ik iksy vI Dfrmk kfrj krn smyN gurU sfihb jI ƒ rumflf Byt krn dI rsm bxf leI hY . ijs ƒ hux krm-kFz hI ikhf jf skdf hY. ikAuNik jo krm ivcfr krn qoN ibnf isrP vyKo-vyKI kIqf jfvy Auh krm nhIN krm-kFz bx jFdf hY. ies krm dy loV qoN vwD jfx dy jumyvfr keI gurmiq igafn qoN anjfx aqy keI jfxidaF hoieaF afpxy lflc vws sfzy kIrqnIey vI hn jo ik hyT idwqy slok bfry ieh smJdy hn ik ieh Èbd gurU sfihb ‘qy rumflf pfAux vfsqy gurbfxI ivwc afieaf hY. jd ik ies slok df gurU jI ƒ rumflf Byt krn nfl koeI sMbMD nhIN hY:

sloku ] pRym ptolf qY sih idqf Zkx kU piq myrI ] dfnf bInf sfeI mYzf nfnk sfr n jfxf qyrI ]ñ](m:õ,pMnf õòú)

arQ :—myrI nfnk dI iewËq Zk rwKx leI (hy pRBU !) qYN Ksm ny mYƒ afpxf ‘ipafr’-rUp ryÈmI kwpVf idwqf hY, qUM myrf Ksm (myry idl dI) jfxn vflf hYN, mYN qyrI kdr nhIN jfqI .

ieh iek CotI ijhI imsfl hY gurbfxI dI nf smJI dI. ikMnf cMgf hovy ik iswK Auh hI vsqU gurduafry lY ky jfx ijs dI AuQy jrUrq hY qFik sfzy vwloN ÈrDf qy ipafr nfl KVI vsqU dI byadbI nf hovy. ijvyN ipCly idnI torFto dy iek gurduafry dI hdUd ivwc PflqU rumfly ho jfx krky sfVn qwk dI nobq af peI.

awj sfzy ivwc mfieaf df lflc eynf vwD igaf hY ik asIN mfieaf dI Éfqr afpxy Drm ƒ iksy hor Drm dy ivwc imlgoBf krn qoN vI guryË nhIN kr rhy. iesy krky hI qF sfzy bxy lIzr qy pRcfirk iksy hor Drm ivwc pUjy jFdy avqfrF aqy dyvI dyviqaF ƒ vI gurU sfihbfn dy brfbr mMnx df pRcfr kr rhy hn. ienFH ny afny-bhfny iswKF ƒ dyvI dyviqaF dy pujfrI hI bxfAuxf hY, AuNJ kihx ƒ BfvyN ieh lok ‘vMdy mfqrm’ df gfien krn ƒ afKx qy Bfvy ‘dyh isLvf bru moih iehY suB krmn qy kbhUM n tro’ df, dovF ivwc kI Ìrk pYNdf hY ienFH iswKF qoN krvfAuxI qF afKr ivwc dyvI pfrbqI dI pUjf hI hY. ijvyN afKdy hn PVnf qF kMn hI hY, BfvyN iksy hwQ nfl PV lvo. gurbfxI ivwc iswKF ƒ dyvI-dyiqaF dI pUjf nf krn df spwÈt ÈbdF ivwc KMzx hox dy bfvjUd vI sfzy afpxy afp ƒ rihbr aKvfAux vfly bxy lIzr iPr vI dyvI dyviqaF df pRcfr krno nhIN hwtdy. vyKo, ikMnf icr aijhy afpy bxy sfzy Drm dy Tykydfr gurbfxI isDFq dI AulMGxf krdy hoey iswKF ƒ BMblBUsy ivwc pfeI rwKdy hn, jd ik gurbfxI df dyvI dyviqaF bfry Purmfn hY:

hAu vfrI jIAu vfrI mfieaf mohu sbid jlfvixaf ] mfieaf mohu jlfey so hir isAu icqu lfey hir dir mhlI soBf pfvixaf ]ñ]rhfAu]

dyvI dyvf mUlu hY mfieaf ] isMimRiq sfsq ijMin Aupfieaf ] kfmu kRoDu psiraf sMsfry afie jfie duKu pfvixaf ](m:ó,pMnf ñòù)

arQ:- mYN AuhnF mnuwKF qoN sdf sdky hF kurbfn hF, jyhVy gurU dy Èbd ivc juV ky (afpxy aMdroN) mfieaf df moh sfV dyNdy hn . jyhVf mnuwK mfieaf df moh sfV lYNdf hY, Auh prmfqmf (dy crnF) nfl afpxf icq joV lYNdf hY, Auh prmfqmf dy dr qy prmfqmf dI hËUrI ivc iewËq pFdf hY .ñ.rhfAu. ieh mfieaf hI (Bfv, suKF dI kfmnf qy duKF qoN zr) dyvIaF dyvqy rcy jfx df kfrn hY, ies mfieaf ny hI isimRqIaF qy ÈfsqR pYdf kr idwqy (Bfv, suKF dI pRfpqI qy duwKF dI inivrqI dI Éfqr hI isimRqIaF ÈfsqRF dI rfhIN krm kFz rcy gey) . sfry sMsfr ivc suKF dI lflsf qy duKF qoN zr df jËbf psr irhf hY, ijs kr ky jIv jnm mrn dy gyV ivc pY ky duK pf rhy hn . tIkfkfr:pRo[ sfihb isMG jI[

ies smyN iswK kOm vfsqy bVy duwK dI gwl ieh hY ik sfzy Dfrimk lIzr qy pRcfrk eyny pdfrQvfdI aqy kursI dI pRfpqI dI lwgI dOV ivwc mgn ho gey hn ik ienFH ny afpxIaF lflcI kfmnfvF pUrIaF krn Éfqr srbMs dfnI gurU goibMd isMG mhfrj ƒ vI nhIN bKisaf. ieh aKOqI sMq sfD qy pRcfrik lok ijs gurU sfihb ny afpxy hwQIN ipqf gurU qyg bhfdr jI dI bfxI ƒ ‘afid gRMQ’ ivwc drj krky, ies ƒ sRI gurU gRMQ sfihb dy nfm dI AupfDI nfl siqkfr idwqf aqy hryk iswK ƒ isrP qy isrP ies ƒ hI gurU mMnx df hukm idwqf; Aus mhfn sKÈIaq ‘qy vI ieh lok qohmqF lfAuxo bfj nhIN afey. ieh lok aKOqI dsm gRMQ rfhIN gurU jI ƒ dyvI pUjk, qIrQF dy pujfrI, kfm AuksfAu, aOrq jfqI pRqI apmfn jnk ilKqF afidk dy lyKk iswD krn leI afr[ aYs[aYs[qy Aus dIaF hm-iKaflI jQybMdIaF dy vwloN idwqy lflc aqy dbf ivwc af ky awj pUrf jor lgf rhy hn. ieQoN qk ik ieh lok ies ivwc gurmiq ivroDI ilKqF hox dy bfvjUd, pivwqr sRI gurU gRMQ sfihb dy brfbr pRkfÈ krn leI hr hIlf vrq rhy hn. ieh lok iswKF ƒ ihMdU Drm dy mMny jFdy avqfrF, dyvI-dyviqaF afidk dy pujfrI bxfAux leI Auqfvly hoey hn. awj loV hY, iswKF ƒ gurmiq isDFq ƒ Korf lwgx qoN bcfAux leI aijhy byhrUpIaF ƒ bynkfb krn leI awgy afAux aqy ‘bfxI gurU gurU hY bfxI ivic bfxI aMimRqu sfry ](m:ô,pMnf ùøò) gurU sfihb vwloN idwqy isDFq qoN hr iswK ƒ jfgrUk krfAux.

sfzI qF ieh hI ardfs hY ik, hy akfl purK ! afpxI myhr rwKI qF jo asIN moh mfieaf dy jfl ivwc Pwsky, jF iksy hor dyhDfrI gurU jF iksy anmqI Drm vwloN ivKfey sbËbfg dy JFsy ivwc af ky sRI gurU gRMQ sfihb jI vwloN idwqy anmol igafn ƒ awKo Auhly krky qyry dr ‘qy isr Jukfx dI bjfey iksy hor dr ‘qy isr nf JukfeIey. sfzf isr hmyÈF hI iek akfl purK aqy sRI gurU gRMQ sfihb awgy Juky . iksy hor dr ‘qy sfzf isr JukfAux nfloN srIr ivwcoN afpxI ijMd kwZ leI :

PrIdf bfir prfieaY bYsxf, sFeI muJY n dyih ] jy qU eyvY rKsI, jIAu srIrhu lyih ]ôò] {pMnf ñóøú)




.