.

kysF dfVHI vflf pUrn srUp hI ikAuN jLrUrI hY?

topIaF, hYlmtF, ptky nhIN- kyvl dsqfrF

hoie isWK isr topI DrY] sfq jnm kusLtI hoie mrY]

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

"pgVI- bfdsLfhI qfj aqy mnuWKI srUp df pRgtfvf hY. isr qy pgVI mnuWK dI iewËq, afbrU aqy sLfn hY. pgVI isWK dI srdfrI dI sUck vI hY. BfrqI sMsikRqI ivc pgVI bfry anykF muhfvry aWj vI ies sWc nUM pRgt kr rhy hn. topI-gulfmI dI insLfnI aqy BfrqI sMsikRqI dy vI ivruD hY."

Bfrq jdoN gulfmI dI jWkV ivc af igaf qF jrvfixaF ny, BfrqIaF dy pgVI bMnHx jF kysfDfrI rihx Aupr pfbMdI lgf idWqI. ienHF nUM topI pfAux vfsqy aqy kys ktvfAux vfsqy mjbUr kIqf igaf. mrd sUrmy-gurU nfnk pfqsLfh ny jdoN sfnUM srdfrIaF bKLsLIaF qF topIaF bdly, muV pWky qOr qy pgVI sjfAux df nIXm vI bKisLaf. sfnUM kysfDfrI rWbI srUp ivc vfps ilaf ky sfzy aMdr iPr qoN gLYrq aqy axK BrI. sfnUM cyqfieaf ik aY mnuWK! qYnUM pRmfqmf ny sfrI DrqI df srdfr bnf ky Byijaf hY. pr qUM apxI hflq kI bnf rKI hY? pfqsLfh bfxI rfhIN ÌrmfAuNdy hn "avr join qyrI pinhfrI] iesu DrqI mih qyrI iskdfrI" (pM :473)

topI pfeI jFdI hY aqy pgVI sjfeI jFdI hY- aWj sLfied sfnUM ieh vI BuWl cuWkf hY ik topI pfeI jFdI hY aqy pgVI sjfeI jFdI hY-isWK jmFdrU afjLfd aqy bfdsLfh hY. ies ny gurbfxI isWiKaf Aupr cl ky, apxy guxF BrpUr jIvn rfhIN sfrI mnuWKqf dI srdfrI krnI hY. ies qrHF dsqfr iehdy isr df qfj aqy ies dI srdfrI dI sUck hY. topI df qF jnm hI Bfrq dI prfDInqf ivcoN, Aus smyN dy srkfrI hukmF nfl hoieaf hY.

aj vI bhuqy dysLF ivwc topI nhIN pfeI jFdI. pWCmI dysLF ivc aWj vI, iksy vWzy jF afdrXog purK nUM siqkfr dyx vfsqy, mnuWK pihlF apxI topI jF hYt nUM Auqfr ky hWQ ivc pWkV lYNdf hY. ies qrHF iek qrIky nfl ieh sMdysL dyNdf hY ik ‘asIN quhfzy dfs hF’. iesdy Ault ‘iksy nfl pWg vWtf lYxI’ ‘iksy dy isr Aupr pWg rK dyxI’ ‘iksy nUM apxI pWg dI iewËq rKx leI qrly kWZxy’ ‘pWg dI iewËq rKx df vfiedf lYxf jF shuM dynI’, ‘pWg nUM dfgL nf lwgx jF lgvfAux dI gl’ ‘iksy dI pWg Auqfr dynI’ ‘iksy dy kdmF qy apxI pWg rK dynI’ ‘iksy dI pWg nUM hWQ pfAuxf’- ies qrHF pgVI bfry anykF muhfvry BfrqI bolI aqy sMsikRqI ivc aWj vI Bry pey hn. hflF ik smyN nfl pWgF qF kI, AunHF lokF dy isrF qoN bodIaF vI muWk cuWkIaF hn. asl ivc ieh bodIaF kI sn? purfqn smyN qoN, AunHF dy bfkfiedf kysfDfrI hox dI rihMd-KUMd aqy pihcfx sn. smyN dI qbdIlI nfl ieh bodIaF pihlF bRfhmxF qIk sMugVIaF AuprMq AuQoN vI jFdIaF rhIaF. iesdy bfvjUd aWj vI kuJ bRfhmxF ivckfr ieh bodI vflI gl bfkI hY.

‘rsm topI’ nhIN blik rsm pgVI’- ieqnf hI nhIN ijQoN qIk dsqfr jF pgVI df sMbMD hY, bRfhmxI ihMdU GrfixaF ivc aWj vI ivafh sLfdIaF smyN Aucycy qOr qy lfVf aqy GrF dy bfkI bjLurg isr qy pgVIaF bMnH ky hI iek dUjy df siqkfr aqy imlnI afid krdy hn. hor qF hor AuTfly jF rsm Bog dy simaF qy vI kyvl pgVI hI bMnHI jFdI aqy ‘rsm pgVI’ hI kIqI jFdI hY. ies rsm vfsqy AunHF nUM koeI isWK jF srdfr jI kihx vfsqy nhIN jFdy. ieh glF AunHF dIaF rsmF aqy sMsikRqI dIaF hn. iPr qF ies gl nUM smJdy AuWkf dyr nhIN lwgxI cfhIdI ik BfrqI sMsikRqI dy jLfmn Auh lok nhIN ijnHF ny apxI rWbI sUrq vI guaf leI hY. blik BfrqI sMsikRqI dy jLfmn, gurU pfqsLfh aqy AunHF dy isWK hn ijnHF ny mnuWK dy ielfhI srUp aqy pgVI smyq AusdI idWK nUM sMsfr ivc muV qoN pRgt kIqf. isWKF vfsqy vI ieh gl bVy mfn dI hY. spWsLt hY ik ijhVy sfzy ihMdU sWjx apxI ies ivrfsq nUM guaf vI cuWky hn AunHF dy apxy Gr ivc aWj vI ijhVf siqkfr pgVI nUM pRfpq hY, topI nMU aj vI AuQy koeI QF jF snmfn pRfpq nhIN. ienHF rsmF nUM ajy qIk vI ‘rsm topI’ krky kdy iksy ny nhIN afiKaf, blik ‘rsm pgVI’ hI ikhf jFdf hY.

kysF dfVHI vflf pUrn srUp ikAuN?- ‘pRqWK nUM pRmfx dI loV nhIN huMdI’. ieh gl smJx vflI hY ik sfrI rcnf dI hr iek cIjL vfsqy, pRBu ny iek ivsLysL sLkl aqy Aus sLkl dy ipWCy Aus cIjL df vWKo-vWKrf suBf vI GiVaf hY. sLyr, qoqf, mor, igWdV, nmk-imrc, moqIaf-gulfb sB dI apxI-apxI sLkl aqy Aus ipCy AunHF dy suBf vI vWKo-vWKry hn. lYbfrtRI ivc pey kYmIkl dy suBf (properties) qoN hI, Aus kYmIkl dI imkdfr qIk df pqf lg jFdf hY. hflF ik AuQy iksy kYmIkl dI sLkl vI mOjUd nhIN. iehI asUl sfzy srIr dy hr iek aMg ijvyN ikWzxI, hfrt, lIvr afid Aupr vI lfgU huMdf hY. ieqnf hI nhIN-sfzy srIr dIaF sfrIaF ibmfrIaF df ielfj, pRBu vloN vrq rhI ‘hukm’ dI iesy Kyz df hI nqIjf hY. iesy asUl aDIn sfzy KUn, XUrIn (pysLfb), sipWt (QuWk), stUl afid dy tYst qoN sfzy aMdr dI ibmfrI nUM pkiVaf jFdf hY.

iDafn rhy! ik iehI ielfhI nIXm smwucy qOr qy mnuWK dI sLkl aqy suBf dy afpsI irsLqy Aupr vI lfgU hMudf hY. pr mnuWK ny, ies rWbI nIXm ivruD apxI ‘sLkl’ vI ivgfVI hY aqy ‘akl’ (suBf) vI. mnuWK ny apxI hUVHmwq kfrx apxI ‘sLkl’ dI kWt vWZ kIqI hY. mflf pfky-iqlk lf ky, Bgvy pfky, nMgy rih ky, ibBUqIaF ml ky, sMqF BgqF, sfDUaF, sinafsIaF vfly anykF ByK Dfrn krky; byaMq ZMgf nfl apxy DrmI hox df nftk kIqf hY. mnuWK bfhroN sLkl krky DrmI hY pr aMdroN-cor-zfkU-dÊf bfË-kfql-lutyrf TWg-sfjLsLI-jfq-pfq df mudeI aqy hor bhuq kuJ, apxI sLkl dy nfl nfl apxI akl’ df vI jnfjLf kWZI bYTf hY. iesy gl vfsqy bfxI rfhIN kbIr sfihb qfVnf krdy hn: "kbIr mnu mUMizaf nhI, kys muMzfey kFie ] jo ikCu kIaf so mn kIaf, mUMzf mUMzu ajFie" (pM:1369)

pfqsLfh ny mnwuK nUM vfps ‘dfVHI-kysF’ vflI Aus dI rWbI ‘sLkl’ ivc sMsfr sfhmxy pRgt kIqf. kurfhy pY cuWky ies iensfn nUM iesdI sLkl dy nfl nfl bfxI dI isWiKaf rfhIN ies dy suBf-akl krky vI ies nMU mnuWK bxnf isKfieaf. isWtf-apxI rWbI-ielfhI sLkl ‘qy suBf ivc pRgt ho jfx vfly mnuWK nUM, iksy kWt-vWZ jF ByK-idKfvy dI loV vI nhIN rih jFdI. Aus nMU koeI nhIN kih skdf ‘bMidaf qUM bMdf bx’. ikAuNik Auh swcmwuc bMdf hI bx cuWkf huMdf hY. ies ZMg nfl gurdyv ny mnuWK dy aMdroN Aus dI mr cuWkI axK ‘qy gLYrq nUM muV ijLMdf kIqf aqy vMgfiraf "jy jIvY piq lQI jfie ] sBu hrfmu jyqf ikCu Kfie" (pM:142)

bMdf nhIN sI rih cuwkf- scfeI ieh hY ik mnuWK ‘sLkl’ ‘qy ‘akl’ donF krky hI bMdf nhIN sI rih cuwkf. asl ivc mnuWK ‘dfVHI-kys’ rKdf nhIN, Auh qF ienHF dI kyvl sMBfl hI krdf hY. blik pRBu bÉÈy bfkI srIr qoN vI vWD. Auh ies vfsqy krdf hY ikAuNik pUrn srUp vfly nUM pqf hY ik ‘dfVHI kys’ mnuWKI srIr df sB qoN vWD jLrUrI aMg hn. afiKr pfrs dI pihcfx qF jOhrI hI kr skdf hY, pMsfrI vfsqy qF Bfvy Auh iek pWQr hI hY. hIry aqy kWc dy PLrk nUM pfrKU hI jfxdy hn, bhuiqaF vfsqy qF hIrf vI kWc hI hY. drasl pRmfqmf vloN kysF-dfVHI vflI dyx mnuWK mfqr nUM hI nhIN blik psLU-pMCI-pOdf-kIVf-mkOVf- sfrI kfienfq ivc hI hY. pRBU ny vflF vflf ieh nIXm myl-iPmyl dy PLrk nfl sfrI rcnf ivc bKisLaf hY. kyvl iesqRI-purK ivckfr hI nhIN, sLyr-sLyrnI, icWVHf-icWVHI sfry pfsy ieh rWbI dfq iksy qoN CupI-guWJI nhIN. ieh vWKrI gl hY ik aigafnI mMn dI pihcfx qoN ieh scfeI bhuq Aupr hY. scfeI qF ieh hY ik kysF-dfVHI’ qoN ibnF mnuWK dI sLkl-ieWk aDUrI sLkl hY. kWt-vWZ vfly kol qF mnuWKF vflI apxI aslI rWbI sLkl hY hI nhIN. iesy ivsLy Aupr hor vyrvy vfsqy gurmq pfT nM 39 "afid kfl df Drm-isWK Drm" sYNtr pfsoN mMgvf ky pVoH aqy gurmq pRsfr ihWq, sMgqF ivc ‘hWQIN vMz syvf’ rfhIN vI apxf ihWsf pfvo jI.

isWK pnIrI bfgLI ikAuN?- jy iksy kOm jF Drm dI pnIrI apxy Drm qoN bfgLI huMdI hY qF Aus dy do hI muWK kfrx hoieaf krdy hn. jF qF Auh Drm, ijs qoN Aus dI pnIrI (Generation) bfgLI ho rhI hY, vkq dI jLrUrq nMU pUrf nhIN krdf, kmjLor aqy nf-mMnxXog hY. jF iPr Aus Drm dy afgU-pRcfrk lfprvfh, afpf-DfpI aqy luwt-KsuWt df isLkfr, huWjq bfjL, apxy hI Drm dI qbfhI df kfrx bxy bYTy hn. kuJ gihrfeI ivc jFdy hI ieh gl spWsLt huMdy dyr nhIN lgdI ik isWK Drm Aupr dUjI gl hI lfgU huMdI hY, pihlI nhIN.

sMsfr Br ivc isWK Drm bfry, ijs iksy gYr isWK ivdvfn ny vI aiDaYn kIqf, Ausny isWK Drm nMU dlIl BrpUr, agFh vDU, DrmF dI ksvWtI ‘qy Drm ivsLysL, juWg-juWg df Drm mMinaf hY. AuNJ vI ieh ieWk scfeI hY: sfieMs dI AunqI kfrx ijWQy isWK Drm, idno idn inWKr ky sfhmxy af irhf hY. AuQy sMsfr dy dUjy bhuqy Drm jF qF byarQ hMudy jf rhy hn, jF iPr AunHF dy afgU apxy Drm isDFqF dIaF inWq iQAUrIaF hI bdlx ivc rwuJy hoey hn. hWd qF ieh hoeI peI hY ik sfzy afs pfs dy vfqfvrx ivc aWj ijhVI ‘pRvcn’ lihr cWl rhI hY AuQy vI sfry dy sfry iekWT aqy ‘pRvcxF’ df mUl, gurbfxI ivcfrDfrf qoN hI hY pr ies nMU lybl lgfieaf jf irhf hy purfqn sMsikRqI aqy imiQhfs df. qF vI cOhdr aqy luWt-Ksut dI Kyz ivc Psy sfzy bhuqy afgU aqy an-aDIkfrI pRcfrk GUk nINdr suWqy pey hn aqy isWK pnIrI df Bog pYNdf jf irhf hY.

iehI kfrx hn ik isWK bWcy-bWcIaF nUM jdoN gurmq dI sLuWD Kurfk hI nhI puWj rhI qF anmol isWKI jIvn qoN KflI AunHF df iek vWzf ihWsf, piqWqpuxy vl vDdf jf irhf hY, dUjy lPLjLF ivc isWKI qoN bfgI ho irhf hY. inWq nvIN Byzcfl df isLkfr ho irhf hY. koeI hor kfrx nhIN blik ieko hI scfeI hY ik gurU nfnk pfqsLfh vflI isWKI aWj Aus qIk puWj hI nhIN rhI. kfrx vI kyvl iehI hY ik ies pMQ dy afgU, pRbMDk aqy pRcfrk injI luwt-Ksuwt, tMgF-iKwcI, kursI-cODr dI dOV ivc jkVy pey iek dUjy qoN agy jfx dI dOV ivc hn. ieh vI TIk hY ik sfry nhIN pr bhuqy kyvl duWD pIny mjnMU, igrgt dI qrHF rMg bdlx vfly aqy idKfvy dy DrmI, ies kOm nUM jokF dI qrHF icMbVy pey kOm df KUn cUs rhy hn. AunHF nMU ies gl nfl AuWkf srokfr nhIN ik aj pnIrI ikWDr nMU jf rhI hY. bysLk pnIrI hI kOmF df BivWK hoieaf krdI hY. jykr pnIrI hI Drm aqy ies dy srUp donF qoN bfgI ho rhI hY qF pMQ dy BivWK bfry socdy dyr nhIN lgdI. ajyhI hflq ivc pMQk drdIaF dy mnF ivWc kFbf iCV jfxf ieWk kudrqI gWl hY. krqy dy crnF ivc ardfs hY, krqf-akfl purK afp bKisLsL kry aqy sfzy ienHF afgUaF nUM sumWq bKLsLy qf ik pnIrI dI sMBfl ho sky.

bFdr ‘qy topIaF- khfxI pRclq hY ik ieWk topIaF df vpfrI ieWk ibrK Qwly afrfm krn leI suwqf, isr qy topI pfeI hoeI sI. ibrK qy bYTy bFdr ny Aus dy isr Aupr topI dyKI. Jwt Cfl mfrI, Aus dy QYly ivcoN ieWk topI kwZ ky apxy isr qy pf leI aqy muV drKLq qy jf bYTf. awK JWpkdy bfkI bFdr vI hyTF Auqry, topIaF pfky ibrK qy jf cVHy; vpfrI KflI ho igaf. jfg KwulHI qF bFdrF df ieh kfrf dyK, vpfrI Gbrf igaf. vpfrI sI smJdfr. Aus apxI topI vI Auqfr ky suWt idWqI. dyKdy dyKdy sfry bFdrF ny vI topIaF Auqfr ky suWt idWqIaF. vpfrI ny suK df sfh ilaf. topIaF kwTIaF kIqIaF aqy apxy rsqy cldf bixaf. ies sfrI Gtxf df muwK kfrx ieko hI sI, bFdrF ivwc nkl dI afdq aqy soJI dI Gft. pihlI nkl qy topIaF pf leIaF aqy dUjI nkl qy topIaF lfh swutIaF. afiKr sfzI isWKI ivrfsq qoN KflI ho cuWkI pnIrI nfl vI qF iehI Bfxf vrq irhf hY.

pMQ ivc topIaF afeIaF ikvyN?- isWKF nMU ies gl df mfn hY ik isWKF ny sMsfr pWDr qy lgBg hr Kyqr ivc nfmxf KWitaf hY. iehI gl Kyl jgq dy bWicaF ivc vI hoeI hY. isWKF nMU afpxy ienHF hox hfrF qy ÌÉr hY. asl ivc sfzy ieh hoxhfr kyvl isWK GrF ivc jnm lYx krky hI isWK sn. isWKI josL qF AunHF kol hY sI pr isWKI jIvn AunHF dIaF rgF ivc nhIN sI sMicaf igaf. sMsfr pWDr qy nfmxf bixaf qF hMkfr vI af igaf. ieh aMnHf josL puWTy pfsy tur ipaf. sLfied isWK Drm aqy isWKI srUp df smUcf Tykf vI AunHF pfs hI jf cuWkf sI. AunHF ny isWKI srUp nMU hI cYlyNj kr idWqf. isr qoN dsqfrF lfh ky, topIaF pf leIaF. pMQ doKIaF nMU qF ieh sB cfhIdf hI sI. ivroDIaF ny aWj dy ielYktRfnk mIzIey df BrvF lfB AuTfieaf. isWKI dy ies ivgfVy jf cuWky srUp nUM bVy ivAuNq bMD qrIky BrvIN pblIisWtI idWqI geI, byhWd pRdrsLn-pRcfr kIqf igaf.

GUk suWqy, sfzy pMQk afgU- dUjy pfsy, isWK Drm pfs hr pwKoN smrwQ "sLoRmxI kmytI-aMimRqsr aqy "idwlI gurduafrf kmytI" vrgIaF vsIly BrpUr sMsQfvF hn. pr iksy dI vI jfg n KwulHI. jy smyN isr kuJ pRBfvsLflI sWjx, ajyhy gumrfh iKzfrIaF nMU sucyq krdy. AunHF dy guxF dI kdr pFdy aqy nfl hI ienHF bWicaF nUM smJfAuNdy ik ‘srUp nMU cYlyNj krn df AunHF pfs koeI hWk nhIN’. koeI kfrx nhIN sI ik ieh bWcy apxI BuWl df suDfr nf krdy. khfvq hY ‘ndI dy inkfs smyN ieWk pWQr rK ky vI Aus nMU roikaf jf skdf hY. bfd ivc AuQy hfQI vI ruVH jFdy hn’. jy ieh vI mMn ilaf jfvy ik sfzy Auh bWcy apxy afphuWdrypx qoN bfjL nf vI afAuNdy qF pMQk afgU apxy simRWD sfDnF rfhIN sMgqF nMU sucyq kr skdy sn. pr ajyhf kuJ qF kI krnf sI AunHF ny krvt lY ky vI nhIN dyiKaf.

‘vyly dIaF rotIaF, kuvyly dIaF tWkrF’- pMjfbI dy ies msLhUr aKfx anusfr, nqIjf ieh inkilaf ik iswKI soJI pwKoN ijhVI mfnsk hflq ienHF iKzfrIaF dI sI; bhuqy iswK bwcy-bwcIaF dI hflq vI AuhI sI. AunHF aMdr iswKI qF iksy sINcI nhIN sI. iswKI pwKoN alHV ‘qy gYrq qoN KflI qF Auh pihlF hI ho cuWky dy sn. iswKI df BivK, isWKI dI afn qy sLfn qoN avysly ho cuWky, ienHF nojuafnF ny Jwt ‘bfdr-nkl’ kIqI ‘qy bVI bysLrmI nfl topIaF pfky sVkF qy inkl afey. jy AunHF aMdr rMck mfqR vI iswKI axK ‘qy gYrq bfkI huMdI qF Auh ieh kMm kdy n krdy. gl qF Aus kvI sWjx vflI bxI peI sI ijhVf kOm dI mOjUdf qrsXog hflq Aupr apxy aWQrU ienHF lÌËF nfl sMgqF nfl sFJy kr irhf hY, Aus dy lPLjL hn ‘duÈmxF qy kI ey igWlf pfqsLfhF dy pfqsLfh! vyc idWqIaF qyry srdfrF ny Kud srdfrIaF’ dusLmn ny qF kI krnf sI ienHF ny afp hI apxI srdfrI Aupr hmlf bol idWqf ‘qy gulfmI nUM jWPy mfrny sLurU kr idWqy. ieh hY aWj dI bx cuWkI sfzI kOm dI hflq.

ksUrvfr asIN afp hF, pnIrI nhIN- jy ajy vI isWK afgU, pRcfrk aqy sMsQfvF ies pfsy iDafn dyx qF ies vWD rhI CUq dI ibmfrI nMU jldI TWlH pfeI jf skdI hY. kyvl afgU pRcfrk hI nhIN, isWK mfpy vI ies dosL qoN nhIN bWc skdy. DMnqf dy jog hn Auh mfpy ijnHF ny apxy GrF ivc sohxf vfqfvrx bxf ky riKaf hY. jykr bfhr dI gMdI hvf df asr aOlfd Aupr ho jFdf hY, qF AunHF df vI vWs nhIN cldf aqy mjbUr hn. pr ijhVy mfpy afp pfhulDfrI vI nhIN. bfpU sLrfb qoN ibnF sON nhIN skdf. bIbIaF BrvwitaF dI syvf ivc msq aqy keI pWKF qoN isWKI ivruD krm kr rhIaF hn, klWbF df bolbflf hY. ajyhy mfipaF ny afp qF topI nhIN sI pfeI pr AunHF dI aOlfd ienHF Byz cflF df isLkfr hovygI hI. ies ivc aOlfd df kI ksUr? afiKr Aulfd nUM ivrfsq ivc idWqf vI qF iehI kuJ sI?

ptkf kI ‘qy kdoN- suafl qF ajyhy msilaF qy pMQ df lgfqfr jfgdy rihx df hY. ikqnI cMgI gl sI jdoN iksy pMQk ihqU dUr-drÈI dy mn ivc afieaf hovygf ‘isWK bwcy jdoN qIk dsqfr sjfAux jog nhIN huMdy, AunHF dy kys ieWDr AuDr iKWlry rihMdy hn. kysF ivwc imwtI Gwtf vI pYNdf hY. jykr rumfl vI bMnH ilaf, qF vI kysF dI byadbI avwsL hY. jy kr CotI Aumry bWcy dIaF guWqF kr idWqIaF qF vI gl AuQy hI rihMdI sI. ies nfl iswKI srUp df pRBfv vI cMgf nhIN pYNdf". Aus nyk iensfn ny ptky dI kfZ kWZI. Aus ivcfry nMU kI pqf sI ik, iswKI qoN anjfx nojuafnF dy hwQ jdoN ieh ptkf afvygf qF AunHF nMU pgVI bMnHxI hI aAuKI lwgygI. ajyhy pWtkfDfrIaF ivcoN aj anykF nojuafn iml jfxgy ijhVy pihlF ptkf bMnHdy sn pr hux piqq hoky, ptky qo vI dUr jf cuWky hn. pgVI df bdl nf kdy pihlF sI aqy nf hI hovygf. pr ajyhy nfsmJ nOjvfnF nMU ijvyN ptkf-pgVI df hI iek bdl iml igaf hovy. aMdr iswKI iksy sMcI nhIN sI. aMq ptky qoN vI jFdy rhy aqy GOx-mOn ho gey. jy smyN isr, pMQk afgUaF ny ies pfsy iDafn idwqf huMdf qF sLfied ajyhy iswK nOjvfn GWt qoN GWt iswKI dfier ivc rihMdy hI. kfsL! smyN isr iksy ies bfry soicaf huMdf.

pgVI numf topI vI- gl aWgy qurI. iksy sLrfrqI idmfg ny pgVI dI sLkl dIaF topIaF vI iqafr kr idwqIaF. hor qF hor idWlI ivc hI gurduafrf bMglf sfihb, sIs gMj, pMjfb smyq Bfrq Br ivc sfry hI ieiqhfsk aqy BrvIN sMgq vfly gurduafiraF dy bfhr, ieh pgVI numf topIaF DVfDV ivk rhIaF hn. pMQ drdI dyK-dyK ky ro irhf hY. pr sfzy golkF dy mflkF nMU AuWkf Prk nhIN pY irhf. kuJ anjfx mfpy vI ies Byzcfl df isLkfr hn. Auh apxy mfsUm bWicaF dy isrF qy ieh topI numf pgVI-‘srdI qo bcfAux vfsqy’-apxI hwQIN afp hI rK dyNdy hn. kOx socygf? ijhVf kMm aWj qusIN afp kr rhy ho, kl jdoN AuhI kMm bWcy afp hI kr lYxgy qF Aus vkq quhfzI soc kI hovygI?

‘qy hux hYt numf topIaF vI?- ptky vfly nojuafnF dy isrF qy pgVI numf topIaF ajy af hI rhIaF sn-jdoN sfzy hI kuJ gumrfh iKzfrIaF ny hYtnumHf topIaF vfsqy vI hrI JMzI dy idwqI. hflq hor Krfb ho geI aqy ivgVdI jf rhI hY. jykr iehI hflq rhI qF Auh idn dUr nhIN jdoN ieh gwl kMtRol qoN AuWkf hI bfhr ho jfvygI. aWj hI dyiKaf jf irhf hY, sfzy ikqny hI nojuafn, ijhVy pihlF topI pfky sVk qy inkldy sn, hyTF ptkf hMudf sI. kuJ idnF bfd, nf ptkf hMudf hY, nf kys. kyvl topI hI bfkI rih jFdI hY jF iPr ‘hYt’.

motr vYhIkl aYkt 1989- afl ieMzIaf motr vYhIkl aYkt 1989 dI Dfrf 129 anusfr kyvl dsqfr DfrI nMU hI hYlmt qoN CUt hY, ptkf DfrI nMU nhIN. ‘trYiÌk puils’ ptkf DfrI df clfn kr skdI hY. kuJ iek nMU Cwz ky bhuqy ptkf DfrIaF ny pgVIaF qF nhIN bMnIaF; pr hYlmt KrId ley. vfihgurU jfxy, ies hYlmt ivcoN AunHF nMU kI suafd iml irhf hY, pr Auh iswK Drm dy sohxy srUp df mjLfk AuzfAux df kfrx jrUr bx rhy hn.

nOjvfn vIr jfg aqy apxy afp vI sMBl- aMq ivc ajyhy vIrF dI syvf ivc sinmR bynqI hY ik BfvyN TIk pRcfr pRbMD n hox kfrx quhfzy aMdr isWKI bfry axK pYdf nhIN kIqI geI. pr isWKI srUp kI hY? ies bfry qF koeI do rfvF nhIN. quhfzIaF ies qrHF dIaF hrkqF, quhfnUM pMQk doKIaF dI JolI ivWc swutx df sOKf rsqf hn aqy iehI ho vI irhf hY. mfnvqf nMU gulfmI aqy mfnsk aigafnqf dy icWkV ivcoN kwZx vfsqy, gurU pfqsLfh ny 239 sfl lgfey aqy dWs jfmy vI Dfrn kIqy, pr aj qusIN ikWDr nUM? ajyhy ptikaF, topIaF, hYlmtF dI gulfmI df isLkfr nojuafno! pMQ dy hIirE! iksy qoN PYslf n lvo. apxI ieWk Poto ienHF ptky-topIaF nfl iKcvf lvo aqy dUjI dsqfr sjf ky. donF ivcoN apxI idWK (Personality) df PYslf qusIN afp kr lvo. nqIjf sfhmxy af jfvygf. dUjy pfsy pMQk afgUaF, pRcfrkF, pRbMDkF, bwuDIjIvIaF, lyKkF dI syvf ivc sinmR bynqI hY ik golkF-cohdrF-plft-koTIaF-bYNkbYlyNs iPr vI bxdy rihxgy. jy isWKI srUp hI AuWjV igaf qF kuJ nhIN jy bcygf-nf golkF nf cOhdrF nf kuJ hor. pnIrI ivWc ptikaF df clx vDy-pgVI jF hYt nuMmHF topIaF df-hYlmtF df jF koeI hor. ijnHF pihrfivaF df insLfnf isWKI srUp nMU kWtxf-ivgfVnf-Kqm krnf hY, isWKI vfsqy ivnfsLkfrI hn. afE! iml ky sMBlx leI hMBlf mfrIey.

isWKI srUp Aupr mIzIey df vfr- kox nhIN jfxdf ik isWKI srUp ivc dsqfr df apxf mhwqv kI hY. aj sfzI hI lfprvfhI kfrx ies pwKoN, mIzIey dI iks qrHF kuvrqoN ho rhI hY, ies dI iek imsfl kuJ smF pihlF sfzy sfhmxy afeI. ‘jLI[ tI[vI[’qoN rojLfnf iek msLhUrI idWqI jFdI rhI ijs df mqlb ieh idWqf jFdf sI ik Bfrq vfsI BfvyN iksy vI Drm jF socxI df hovy, mUl rUp ivc Auh sB iek hI hn. iehI gl iksy cMgy ZMg nfl idWqI jFdI qF TIk sI. pr AuQy qF nvjoq isMG iswDU rfhIN dsqfr dy bdly isr qy top rK ky sB nMU ieh aYlfixaf jf irhf sI ‘rMg hY judf judf imly qo eyk rMg hY’. ‘ikqnf vDIaf qrIkf hY’ sB nMU iek rMg ivc dwsx df. ies ipWCy ikhVI gMdI ËihnIaq kMm kr rhI sI, smJdy dyr nhIN lgdI.

eykqf qF ivcfrF dI sFJ qy hMudI hY nf ik iksy dI klcr df mlIafmyt krky. jy kr iksy dI klcr nMU Kqm krn vflI gl hI TIk huMdI qF nOvyN pfqsLfh nMU dUijaF vfsqy sLhIdI dyx dI loV hI nhIN sI. Aus smyN jy kr isWK Drm dI gl krIey qF isWKI pRcfr kyNdr qF inWq nvyN Auwsr rhy sn. anMdpur sfihb aqy bfbf bkflf qF ajy nvyN nvyN isWKI pRcfr dy kyNdr bxy sn.iPr vI gurdyv ny AunHF lokF dy Drm dI rfKI vfsqy apxI kurbfxI idWqI ijs ivcfrDfrf dy ivruD, gurU dr afp pihly jfmy qoN pRcfr kr irhf sI. suafl sI kyvl jLflm qoN mjLlUm nUM bcfAuxf aqy jLflm nUM puWTy pfisAuN moVnf. ieh kMm swcmwuc hI mhfn sUrmqfeI df sI ijs nMU kyvl gurU dr hI smJ aqy inBf skdf sI.

aPLsos qF kyvl ies gl df hY ik aj AuhI qfkqF apxI sMkIrnqf kfrx isWKI srUp Aupr ieh koJy vfr kr rhIaF hn ijnHF dI rfKI vfsqy nOvyN pfqsLfh ny ieh lfsfnI kurbfnI idWqI sI. ies qoN vWzI dyKx dI gl qF ieh vI hY ik ieh msLhUrI rojLfnf afAuNdI rhI aqy ies cYnl df PYlfa vI bVf lMmf cOVf, keI dysLF qIk hY. iPr vI, sfzy afgU pUrI qrHF lfprvfh sn. ienHF glF df jo BYVf asr isWK pnIrI qy pYNdf irhf- ijvyN nojuafnF ivWc topIaF dI lihr PYl rhI sI-ies pfsy vwzf iDafn dyx dI loV sI. ieh qF ieQy kyvl iek imsfl hY-isWKI ivruD mIzIey dI kuvrqoN lgfqfr cl rhI hY. ieh hrkqF qF rojL dIaF bx cuWkIaF hn. iesy df hI isWtf hY ik hux isWKF nUM iksy nf iksy BWdy jF hfsohIxy ZMg ivc inWq pysL krnf ijvyN ik BfrqI tI:vI cYnlF-ipkcrF df sLugl hI bx cuWkf df hY, koeI puWCx vflf nhIN. kfsL ik isWK afgU apxf PLrjL pihcfx skx. 021s93.4s050

Including this Self Learning Gurmat Lesson No 21

topIaF, hYlmtF, ptky nhIN- kyvl dsqfrF

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserved with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases these are 400/- or 500/- )per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar, N. Delhi-24 Ph 91-11-26236119 & ® J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.