.

‘Èbd gurU’ aqy ajoky iswK

gurÈrn isMG ksyl, knyzf

qkrIbn 15 vIN sdI dy aMq ivwc jdoN gurU nfnk dyv jI ny iswK Drm dI nINh rwKI sI Aus smyN dy muwK DrmF dy pujfrIaF vwloN afpxI rojI rotI leI keI qrFH dy krfmfqI zrfivaF df pRcfr krky jnqf ƒ Brm BulyiKaF ivwc pfieaf hoieaf sI. ijnFH ivwc mUrqI pUjf, ruKF dI pUjf, dirafvF dI pUjf, mVIaF dI pUjf, iQqI vfr dI pUjf, (sUrj cMdrmf) cfr idÈfvF dI pUjf, (Auqr, dwKx, pUrb, pwCm) ieQoN qwk ik keI jfnvrF qwk dI pUjf afidk dy vihmF BrmF ivwc jnqF dI soc ƒ gulfm kIqf hoieaf sI. jnqf df aijhf hfl vyK ky gurU jI ny ‘Èbd gurU’ jfxI ik afqimk igafn df pRcfr lokfeI ivwc ÈurU kIqf sI. Aus smyN qoN hI iek nvF Drm ‘iswK Drm’ hoNd ivwc afieaf sI. gurU jI ny nF qF iksy srIr ƒ ‘gurU’ qy nf hI srIr ƒ ‘cylf’ afiKaf sI. ijvyN pihlF vI keI vfrI ‘Èbd gurU’ df isDFq dwsx vfsqy gurbfxI dIaF ieh pMgqIaF ilKIaF hn: sbdu gurU, suriq Duin cylf ] (ùôò) dy anusfr AunFH igafn ƒ ‘gurU’ qy mnuwK dI ‘soc’ ƒ cylf ikhf sI; pr duwK dI gwl hY ik awj ‘Èbd gurU’ dy AupfÈk afpxI surq gvf rhy hn. ijs krky ieh afpxy gurU aqy afpxI surq df mujfk afp hI Auzf rhy hn. iswKF dI surq gvfAux vfly aqy ‘Èbd gurU’ df mujfk Auzfx vfly iswDy rUp ivwc sfzy bhuqy pujfrI, aKOqI sMq sfD qy Drimk isafsI lIzr hI hn. ijhVy awj sfƒ gurU dIaF mUrqIaF (Poto) ƒ qF mwQy tykx dI gwl qF Cwzo sfƒ PslF (kmfd, gMny) afidk ƒ vI mwQy tykx vfsqy iqafr kr rhy hn.

bhuq vfrI vyKx suxn ivwc afAuNdf hY ik iksy iswK ny nvF Gr bxfieaF jF KrIidaf hovy qF Aus Gr ivwc jdoN sRI gurU gRMQ sfihb jI df pRkfÈ krvfieaf jFdf hY qF kIrqn krn vfly BfeI jI GridaF ƒ KuÈ krn Kfqr ieh Èbd qF ËrUr hI pVHdy vyKy gey hn: ijQY jfie bhY myrf siqgurU so Qfnu suhfvf rfm rfjy](m:4,pMnf 450) ies Èbd ƒ suxky keI iswK ieMj socdy hn ik jykr sfzy Gr sIR gurU gRMQ sfihb jI df aKMz pfT ho igaf qF sfzf Gr sdf leI pivwqr ho igaf hY. awj sfzy bhuigxqI pujfrIaF vwloN ‘Èbd gurU’ dy isDFq df glq pRcfr krn kfrn gurmiq qoN anjfx keI iswK vIr qF aKMz pfT df Bog pYx qoN mgroN gurU jI ƒ isr qy cwk ky Gr dy hryk kmry ivwc lY ky jFdy hn . hF, ijMnF icr Gr ivwc sRI gurU gRMQ sfihb jI df pRkfÈ hY aqy asIN sfry bYT ky gurbfxI ƒ sux jF Aus dI ivcfr kr rhy hF sfzf Gr pivwqr hY, jfxI ik sfzI socxI cMgy pfsy lwgI hoeI hY. jykr jdoN gurU sfihb dI bIV AuQoN vfps lY gey aqy asIN iPr AuhI sfry krm krn lwg pey ijMnF qoN ‘Èbd gurU’ ny sfƒ roikaf sI, qF mfP krnf ! iPr Auh Gr pivwqr nhIN rhygf. pr jykr gurU jI vwloN idwqF anmol igafn ijs mnuwK dy ihrdy ivwc bih igaf qF Auh ihrdf hmyÈF leI pivwqr ho jfvygf: sUcy eyih n afKIaih bhin ij ipMzf Doie ] sUcy syeI nfnkf ijn min visaf soie ](m:1, 472) ikAuNik ‘Èbd gurU’ df igafn mnuwKF ƒ pivwqr krdf hY. iesy krky hI ijs asQfn qy sRI gurU gRMQ sfihb jI df pRkfÈ huMdf hY AuQy bYTy sfry iswK siqkfr nfl jykr gurU df igafn nhIN lY rhy qF keI vfr AuQy vI lVfeI JgVy kfrn iswKF ƒ Èrmsfr hoxf pYNdf hY. ijvyN keI gurduafiraF ivwc lVfeIaF vyKx jF suxn ƒ imldIaF hn.

ies smyN sfzy keI pujfrI, zyrydfr qy isafsI Drfimk bxy lIzr iswK ivroDI ÈkqIaF ƒ KuÈ krn dI Kfqr iswK Drm jo ky nvyN Xug df Drm aKvfAuNdf hY df bhuq mËfk Auzf rhy hn . AuhnF ƒ rokx vflf koeI nhIN hY pMjfb dy bhuqy iswK isrP qmfÈbIn bxy bYTy hn. gurbfxI jo ky iensfn ƒ soJI dyNdI hY hux sfzy pujfrI Auho gurbfxI PslF ƒ suxf rhy hn. aKbfrF ivwc piVHaf hY ik luiDafxy lfgy iksy Bfjpf dy eyjMt vloN keI eykV kmfd bIj ky sRI gurU gRMQ sfihb jI df pfT spIkrF rfhIN kmfd dI Psl ƒ suxfieaF jF irhf hY. hYrfnI dI gwl hY ik ies qrFH gurbfxI dI huMdI byadbI ƒ rokx dI bjfey sgoN sfzy pujfrI Aus iswK ivroDI eyjMt ƒ snmfinq kr rhy hn. awj sfzy pujfrIaF df hfl gurU sfihb jI dy ies Purmfn vFgU hY: pfTu pVY n bUJeI, ByKI Brim Bulfie ](m:ó, pMnf öö) ieMnHF zyrydfr sfDF df kihxf hY ik kmfd ƒ pfT suxfky ies dy rs qoN aMimRq iqafr krn vfsqy pqfsy bxfAuxy hn. ieQy iek hor gwl ivcfrn vflI hY ik jykr bfxI df asr kmfd dI Psl qy hoxf hY, qF kI Aus kmfd dy KyqF ivwc cUhy, pMCI, swp aqy keI hor jIv vI jo AuQy rihMdy hn gurbfxI suxky vI pivwqr aqy pUjx Xog nhIN ho jfxgy ? ik jF iPr bfibaF vwloN gurbfxI ƒ hukm hY ik isrP gMinaF ƒ hI pivwqr krnf hY ? asl ivwc ieh Bfjpf qy afr[ aYs[ aYs[ vfly, iswKF ƒ vI iek akfl purK nfloN qoVky keI qrFH dy jIvF, ruKF, qy dirafvF dI pUjf krn dy afdI bxf rhy hn. ienFH df ieh mksd pUrf krn leI sfzy pujfrI, zyrydfr sfD qy keI Dfrimk lIzr afpxIaF kursIaF qy pYsy dy lflc vws ho ky iswK kOm ƒ ihMdU Drm ivwc imlgoBf krn leI Xqn ÈIl hn. AuDr sfzy bhuqy iswK vI gurbfxI dy pVHn suxn ƒ isrP lokF ivwc DrmI aKvfAux dI hI ÉfhÈ rKdy hn, ijvyN: pfT pVY ly lok suxfvY ](m:ñ,pMnf øúõ) vflI gwl hY. iesy krky hI qF Auh aijhy krm krn vfilaF df sfQ dy rhy hn pr ‘Èbd gurU’ dy Auzfey jf rhy mKOl dI bhuigxqI iswKF ƒ rqf Br vI pRvfh nhIN hY. AuNj asIN lok ivKfvy leI vwzy vwzy ngr kIrqn kwZdy, vwzy vwzy gurduafry qy Aucy Aucy inÈfn sfihb lf rhy hF. ijvyN sRI gurU gRMQ sfihb jI dI bIV df iksy vwloN anjfxy ivwc cMgI qrHF siqkfr nf hovy jF jfxbuJ ky kuJ byadbI kIqI jfvyN qF sfrf pMQ burf mnfAuNdf hY qy mnfAuxf vI cfhIdf hY; pr hYrfnI dI gwl hY ik AuhI gurbfxI iks kfrj jF iks ƒ suxfeI jf rhI hY, gurbfxI dI ies qrFH kIqI jf rhI byadbI vwl koeI iDafn ikAuN nhIN dyNdf. aijhy kukrm krn vfilaF ƒ koeI nhIN puwCdf ik kmfd ƒ pfT suxfAux nfl gurU jI vwloN dwsy ‘sbdu gurU, suriq Duin cylf’ vflf isDFq ikvyN pUrf ho irhf hY . kI kmfd vI soc-vIcfr kr skdf hY ? awj loV hY ‘Èbd gurU’ dy isDFq ƒ bcfAux vfsqy DVybMdI qoN Aupr AuTky swcy idwloN gurbfxI nfl ipafr krn vfly iswKF dI; jo aijhy pfKMzI sfDF df ivroD krn leI awgy afAux aqy AuhnF mfieaf dy lflcI pujfrIaF, sfDF aqy bxy Dfrimk lIzrF dI hAumY aqy pfKMz ƒ nMigaF krn. gurU sfihb df aijhy ByKIaF bfry Purmfx hY:

slok ] piVÙ piVÙ pMizq muonI Qky, dysMqr Biv Qky ByKDfrI ] dUjY Bfie nfAu kdy n pfiein, duKu lfgf aiq BfrI ] mUrK aMDy qRY gux syvih mfieaf kY ibAuhfrI ] aMdir kptu, Audru Brx kY qfeI, pfT pVih gfvfrI ] siqguru syvy so suKu pfey, ijn hAumY ivchu mfrI ] nfnk pVxf gunxf ieku nfAu hY bUJY ko bIcfrI ]ñ] (m:3,pMnf ñòôö)

arQ:— munI qy pMizq (vyd afidk Drm-pusqkF) pVH pVH ky Qwk gey, ByKDfrI sfDU DrqI df rtn kr ky Qwk gey; ieqnf (ivarQ) aOK hI shfrdy rhy, (ijqnf icr) pRBU qoN ibnf iksy hor dy ipafr ivc mn Pisaf hoieaf hY (pMizq kIh qy sfDU kIh koeI BI) pRBU df nfm pRfpq nhIN kr skdy, ikAuNik mfieaf dy vpfrI bxy rihx kr ky mUrK aMnHy mnuwK iqMnF guxF ƒ hI isENdy hn (Bfv, iqMnF guxF ivc hI rihMdy hn) . Auh mUrK (bfhr qF) roËI kmfx dI Éfqr (Drm-pusqkF df) pfT krdy hn, pr (AuhnF dy) mn ivc Kot hI itikaf rihMdf hY .

jo mnuwK gurU dy dwsy rfh AuWqy qurdf hY Auh suK pFdf hY (ikAuNik gurU dy rfh AuWqy qurn vfly mnuwK) mn ivcoN hAumY dUr kr lYNdy hn . hy nfnk ! isrÌ prmfqmf df nfm hI pVHn qy ivcfrn jog hY, pr koeI ivcfrvfn hI ies gwl ƒ smJdf hY .ñ.

ijvyN ies smyN iswK ivroDI afr[aYs[ aYs[ qy Bfjpf dy lIzr iswKF ivwc dfKl ho ky gurmiq dy isDFq qoN iswKF ƒ gumrfh kr rhy hn. ievyN hI gurU sfihb nfsiqk lokF vwloN DrmI hox df ByK krn vfilaF qoN sucyq hox leI afKdy hn; ieMË hI iswKF ƒ vI ienFH iswK ivroDI jQybMdIaF qoN sucyq hox dI loV hY:

slok ] sfkq jfie invih gur afgY min Koty kUiV kUiVafry ] jf guru khY AuThu myry BfeI bih jfih Gusir bgulfry ](m:4,pMnf óñò)

arQ :—jy sfkq mnuwK siqgurU dy awgy jf BI inAUx, (qF BI) Auh mnoN Koty (rihMdy hn) qy Koty hox krky kUV dy hI vpfrI bxy rihMdy hn . jdoN siqgurU (sB iswKF ƒ) afKdf hY—'hy myry Brfvo, sucyq hovo !' (qF ieh sfkq BI) bgilaF vFg (iswKF ivc) rl ky bih jFdy hn. tIkfkfr: pRo: sfihb isMG jI[

gurbfxI qF lokfeI ƒ ieh hI smJfAuNdI hY ik iksy vI Èbd ƒ isrP vfr vfr pVHky akfl purK ƒ KuÈ nhIN kIqf jf skdf . ies leI ËrUrI hY ik gurbfxI anusfr dwsy guxf ƒ afpxy jIvn ivwc Zfilaf jfvy. ijvyN gurbfxI df ieh slok hY:

sloku ] piV piV gzI ldIaih piV piV BrIaih sfQ ] piV piV byVI pfeIaY piV piV gzIaih Kfq ] pVIaih jyqy brs brs pVIaih jyqy mfs ] pVIaY jyqI afrjf pVIaih jyqy sfs ] nfnk lyKY iek gl horu hAumY JKxf JfK ] (m: 1,pMnf ôö÷)

iek dU jIBO lK hoih lK hovih lK vIs ]lKu lKu gyVf afKIaih eyku nfmu jgdIs ]

eyqu rfih piq pvVIaf cVIaY hoie iekIs ]suix glf afkfs kI kItf afeI rIs ](jpu jI)

sfzy sfry kIqy Dfrimk krm qF hI akfl purK aqy gurU vwloN pRvfn hoxgy jykr asIN ‘Èbd gurU’ dy dwsy hoey guxf ƒ afpxI soc aMdr vsf ky Aus anusfr jIvn dy DfrnI hovFgy. ies qrFH gurU sfihb hr vyly sfzy aMg sMg hoxgy . Aus iswK ƒ nf qF koeI afr[ aYs[aYs[ jF Bfjpf df eyjMt aqy nf hI pujfrI jF zyrydfr iswKF ƒ PslF jF iksy hor vsqU ƒ pUjx dy cwkrF ivwc nhIN pf skygf. gurbfxI qF sfƒ vfr vfr soJI dyNdI hY pr asIN lYxf hI nhIN cfhuMdy . gurbfxI df Purmfn hY:

qIriQ nfvx jfAu qIrQu nfmu hY ] qIrQu sbd bIcfru aMqir igafnu hY ] gur igafnu sfcf Qfnu qIrQu ds purb sdf dsfhrf ](m:1,pMnf 687)

gurU sfihb ny qF iksy aijhy iswK ƒ bhuq cMgf nhIN afiKaf, jo srIr qy isrP DrmI hox vflf pihrfvf pfeI iPry jF pUjfrI hovy AuhnF qF Aus mnuwK ƒ cMgf ikhf hY ijs dy ihrdy ivwc gurU df igafn vsdf hY:

Dnu DMnu suhfvf so srIru Qfnu hY ijQY myrf guru Dry ivKf ]ñù] (m:3 pMnf öõú}




.