.

Ó inrBAu-inrvYr Ó
(iksLq nM: 05)

jgqfr isMG jfck, afnryrI ieMtrnYÈnl iswK imÈnrI

iesy qrHF jdoN kuJ siqsMgIaF ny iml ky ÈRI gurU arjn jI mhfrfj ƒ puiCaf ik siqgurU jI asIN quhfzI qrHF inzr aqy suKI ikvyN ho skdy hF ? qF AunHF df AuWqr sI ik ‘‘hy BfeI! asF iewko gwl suxI hoeI hY jo mnuwK ƒ sfry zrF qoN rihq kr dyNdI hY, Auh ieh hY ik ijhVf mnuwK gurU ƒ iml ky prmfqmf dy gux gFdf hY aqy Aus dI rËf anusfr jIAUxf iswK lYNdf hY, Auh suKI jIvn vflf hY qy AuhI sdf sOKf rihMdf hY. ikAuNik, Auh gurU Èbd dI rOÈnI ivwc jfx lYNdf hY ik dunIaf dI smwgRI rËf ivc bwJI hoeI hY, iewk isrjxhfr pRBU hI hY ijs Auqy iksy df zr nhIN . ies leI Auh vI rËf ivwc rfËI ho jFdf hY. Aus ƒ pRqIq bx jFdI hY ik prmfqmf afpxy BgqF df shfeI hY aqy Bgq Aus dy drbfr ivc sdf soBf pFdy hn. ikAuNik, Auh rwbI ivDfn ƒ pRvfn kr lYdy hn`` :

eykf inrBAu bfq sunI ..

so suKIaf so sdf suhylf jo gur imil gfie gunI ..

sgl smgRI zrih ibafpI ibnu zr krxYhfrf ..

khu nfnk Bgqn kf sMgI Bgq sohih drbfrf .. {pMnf ùùø-ùùù}

gurU nfnk joiq-srUp ÈRI gurU hirgoibMd sfihb aqy ÈRI gurU goibMd isMG jI mhfrfj ƒ kOmI suriKaf vjoN mËhbI ktVqf ivwc Psy ahMkfrI hfkmF ivruD mËbUrI vws hiQafrbMd ho ky BfvyN jMg vI lVny pey, ijnHF qoN AunHF dI aqy guriswK syvkF dI inrBYqf BrI sUrmgqI pRgt huMdI hY. pr, sMsfr dy ieiqhfs ivwc gurU sfihbfn dI ivÈyÈqf ieh hY ik lVfeI dy mYdfn ivwc vI AunHF ny inrvYrqf df pwlf nhI Cwizaf. AunHF dI mfnv hmdrdI qy smidRÈtqf dy vrqfry ivwc koeI aMqr nhI afieaf. hmlfvrF ivcoN vI jy koeI loVvMd jF duKIaf, AunHF dI Èrn afieaf qF Aus dI ibnf iksy ivqkry dy shfieqf kIqI geI. ÈRI gurU gRMQ sfihb jI ivwclI siqgurU dI pRIBfÈf jMg dy mYdfn ivwc vI brkrfr rhI:

siqguru dfqf dieaflu hY ijs no dieaf sdf hoie ..

siqguru aMdrhu inrvYru hY sBu dyKY bRhmu ieku soie ..

siqguru sBnf df Blf mnfiedf iqs df burf ikAu hoie ..{gu[gRM[pM:óúò}

ijvyN iËkr hY ik ÈRI gurU hirgoibMd sfihb jI mhfrfj ny iewk pTfx nOjvfn pYNdy Éfn ƒ kwdfvr qy blvfn jfx ky afpxI sYnf ivwc BrqI kIqf. Aus ƒ afpxy hwQIN ÈÈqr ividaf idwqI, Aus dI ÈfdI kIqI aqy afpxI sYnf df sRdfr vI Qfipaf. pr, Auh afpxy jvfeI Ausmfn ÉF ipCy lwg ky jlMDr nyVly ÈRI krqfr pur ivKy siqgurU jI mhfrfj ivruD ÈfhI sYnf cVHvf ilafieaf. ies sfry GtnfkRm ivwc iDafn dyx Xog gwlF ieh hn ik jd Auh GoVy ƒ duVHf ky siqgurU jI dy sfhmxy afieaf qF afpxy hwQIN pfly dI aikRqGxqf dyK ky vI siqgurU jI kRoiDq nhI hoey. sgoN, sihnÈIlqf sihq muskRFidaF hoieaF Aus ƒ ‘‘brÉurdfr`` kih ky sMboDn kIqf aqy pihlf vfr krn leI llkfiraf.

pr, Aus vyly qF siqgurF dI Audfrqf qy inrvYrqf BrpUr rvfdfrI dI hwd ho geI, jd Auh aikRqGx siqgrF dy KMzy df vfr nf shfrdf hoieaf DrqI `qy igiraf qF gurdyv jI GoVy qoN hyTF Auqry aqy Duwp qy pIV nfl qVpdy hoey `qy afpxI Zfl nfl CF kridaF boly: ‘‘pYNDy! klmf pVH, afÉrI smF afieaf hY``. kihMdy hn ik pYNDy ÉF ny iQVkdI hoeI avfË ivwc afiKaf ‘‘hux quhfzI ikRpfn hI myrf klmf hY``.

‘ÈRI pMQ pRkfÈ` df ilKfrI igafnI igafn isMG ilKdf hY:

Aun khÎo igrq gur rfiK lyhu. gur khÎo ary klmf pVHyhu.

Aun khf BeI klmf ikRpfn. quv imsrI imÈrI imlI pfn.

‘quv imsrI imsrI imlI pfn` df arQ hY ik quhfzI imsr dI bxI hoeI ikRpfn mYƒ pIx leI imÈrI imlI hY. gurU kfl df ieiqhfskfr muhsn ÌfnI, ijs ny ÈRI gurU hrgoibMd sfihb aqy ÈRI gurU hir rfie jI mhfrfj dy afpxI awKIN dIdfr vI kIqy, Aus dI ÌfrsI ivwc ilKI sB qoN purfxI qy pRmfxIk mMnI jfx vflI pusqk ‘dibsqfin mËfhb` ivwc iliKaf hY ik mYN iewk sfD nfm dy iswK qoN suixaF hY ik jMg dOrfn iewk ÈÉs (kfly KF) ny gurU jI `qy qlvfr nfl hwlf boilaf. qlvfr df vfr rok ky gurU jI ny qlvfrIey ƒ ikhf : ‘‘ies qrHF nhI BeI, ieMj vfr krIdf hY`` ies qrHF krn nfl hI Aus hmlfvr df isr klm ho igaf.

muhsn ÌfnI hor ilKdf hY ik gurU dy iewk syvk ny myry pfsoN puwiCaf ik ies ipwCy kI rfË (ihkmq) hY ik gurU jI ny qlvfrIey ƒ ikhf: dyK BeI ies qrHF vfr krIdf hY. lyKk afKdf hY ik mYN afiKaf, ‘‘myry iÉafl ivwc gurU jI df qlvfr clfAuxf vI iewk qrHF df sbk isKfAuxf sI. ikAuNik, gurU df iewk arQ isiKaf dyx vflf hI hY. guwsy dI Bfvnf ivwc qlvfr clfAuxI ÈoBdI nhI``.

iewk bVI pRcilq lok gfQf hY ik iewk ivafkqI dI mOq ho rhI sI. Aus ny afpxy puqrF ƒ inkt bulfieaf qy kihx lgf ik mrn qoN pihlF mYN qhfƒ iewk bVf ËrUrI kMm sAuNpxf chuMdf hF. pr, ies qoN pihlF ik mYN Aus kMm bfry qhfƒ kuC afKF, myry nfl vfiedf kro ik qusIN Auh kMm avwÈ krogy. vwzy dovyN byty, ijhVy bfp dy kol rihx krky Aus dy suBfa qoN cMgI qrHF vfkÌ sn, Auh qF tfl-mtolf krky ieDr-AuDr ho gey. pr, Cotf bytf, ijhVf ies vyly ibdyÈ qoN ivsyÈ qOr `qy phuMcf sI, afpxy ipqf dy suBfv qoN vDyry jfxU nhI sI. ikAuNik, Auh bfhr hI iksy XUnIvristI ivwc piVHaf aqy lMmy smyN qoN AuQy hI ikqy nOkrI kr irhf sI. Aus ny ipqf jI dI KuÈI lYx leI afiKaf ik ipqf jI mYN quhfzy nfl prfims (Promise) krdf hF ik qusI jo vI kMm khogy, hr hflq ivwc krFgf.

ipqf jI boly: jdoN mYN mr jfvF qF myrI lfÈ dy tukVy krky gvFZIaF dy Gr suwt dyxy aqy nfl hI pulIs ƒ irport kr dyxI ik ienHF ny myry bfp ƒ ijAUNidaF qF sqfieaf hI hY. pr, hwd ho geI hux mrn AuprMq vI Auhdy srIr dy tukVy kr Cwzy hn. ies qrHf iewk pfsy jdoN myrI arQI iljfeI jf rhI hovygI aqy dUjy pfsy gvfZIaF ƒ hQkVIaF lf ky Qfxy iljfieaf jf irhf hovygf qF myrI afqmf ƒ bVI ÈFqI imlygI.

ieQy ieh khfxI ilKx df mnorQ qF kyvl ieqnf hI hY ik afm qOr qy qF mnuwKI suBfa hY ik lok vYr-ivroD ƒ pIVHI dr pIVHI inVfAuNdy hn, kdy Buldy nhI. pr, asIN sfry jfxdy hF ik smrft bfbr ny bfby gurU nfnk sfihb ƒ jyl ivwc zwikaf aqy Aus dy pVpoqy jhFgIr ny Bfrq df bfdÈfh huMidaF ÈRI gurU arjn mhfrfj ƒ qwqIaF qvIaF `qy sfV ky ÈhId kIqf. gurU hrgoibMd sfihb jI ƒ guaflIar dy ikly ivwc bMd riKaf. Aus dy byty ÈfhjhF ny siqgurF qy keI hmly kIqy. pr, Ausy bfdÈfh ÈfhjhF ny jdoN hkImF dy dsx muqfibk ÈRI gurU arjn mhfrfj dy pVpoqy ÈRI gurU hirrfey sfihb jI pfsoN kIrqpur dy dvfÉfny ivcoN afpxy byty Èihjfdf dfrf iÈkoh dI duafeI leI kuJ durlB vsqUaF dI mMg kIqI qF inrBAu inrvYr siqgurU jI ny Auh sfrIaF vsqUaF KuÈI KuÈI idwqIaF aqy ÈfhI pRvfr dy ipCly vYr Bry vrqfry ƒ nhI icqfiraf.

jhFgIr dy poqry aOrMgËyb ny ÈRI gurU arjn sfihb jI dy poqry ÈRI gurU qyg bfhfdr sfihb jI ƒ cFdnI cONk idwlI ivwc Èryafm ÈhId kIqf aqy ies AuprMq AunHF dy puqr ÈRI gurU goibMd isMG sfihb jI mhfrfj `qy keI pwKF qoN hmlfvr huMdf irhf. ies sGMrÈ ivwc siqgurU jI df sfrf srbMs hI vfrny ho igaf. pr, ieqnf ÈfhI Ëulm shfr ky vI mfCIvfVy dy jMglF ivcoN guËridaF jdoN dIny kFgV qoN aOrMgËyb ƒ ËÌrnfmf aRQfq Ìqih dI icwTI ilKI qF Aus ivcoN siqgurU jI inrBYqf qy byprpRvfhI qF pRqwK Jlkfry mfrdI hY. pr, vYr Bfvnf dI ikDry koeI Jlk nhI imldI. sgoN, afpxy gurU hox df sbUq idMidaF, ijQy, inrBYqf sihq Aus dIaF kutl cflF ƒ Aujfgr kIqf hY. AuQy, Aus ƒ jIvn dy keI pihlUaF qoN jfgUrk kridaF afpxI inrvYrqf vI pRgt kr idwqI hY. siqgurU jI chuMdy sn ik Auh iËMdgI df shI mfrg apnfvy. ijvyN, hËUr ny iliKaf hY ik aY aOrMgËyb ! qUM rfj Bfg dy mwd ivwc bhyÈ nf ho, ikAuNik, ieh idRstmfn jgq iewk cldI srF hY aqy ies ivwc sfry afpo afpxI vfrI guËrdy jf rhy hn:

qu ÊfÌl mÈAu ËIN ispMjI srfie..

ik aflm ibguËrd sry jf bjfie..{ñú÷}

jy qUM ies vyly bhuq blvfn hYN qF ÊrIbF dy idl nf duKf aqy afpxIaF KfDIaF sugMdF dI qyÈy nfl kwt-vwZ nf kr.

qu gr Ëbr afjË ÉrfÈI mkun ..

ksm rf bqyÈh qrfÈI mkun..{ñúù}

hr Auh mnuK jo sMsfr ivwc sicafeI vrqdf hY, rhmqF df sfeIN Aus nfl rhm df vrqfAu krdf hY:

hrFks kËo rfsqbfËI kund ..

rhImy bro rhm-sfËI kund..{ñúñ}

ÈRI anMdpur sfihb jI dI iewk lVfeI smyN siqgurU jI dy iewk syvk iswK BfeI GneIaf jI bfry jdoN ieh Èkfieq imlI ik Auh ivroDI sYnf dy PwtV ispfhIaF ƒ vI pfxI plfeI jf irhf hY. qF ieiqhfs boldf hY ik inrvYr siqgurU jI ny BfeI GneIaf jI dI aijhI smidRÈt krxI df burf nhI sI mnfieaf. sgoN, Aus dI kMz QfpVI aqy pfxI iplfAux dy nfl nfl mrHm-pwtI krn dI vI hdfieq kr idqI.

gurbfxI aqy aijhy afdrÈk gurieiqhfs dI hI brkq hY ik guriswK syvk afpxy prAupkfrI, bIrqf BrpUr qy cVHdI klf vfly kfrnfimaF duafrf sMsfrk-mMc AuWqy iewk aYsy ieqhfs dI isrjnf krn ivwc smrQ ho sky, ijhVf mfnv ihqkfrIaF vfsqy sdf leI roÈn-munfrf bixaf rhygf. ikAuNik, AunHF ny swc-Drm qy mfnvI hwkF dI Éfiqr jUJidaF bMd bMd ktvf ley, KoprIaF Auqrvf leIaF, hsdy hoey crKVIaF Auqy cVH gey aqy purjf purjf kit mry, pr, mOq afidk dy iksy zr qoN BY-BIq ho ky gurU drsfey afdrÈ qoN nhI zoly. iehI kfrx hY ik Kflsf pMQ dI jQybMdk ardfs ivwc AunHF dI kmfeI df iDafn Dr ky inrBAu inrvYr vfihgurU nfl juVx dI pRyrnf kIqI geI hY. ikAuNik, AunHF dI ijMdgI ies hkIkq dI gvfh hY ik gurbfxI duafrf rwb nfl juVy hoey lok inrBAu qy inrvYr ho ky ijAuUNdy hn.

ijvyN, ‘‘ijnHF isMGF isMGxIaF ny Drm hyq sIs idwqy, bMd bMd ktfey, KoprIaF luhfeIaF, crKIaF `qy cVHy, afiraF nfl icrfey gey, gurdvfiraF dI syvf leI kurbfnIaF kIqIaF, Drm nhI hfiraf, iswKI kysF nfl inBfhI, iqnHF dI kmfeI df iDafn Dr ky Éflsf jI ! bolo jI vfihgurU !``

anmqI ilKfrI vI guriswKF dI ies ivÈyÈqf qy ÉudfeI ÉUbI ƒ pRvfn krdy hn. ijvyN, Élfs-qu-qvfrIÉ df lyKk ilKdf hY ik ‘iswKF dI nËr ivwc afpxy qy prfey iewko ijhy hn. dosq qy duÈmx ienHF leI brfbr hn`. aYlMgjMzr brnË afpxy vloN ByjI irport ‘aOn dI poltIkl pfvr aOÌ dI isKs bIXFz dI ieMzË` (On the political power of the sikhs beyond the Indus.p.1-6 ) ivwc ilKdf hY ik ‘iswKF dI kOm bhuwq hI Kuwly idl vflI hY. Drm ivwc anykF hI aMqr hox dy bfvjUd Auh nrm idlI qoN kMm lYdy hn. ieho AunHF df ivÈyÈ gux hY, jo AunHF ƒ afpxy muslmfn gvFZIaF nfloN awz krky mhfn bxfAuNdf hY`. aTfrvIN sdI dy isMGF AuWcy suwcy afcrx qy AunHf dI inrBYqf qy inrvYrqf qoN pRBfvq hoey lokF ny hI ieh aKfx kfiem kIqf sI ik ‘afey nI inhMg. bUhf Kol dy insMg`.

BfeI rqn isMG BMgU ny ‘pRfcIn pMQ pRkfÈ` ivwc ivwc aihmd Èfh abdflI, ijs ƒ nfdr Èfh durfnI df sYnfpqI hox krky durfnI vI afiKaf jFdf sI, Aus dI qy pMjfb dy sUbydfr ËkrIaf ÉF dI isMGF bfry hoeI glbfq df iËkr kridaF iliKaf hY ik jdoN durfnI ny isMGF dy ivÈyÈ gux puwCy qF ËkrIey ny isMGF dI inrBYqf qy inrvYrqf df vrnx kridaF afiKaf ik ‘eyk hoey qF sO sO lrYN. mrny qy vY mUl n zrYN`. dUjI ivÈyÈ gwl ieh afKI ik jy Auh keI idnF qoN BuwKy hox qy Aus smyN AunHF ƒ Kfx leI kuJ iml jfey qF vI AuWcI avfË ivwc kihMdy hn ‘‘ hY koeI BuwKf, gurU kI dyg iqafr hY``:

dyq avfËf BuwKf koeI. afE ! dyg iqafr gur hoeI.

durfnI ny muV puwiCaf ik jy kr AunHF dI avfË sux ky koeI duÈmx af jfvy qF Auh kI krdy hn. ËkrIaf ÉF df AuWqr sI ik imqR smfn Aus ƒ Ckf idMdy hn:

qfih smyN bYrI ikn afvy.prm mIq sm qfiNhN CkfvY.

hux jd durfnI ny hYrfnI nfl puwiCaf ik ‘iPr afp kI KFdy hn`. qF ËkrIaf ÉF df AuWqr sI : ‘jy bcy qo afp KlYN hYN. nhI qo lMgr msq bqY hYN`.

kihMdy hn ik isMGF dI inrBYqf, inrvYrqf, ÌrfÉidlI aqy vMz ky Ckx dI Bfvnf afidk ÉUbIaF sux ky durfnI ny bVI gMBIrqf nfl afiKaf ik jy kr Éflsf aYsy guxF df DfrnI hY qF iPr myry iÉafl ivwc ienHF nfl lVxf afpxy pYrIN afp kuhfVf mfrn vflI gwl hY. ikAuNik, ienHF df ieQoN dy bfdÈfh bxnf XkInI hY:

mfrq ho qum afp hI afpxy pYr kuTfr.

eyk idn Xyh hoihNgy BUpq mulk mJfr`.

so loV qF hux ieh hY ik aijhy amIr ivrsy dy mflk sdfAux vfly aqy inrBAu inrvYru pRBU dy AupfÈk khfAux vfly lok afpxI guxfqimk ivrfsq ƒ sMBflx qy Aus ƒ afpxI krxI duafrf iËMdgI dy hryk Kyqr ivwc pRgtfAux df Xqn krn . qF ik, guriswKF dy rwbI guxF nfl iÈMgfry Auprokq ieiqhfs ƒ ijMdf riKaf jf sky . ijhVf, gurU-gRMQ dy srbkflI swc qy srb sFJy pMQ ƒ pRcfrn df sB qoN pRBfvÈflI qy pRmfxIk sfDn bixaf af irhf hY . ikAuNik, guriswKF dI jIvn ÈYlI hI gurbfxI dy swc df srboqm pRmfx hY . sfƒ kdy Bulxf nhI cfhIdf ik ipafrf hrI gur-iswKF dy mUMh Aujly krdf hY qy sMsfr ivc sBnIN pfsIN siqgurU dI jY-jYkfr krfAuNdf hY .

gurisKf ky muh Aujly kry hir ipafrf gur kf jYkfru sMsfir sBqu krfey .. jnu nfnku hir kf dfsu hY hir dfsn kI hir pYj rKfey ..ò.. {pMnf óúø} ---smfpq




.