.

iswKF dI qIjI pIhVI pMjfbI Dfrimk iPlmF dI dyx

ig[ sMqoK isMG

rfqIN hI iek bjLurg iswK Dfrimk kusLl pRbMDk, sLRomxI gu[ pR[ kmytI dy sfbk skwqr, igafnI mihMdr isMG jI, jnrl skwqr sRI gurU isMG sBf aMimRqsr, df pRYs ibafn rojLfnf 'ajIq' ivc piVHaf. AuhnF ny iPlm "nfnk nfm jhfj hY" df nf ilaF ibnf iesdI rIlIjL krn vflLI KLbr idqI hY. AuhnF dI ies Xfd qy mY hYrfn hF ik eynI Aumr ivc vI eynI XfddfsLq! TIk hI, "gurmuK buZy kdy nfhI ijnf aMqir suriq igafn]" vflLf Purmfn AuhnF qy Zukdf hY. isrP ieko hI Prk irhf isnymf hfl dy nF df. AuhnF ny dwwisaf hY ik ieh sLo icqrf tfkI ivc, iesdy rIlIjL hox qoN pihlF iswK Dfrimk ivakqIaF qy ivdvfnF nUM ivKfl ky aMqm pRvfngI lYx leI, kIqf igaf sI. asl ivc ieh sLo asokf tfkI ivc kIqf igaf sI jo ik Aucy pul dy iblkul nflL vfikaf huMdI sI. icqrf tfkI, ijs df AuhnF ny ijLkr kIqf hY, Auh hfl bfjLfr dy swjy pfsy kuJ htvIN QF qy, hfl bfjLfr qoN rfm bfg nUM jfx vflLI sVk dy Auqy vfikaf hY; sLfied hux vI EQy hovy!

bfrF ku sfl sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI dy aDIn vwK vwK gurU GrF qy iehnF dy dPLqrF ivc, vwK vwK hYsIaqF ivc dfs nUM jdoN syvf krn df sLuB avsr pRfpq hoieaf Aus smy igafnI jI sLRomxI kmytI dy sYkRytrI sn. Pyr svwrgI sRI mfn sMq cMnx isMG jI dI pRDfngI dOrfn jdoN mYnUM AuhnF nflL syvf krn df mOkf imilLaf qF igafnI jI nflL nyiVAuN vfh ipaf. kuJ smf pihlF BfeI gurdfs hfl aMimRqsr ivc, sRI drbfr sfihb dy sfbk mYnyjr, s[ hirBjn isMG jI, dy Bog smy AuhnF dy Pyr drsLn hoey. iblkul Esy qrHF dI sLKsIaq ijvyN cflI ku sfl pihlF sI; Prk isrP eynf hI sI ik suxn AucI lwg pey sn qy ies leI bhuqI ivcfr Aus bjLurg kusLl pRbMDk nflL nf ho skI. mY ijQy AuhnF dIaF kuJ hor isPqF df kfiel hF EQy AuhnF dI iek isPq df sB qoN vD kfiel hF, jo ik bhuq hI mhwqvpUrn sI; Auh ieh ik AuhnF dI skwqrI dOrfn sLRomxI kmytI dI iksy pRkfsLnf dy sLbd-joV gLlq nhI sn ho skdy. AuhnF pfs hrI isafhI vflLf pYn huMdf sI. hryk pRkfsLnf, inkI qoN inkI icTI vI, AuhnF dI hrI isafhI vgy qoN ibnf nhI sI bfhr jf skdI. sLfied eysy hI krky AuhnF dI skwqrI dOrfn sLRomxI kmytI dIaF pRkfsLnfvF qy sUcnfvF dy sLbd-joV sB qoN vD TIk huMdy sn. hux qF kmytI dIaF sUcnfvF qy pRkfsLnfvF ivc sLbd-joVF bfry, bfkI pRkfsLnfvF vFg, ijvyN hnyr hI pY igaf hovy!

gwl ieh 1969 dI hY ijsdf AuhnF ny ijLkr kIqf hY. EhnI idnI gurU nfnk sfihb jI dI pMj sO sflf sLqfbdI dy jsLn sfry Bfrq ivc hI mnfey jf rhy sn. pMjfb ivc akflI srkfr hox krky mfhOl hor vI Aucycf gihmf gihmI vflf sI. gurU nfnk dyv XunIvristI afidk keI adfry vI AuhnF dy nF qy Kohly gey qy Kohly jf rhy sn. eysy mfhOl qoN pRBfvq hoy ky, aMimRqsr invfsI pMnf lfl qy rfm lfl mhysLrI, dohF BfrfvF ny, gurU sfihb dI isiKaf bfry iek iPlm bxfAux df ierfdf kIqf. pr ies bfry AuhnF ny hr kdm bVf PUk PUk ky cuwikaf. hryk pVf qy sLRomxI kmytI dy ivdvfnF dI slfh lY ky qurdy rhy. iPlm df sfrf kuJ mukMml hox AupRMq aKIr rIlIjL krn qoN pihlF asLokf tfkI ivc AuhnF ny sLo riKaf . ies ivc bhuq sfry iswK ivdvfnF nUM Aucycf swdf dy ky bulfieaf igaf qF ik ipCoN koeI ieqrfjL kry. tfkI dI gYlrI ivc asIN kuJ swjx bYTy sF kuJ ku dy nF ies pRkfr hn: sLRomxI akflI dl dy pRDfn svwrgvfsI sLRI mfn sMq bfbf PLiqh isMG jI, sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmyrI dy pRDfn svwrgvfsI sRI mfn sMq bfbf cMnx isMG jI, sRI akfl qKLq sfihb dy jQydfr, isMG sihb igafnI sfDU isMG jI BOrf, sRI drbfr sfihb dy muK gRMQI, isMG sfihb ig[ cyq isMG jI, igafnI mihMdr isMG jI skwqr, s[ dlbIr isMG jI cIPL KLflsf dIvfn, s[ sLmsLyr isMG asLok jI rIsrc skflr kmytI, afid.

iek hfsy vflLI Gtnf vfprI. jdoN aYktRYs insLI qy iPlmfey gey gfxy, "hfey nI hnyr pY igaf" df sIn cwl irhf sI qF Aus smy igafnI sfDU isMG BOrf jI kihx lwgy, "jykr afh sIn nf huMdf qF iPlm bhuq vDIaf huMdI." afpxI afdq muqfibk myry pfsoN irhf nf igaf qy iksy hor dy bolx qoN pihlF hI mY bol ipaf, "jQydfr jI, eysy gfxy ny qF iPlm df KLrc pUrf krnf eyN!" myrI gwl sux ky hfsf ijhf pY igaf qy hor iksy ny iksy qrHF dI koeI itpxI krn dI loV nf smJI.

ieh iPlm eynI kfmXfb hoeI ik keI vfrI lokIN isnymf hfl ivc, Drm sQfnF ivc jfx smy vFg, juwqIaF lfh ky jFdy vI vyKy gey. keI QfeIN prdy awgy lokF ny pYsy vI suwty ijvyN ik gurduafrf sfihbfn ivKy mhFrfj awgy arpx kIqy jFdy hn. ies ivc ipRQvI rfj kpUr, sMjy, surysL, ivmI, afeI[ aYs[ jOhr afid adfkfrF ny afpxI adfkrI dy jOhr ivKfey. ipRQvI rfj kpUr jI qF ieAuN idsx ijvyN ik aslI rUp ivc gurU jI df iswK eyho hI huMdf hY. srdfr sLukr gujfr isMG sLUkf dy rUp ivc jOhr jI dI adfkfrI vI dUr rs pRBfv Cwz geI qy eyho ijhy ikrdfr vflLy nOjvfnF df nF hI lok sLukr gujLfr isMG sLUkf lYx lwg pey. hIroien ivmI dI iPlm ivc bwDI pwg eynI pRcwlq hoeI ik awj vI bhu sMmqI iswK 'nfnk nfm jhfj pgVI' hI bMnHdy hn. kuJ sfl pihlF qwk mY vI eyho pwg hI bMinHaf krdf sF. myry musfPLrI afcfr qy ikrdfr leI ieh bVI ZukvIN sI pr hux mY iesdf hor hwl lB ilaf hY.

ies dI kfmXfbI qoN AuqsLfhq ho ky ipCoN qF aijhIaF iPlmF df pMjfb ivc dOr ijhf cwl ipaf. nfnk duKIaf sB sMsfr, duK BMjn qyrf nfm afid keI hor vI eysy qrj qy bxIaF. mYnUM Xfd hY, s[ dfrf isMG jI aijhI iek iPlm df inrmfx krn dy XqnF ivc sn qy Auh sRI drbfr sfihb dy sUcnf kyNdr ivc bYTy hor ivdvfnF nflL afpxI iPlm dy hIro df nF lBx leI gMBIr ivcfr vtFdrf kr rhy sn qy mY vI EQy cilaf igaf. kyNdr dy iencfrj s[ nirMdr isMG jI kihx lwgy, "lE, sMqoK isMG af igaf. ieh dwsUgf nF hIro df!" EQy sLhId iswK imsLnrI kflj dy ipRMsIpl, BfeI sfihb hirBjn isMG jI, vI mOjUd sn. smwisaf ieh sI ik nF vI 'gwgf' awKr qoN sLurU hovy, qy hovy vI Auh ijsnUM gLYr pMjfbI vI suKYnqf sihq Aucfr swkx. ijMny nNf mY ley AuhnF sfiraF Aupr Auh mYQoN pihlF hI ivcfr krky AuhnF nUM rwd kr cuwky sn.

gwl vwzI vI ho geI qy lyK dy isrlyK nflLoN lFBy vI clI geI. 'nfnk nfm jhfj hY' AupRMq pMjfbI Dfrimk iPlmF dy afey dOr dOrfn hryk iPlm ivc isKF nUM iek gupq sMdysL idqf jFdf. iehnF iPlmF ivc iswK gurUaF, iswKF dy bhfdrI Bry ieiqhfs, sLrDf afid dy prdy hyT iswKF dIaF iqMn pIhVIaF ivKfeIaf jFdIaF sn. AuhnF nUM ghu nflL vfcx vflLf ivakqI sihjy hI aMdfjLf lgf skdf sI ik ieh jyhVf iek iswK KulHy icwty dfhVy vflLf, icwty Jwgy Aupr dI kflLf gfqrf pf ky ivKfieaf jf irhf ey, Aus df puwqr bDI jF tirmI dfhVI qy poqrf sPf cwt ivKfieaf jFdf ey. ieh sUcnf hY afAuNdIaF iswK pIhVIaF dy jvfnF nUM ik sfbq sUrq iswK purfxy jLmfny dy rih gey. hux nvI iswK sLkl mOzrn ies qrHF dI hY. EdoN hI myry vrgI mno ibrqI rwKx vfilLaf nUM cfr dhfky pihlF ies gupq pRcfr df BYmsf ijhf pYx lwg ipaf sI pr iksy ny ieh gwl gOlLI nf. hux iesdf pRqwK nqIjf sfhmxy ivKfeI dy irhf hY. vwzy vwzy ivdvfnF, pMQ drdIaF, afgUaF, jQydfrF dy puwqF dy muKfribMd hwQF dI qlLI vrgy ivKfeI idMdy hn. iesdf dosL asIN bhuq QfeIN mVH skdy hF. byloVf axkmfieaf Dn, lcr mIzIaf, afgUaF df ikrdfr nf rIs krn Xog, afid ikMny vI kfrn ho skdy hn pr ieh iqMn pIhVIaF jo iswKF dIaf iPlmF rfhIN qkrIbn cfr pMj dhfikaF qoN, iswK Drm qy siBafcfr dy prdy hyT ivKfeIaF jf rhIaF hn, iehnF df ihwsf vI ingUxf nhI. ieh vwKrI smwisaf hY ik pwCmI sLUkrfnf ilbfs, kMnF ivc muMdrF, Qwly PtptIaf, hwQ ivc dUrBfsL, aMdr nsLf, bulHF qy lcr gfxy dy bol afid pMjfbI iswK nOjvfn df tryz mfrk bx cuwkf hY. "koeI hiraf bUt rihE eI]"

hor kfrnF dy nflL nfl aYsf iswK nOjvfnI ivc inGfr afAux dy kfrnF ivcoN iek ieh vI hY ik jUn 1984 ivc BfrqI hmlfvr POjF df ijs bhfdrI nflL iswK juJfrUaF ny mukfblf kIqf sI Aus nflL bfvjUd bypnfh srkfrI jLulm dy, iswK nOjvfnF ivc kurbfnI df jjLbf pYdf hoieaf sI; arQfq iswK nOjvfn jor nfl ptkI geI gyNd vFg, Eny hI jor nflL Aupr nUM AuBry sn. Pyr juJfrUaF dy Bys ivc afm lutyry, jLnfhkfr, srkfrI sUhIaF, pulsIaF jrfiem pysLf qy kuJ pQBRst isK nOjvfnF ny pMjfb dy ipMzF ivc, KFdy pINdy iejLqdfr iswwK iksfn prvfrF nflL jo kIqf Auh kQn qoN bfhr hY. AuqoN ivzMbnf ieh ik ieh sB kuJ krn vflLy, zry hoey iswK prvfrF kolLoN 'bfby' vI aKvfAuNdy rhyy. Pyr meI 1988 ivc blYk QMzr smy jo drbfr sfihb aMdr kiQq juJfrUaf dy prdy hyT lokF ny mIzIey ivc qwikaf ies nfl vI iswK nOjvfnI dy ikrdfr ivc inGfr afieaf. 1992 ivc juJfrUaF dy Bys vfilLaf ny, akflIaF qoN zrf ky bfeIkft krf ky, srkfr kFgrs nUM sONp idqI. Ausny srkfrI msLInrI qy kbjf kridaF hI coxvyN KfVkU ieAuN PVky mroV suwty ijvyN Kwuzy ivc qfVy kuwkVF nUM PV ky mflk mroV suwtdf hY. ies juJfrU sLkqI dy nrm pYNidaF hI mIzIey ny jo jo juJfrUaF dy nF gLlq jF shI bdnfmI Bry 'kfrnfmy' mVHy, Ausny vI iswK jvfnI dI hOslf isLknI ivc BrpUr ihwsf pfieaf. (July 18, 2006)




.