.

iswK kdoN gurmiq anusfr imRqk sMskfr krn dy DfrnI bxngy ?

gurÈrn isMG ksyl, knyzf

afm qOr qy suxn ivwc afAuNdf hY ik vihm Brm, aMDivÈvfs qy krmkFz krn df kfrn anpVHqf jF ipCVy ielfky ivwc rihxf hY. pr nhIN, ieh vI sfzf ievyN Èwk hI hY. awj asIN kihx khfAux ƒ BFvyN 21vIN sdI dy vfsI aKvfAuNdy hF aqy AuNJ asIN ieh vI kihMdy hF ik hux kbUqr rfhIN icwTI puhcfAuxf isrP gfixaF ivwc hI rih igaf hY qy ieh hY vI swc . asIN kihMdy hF ik awj qF asIN eyny agfhvDU qrIikaF dy DfrnI ho gey hF ik hux icwTI pwqr eI myl (internet) qy tYksmYisË (text message) rfhIN phucfAux df Xug hY pr jdoN asIN aMDivÈvfsF, krmkFzF jF vihmF-BrmF dI gwl krdy hF qF BlIBFq anuBv kr skdy hF ik awj vI mfnisk qOr qy bhuigxqI 12vIN jF 14vIN sdIN vfly lokF dI soc nfloN awgy nhIN vwD skI. ikvyN awj vI bhuqy iswK ibpwr vwloN afpxI rojI rotI leI clfey hoey krmkFzF dy jfl ivwc pUrI qrFH Psy hoey idKfeI dy rhy hn. hflFik sfzy gurU sfihbfn ny jnqf ƒ ies dldl ivwcoN kwZx leI bVy kÈt shfry sn . keI vfrI jd gurU pfqÈfh qy hor mhfpurKF dI bfxI pVHI dI hY qF afp-muhfry hI mUMh qoN inkl jFdf hY ik Aus smyN vI aijhy AucI socxI vfly mnuwK hoxgy ijnFH ny iehnF mhfpurKF ƒ aMDivÈvfsF, krmkFzF qy vihmF-BrmF dy ivCfey jfl dy iKlfP pRcfr kridaF ƒ suixaF aqy AunFH vwloN pRcfry gey igafn ‘qy aml vI kIqf. awj sfzy kol AuhnF gurU sfihbfn aqy mhfpurKF vwloN drsfey jIvn jfc leI sRI gurU gRMQ sfihb (Èbd gurU) dy rUp ivwc igafn df aQfh BMzfr mfËUd hY . ies dy igafn dI roÈnI ivwc asIN afp ibwpr dy pfey Brm BulyiKaF qoN ajfq pfAuNxI sI aqy hornf DrmF vfilaF qIkr ieh igafn phucfAuxf sI pr asIN qF afp hI BUlBlIey ivwc Psy hoey hF ikAuNik asIN Aus igafn ƒ isrP pVHn suxn qIk hI sIimq rwiKaf hoieaf hY afpxy jIvn ivwc nhIN . awj vI asIN gurU pfqÈfh vwloN dwsy imrqk kfr-ivhfr ƒ Cwzky ihMdU Drm dy ibwpr vwloN pRcfry krmkFzF ƒ pihl dy rhy hF aqy Auh vI gurU sihbfn dy nFa ‘qy. ieh gwl ies krky ilKI hY ikAuNik asIN sRI gurU gRMQ sfihb jI ƒ gurU vI mMndy hF, afpxy afp ƒ iswK smJdy qy aKvfAuNdy hF, gurU sfihbn dI Xfd ivwc bxfey gurDfmf qy vI jFdy hF pr gurbfxI kI smJf rhI hY Auh smJx dI Kycl nhIN krdy; sgoN iksy pujfrI jF aKOqI sMq sfD vwloN clfeI geI mnmq dI rIq ipwCy awKF mIt ky qurI jf rhy hF . imRqk pRfxI bfry krm kIqy jF krdy smyN keI vfr iswK aKvfAux vfilaF vIrF BYxf vwloN keI qrFH dIaF ajIbo-grIb gwlF ƒ suxky hYrfnI qy duwK huMdf hY ik ieh lok vfikaf hI gurbfxI pVHdy jF suxdy hn ? sfzy iek irÈqydfr dI Bfrq ivwc mOq hoeI sI. Aus af ky dwisaf ik jdoN asIN Puwl (asQIaF) cuxIaF qF sfƒ iek bIbI kihx lwgI, "hux qusIN afpxy Brf ƒ vfj mfro, ik af vIr Gr clIey" . Auh kihMdf, ieh suxky mYNƒ bhuq hYrfnI hoeI. ieh vI iksy kolo suixaf hY ik ivdyÈF ivwc vI keI iswK aijhy hn ijnFH dy mn ivwc ieh Brm hY ik imrqk dIaF asQIaF ƒ sRI goiedvfl jF kIrqpur hI pfAuxf hY qF AunHF ivwcoN keI eyny BrmI vI hn ijhVy jhfj ivwc iek sIt KflI isrP asQIaF vfsqy rwKdy hn aqy Bfrq ivwc rihx vfly gwzI jF bs dI itkt vI lYNdy hn. keIaF dIaF qF gwlF suxky ieMË lwgdf hY ik Auh vfikaf hI aMDivÈvfsI, BrmF qy krmkFzF dy mMnx ivwc ajy vI 14vIN sdI dy vsnIk hox . keI aYsy sfzy vIr vI hn ijhVy smJdy af ik QYlI ivwc pfeIaF pRfxI dIaF asQIaF AunFH dIaF vfjF suxdIaF qy smJdIaF hn. iesy krky hI qF Auh rsqy ivwc jdoN rotI KFdy hn qF afKdy hn mfqf jI, ipqf jI, cfcf jI jF ijhVy vI irÈqydfr dIaF asQIaF (Puwl) huMdy hn Aus nFa nfl sMboDn krky rotI Kf lE, cfh pI lE, hux sfzy nfl nfl quro aqy iksy grIb jF pyÈfvr BfeI ƒ lwB ky rotI KvfAuxI aqy Bog smyN Aucycy qOr qy kpVy, mMjI afidk dyx dy ipwCy ieh Brm hoxf ik ieh imRqk pRfxI dy awgy kMm afvygf, isrP mnmq hI khI jf skdI hY. gurbfxI soJI dyNdI hY:

sloku ] jy mohfkf Gru muhY Gru muih ipqrI dyie ] agY vsqu isÖfxIaY ipqrI cor kryie ] vZIaih hQ dlfl ky musPI eyh kryie ] nfnk agY so imlY ij Kty Gfly dyie ]ñ]( m:ñ,pMnf ô÷ò)

ies qrFH dI soc vfly vIrF BYxf ƒ kI afKogy aqy iPr jykr Auh vIr jF BYx rihMdy vI ivdyÈ ivwc qy pVyH ilwKy vI hox . myry mfqf jI dy kMnf dy prdy Krfb hox kfrn AuhnF ƒ mOq qoN qkrIbn 10 ku mhIny pihlF suxnf bMd ho igaf sI. asIN jdoN vI AuhnF ƒ koeI gwl dwsxI huMdI sI ilKky dwsdy sI. ajy AuhnF df idmfg qy bfkI srIr sfrf TIk sI pr Auh avfË nhIN sux skdy sn . ies mfrc ivwc Auh sfzy kolo sdf leI ivCV gey hn. pqf nhIN jdoN sfrf srIr hI nhIN irhf isrP asQIaF hI hn qF Auh imrqk pRfxI irÈqydfrF dI avfË ikvyN sux skdf hY? kI koeI srIr dy ibnf vI qur jF sux skdf hY ? ieh mn dIaF BfvnfvF qF ho skdIaF hn pr aslIaq nhI . vyKdy hF imrqk pRfxI bfry gurbfxI df kI Purmfn hY . gurU nfnk pfqÈfh imRqk pRfxI dI mukqI dy JFsy hyT ibwpr vwloN bxfey krmkFzF qy aMDivÈvfsF ƒ inkfrdyy hn:

dIvf myrf eyku nfmu, duKu ivic pfieaf qylu ] Auin cfnix Ehu soiKaf cUkf jm isAu mylu ]ñ] lokf mq ko PkiV pfie ] lK miVaf kir eykTy eyk rqI ly Bfih ]ñ] rhfAu ] ipMzu pqil myrI kysAu ikiraf scu nfmu krqfru ] aYQY EQY afgY pfCY eyhu myrf afDfru ]ò] gMg bnfris isPiq qumfrI nfvY afqm rfAu ] scf nfvxu qF QIaY jF aihinis lfgY BfAu ]ó] iek lokI horu CimCrI bRfhmxu vit ipMzu Kfie ] nfnk ipMzu bKsIs kf kbhUM inKUtis nfih ]ô]ò]óò] ( m:1,pMnf óõø)

arQ :—myry vfsqy prmfqmf df nfm hI dIvf hY (jo myrI iËMdgI dy rsqy ivc afqmk rOÈnI krdf hY) Aus dIvy ivc mYN (dunIaf ivc ivafpx vflf) duwK (-rUp) qyl pfieaf hoieaf hY . Aus (afqmk) cfnx nfl Auh duwK-rUp qyl sVdf jFdf hY, qy jm nfl myrf vfh BI muwk jFdf hY {not :—sMbMDk ‘ivic’ df sMbMD lÌË ‘duKu’ nfl nhIN hY . "dIvy ivic duKu qylu pfieaf"—ieAuN arQ krnf hY} .ñ. hy loko ! myrI gwl Auqy mÉOl n AuzfE . lwKF mxF lwkV dy Zyr iekwTy kr ky (jy) iewk rqI ijqnI awg lf dyKIey (qF Auh sfry Zyr suafh ho jFdy hn . iqvyN jnmF jnmFqrF dy pfpF ƒ iewk nfm mukf dyNdf hY) .ñ.rhfAu. pwqlF Auqy ipMz Brfxy (mxsfxy) myry vfsqy prmfqmf (df nfm) hI hY, myry vfsqy ikiraf BI krqfr (df) swcf nfm hI hY . ieh nfm ies lok ivc prlok ivc hr QF myrI iËMdgI df afsrf hY .ò. (hy pRBU !) qyrI isÌiq-sflfh hI myry vfsqy gMgf qy kFÈI (afidk qIrQF df ieÈnfn hY, qyrI isÌiq-sflfh ivc hI myrf afqmf ieÈnfn krdf hY . swcf ieÈnfn hY hI qdoN, jdoN idn rfq pRBU-crnF ivc pRym bixaf rhy .ó. bRfhmx (jvF jF cOlF dy afty df) ipMn vwt ky iek ipMn dyviqaF ƒ Bytf krdf hY qy dUjf ipMn ipqrF ƒ, (ipMn vwtx qoN ipCoN) Auh afp (KIr-pUrI afidk jjmfnF dy GroN) KFdf hY . (pr) hy nfnk ! (bRfhmx dI rfhIN idwqf hoieaf ieh ipMn kd qk itikaf rih skdf hY ? hF) prmfqmf dI myhr df ipMn kdy muwkdf hI nhIN . awj bhuqy iswK hirduafr jF gMgf qoN qF hwt gey hn pr iswK Èfied ieh smJdy hn ik gurU jI ny iswKF ƒ hirduafr jF gMgf ivwc asQIaF pfAux jfx qoN ies krky roikaf hY ik myry iswKF ƒ dUr-drfzy df pYNzf nf krnf pvy. ies leI asIN hux AuQy jfx dI bjfey kIrqpur sfihb aqy goiedvfl sfihb AuhI kuJ kr rhy hF. sfzy kysfDfrI pujfrIaF ny AuhI rijstr qy bfkI sfry krmkFz ienHF asQfnF ‘qy bxf idqy hn. gurU sfihb ny qF sfƒ aijhI Kjl-KuafrI qoN bcx leI bVy Auprfly kIqy sn pr sfzI vI ijd hY ik asIN ihMdU Drm vfly rIqI irvfj jrUr krny hI krny hn. BfvyN KMzy bfty dI pfhul vI leI hovy qy ies qoN ibnF vfly ƒ afpxy afp ƒ iswK afKx df hwk vI nf deIey Bfvy ik Auh aijhy krmkFz nf vI krdy hox. gurbfxI srfD krfAux vfilaF ƒ vI hlUxf dyNdI hY:

jIvq ipqr n mfnY koAU, mUeyN isrfD krfhI ] ipqr BI bpury, khu, ikAu pfvih, kAUaf kUkr KfhI ]ñ] mo kAu kuslu bqfvhu koeI ] kuslu kuslu krqy jgu ibnsY, kuslu BI kYsy hoeI ]ñ]rhfAu] mftI ky kir dyvI dyvf, iqsu afgY jIAu dyhI ] aYsy ipqr qumfry khIaih, afpn kihaf n lyhI ]ò] srjIAu kftih, inrjIAu pUjih, aMq kfl kAu BfrI ] rfm nfm kI giq nhI jfnI, BY zUby sMsfrI ]ó] dyvI dyvf pUjih, zolih, pfrbRhmu nhI jfnf ] khq kbIr akulu nhI cyiqaf, ibiKaf isAu lptfnf ]( Bgq kbIr jI pMnf óóò)

vyKdy hF, gurU amrdfs jI srIrk qOr qy ies dunIaF qoN jfx lgy sfƒ kI AupdyÈ dyNdy hn:

myry isK suxhu puq BfeIho, myrY hir Bfxf afAu mY pfis jIAu ] hir Bfxf gur Bfieaf, myrf hir pRBu kry sfbfis jIAu ] Bgqu siqguru purKu soeI, ijsu hir pRB Bfxf Bfvey ] afnµd anhd vjih vfjy, hir afip gil mylfvey ] qusI puq BfeI prvfru myrf, min vyKhu kir inrjfis jIAu ] Duir iliKaf prvfxf iPrY nfhI, guru jfie hir pRB pfis jIAu ]ó] ( m:3, pMnf ùòó)

arQ :—hy myry iswKo ! hy myry puwqRo ! hy myry Brfvo ! suxo—"myry akfl purK ƒ (ieh) cMgf lwgf hY (aqy mYƒ Aus ny hukm kIqf hY :—) ‘myry kol afAu’ ."akfl purK dI rËf gurU ƒ imwTI lwgI hY, myrf pRBU (mYƒ) ÈfbfÈ dy irhf hY . AuhI (mnuwK) Bgq hY qy pUrf gurU hY ijs ƒ rwb df Bfxf imwTf lwgdf hY; (Aus dy aMdr) afnMd dy vfjy iewk-rs vwjdy hn, akfl purK Aus ƒ afp afpxy gl lfAuNdf hY ."qusIN myry puwqr ho, myry Brf ho myrf prvfr ho; mn ivc ikafs kr ky vyKhu, ik DuroN iliKaf hoieaf hukm (kdy) tl nhIN skdf; (so, ies vfsqy, hux) gurU, akfl purK dy kol jf irhf hY" .ó.

siqguir, BfxY afpxY, bih prvfru sdfieaf ] mq mY ipCY koeI rovsI, so mY mUil n Bfieaf ] imqu pYJY, imqu ibgsY, ijsu imq kI pYj Bfvey ] qusI vIcfir dyKhu puq BfeI, hir siqgurU pYnfvey ] siqgurU prqiK hodY, bih rfju afip itkfieaf ] siB isK bMDp puq BfeI, rfmdfs pYrI pfieaf ]ô] (m:ó,pMnf ùòó)

arQ :—gurU (amrdfs jI) ny bYT ky afpxI mrËI nfl (sfry) prvfr ƒ swd Gwilaf; (qy afiKaf—) ‘mqF myry ipCoN koeI rovy, mYƒ Auh (rox vflf) AuWkf hI cMgf nhIN lwgxf . ijs mnuwK ƒ afpxy imqR dI vizafeI (huMdI) cMgI lwgdI hY, Auh ÉuÈ huMdf hY (jdoN) Aus dy imqR ƒ afdr imldf hY . qusI BI, hy myry puqro qy Brfvo ! (hux) ivcfr ky vyK lvo ik akfl purK gurU ƒ afdr dy irhf hY (ies vfsqy qusI BI ÉuÈ hovo) .’ (ieh AupdyÈ dy ky, iPr) gurU (amrdfs jI) ny srIrk jfmy ivc huMidaF hI bYT ky afp guirafeI dI gwdI (BI) Qfp idwqI, (aqy) sfry iswKF ƒ, sfkF-aMgF ƒ, puqRF ƒ, aqy BrfvF ƒ (gurU) rfmdfs jI dI crnIN lf idwqf .ô.

aMqy siqguru boilaf, mY ipCY kIrqnu kirahu inrbfxu jIAu ] kyso gopfl pMizq sidahu, hir hir kQf pVih purfxu jIAu ] hir kQf pVIaY, hir nfmu suxIaY, bybfxu, hir rMgu gur Bfvey ] ipMzu pqil ikiraf dIvf Pul, hir sir pfvey ] hir Bfieaf siqguru boilaf, hir imilaf purKu sujfxu jIAu ] rfmdfs soZI iqlku dIaf, gur sbdu scu nIsfxu jIAu ]õ] ( m:3,pMnf ùòó)

pd arQ :—aMqy—aÉIr dy vyly, joqI joiq smfx vyly . inrbfxu kIrqnu—inrf kIrqn, inrol kIrqn . kirahu—qusI kirE . hir rMgu—akfl purK df ipafr . gur Bfvey—gurU ƒ cMgf lwgdf hY . hir sir—hrI dy sr ivc, akfl purK dy srovr ivc . pfvey—(guru) pfvey, gurU pFdf hY .

arQ :—joqI joiq smfx vyly gurU amrdfs jI ny afiKaf—(hy BfeI !) ‘myry ipwCoN inrol kIrqn kirE, kyso gopfl (akfl purK) dy pMizqF ƒ swd GwilE, jo (af ky) akfl purK dI kQf vfrqf-rUp purfx pVHn . (cyqf rwiKE, myry ipwCoN) akfl purK dI kQf (hI) pVHnI cfhIdI hY, akfl purK df nfm hI suxnf cfhIdf hY, bybfx BI gurU ƒ (kyvl) akfl purK df ipafr hI cMgf lwgdf hY . gurU (qF) ipMz pqil, ikiraf, dIvf aqy Puwl—iehnF sBnF ƒ sqsMg qoN sdky krdf hY .’ akfl purK ƒ ipafry lwgy hoey gurU ny (Aus vyly) ieAuN afiKaf .siqgurU ƒ sujfx akfl purK iml ipaf . gurU amrdfs jI ny soZI (gurU) rfmdfs jI ƒ (guirafeI df) iqlk (aqy) gurU df Èbd-rUp swcI rfhdfrI bÉÈI . tIkfkfr: pRo[ sfihb isMG jI gurU nfnk pfqÈfh mr cuwky pRfxI bfry afKdy hn ik Aus dy srIr dy Kqm hox dy mgro koeI nhIN dws skdf ik Auh ikQy igaf hY:

 iek dJih iek dbIaih ieknf kuqy Kfih ] ieik pfxI ivic AustIaih ieik BI iPir hsix pfih ] nfnk eyv n jfpeI ikQY jfie smfih ]ò] ( m:1, pMnf öôø)

hux dyKdy hf akfl qKq qoN pRvfinq pMQk rihq mrXfdf ivwc imrqk sMskfr srlyK hyT : ( h) imRqk srIr ƒ ieÈnfn krf ky suaws bsqR pfey jfx qy kkfr judf n kIqy jfx. iPr qÉqy Auqy pf ky clfxy df ardfsf soiDaf jfvy. iPr arQI ƒ cuwk ky ÈmÈfn BUmI vwl iljfieaf jfvy. nfl vYrfgmeI ÈbdF df Aucfrn kIqf jfvy. sskfr dI QF ‘qy phuMc ky icKf rcI jfvy. iPr srIr ƒ agnI Bytf krn leI ardfsf soiDaf jfvy. iPr srIr ƒ aMgITy Auqy rwK ky puwqr jF koeI hor sMbMDI jF ihMqU afid agnI lf dyvy. sMgq kuJ icr ivQ ‘qy bih ky kIrqn kry jF vYrfgmeI Èbd pVHy. jd aMgITf pUrI qrFH bl AuTy qF (kpfl ikiraf krnf mnmq hY) kIrqn soihly df pfT kr ky ardfsf soD ky sMgq muV afvy. Gr af ky jF lfgy dy gurduafry ivwc pRfxI nimq sRI gurU gRMQ sfihb jI df pfT rwiKaf jfvy qy anMd sfihb (Cy pAuVIaF) df pfT kr ky ardfs dsvyN idn hovy. jy dsvyN idn nf ho sky qF hor koeI idn sMbMDIaF dy sOK ƒ muwK rwK ky inXq kIqf jfvy. ies pfT dy krn ivwc Gr vfly qy sMbMDI rl ky ihwsf lYx. jy ho sky qF hr roË rfq ƒ kIrqn BI hovy. duishry dy ipwCoN clfxy dI koeI rsm bfkI nhIN rihMdI. (k) imrqk pRfxI df ‘aMgITf’ TMzf hox qy sfrI dyh dI Bsm asQIaF smyq AuTf ky jl ivwc pRvfh kr idwqI jfvy, jF AuQy hI dwb ky ijmIN brfbr kr idwqI jfvy. sskfr asQfn qy imRqk pRfxI dI Xfdgfr bxfAuxI mnfH hY. (K) aD mfrg, isafpf, PUhVI, dIvf, ipMz, ikiraf, srfD, buZf mrnf afid krnf mnmwq hY. aMgITy ivcoN Pulw cuwg ky gMgf, pqflpurI krqfrpur sfihb afidk QfvF ivwc jf ky pfxy mnmq hY .

afE, ibwpr vwloN pRcfry gey krmkFzF qy aMDivÈvfs dy hnyry ivwcoN inklky gurmiq anusfr imRqk sMskfr krIey . ieh nf hovy ik asIN vI gurmiq dy Ault krmkFzF qy aMDivÈvfsF vfly imRqk sMskfr krdy ies dunIaF qoN qur jfeIey aqy afpxy bwicaF ƒ vI iehI isiKaf dy jfeIey . ikMnf cMgf hovy jykr hryk iswK afpxy Gr sRI akfl qKq qoN pRvfinq ‘pMQk rihq mrXfdf’ dI iek kfpI rwKy aqy Aus ƒ pVHy.

ihMdU-mq anusfr aMqm sMskfr:

jdoN iksy ihMdU-Gr ivc koeI pRfxI mrn lwgdf hY, qF Aus dy puwqr iesqRI afidk vfrs ÈfsqRF dI dwsI mrXfdf anusfr Aus ƒ mMjy qoN hyTF lfh lYNdy hn . BuMÖy dwB ivCf ky Aus Auqy kwpVf ivCf dyx dI mrXfdf hY . Aus dy hwQ dI qlI AuWqy afty df dIvf rwK ky jgf dyNdy hn, qy dIvy ivc bRfhmx dI Bytf leI smrQf anusfr aiTafnI rupieaf afidk cFdI sony df iswkf pf dyNdy hn . ies mrXfdf df Bfv Auh ieh smJdy hn ik mrn vfly pRfxI dI afqmf ny agFh bVy hnyry pYNizaF ivcoN dI lMGxf hY, ijQy rfh-KihVf vyKx leI Aus ƒ cfnx dI loV pYNdI hY . mrn vyly Aus dI qlI AuWqy rwiKaf hoieaf dIvf Aus ƒ prlok dy pYNizaF ivc cfnx dyNdf hY . jdoN afdmI mr jFdf hY, qF Aus dy srIr df sskfr krn qoN pihlF jvF dy afty dy pyVy pwqlF Auqy rwK ky mxsy jFdy hn . bRfhmx purfx afidk dy mMqR pVHdf hY . sUrj vl mUMh kr ky pfxI dIaF culIaF BI Bytf kIqIaF jFdIaF hn . ieh Aus ivCVI rUh leI Éurfk ByjI jFdI hY . GroN qur ky msfxF qoN Aury awDvfty (awDmfrgy) imrqk df Pwtf BMuÖy rwK idwqf jFdf hY . GroN qurn lwigaF imwtI df iek korf BFzf nfl lY lYNdy hn . Aus awDmfrg qy Auh BFzf BMn dyNdy hn, aqy mry pRfxI df puwqr afidk bhuq AuWcI zrfAuxI afvfË ivc Dfh mfrdf hY . ies rsm dy hyT iÉafl ieh hY ik imrqk dI afqmf srIrk moh krky ajy Aus murdy dy duafly hI BONdI iPrdI hY . ies iBafnk Dfh nfl Aus ƒ zrFdy hn ik clI jfey . sskfr krn vyly bRfhmx iPr kuJ mMqR pVHdf hY . sskfr qoN ipwCoN bc rhIaF hwzIaF (asQIaF) hirduafr gMgf ndI ivc pfeIaF jFdIaF hn . ihMdU-iÉafl anusfr ijs dIaF asQIaF gMgf ivc nfh pYx Aus dI gqI nhIN huMdI . mrn ipCoN ñó idnF qk hryk pRfxI dI afqmf pRyq bxI rihMdI hY, aqy afpxy Cwzy GrF dy duafly hI BONdI iPrdI hY . ijnHF df koeI mrdf hY, AuhnF dy Gr ÈrIky ibrfdrI dy GrF ivcoN ËnfnIaF mrd rfq ƒ af ky sONdy hn . svyry pihr rfq rihMdI hI mry pRfxI df puwqr afidk AuWT ky Dfh mfrdf hY . ñó idn hr svyry iehI kuJ huMdf hY . ieh BI imrqk dI afqmf ƒ zrfx vfsqy kIqf jFdf hY . {not :—ijAuN ijAuN lok ivwidaf dy cfnx ivc isafxy huMdy jf rhy hn, ieh DfhF mfrn vflI rsm htdI jf rhI hY} . qyrHvyN idn imrqk dI ikiraf kIqI jFdI hY . acfrj af ky ieh rsm krFdf hY . ieh mrXfdf ivCuVI afqmf ƒ pRyq jUn ivcoN kwZ ky ipqr lok qk apVfx vfsqy kIqI jFdI hY . ÈfsqR anusfr iÉafl ieh bixaf hoieaf hY ik ipqr lok awpVn leI óöú idn lwgdy hn . pYNzf hY axizwTf qy hnyrf . ies vfsqy ikiraf krn vyly óöú dIvy vwtIaF qy loVINdf qyl ilaf ky rwK dyNdy hn . jdoN vyd-mMqR afidk pVHn dI sfrI rsm ho cukdI hY, qF Auh vwtIaF iekwTIaF hI qyl ivc iBAuN ky bfl idwqIaF jFdIaF hn, aqy ies qrHF mry pRfxI ƒ ipqr lok dy lMmy pYNzy ivc óöú idn cfnx imldf rihMdf hY . iehnF iekwTy bfly dIivaF qoN ielfvf BI CinwCr dyvqy dy mMdr ivc sfl Br hr roË dIvf jgfx leI qyl Byijaf jFdf hY . ikiraf vfly idn BI ivCuVI rUh dI Éurfk vfsqy ipMz Brfey jFdy hn . ikiraf vfly idn qoN lY ky iewk sfl hr roË bRfhmx ƒ Bojn Kuafieaf jFdf hY . not :—sskfr krn qoN ipCoN ikiraf vfly idn qk gruV purfx dI kQf BI krfeI jFdI hY . afm qOr qy qF bRfhmx ƒ bynqI kIqI jFdI hY ik afpxy Gr bYTy hI gruV df pfT krI jfx . vrHy ipwCoN mrn dI iQwq Auqy hI vrHIxf kIqf jFdf hY . Éurfk dy ielfvf ivCuVy pRfxI vfsqy BFzy bsqR afidk Byjy jFdy hn . sfrf sfmfn acfrj ƒ dfn kIqf jFdf hY . ies qoN ipCoN hr sfl srfDF dy idnF ivc Aus iQwq qy bRfhmxF ƒ Bojn Kuafieaf jFdf hY . ieh BI ivCuVy sMbMDI ƒ apVfx leI hI huMdf hY . jy koeI pRfxI bhuq Aumr df ho ky mry, poqiraF pVoqiVaF vflf ho jfey qF Aus df sskfr krn vyly Aus ƒ ‘vwzf krdy’ hn . ijs Pwty Auqy murdf cuwk ky lY jfeIdf hY, Aus Pwty ƒ sohxy kwpiVaF qy PwulF nfl sjFdy hn . murdf lY jfx vyly Aus dy AuqoN dI Aus dy poqry pVoqry afidk Cuhfry mKfxy pYsy afidk suwtdy hn . ies rsm ƒ ‘bbfx’ kwZxf afKIdf hY . purfx : purfx—ivafs irÈI jF Aus dy nfm hyT ivdvfnF dy ilKy hoey ieiqhfs nfl imly Drm-gRMQ . iehnF dI igxqI ñø hY . aqy Èlok cfr lwK . ivÈnU purfx anusfr purfx dy lwCx ieh hn—jgq dI AuqpwqI qy pRlY, dyvqf aqy ipqrF dI bMsfvlI, mnU dy rfj df smf aqy Aus df hfl, sUrj aqy cMdRvMs dI kQf,—ijs ivc ieh pMj pRsMg hox Auh purfx hY .

 ñø prfx ieh hn—ivÈnU purfx, pdm, bRhm, iÈv, Bfgvq, nfrd, mfrkMzyX, agin, bRhmvYvrq, ilMg, vfrfh, skMd, vfmn, kUrm, mqsX, gruV, bRhmFz, BivKX .

gruV-purfx: ihMdU mMndy hn ik hryk dyvqy df koeI Aucycf avfhn (svfrI) hY . ijvyN gxyÈ dI svfrI cUhf, bRhmf dI svfrI hMs, iÈv dI svfrI bYl . iesy qrHF gruV ivȃ dI svfrI mMinaf jFdf hY . gruV purfx ivc ivȃ afpxy avfhn gruV ƒ jm-mfrg df hfl suxFdf hY, qy afKdf hY— mrn ipCoN jIv pRyq jUn pRfpq krdf hY, aqy ies df srIr aMgUTy ijqnf ho jFdf hY . mry pRfxI vfsqy ipMz Brfxy ËrUrI hn . iehnF dI shYqf nfl pRyq df srIr ds idnF ivc hwQ Br bx jFdf hY . jdoN pRfxI mrn lwgy qF Aus ƒ ieÈnfn aqy sflgrfm dI pUjf krnI cfhIdI hY . sflgrfm sfry pfpF df nfs krdf hY . jy mrn vyly pRfxI dy mUMh ivc sflgrfm df crnfimRq pey, qF Aus dy sfry pfp dUr ho jFdy hn . ijvyN rUM dy Zyr awg dI iek icxg nfl sV ky suafh ho jFdy hn, iqvyN mrn vyly pRfxI lÌË gMgf afKx nfl hI mukq ho jFdf hY . pRyq-krm krvfx leI mry pRfxI dy sskfr qoN pihlF Aus df puwqr qy hor nËdIkI sMbMDI muMzn krn . ieh awq ËrUrI hY . pRyq dI Éfqr mMqR ky iql aqy iGAu dI ahUqI dyxI cfhIdI hY, aqy bhuq roxf cfhIdf hY . ajyhf krn nfl mry pRfxI ƒ suK huMdf hY . XfrF idn rfq-idn hr vyly dIvf jgdf rihxf cfhIdf hY . ies dIvy nfl jm-mfrg ivc cfnx huMdf hY . pRyq-krm krn nfl pRfxI ds idnF ivc hI sfry pfpF qoN Cutkfrf pf lYNdf hY . gruV purfx ƒ suxn qy suxfn vfly pfpF qoN mukq ho jFdy hn . ies purfx dy vfcx vfly pMizq ƒ kwpVy gihxy, gAU, aMn, sonf, ËmIn afidk sB kuJ dfn krnf cfhIdf hY, nhIN qF Pl dI pRfpqI nhIN huMdI . kQf suxfn vflf jy pRsMn ho jfvy, qF hy gruV ! dfn krn vfly Auqy mYN BI pRsMn ho jFdf hF .




.