.

Ó siq-nfm Ó
(iksLq qIjI)

jgqfr isMG jfck, afnryrI ieMtrnYÈnl iswK imÈnr

ieh iewk vKrI gl hY ik kudrqI inXm anusfr kudrq ivcly vKo vKry pdfrQF dy rUp rMg aqy jIa-jMqF dy srIr afidk pirvrqnÈIl hox krky ibnsnhfr hn. ies leI Dfrimk jgq dy pRcilq muhfvry ivc pdfrQvfdI sMsfrIaF dI surq ƒ prmfqmf vl AuWcf cuwkx dy ierfdy nfl, BfvyN, gurbfxI ivc vI idRstmfn jgq ƒ mdfrI dy Cl rUp Kyl, supny dy pdfrQF, bdlF dy prCfvyN aqy DUMey dy phfV nfl vI qulnf kIqI geI hY. ijvyN, gurvfk hn:

kUVu rfjf kUVu prjf kUVu sBu sMsfru ..

kUVu mMzp kUVu mfVI kUVu bYsxhfru ..{pM[ôöø}

iehu jgu DUey kf phfr .. qY sfcf mfinaf ikh ibcfir ..

Dnu dfrf sMpiq gRyh .. kCu sMig n cflY smJ lyh ..{pM[ññøö}

jig jIvnu aYsf supny jYsf jIvnu supn smfnM ..

sfcu kir hm gfiT dInI Coiz prm inDfnM ..{pM[ôøò}

nfnk khq jgq sB imiQaf ijAu supnf rYnfeI .. {pM[ñòóñ}

jo dIsY so sgl ibnfsY ijAu bfdr kI CfhI .. {pM[ñòóñ}

pRMqU, hkIkq ivwc smuwcy qOr qy ieh sfrI kudrq Aus df iewk atwl pRbMD hY . hsqI vfly rwb df ieh swc-muc hI hsqI vflf psfrf hY. ieh iewk prqwK scfeI hY aqy ies ivc sB kuJ mukMml hY. Bfv, ijqnf icr iksy jIv jF vsqU df rUp-rMg hY, Auh swc-muwc hoNd rKdf hY, aYvyN koeI imiQaf Brm nhI hY.

gurU-idRÈtI ivc idRÈtmfn jgq sfzy leI Aus avsQf ivc hI Cl-rUp hY, supny aqy DUMeyN dy phfV vFg hY, jdoN asIN aigafnqf vws isrjnhfr pRBU ƒ Bul ky ies ƒ Auhdy nfloN vwK krky dyKdy hF.

iehI kfrn hY ik afsf dI vfr ivc ÈRI gurU nfnk jI mhfrfj, ijQy pihlF ieh afKdy hn ik ieh sfrf jgq hY qF Cl, pr ieh Cl sfry jIvF ƒ ipafrf lwg irhf hY, Èihd vFg imwTf lwgdf hY, ies qrHF ieh Cl sfry jIvF ƒ zob irhf hY . hy pRBU! nfnk qyry awgy arË krdf hY ik qYQoN ibnf ieh sfrf jgq Cl hY:

kUVu imTf kUVu mfiKAu kUVu zoby pUru ..

nfnku vKfxY bynqI quDu bfJu kUVo kUVu ..{pM[ôöø}

AuQy, iesy hI vfr ivc pRBU pfqÈfh ƒ sMboDn krky afKdy hn ik hy swcy pfqÈfh ! qyry pYdf kIqy hoey KMz qy bRihmMz swcy hn. qyyry isrjy hoey cOdF lok aqy ieh byaMq akfr vI sdf iQr rihx vfly hn. qyry kMm aqy sfrIaF ivcfrF nfs-rihq hn. Bfv, isRÈtI sfjx vlf qyrf ieh islslf sdf leI atwl hY. (ikAuNik, Auh kudrq ƒ krqy nfloN vwK krky nhI vyKdy):

scy qyry KMz scy bRhmMz .. scy qyry loa scy afkfr ..

scy qyry krxy srb bIcfr .. scf qyrf amru scf dIbfxu ..

hy swcy pfqÈfh! qyrI pfqÈfhI qy qyrf drbfr atwl hn, qyrf hukm qy qyrf (ÈfhI) Ìurmfn BI atwl hn . qyrI bÉÈÈ sdf leI iQr hY qy qyrIaF bÉÈÈF df inÈfn BI (Bfv, ieh byaMq pdfrQ jo qUM jIaF ƒ dy irhf hYN) sdf vfsqy kfiem hY .

scf qyrf amru scf dIbfxu .. scf qyrf hukmu scf Purmfxu .. scf qyrf krmu scf nIsfxu .. hy swcy pfqÈfh ! lwKF kroVF jIv, jo qYƒ ismr rhy hn, swcy hn (Bfv, byaMq jIvF df qYƒ ismrnf—ieh BI qyrf iek aijhf clfieaf hoieaf kMm hY jo sdf leI iQr hY) . (ieh KMz, bRihmMz, lok, afkfr, jIa jMq afidk) sfry hI swcy hrI dy qfx qy Ëor ivc hn (Bfv, iehnF sBnF dI hsqI, sBnF df afsrf pRBU afp hY) . qyrI isÌiq-sflfh krnI qyrf iek atwl islislf hY; hy swcy pfiqÈfh! ieh sfrI rcnf hI qyrf iek nf muwkx vflf prbMD hY .

scy quDu afKih lK kroiV .. scY siB qfix scY siB joir ..

scI qyrI isPiq scI sflfh .. scI qyrI kudriq scy pfiqsfh .. {gu[gRM[pM[ôöó}

ies hkIkq ƒ asI ieAuN BNI ibafn kr skdy hF ik jy ‘ÃÄ ` rUpI sUrj swc hY qF Aus df nfmu rUp cfnx vI swc hY. jy kr pRBU rUpI smuMdr swc hY qF nfm rUp lihrF vI swc hn. hF ! ieh iek vKrI gl hY ik cfnx aMDyry ivc bdl jFdf hY aqy aMDyrf cfnx ivc. lihrF AupjdIaF BI hn aqy ibnsdIaF BI hn. pRMqU, ies df ieh arQ nhI ik AuhnF dI koeI hoNd nhI hY jF Auh koeI awKF df BulyKf hn.

cfnx hox vyly sB kuC df idsxf qy hryk cIË df cmk AuTxf aqy aMDyry smyN kuJ BI nfh idsxf qy hryk CY qy klqx df Cf jfxf, ‘cfnx` qy aMDyry` dI hoNd hI pRgtf hY, hor kI hY ? aMDyrf hovy qF afKdy hF cfnx dI axhoNd hY aqy cfnx hovy qF afKdy hF aMDyry dI axhoNd hY. ies df arQ iehI hY ik ieh dovyN hoNd rKdy hn.

smuMdr dy ql Auqy lihrF nfh AuT rhIaF hox qF hryk mnuK byVy afidk qy svfr ho ky smuMdrI sYr leI AuqÈfhq ho jFdf hY, pRMqU, ijs vyly aMDyrI jF jvfr-Bfty kfrn AucIaF AucIaF lihrF AuT rhIaF hox aqy AuhnF dy tkrfAu nfl iknfry Zih rhy hox qF iPr koeI ivrlf hI ihMmq krdf hY. ikAuNik, lihrF vloN byVy ƒ afpxy ivc lpyt ky Aultfey jfx df Éqrf hY.

amrIkf dy inAUXfrk ielfky ivc bhuq sfry smuMdrI qt (bIc) hn. pRMqU iehnF ivcoN jOhn nfmk qt (jOhnË-bIc) qoN smuMdrI nËfrf dyKx leI lok vDyry AuqÈk huMdy hn. EQy sB qoN vDyry rOxk huuMdI hY. ikAuNik, EQy ds-ds Puwt AucIaF qy BfrI lihrF AuTdIaF hn. ieAuN jfpdf hY ik smuMdr BI lihrF rfhIN afpxI hoNd df pRdrÈn kr irhf hY. so, lihrF ƒ dyK ky smuMdrI drÈkF df akRKq hoxf aqy smuMdrI sYr krn vfilaF df BY-BIq hoxf, AuhnF aMdr lihrF dI hoNd dy aihsfs df hI pRBfv hY.

hF ! ies ivc smJx vflI gl ieh hY ik ijvyN cfnx dI hoNd hY, pr sUrj krky aqy Auh BI sUrj nfloN vKrI nhI hY. lihrF dI hoNd hY, pr smuMdr krky aqy Auh BI smuMdr nfloN vKrI nhI hY. iqvyN hI, sMsfr dI hoNd hY, pRMqU inrMkfr krky aqy Auh BI inrMkfr nfloN vKrI nhI hY. ies aBydqf kfrn hI gurdyv jI mflk-pRBU ƒ ‘siq` khx dy nfl-nfl, Aus dy jgq rUp nfmxy ƒ BI swcf afKdy hn.

so, ies sfrI ivcfr qoN spÈt ho jFdf hY ik muZly rUp ivc BfvyN, kyvl isRÈtI df mUl aqy iek rs ivafpk pRBU (ÃÄ ) hI sdIvI ‘siq` hY. pRMqU, Aus df kudrq rUp nfmxf (nfmu), jo Aus dy shfry itikaf hoieaf hY, Auh BI iewk afisRq (siq) hY. ikAuNik, ieh sB kuJ Aus qoN vwK nhI hY. gurbfxI ivc ‘siq purKu qy iBMn n koAU` (gu[gRM[pM[ òõú) kih ky ies hkIkq ƒ hI pRgt kIqf igaf hY.

siqgurU jI qF spÈt ÈbdF ivc kih idqf hY ik pRBU dI hoNd smJx vfly ƒ Aus df ricaf jgq vI hsqI vflf idsdf hY. ikAuNik, siq srUp pRBU nfl sbMDq ho ky hryk vsqU hI siq-srUp ho jFdI hY. ‘suKmnI` ivclf hyT iliKaf pdf ies scfeI dI ivsQfr pUrvk ivafiKaf krdf hY. pdy df pfT hY :

crn siq, siq prsnhfr .. pUjf siq, siq syvdfr ..

drsnu siq, siq pyKnhfr .. nfmu siq, siq iDafvnhfr ..

afip siq, siq sB DfrI .. afpy gux, afpy guxkfrI ..

sbdu siq, siq pRBu bkqf .. suriq siq, siq jsu sunqf ..

buJnhfr kAu siq sB hoie .. nfnk, siq siq pRBu soie ..{gu[gRM[pM[òøô}

‘ÈRI gurU gRMQ sfihb drpx` ivc iehnF pfvn pMkqIaF dy arQ qrqIbvfr ies pRkfr ilKy hn :- pRBU dy crn sdf-iQr hn, crnF ƒ Cohx vfly syvk BI atl ho jFdy hn. pRBU dI pUjf iek sdf inBx vflf kMm hY, (so) pUjf krn vfly sdf leI atwl ho jFdy hn. pRBU df dIdfr siq (krm) hY, dIdfr krn vfly BI jnm mrn qoN rihq ho jFdy hn. pRBU df nfm sdf atwl hY, ismrn vfly BI iQr hn.

pRBU afp sdf hoNd vflf hY, Aus dI itkfeI rcnf BI hoNd vflI hY. pRBU afp gux (-rUp) hY, afp hI gux pYdf krn vflf hY.

(pRBU dI isÌiq sflfh df) Èbd sdf kfiem hY, Èbd ƒ Aucfrn vflf BI iQr ho jFdf hY. pRBU ivc suriq joVnI siq (-krm ) hY, pRBU df js suxn vflf BI siq hY.

(pRBU dI hoNd) smJx vfly ƒ Aus df ricaf jgq BI hsqI vflf idsdf hY. (Bfv, imiQaf nhI Bfsdf).hy nfnk ! pRBU afp sdf hI iQr rihx vflf hY.

Èfied iehI kfrn hY ik jdoN ‘ ÃÄ qoN gurpRsfid` qk dy ies sMpUrn mhFvfk ƒ, siqgurF vloN sMKyp srUp ivc iliKaf jFdf hY, qF ‘ÃÄ siq gurpRsfid` dy rUp ivc, ‘ ÃÄ ` qoN ‘gurpRsfid` qk dy drimafn vfly ‘ÃÄ ` dy hor sfry ivÈyÈx alop ho jFdy hn aqy kyvl ‘siq` Èbd hI rih jFdf hY. ikAuNik, muZly qOr qy qF kyvl ‘ÃÄ ` hI sdIvI siq hY, ‘nfmu` (jgq rUp nfmxf hY, ijs ƒ pRBU df srgux srUp liKaf jFdf hY,) Auh qF kyvl ‘ÃÄ siq` qy aDfirq hox krky hI ‘siq-srUp` mMinaf jFdf hY.

gurieqhfs ivc iËkr hY ik jd ÈRI gurU rfm dfs jI mhfrfj, agsq ñõøñ ƒ gurU nfnk gurafeI-CqR ÈRI gurU arjn dyv jI mhfrfj dy sIs qy Julf ky joqI-joiq smfey qF AuhnF dy srIrk ivCoVy kfrn gurisK pRymI bhuq ibhbl avsQf ivc ivcrn lgy.‘mihmf pRkfÈ` anusfr, BfvyN, gurdyv jI isK sMgqF ƒ ieh adyÈ dy gey sn ik ‘mm pfCY Bjn kIrqn krnf . Èok ibEg mn mih nhI Drnf.` pRMqU, ÈrDflU-jn iPr BI bhuq Èokfqr sn aqy aYsf hoxf suBfivk hI sI.

gurU dr qoN vrsoey Bwt ‘hirbMs` jI aijhy ÈrDflUaF ƒ smJfAuNdy hoey kih rhy sn ‘‘kAux afKdf hY ik ÈRI gurU rfmdfs jI mhfrfj moey hn ? Auh qF gurU nfnk, gurU aMgd qy gurU amrdfs jI ƒ iml ky, Bfv, AuhnF dI isiKaf qy aml krky hrI ivc lIn ho gey hn. jgq ivc sfry pfsy AuhnF dI ÈoBf psr rhI hY``. Aus dy ÈrDf iBwjy bol hn :

imil nfnk aMgd amr gur, guru rfmdfsu, hir pih gXAu ..

hirbMs, jgiq jsu sMcr´Au, su kvxu khY, sRI guru muXAu ..

{gu[gRM[pM[ñôúù}

afiÉr iewk idhfVy svyr dy siqsMg AuprMq ÈRI gurU arjn dyv jI mhfrfj ny sRbwq pRvfr aqy ÈrDflU siqsMgIaF ƒ ivÈyÈ qOr qy afpxy pfs bulfieaf. hËUr ny idlfsf idMidaf hoieaF sfiraF ƒ smJfieaf ik dyKo ! DMn DMn ÈRI gurU rfmdfs jI mhfrfj myry pUjÎ ipqf jI vI sn aqy quhfzy vFg ‘gurU` vI. myry nfl sgoN dUhrf irÈqf sI. ibMdI BI aqy nfdI BI. ÈrIrk BI aqy ÈbdI BI.

ies leI aYsf nfh smJo ik AuhnF dy ÈrIrk ivCoVy df myry idl Auqy koeI asr nhI hoieaf. pRMqU, hkIkq ieh hY ik jdoN vI iksy ƒ gurU dI bKiÈÈ sdkf gur-Èbd dI rOÈnI ivc afqm-igafn huMdf hY, aqy Aus dy sfhmxy pRIqm pRBU dy cilq pRgt hox lgdy hn, Bfv, Auh, sMsfr rUpI Kyl (clq) ƒ kuJ smJx lgdf hY qF iPr Auh, hr smyN aMqr-afqmy inhfl hoieaf rihMdf hY. Aus dy ihrdy aMdr iKVy hoey kMvl dI qrHF iek sdIvI ivgfs bixaF rihMdf hY.

kudrqI inXmF muqfibk GtdIaF GtnfvF, Aus leI duK df kfrn nhI bxdIaF . ikAuNik , Aus ƒ aslIaq df boD hox lgdf hY. Auh jfx lYNdf hY ik pRBU sdf kfiem rihx vflf hY aqy gupq jF pRgt, inrgux jF srgux, jnm jF mrx, iehnF sfry rUpF ivc Auh afp hI Kyl irhf hY. idRÈtmfn jgq dy rMg rUp hI bdldy hn, Aus dI hoNd qF EvyN hI bxI rihMdI hY:

siq siq siq pRBu soeI .. sdf sdf sd afpy hoeI ..

cilq qumfry pRgt ipafry, dyiK, nfnk, Bey inhflf jIAu..

{gu[gR[pM[ñúô}

hF ! pRBU ipafiraF qy BI kdI ikdfeIN AudfsI dIaF GVIaF af jFdIaF hn. pRMqU, AuhnF dI AudfsI df kfrn sMsfirk sbMDI aqy Dn-pdfrQ df ivCoVf nhI huMdf, sgoN, Auh qF qdoN Audfs huMdy hn, jdoN AuhnF aMdr pRBU ivCoVy df aihsfs pRbl huMdf hY. BfvyN, AuhnF aMdrly ies ivCoVy dy aihsfs ivc hI pRBU-imlfp Cuipaf huMdf hY. pRMqU, imlx dI ipafs ieqnI iËafdf huMdI hY ik idl ƒ cYn nhI afAuNdf. nyqR sjl hox lgdy hn. ibRhuM Bry ihrdy ivcoN AuTIaF hUkF bynqI df rUp aiKiqafr kr lYNdIaF hn.

Auh pRBU kMq dy snmuK iesqRI-rUp ho ky afKdy hn ik ‘‘hy ! ipafry kMq jIAu ! sux, mYN iek bynqI krdI hF. qyry kOqk-qmfÈy vyK vyK mYN TwgI geI hF. iehnF ny myrf qn-mn moh ilaf hY. pr, hux iehnF ƒ dyK dyK ky BI myrf icq nhI prcdf. ies leI mYN Audfs ho geI hF. ikAuNik, qyry imlfp qoN ibnF hux DIrj nhI af rhI. mYN smJdI hF ik ivCoVy df kfrn BI myry afpxy bury krm hn, pr, quM guxvMqf, sd-juafn qy dieaflU hYN, ies leI qUM myry aAugxF ƒ nfh icqfrdf hoieaf imhr krky myry ihrdy Gr ivc af vs``. ies vfrqflfp df aDfr hyT iliKaf CMq hY:

iek ibnAu krAu jIAu, suix kMq ipafry ..

myrf mnu qnu moih lIaf jIAu, dyiK clq qumfry ..

clqf qumfry dyiK mohI, Audfs Dn ikAu DIrey ..

guxvMq nfh dieaflu bflf, srb gux BrpUrey ..

ipr dosu nfhI suKh dfqy, hAu ivCuVI buirafry ..

ibnvMiq nfnk dieaf Dfrhu, Gir afvhu nfh ipafry .. {gu[gR[pM[òô÷}

mnmohn pRBU dy ricq mn ƒ moh lYx vfly sMsfr rUpI Kyl-qmfÈy dy anyk cilqF ivcoN imRqU BI iek bhuq vzf clq hY. ijs qoN sfry jIa-jMq hI BY-BIq hoey pey hn. ‘clq` df arQ huMdf hY cilqr qy clfiemfn. jF ieAuN khIey ik iksy vloN kIqy jfx vflf ivKfvy-mfqR Auh krm, jo iek Cl dI qrHF hovy aqy bdlxhfr hovy. jfpy kuJ hor, pr hovy kuJ hor. ijvyN iksy bhurUpIey df Kyl.

ijhVf mnuK bhurUpIey dy Kyl ƒ nhI smJdf, Auh qF Aus dy qlvfrDfrI iksy iBafnk rUp ƒ dyK ky zrdf hoieaf Bwj skdf hY. pRMqU, ijhVf Aus dI aslIaq ƒ smJdf hY, Aus vloN ieh qF ho skdf hY ik Auh svFgI vloN bfÉUbI sihq kIqy prdÈn ƒ slfhuMdf hoieaf vfh vfh kih AuTy, pr, Auh zry gf nhI.

iesy qrF bRhm-igafnI lokF dI idRÈtI ivc ‘mOq`, pRBU dy iewk Kyl qoN vD kuJ vI nhI hY. ikAuNik, ies kudrqI pRikiraf ivc ibnsdf kuJ BI nhI, kyvl, iek prIvrqn hY. ieh iewk pwkI gl hY ik

‘mrxhfru ieh jIarf nfhI `.

BfeI ! prmfqmf nfl ZUMgI sFJ pf ky ijAUx vfly iksy gurmuK ƒ iml ky by-Èwk ivcfr kr lvo. qhfƒ aslIaq df pqf cl jfeygf. ikAuNik, jy qusI Aus nfl iksy vI ivakqI dy mrn dI gl krogy qF Auh hsdf hoieaf suafl KVf kr dyvygf ik ies ivc miraf kOx ? Aus dy bol hoxgy :

kAunu mUaf ry kAunu mUaf ..

bRhm igafnI imil krhu bIcfrf iehu qAu clqu Bieaf ..ñ.. rhfAu .. {gu[gR[pM[øøõ}

so, Bwt hirbMs jI df kQn shI hY ik ‘guru rfmdfs hir pih gXAu` aQvf, ‘kvn khY ÈRI gur muXAu ?` ÈRI gurU rfmdfs jI mhfrfj, hrI ivc hI ijAuNdy sn aqy hux BI hrI ivc smfey hn. BfeI ! smfAuNdy qF sfry Aus ivc hI hn, ikAuNik, ieh sfry jIvn rUp diraf inkly jU hrI smuMdr ivcoN hn. ‘jpu` ivwc hrI-srUp gurU nfnk sfihb jI mhfrfj dy ieh Bfv rKdy aMimRq bol vI hn:

kIqf psfAu , eyko kvfAu .. iqs qy hoey lK dirafAu ..

Prk kyvl ieqnf hY ik iek qF siqgurU jI mhfrfj vFg hoÈ ivc smfAuNdy hn, ies leI AuhnF ƒ anMdq dyKIdf hY, iewk byhoÈI ivc smfAuNdy hn, ies leI Auh jIvn Br duKI dyKIdy hn. ikAuuNik, anMd qF hoÈ ivc hY, byhoÈI ivc nhI.

hy BfeI ! jdoN asIN aYsf smJdy hF ik koeI pRfxI mr igaf hY, asl ivc huMdf ieh hY ik Aus dy pMj-qwqI srIr ivcoN suafsF dy rUp ivc vihMdI hoeI pvn (hvf), pvn ivc ivc iml jFdI hY. srIr ivclf Drq rUp imwtI df aMg, srIr ƒ jlfAux jF dPnfAux AuprMq DrqI ivc iml jFdf hY aqy iesy qrF bfkI dy qwq. srIr aMdrlI rwbI-joiq (ÈkqI), ijs ƒ afm-qOr qy jIvfqmf vI ikhf jFdf hY, afpxy srb-ivafpk rUp ivc vlIn ho jFdI hY.

so, ies leI qusIN afp hI ivcfrhu ik mfnvI srIr dI aijhI kudrqI pRikiraf ivc sfzy rovx df aDfr kI hY ? asIN iks ƒ roNdy hF ? ikAuNik, ibnisaf qF kuJ vI nhI. ies leI mUey ƒ roxf iewk BulyKf hY :

pvnY mih pvnu smfieaf .. joqI mih joiq ril jfieaf ..

mftI mftI hoeI eyk .. rovnhfry kI kvn tyk ..ñ..{gu[gR[pM[øøõ}

hy BfeI ! ieh jgq qF krqfr ny iewk Kyz rcI hoeI hY. Aus krqfr dy kdy nFh Kqm hox vfly hukm ivc hI jIv ieQy afAuNdy qy jFdy rihMdy hn. AuNÖ, jIvfqmf kdy mrdf nhI, arQfq, kdy nfs nhI huMdf, ikAuNik, ieh rwbI aMÈ hY. ies df aslf sdf kfiem rihx vflf hY. ies leI ieh mrn-jog vI nhI hY :

iehu qAu rcnu ricaf krqfir .. afvq jfvq hukim apfir ..

nh ko mUaf n mrxY jogu .. nh ibnsY aibnfsI hogu ..ó..{gu[gR[pM[øøõ}

hy BfeI ! qusIN ies jIvfqmf ƒ ijho ijhf smJ rhy ho, ieh Auho ijhf nhI hY. mYN Aus mnuK qoN kurbfn hF, ijs ny ieh aslIaq smJ leI hY. mukdI gl, gurU pfsoN ijs df BulyKf dUr ho igaf hY, Auh smJ jFdf hY ik nf koeI mrdf hY aqy nf hI koeI afAuNdf qy jFdf hY:

jo iehu jfxhu so iehu nfih. jfnxhfry kAu bil jfAu ..

khu nfnk guir Brmu cukfieaf .. nf koeI mrY n afvY jfieaf ..ô.. {gu[gR[pM[øøõ}

ijvyN, koeI motr mkYink afpxI vrkÈfp ivc motr ieMjx ƒ KolH ky Aus dy purijaF ƒ vKry vKry AuhnF zwibaF ivc sMBfl dyvy, ijQy ijQy Aus qrHF (tfeIp) dy purjy pihlF BI pey hoey sn. hux aijhf hox qy AuQy KVHf koeI axjfx ivakqI kih skdf hY ik ieMjx nfs ho igaf hY. mkYink ny ieMjx Kqm kr idqf hY.

Auh aYsf vI kih skdf hY ik ieMjx dI koeI hoNd hI nhI rhI. ikAuNik, Aus ƒ hux ieMjx df jo pihlf bnfvtI rUp sI, jo ieMjx df iek akfr sI, Auh nhI ids irhf . pRMqU, iek mkYink dI idRÈtI ivc kuJ BI nhI ibnisaf. Auh khygf, BfeI ! kuJ BI nhI hoieaf. aYvyN Èor nfh kr. lY, huxy dyK kI bxdf hY. Auh, purijaF ƒ joV ky muV Ausy qrHF df nvF ieMjx iqafr kr idMdf hY.

iblkul eysy qrF, kfdr krqy dI kudrq ivc vrq rhy iewk-rs bRhmMzI inXm (rwbI-hukm) anusfr, kudrq dy hryk aMg ƒ nvInqf, ÉUbsUrqI qy sMpUrnqf bÉÈx leI, jo pirvrqn ho irhf hY, jo rUp-rMg bdl rhy hn, kyvl Aus ƒ dyKidaF hI jgq ƒ nfÈvMq mMinaf jf irhf hY aqy sfzI BfÈf ivc Aus pirvrqn ƒ jnm mrn aQvf Aupjnf qy ibnsnf ikhf jf irhf hY. pRMqU, hkIkq ivc ibnsdf kuJ BI nhI hY.

ikAuNik, isrjnhfr pRBU dy bxfey hoey sMjog-rUp kudrqI inXm anusfr, Aus dI ivafpk-swqf qy qwqF dy joV sdkf koeI bxqr bxdI hY, koeI cyqMn vjUd hoNd ivc afAuNdf hY aqy iPr ivjog-rUp kudrqI inXm anusfr jd Auh bxqr ibKrdI hY qF ijvyN koeI GVf Bjdf hY qF Aus ivclf akfÈ-qwq, ijs ƒ Gtf-akfÈ ikhf jFdf hY, suBfivk hI srb-ivafpk akfÈ df Bfg bx jFdf hY. iblkul, iqvyN hI srIr ivclI rwbI joq dI aMÈ, ijs ƒ afqmf vI ikhf jFdf hY, Auh srb-ivafpk mhF-joiq ivc aqy sfry qwq, kudrq ivKy ivafpk afpxy mUilk-qwqF ivc smf jFdy hn.

so, ies sfrI ivcfr qoN iswD huMdf hY ik jgq dI iksy vI idRÈt aqy aidRÈt cIj dI hoNd nhI ibnsdI, kyvl AuhnF dy bfhrly rUp-rMg hI bdldy hn. ikAuNik, idsdy axidsdy sfry jgq df jo mUl-qwq (original source) hY, ijs ƒ gurbfxI ivc ‘nfmu-qwq` aqy ‘iqRBvxsfr` vI ikhf hY, Auh sdIvI hoNd vflf hY. sdf kfiem rihx vflf hY. ---cldf




.