.

pMQ ikWQy qoN ikWQy (Bfg 2)

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

isMG sjo –- isWK sjo –- isMh sjo G-003

isMG aqy isMh –- cyqy rhy! jdoN koeI vI sLbd apxI ivsLys jgHf lY lYNdf hY qF iPr Ausdy hor arQ jF Aus leI lPLjLF dy adl bdl aqy anuvfd nhIN rih jFdy. jdoN gurU pfqsLfh ny bKisLsL krky sfzy nfvF nfl lPjL ‘isMG’ aqy ‘kOr’ pWky kr idWqy qF ienHF df adl bdl nhIN kIqf jf skdf. ieh lPLjL isWK bIbI jF vIr vfsqy AusdI pRvfrk iekfeI dy sUck hn aqy apxI vWzI mhfnqf rKdy hn. iehI kfrn hY ik lPLjL ‘isMG’ dy bdly isMh, tfeIgr jF lfien afid AuWkf gLlq hn aqy nhIN vrqy jf skdy ijvyN ‘pRdIp isMh’ ‘jgjIq lfien’ jF ‘hrnfm tfeIgr’ afid. Auh kyvl ‘pRdIp isMG’ ‘jgjIq isMG’ jF iPr ‘hrnfm isMG’ hI hoxgy. iesyqrHF ienHF df sMboDn ‘pRdIp isMh’ ‘jgjIq isMh’ ‘hrnfm isMh’ afid vI nhIN krny? sfnUM ies pfsy ivsLysL iDafx dyx dI loV hY.

isMG sjo, isWK sjo- ikWDry vI KMzy dI pfhul df smfgm (aMimRq sMcfr) ho irhf hovy, AuQy bYnr, hYNzibWl, iesLiqhfr imlxgy "aMimRq CWko-–isMG sjo". iesdf isWDf mWqlb qF iehI bixaf ik asIN isWK qF hF hI aqy isWK hox leI pfhul lYxI jLrUrI nhIN. pfhul lYky qF asF ‘isMG sjxf hY’; jdoN idl krygf, jdoN sfzf mn mMnyNgf’ pfhul lY lvFgy. ieWQy hI bWs nhIN, asIN ieh vI khI jf rhy hF "aMimRq Cwkky-Kflsy sjo" "aMimRq CWkky Kflsf pMQ ‘c sLfml hovo" "aMimRq Cwkky-gurU vfly bxo".

hflFik ies dy leI asl lPLjL hY aqy kihxf cfhIdf hY "pfhul lvo-isWK sjo’ jF iPLr ieh kihxf cfhIdf sI ‘pfhul lYky-isWK sjo’. asF "KMzy dI pfhul lYxI hY isWK sWjx aqy ‘bfxI aMimRq nUM afKrI suafsF qIk apxf afp smrpx krn leI. drasl ieh apxy afp ‘c iek sMpUrx ‘qy vWKrf ivsLf hY aqy gurmWq pfT nM: 92 qy 152 "nfnk aMimRqu eyku hY…" aqy "aMimRqu hir kf nfmu hY[[[" ‘c inBfieaf igaf hY. isWK aKvfAux vfsqy sfzy leI pfhul lYxI jLrUrI hY; ies leI ieh ivsLf ivsLysL iDafn mMgdf hY. ieQy kyvl kuJ iDafn puafAuxf hI jLrUrI smJdy hF.

asIN isWK qF hF hI[[ aj anykF pRvfr ibnF pfhul bYTy hn Aus leI ijLmyvfr kOx hY? hWQly ivsLy anusfr jdoN asIN afp hI mMnI bYTy hF aqy iek qrIky pRcfrI vI jf rhy hF "aMimRq Cwkxf qF hr iksy dI afpxI mrjLI qy hY, koeI CWky jf nf CWky". iPLr cfhy ijhVy nhI CWk rhy, AunHF ivcoN bhuqy Auh vI hn jo sfPL kihMdy hn "cUMuik asF ajy pfhul nhIN leI… asIN ajy Kflsy nhIN… asIN ajy isMG nhIN swjy" asIN qy ajy kyvl isWK hI hF, ies leI sfzy leI ajy inwqnym jrUrI nhIN Auh qF aMimRqDfrIaF leI jLrUrI hY" afid.

ieh vI ikhf jf irhf hY "gurU nfnk pfqsLfh qoN lYky 1699 dI ivsfKI qIk qF sfry isWK hI sn, AuhnF ikhVf aMimRq CWikaf sI". Auh vI hn ijhVy ies glq nfhry nMU ieMnf nIvF iKwc ilafAuNdy hn ‘aMimRq Cwkky qF koeI-isMG jF Kflsf sWjdf hY, pr asIN isWK qF hF hI. asIN mMndy qF gurU nfnk-–gurU gRMQ sfihb jI nMU hI hF, kI hoieaf jy asF kys nhIN rKy, hF qF asIN vI pWky isWK-isWK vfsqy vfl rKxy jLrUrI nhIN’. anykF ny apxy nfvF nfl isMG-kor ilKvfAuxf hI bMd kr iWdWqf hY; puCo qF AuWqr imldf hY "ajy, asF ikhVf aMimRq Cwikaf hY-isMG kOr qF aMimRq Cwkx qoN bfd jLrUrI hn, pihlF nhIN". anykF sLrfb-ivWBcfr ‘c zuWby pey hn, kyvl iesy gumrfhkun pRclx dI tyk lY ky. puCo qF juafb imldf hY, "ieh pfbMdI qF pfhulDfrIaF (aimRqDfrIaF) qy hY, asIN vI jdo pfhul lvFgy, pIxI bMd kr dyvFgy"y afid[[.

asl ‘c, ieh sB glF iesy gumrfhkun nfhry dI hI krfmfq hn. iesy hI glq nfhry df isWtf hY ik isWK Drm dI jnmBUmI pMjfb dI bhuqI isWK jnqf vI aj isr-mUMh munvfeI bYTI hY. ivdysLF ‘c qF ieh hwd hor vI twp cuWkI hY. afiKr isWK ivroDIaF nMU hor kI cfhIdf hY? ies sfry dI buinafd qF, asIN afp hI iqafr krky dy rhy hF. iesdy leI bIj qF asIN afp boeI bYTy hF.

ieh nfarf apxy afp ivc sfbq kr irhf hY ik aj isWK Drm ivc gurbfxI-gurmWq soJI bfry ikMnI aigafnqf vWD cuWkI hY. iesy df nqIjf hY-CotI qoN CotI aigafnqf vI sfzI kOm ivc aj Byz cfl dIaF hWdF tWp jFdI hY. sfzf isWKI bfry josL aqy sfzI lgx, sfzy aMdroN isWKI jIvn dI aMdrUnI sFJ qoN KflI ho cuWkf hY. kyvl AuprlI qih bfkI hY jo iksy smyN vI PWt skdI hY. Ausy df nqIjf hY ik afm isWKF aMdr josL aqy aKOqI lgx qF aWj vI TfTF mfr rhI hY pr pMQ aMdr isWKI dUr dI gl huMdI jf rhI hY, pUrf pMQ, apxy srUp qoN vI KflI huMdf jf irhf hY.

ieh pMQ vfsqy kVI cyqfvxI df smF hY. iksy ny ieh nfarf sLurU kIqf, ‘aMimRq CWko, isMG sWjo’. iehI nfarf ies qoN agy tuiraf qy bx igaf "aMimRq Cwkky-Kflsy sjo" "aMimRq Cwkky-Kflsf pMQ ‘c sLfml hovo" "aMimRq Cwkky-gurU vfly bxo". nqIjf ieh hoieaf ik rfqo rfq ‘c sfry pMQ aMdr ieh nfarf, kOVI vyl dI qrHfN PYl igaf. CUq dI bImfrI dI qrHF dyKdy-dyKdy, iesdy iktfxU sfry pMQ ‘c iesqrHF PYl gey ik iksy nMU socx dI vI Pursq nhIN ik afiKr asIN kih kI rhy hF? iesdy arQ kI hn aqy oiesdf nqIjf kI af irhf hY. afm gurduafrf kmytIaF jF isMG sBfvF qo lY ky vwzIaF vwzIaF gurduafrf kmytIaF, pRcfrk jWybMdIaF aqy lIzr sfihbfn iesdI pwkV ‘c afey pey hn. sfry pfsy iehI suxfeI dy irhf hY "aimRq Cko,– isMG-sjo" "aMimRq Cwkky-Kflsf pMQ ‘c sLfml hovo" "aMimRq Cwkky-gurU vfly bxo" pr dUjy pfsy pMQ df srUp vI ndfrd huMdf jf irhf hY, pMQ guMm huMdf jf irhf hY-ikAuyNik ieh ju mMn ilaf igaf "pfhul ibnF (aMimRq CWky ibnF) asI sfry isWK qF hF hI".

isWK aqy isMG? sWcfeI ieh hY ik pihlF asIN srUp ‘c afAuNdy hF qF hI sfnMU pfhul lYx df hwk imldf hY. iesqrHF pfhul lYx qoN bfd asIN isWK Drm ‘c pRvysL krdy hF, isWK sjdy hF. ivsfKI sMn 1699 nMU dsmysL jI ny sfzy nfvF ‘c qbdIlI kIqI. sfzy nfvF nfl ‘isMG aqy kOr’ lgfieaf. sMsfr ny sfnMU ‘isMG jI’ krky vI bulfAuxf sLurU kr idWqf. iesqrHF isWK aKvfAux df hwk qF sfnMU pRfpq hI Audo huMdf hY jdoN asIN apxf ‘qn mn Dn’ gurU gRMQ sfihb jI dI isiKaf nMU arpx krdy hF. jdoN sfzf jIvn gurU pfqsLfh dI isiKaf dy dfiery ivc bwJdf hY. iesy df nfm aj "aMimRq Cwkxf" hY pr iesdf asl nfm hY ‘KMzy dI pfhul’ lYky ‘isWK sjxf’. ivsfKI sMn 1699 qIk iesy hI ‘KMzy dI pfhul’ df srUp "crx pfhul" sI. ivsfKI sMn 1699 qoN iesdf nfm "KMzy dI pfhul" ho igaf. mWqlb AuhI sI jo pihly pfqsLfh qoN "crx pfhul" df sI-Bfv pRBU bKsLI mnuWK dI aslI sLkl nUM Dfrn krnf aqy apxy afp nMU gurbfxI gurU dI isiKaf dy arpx krnf. kuirhqF qoN bcxf aqy inWqnymI hoxf. iehI hY sfzf ‘isK swjxf’, AusqoN pihlF asIN isWK nhIN, blik sLrDflU hF. sfzy iesy aigafnqf BrpUr pRcfr df hI isWtf hY-ijs kOm ‘c kdy koeI ibnF pfhul nhIN sI, sfrI kOm ‘pfhul DfrI’ sI. pfhul ibnF asIN isWK aKvfAux df hwk vI nhIN sI rKdy pr aj 95% qoN Aupr kOm ibnF pfhul hY aqy aglI pnIrI ‘sPf-cwt’.

‘pfhul lvo-isWK sjo’-muWkdI gl pfhul lYky asIN gurU gRMQ sfihb jI nMU gurU Dfrn krdy hF. iesqrHF sfnMU hWk imldf hY isWK aKvfAux df. ies vfsqy asl lPjL hoxf hY "pfhul lvo- isWK sjo" jF "pfhul lYky- isWK sjo" qfik ivWgVy hflfq ‘c hriek gurU ky isWK nMU cyqf krvfieaf jf sky ‘jykr Ausny isWK aKvfAuxf hY qF iesdy leI Aus vfsqy pfhul lYxI jLrUrI hY aqy ibnF pfhul koeI isWK nhIN huMdf.

qF qy sfnUM smJ lYxf cfhIdf hY ik aMimRq Cko-isMG sjo’ vflf nfarf sfzI qWbfhI nUM sdf aqy sfzI aigafnqf ‘qy Byz cfl df sbUq hY. isWK ny ivcfrvfn bnxf hY, Byzcfl df isLkfr nhIN hoxf. qFqy lPjL hY ‘pfhul lvo-isWK sjo’ .

ijs kOm ivcoN srUp bdly KoprIaF AuqrvfAux vfly qF inWq pYdf huMdy sn

pr kysF bfry koeI iek vI lPLjL suxn nUM iqafr nhI sI huMdf pr aj:

piqWqpuxf sfzy qy hI hfvI ikAu?

igafn df Drm, igafn qoN ibnF ikvyN bcy? aj isWK Drm ‘c piqWqpuxf isLWKrF qy puWj cuWkf hY ‘qy ieh luWkI-CuWpI gl nhIN rih geI. afiKr ikAuN? keIaF ny qF KuWly afm ilK vI idWqf hY ik kuJ smyN bfd, isWK dy srUp nUM dyKxf hovygf qF iksy ajfieb-Gr coN hI dyiKaf jf skygf. kuwJ qF ieQoN qIk idWl hfr cuWky ‘qy kihMdy suny hn ‘kuJ smyN bfd sLfied isWK dI pihcfx Ausdy gfqry ikRpfn jF dfVHy-dWsqfr vfly srUp qoN nhIN, blik gl ‘c pey pMj-kkfrF vflIaF insLfnIaF qoN hI ho skygI. kI sfzy vfsqy ieh aMdfjLy aqy iesqrHF sunxf hI bfkI rih cuWkf hY jF iPLr iksy AudWm dI vI loV hY?

ieh hflq aj Aus kOm dI hY ijs ivco vWzy vWzy qsIhy sihky sLhIdIaF dyx vfly qF byaMq sn pr srUp bfry kdy koeI nIvIN ibrqI vI nhIN sI rKdf. ies bfry jLfihrf kfrn qF bhuq hn pr asl kfrx jo AuWGV ky sfhmxy afAuNdf hY Auh hY ik isWK Drm-igafn df Drm hY aqy iksy vI igafn dI iqafrI, hr mnuWK nUM arMB qo aqy apxy afp qoN hI krnI huMdI hY.

iksy arQ-sLfsqRI df bWcf qF hI arQ-sLfsqRI bx skygf jykr Auh apxy bfpU dI qrHF-afp muZoN ieWk-do qoN igxqI sLurU kry, AuMJ nhIN. zfktr bnx leI zfktr dy apxy bWcy nUM vI apxI pVHfeI df arMB ky:jI: qoN aqy agy jfky aYm:bI:bI:aYs afid sB Ausy qrHF hI krnf hovygf ijsqrHF ik Ausdy bfpU ny kIqI sI. iehI gl sfieMsdfn, aYzminstRytr, PLOjI blik hriek igafn Aupr lfgU huMdI hY. pRvfr ‘c mF-bfp jF vWizaF dI kIqI pVHfeI nvyN jnmy bWcy nUM iksy hWd qWk shfeI qF ho skdI hY, pr hr bWcy nUMN apxI pVHfeI nrsrI-ky:jI qoN afp hI arMB krnI huMdI hY. iPLr Ausdf bfpU jF Gr vfly BfvyN iMkMnIaf vI izWgrIaF-izplomy pRfpq ikAuN nf rhy hovx. bfvjUd ies sfry dy, ibnF pVHfeI Auh bWcf inrf anpWVH-guafr hI rih jfvygf.

TIk iehI gl kyvl sMsfrk igafnf leI hI nhIN, smgR igafnf dy jnm dfqy rWbI igafn Auopr vI lfgU huMdI hY. isWK Drm rWbI igafn qy krxI df Drm hY, ies vfsqy isWK df bWcf vI isWK qF hI rih skygf jykr gurbfxI aDfrq isWkybMd gurU dI isWiKaf aQvf gurbfxI igafn AusnUM jnm qoN hI pusLq-dr-pusLq jog vWsIly ‘qy nIXmq ZMg nfl imly. ieQoN qIk ik gurbfxI’ kyvl rWbI igafn hI nhIN blik mnuWK dI ‘jIvn-jfc’ vI hY. cMgI gWl hY jykr ‘grbfxI jIvn jfc’ vflf kuJ igafn AusnUNM pWikaf-pWkfieaf apxy pRvfr dI rihxI qoN iml sky. qF vI ieh nhIN ho skdf ik jIvn-jfc vfly ies rWbI igafn BrBUr Drm ‘c jIAux vflf bWcf ibnf isWkybMd gurbfxI igafn vflI jIvn-jfc qoN ibnf bhuqI dyr ‘isWK’ rih sky.

aWj qF isWK bWcy dI ieh muWZlLI loV AusnUM donFN pfisaF qoN pUrI nhIN ho rhI-nf pMQ jF Ausdy gurU bKsLy ‘isMG-kOr’ vfly ‘isWK pRvfr’ qoN aqy nf hI jnm dyx vfly mfipaF qoNN. hWQlf pRfjYkt iesy pfsy iek pRBfvI qy nvIN qrHF df jWqn hY.

mOlI aqy kVf G-004

hor qF hor, keI vfrI kuJ ajyhy sWjx vI imldy hn, klfeI ‘c kVf qF pfieaf huNdf hY aqy Ausdy nfl hI bWJI huMdI hY-mOlI. ies ajIb jhy qfl myl qoN smJ afAuNdy dyr nhIN lgdI ik ajyhy sWjxF nMU nf mOlI dy arQ pqf hn aqy nF hI kVy dy.

kVf-iek mYzl- cyqy rhy! klfeI ivc lohy df kVf, gurUdr ivc ivsLvfs rWKx vfilaF leI ieWk ijWqy hoey mYzl dI inafeI aqy pMjvF kWkfr vI hY. dsmysL ipqf ny, vydvy vflI ieiqhfsk sfKI anusfr, isKF df ieimiqhfn ilaf. isWK 100% nMbr lYky pfs hoey. isWKF ny sfbq kr idWqf ik Auh hun snIcrF-mMglF-sLMgRFdF-pUrnmfsLIaF-misaFvF nMU nhIN mMxdy. ieh sfry iQWqF-vfrF dy BulyKy, sgn-rIqF, suWcF-iBWtF, jfq-pfq, vrx-vMz ‘qy vihm-Brm, kyvl dyvI dyviqaF dI pUjf arcf qo pYdf huMdy hn. ies sfry dy Ault isWK, kyvl aqy kyvl ieWk akflpurKu dy hI pujfrI hn. Auh dyvI dyviqaF dI hod ivc hI ivsLvfs nhIN rKdy. ivsfKI 1699 dI ieiqhfsk Gtxf smyN kVy nMU pMj kkfrF ‘c joV ky gurU sfihb ny, sMgqF nMU ‘kVf’ ajyhy isWKF nUM ipafr sUck mYzl dy qor qy bKisLaf.

mOlI-dyvI pUjf df icMnH hY- dyvI dy pUjfrI klfeI qy mOlI bMnHky aqy apxy hor KusLI gLmIN dy sMimaF qy ies mOlI dI vWK-vWK ZMgF nfl vrqoN krky, dyvI dI pUjf krdy hn. dyvI pUjk lok kMjkF-jWgrfiqaF smyN klfeI ‘c mOlI bMnHdy hn. Auh lok gujLry pRfxI dI arQI nUM bMnHx smyN vI ies mOlI dI hI vrqoN krdy hn. spWsLt hY mOlI ieWk akflpurK bfry aigafnqf df sbUq aqy dyvI pUjf df icMnH hY. iesdy Ault jdoN mnuWK nMU ieWk rWb jI bfryy smJ af jFdI hY qF Auh dyvI-dyviqaF, kWbrF-mVHIaF vfly sfry rsqy iqafg dyNdf hY. qF iPLr AuWy mOlI vflI gl vI afpy hI muWk jFdI hY.

ieko klfeI ‘c mOlI vI aqy kVf vI- Aupr idWqy vyrvy qoN, ajyhy sWjx afp ihsfb lgf skdy hn ik Auh ikWQy KVy hn? sLUJvfn sWjx AunHF bfry kI soc rhy hn? ho skdf hY ik ienHF ivcoN kuJ lok afpxy afp nMU ‘ilWbrl’ dsx df ibrQf jWqn krn pr ieh ‘ilWbrl’ hoxf vI nhIN. ieh qF gurU qoN bymuWK hoxf hY. blik ieWk qrIky sfbq krnf hY ik asIN kyvl sLkl-sUrq qoN hI isWK hF. sfnMU gurU jF isWKI koloN kuJ vI lYxf dyxf nhIN. jykr sfzI soc ajyhI nhIN qF sfnMU ies pKoN iekdWm sMBlx dI vI loV hY. ij‘Qy pfqsLfh dI bKisLsL klfeI ‘c ‘kVf’ hovy AuQy mOlI dI koeI QF nhIN.

vydvf-snIcr aqy gurUdr G-008

bRfhmx vrg ivc iBMn iBMn kYtygrIaF hn ijvyN Drm-AupdysL dyx leI pMzy, mrn-ikiraf leI acfrjI, eysyqrHF sinWcr-mMgl dy dfn lYx leI vydvy. iek vfrI dsmysL ipqf dy drbfr ‘c iek vydvf afieaf. gurU kIaF sMgqF aMdr byaMq sLrDf-siqkfr aqy Bytf Bfvxf dyKky Ausdy mMn ‘c afieaf ‘jykr gurU pfqsLfh nUM pRBfivq kr ilaf jfvy qF ies dr qoN ieMnf dfn iml skdf hY jo sfrI Aumr kMm hI nhIN krnf pvygf. Auh mUrK kI jfxy, gurU dr qF mnuWK nUUM Aultf iehnF vihmF-BrmF qoN muWkq krky, Ausdy jIvn nUM sfPL suWQrf krdf hY. dUjy pfsy gurU nfnk pfqsLfh dy smyN qoN hI isWKF dy jIvn dI iqafrI dyKx vfsqy, smyN smyN nfl AunHF dI prK huuMdI af rhI sI.

vydvy ny pfqsLfh qIk phuMc kIqI ‘qy apxI kuitl cfl anusfr, kihx lgf "pfqsLfh! afpjI Aupr hr smyN jo jMgF-juWDF dy bdl Cfey rihMdy hn ieh sB snIcr dyvqy dI kropI kfrx hn. jy kr afp snIcr dyvqy nUM KusL kr dyvo qF ieh sfry jMg juWD tWl jfxgy". nfsmJ vydvf kI jfxy ik gurUdr dIaF kI isiPLqF hn aqy ieh juWD vI mjLlUmF dI bFh pWkVx leI gurU jI dy apxy hI shyVy hoey hn. pfqsLfh muWskrfey qy soicaf clo! iesy bhfny isWKF df ieimiqhfn vI ho jfvygf. pfqsLfh ny lMgr ieMcfrj nUM bulfieaf qy vydvy dI gl nUM dohrFdy hoey hukm kIqf "vydvf jo mMgdf hY iesnUM dy idWqf jfvy".

isWK cyqMn ho gey, smJ gey ik aj klgIDr jI jLrUr koeI Kyz vrq rhy hn. Aus smyN sMgqF dI hflq aWj vflI nhIN sI. aWj Bfrq ‘c qF jy koeI vydvf, Gr-dukfn dy bfhr af igaf qF iehvI hosL nhIN rihMdI ik isr Aupr dWsqfr jF klfeI ‘c kVf vI hY jF nhIN, GWbrfht ieh huMdI hY, ikWDry snIcrIaf qyl-dWCxf qoN ibnF hI nf clf jfvy. jykr ieh KflI clf igaf qF pqf nhIN ikhVI afPLq af jfvygI?

ivdysLF ivc BfvyN KyzF qF hor hn pr soc df imafr iehI hY. iesqrHF aWj qF isWK afp hI isWKI df mjLfk bixaf ipaf hY, AudoN isWK jfgdf sI.

klgIDr df hukm sI, iesdI pflnf qF honI hI sI. vydvf qF smJI bYTf sI ik aWj Ausny bVI vWzI ml mfr leI hY. sfmfn lWdx vfsqy nfl Koqy vI lY afiea sI. pfqsLfh dy drbfr qoN AusnUM vWzI syvf pRfpq hoeI. mFh dI dfl dy bory, srsoN dy qyl dy tIn aqy KUb sfrf lohf.

sWcfeI ieh hY ik bRfhmx mWq anusfr ijMny vI dyvIaF-dyvqy GVy gey hn- sfiraF koloNoN mMg vWKo vWKrI huMdI hY. iesyqrHF hr iksy dyvI-dyvqy dI psMd vI vWKo vWKrI. ienHF sfiraF df suBfa, AunHF dIaF sLklF (rUp) aqy vfhn, sBkuJ iBMn-iBMn. ieQoN qIK ik ienHF sfry dyvI dyviqaF dI pUUjf-mfnqf df idn, AunHF dI squqI leI mMqR, AunHF dIaF kropIaF, AunHF dy sLfp jF vr, sBkuJ vWKo vWKrf.

mnuWK nUM iksy dyvI jF dyvqy qoN rUp cfhIdf hY, iksy qoN qfkq aqy iksy qoN pYsf. ijvyN ieQy snIcr df ijLkr af irhf hY. ies sfry dy Ault, gurbfxI df PLYslf hY ik ieh sfry dyvIaF-dyvqy kyvl bRfhmx dy idmfgL dI Aupj hn aqy ienHF df koeI vjUd hY hI nhIN. ieh sfry bRfhmx dI apxI Audr pUrqI df sfDn mfqr hn. ienHF qoN zr-sihm-vihm-kropI-sLfp-vr vflI AuWkf koeI gl nhIN. blik ienHF dy BulyKy ivc bMdf apxy krqfr qoN hI tuWtf rihMdf hY. iesqrHF mnuWK, DrmI jF propkfrI nhIN blik hr smyN apxIaF mMgF df gulfm ‘qy suafrQI bxky rih jFdf hY. gurbfxI ‘c qF ajyhy mnuWK nUM Dfrmk nhIN blik nfsiqk (sfkq) mnuWK hI ikhf hY.

afE hux asl vfrqf vl muVIey! vydvf qF mn hI mn bVf KusL sI ik aj qF ijvyN AusdI lftrI KuWl geI hovy. pr ieh sfrf sfmfn lYky vydvf, ijAuN hI kuJ agy viDaf qF isWKF ny ieh sfrf sfmfn AusqoN vfips Koh ilaf. Auh iclfieaf "ieh qF sB quhfzy guruU jI ny, AusnUM snIcr dI kropI tflx leI dfn dy qOr qy idWqf hY’ qF isWKF ny AusnUM gurbfxI AupdysLF rfhI sfrI gl smJf idWqI aqy dWisaf ik gurU ky isWK hux ies bRfhmxI jUly ivcoN pUrI qrHF inkl cuWky hn. ieh sfrf sfmfn, AunHF ny jo idWqf hY, ieh dyxf vI siqgurF dy hukm dI qfmIl sI, ijhVI ik hux ho cuWkI hY. iesyqrHF jykr hux Auh sfrf sfmfn asF vfips Koh ilaf hY qF ieh vI siqgurF dy hukm dI hI qfmIl hY.

isWKF ny, Aus idn anMdpur sfihb ivKy apxI hI hiQafrF dI PLYktrI ‘c Ausy lohy qoN sohxy kVy bnvf ky hriek lMgr vrqfAyux vfly dI klfeI ‘c pf idWqy aqy Aus mFh dI dfl ‘qy qyl qoN vWVHy qWl ky lMgr ‘c vrqf idWqy. jdoN dsmysL jI ny isWKF df ieh sfrf kOqk dyiKaf qF jfxI-jfx siqgurF ny lMgr ivc ies nvIN qWbdIlI df kfrx puiCaf. isWKF ny sfrI iviQaf kih suxfeI. iesqy gurU jI ny, isKF nUM AunHF dI ies sPLlqf qy sLfbfsLy vI idWqI.

AuprMq ivsfKI 1699 nUM, nMgI qlvfr vfly ieimiqhfn ‘c pMQ pfs hoieaf qF Aus smyN pihlF qoN cldy af rhy cfr kkfrF ivc[ pMjvF kkfr kVf vI joV idWqf igaf. iesqrHF guru ky isWKF leI ieh kVf kyvl kkfr hI nhIN blik isWKF nUM apxy siqgurF vloN sLfbfsLy df mYzl rUp icMnH vI hY. ieh kVf ies gl df sbUq vI hY ik isWK hux gurbfxI afigaf ivc jfg cuWkf hY aqy ieh iksy pRkfr dy mMglF-snIcrF aqy bRfhmxI krmkFzF ‘c ivsLvfs nhIN rKdf. pr aj asIN ikQy KVy hF? cyqy rhy ik isWK df mWqlb hI ieh hY ik Ausdf jIvn ies gol kVy vFÕ gurbfxI isWiKaf dy dfiery ‘c bWJf hoieaf hY, gurbfxI isiKaf qoN bfhr nf rvy. (hor vyrvy vfsqy mMgvfE qy sMgqF ‘c svMzo gurmWq pfT nM 18 "snIcrvfr pRsLfid CoilaF df")

dWsqfrbMdI aqy iqlk-nfrIal? G-013

ivWcly smyN, isWK ieiqhfs ‘c hoeIaF anykF imlfvtF ‘coN do imlfvtF isWK sMgqF Aupr bhuq pRBfvI hn. pihlI-gurgWdI sOpxf smyN hriek afAux vfly gurU-ivakqI nUM pihly gurU pfqsLfh iqlk lFdy, ‘tWkf/ pMj pYsy ‘qy nfrIal agy rKky mWQf tyk dyNdy sn. dUjI-cOQy pfqsLfh dy joqI joq smfAux AupRMq pMjvyN pfqsLfh nfl dWsqfrbMdI nUM joV ky AusnUM vI BrvIN hvf idWqI geI hY. pr ieh dovyN gwlF isWKF nUM bRfhmxI jfl ‘c PLsfAux dIaF cor drvfjLy qoN guWJIaF cflF hn.

gurgWdI sOpxf df ijLkr sWqy blvMz dI vfr ‘c ijvyN "guir cyly rhrfis kIeI nfnik slfmiq QIvdY ] sih itkf (ijLmyvfrI) idqosu jIvdY" (p:966) iesyqrHF "Qfipaf lihxf jINvdy guirafeI isr CqR iPrfXf] joqI joq imlfie kY siqgur nfnk rUp vtfXf" (Bf:gu: 1/45) ieh GWtxf BWtF dy svYXF ‘c vI AuGWV ky sfhmxy afeI hY. bfxI sWd dI pMjvIN pAuVI "[[[rfmdfs soZI iqlku dIaf gur sbdu scu nIsfxu jIAu" (pM:923) Bfv gurU amrdfs jI ny ‘soZI kul dy rfmdfs jI nUM sWc dI rfhdfrI krn vfly gursLbd rfhIN (gur sbdu scu nIsfxu jIA), gurgWdI dI ijLmyvfrI (iqlk dIaf) bKsLI. ieQy vI iqlk dy arQ hx ‘ijLmyvfrI dyxf nf ik koeIN bRfhmxI iqlk afid lgfxf.

bfkI rhI gl dWsqfrbMdI bfry-iesy bfxI sdu ‘c Bgq suMdr jI ny "sBu jgqu pYrI pfie jIAu" dI gl qF spWsLt ilKI hY pr iksy vI gurU ivakqI nUM dWsqfrbMdI jF iqlk-nfrIal df iesLfrf qIk vI bfxI ‘c ikWDry nhIN afieaf. gurU sfihbfn nUM gurgWdI pRfpqI smyN sdf pihly gurU ivakqI vlo gurbfxI KjLfny dI ijLmyvfrI sOMp ky Aus agy mWQf tyk idWqf jFdf sI. nfrIal ‘qy iqlk inrol bRfhmx mWq dIaF vWsqF hn, gurmWq rihxI jF bfxI isWiKaf nfl ienHF df dUr df vI myl nhIN. ‘dWsqfrbMdI’ jF ‘rsm pWgVI’ df vI isWK ivcfrDfrf nfl AuWkf myl nhIN. KubI ieh ik dWsqfrbMdI Auh vI acfnk pMjvyN pfqsLfh nfl hI joVI geI; nf iesqoN pihly aqy nf hI iesqoN bfd dWsvyN pfqsLfh qIk ikWDry vI. iPLr gurbfxI ‘c qF ies dWsqfrbMdI bfry ikWDry iesLfrf qIk vI nhIN afieaf. gihrfeI qoN dyiKaf jfvy qF ieh vI kyvl bRfhmxI nIXm ‘rsm pWgVI’ df hI bdlvF nF hY. imlfvt nUM smJdy jF ZUMzdy dyr nhIN lgdI. spWsLt hY ‘rsm pWgVI’ qoN hI lPLjL ‘dWsqfrbMdI’ vI GiVaf igaf hY. sMgqF nUM ajyhIaF ivroDI imlfvtF qoN sucyq hox leI gurbfxI igafn ‘c jfgRq hox dI vDyry loV hY.

ajokf sMqfp aqy pMQk trYjzI

kWVvI sWcfeI hY ik sfzI ajokI rihxI ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb’ jI dI isWiKaf nfl Auwkf myl nhIN Kf rhI. ‘isWK Drm’ df mWqlb hI ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb’ jI dI isWiKaf qy afDfrq jIvn-jfc hY. ies dy Ault jo kuJ vI aWj sfzI jIvn rihxI hY Auh sB ‘sfihb sRI gurU gRWQ sfihb’ jI dI isWiKaf dy Auolt hY. iesy df nqIjf hY ik aj isWK Drm dI jnm BUmI pMjfb qF lgBg isWKF qoN hI KflI huMdI jf rhI hY. isWK, ijhVf KopVI qF luhf lYNdf sI pr srUp ‘qy aFc nhIN sI afAux dyNdf, aWj afp hI nfeIaF dy cWkr kWt irhf hY. kfrx ieko hY-ijs nUM Auh isWKI mMnky iqafg irhf hY, Auh isWKI hY hI nhIN. iesdy Ault, jo gurU dI isWKI hY, ijsdy bdly Auh KoprI qIk Auqrvf irhf sI, bMd-bMd kWtvf irhf sI, dygF ‘c aflUaF vFÕ Aubfly Kf irhf sI, grm jmUrF nfl mfs quWVvf ky apxIaF sLhIdIaF dy irhf sI-gurU dI Auh inafrI isWKI aj Aus kol puWj hI nhIN rhI.

gurbfxI dI byisk (Basic) aqy ivsLy-bMd (tfipk vfeIjL) pVHfeI (stWzI) vfly suKWly qy rsIly ZMg nfl gurbfxI jIvn nUM smJx ‘qy apxfAux leI ieh ieWk inmfxf jWqn hY. Gr-Gr ‘c gurbfxI-gurmWq dI muPLq pVHfeI vfly ies pRgrfm anusfr ieh gurmWq pfT afp muhfry, inXmq ZMg nfl ‘sYlPL lrinMg gurmWq kors’ aDIn’ afp qIk ibnf rok puWj rhy hn aqy puWjdy vI rihxgy.

#103s06.1s06#

Including this Self Learning Gurmat Lesson No 101

pMQ ikWQy qoN ikWQy (Bfg 2)

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.