.

Ó siq-nfm Ó

(iksLq pihlI)

jgqfr isMG jfck, afnryrI ieMtrnYÈnl iswK imÈnrI

Bfrq vrÈ ƒ Dfrimk aqy dfrÈink idRÈtIkon qoN mq-mqFqrF dI tksfl mMinaF jFdf hY. ikAuNik, mnuKI siBaqf dy ieiqhfs ivclf Dfrimk aqy dfrÈink sfihq sB qoN vDyry ies DrqI Auqy hI ricaf igaf hY. ijvyN, vyd, ismRqIaF, ÈfÈqr, purfx, gIqf, Dm-pd aqy ÈRI gurU gRMQ sfihb afid. iehI kfrx hY ik kuJ ieiqhfskfr qF BfvyN dyÈ dy nfm ‘Bfrq` ƒ, mhFBfrq gRMQ qy aDfirq rfjf Brq dy nfm nfl sbMiDq krky dyKdy hn, ikAuNik, Aus ny ies ielfky qy rfj kIqf sI. pr, ivdvfn ÈRyxI df mwq hY ik ‘Bfrq` nfm df ipCokV ieiqhfsk nhI, sgoN, dfrÈink hY. Auh Bfrq (Bf+rq) pd ƒ iewk smfsI Èbd mMn ky ies df arQ krdy hn: igafn nfl ipafr krn vflf dyÈ. ikAuNik, sMsikRq ivwc ‘Bf` df arQ hY : pRkfÈ aqy ‘rq` df arQ hY : pRym.

ÈRI gurU nfnk afgmn smyN dy rfjnIqk pRBfv hyT BfvyN ies dyÈ ivc ieslfm mwq df vI bol-bflf ho irhf sI aqy Aus dy Dfrimk pRBfv ƒ pRgtfAuNidaF gurdyv jI kih rhy sn ‘afid purK kAu alhu khIaY syKF afeI vfrI .. dyvl dyviqaf kru lfgf aYsI kIriq cflI`. pRMqU, gulfmI dI aijhI inGrI qy mMdI hflq ivwc vI dyÈ vfsI aMdrKfqy mUilk qOr `qy vyidk vIcfrDfrf dy pRBfv hyT hI jIAU rhy sn. rwbI-hoNd ivc ivÈvfÈ rKx vfly vydFqI lok ‘bRhm sqXM, jgq imQXM ` df hokf dy rhy sn. Auh pfrbRhm prmfqmf ƒ aidRÈt aqy srIrk ieMdiraF dI phuMc qoN Aucyrf mMnx krky ‘nyiq` ‘nyiq` dI rwt vI lgf rhy sn. ies df arQ hY ; Auh ieh nhI, Auh ieh nhI.

ies pRkfr dI ÈbdfvlI vydFqI sjxF dy suBfa df iewk aMg ijhf hI bx igaf sI. BfvyN, iehnF ÈbdF df gihrf BfvfrQ qF iehI sI ik pfrbRhm jgq qoN Aucyrf hY aqy sMsfrk ql Auqy koeI aYsI hsqI aQvf vsqU nhI hY, ijs nfl Aus dI qulnf kIqI jf sky. pRMqU, ies iKafl nfl vI sMsfrIaF dI qswlI nhI sI ho rhI . ikAuNik, ‘pfrbRhm` AuhnF ƒ EprI jyhI ÈY jfpdI sI. sDfrn qOr qy lokF aMdr ieh iÉafl Gr kr irhf sI ik ijhVf bRhm, jgq qoN pry hY, Aus nfl sfzf kI vfsqf.

so, rwbI hoNd ƒ mMnx vflI aYsI afsqk ivcfrDfrf dy tfkry Auqy dUjy pfsy kuJ ku Auh lok vI sn, jo pdfrQ ƒ anfdI swq mMnky rwbI-hoNd qoN ienkfrI huMdy hoey aijhf kih rhy sn ; ‘Auh hY hI nhI, Auh hY hI nhI`. ies ÈRyxI df ivÈvfÈ sI ik idRÈtmfn jgq qoN pry koeI aidwK-krqf nhI hY. pRikrqI ivc gux hn aqy iewk ÈkqI hY, ijs nfl afpxy afp hI ieh sfrI rcnf huMdI rihMdI hY.

ijvyN, Gfh qoN Gfh pYdf ho irhf hY qy aMn qoN aMn, iqvyN hI mnuK qoN mnuK pYdf hoeI jf rhy hn aqy ies pRkfr hI hor bfkI sB kuJ. koeI hor vKrI qy aidRÈt mUilk ÈkqI, mUilk sroq jF koeI isrjnhfr krqf nhI hY, ijQoN sB kuJ Auqpq ho irhf hovy aqy ijs duafrf isRÈtI dI isrjnf ho rhI hovy.

mfnv-drdI ÈRI gurU nfnk dyv jI mhfrfj dI lMmI ndr ny BFipaf ik ieh BRmjink siQqI mnuKI BfeIcfry df dUhrf nuksfn kr rhI hY. ikAuNik, rwbI hoNd qoN spÈt ienkfr, ijQy, mnuKI BfeIcfry aMdr pdfrQvfdI qy suafrQI rucIaF ƒ jnm idMdf hoieaf, AuhnF dI afps ivclI afqmk sFJ dI eykqf dy aDfr ƒ Korf lf irhf hY. AuQy, rwbI-hoNd ivc ivÈvfÈ rKx vfly lokF dy iÉaflF dI afspÈtqf mnuwKI mnF aMdr duibDf ƒ jnm dy rhI hY, jo qwq-igafn dI pRfpqI dy mfrg ivc bhuq vwzI rukfvt hY.

ies qoN ielfvf mfnvI smfj aMdr ijMdgI dy srb-pwKI ivkfs leI Audm krn df AuqÈfh vI Gt irhf hY aqy Auh inrfsqf dI Kwz ivc izg rhy hn. Auh ijMdgI dIaF smisafvF ƒ hwl krn leI sGMrÈ krn dI QF BgOVy ho rhy hn. ikAuNik, lok smJ rhy hn ik pfrbRhm, idRÈtmfn jgq qoN vKrI hsqI hY aqy ieh jg supny inafeIN aqy DUMeyN dy phfV dI qrHF imiQaf hY.‘rjU myN srp kI BRFqI` hox vFg, sMsfr iewk Brm hY, iek Clfvf hY, aswq hY, aslIaq nhI hY.

ies leI Auh aijhf soc rhy hn ik kI loV hY sMsfrk JMjtF ivc pYx dI aqy smfjk smisafvF dy hl ihq jUJx dI ? koeI mry koeI jIvy, sfƒ kI. bs, jMgl ivc jfE, jVH-mUÜ KfE aqy kwKF dI kuwlI jF iksy phfV dI kMDrf ivc smfDI lgf ky bYTy rho. aijhy pRcfr df hI iswtf sI ik bhuq sfry lok ikrqkfr Cwz bYTy aqy sfhshIx iBKÈUaF dy rUp ivc toly bxf ky jIv ihMsf dy Brm aDIn nwk mUMh Auqy pwtIaF bMnH nMgy pYrIN GuMmx lgy.

keI jogI qy sMinafsIaF dy rUp ivc BgvyN kpVy pihrn, kMd-mUl Kf ky guËfrf krn aqy jMglI goiÈaF ivc luky rihx ƒ hI afpxI moKÈ smJx dy BulyKy, durlB mnuKf iËMdgI ƒ ajfeIN gvfx lgy. ies qrHF nfh Auh igRhsqI rihMdy aqy nfh hI ÌkIrF ivc igxy jFdy. ikAuNik, mn ivc lflc aqy kpVy qy Bojn afidk dI lflsf itky rihx kfrn afqmk-mOq AunHF dy isr Auqy EvyN hI mMzlFdI rihMdI. gurdyv jI ny aijhy lokF df kuJ sMKyp ijhf vrnx ieAuN kIqf hY :

ieik kMd mUlu cuix Kfih vx KMiz vfsf ..

ieik Bgvf vysu kir iPrih jogI sMinafsf ..

aMdir iqRsnf bhuqu Cfdn Bojn kI afsf ..

ibrQf jnmu gvfie n igrhI n Audfsf ..

jmkflu isrhu n AuqrY iqRibiD mnsf .. {gu[gRM[pM[ñôú}

gurdyv jI mhfrfj ny dyiKaf ik ies pRkfr dI aDUrI aqy AulHfrqmk ivcfrDfrf dy nqIjy vjoN mnuKI ijMdgI df sMquln ivgVx kfrn jIvn ivcoN KyVf guafc irhf hY. kfidr-krqy dI kudrq ivcly ivroDI qwqF ƒ imlf ky kudrqI ivkfs dy kfiem kIqy inXm anusfr ‘ilv` aqy ‘Dfqu`, aQvf, ‘BgqI aqy ÈkqI` dy sumyl ivwc hI mnuKI smfj dy suDfr aqy srb-pwKI ivkfs hox dI sMBfvnf CupI hoeI hY. pRMqU,ieh dovyN DfrfvF iewk dUjy dy ivprIq cl rhIaF hn. dfrÈink sfihq qF bhuq ricaf igaf hY, pRMqU, Auh vI mnuwK ƒ sGMrÈmeI jIvn jIAUx dI pRyrnf dyx dI bjfie BgOVy bxf irhf hY.

bRfhmx ÈRyxI, jo smfj df ivdvfn vrg hY, Auh vI ivwidaf dy blboqy afpxy sMprdfeI iÉaflF df mMzn aqy dUsiraF dy aijhy ivcfrF df KMzn krn ivc hI afpxI ividak sÌlqf smJ irhf hY. hor duKdfeI gwl ieh hY ik Auh ‘bRhm sqXM, jgq imiQÎf` dy iKafl dI vrqoN duafrf dUsiraF df ÈoÈn krky injI suafrQF dI pUrqI kr irhf hY. clfkI aqy Dwky dI hor gl ieh hY ik jjmfnF pfsoN afpUM hI dfn lYx df pfqr bx bYTf bRhmx-gurU, afpxy afp ƒ surgvfsI aqy dfn dyx vfly jjmfnF ƒ nrkgfmI ds irhf hY.

pRqIq huMdf hY ik kyvl mfs nfh Kfx df Brm pfÜ ky afpxy afp ƒ iqafgI smJx vfly ‘hirduafr` dy vYÈnv pMzqF ƒ sumwq dyx leI kIqI crcf smyN, gurdyv jI ny inrBYqf Bry hyT ilKy qrkmeI Èbd ies idRÈtIkon qoN hI khy hoxgy. gur vfk hn -

dyNdf nrik surig lYdy dyKhu eyhu iDÕfxf ..

afip n bUJY lok buJfey pFzy Krf isafxf .. {gu[gRM[pM[ñóñõ}

gurdyv jI ny ieh vI anuBv kIqf ik dyÈ dy ijhVy kuJ jfgrUk qy pRiqBfÈIÜ ivakqI hn, ijnHF ny koeI smfjk pRIvrqn ilafAuxf huMdf hY, Auh afpxy afpxy afqmk anMd aqy mukqI dI Bfl ivc jMglF qy phfVF vl dOV rhy hn. AuhnF aMdroN prAupkfr dI Bfvnf alop ho rhI hY.

suafmI ÈRI mhFvIr, mhfqmf buD, ÈRI ÈMkrfcfrÎ, ÈRI rfmfnuj, gorK nfQ aqy nfgrujn vrgy ijhVy kuJ pRiqBfÈIl mhFpurÈ hoey hn, AuhnF dIaF ÈKÈIaqF, krxI aqy AupdyÈ vI nyqr muMd ky smfDI siQq huMidaF afpf imtfAux aqy kuJ-ku ivkfrF qoN bcx dI pRyrnf qF idMdy hn, pRMqU, AuhnF qoN jIvn dy afrQk, smfjk qy rfjnIqk KyqrF ivc buirafeIaF ivruD sGMrÈ kridaF srb-pwKI ivkfs krn df koeI ivÈyÈ AuqÈfh pRfpq nhI ho irhf.

siqgurU jI mhfrfj dI ies pRkfr dI mfnv-BlfeI qy suDfrvfdI soc, gurUkfl dy muwZly gurbfxI ivafiKafkfr BfeI gurdfs jI ilKq qoN BlIBFq pRgt huMdI hY.

Auh ilKdy hn ik smfijk smisafvF qy pirvfrk JMmyilaF qoN iknfrfkÈI krky inj-suK leI sumyr pRbq dIaF AucIaF cotIaF qy guPfvF ivc Cup bYTy gorK-mqI iswD jogIaF nfl, jdoN, Driq-lukfeI dy suDfr ihwq cVH qury ÈRI gurU nfnk sfihb jI mhfrfj df vfrqflfp hoieaf aqy AuhnF pfsoN iswDF vloN puiCaf igaf ik ‘mfq lok ivc ikaf vrqfrf` Bfv, mnuKI BfeIcfry df kI hfl-cfl hY? qF Auqr ivc jgq dy ÊmKfr qy inrBY gurdyv jI ny jogIaF ƒ AuhnF dy ÌrËF qoN jfxU krfAux aqy AuhnF dI suafrQI ÈrdI ivc suMn hoeI afqmf ƒ grmfx qy jgfx dy idRÈtIkon qoN bhuq hI qrkmeI ÈbdF ivc afiKaf sI :-

pfp igrfsI ipRQmI DOl KVf Dr hyT pukfrf.

iswD Cp bYTy prbqIN kOx jgq kAu pfr Auqfrf.

jogI igafn ivhUixaF, insidn aMg lgfien Cfrf.

bfJ gurU zuwbf jg sfrf.{vfr ñ-pAuVI òù}

arQ – (BfeI iswDo! ies smyN) gurU AupdyÈ qoN ibnf jg zuwb irhf hY. pfp ny DrqI gRsI hoeI hY qy DAul (Drm) DrqI dy hyTF KVoqf pukfr irhf hY (hy pRBU ! mYƒ bcf lE. ikAuNik, ies pwKoN kuJ sUJ qy smrQf rKx vfly) iswD qF phfVF ivc afx luky hn aqy jogI rfq idny kyvl srIr qy svfh ml lYx ƒ sB kuJ smJ rhy hn (qy ies leI hux) zuwb rhy jgq ƒ kOx pfr lMGfvy ? .

su, spÈt hY ik suvYd-siqgurU jI cMgI qrF smJ gey sn ik Auprokq iksm dI aspÈt qy asMqulq ivcfrfDfrf aqy suafrQI-soc hI aijhy muK kfrn hn, ijnHF krky Bfrq vrÈ sdIaF qoN gulfmI df jIvn jIAU irhf hY. ieQy koeI aYsf sMq-ispfhI qy mrjIvVf mrd pYdf nhI ho sikaf, jo smfj ƒ jfgrUk krky gulfmI dIaF jMjIrF ƒ qoV sky. koeI ivigafnk ÈKÈIaq nhI pYdf ho skI, jo kudrqI BMzfrF dI vrqoN krky mnuwKI BfeIcfry leI suK shUlqF dy sfDn pYdf kr sky.

ikAuNik, ÈRI gurU nfnk dyv jI mhfrfj vrgy rfj-jogI, ÈRI gurU hrgoibMd sfihb vrgy sMq-ispfhI, mrd-agMmVy, sfihb ÈRI gurU goibMd isMG jI mhfrfj vrgy bfdÈfh-drvyÈ aqy afeInstIn qy inAUtn vrgIaF ivigafnk qy sGMrÈÈIl sKÈIaqF, Aus DrqI qy hI pYdf ho skdIaF hn, ijQy ijMdgI ƒ XdfrQ mMinaf jf irhf hovy. pRMqU, ijQy jgq ƒ mfieaf, imiQaf aqy aswq kih ky, jgq dI iksy pRkfr dI hoNd qoN hI ienkfrI hoieaf jf irhf hovy, EQy aYsy pRiqBfÈIl ivakqI ikvyN pYdf ho skdy hn ?

gurdyv jI chuMdy sn ik sMsfr-Br dy lok idsdy-axidsdy jgq ƒ iewk mfiek-BulyKf jF Cl smJ ky ijMdgI qoN BgOVy hox dI QF, ies ƒ prmfqmF vloN pRfpq hoieaf srb-pwKI ivkfs df iewk vsIlf smJ ky sGMrÈmeI jIvn ijAUx. qF ju AuhnF dI ijMdgI ivcoN AudfsInqf (Sadness and depression), sfhshIxqf, dirdrqf (poverty and laziness) qy npuMskqf (timidity) vflI ZihMdI-klf (decadence) dI dIn-idÈf dUr ho sky aqy Auh jfgrUkqf sihq AudmI (industrious), sfhsI (courageous) qy inrBAu inrvYr ho ky KuÈIaF qy KyiVaF BrpUr anMdmeI cVHdI-klf df sicafr-jIvn jIAU skx. ikAuNik, gurdyv jI nhI sI chuMdy ik lok muridaF dI qrHF jIvx aqy mrn AuprMq iksy bYkuMT jF bihÈq dI afs ivc hwQ qy hwQ rwK ky bYTy rihx.

ies leI aiqaMq avÈk sI ik Auh lukfeI ƒ ‘ÃÄ ` dy sMkyq duafrf BfeIcfrk eykqf leI inrMkfrI-eykqf df isDFq smJfAux AuprMq isRÈtI dy Aus iewko iewk mUl inrMkfr dI sdIvI hoNd df ivÈvfÈ idRV krvfAuNdy hoey, Aus dy mUilk dYvI guxF df boD vI krvfAux aqy sMsfr dI XdfrQkqf df aihsfs BI jgfAux. qF jo aYsy icMqn sdkf lok sMsfr ƒ Drm-KMz smJ ky afpxy iensfnI ÌrËF ƒ idRVqf nfl inBfAuNx aqy afpxI afpxI ÈÉsIaq ƒ dYvI-guxF nfl svfrn qy iÈMgfrn leI XqnÈIl rihx ivc hI rwbI imlfp smJx.

su, ies krky gurdyv jI mhfrfj ny qoN ‘ÃÄ gurprsfid` qk dy ies muZly mhFvfk ivc kuJ ivÈyÈ mUilk rwbI-guxF df sMgRih krn smyN ‘ÃÄ ` dy sMkyq aqy ‘nfmu` pd dy drimafn ‘siq` Èbd ƒ dyhlI-dIpk alMkfr dI qrHF vrq ky, ijQy, idRVqf sihq pihlF ieh drsfieaf hY ik Auh isRÈtI df mUl aqy srb ivafpk prmfqmf, ijs ƒ ÃÄ dy sMkyq duafrf pRgt kIqf igaf hY, Auh koeI kpol klpnf nhI, sgoN iewk atwl scfeI hY.

ikAuNik, ‘siq` df arQ hY, sdIvI hoNd vflf. AuQy, iPr ies ƒ ‘nfmu` pd nfl sbMDq krky ieh pwK BI pRgtfAux df Xqn kIqf hY ik isRÈtI dy mUl prmfqmf df jo pRgt srUp Aus df ricq jgq rUp nfmxf (nfmu) hY, Auh vI Brm rUp nhI, sgoN, sq-srUp hY. Bfv, hoNd vflf hY. ikAuNik, idsdf axidsdf ieh sfrf sMsfr isrjnhfr pRBU dI aDfr srUp qy ivafpk swqf dI sdIvI hoNd df hI pRgtfa hY.

gurbfxI ivc ies pwK dI bhuq suMdr ivafiKaf imldI hY. ijvyN, gurvfk hY :-

jo dIsY so eyko qUhY .. bfxI qyrI sRvix suxIaY ..

dUjI avr n jfpis kfeI, sgl qumfrI Dfrxf ..{gu[gRM[pM[ñú÷ö}

pd-arQ: bfxI- avfË, Dfrxf- afsrf idwqf hoieaf hY.

quk-arQ : hy pRBU ! (jgq ivc) jo kuJ idws irhf hY, ieh sB kuJ isrÌ iewk qUM hI qUM hYN. (sB jIvF ivc qUM hI bol irhf hYN) qyrf hI bol kMnI suixaf jf irhf hY.

sfrI isRÈtI qyrI hI rcI hoeI hY, koeI BI ÈY qYQoN vKrI nhI ids rhI. ikAuNik, sB kuJ qyry afsry hY. ---cldf




.