.

ÈRI drbfr sfihb qoN ‘dsm gRMQ` aMdrlIaF bfxIaF df kIrqn

vfihgurU jI kf Kflsf,

vfihgurU jI kI PLiqh.

dsm gRMQ aMdrlIaF bfxIaF dy drbfr sfihb qNo kIrqn df ivroD dfs lgBg iek sfl qo sLRomxI gurudvfrf pRbMDk kmytI aqy drbfr sfihb mYnjimMt qNo ilKq rUp ivc krdf af irhf hY . ikAu ky ienHF bfxIaF df kIrqn drbfr sfihb dI hjUrI ivc krnf "iswK rihq mirafdf df Kuwlf apmfn aqy AulMGx hY, jo sRI drbfr sfihb ijhy pivqwr asQfn qo ho irhf hY (pVo rihq mirXfdf df "kIrqn" isrlyK) . lyikn CyvF irmfeINzr Byjx dy bfvjUd AunHF pfsoN koeI mfkUl jvfb nhI idqf igaf. dfs AunF nUM ilKy KqF dI nkl ies vYWb sfeIt leI iek "lyK" dy rUp ivc Byj irhf hY jI . ienF KqF nUM pV ky ies ivsLy Aupr pfTkF dI jfxkfrI "aKOqI dsLm gRMQ" bfry hor vDygI ieh afs krdf hF. afp jI ny ienF pwqrF nUM "lyK" dy rUp ivc Cfpx dI ikrpflqf krnI jI.

not: jy ho sky qF pfTkF dI shUlq leI drbfr sfihb, Drm pRcfr kmytI qoN Cpx vflI iswK rihq mirXfdf df pMnf nM[15, "kIrqn" isrlyK ies lyK nfl Cfpx dI ikrpflqf krnI jI .

"iswK rihq mirafdf" df apmfn aqy AulMGx.

KLq nM[ 1

Ç ÅÆsiqgurU pRsfid.. Ç

dPqr/mynyjr/aYs[jI[/pI[/ÈI[/ñññ

afdr aqy mfnXog, ø Pwgx, õóö

mYnyjr, ÈRI drbfr sfihb jI, qd anusfr, ñùPrvrI, òúúõ

vfihgurU jI kf Kflsf..

vfihgurU jI kI Pqih ..

ivsLf: ÈRI drbfr sfihb qoN ‘dsm gRMQ` aMdrlIaF bfxIaF df kIrqn.

kuJ idn pihlF, BfeI hrimMdr isMG jI (hjUrI rfgI) pfso ÈRI drbfr sfihb ivc idn ñõ[úò[úõ ƒ ‘dsm gRMQ`` aMdrlI ivvfidq bfxI ‘‘cMzI dI vfr`` df kIrqn krn bfbq tYlIPon qy dfs aqy kfnpur dIaF hor sMgqF ny BfeI hrimMdr isMG jI nfl ivcfr sFJy kIqy. jYsf ik asI sfry jfxU hF ik sRI akfl qKq sfihb qoN ‘‘dsm gRMQ` AUpr ‘inrxY` ilaf jfxf hflI bfkI hY aqy pMQ df iek vzf sUJvfn qbkf ‘‘sMpUrn dsm gRMQ` ƒ dsm ipqf dI rcnf nhI mMMndf. jd qk ies gRMQ aqy ies gRMQ aMdrlIaF bfxIaF qy sRI akfl qKq sfihb vloN koeI inrxY nhIN ilaf jFdf, ÈRI drbfr sfihb vrgy pivqwr, iswK aDXfqm aqy afsQf dy kyNdr qNo ies gRMQ aMdrlIaF bfxIaF df kIrqn gfXn krnf gurmiq aqy ÈRI akfl qKq sfihb jI df mirafdf df apmfn krnf hY.

kfnpur dIaF sUJvfn sMgqF, afp pfs aqy smsq hjUrI rfgI jiQaF pfs dfs dy ies pwqr rfhIN ieh bynqI krdIaF hn ik, afp srbq rfgI jiQaF ivc ies gl dI jfgrUkqf aqy cyqnf ilafAux df ÈuB kfrj, pMQ dI BlfeI leI krogy ik Auh ‘dsm gRMQ` aMdrlI iksy bfxI df kIrqn sRI drbfr sfihb qoN qd qk nF krn, jd qk ÈRI akfl qKq sfihb qoN koeI inrxY ies gMQ aqy ies aMdrlIaF bfxIaF bfbq nhI lY ilaf jFdf. . aqy ies pMQk pIVf ƒ, jQydfr ÈRI akfl qKq sfihb aqy pRDfn ÈomxI gurduvfrf pRbMDk kmytI qk phuMcfx ivc sfzI mdd krogy.

pMQ dI cVdI klf dI ardfs ivc

ieMdr jIq isMG

kfnpur-òúø úòó

nkl : jQydfr, ÈRI akfl qKq sfihb jI,

pRDfn, ÈRomxI gurduvfrf pRbMDk kmytI,

skwqr, ÈRomxI gurduvfrf pRbMDk kmytI,

kuJ prmuK sUJvfn hjUrI rfgI jQy.

not: ies pwqr df jvfb drbfr sfihb mYnyjr aqy mIq skwqr vloN ieh afieaf ik dsm gRMQ dIaF bfxIaf dy drbfr sfihb qoN kIrqn dI ‘‘purfqn mirXfdf`` clI af rhI hY. iksy vI isK ƒ ies Aupr ÈMkf nhI krnf cfhIdf. ies df jvfb dfs vlo:-

KLq nM[ ò

Ç ÅÆsiqgurU pRsfid.. Ç

ñ-mIq skwqr

Drm pRcfr kmytI,

ÈRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI.

ò-mYnyjr

ÈRI drbfr sfihb jI,

ivÈf: afp jI vloN Byjy gey jvfb pwqr n[ óõóøõ idn óñ cyq õó÷ (ñó[ô[òúúõ) bfry.

aqy mynyjr, ÈRI drbfr sfihb jI, pfsoN Byjy gey jvfb pwqr nM[ ÷óö idn òò/úô/úõ

bfbq sFJf jvfb pwqr.

siqkfr Xog BfeI sfihb jIAu,

vfihgurU jI kf Kflsf ..

vfihgurU jI kI Pqih ..

dfs dy pwqr df jvfb afp pfsoN pRfpq hoieaf, lyikn pV ky nf qy koeI qwslI hI hoeI aqy nf hI, dfs vloN afp pfs Byjy gey iksy vI msly df hwl hI inkl sikaf. ies df kfrx ieh hY ky ijnF qwQF ƒ dfs ny afpxy pwqr ivc AuTfieaf sI AunF df qF afp pfsoN jvfb hI nhIN idqf gieaf blik hor hI gwlF ƒ gol mol ZMg nfl moV idqf gieaf hY.

afp jI dy pwqr df Auqwr dyx qoN pihlF afp jI ƒ ieh spÈt kr dyxf ieQy mYN Auicq smJdf hF ik dfs apxy Drm, kOm aqy afpxy swcy gurUaF pRqI pUrI qrF smripq hY. dfs gurU ÈbdF df pujfrI aqy Èbd gurU, sfihb gurU gRMQ sfihb qo ielfvf iksy hor dy AupdyÈF qy isDFqF ƒ nf mMnx vflf gurU df bMdf hY . ies leI gurU ÈbdF Aupr ÈMkf krn df svfl hI nhI AuTdf. jYsf ik afp jI ny afpxy pwqr dI aMqlI lfeIn ivc aMikq kIqf hY.

dfs dy vyrvy vfr svfl ijnF df jvfb afp pfsoN aj qk pRfpq nhI hoieaf:-

kI ‘‘sMpUrn`` dsm gRMQ, dsm ipqf dI rcnf hY?

(ieQy ‘‘sMpUrn`` Èbd dI vrqoN kr irhf hF, ies leI jfp sfihb, akfl Ausqiq, óó svYXy afidk bfxIaF Aupr ÈMkf krn df svfl hI nhIN AuTdf .)

jy ‘‘sMpUrn`` dsm gRMQ, dsm ipqf dI rcnf hYY, qF kI Aus aMdr drj ‘cirqRXO piKXfn`(iqRXf cirqR) dy lgBg õ÷ù pMny (pMnF n[ øúù qoN ly ky pMnF n[ ñóøø) dsm ipqf ikqR hn? jy ieh rcnf gurU ikRq hY qF Aus bfxI df kIrqn ‘cMzI dI vfr`` vFg sRI drbfr sfihb aqy hor gurUdvfiraF qoN ikANu nhIN kIqf jFdf? jyhVy rfgI jQy ‘cMzI dI vfr`` df kIrqn kr skdy hn Aunf ƒ ‘‘cirqRXo pKXfn`` df kIrqn krn leI kyhVI iJjk afAudIN hYy? "gurU sfihbfn dI bfxI Aupr iksy vI iswK ƒ ÈMkf nhI krnf cfhIdf`` jYsf kI afp ny afpxy pwqr nMbr óõóøõ dI aMqlI lfeIn ivc isiKaf idqI hY. kI ieh bfxI dsm ipqf dI rcnf nhIN? jo dsm gMQ ivc sB qoN vDyry pMny (lgBg õ÷ù pMny) GyrdI hY aqy ies gRMQ ƒ iek gRMQ df rUp dyNdI hY. iPr ‘cMzI dI vfr` hI ikANu? ‘‘qRIXf cirqR`` df kIrqn ikANu nhI?

jy ieh rcnf dsm ipqf ikRq nhI hY qF Aus bfry pMQ pfso inrxy lYx ivc ôúú sflF qoN vD smF ikAu? jy ieh rcnf gurU ikRq nhI qF ies df mqlb ieh hY ik ‘‘sMpUrn dsm gRMQ` dsm ipqf dI rcnf nhIN.

kI ‘cirqXo pKXfn`, ‘cMzI dI vfr`, ‘rfmfavqfr`, ‘ikRÈnfavqfr` afidk ies gRMQ aMdrlIaF bfxIaF sfihb gurU gRMQ sfihb jI dy isDFqf dI ksvtI qy KrIaF AuqrdIaf hn?

kI iswK rihq mrXfdf ‘dyvI dyviqaF` aqy ‘avqfrvfd` df smrQn krdI hY?

jy ieh bfxIaF Èbd gurU, gurU gRMQ sfihb aqy iswK isDFqf nfl myl nhI KFdIaf qF ienF bfxIaf ƒ pMQ dy iksy inrxY qoN bgYr ÈRI drbfr sfihb qoN pVn dI iejfjq ikAu?

ies bfry afp jI ny afpxy pwK ƒ mjbUq krn leI ieh dlIl idwqI hY ik purfqn smyN qo dsm gRMQ dI bfxI df kIrqn drbfr sfihb ivc krn dI mrXfdf clI af rhI hY[[[. afp jI pfsoN ies pRkfr dy jvfb dI afs dfs nuM AuWkf hI nhIN sI. ies nfjuk ivÈy df jvfb ieqny hOly ZMg nfl idqf jfxf iksy vI qrF iswK Drm pRcfr dy srvAuc Dfrimk adfry dI ivdvfnqf nfl myl nhIN KFdf.

purfqn smyN nfl XF purfqn mrXfdf nfl afp jI df mqlb XF ieÈfrf kyhVy vwkq, smy, sfl jF kfl nfl hY? kI afp ies gwl ƒ spÈt krn dI ikrpflqf krogy? kI Auh purfqn vylf gurU nfnk dyv jI qoN ly ky dsm ipqf sfihb gurU goibMd isMG jI qk , iks gurU sfihbfn dy jIvn kfl df vylf sI ?

swc qF ieh hY ik Auh purfqn vylf dsm ipqf jI dy joqI joiq smfAux qoN bfd df vylf sI jdoN iswKF dy isrF dy muwl lg rhy sI . ‘‘iswK`` afpxI hoNd aqy svrUp bcfAux leI afpxy aiDXfqmk asQfnF qoN dUr jMglF, ryigsqfnF aqy phfVF ivc Cfpfmfr XoiDaF dy rUUp ivc ivwcr irhf sI, mhMqf aqy pujfrIaF ny ÈRI drbfr sfihb Aupr kbjf kIqf hoieaf sI aqy ÈRI drbfr sfihb dI prIkRmF aMdr ihMdU dyvI dyvqyaF dIaF mUrqIaF sQfipq kr idqIaF geIaF sn aqy iswK isDFqf df mKOl Auzfieaf jf irhf sI (ijnF ƒ pMQ ny iek vzI Gflxf Gfl ky ñùúó dy afs pfs ‘ÈRI gurU isMG sBf lhr` hyT htfAux df kMm kIqf sI) dXfnMd sfDU (afrIaf smfj df jnk) iswKF ƒ iswKI qo dUr ly jf irhf sI . iswKI pUrI qrF ‘‘bfRhmxvfd`` dI igRPq ivc af cukI sI .

1[ jy afp jI df BfAu ds gurU sfihbfn dy vyly dI ‘gurU Gr dI mrXfdf` nfl hY ijs ƒ pMQ ‘‘purfqn`` aqy ‘pRmfixk` smJdf hY. qF qy ‘‘dsm gRMQ`` hoNd ivc hI nhIN sI afieaf. iPr Aus aMdrlIaF bfxIaF, Aus vyly dI purfqn mrXfdf df ihwsf ikvyN ho skdI hY. ies leI ÈRI drbfr sfihb qoN Aus vyly ienF bfxIaf ƒ gfAux df svfl hI pYdf nhI huMdf. afp jI df qrk qy ies gwl nfl Aukf hI nhIN Zukdf.

( dsm gRMQ qy dsm ipqf gurU goibMd isMG sfihb jI dy joqI joiq smfx qoN ñó sflF bfd ñ÷÷ø ivwc ‘‘bicqr nftk`` dy rUp ivc pRgt hoieaf, jo bfd ivc ‘dsm gRMQ`` aqy hux ‘‘sRI gurU dsm gRMQ`` dy ÈIrÈk ivc mOjUd hY (dfs pfs ies nfAu df ieh gRMQ mOjUd hY.)y pMQ dy do qKq ies gRMQ ƒ, sfihb gurU gRMQ sihb jI dy qul snmfn dy ky Aus df pRkfÈ aqy pfT kr rhy hn. ies aMdrlIaf bfxIaf df kIrqn pfT ho irhf hY. jd ik akfl qKq sfihb aqy pMQ vloN ies Aupr inrxY lYxF hflI bfkI hY ik ‘‘sMmpUrn`` dsm gRMQ gurU ikRq hY ky nhIN? )

ò- jy afp jI df BfAu Aus vyly dI ‘‘purfqn mrXfdf`` nfl hY jdoN ‘Kflsf`` pMQ, pujfrI aqy mhMqF dy hwQ iek kTpuqlI bx ky ‘bRFhmxvfd` df iskfr ho irhf sI . pMQ dI mrXfdf, isDFq aqy pUjf df ZMg ieh pujfrI hI inXq krdy sn . afp jI df BfAu jy Aus vyly dI purfqn mrXfdf nfl hY jdoN iswK pMQ dI bhumulI ivrfsq- hsq iliKq gRMQ aqy hsq iliKq sfihq (ijs ivc ‘bicqR nftk``(dsm gRMQ) vI mOjUd sI) ienF mhMqF aqy pujfrIaF dy hQF ivc sI.‘‘Kflsy`` dI gYr mojUdgI ivc, jdoN ‘‘Kflsf`` apxI hoNd aqy srUp bcfAux leI afpxy aiDXfqmk asQfnF qoN dUr jMglF, ryigsqfnF aqy phfVF ivc Cfpfmfr XoiDaF dy rUUp ivc ivcwr irhf sI. ienF gRMQF ivc rj ky imlfvt kIqI geI aqy ienF ƒ ivkrq kIqf gieaf, ieh ‘‘ÈVXMqr`` ñøvIN sdI dy afrMB qoN hI ÈurU ho cukf sI. jy afp jI df BfAu Aus vyly dI ‘‘purfqn mrXfdf`` nfl hY jdoN iswK df ivafh vI ihMdU rIqI nfl vydI aqy agnI dyvqy dy Pyry ly ky hI pUrf hUMdF sI. anMd kfrj nfl kIqy ivafh ƒ srkfrI aqy Dfrimk mfnqf nhI imldI sI. iswK bwcy df nfAuN vI ihMdU rIq nfl riKaf jFdf sI . Aus ƒ apny nfAu nfl ‘isMG` XF ‘kOr` dI QF ‘dyvI` , ‘mwl` afidk nfl joiVaf jFdf sI . jy afp jI df BfAu Aus vyly dI purfqn mrXfdf nfl hY jdoN pujfrI aqy mhMq bRfhmxI idhfVy sMgRrFd, pUrnmfsI, misaF, pMcmI , mfGI nfl iswK pMQ ƒ sdIvI joVn ivc kfmjfb rhy. jy afp jI df BfAu Aus vyly dI purfqn mrXfdf nfl hY jdoN pRo: gurmuK isMG vrgf pRcfrk bRfhmxvfdI sfijÈF df iÈkfr ho ky pMQ qo Cyk idqf gieaf. jy afp jI df BfAu Aus vyly dI purfqn mrXfdf nfl hY jdoN pMQ ƒ apxf ‘‘koz afP kMzkt` (rihq mrXfdf) df KrVf iqafr krn vyly óõ qoN vwD sflF dI ijwdo jhd krnI peI . rihq mrXfdf dy vrqmfn rUp ƒ hoNd ivc ilafAux leI keI pRkfr dy Compromise krny pey. BfeI kfhn isMG ‘nfBf` vrgy ivdvfn jo ies KrVy ivc sfiml sn, vI mjbUr aqy inrfÈ jhy mhsUs kIqy gey.

jy afp jI df BfAu iesy vyly dI ‘‘purfqn mrXfdf`` nfl hY qF qy Aus vyly dI mrXfdf ƒ afp jI vloN eynF snmfn aqy mhwqv dyxf ikQoN qk jfiej hY ? ies nfjuk ivÈy Auqy qF Pyr pMQ ƒ Porn hI inrxY lYx dI aiq jrUrq hY . ikAuik ieh vI iek ‘‘Cwut gieaf`` mslf hY jo Aus vyly suDfr qoN vFJf rih gieaf hY . pMQ ivc ieh ivÈf keI pRkfr dy BrmF aqy BRFqIaF ƒ jnm dy irhf hY.

afp jI ny ‘‘jfpu sfihb jI`` df vyrvf dy ky afpxy pwK ƒ mjbUq krn df Xqn kIqf hY pr afp Èfied ieh Bul gey ik ‘‘jfp sfihb jI``, ‘‘akfl Ausqiq`` aqy ‘‘óó svYXY `` akfl purK dI Ausqiq hY aqy Èbd gurU, sfihb gurU gRMQ sfihb jI dy isDFqF dI ksvtI qy vI ieh bfxIaF KrIaF AuqrdIaF hn. ieh bfxIaF akfl purK dI Ausqiq hn. "cMzI dI vfr``, dyvI Ausqiq hY akflpurK dI Ausqiq nhIN, ijs dI pYrvI afp kr rhy ho. pMQ dy kuJ BuwlV ivdvfn ‘BgOqI` Xf ‘BgvqI` ƒ akflpurK leI vriqaf Èbd kihNdy hn, ikrpf krky Auh ‘‘cMzI dI vfr`` dI pUrI stIk pVH lYx . AunHF df Brm afp hI dUr ho jfvygf. ‘BgOqI` akflpurK XF ikrpfn nhIN ‘‘durgf dyvI`` leI sMboDn hY. afp jI agy ieh bynqI hY ik agly KLq ivc hux gurbfxI dy ies pRmfx ‘‘BgOqI[[ BgvMq kf rMg……`` df Audfhrx nf dy dyxF ikAuky aksr lok ies gl ƒ Kfirj krn leI ienF gurU Èbdf dy arQ df anarQ kridaF ies quk ƒ hI afDfr bxfANudy hn. Auh ieh Bul jFdy hn ik akflpurK leI sfihb gurU gRMQ sfihb ivc ‘‘rfm``, sXfm, gopfl, hir afidk anykF ÈbdF df pRXog vI kIqf gieaf hY. iesdf ieh mqlb nhIN ky gurU sfihbfn ny akflpurK dI qulnf rfm, ikRÈn afidk anmiq dy dyvI dyviqaF XF avqfrF nfl kIqI hY.‘‘cMzI dI vfr`` isrP qy isrP ‘‘durgf dyvI`` dI Ausqiq hY, akflpurK nfl ies dI iek quk vI nhIN ZukdI.

ieh gRMQ ajkl ‘‘sRI gurU dsm gRMQ`` dy nfm qo vI iml irhf hY. (dfs pfs ies nfm df ieh gRMQ mOjUd hY, jo iswK ivroDIaF dI iek sfijÈ df ihwsf pRqIq huMdf hY.) ieh iswK ivroDI, sfihb gurU gRMQ sfihb qoN alfvf iswK pMQ ƒ dUjy iek hor ‘‘Èbd gUrU`` nfl joV rhy hn. ieh vI sfzIaF iZwlIaF, susq aqy prdy pfAux vflIaF nIqIaF df hI nqIjf hY. iek pfsy duÈmn ies gRMQ ƒ dUjf ‘‘Èbd gurU`` bxf ky iswK isDFqf ƒ qfr qfr kr irhf hY. dUjy pfsy asIN afp hI afpxy do qKqF (sRI hjUr sfihb aqy sRI ptnf sfihb) qy ies gRQ df pRkfÈ aqy pfT gurU gRMQ sfihb jI nfl krky AunF dy ies pRcfr ƒ pRoVqf dy rhy hF.

iek hor svfl: jy ienF do qKqF Aupr guru gRMQ sfihb jI dy nfl ies gRMQ df pRkfÈ aqy pfT Auicq hY, qF ÈRI akfl qKq sfihb jI Aupr ies df pRkfÈ ikAu nhIN? jy guru gRMQ sfihb jI nfl ies gRMQ df pRkfÈ aqy pfT Auicq nhI qF sfzI srvAuc Dfrimk sMsQf ÈRomxI gurdvfrf pRbMDk kmytI, aqy ÈRI akfl qKq sfihb monDfrI ikAu? iks ÈkqI df zr? cMdn iGE, dIvy bfl ky gurU gRMQ sfihb jI dI afrqI AuqfrnI, dfqn rwKxf ÈÈqrF ƒ ieÈnfn krAun vrgIaF sYNkVy ‘‘ibprvfdI rIqF`` vrq ky ienF do qKqF Aupr ‘‘isK rihq mrXfdf`` df Kuwlf mjfk Auzieaf jf irhf hY. dUjy pfsy sfzy srvAuc Dfrimk adfry KfmoÈ hn aqy ‘‘purfqn mrXfdf`` dI duhfeI dy ky sMgqf ƒ byhlfa rhy hn . afp ies gl ƒ vI bVy sihj nfl tfl skdy ho ik AuQy ieh hI ‘‘purfqn mrXfdf`` clI af rhI hY asI kI krIey! ‘‘purfqn mrXfdf`` dy qrk nfl ieh mslf hl nhI hoxf. ies leI mjbUq eIrfdy, iewCf ÈkqI aqy inzr PYsly dI jrUrq hY. ikrpf krky ienF svflF df jvfb, swcfeI aqy XQfrQ dI roÈnI ivc dyx dI ikrpflqf kro jI. ikAuN ik ieh myry ivXkqIgwq svfl nhIN hn, blky hr jfgrUk iswK dy mn ivc rojLfnf AuTx vfly svfl hn.

akfl qKq sfihb aqy ÈomxI gurdvfrf pRbMDk kmytI, srbq Kflsf pMQ dI rhnumfeI krnvflI iekloqI Dfrimk sMsQf hY. sfry jgq ivc rihx vflf iswK afpxy pMQk svflF aqy msilaF df smfDfn afp pfsoN bVI afs nfl krdf hY. ijhVI gwl afp jI ƒ CotI ijhI lgdI hovygI, Auh iksy dy mn dI bhuq vwzI ivXQf ho skdI hY. ieh ivXQf jy jV qoN hwl nf kIqI jfvy qF ieh Aus dI Dfrimk afsQf dI bulMd iemfrq ƒ zygx ivc jrf vI smF nhI lgfAudI . afp jI df Prj bxdf hY ik afp pMQ ivc AuTwx vfly hr svfl df jvfb bVI gMBIrqf nfl dyAu . iksy svfl jF msly ƒ qrkF rfhIN tfilaf qy jf skdf hY Aus ƒ Kqm nhI kIqf jf skdf. afs krdf hF ik ies byhwd nfjuLk ivÈy ƒ bVI gMBIrqF nfl lY ky iksy iswty Aupr phuMcx df Xqn kIqf jfvy. ies ƒ hor tflxf hux pMQ leI bhuq Gfqk iswD ho skdf hY. iswK ivroDI qfkqF awj ies gRMQ ƒ afDfr bxF ky gÜq pRcfr kr, kwcI isK soc ƒ vhmF qy BrmF ivc pfAux df km kr rhIaF hn. mfrc òúúó dy ‘‘gurmq pRkfÈ` ƒ pVo.

not: skwqr, Drm pRcfr kmytI

skwqr, ÈRomxI gurdvfrf pRbMDk kmytI

‘Kflsf jMqrI`` bfry Byjy gey iÈkfXfq pwqr df jvfb awj qk pRfpq nhIN hoieaf. ikrpf kr ky Aus bfry afp pfsoN kI inrxY ilaf gieaf, sUicq krn dI ikrpflqf krnI jI. ies bfbq hoeI ilKf pVI dI Poto kfpIaF Byj irhf hF jI.

pMQ df dfsrf

ieMdr jIq isMG

kfnpur-òúø úòó

nkl: pRDfn ÈomxI gurdvfrf pRbMDK kmytI

mynyjr: ÈRI drbfr sfihb

skwqr: sRoLmxI gurdvfrf pRbMDk kmytI

BfeI hrimMdr isMG rfgI.

(jo ÈRI drbfr sfihb qoN aksr ‘‘cMzI dI vfr`` df kIrqn krdy hn.)

ipMsIpl: iswK imÈnrI kfljL, luiDafxf (ies nfjuk ivÈy Aupr TIk jvfb, syD aqy suJfv dI afs ivc)

not: dfs dy ies Kq qoN bfd awj qwk Aus pfsoN koeI jvfb nhIN afieaf jI. awj lgBg iek sfl ho gieaf dfs ö vfr irmFeIzr Byj cukf hY. dfs df aglf pwqr nM[ 3:-


KLq nM[ ó

ñ- mIq swkqr (pR)

sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI[

sLRI aMimRqsr

ò- mYnyjr, sLRI drbfr sfihb jI irmfeIzr nM[ õ

pwqr nM[ ñô vYsfK 537

ó- skwqr, Drm pRcfr kmytI (27 apRyl, 2005)

ivsLy: sRI drbfr sihb qoN ‘dsLm gRMQ’ aMdrlIaF bfxIaF df kIrqn.

sqkfr Xog siqgurU jI dy svfry guruGr dy jQydfr sfihbfn jIAu.

vfihgurU jI kf Kflsf.

vfihgurU jI kI Piqh.

afp jI pfs sRI drbfr sihb qoN ‘dsm gRMQ’ aMdrlIaF bfxIaF dy kIrqn ivsLy sMbMDI keIN pwqr ilKy. lyikn bhuq hI aPsos aqy dwuK dI gwl hY ky cfr cfr irmfeIMzr Byjx qy vI koeI jvfb nhI idwqf gieaf.

iek vfr iPr Aus hI pqwr dI kfpI Byj irhf hF jI. afp jI pfsoN afs krdf hF ky ies KLq ivc AuTfey gey hr iek muwdy df spsLt jvfb Byjx dI ikrpflqf krnI jI ikAuik jo pwqr n[÷óö imqI 22[04[05 (mYnyjr, sLRI drbfr sfihb vloN) aqy nM 35385 imqI 13[04[05

(mIq skwqr, sLRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI[vloN) ies bfbq Byijaf gieaf hY. Aus qoN dfs iblkul hI sihmiq nhIN hY. ikAu ik ieh Kq "isK rihq mirafdf’ dy Ault aqy gurmiq df AulMGx krdy hn. ienF donoN pwqrF ivc ieh iliKaf hY ik-"sLRI hirmMdr sfihb ivKy pRvfnq bfxI sLRI guru gRMQ sfihb jI, dsm gRMQ aqy BfeI gurdfs jI dIaF vfrF df kIrqn krn dI purfqn mrXfdf cldI af rhI hY.………. afidk"

ienF KqF ivc " iswK rihq mirafdf’ df vfsqf qF idqf gieaf hY. pr KLq ilKx qoN pihlF sLfied " iswK rihq mirafdf’ nMU TIk qrhF piVaf vI nhI gieaf. iswK rihq mirafdf anusfr –"sMgq ivc kIrqn kyvl gurbfxI jF ies dI ivafiKaf srUp rcnf BfeI gurdfs jI qy BfeI nMd lfl jI dI bfxI df ho skdf hY. "(pVo rihq mrXfdf, pMnF nM[ 15 "kIrqn" isrlyK. rihq mirXfdf dy ies aMsL dI Poto kfpI ies pwqr nfl nwQI hY jI, jo afp jI dy iesy adfry (Drm pRcfr kmytI ) qoN hI CpdI hY jI.

apIl

ies pwqr dy nfl Byjy jf rhy KLq (ijs df jvfb afp pfsoN awj qk nhI idqf gieaf.) df vyrvyvfr jvfb dyx dI ikrpflqf krnI jI. aqy ‘iswK rihq mirXfdf`` aqy ‘gurmiq` df siqkfr krdy hoey ÈRI drbfr sfihb ivc ‘cMzI dI vfr`` aqy ‘‘dsm gRMQ`` aMdrlIaF bfxIaf dy kIrqn Auopr Porn rok lgfeI jfvy. ikANu ik ‘‘sMpUrn`` dsm gRMQ dsm ipqf dI rcnf hY ik nhI ieh iek ivvfidq ivÈf hY. ies Aupr pMQ ny awj qwk koeI inrxY nhI ilaf hY . aqy nf hI ‘iswK rihq mirafdf’ hI ies gRMQ dI bfxI dy kIrqn dI iejfjq dyNdI hY. iPr drbfr sfihb qoN ‘iswK rihq mirXfdf`` df AulMGn ikANu ?

not: ‘‘sMpUrn`` dsm gRMQ dsm ipqf dI rcnf nhI hY ies bfbq iek afdyÈ Drm pRcfr kmytI rfhI imqI ó/ô/ø/ñù÷ó afdyÈ nM: óöö÷ò ƒ pfs kIqf jf cukf hY ijs dI Poto kfpI ies Kq nfl Byj irhf hF jI.

pMQ df dfs

ieMdr jIq isMG

kfnpur

not: ies KLq df vI jvfb nhIN afieaf, lyikn kuwJ idnF qo ‘‘dsm gRMQ`` dIaF bfxIaF df kIrqn drbfr sfihb qoN bMd hY. vfihgurU myhr krn- ienF jQydfrF ƒ sumwq aqy gurmiq igafn bKiÈÈ krn. ó Pwgx, õó÷ (anusfr ñô PrvrI òúúö)

isWK rihq mrXfdf ivcoN:

kIrqn
A) sMgq ivwc kIrqn kyvl iswK hI kr skdf hY.

a) kIrqn gurbfxI nUM rfgF ivc Aucfrn krn nUM kihMdy hn

e) sMgq ivc kIrqn kyvl gurbfxI jF ies dI ivafiKaf-srUp rcnf BfeI gurdfs jI qy BfeI nMd lfl jI dI bfxI df ho skdf hY.

s) sLbdF nUM jotIaF dI Dfrnf jF rfg nfl pVHidaF bfhr dIaF mn-GVq qy vfDU qukF lf ky Dfrnf lfAuxI jF gfAuxf aXog hY. sLbd dI quk hI Dfrnf bxfeI jfvy.

(not:- nfnksLfhI kYlMzr bfry zf: hrijMdr isMG idlgIr df 'isWK mfrg' qy pihlF Cp cuwkf lyK pVHn leI ieWQy kilk kro jI)




.