.

(aMimRq CWkxf)

KMzy dI pfhul-iek pRx

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idwlI

 ivsLysL iDafn Xog- aj kOm df vwzf ihwsf ibnF KMzy dI pfhul (byaMimRqIaf) bYTf hY jdik pfhul ley ibnF, isWK nMU anMd kfrj krvfAux df vI hWk nhIN. TIk hY, ies ‘c gurU kIaF sMgqF df ksUr GWt aqy lMmy smyN qoN an-aiDkfrI pRcfrkF rfhIN ies bfry kIqy glq pRcfr ‘qy ieiqhfsk imlfvtF df dosL vWD hY. iesy df nqIjf hY ik sMgqF dIaF njLrF ‘c KMzy dI pfhul (aMimRq) nMMU ieWk bhuq vwzf hAUaf bxf idWqf igaf hY. sMgqF dy mnF ‘c ieh gl Gr kr geI ik ‘aMimRq bVI AuWqm vsqU hY, Ciokaf qF sfzy qoN iehdI byadbI ho jfvygI’. pfhul df siqkfr krdy-krdy Auh aj pfhul qoN hI tuWt gey hn.

gurmuKo! aMimRq qF bfxI hY aqy pfhul lYxI ‘gurU gRMQ sfihb dI hjLUrI ‘c pMj ipafiraF sfhmxy, gurbfxI dI isiKWaf qy clx df pRx hY. ies leI pfhul qF AuWqm hY ijhVI ik afm mnuwK nMU gurbfxI jIvn nfl joVky sWcmuc hI dyvqf, kfier nMU sUrbIr-mrjIAuVf bxf dyNdI hY. sfzy aMdroN aAugxF dI gMdgI nUM Doky sfnUM inrml ‘qy siqkfr BrpUr suaWC jIvn bKsLdI hY. ies leI pfhul lYxI qF bfxI-aMimRq df siqkfr hY ‘qy sfzy leI jrUrI vI. afE! jLrf ies gl nUM smJx df kuJ jwqn krIey qy juVIey apxy sWcy-suWcy isWKI jIvn aqy ivrfsq nfl:-

1. KMzy dI pfhul lYxI (aMimRq Cwkxf) iswK Drm ‘c pRvysL hY aMq nhIN. ieh iswKI df afrMB hY! hr iswK leI anMdkfrj qoN pihlF pfhul lYxI jLrUrI hY.

2. pfhul lYx df mWksd- pMj ipafiraF rfhIN sRI gurU gRMQ sfihb jI dI hjLUrI ‘c pRx lYxf hY "aj qoN bfd isvfey sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dy hor iksy nMU gurU nhIN mMnFgf. vyd, purfx, kurfx, gIqf, rfmfiex iksy vI hor Drm pusqk jF mnuWK nMU gurU jF gurU gRMQ sfirb jI quWl siqkfr nhIN dyvFgf. kyvl ‘qy kyvl gurbfxI dI isiKaf anusfr hI clFgf" ieh gl isWK rihq mirafdf ‘c bVI spWsLt ilKI hoeI hY.hF! dUijaF dIaF Drm pusqkF df siqkfr aWQvf stwzI mfVI gl nhIN.

3. gurbfxI jIvn hI sBkuJ-isWK Drm anusfr iehI hY isWK rfhIN "gurU Dfrx krnf", ‘nfm lYxf’ jF gurU nMU apxf qn-mn arpx krnf. nfm df srUp sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI hI hn. iesqrHF inqfpRqI gurbfxI dI stWzI ‘qy ijAuN ijAuN gurbfxI anusfr soJI pRfpq huMdI jfvy, gurmWq ivruuD-anmqI, mnmqI, duWrmqI ‘qy hUVmqI afid bfhrI pRBfvF-krmkFzf nMU iqafgdy jfxf. hr pKoN, gurbfxI soJI nUM apxy jIvn-afpxy pRvfr ‘qy smfj ‘c vsfAux df jWqn krnf.

4. pWky isWK iPLr vI- lMmy smyN qoN Xog pRcfr dI Gft kfrx jdoN mF-bfpf hI pfhulDfrI nhIN qF Auh Elfd nMU ikvyN pfhulDfrI hox dI pRyrxf kr skdy hn. nqIjf ieh ik qno-mno iswK hMudy hoey vI aWj pMQ df vwzf ihwsf ibnF pfhul hI hY.

5. ibnF pfhul anMd kfrj- ibnF pfhul, aj bhuqy anMd kfrjF df nqIjf sfzy sfhmxy hY. ikwDry pqI, sLrfbI-ivWBcfrI, ikwDry pWqnI bfb-kwt-BWrvitaF dI syvf krn vflI. ikwDry donF ‘coN iek jF doovyN vWK-vWK zyyiraF, gurUzMmF dy cwkr ‘c Psy hoey ‘qy ikwDry kuJ hor. nqIjf-pRvfr ‘c hr smy ax-bx. jykr dovyN jIa pfhulDfrI hox qF ieh sfrIaF musIbqF nyVy hI nf afAux.

6. ingurf iswK nhIN- iswK df mWqlb hI hY ik Auh gurUbfxI gurU df isWK hY. ibnF gurbfxI dy Auh isWK iksdf? afiKr, ieh PYslf qF gurU ny krnf hY ‘kox iswK ‘qy kox iswK nhIN. qF qy gurU df PYslf hY "dfgy hoih su rn mih jUJih ibnu dfgy Big jfeI" (pMnf 970) aqy "Dry kys pfhul ibnF, ByKI mUVf iswK] myrf drsLn nfih iqsu, pfpI iqafgy ibKu"(pf:10) kyvl kyysfDfrI ho ky koeI iswK nhIN ho jFdf. pfhul hIxy ingury kysfDfrI nMU qF pfqsLfh ny mUrK, ByKI ‘qy pfKMzI qIk afiKaf hY.

7.ByKI mUVf iswK[[[[’ - gurbfxI gurU dI isWiKaf qy cly ibnF sfzy jIvn ‘c isWKI nhIN af skdI. ies leI iksy suafrQ vWs, idKfvy dy qOr qy jF lokfcfrI pfhul lY vI leI aqy jIvn ‘c gurbfxI isWiKaf vfly pfsy aml nf kIqf qF gl iPLr vI nhIN bxnI ikAuNik pfhul lYx df mWqlb hI gurbfxI isWiKaf qy aml leI pRx hY bfkI gl qF muV-quWV ky ‘ByKI mUVf iswK[[[’ vflI hI rih jFdI hY.

8 "ingury kAu giq kfeI nfhI" gurbfxI gurU dI afigaf ‘c cly ibnF isWK dI giq ho hI nhIN skdI-sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI df iewk iewk sLbd ies dI AugfhI Br irhf hY ik "ingury kAu giq kfeI nfhI ]avgix muTy cotf KfhI"(pM:361) "gurpRsfid" qoN ibnF qF sfzf mUlmMqr hI smfpq nhIN huMdf. qF iPr gurbfxI isiKaf nUM apxf jIvn arpx kIqy ibnF koeI mnuWK "sRI gurU gRMQ sfihb" df iswK ikvyN ho skdf hY? ieh qF gurbfxI gurU dy crxF ‘c Klo ky bfxI isiKaf qy clx leI gurU nfl vfdf hY, gurU dy dWsy rsqy qy clx leI pRx.

9. pfhul df nIXm phly pfqsLfh qoN-aijhf smJxf ik pfhul (aMimRq Cwkx) df nIXm dWsvyN jfmyN smyN sMn 1699 dI ivsfKI nMU afrMB hoieaf, sfiraF BUlyiKaF dI jVH hY. gurU nfnk pfqsLfh ny pihly jfmyN smyN BrI sBf ‘c jMjU pfAux qoN ienkfr krky ihMdU Drm ‘c pRvysL Bfv bRfhmxI gulfmI qoN sfPL ienkfr kr idWqf sI. bdly ‘c iswKF nMU bfxI crxF nfl joVx leI ‘crx pfhul’ df nIXm BKisLaf. iDafn rhy! ‘crxpfhul’‘df’arQ crx Do ky jF AunHF nfl Cuaf ky iplfxf nhIN sI.

10. crx pfhul aqy dsvyN pfqsLfh- gurU nfnk pfqsLfh dy smyN qoN isWK Drm ‘c pRvysL df ZMg ‘crx pfhul’ hI sI. sMn 1675 qoN 1699 qWk lgfqfr 24 sfl, dsmysL jI ny vI iehI ZMg vriqaf. BfeI mrdfnf, BfeI mMnsuK, BfeI kilafnf, BfeI mMJ, alHf-Xfr-KF, BfeI abduWlf afid sfry pfhul DfrI iswK sn. BfeI mMJ dI sfKI-bfrHF sfl Gflxf Gflky, isWK Drm ‘c pRvysL krnf Bfv iswKI mMgxI pYNdI sI. nhIN qF Auh vI sfzI qrHF Gr bYTy kih dyNdyy ik "mYN hux isWK hF".

11[ pMQ sfijaf- sMn 1699 dI ivsfKI nMU pfqsLfh ny nMgI qlvfr dI Dfr qy pMQ df iemiqhfn ilaf. pMQ 100% nMbr lYky pfs hoieaf. dsmysL jI ny bfxI dI juWgq vrqfAux vflI srIrk ijLMmyvfrI pMj ipafiraF dy rUp ‘c pMQ dI JolI ‘c pf idWqI. Aus idn qoN pfqsLfh ny ‘crxpfhul’ vfly nIXm nUM ‘KMzy dI pfhul’ ‘c bdl idWqf. mWksd AuhI sI "bfxI gurU dy lV lgxf" isWK ieiqhfs ‘c ieh bhuq vwzf mIl pWQr sI. ieiqhfs ‘c iesnUM ‘pMQ sfjnf’ idvs ikhf jFdf hY.

12. pMQ sfijaf, pRgt nhIN kIqf- pMQ pRgt qF pihly jfmyN ‘c hI kIqf jf cuWkf sI "mfiraf isWkf jgq ivc nfnk inrml pMQ clfieaf" (Bf:gur) aqy "sLbd ijqI isD mMzlI kIqosu apxf pMQ inrflf"(Bf:gur:) aWj dI GWtxf nUM ieiqhfs ‘c "pMQ sfjnf" idvs ikhf jFdf hY. sfzy leI ‘pMQ sfjnf’ qy ‘pRgt krnf’ donf dy PLrk nUM smJx dI loV hY.

13. ieh qF sMpUrnqf (Final Touch) sI?- ies idn ‘crx pfhul’ qoN "KMzy dI pfhul’ vflI qWbdIlI kIqI. agy qoN koeI ieWk ivakqI BfvyN ikMnf vwzf bRhm igafnI, ivWdvfn, jIvn jF rihxI vflf ikAuN nf hovy, iekwlf KMzy dI pfhul (nfm ) nhIN dy skdf., ieh ijLmyvfrI pfhul pRfpq pMj ipafiraF nUM sNOp idWqI geI sI. iesdy nfl hI sfzy nfvF ‘c vI ‘isMG-kOr’ vflI ieksfrqf pYdf kr ky pMQ nUM ‘isWK pRvfr’ df rUp dy idWqf Aqy ies leI sB qoN pihlF dsmysL jI afp ‘gooibMd rfie’ qoN ‘goibMd isMG’ sWjy. iesyqrHF BfeI jYqf qoN BfeI jIvn isMG, ‘mfqf suMdrI’ qoN ‘mfqf suMdr kor’ afid.

14. kkfrF vflI ieksfrqf- sMpUrx kysf DfrI srUp df nIXm, kysF dI sPLfeI leI hr smyN kMGf, bRfhmxI ivcfrDfrf qoN afjLfdI df sUck ‘kiChrf’; ieh iqMn kWkfr qF isWK kolL pihly jfmyN qoNN sn; CyvyN jfmy smyN sLsqR DfrI vI ho igaf. iesqrHF pihlF qoN cldy af rhy cfr kkfrF nfl, ies idn pMjvF kkfr ‘kVf’ hor joV ky ies dy leI pMj kkfrF vflI ieksfrqf kr idWqI geI. isWK vfsqy ‘kVf’ pRqIk hY ik isWK, hrqrHF dy vihmF-BrmF coN inkl cuWkf hY aqy iesdf jIvn ies kVy dI inafeIN ‘gurbfxI isWiKaf dy dfiery ‘c bWJf hoxf hY’.

15. Kflsy vflf iKWqfb- isWK df Kflsy vflf jIvn qF pihly jfmyN qoN hI ÃÄ rfhIN aqy kbIr sfihb dI rcnf "khu kbIr jn Bey Kflsy pRym Bgiq ijh jfnI’ (pM: 655) rfhIN ies isDFq nUM pRgt krky spWsLt kr idWqf igaf sI. ivsfKI sMn 1699 qoN qF gurdyv ny Ausy isWK nUM hI ‘Kflsy’ dy iKWqfb nfl invfijaf. ies dy nfl-nfl ies idn iesnUM "vfihgurU jI kf Kflsf ] vfihgurU jI kI PLqih" vflf bolf vI bKisLaf. iDafn rhy isWK aqy Kflsf do nhIN hn. isWK sfzf Drm hY ‘qy Kflsf sfzI ‘kuafltI’ aQvf ‘iKqfb’.

16. pihly jfmyN qoN hI kysfDfrI- isWK vfsqy pihly jfmyN qoN hI kysfDfrI rihx df hukm sI. iesdI AugfhI igafn rqnfvlI ikRq BfeI mnI isMG jI qoN vI spWsLt imldI hY. jdoN BfeI mrdfnf jI qoN BfeI nIrU ny ‘crxpfhul’ leI qF AusnUM iqMn AupdysL imly "1[ pihr rfq rihMdI jfg ky siqnfmu df jfp krnf. 2[ kys kWql nhIN krvfAuxy. 3[ afey gey isWK dI syvf krnI". iesqoN do glF hor vI sfbq huMdIaF- 1[ BfeI mrdfnf afp vI crxpfhul pRfpq isWK sI] 2 blik BfeI mrdfnf aiDkfr pRfpq isWK Drm df pRcfrk vI sI.

17. pihly jfmyN qoN hI kysfDfrI, hor sbUq- AuMJ qF gurbfxI anusfr krqy dI rjLf ‘c clx dI pihlI pAuVI hI Aus rfhIN bKsy srUp ‘df pfbMd rihxf hY. ieQy srUp dI kWt-vWZ jF sMinafsI, bYrfgI afid dy ByK pRvfn nhIN. iPLr gurbfxI ivWclIaF gvfhIaF "kysf kf kir cvru Zulfvf crx DUiV muiK lfeI" (pMnf749) blik Bgq bfxI ivcoN vI ajyhy hor anykF pRmfx. ajyhI sLbdfvlI AuhI vrq skdf ‘qy syD dy skdf hY jo afp kysfDfrI hovy.

18. ieiqhfsk gvfhIaF- ieiqhfsk gvfhIaF mojUd hn ik ivsfKI 1699 nUM 80 (awsI) hjLfr pRfxIaF ny nvyN hukmF anusfr ‘KMzy bfty dI pfhul’ leI. vwzf sbUq hY ik sMgqF pihlF qoN kysfDfrI, kMGfDfrI, ikRpfnDfrI aqy nisLaF (qMbfkU-sLrfb afid) qoNN rihq aqy iqafr-br-iqafr sn nhIN qF ieMnI BfrI igxqI ‘c acncyq ajOky sfieMs dy jwug ‘c vI ieh kfrj sMBv nhIN.

19. "guir cyly rhrfis kIeI nfnik slfmiq QIvdY" (pM:966) ieh kihxf gLlq hY ik dsmysL jI ny pMjF agy mWQf tyikaf qF nvIN rIq clfeI. gurgwdI sONpxf smyN gurU nfnk pfqsLfh ny gurU aMgd pfqsLfh awgy, gurU aMgd sfihb ny qIjy pfqsLfh awgy, qIjy ny cOQy pfqsLfh awgy mwQf tyikaF. cldy af rhy nIXm anusfr dsmysL jI ny ivsfKI 1699 nMU bfxI juWgq vrqfAx vflI srIrk ijMmyvfrI jdoN pfhul pRfpq pMjF dy rUp ‘c pMQ nUM sONp idWqI qF AunHF awgy mwQf tyk idWqf.

20. ‘KMzy dI pfhul’dsmysL jI ny leI pr ikAuN? smJx df ivsLf hY ik pihly pMjf leI jo bftf iqafr kIqf Auh dsmysL jI ny ieWkilaF afp kIqf ‘qy pihly pMjf nUM CWkfieaf vI ieWkilaF hI. ikAuNik pfqsLfh ‘qy sMgqF pihlF qoN hI pfhulDfrI sn, blik gurdyv qF ‘gurU’ vI sn. gurdyv ny bdly hoey ZMg ’c jdoN sfiraF nUM nvyN isirAuN pfhul lYx leI hukm kIqf qF ies df arMB aqy apxy nF ‘c qbdIlI vI sB qoN pihlF apxy afp qoN hI kIqI.

21. gurbfxI gurU, pihly jfmyN qoN hI- gurbfxI gurU vflf nIXm vI pihly jfmyN qoN hI spWsLt kr idWqf sI. aj vI asIN pMjF rfhIN ‘gurU gRMQ sfihb jI nMU’ gurU Dfrn krdy hF, ijhVy ik Ausy gurbfxI df sMpUrn srUp hn. iswDF dy pRsLnF dy AuWqr ‘c gurU nfnk pfqsLfh ny sLbd aQvf bfxI nUM hI apxf ‘gurU’ disaf sI . iesyqrHF gurbfxI ivcoN hI anykF hor pRmfx ies sWc nUM pWkf kr rhy hn ijvyN "vfhu vfhu bfxI inrMkfr hY iqsu jyvzu avru n koie" (pM:515), "bfxI gurU, gurU hY bfxI, ivic bfxI aMimRqu sfry" (pM:982) "so isKu sKf bMDpu hY BfeI ij gur ky Bfxy ivic afvY" (pMnf 601) afid. aWj vI pfhul lYky asF iehI qF pRx krnf hY.

22. gurU srIr nhIN- afid bIV dy pRkfsL AupRMq pMjvyN pfqsLfh ny afp hyTF sMgq ‘c bYTnf sLurU kr idwqf. ijs qWKq qy gurdyv afrfm krdy sn Aus qy ‘afid bIV’ df suKfsn krky afp hyTF jLmIn qy sOxf arMB kr idwqf. iesy ‘afid bIV’ dI ivsLuWDqf nUM kfiem rKx leI afp ny apxy mhfn pivqR srIr nUM kurbfn qF kr idWqf pr ies ‘c rWqI Br vI imlfvt mnjLUr nhIN kIqI. hr kWdm qy sfbq kIqf, srIr nhIN blik gurU kyvl aqy kyvl gurbfxI hI hY. qF qy ‘KMzy dI pfhul’ lYky asI bfxI gurU dy hI isWK hox df apxy afp Aupr mfx krdy hF.

23. srUp dI sMpurxqf aqy gurWgdI sONpxf- gurbfxI gurU vflf isDFq qF pihly jfmyN qoN hI sI. 6 akqUbr, sMn 1708,-pMj ipafiraf nMU qfibaf KVy krky pfqsLfh ny ‘sRI gurU gRMQ sfihb’ agy mWQf tyk idWqf. iesqrHF iesdy sdIvI qy sMpUrx ‘gurUjoq’ hox vflf ielfn vI kr idWqf. spWsLt kr idWqf ik ies sMpUrx srUp c hux vfDy-Gfty df hWk iksy kol nhIN. ieh hWk kyvl dsmysL jI qIk hI sI.

24. "joiq Ehf jugiq sfie"- ‘joiq’ Bfv gurbfxI aqy AusqoN pRgt hox vflI ‘jIvn juWgiq’ jF ‘jIvn jfc’ dovyN sdIvI hn, PLYslf hY "joiq Ehf jugiq sfie, sih kfieaf Pyir pltIaY"(pM:966) bdldf hY kyvl iek qoN bfd dUjf srIr (kfieaF) ivsfKI sMn 1699 qIk juWgq nMU iek srIr rfhIN hI pRgt kIqf jf irhf sI. aglf kMMm qF pRgt ho cuWkI Aus ‘joq’ ‘qy ‘jugq’ qy pihrf dyx df sI. ivsfKI 1699 nUM ieh ijLmyvfrI pfhul pRfpq pMj ipafiraF dy rUp ‘c pMQ qy pf idWqI.

25[ juWgq vrqfAuxI qy juWgq GWVxI- 6 akqUbr, sMn 1708, pMj ipafiraF nUM gurU gRMQ sfihb dI qfibaf KVf krky dsmysL jI ny mWQf tyk idWqf. Aus smyN afp ny ies pKoN jo ieiqhfsk sLbd Aucfry Auh sn "pUjf akflpurKu kI- prcf sLbd kf- dIdfr Kflsy kf". iesqrHF afpny pMQ rUp pMjF Aupr kuMzf vI lgf idWqf. nMbrvfr arQ hn: 1[ ienHF pMjF ny pMQk PYsly jo krny hn, Auh kyvl iek akflpurKu dy BX ’c rihky hI krny hn. iksy dy BX, cfplUsI , suafrQ vWs nhIN. 2[ PYsly kyvl gurbfxI dfiery ‘c rihky hI hony hn-gurbfxI juWgq nUM tWp ky nhIN. 3[ PYsly krn vfly pfhul pRfpq gurbfxI jIvn vfly ‘ qy srUp pKoN vI dIdfrI hoxy hn. kfsL! ajyhy pMj ipafiraF vflI hoNd nMU pMQ ‘c iPr qoN Aujfgr kIqf jf skyy.

26. pMj ipafry, sdf bWdlvyN- ivsfKI 1699 nUM pMj ipafry hor sn, dfdU dI kWbr nUM klfm vyly hor, cmkOr dI gVHI smyN hor, bfbf bMdf isMG nfl ivdf krn smyN hor aqy nfdyV sfihb qfibaf KVf krn smyN hor. spWsLt hoieaf ik pMj ipafry qF bWdlvyN ho skdy hn pr AunHF Aupr lfieaf kuMzf bWdlx vflf nhIN. ienHF dI sImF kyvl ‘gurU joq aqy juWgq’ Aupr pihrf dyxf hI hY.

27[ KMzy dI pfhul lYxf jrUrI- ‘KMzy dI pfhul’ hryk iswK leI jrUrI hY- iehI hY, ‘gurU gRMQ sfihb jI nMU gurU Dfrn krnf’, ‘isWK rfhIN nfm lYxf’ jF ‘jIvn Br gurbfxI isiKaf qy clx df pRx’. ijvyN sfrI bfeIbl jLbfnI Xfd krky jF crc ‘c jf ky, ibnf bYptfeIj koeI iesfeI nhIN. ibnF suWnq kyvl ‘kurfn sLrIPL’ nUM Xfd krky koeI muslmfn nhIN huMdf. iesyqrHF sfrf ‘gurU gRMQ sfihb’ Xfd krky jF kyvl gurduafry jf ky koeI srDflU jF syvk qF ho skdf hY pr ibnF ‘KMzy dI pfhul’ Bfv gurUgRMQ sfihb jI dI isiKaf nUM apxf jIvn arpx kIqy, koeI iswK nhIN ho skdf.

28[ mYN gurU nfnk df isWK hF’[aqy [[[ -’aMimRq qF dsvyN pfqsLfh ny clfieaf- mYN qF gurU nfnk df iswK hF’ ajyhf smJxf jF kihxf apxy afp nMU aqy dUijaF nMU DoKf dyxf hY.‘pfhul lYxf mWqlb hY, jIvn Br ‘bfxI aMimRq nUM CWkx df pRx’. iesqrHF pfhul lYky qF asIN sRI gurU gRMQ sfihb jI nMU apxf gurU Dfrn krdy hF ijnHF aMdr dWsvyN pfqsLfh dI iek vI pMkqI drj nhIN. hor qF hor, jIvn dy jo isDFq ‘qy swcfeIaF sfihb sRI gurU gRMQ sfihb ‘c drsfey hn, sfry dy sfry pihly mhwly dI bfxI ‘c mojUd hn. qF qy ibnF bfxI dI isiKaf qy cly asIN gurU nfnk pfqsLfh dy isWK vI nhINy rih jfdy? mfno, asIN JUT bol rhy huMdy hF.

29[ ibnF pfhul asIN gurU nfnk sfihb dy isWK vI ikvyN?- gurU nfnk pfqsLfh ny, gurU aMgd sfihb nMU gurU Qfipaf, gurU aMgd sfihb ny gurU amrdfs jI nMU, iesyqrHF gurU pWd vflI ieh ijLMmyvfrI gurU goibMd isMG jI qIk puwjI. gurU nfnk dy iswK kyvl AuhI rhy, jo smyN anusfr gurU aMgd, gurU amrdfs aMq gurU goibMd isMG jI dI sLrn ‘c afey. ijhVy sRI cMd, dfqU jI, ipRQI cMd, DIrml jF rfmrfey afid dy zyirHaF qy BWtk gey Auh kuJ vIN hox, pr gurU nfnk dy iswK nhIN. sMn 1699 dI ivsfKI nMU dsLmysL jI ny ‘KMzy dI pfhul’ CWkf ky’ isWK Drm ‘c pRvysL dI ijLmyvfrI pMjF dy rUp ‘c pMQ dI JolI pf idWqI. spWsLt hY, gurU nfnk dy isWK AuhI hn ijnHF isWKI srUp ‘c afky nIXm nfl pMjF qoN ‘KMzy dI pfhul’ leI hY.

30[ kyvl aqy kyvl ‘KMzy dI pfhul’-ivsfKI 1699 nMU dsmysL jI ny ‘crxpfhul’ nMU ‘KMzy dI pfhul’ ‘c bWdlx qoN bfd rvfieq anusfr, GVy ‘c jl Brvfieaf. AusnMU ‘crxpfhul’ df cldf af irhf rUp dy ky, BfeI jYqf jI nMU hukm kIqf ies GVy nMU qoV idE. spWsLt kIqf awj qoN bfd pfhul df ZMg ‘crxpfhul’ nhIN blik ‘KMzy dI pfhul’ hI hY aqy hux koeI vI iekwlf ivaWkqI pfhul iqafr krn jF Cwkfx df aiDkfrI nhIN. ijhVy lok awj vI ‘crx pfhul’ ‘kMnF ‘c PUkF mfrky’ jF ksy vI hor ZMg ‘aMimRq CWkfAux’, ‘nfm dyx’ ‘gurU Dfrx krvfAux’ df ZoNg krdy hn Auh kyvl qy pfKMzI hn, pMQ nfl AunHF df koeI irsLqf nhIN. nf hI AunHF rfhIN idWqy ‘aMimRq’ jF ‘nfm’, ‘gurU Dfrn krnf’ hI hY. aMimRq kyvl bfxI hY aqy isWK ny, ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb’ jI dI hjLUrI ‘c pMj ipafiraF qoN ‘KMzy dI ipfhul’ lYxI hY, nfm aMimRq nUM jIvn Br CWkx df pfbMd hox leIy.

31[ "nfnk aMimRqu eyku hY"- ‘KMzy dI pfhul’ lYx df mWksd hI jIvn Br, suafs-suafs bfxI aMimRq dI isWiKaf df pfbMd hoxf hY. iesdy Ault, sfzy keI ieiqhfsk gurduafiraF nfl keI XfdgfrI srovr, KuUhIaF, bfAulIaF ‘qy cubwcy afid mOjUd hn. anykF BulwV vIr qy BYxF AunHF dy jl nMU hI aMimRq jF crnfimRq mMn ky, AuQoN boqlF afid Br ky lY jFdy hn. iesqrHF iswK hMudy hoey vI sfrI Aumr pfhul qoN ibnF hI rih jFdy hn. cyqy rhy! sfzy leI gurUdr qoN ‘KMzy dI pfhul’ vflI sRysLtqf nUM smJxf jLrUrI hY; XfdgfrI srovr afid sfzy leI pRyrxF sroq qF hn pr ‘aMimRq’ nhIN. aMimRq kyvl gurbfxI hI hY. pfhul lYky asF bfxI aMimRq anusfr apxy jIvn dI kmfeI krnI hY. ivWcly smyN, iksy rWl gWz df nqIjf hY ik asF ‘KMzy dI pfhul’ nUM hI ‘aMimRq CWkxf’ kihnf sLurU kr idWqf. asl ‘c "nfnk aMimRqu eyku hY dUjf aMimRqu nfih" (pM:1238). gurU nfnk aWQvf ‘gurU gRMQ sfihb’ dy isWK leI kyvl bfxI hI aMimRq hY aqy ‘KMzy dI pfhul’ Aus anusfr jIvn jIAux leI pRx.

32[ pfhul kyvl gurU dI hY iksy zyry, sBf jF jWQy dI nhIN- pfhul asF BfvyN iksy vI zyry, jWQy dy pRbMD hyT-pMj ipafiraF qoN leI hovy, Auh pfhul kyvl gurU nfnk-gurU goibMd isMG dy dr dI hI hY aqy mWksd hY gurbfxI gurU dI isiKaf qy clx df pRx. gurU kyvl gurU gRMQ jI hI hn aqy Aus smyN pMj ipafiraF dI ijLmyvfrI, aiBlfsLI nUM "bfxI aMimRq" dy crxF nfl joVxf huMdf hY. keI vfrI asIN mMn bYTdy hF ik asF, aMimRq Plfxy zyry, jWQy, sBf jF sMq df Cwikaf hY pr Auh qF kyvl vrqfvy huMdy hn. asF aijhI zyry afid vflI gwl mn ‘c nhIN ilafAuxI.

33[’gur’U kyvl bfxI hI hY- keI vfrI pfhul CwkfAux vfly ‘pMj ipafiraF Aupr iksy zyry, jWQy, sMsQf, sMq afid dy vWK-vWK pRBfv huMdy hn. ies kfrn AnHF dIaF isiKafvF jF sLbdfvlI ‘c iBMnqf af jFdI hY. loV hY ‘pfhul’ dy asl mWksd nUM smJx dI Bfv ‘gurbfxI isiKaf anusfr clx df PYslf. ijhVI ivcfr bfxI jF ‘isWK rihq mirafdf’ anusfr nhIN asIN Ausdy pfbMd nhIN hF.

34[ pfhul (aMimRq) hAuaf nhIN, kurihqF qoN bWcxf hY- pfhul lYky sfnUM cfr kurihqF qoN bWcxf jLrUrI hY. isWK rihq mirafdf anusfr cfr kurihqF ieh hn. 1[ kysF dI byadbI. 2[ pr iesqRI, pr pursL df gmx. 3[ sLrfb, qmfkU afid df nsLf. 4[ kuwTf Bfv muslmfnI sLrh muqfbk bixaf ‘hlfl’ mfs. koeI kurihq ho jfx qy pfhul df KMzx ho jfx qy dobfrf pfhul lYx dI loV hY AuWJ nhIN.

35[ "Bulx aMdir sBu ko"- pfhul lYx qoN bfd sfzy Aupr pfbMdI kyvl AupRokq cfr kurihqF qoN bcxf hY. BuwlF qF sB qoN huMdIaF hI hn aqy asIN ardfs krky gurU sfihb qoN bKsLvf skdy hF. PLurmfx hY "Bulx aMdir sBu ko aBulu gurU krqfru" (pM: 61). gurU bKisLMd aqy smrQ hY, BuwlF qoN zWrky pfhul hIxy (byaMimRqIey) nhIN rihnf. bfxI jIvn qoN ibnF mnuWK cMgf iensfn bx hI nhIN skdf. jfx buJ ky kIqI glqI, Buwl nhIN hMudI.

36. kyvl isMG aqy kOr, jfq-gOq nhIN- pfhul lYx AupRMq asIN ‘isMG-kOr’ vfly vwzy pRvfr dy mYNbr bx jFdy hF. sfzy nfvF nfl ‘isMG, kOr’ sfzI pRvfrk pihcfx hn. asIN jwt, Bfpy, bRfhmx, sLUdr, KwqrI, Bwly afid nhIN rih jFdy aqy ipWClI jfq-goq, kuwl nfs ho jFdI hy. iswK ny afpxy nF nfl jfq-goq nhIN lgfxI.

37. ‘crx pfhul’ nUM mMxdf hF, ‘KMzy dI pfhul’ nMU nhIN- gurbfxI nUM ghu nfl ivcfro, iek vI KuWlH nhIN jo gurU nfnk pfqsLfh ny idwqI aqy dWsvyN pfqsLfh ny pfbMdI lgf idWqI. gurU nfnk df isWK vI AuhI hY jo gurU goibMd isMG jI df iswK hY. bdly hoey inXmF anusfr jy awj koeI ‘crxpfhul’ nMU mMxdf hY aqy ‘KMzy dI pfhul’ nUM nhIN qF Auh iesqrHF hY ijvyN koeI khy ik mYN Bfrq df 1950 df ivDfn qF mMxdf hF pr byaMq qWbdIlIaF qoN bfd aWj dy ivDfn nUM nhIN mMxdf. ajyhy mnuWK dI aWkl qy qF KflI qrs hI afAuxf cfhIdf hY.

aMq ivc asF ies sWcfeI nUM smJxf hY ik- pfhul Cwkky asIN sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI isiKaf qy clx df pRx lYMdy hF. gurU gRMQ sfihb jI aMdr iek pMkqI vI dsmysL ipqf dI nhIN. gurbfxI dy sfry isDFq pihly pfqsLfh dI bfxI ’c mOjUd hn. qF qy, gurU nfnk dy isWK hox vfsqy vI sfzf pfhul pRfpq (aMimRqDfrI) hoxf jLrUrI hY. iesqoN ibnF qF asIN gurUnfnk pfqsLfh dy isWK aKvfAux df hWk hI nhIN rKdy. cyqy rhy! pihly aqy dsvyN pfqsLfh iBMn iBMn nhIN, ieko hI krqy dI joq hn. 020s80.16s050

Including this Gurmat Lesson No 20

(aMimRq CWkxf)

KMzy dI pfhul-iek pRx

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.