.

‘‘poQI prmysr kf Qfnu`` (iksLq qIjI)

jlMDr qoN pRkfÈq hox vflI ‘BIm piqRkf` dy sMpfidk ‘L.R. Balley’ ny afpxIaF ilKqF ivc iËkr kIqf hY ik bRfhmxI idRÈtI ivc aCUq mMny jfx vfly swq kroV BfrqIaF dy pRmfxIk nyqf aqy BfrqI sMivDfn dy lyKk qy pRiswD ivdvfn zfktr ‘aMbyzkr` jI ny Auprokq iksm dIaF rcnfvF pVH ky afpxy iewk viKafn ivc ikDry hyT ilKy Èbd khy sn: ‘‘ijn pusqkoN ko pivqr gRMQ khf jfqf hY, vo aYsI jflsfjIaoN sy prIpUrx hYN, ijn kI pRivrqI rfjnIqk hY, ijnkI rcnf pkÈpfq pUrx hY aOr ijn kf lkÈ aOr pRXojn hY kpt aOr Cl``.

pRMqU, nYÈnl pRoÌYsr afÌ iswiKËm, isrdfr kpUr isMG I.C.S. jI dI ilKq ‘sfcI sfKI` muqfibk, Aus dI ijMdgI ivc sMn ñùóõ-óö dy drimafn aijhf smF vI afieaf, jdoN Aus ny spÈt aqy KuwlI iewCf pRgt kIqI ik jykr dyÈ dy sfry aCUq iswK bx jfx qF Auh jfq-pfq dI hËfrF virHaF dI gulfmI qoN Cuwtkfrf pf skdy hn. sMn ñùóö ivc vYsfKI vfly idn zfktr aMbydkr afpxy kroVF aCUq sfQIaF ƒ iswKI prvyÈ krvfAux dy inÈcy vjoN, ijQy, ÈRI aMimRqsr ivKy ho rhy ‘srb ihMd iswK imÈn` dy jlsy ivc dsqfr sjf ky Èfml hoey. AuQy, Aus idhfVy hI AunHF afpxy BqIjy ƒ aMimRq Ckf ky isMG sjfieaf.

ieh iewk vKrI gwl hY ik ies pwKoN Gbrfey hoey (mhfqmf) gFDI jI vloN sRyÈtfcfr dy sfry inXm iCwky tMg ky afpxI aKbfr ‘jMg ieMzIaf` duafrf pfey gey Èor Èrfby ik ‘‘aCUqF df iswKI ivc pRvyÈ ihMdU Drm qoN piqq hox dy quwl hY`` aqy smyN dy rfjnIqk iswK nyqfvF aMdrlI cAuDrqf dI BuwK kfrn, zf: aMbyzkr jI ihMdU-mwq ƒ iqlFjlI dy ky buwD-mwq ivc pRvyÈ kr gey aqy iswKI Kyqr ivc pRvyÈ nfh kr sky, ijs nfl iswKI df bhuq BfrI nuksfn hoieaf. ikAuNik, jykr aijhf ho jFdf hY aqy zfktr aMbydkr vrgf dUridRÈt nIqIvfn ivdvfn pMQk nyqf bixaf huMdf qF Bfrq dI aËfdI dI lVfeI ivc øú% kurbfnIaF krn vflI iswK kOm ajoky Dwky-DoiVaF qoN bc ky awj rfj-Bfg dI mflk bxI huMdI.

so spÈt hY ik zf: aMbyzkr jI dy aMdr afpxI Xogqf qy aDfirq, BfvyN, BfrqI pRBUswqf dI qIjI iDr mMnI jfx vflI iswK kOm df nyqf bxn dI iewCf vI hoeygI. pr, asl ivc hkIkq ieh hY ik Aus vyly qwk Auh smJ igaf sI ik ik Drm gRMQF ivcoN ÈRI gurU gRMQ sfihb jI mhfrfj hI iewko iek aijhI ielfhI rcnf hY, ijhVf Drm gRMQF pRqI myry vloN imQy Auprokq doÈF qoN mukq hY. Aus ƒ cMgI qrHF inÈcy ho igaf sI ik ÈRI gurU gRMQ sfihb jI hI iewko iewk aYsf Drm-gRMQ hY, ijs dy ÌlsÌy dI rOÈnI ivc jIAUx vfly iswKF ivc iml ky hI Aus dy kroVF aCUq Brf bRfhmx vloN kfiem kIqI dilq avsQf ivcoN mukq ho ky afpxf BivK Aujlf kr skdy hn. Auh sRdfrI df jIvn jIAU skdy hn.

ikAuNik, ies gRMQ df mnorQ kyvl qy kyvl rwbI guxF qy aDfrq mnuKI smfj dI afcrxk AusfrI kridaF mfnv-eykqf kfiem krnf hY, qF ju sfry mnuK iewk dUjy dy shfiek huMdy hoey srb-pwKI ivkfs kr skx.

Aus dI lMmI-ndr ny pCfx ilaf sI ik iehI kfrx hY ik ies gRMQ dy afrMB ivc inrMkfr pRBU dy anuBvI qy guxfqmk srUp df icqrn kridaF mnuK dy snmuK sB qoN pihlF iehI suafl KVf kIqf igaf hY ik afpxy aMdroN aigafnqf vs Ausr cuwkI kUV dI dIvfr ƒ qoV ky pRBU nfl iewk-sur huMidaF swcy-suwcy acfr vfly nyk iensfn ikvyN bixaF jf sky ?

pRMqU, mfnv-eykqf dy idRÈtIkon qoN ijQy, vwzI ivÈyÈqf ieh hY ik ies gMQ df afrMB iewk (ñ) dy ihMdsy nfl kIqf igaf hY qF ju rwbI-eykqf qy aDfirq gurU-eykqf mËhbI-eykqf aqy mfnv-eykqf df mhOl isrj ky ivÈv eykqf vl viDaf jf sky. AuQy, ivsyÈ iDafn dyx Xog qwQ ieh vI hY ik hAumY afidk kUV dy prdy ƒ imtFidaF pRBU nfl juV ky sicafr hox df sfDn iksy pRkfr dy krmkFz jF iksy qrHF dy ÈreI-inXm ƒ nhI bxfieaf, sgoN, prmfqmf dy kfiem kIqy kudrqI inXmF anusfr jIvn ƒ hI sB qoN srboqm-sfDn mMinaF hY. ijvyN gurvfk hn :

(A) - ÃÄ siq nfmu krqfpurKu inrBAu inrvYru akflmUriq ajUnI sYBM gurpRsfid.. BfvfrQ :- prmfqmF iewk hY aqy Auh isRÈtI df mUl-ÈRoq ( original source ) hox krky sBnf ivc iewk rs ivafpk hY. Auh sdIvI hoNd vflf hY aqy Aus df pRgt srUp jgq-rUp nfmxf vI sq-srUp hY. Auh sB kuJ krn vflf hY aqy afpxI hryk ikrq ivc cyqMn-rUp ho ky smf irhf hY. Auh hr pRkfr dy zr aqy vYr qoN rihq (pRym-srUp) hY. Aus dI hsqI mOq qoN rihq, (ajUnI) jnm qoN rihq aqy (sYBM) afpxy afp qoN hI pRkfÈmfn hY. Auh afp hI gurU ikrpf duafrf Auprokq-Bfv df svY-anuBvI imlfp bKÈx vflf hY.

( a) -ikv sicafrf hoeIaY ikv kUVY qutY pfil ..

hukim rjfeI clxf nfnk iliKaf nfil .. gu[gRM[pM[ñÒ

BfvfrQ- pRÈn :- akfl-purK df pRkfÈ hox leI Xog ikvyN bixaF jf skIdf hY (aqy sfzy aMdr df) kUV df prdf ikvyN tuwt skdf hY ? Auqr:- rËf dy mflk akfl purK dy hukm ivc qurnf -(iehI iewk ivDI hY) . hy nfnk ! (ieh ivDI) Dur qoN hI jd qoN jgq bixaf hY, ilKI clI af rhI hY.

zf: aMbydkr ƒ ieh vI inrxY ho cukf sI ik ‘ÈRI gurUgRMQ sfihb` ivclf rwb, sfrI isRÈtI df mUl, srb-ivafpk, srb pRiqpflk aqy sfiraF df rKvflf srb sFJF-bfp hY. iesy leI ies gRMQ ivclf AupdyÈ iksy iewk dyÈ, iksy iewk nsl jF iksy iewk ivÈyÈ kOm leI hI nhI, sgoN, srbwq dy Bly dI locf kridaF smuwcI mfnvqf leI srb sFJF hY. ies ivc nfh koeI prflOikk surg dy suafrQI lfry qy nrk dy iBafnk zrfvy hn aqy nfh hI mËhbI qy ËfqI ivqkiraF BrpUr koeI gwl hY.

ies ivc qF sgoN ivKfvy dy mËhbI ByKF, hwT DrmI krmkFzF, buwq-pUjf, qIrQF dIaF XfqrfvF aqy hor vI keI iksm dIaF pujfrI-cflF dI inKyDI kridaF AunHF dI aXogqf qy ingUxqf ƒ vI pRgt kIqf igaf hY. purÈ aqy aOrq dI siqkqfrq qy smfnqf BrI sFJ kfiem kridaF, aOrq ƒ jgq AuqpqI aqy BfeIcfrk sFJ df kyvl aDfr hI nhI mMinaF, sgoN, ies ƒ ÈUdr jF nIvF kih ky inrfdr krn dI inMdf vI kIqI hY. ijvyN gurvfk hn :

rwbI-ivafpkqf dI sFJ :-

srb pRiqpflih sgl smflih sgilaf qyrI CfAu ..

nfnk ky pRB purK ibDfqy Git Git quJih idKfAu .. g[gRM[pM[ññòúÒ

hy pRBU ! qUM sB jIvF dI pflxf krdf hYN, qUM sB dI sMBfl krdf hYN, sB jIvF ƒ qyrf hI afsrf hY.

hy nfnk dy pRBU ! hy srb-ivafpk isrjxhfr ! (imhr kr) mYN qYƒ hI hryk srIr ivc vyKdf rhF.

qUM sfJf sfihbu bfpu hmfrf g[gRM[pM[ù÷Ò

arQ:- hy dfqfr ! qUM sfzf sBnF jIaF df ipAu hYN (qy sB ƒ hI dfqF bKÈdf hYN).

srbq dy Bly dI jodVI :-

jgqu jlMdf riK lY afpxI ikrpf Dfir ..

ijqu duafrY AubrY iqqY lYhu Aubfir ..gu[gRM[pM[øõóÒ

arQ:- hy pRBU ! (ivkfrF ivc) sV rhy sMsfr ƒ afpxI imhr krky bcf lY, ijs vI qrIky nfl ieh bc skdf hovy Ausy qrHF bcf lY.

surg-nrk qoN ienkfr :-

kvnu nrku ikaf surgu ibcfrf sMqn doAU rfdy ..

hm kfhU kI kfix n kZqy apny gur prsfdy ..gu[gRM[pM[ ùöùÒ

kI hY nrk aqy kI hY ivcfrf surg ? (Bfv, ieh kuJ vI nhI hn) sMqF ny dovyN hI rwd kr idwqy hn; ikAuNik, sMq afpxy gurU dI ikrpf nfl (nfh surg qy nfh nrk) iksy dy BI muQfj nhI hn.

srb-sFJf AupdyÈ :-

KqRI bRfhmx sUd vYs Aupdysu chu vrnf kAu sfJf ..

gurmuiK nfmu jpY AuDrY so kil mih Git Git nfnk mfJf ..gu[gRM[pM[÷ôøÒ

arQ:- hy BfeI ! (prmfqmf dy nfm ismrn df) AupdyÈ KwqRI bRfhmx vYÈ ÈUdr cOhF vrnf dy lokF vfsqy iewko ijhf hY. (koeI iksy BI vrn df hovy) jyhVf mnuK gurU dy dwsy rsqy AuWqy qur ky pRBU df nfm jpdf hY, Auh jgq ivc ivkfrF qoN bc inkldf hY. hy nfnk ! Aus mnuK ƒ prmfqmf hryk srIr ivc vwsdf idwsdf hY.

mnuwKI-smfnqf :-

avil alh nUru Aupfieaf kudriq ky sB bMdy ..

eyk nUr qy sBu jgu Aupijaf kAun Bly ko mMdy.. gu[gRM[pM[ñóôùÒ

arQ:- sB qoN pihlF Éudf df nUr hI hY, ijs ny (jgq) pYdf kIqf hY.ieh jIa-jMq rwb dI kudrq dy hI bxfey hoey hn. iewk pRBU dI joq qoN sfrf jgq pYdf hoieaf hY. (qF iPr iksy jfq mËhb dy BulyKy ivc pY ky) iksy ƒ cMgf qy iksy ƒ mMdf nfh smJo.

jfqpfq dI inKyDI :-

jfiq jnmu nh pUCIaY sc Gru lyhu bqfie ..

sf jfiq sf piq hY jyhy krm kmfie .. gu[gRM[pM[ñóóúÒ

arQ:- hy nfnk ! (pRBU hryk jIv dy aMdr mOjUd hY, pRBU hI hryk dI jfiq pfq hY. vKyivaF ivc pY ky) ieh nhI puCxf cfhIdf ik (Plfxy) dI jfiq kyhVI hY jF iks kul ivc Aus df jnm hoieaf hY. (puCxf hY qF ieh) puwCo ik sdf kfiem rihx vflf prmfqmf iks ihrdy-Gr ivc prgt hoieaf hY. jfiq pfq qF jIvf dI EhI hY ijho ijhy jIv krm kmFdf hY.

Dfrmk krmkFzF dI ingUxqf :-

mn kfmnf qIrQ jfie bisE isir krvq Drfey ..

mn kI mYlu n AuqrY ieh ibiD jy lK jqn krfey ..gu[gRM[pM[öôñÒ

arQ:- hy BfeI ! koeI afpxI mno-kfmnf anusfr qIrQF AuWqy jf visaf hY, koeI (mukqI df cfhvfn afpxy isr AuWqy iÈv jI vflf) afrf rKFdf hY (qy, afpxy afp ƒ icrf lYNdf hY) .pr jy koeI mnuK (ieho ijhy) lwKF hI jqn kry, ies qrHF BI mn dI (ivkfrF dI) mYl nhI lihMdI .

pUjf arcf bMdn zMzAuq Ktu krmf rqu rhqf ..

hAu hAu krq bMDn mih piraf nh imlIaY ieh jugqf ..gu[gRM[pM[öôñÒ

arQ :- hy BfeI ! koeI mnuwK dyv pUjf ivc, dyviqaF ƒ nmÈkfr zMzfAuq krn ivc, Cy krmF dy krn ivc msq rihMdf hY.pr, Auh BI (iehnF imQy hoey Dfrimk krmF dy krn krky afpxy afp ƒ DrmI jfx ky) ahMkfr nfl krdf krdf (mfieaf dy moh dy) bMDnF ivc jkiVaf rihMdf hY. ies qrIky vI prmfqmf ƒ nhI iml skIdf.

rwbI isÌq-sflfh dI sRyÈtqf :-

hir kIriq sfDsMgiq hY isir krmn kY krmf..Ðgu[gRM[pM[öôñÒ

arQ :-hy BfeI ! sfD sMgq ivc bYT ky prmfqmf dI isÌq sflfh krnI-ieh kMm hor sfry krmF nfloN sRyÈt hY. (ikAuNik, ies qrHF sfzy aMdr rwbI-guxF df sMcfr huMdf hY)

aOrq dI vizafeI :-

BMzu muaf BMzu BflIaY BMiz hovY bMDfnu ..

so ikAu mMdf afKIaY ijqu jMmih rfjfn .. gu[gRM[pM[ô÷óÒ

arQ :- jy iesqRI mr jfey qF hor iesqRI dI Bfl krIdI hY, iesqRI qoN hI hornf nfl sFJ bxdI hY. ijs iesqRI qoN rfjy (BI) jMmdy hn, Auys ƒ mMdf afKxf TIk nhI hY.

gurmiq dy pRmfxIk ivafiKafkfr aqy ÈhId iswK imÈnrI kflj, aMimRqsr dy rih cuwky ipRMsIpl hrBjn isMG (BfeI sfihb) jI ‘ gurmiq ivafiKafn` nfmI pusqk ivc bVf suMdr iliKaf hY;

‘‘sfry mwqF dy mËhbI gRMQ siqkfrXog hn. ikAuNik, sB ivc smyN smyN, afpxy ZMg aqy afpxI afpxI phuMc qy smrQf anusfr, kuJ scfeI df hokf idwqf igaf hY: pRMqU siqgurF dI Dur kI bfxI nfl jo atuwt sFJ kbIr jI, ÌrId jI, rivdfs jI, nfmdyv jI, iqRlocn jI, jYdyv jI, rfmfnMd jI, byxI jI, sDnf jI afid aKOqI AucIaF nIvIaF jfqIaF dy BgqF qy BwtF dI pfeI geI hY, aqy mnuK ƒ jfqF, vrxF, nslF qy afÈrmF dy mfrU vlgx ivcoN kZ ky, jo smfnqf, ipafr glvkVI aqy inwG ÈRI gurU gRMQ sfihb ivc pfRpq hY, ieh hor iksy mwq dy gRMQ ivc nhI lBygI.

eysy leI, gurU nfnk nfm-lyvf guriswK, bjf qOr Auqy, ieh ÌKr krdy hn ik ÈRI gurU gRMQ sfihb sMimlq Drm-ivÈvfsF df afpxI iksm df pihlf qy iewko iewk kilafxkfrI gRMQ hY``.

ivÈv pRiswD sfieMsdfn aqy Bfrq dy rfÈtrpqI ÈRI abdul klfm ny, BfvyN 31 agsq 2004 ƒ ÈRI aMimRqsr ivKy ies scfeI ƒ pRgt kIqf hY ik Drm gRMQF dI dunIaF ivc ‘gurU gRMQ sfihb` ‘kOmI-eykqf df pRqIk hY aqy ies df rUhfnI pRkfÈ sUrj ƒ vI iPikaF pf irhf hY` . pr, ivÈv pRiswD iÌlfsPrF ny qF ieh swc vIhvIN sdI dy arMBk kfl qoN hI pRgtfAuxf ÈurU kr idwqf sI.

ijvyN, sMn 1914 ivwc ‘ims zorQy PIlz` ny afpxI pusqk ‘df irlIjn afP df isKË` ivc iliKaf hY ;

‘‘ÈRI gurU gRMQ sfihb dI ivcfr qoN ieh gwl pwkI qrHF iswD ho jFdI hY ik iswK Drm dunIaF ivc iewk nvF qy iblkul vwKrf Drm hY. ieh aijhf Drm hY ijhVf pwCmI mnuKF dy suBf dy vI anukUl hY aqy AunHF dy mnf ƒ iKwc pf skdf hY. dr asl ieh amlI Drm hY qy amlI ijMdgI ivc sOiKaF hI vriqaf jf skdf hY. jy kr ies Drm ƒ mnuwKI jIvn leI vD qoN vD kilafxkfrI hox dy nukqy qoN dyiKaf jfvy qF ieko iewk aijhf AuWcf Drm iswD huMdf hY``.

sMn 1960 ivc amrIkf dy pRiswD ivdvfn sqkfirq ‘aYc[aYl[bRfzÈf` ny afpxy iewk pwqr rfhIN isKF dI isrmOr sMsQf ÈRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI, ÈRI aMimRqsr ƒ iliKaf sI ik ‘‘Sikhism is a universal world –faith with a message for all men. This is amply illustrated in the wrigtings of the Gurus.Sikhs must cease to think of their faith, as just another religion and must begin to think in terms of Sikhism being the religion for the new age….. The Sikh Religion is truly the answer to the problems of modern man."

( AulQf- ‘‘iswKI iewk srb-ivafpk aqvf sMpUrn jgq-Drm hY aqy mnuK mfqR ƒ smfn sMdyÈ idMdf hY. ies gl dI gurbfxI ivc rwj ky ivafiKaf kIqI geI hY. iswKF ƒ ieAuN socxf bMd kr dyxf cfhIdf hY ik iswKI iewk hor cMgf Drm hY. sgoN, ies dy Ault ieMj socxf cfhIdf hY ik iswKI hI nvyN juwg df Drm hY. scfeI qF ieh hY ik iswK Drm vrqmfn mnuwK dIaF AulJxF qy Aupjy pRÈnf df vfihd Auqr hY``.

zf[ ‘grInlIË` ny ‘Gospel of Guru Granth sahib` ivc vI ieh gvfhI BrI hY ik ‘bfxI Dur aMdroN anuBv qoN pRkfÈdI hY. ies df pVHy suxy nfl koeI sbMD nhI. dunIaF dIaF Drm pusqkF ivcoN Èfied hI iksy dI (ÈRI gurU gRMQ sfihb) dy qul sfihqk ÉUbsUrqI aqy lgfqfr anuBvI igafn dI AuWcqf hovy`. Aus dy afpxy Èbd hn-

‘‘Among the world’s scriptures few, if any, attain so high literary level or so constant a height of inspiration. { P.P. xii }

ies leI inÈcy nfl ikhf jf skdf hY ik Auh ‘poQI` ijs ƒ ÈRI gurU arjn dyv jI mhfrfj prmyÈr dy imlfp dI QF mMndy hn, Auh mubfrk ‘poQI` kyvl qy kyvl ‘ ÈRI gurU gRMQ sfihb` jI mhfrfj hI ho skdy hn, ikAuNik, ies ivclI ielfhI rcnf df hryk Èbd ‘bRhm-bIcfr` shq ‘nfm-aMimRq` nfl BrpUr hY. hF, jy ikDry pRmfx vjoN BfrqI BfeIcfry ivc pRcilq aiq sMKypqf shq kuJ imiQhfsk kQfvF jF pRQfie sfKI gwl kridaF ieÈfry mfqr iewk do ieqhfsk GtnfvF df vrnx kIqf igaf hY qF Aus df mnorQ vI kyvl qy kyvl mnuK ƒ inrMkfr dI vizafeI qoN jfxU krFidaF Aus nfl joVxf hI hY.

Bgq kbIr jI df kQn hY:

logu jfnY iehu gIqu hY, iehu qAu bRhm bIcfr ..

ijAu kfsI Aupdysu hoie mfns mrqI bfr .. gu[gRM[pM[ óóõÒ

arQ :- jgq smJdf hY ik siqgurU df Èbd (koeI sDfrn ijhf) gIq hI hY, pr ieh qF prmfqmf dy guxF dI ivcfr hY. (jo hAumY qoN jIAUidaF hI mukqI idvfAuNdI hY). ijvyN, (bRhmxI pRclq iÉafl muqfibk) kFsI ivc mnuK ƒ mrn vyly (iÈv jI df mukqI dfqf) AupdyÈ imldf mMinaf jFdf hY. (Bfv, kFÈI vflf AupdyÈ qF mrn ipCoN koeI asr krdf hovygf, pr siqgurU df sbd aYQy hI jIvn-mukq kr idMdf hY).

ÈRI gurU rfmdfs jI mhfrfj, ÈRI gurU nfnk dyv jI mhfrfj vloN kfiem kIqy Èbd-gurU dy isDFq dI pRoVqf krdy hoey jdoN ‘bfxI gurU, gurU hY bfxI` df hokf idMdy hn, qdoN, Auh vI gvfhI Brdy hn ik gurbfxI ivc sfry aMimRq nfm smoieaf hoieaf hY. Bfv, aYsf koeI vI gurÈbd nhI, ijhVf ‘nfm-aMimRq` aQvf ‘bRhm-bIcfr` qoN sKxf hovy. gurvfk hY :

bfxI gurU gurU hY bfxI ivic bfxI aMimRqu sfry ..

guru bfxI khY syvku jnu mfnY prqiK gurU insqfry .. gu[gR[pM[ùùòÒ

su, loV qF hux ies Audm dI hY ik sfry gurisK vIr aqy hor mfnv-ihqkfrI sjx gurbfxI dy AupdyÈ ƒ pRcfrn dy ajoky sfDnF dI vrqoN krdy hoey, ies ƒ afpxy jIvn vrqfry ivwc Zflx. qF ik gurbfxI df ieh anUpm swc ivÈv Br ivc pRgt hovy aqy Aus sdkf rwbI-eykqf dI sFJ Auqy aDfrq mfnv-eykqf qy ivÈv-ÈFqI df mhOl isrijaf jf sky.

Bul-cuk muafÌ.

dfsn dfs-jgqfr isMG ‘jfck`

sfbkf gRMQI ÈRI hirmMdr sfihb aqy afnryrI ieMtrnYÈnl iswK imÈnrI S.G.P.C. ÈRI aMimRqsr.




.