.

lMgr aqy lMgr ivWc PLrk

isWK hoxf aqy isWK aKvfAuxf?

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

ikWqny hn sfzy ivcoN jo jfxdy hn ik sfzI BuWK do qrHF dI hMudI hY-srIrk BuWK aqy mfnsk BuWK.

srdfr sfihb nMU BuWK lgI hY- bVI jLor dI BuWK. gurU kf lMgr cl irhf hY. lMgr ivc pujy ’qy lMgr CWikaf. bfd ivc iksy sWjx vloN KIr dI syvf vI sI, AuhvI lMgr ivc hI vrqvfeI jf rhI sI. vfh! KUb igrI, sogI nfl BrpUr, kVHy hoey duWD dI KIr-bVf suafd afieaf. qsWlI ho geI. mUhoN inkilaf ‘DMn gurU nfnk, siqnfm-vfihgurU’ ‘sLukr hY, pfqsLfh ijhVI qUM gurU ky lMgr vflI bKisLsL kIqI hY’. CWikaf ‘qy agy tur pey apxy kfr ivhfr nMU.

nfm nMU qF afp srdfr sfihb hn pr jIvn ivc srdfrI vflI gl koeI nhIN. dfVHI kysF dI byadbI vI krdy hn. rfq nMU ‘zIkxf’ vI jLrUrI hY. afpxy dPqr ivc Poto vI lfeI hY ‘gurU nfnk pfqsLfh dI’. rojL svyry DUP vI DuKfAuNdy hn, qfjLf hfr vI cVHfAuNdy hn. pr AuhnF nMU kOx dWsy, ik jjLbfqI qOr qy gurU nfnk nfl ipafr krdy hoey vI, gurU nfnk pfqsLfh qoN Auh ikMny dUr bYTy hn?

afAuNdy jFdy iksy ieiqhfsk gurduafry ivc mWQf tyk lYxf, bfbf jI nUM jF bfbf jI dI PLoto nUM hfr cVHf dyxy, lMgr CWk lYxf, lMgr ivc rsd afid dI syvf kr dyxI, gurduafry pRsLfid jF aKMzpfT krvf dyxf, clIhy suWK lYxy, pfTF dIaF lVIaF, gurduafry dI jykr koeI iblizMg bx rhI hY qF Aus ivc vI vWD-cWVH ky mfiek afid syvf vI kr dyxI ‘qy hor bhuq kuJ. ieh sB guruduafry aqy gurUdr dy arMBk krmF nfl juVy jF joVy jf cuWky krm qF hYx. ieh sB krdy hoey ajyhy anykF sWjx asl ivc-gurU qoN iPLr vI bhuq dUr bYTy hn.

cMgI gl hY, mubfrk hY AuhnF nMU isWKI nfl Gto GWt jjLbfqI ipafr qF hY. mMndy qF afpxy afp nMU ‘gurU kf isWK’ hI hn pr AuhnF nMU kOx smJfey ik ajy Auh isWKI qoN kohF dUr hn. blik keI vfrI qF ajyhy sWjx apxy sfry idn dI krnI-rihxI nfl isWKI df aqy sulJy sWjxF dIaF njLrF ivc afpxy isWK hox df vI mjLfk hI bxf rhy huMdy hn. ikAuNik isWKI qF gurbfxI isiKaf anusfr AuWcy suWcy ikrdfr df nfm hY. gurbfxI dI isiKaf anusfr jIvn clfAux df nfm hY.

afE hux imlIey zfktr jgqfr isMG jI nMU- mUhoN hr vWkq gurbfxI dIaF pMkqIaF guxguxfAuNdy hn. bolI ivc ieMnI iKWc hY ik mrIjL df aWDf duWK qF AuhnF dIaF hmdrdI BrIaF glF nfl hI Kqm ho jFdf hY.

ipWCly idnI ieWk buKfr PYilaf, kihMdy ny iehdy kItfxU aPLrIkf qoN afey ny. ies df ajy qIk koeI TIk ielfj vI nhIN imilaf. zfktr sfihb kdy apxy klIink ivc aqy kdy iksy mrIjL dy Gr, ieWk imMt afrfm nhIN. nF BuWK dI prvfh aqy nF qyh dI.

ies buKfr nfl kuJ mOqF dI vI KLbr hY. lokF ivc buKfr dy nF qoN hI Gbrfht mcI hoeI hY. iqMn cfr idnF qoN zfktr sfihb Gr vI nhIN prqy. mn aMdr lokfeI df ipafr aqy hmdrdI kuWt-kuWt ky BrI peI hY. Auh rojLfnf sOx smyN bfxI soihlf ivc pVHdy hn-"sB mih joiq joiq hY soie ] iqs dY cfnix sB mih cfnxu hoie" (pMnf 13) bfxI kyvl pVHdy hI nhIN afpxy jIvn ivc vI Aus nMU Auqfrdy hn. ipWCly iqMn cfr idnF qoN AuhnF rotI KfDI vI hY ik nhIN-AuhnF nMU koeI icMqf nhIN. BuWK df koeI mfVf ijhf asr vI AuhnF dy cyhry Aupr nhIN. lokF koloN afpxI PIs lYx df vI AuhnF df iehI ihsfb hY. AuhnF nMU akflpurKu vloN bKsLI apxy kOl ilafkq dI pUrI kWdr hY. amIr koloN apxI pUrI PIs lYNdy hn, aqy gLrIb dI syvf apxy dsvMD ivcoN vI kr dyNdy hn. ielfky dy lok AuhnF nMU PLirsLqf mMndy hn. pr ieh PLirsLqf AunHF nUM bxfieaf ikMny. gurbfxI rfhIN bKsLI jIvn syD ny, gurbfxI dI isiKaf Aupr qno-mno aml ny.

pihr rfq rihNdI jfgxf- iesLnfn pfxI krnf, gurduafry jf ky gurU kIaF sMgqF ivc hfjLrI BrnI, smyN isr apxy klIink puWjxf aqy qno-mno mrIjLF dI syvf krnI-iehI hY AuhnF df, inWq df krm. ijMnf ku smF imldf gurbfxI df aiBafs-ivcfr aqy AusqoN jIvn syD lYNdy. gurbfxI dI isWiKaf ny AuhnF nMU sWcmuc hI iensfn qoN dyvqf bxf idWqf sI. hux iehnF dI kosLsL vI iehI hMudI hY ik vWD qoN vWD lok gurbfxI smJx aqy cMgy iensfn bxn. ijMnf smF bxdf ieh ies pfsy AuWdm ‘qy gurbfxI dy siqsMg vI kfiem krdy.

dovyN iensfn hn pr donF dy jIvn ivc jLmIn-asmfn df aMqr hY. iek sLrfbI, kysF-srUp dI kWt vWz krn vflf aqy dUjf pUijaf jfx vflf dyvqf. PLrk hY "iek rfhI isWK aKvfAux df aqy dUjy rfhIN gurbfxI syD- isiKaf rsqy isWKI kmfAux df".

sfzI srIirk BuWK kI hYY?- sfnMU BuWK lgdI hY, cMgy pOsLtk Kfxy, Pl, duWD afid sfzy srIr nMu suasQ rKdy hn. sfzy srIr aMdr cuWsqI afAuNdI hY, bImfrIaF nyVy nhIN afAuNdIaf. jy mfVI motI qklIP ho vI jfvy qF vI srIr aMdr ieMnI qfkq hMudI hY ik Auh srIrk bImfrI afpxf mfVf pRBfv nhIN pf skdI.

iesdy Ault ijhVy sWjx afpxy Kfx-pIx vfsqy cMgI-mfVI cIjL df iDafn nhIN krdy, BuWK qF AuhnF nMU vI lgdI hY pr KWtIaF-imWTIaF-qWlIaF vsqF; nisLaF nfl BrpUr vsqF aqy hor ajyhy pdfrQ jo sfzy srIr nUM nuksfn phMucfdy hn; mUMh dy cWsikaF kfrx ivcy hI sBkuJ KfeI jFdy hn. iesqrHF asIN afpxI hI byvkUPLI ‘qy lfprvfhI kfrx apxy srIr nMU bdobdI ibmfrIaF, ivkfrF vl DWkdy jFdy hF. anykF rog blik keI mfrU ‘qy jitl rog vI sfzy srIr nMU lg jFdy hn pr iesdy ijLmyvfr asIN afp hMudy hF. ieh bImfrIaF kuWdrqI nhIN aqy nf hI ies ivWc sfzy BfgF, iksmq jF krqfr df hI koeI dosL hMudf hY-ijvyN ik ajyhI hflq ivc keI log kihMdy suxy jFdy hn ‘ieh qF sfzI iksmq hI sI’[[[[ ‘pqf nhIN, rWb nUM iehI mnjLUr sI’ afid. .

hflFik Bojn qF srIr leI vI do pRkfr dy hI huMdy hn-cMgy, pOsLtk, srIr nUM cuWsq-druWsq rKx vfly Bojx jF iPLr srIr nUM ibmfr-aflsI bnfAux vfly mfVy bOjx. pr sfzI ieh srIrk BuWK, ieWk ajyhI BuWK hY ijhVI ik jnm qoN hI sfnUM mhsUs vI hMudI hY, afpxf jLor vI pf lYNdI hY. pr ies BuWK dI ieWk Kfs sImF hY. jdoN sfzf pyt Br jfvy qF ikWqny vI cMgy, suafdly pdfrQ sfzy sfhmxy pey hox, asIN Kf nhIN skdy. hF ieMnf jLrUr huMdf hY jykr bhuqy lfprvfh nf rhIey qF ies bfry asIN afm qOr qy sucyq rihMdy hF ik ajyhf Bojn kIqf jfvy ijWQoN asIN ibmfr nf hovIey ‘qy zfktrF dy vWs nf pYxf pvy. dUjy lPLjLF ivc ieh iek nMgI BuWK hY ijsdf sfnUM sOKf aMdfjLf ho jFdf hY jdoN qIk ik mnuWK ny sLrfb, smYk afid nisLaF dI gLulfmI hI kbUlL nf kr leI hovy. ieMnf hox dy bfvjUd iksy hWd qIk BuWK qoN kuJ vWD Kf lYxf, iek hor gl hY nhIN qF ies BuWK dI iek sImF hY ijsqoN agy mnuWK bhuqf nhIN tWp skdf.

sfzy srIr dI ieWk hor axjfxI ‘qy asImq BuWK?- sfzy srIr aMdr vWs rhy sfzy mn dI ieWk hor BuWK vI hY- sfzI ies dUjI BuWK dI koeI sImF hY hI nhIN. ijMnf iesnMU imtfAux dI kosLsL krdy hF AuMnI hI vWDdI jFdI hY. ieh vWzf PLrk hY iehnF sfzIaF donF BuWKF ivc-ieWk dI sImF hY ‘qy dUjI asImq. mUl rUp ivc ieh dUjI BuWK vI sfnUM apxy jnm qoN hI lgdI hY ijvyN ik srIr vflI pihlI BuWK. pyt dI nMgI BuWK dy Ault, sfnMU ies BuWK df TIk aihsfs hI nhIN hMudf. ies BuWK dI sfnMU pihcfx vI nhIN afAuNdI. nqIjf hMudf hY ik ijAuN ijAuN ies BuWK nMU asIN sLFq krn dI koisLsL krdy hF, ieh BuWK AunI hI vWDdI jFdI hY. iesdf muWK kfrx hMudf hY ik nf hI ies BuWK dI sfnMU smJ hMudI hY aqy nf hI ies BuWK dy afhfr bfry sfnUM kuJ pqf. ‘mrjL bVHqf igaf, ijAuN ijAuN dvf kI’ vflf lyKf’-ijhVf afhfr asIN, vrqdy hF Auh ies BuWK vfsqy ieAuN hMudf hY ijvyN aWg vfsqy bflx. ijMnf pFdy jfvo aWg AuMnI hI hor qy hor BWVkdI jFdI hY.

bcpWx qoN hI ienHF BuWKF dy drsLn- bWcpx qoN hI lY lvo! bWcy nMU Kfx vfsqy iksy Kfs vsqU dI cfh hY aqy Auh vsqU AusnUM pRfpq vI ho geI. jdoN pRfpq ho geI aqy Kf leI qF Aus vsqU nfl AusdI ies srIrk BuWK dI, qsWlI ho jFdI hY. iPLr Ayus agy AuhI vsqU ijMnI cfho rK dyvo, bWcf AusnUM hWQ nhIN lgfvygf.

dUjy pfsy jy AusdI BuWK mfnsk BuWK hY. ijvyN iKzoixaF dI, jF inWq bdlvyN sohxy kpiVaF df JWs, rojLfnf GroN bfihr GuMmx iPLrx df JWs jF ajyhf hI koeI hor. ijWqny vWD ‘qy inWq nvyN iKzoxy jF vWDIaf qoN vDIaf kpVy ilaf ky Aus bWcy nUMu idWqy jfxgy, AuWqnI hI Aus vfsqy AuhnF dI BuWK hor qy hor vWDdI jfvygI, GtygI nhIN. ajyhy bWcy nUM Gr ivc itWk ky bYTxf kdy cMgf hI nhIN lgygf, hr vWkq bfhr jfxf qy nvIaF nvIaF mn psMd dIaF KrId-dfrIaF. iesy hI vWDI hoeI BuWK nMU bfxI aMdr ‘iqRsLnf’ dI BuWK df nfm idWqf igaf hY, pr ajy qF asIN gl kr rhy hF bWcy dy bWcpx dI.

iehI iqRsLnf dI BuWK jdoN Aumr ivc vfDy nfl vWDdI hY, vWD qoN vWD pYsf ieWkTf krn vfly pfsy, koTIaF-kfrF dy BMzfr iekWTy krn vfsqy, dUijaF nUM apxy qoN nIvF idKfAux vfly pfsy qF iesdf koeI hWd bMnf nhIN afAuNdf. afrMB ivc mnuWK apxy sImq vsIilaF rfhIN ies BuWK nUM GtfAux vfsqy AuWdm krdf hY, pr nqIjf Aultf hMudf hY. sLYqfn dI aFq dI qrHF, ieh BuWK vWDdI hI jFdI hY.

jdoN mfiek pdfrQF dI dWbfdb vWD rhI ies BuWK sfhmxy, mnuWK dy sImq vsIly ‘qy jog sfDn GWt jFdy hn qF Aus aMdr ies vWD rhI BuWK kfrx, ajog sfDn vI AusnMU cMgy lgxy sLurU ho jFNdy hn. iesy df nqIjf huMdf hY ik ieh mnuWK iek cMgf iensfn bxn dI bjfey idno-idn vWzf suafrQI, cflbfj, DoKybfjL ieQoN qIk ik iPr ieWk idn cirqRhIn, cor, zfkU, smglr, skYNzlbfjL, jLfilm, kfiql, jF vWzf jrfiem pysLf bnx ivc vI AusnMU koeI burfeI njLr nhIN afAuNdI. hyrf PyrI, gMZ-quWup, TWgIaF, dgLf-Pryb, inMdf-bKIlI, cfplUsI, sLYqfnIaq afid aAugx, Ausdy jIvn df aMg bx jFdy hn. sWc Drm qoN dUr vWs rhy, bhuqy Dfrmk ‘qy rfjsI afgU vI drasl iesy BuWK dI muWTI ivc hI huMdy hn.

Auh iensfn ijsny ieWk idn, iensfnIaq df csLmf, sdfcfrI, propkfrI sMqoKI ‘qy itkfa vfly jIvn vflf bnxf huMdf hY--- bx ky AyuBrdf hY, ieWk GtIaf aqy bdnfm iensfn. kfrx huMdf hY, bfxI isiKaf-sMgq vflI Kurfk dI Gft kfrx-anjfxy ivc hI ‘iqRsLnf dI BuWK’ Aus Aupr apxf vfr qoN bfd vfr krdI jFdI hY aqy AusnUM iesdf iehsfs vI nhIN huMdf. Ausdf hIry vrgf kImqI jnm qbfh hoky Kqm ho jFdf hY. cyqy rhy! smfj dIaF sfrIaF burfeIaF, aAugx mnuWK nUM krqfr ny nhIN idWqy mnuWK dI iesy aigafnqf dI Aupj hn.

hrieWk mnuWK aMdr mn dI ieh BuWK qF kudWrqI ‘qy krqy dI dyx huMdI hY ijvyN ik srIr vflI BuWK, pr mnuWK nMU Ausdy TIk Bojx dI smJ nhIN huMdI. mfiek pRfpqIaF, ruWqibaF afid nfl mn dI ies BuWK nMU ijAuN ijAuN imtfAux df jWqn krdf hY ieh BuWK hor qy hor vWDdI jFdI hY. mnuWK nUM pqf vI nhIN lgdf aqy hMudy hMudy ieWk idn iehI BuWK mnuWK aMdr ivkrfl iqRsLnf df rUp Dfrn kr lYNdI hY mnuWK df jIvn pUrI qrHF ies BuWK dI muWTI ivc af cuWkf huMdf hY.

bfhroN cMgf aqy Blf idsdf iensfn, nIaq, ieKlfk, iemfndfrI, propkfr-sB kuJ guaf bYTdf hY. gurbfxI df PYslf hY "iqsnf agin jlY sMsfrf] loBu aiBmfnu bhuqu ahMkfrf" (pMnf 120) isafxy afKdyy hn "DMn igaf qF kuJ nhIN igaf’- ‘ishq geI qF kuJ clf igaf’- pr jdoN mnuWK df ‘afcrx hI igaf qF-sB kuJ hI clf igaf" (‘If wealth has lost, Nothing has lost’- ‘Health has lost, Something has lost’- but ‘if Character has lost, Everything has lost’) mn dI ies BuWK bfry mnuWK dI nfsmJI hI, mnuWK df sB kuJ guaf dyNdI hY.

"iqsnf agin jlY sMsfrf"- ies ivsLy qy ies qoN vWzf ‘qy spWsLt sbUq, sLfied hor nhIN ho skdf ik aj amrIkf DMn pdfrQF vloN dunIaF Br ivc sB qoN vWD amIr, mYzIkl sfieMs, ivigafnk KojF ‘qy rfjsI qfkq ivc vI sB qoN agy hY. ieWk srvyKx muqfbk AuQoN dI bhuqI vso rfq nMU nINd dIaF golIaF lYNdI hY qF jfky AunHF nUM kuJ GMitaF leI afrfm nsIb hMudf hY. kfrx ieko hY ik srIr dI BuWK qF byaMq vDf leI-pRBu dIaF dfqF ivcoN byaMq pRfpqIaF vI kIqIaF. bdly ivc, krqy dIaF AunHF dfqF ivcoN sMsfr nMU vI bhuq kuJ lWBky idWqf aqy dy vI irhf hY; pr AunHF df mn iPLr vI BuWKf df BuWKf hI hY. ikAuNik mn aMdrlI dUjI BuWK dI AunHF nUM pihcfx nhIN afeI. ies nUM sLFq krn vfsqy AuQoN dy vfsI sYks-ieafsLI-nisLaF, hor qy hor mfiek pRfpqIaF ipWCy lgy hn. iesy krky aWj sYks, kYsIno, nisLaF aqy jurm (Sex, Casino, Drugs & Crime) ivc vI amrIkf sB qoN agy hY. ies sfry dy bfvjUd AunHF nUM mn dI ieWs kuWdrqI BuWK nUM GtfAux df rsqf iPLr vI nhIN iml irhf. kfsL! jykr mn dI ies BuWK dI aslIaq nMU vI AunHF ny pihcfixaF hMudf ‘qy gurbfxI isiKaf nfl joV ky ies nUM sMBfilaf vI huMdf qF AunHF vloN sMsfr df ‘qy AunHF df apxf hor vI bhuq Blf ho skdf sI. bfkI qrWkIaF dy nfl nfl Auh sMsfr pWDr qy sLfqI dy alMbrdfr bxky vI AuBrdy, pr ajyhf nhIN ho sikaf. pdfrQvfd df vfDf, mfieaf dy Zyr, kfmBuWK, hor byaMq vfsnfvF aqy sMsfrk pRfpqIaF ivc vfDf, mnuWK dy mn dI ies BuWK nUM sLFq nhIN kr skdy, blik ies nMU hor ‘qy hor BWVkFdy ‘qy gumrfh krdy hn.

hux lvo ies bfry gurbfxI df PLYslf- Purmfn hY "shs Kty lK kAu AuiT DfvY ] iqRpiq n afvY mfieaf pfCY pfvY ] aink Bog ibiKaf ky krY ] nh iqRpqfvY Kip Kip mrY ] ibnf sMqoK nhI koAU rfjY ] supn mnorQ ibRQy sB kfjY ] nfm rMig srb suKu hoie] bzBfgI iksY prfpiq hoie](pMnf278)

ies vfsqy pihlF qF sfnMu afpxy mn dI ies BuWK df aihsfs hoxf jLrUrI hY. jdoN qIk sfnMU ies BuWK df aihsfs hI nhIN, qF ies nUM buJfAux vfsqy jWqnsLIl ikvyN hovFgy? nqIjf- ijvyN kWcIaf-BujIaF, qWlIaF-nsLIlIaF vsqF sfzI syhq ‘qy srIr nfl mjLfk hY. iqvyN hI mfiek, kfmuk afid vsqF dI vWDdI BuWK sfzy mnuWKf jIvn dI qbfhI hY. PLrk kyvl ieMnf hY-srIrk BuWK jy iksy kfrx sLFq nf hovy qF srIr bgfvq kr dyNdf hY pr mfnsk BuWK df aihsfs kyvl sfD sMgq ivc jfky, gurU dy sLbd rfhIN hI hMudf hY. nhIN qF mnuWK nUM pqf AudoN hI lgdf hY jdoN sLYqfnIaq ‘qy kukWrm Ausdy jIvn nMU imWtI ivc imlf ky rfK kr dyNdy hn. Aus vWkq roNdf pWCqFdf qF hY pr vWs nhIN cldf. gurbfxI aqy gurU nfnk pfqsLfh dy crxF qoN ibnF, mn vflI ies BuwK df hWl ikWDry vI sMBv nhIN.

sWcfeI ieh hY ik mn dI ies BuWK nUM, afp muhfry burfeIaF, kfmnfvF ‘qy cWsikaF dI gMdgI vl vWDx qoN bcfAux vfsqy, ies jIvn nMU sfD sMgq, nfm-bfxI , krqy dI isiPLq slfh ‘qy bfxI igafn dI soJI df bMD lfAuxf jLrUrI hY. TIk AusyqrHF ijvyN pfxI nMU ZWlfx qoN bcfAux vfsqy ‘bMD’ dI loV hMudI hY. mn df ZWlfx vl vWDxf ‘qy pfxI df ZWlfx vwl vWDxf, donF df hWsLr ‘brbfdI’ hI hY. pfxI jykr ZWlfx vl vWDdf jfvy qF iesnUM jLmIn cUsky, grmI sOK ky KWqm kr dyNdI hY nhI qF iksy gWZy afid ivc atk ky icWkV ivc bdl jFdf hy ijhVf ik mWCrF, ibmfrIaF df kfrx huNdf hY. iesy qrHF jykr pRBu igafn ivhUxf mMn vI sLyqfn df hI Gr huMdf hY. iesdf ieko hI ielfj hY-pRBu igafn rfhIN ies mn dI jfgRqI.

arMBk do imsflF ivc asIN dyK cuky hF jLfihrf isWK ho kyy vI ieWk bMdf apxI sMBfl nhIN kr sikaf ‘qy isWKI mfrg qoN kohF dUr hY. dUjf, nfm bfxI df rsIaf-srIrk aqy mfnsk dovyN hI BuKF qoN jfgrUk ‘qy rijaf puijaf-nqIjf sLFq suBfa, sMqoKI, propkfrI, dyvqf srUp aqy ielfhI guxF dI Kfx. donF ivc Prk sI qF kyvl ieko hI. iek aKvfAudf qF isWK hI sI, njLr vI isWK hI afAuNdf sI pr sI kyvl KflI BFzf, mfnsk BuWK qoN axjfx. ijs pfsy mn ny iKWicaf, tur pey. dUjf-gurbfxI rWs ivc iBWjf hoieaf, mfnsk BuWK qoN sucyq aqy gurbfxI afigaf ivcoN pRfpq ielfhI gxF df KjLfnf. pfqsLfh cyqfvnI dyNdy hn "vzy vzy jo dIsih log ] iqn kAu ibafpY icMqf rog ]1] kAun vzf, mfieaf vizafeI ] so vzf, ijin rfm ilv lfeI] (pMnf 188) sWcmuWc mfnsk BuWK vloN suWqf acyq mnuWK hI sfrIaF burfeIaF ‘qy mnuWKI kmjLorIaF vl apxy afp vWDdf jFdf hY.

BuiKaf BuK n AuqrI (pM:001) isWtf ieh ik sMsfrk pdfrQF dy Zyr, mfieaf dy aMbfr, kfm-vfsnfvF dI sMqusLtI, mnuWK aMdr iqRsLnf dI BuWK nMU vDfAuNdy hn. aWg ivc bflx dI inafeI ienHF nfl mnuWK dI BuK hor ‘qy hor hI vWDdI jFdI hY. ajyhy mn dI sLfqI dy cfhvfx nMU bdly ivc imldI hY-asLFqI aqy BWtkxf. vWzy vWzy hWspqflF ivcoN jykr rogIaF df inrIKx kIqf jfvy qF bhuqf krky blWz pRYsLr, joVF dy drd, inrflojI bImfrIaF, pyt dy anykF rog, ihrdy rog (heart troubles), bryn hYmryj, pYryilisjL afid ( Mental Troubles) ienHF sfrIaF musIbqF df muWK kfrx hY sfzf vWD qoN vWD pdfrQvfdI huMdy jfxf ‘qy iesqoN inWq df vWD rhy sfzy aMdr mfnsk qnfv (Mental tensions). ieQoN qIk ik inWq dIaF vWD rhIaF sVk durGWtnfvF, afpsI lVfeI JWgVy, ivWqkry, iek dUjy qoN luWt-Koh, mukWdmybfjLIaF, kWqlogLfrq, jurm, smgilMg, skYNzl ieh vI bhuqf krky sfzI asLFq mfnsk BuWK ‘qy AusqoN pYdf hoey mfnsk qnfvF df hI isWtf hn. muWkdI gl, sfzy jIvn aMdr ajOkI 99% AuQl-puWQl ‘qy srIrk rog, sfzIaF iensfnI glLqIaF (human errors) dI hI Aupj aqy sfzy apxy pYdf kIqy hoey hn, ieh pRmfqmf dy idWqy hoey rog nhIN hn.

srb rog kf aAuKdu nfm (pM:274)- ies sfry df ielfj bKsL rhy hn gurU pfqsLfh, Purmfx hY "ivxu quDu horu ij mMgxf isir duKf kY duK ] dyih nfmu sMqoKIaf AuqrY mn kI BuK" (pMnf 958) hux qIk asIN dyK cuWky hF ik mn dI BuWK ievyN hY ijvyN pfxI apxy afp ZWlfx vWl vWDdf hY iesy qrHF jykr mn nUM vI KuWlf CWz idWq jfvy qF ieh burfeIaF qy kmjLorIaF vl vWDdf hY. pfxI ZWlfn vl vwDdf vwDdf aMq ibWKr jFdf hYy, DrqI AusnUM soK lYNdI hY, DuWp-grmI suwkf dyNdI hY jF iPLr iksy gWZy afid ivc ruWk ky bdbUdfr icWkV df rUp lY lYNdf hY ijs ivc mWCr afid jLihrIly jIv jnm lY lYNdy ‘qy anykF ibmfrIaF nUM jnm dyNdy hn. aMq jdoN qIk ieh pfxI bfkI hY iesdI ZWlfx vflI BuWK imWtdI nhIN. iesy qrHF mfiek pdfrQF dI BuWK mnuWK aMdroN mnuWKqf nMU cUs cUs ky, ies nMU iensfn qoN sLYqfn ivc qF bdl dyNdI hY pr ies nUM sMqoK jF sLFqI pRfpq nhIN hox dyNdI. iesdf cirqwr, rihxI sB kuJ qbfh kr dyNdI hY. aMq ieh BuWK imWtdI hY qF pRBU dIaF isPqF Ausdf guxn-vfd krky. ies qrHF pRBu dIaF isPLqF, mnuWKI jIvn dy apxy gux bx jFdy hn. iehnF isPqF df smuMdr hn ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI’. Auprokq ivcfr nMU hI dUjy sLbdF ivc gurU pfqsLfh gurbfxI rfhIN ies qrHF spWsLt krdy hn "mfgnf nu nIkf hir jsu gur qy mfgnf" (pMnf 1018)

lµgru clY gur sbid[[- rfmklI kI vfr (sWqf ‘qy blvMz) ivc gurUdr dI Aupmf ibafndy hoey blvMz jI PurmfAuNdy hn "lµgru clY gur sbid hir qoit n afvI KtIaY" aqy "lµgir dAuliq vMzIaY rsu aMimRqu KIir iGaflI" (pMnf 967) Bfv gurUdr dI ieh vizafeI hY ik ijWQy srIrk lMgr ivc, iGAu afid dIaF vWDIaf vsqF ‘qy KIrF nfl gurUkIaF sMgqF dI srIrk arogqf df iKafl riKaf jFdf hY, AuQy nfl hI ‘gurU sLbd dy lMgr rfhIN mnuWKqf dy jIvn pWDr nMU vI ieMnf AuWcf GiVaf jFdf hY ik mnuWK sWcmuc hI pUjxjog ‘qy siqkfrjog bx jFdy hn. 11 isqMbr 2001 nUM amrIkf ivc ‘vrlz tryz sYNtr’ qy hoeI qbfhI dy iek pfsy mnuWKI krUrqf df kWcf icWTf qy nfl hI dUjy pfsy ‘amrIkn srkfr vloN’ Ausy kFz nfl sMbMDq, axQWk mnuWKWI syvfvF kfrx snmfny gey gurbfxI dy lLMgr nfl iqafr ieWk isWK zfktr vflI GWtxf-ies sMdrB ivc dovyN spWsLt imsflF hn)

sfzy aWj dy lMgr- ies dy Ault aWj asIN ikWQy KVy hF. gurduafiraF ivKy lMgr kyvl rvfieq bx ky rih cuWky hn. bhuqI QfvyN qF ieh sMgqf dy ipafr-syvf nfl nhIN blik pysLfvr hlvfeIaF qoN iqafr krvfey huMdy hn. bhuqy hlvfeI vI Auh huMdy hn, ijnHF dIaF jybF ivc bIVIaF-isgryt hMudy hn ‘qy GuWt lfky jF ‘golI’ Kfky afey hMudy hn. keI vfrI qF lMgr iswDf hlvfeIaF koloN iqafr krvf ky hI mMgvfieaf jFdf hY, ijs bfry kuJ hor kihx-ilKx dI loV nhIN. aWj sfzy GrF dy lMgrF ivc vI nsLy, sLrfbF, kfmukqf pRDfn hY. bfkI rhI gursLbd dy lMgr dI gl Auh qF sLfied sfnMU BuWl hI cuwkI hY ‘qy nqIjf vI iksy qoN Cuipaf nhIN.

gurduafiraF ivc pRBfqy df inWqnym ‘afsf kI vfr’ kyvl nfm mfqr hI bfkI hY. nfmvr rfgI jWiQaF qIk, bhuiqaF nMU qF afp hI bfxI dy arQ Bfv df pqf nhIN. bhuqy kQfvfckF dI hflq qF hor vI mfVI hY. sMgqF vfsqy kQf-kIrqn kyvl ‘kMnrs’ hI bx ky rih cuWkf hY. iesdf vWzf sbUq-bfxI pVH pVH ky aqy sux sux ky vI sMgqF jF pRcfrkF-rfgIaF dy apxy jIvn ivc bfxI isiKaf vflI koeI glL njLr nhIN afAuNdI. iesy df nqIjf hY ik isWK pRvfrF dy jMmny-mrny KusLI-gmI ‘qy roj dI rihxI ivc sWB kuJ Auh ho irhf hY jo gurbfxI afsLy dy iblkul Ault aqy gurUdr nfl mjLfk dy quWl hY. jy bfxI mn qIk Auqr rhI hovy qF jIvn ivc af rhI qbdIlI CupI rih skx vflI vsqU nhIN. bfkI ksr coxF rsqy afey bhuqy pRbMDk pUrI kr rhy hn. iehI hfl gurduafiraF ‘c bhuqy BfeI sfihbfn, syvfdfrF ‘qy afp bxIaF nOjuafn jQybMdIaF df hY. (iesy lVI ivc hor vyrivaF aqy jfgirqI vfsqy iesy klm qoN kuJ hor gurmWq pfT ijvyN "pivqR gurduafiraF nUM anHI sLrDf qoN ikvyN bcfeIey?"-"svfs kImqI hn, DMn pdfrQ nhIN"-" isWK pRcfrk dI pWdvI aqy siqkfr"-" anHIN sLrDf sfzI qbfhI -sWcI sLrDf sfzf jIvn aqy gurduafry"-"gurduafiraF df mnorQ aqy asIN"-"kIrqn gurbfxI df"-"sB qy AUqm hir kI kQf" krmvfr gurmWq pfT nM: 6,23, 94,95, 110, 28,73 aqy 80 hn. ieh pfT sYNtr pfsoN kyvl lfgq mfqr Bytf qy mMgvf ky pRcfr-pRsfr ihq pVHO aqy sMgqF ivc vMzx df Auprflf kro jI. 068s79.07.050

Including this Gurmat Lesson No 68

lMgr aqy lMgr ivWc PLrk

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.