.

kflf aPLgfnf kort vloN dosIL krfr?

asIN pihlF vI keI vfrI ilK ky dws cuwky hF aqy hux iPr Aus gwl nUM duhrf rhy hF ik ‘isWK mfrg’ inrol Dfrimk vYWb sfeIt hY ies df iksy vI rfjnIqk pfrtI, DVybMdI jF iksy hor jQybMdI nfl koeI vI sMbMD nhIN hY aqy nf hI asIN iksy Kfs ivdvfn jF lyKk dy DUqrU hF. sfzf mnorQ kyvl qy kyvl gurU bfxI dy swc nUM pRcfrnf hY, zyrfvfd aqy pKMzIaF dy pKMz ivruwD ztxf hY. ieh asIN ipCly koeI 22 sflF qoN (jdoN dI gurmiq smJI hY) kr rhy hF. asIN hr Aus ivdvfn dI kdr krdy hF ijhVf ik gurmiq dI shI gwl krn dI koisLsL krdf hY. ieh vI jLrUrI nhIN ik hr iek ivdvfn dI hryk gwl nfl hI asIN sihmq hoeIey.

gurduafiraF ivc bhuqf pRcfr zyrfvfd df hI hoieaf hY aqy jF iPr imlgoBf ijhf. igafnI sMq isMG jI mskIn ies imlgoBy ijhy pRcfr dy mohrI sn. Auh sfiraF nUM KusL krky sfiraF qoN hI cMgy gwPy mFj lYNdy sn. dsm gRMQ dy imiQhfs nfl AunHF df Kfs lgfE sI aqy ies dy ivroDIaF nUM Auh KUb inMddy sn. Kfs krky igafnI Bfg isMG bfry qF AunHF df mIsxpUxf kfPI crcf ivc hY. bhuqy lok AunHF dy pRsMsk sn/hn. ies leI ijhVf vI ivdvfn dsm gRMQ dy kuPr nUM nMgf kry aqy zyrfvfdIaF vloN pRcfry jFdy bRfhmxvfd nUM vI, qF iPr qusIN afp hI aMdfjf lf lE ik Aus leI hF df nfhrf mfrn leI ikqny ku rih jFdy hn. ies leI ijnHF ny vI ies qrHF dI gwl kIqI hY AunHF dI bhuqI ivroDqf hI hoeI hY. AunHF nUM jF qF gurduafiraF ivcoN kwiZaf igaf aqy jF iPr gurduafiraF ivc bolx qy pbMdIaF lgfeIaF geIaF. jy kr bhuqI afkV aqy cUM-cF kry qF iPr hukmnfmy df qIr vI dfigaf jf skdf hY.

jdoN dI asIN gurmiq smJI hY AudoN df hI sfzf ieh suBfE bixaf hoieaf hY ik asIN hr Aus ivdvfn nfl KVn dI koisLsL krdy hF ijhVf ik gurmiq dI shI gwl krn dI koisLsL krdf hY. BfvyN ik Aus ivdvfn dI ikqnI vI ivroDqf ikAuN nf huMdI hovy. jdoN zf: gurbKsL isMG igWl (zIn) 1983 ivc ieWQy knyzf ivc afieaf qF pihlF qF lok Aus nUM gurduafiraF ivc suxdy rhy aqy Aus dI pRsMsf vI krdy rhy. iPr hOlI-hOlI ivroD sLurU ho igaf. ikAuN ik shI gwl hjLm krnI aOKI huMdI geI. jdoN AunHF ny iek ikqfb "aMzr df bRfhmxIkl sLIj" ilKI, iPr qF mfno AunHF dy iKlfP quPfn hI AuT ky KVHf ho igaf. ikAuNik Aus ivc dsm gRMQ ivcly bicwqr nftk dI aqy zyrfvfd dI gwl sI. iPr CotI motI gwl nUM lY ky BMzI pRcfr sLurU ho igaf. koeI khy ik ieh 84 lwK jUnF nUM nhIN mMndf aqy koeI khy ik ieh srkfrI bMdf hY. keI rfjnIqk bMdy ijnHF dI puwC-igWC kuwJ GtdI jf rhI sI AunHF ny zyrfvfdIaF nUM hor qUlH dyxI sLUrU kr idWqI. aKIr qy bI[ sI[ dy sB qoN vwzy gurduafry ivc AunHF dy bolx qy pbMdI lgf idWqI geI BfvyN bfad ivc kmytI bdlx qy ieh htf leI geI sI. Aus qoN bfad pRo: sfihb isMG df ividafrQI igafnI hrBjn isMG afieaf qF Aus nUM vI ivroDqf kfrx ieWQoN jfx leI mjbUr hoxf ipaf. afpxI ijMdgI dy aKIrly sfl AunHF ny inAUXfrk iek gurduafry ivc bqfey. ikAuNik AuWQy pVHy ilKy lok ijafdf hox krky ivroDqf Gwt sI. iPr vfrI kflf aPLgfnf dI af geI AunHF nfl vI EhI kuwJ hoieaf. asIN ienHF sfiraF df zt ky sfQ idWqf sI. ivroDqf qF AunHF dI vI hoeI sI ijhVy ik QoVy smyN leI ieWQy pRcfr leI knyzf amrIkf afey sn pr ijhVy ieWQy dy pwky hI invfsI sn AunHF dI qF lgfqfr huMdI hI geI aqy ho rhI hY.

afE hux afeIey aslI gwl (kfly aPLgfny) kort kys vwl. ijAuN-ijAuN kfly aPLgfny dIaF ikqfbF Cp ky mfrkIt ivc afAuxIaF sLurU hoeIaF iqAuN-iqAuNN Aus dI ivroDqf vI vDdI geI. dsm gRMQ bfry jdoN ikqfbF CpIaF qF ieh ivroDqf isKr qy phuMc cuwkI sI. gur iblfs pfqsLfhI CyvIN ny qF bldI qy qyl df kMm kIqf. iPr jo hoieaf Auh sB nUM pqf hI hY. ikAuNik mYN ies dIaF ilKqF nUM ‘isWK mfrg’ qy pfAuNdf sI ies leI Aus qy jo vI aljLfm Aus dy ivroDIaF vloN lgfey jFdy sn Auh mYnUM vI eI-myl rfhI ies dI jfxkfrI Byjdy rihMdy sn. mYN ienHF sfiraF ieljLfmF bfry AunHF nUM puwCdf rihMdf sI ik Auh ikqny ku TIk aqy glq hn aqy AunHF nUM keI vfrI kih cuwkf sI ik ienHF sfrIaF gwlF bfry mYnUM ilK ky Byj idE qF ik mYN AunHF nUM ‘isWK mfrg’ qy pf skF. aqy nfl hI ieh vI icqfvnI idMdf rihMdf sI ik mYN quhfzIaF ilKqF df qF pwK pUr skdf hF pr quhfzy qy lwgy AunHF ieljLfmF df nhIN ijnHF bfry ik mYnUM scfeI dI koeI jfxkfrI nhIN. keI vfrI kihx qy AunHF ny ieh ilK ky mYnUM Byj idWqy, ijhVy ik mYN mfrc 21, 2004 nUM ‘isWK mfrg’ qy pf idWqy sn aqy kuwJ afpxy vloN vI pihlF ilK idWqf sI. bhuqy pfTkF ny ies nUM piVHaf hovygf. ijnHF ny hfly nhIN piVHaf AunHF dy pVHn leI ies ilMk dI jfxkfrI ies lyK dy aKIr ivc dwsFgf.

ivktorIaf vfly kys dI jfxkfrI (ijhVf ik hux crcf df ivsLf hY) qF ieWQy bI[ sI[ ivc rihx vfilaF nUM AudoN dI hI hY ikAuNik ieh ieWQy dy aKbfr ‘ieMzo-knyzIan’ ivc AudoN hI Cp cuwkI sI. pr ijhVy kys ies qy ieMzIaf ivc sn Auh qF kuwJ sfl pihlF hI crcf ivc afey sn. ies qy cwly kysF bfry swc JUT kI hY mYN dfavy nfl kuwJ nhIN kih skdf. jo mYN dfavy nfl kih skdf hF Auh ieh hY ik jo Aus ny ikqfbF ivc iliKaf hY Auh Aus dI afpxI ilKq hY aqy Auh kfPI hwd qwk gurmiq dy anukUl hY. ikAuNik ijhVy ieljLfm Aus dy jIvn qy lwgy hoey hn Auh swcy vI ho skdy hn aqy JUTy vI. ieh qF sB nUM pqf hI hY ik kortF ivc PYsly bhuqy gvfhIaF dy aDfr qy hI huMdy hn keI vfrI inrdosL vI sjf pf jFdy hn aqy keI vfrI dosLI vI bc jFdy hn ieh keI vfrI afm lokF dI DfrnF dy ivruWD huMdf hY. 1984 dy idWlI dMigaF dy dosLI aqy eyar ieMzIaf jUn 23, 1985 dy hfdsy dIaF imsflF sB dy sfhmxy hn. iPr vI knyzf df inaF pwK kfPI inrpwK mMinaF jFdf hY. nyVy rihx vfilaF nUM pqf huMdf hY ik aslIaq kI hY. keI vfrI ieljLfm glq vI huMdy hn aqy asIN swc mMn lYNdy hF aqy keI vfrI swcI gwl nUM vI JUTI sfbq krn dI koisLsL krdy hF. ies df pRqwK sbUq bfdl dl aqy mfn dl dy bMidaF qoN iml skdf hY. pfTkF nUM pqf hovygf ik bldyv isMG aYm[ ey[ jo ik bfdl dl df aqy sLRomxI kmytI df mYNbr hY Aus qy vI keI icr qoN kfly aPgfny vrgy dosL lwgy hoey sn aqy keI pwrkfrF ny ies bfry lyK vI ilKy sn. afpF sfry Aus nUM TIk hI mMndy sI. pr hux 8 jUn 2005 nUM ajIq aKLbfr ivc jo Kbr CpI hY Auh ibwlkuwl Aus qoN Ault hY. Auh KLbr asIN hU-b-hU hyTF dy rhy hF pfTk jn ies nUM pVH ky jrUr hI BMbl-BUsy ivc pYxgy ik bfdl dlIey TIk hn jF mfn dlIey.


ÈRomxI kmytI mYNbr bldyv isMG qy mnjIq kOr dy ivvfd ny nvF moV ilaf

rfm qIrQ, 8 jUn (DrimMdr isMG aOlK)-ÈRomxI kmytI mYNbr s: bldyv isMG aYm[ ey[ bnfm rfgI rxjIq isMG dI pqnI mnjIq kOr dy ivvfd ny awj Aus vyly nvF moV lY ilaf, jdoN mnjIq kOr dy nËdIkI irÈqydfr zf: bI[ aYs[ BMgU ny aYm[ ey[ AuWqy lfey doÈF ƒ JUT df pulMdf aqy mnjIq kOr AuWqy rfËInfvF krn leI lwKF rupey mMgx dy doÈ lf idwqy . zf: BMgU ny iek ivÈyÈ mulfkfq dOrfn ikhf ik rfgI rxjIq isMG aqy akflI dl (aMimRqsr) dy kuJ afgUaF ny bihkfvy ivc af ky s: aYm[ ey[ `qy lfey doÈF kfrn pirvfr aqy irÈqydfrF ƒ nmoÈI df sfhmxf krnf pY irhf hY. AunHF ikhf ik ieh sfrf kuJ isafsq qoN pRyrq hox kfrn s: aYm[ ey[ dy isafsI aks ƒ nuksfn phuMcfAux leI kIqf jf irhf hY. awzf rfm qIrQ ivKy pRfeIvyt hspqfl clf rhy zf: BMgU ny ieh vI ikhf ik mnjIq kOr ny ÈurU-ÈurU ivc AunHF ƒ dwisaf ik ik mfn dl dy afgUaF aqy myry BUaf dy puwqr suKivMdr isMG rfgI ny ieh sfrI sfiËÈ rcI hY pr hux Auh ies sfiËÈ dy ivc Ps cuwkI hY aqy ies leI hux ieh bybws hY. AunHF ikhf ik jy bldyv isMG aYm[ ey[ pYsy dy dyvy qF Auh Aus nfl rfËInfvf krn leI iqafr hn. zf: BMgU ny awgy ikhf ik AunHF jd s: aYm[ ey[ nfl gwlbfq kIqI qF AunHF ny afpxy afp ƒ inrdoÈ dwsdy hoey iksy qrHF vI pYsy dyx qoN ienkfr kr idwqf. AunHF srkfr ƒ vI apIl kIqI ik rfgI rxjIq isMG ƒ pUrI pUrI surwiKaf idwqI jfvy ikAuNik AunHF ƒ Èwk hY ik mnjIq kOr iksy vI ÈrfrqI ansr nfl iml ky rxjIq isMG df nuksfn kr skdI hY.


dogly ivdvfn aqy kflf aPLgfnf- keI ivdvfn aYsy hn jo ik doglIaF gwlF krdy hn aqy jF iPr bMdy dyK ky afpxI gwl bdl lYNdy hn. keIaF nUM qF sLfied isDFq hI nf spsLt hovy aqy keI jfx buwJ ky dogly bx jFdy hn. pqf lwgf hY ik zf: gurbKsL isMG jI vI awj kwl doglI nIqI qy hI cwl rhy hn sLfied zf: KVk isMG nfl BfeIbMdI krky jF iPr sLRomxI kmytI dy iksy pRBfv Qwly. dsm gRMQ bfry Auh myry nfl sfrIaF gwlF keI vfrI kr cuwky hn hux kuwJ AultI hI bolI boldy suxIdy hn. do ku hor vI aYsy hn ijhVy ky dogly hn ieh dsm gRMQ dy hvfilaF nfl Kfs krky bicwqr nftk aqy dyh isLvf ivcoN kQf kIrqn iviKafn vI krI jFdy hn aqy igafnI pUrn isMG dI lAu kusLU vflI gwl dI ivroDqf vI. awj kwl ienHF dohF dIaF sI[ zI[ aqy zI[ vI[ zI[ kfPI qfdfd ivc vMzIaF jf rhIaF hn. iek ny qF knyzf amrIkf dI PyrI qoN bfad ieMzIaf jf ky iek zrfmF ijhf ricaf vI suixaF sI sLfied Aus ivc bhuqI kfmXfbI nhIN imlI. ies gwloN kflf aPgfnf hux qwk TIk irhf hY ijs ny ky bhuqy dbfa aDIn vI afpxI gwl nhI bdlI. jdoN Auh ipCly sfl ieMzIaf igaf sI qF keIaF ny Aus qy dbfa pfieaf sI ik Aus ny jo iBMzrfvfly bfry ikqfbF ivc iliKaf hY Aus ivc qbdIlI kry, qF ies df jvfb sI ik ijhVI gwl mYN gurimq qoN Ault ilKI hY Auh mYnUM dws idE mYN bdl idMdf hF.

cxOqI- mYN iksy vI jIvn qoN igry hoey bMdy df pwK nhIN pUr skdf aqy nf hI kdI pUiraf hY. jdoN dI gurmiq smJI hY jF qF gwl TIk krFgf aqy jF iPr cuwp rhFgf. ies pwK qoN mYN kdI vI iksy ivdvfn, kiQq jQydfr jF iPr iksy zyrydfr kiQq sfD sMq dI prvfh nhI kIqI aqy nf hI krFgf. kI bfkI vI ijhVy isrP kflf aPgfnf dI ivroDqf krdy hn mfVf motf koeI stYNz lYxgy? ijnHF qy vI ies qrHF dy ieljLfm lwgdy hn AunHF dy zyiraF qy jfx vfilaF nUM puWCxgy? kI amr isMG bVMUdI vfly sfD dy zyry qy keI nfmvfr kQf kIrqn krky nhIN afAuNdy? kI Aus qy lokF nUM Twgx dy aqy blfqkfr dy dosL nhIN lwgy? AuQy jfx vfilaF nUM ikqinaF ku ny puwiCaf hY? ies qrHF dy hor dosLF bfry qusIN pihly lyK ivc pVH skdy ho ijs df ilk mYN agFh pf irhf hF.

aMq ivc mYN iPr ieh kihxf cfhuMdf hF ik mYN kfly aPgfny qoN kuwJ nhIN iswiKaf aqy nf hI mYN Aus df koeI sLrDflU hF ik Aus dI hr mfVI gwl nUM lko ky rwKF. ieh jrUr khFgf ik Aus ny jo vI iliKaf hY Auh kfPI hwd qwk gurmiq dy ankUl hY. iek gwl jo Aus ny anoKI kIqI hY Auh ieh hY ik gur inMdf BrpUr gur iblfs pfqsLfhI CyvIN df pfj jo Aus ny AuDyiVaf hY Auh hfly qwk koeI nhIN sI kr sikaf. Auh pulsIaf irhf hox krky Aus dI bolbfxI koeI bhuqI cMgI nhIN sI ijs nfl ik bhuiqaF ny Aus qoN dUr rihxf hI byhqr smiJaf.

jy kr ivktorIaf sLihr myry sLihr dy lfgy huMdf qF mYN Kud jf ky pqf krdf ik scfeI kI hY. Auh myry sLihr qoN koeI 8-9 sO iklomItr dUr hY aqy rsqy ivc smuMdr vI pYNdf hY ijhVf ik PYrI rfhIN pfr krnf pYNdf hY. myrf AuQy koeI irsLqydfr jF jfx pCfx vflf vI nhIN hY ijs qoN ik mYN puwC skdf. ies leI mYN TIk aqy glq hox dI koeI qjLdIk nhIN kr skdf. ies bfry jo sLMky hn Auh ieh hn ik ieh Gtnf sfl 1989 dy pihly kuwJ mhIinaF ivc vfprI hY aqy kmytI vfly iek icWTI rfhIN julfeI 1989 nUM kfly aPgfny nUM dosL mukq krdy hn. iPr ieh kys vI kflf aPLgfnf kmytI qy krdf hY jo ik hfr jFdf hY aqy Aus nUM 5000 df Krcf pYNdf hY jo ik Aus dy dwsx muqfbk Aus ny qF iksy nUM koeI pYnI vI nhIN idWqI. kI koeI QoVI ijhI hor koisLsL krky ieh pqf kr skdf hY ik jo hrjLfnF imsjL Buwlr nUM dyx leI kort df hukm hoieaf sI, Aus qy aml hoieaf hY? kI Aus cYWk, mnIafrzr jF zrfPt dI koeI Poto kfpI iml skdI hY? jy kr ieh ho skdf hovy qF ies nfl kflf aPgfnf ibwlkuwl JUTf sfbq ho jfvygf. mYN Aus PotokfpI nUM ieWQy pf ky kflf aPgfny nUM JUTf aqy igiraf hoieaf nIc ilKFgf aqy Aus dIaF sfrIaF ilKqF nUM ‘isWK mfrg’ qoN kwZ dyvFgf. nhIN qF AudoN qwk Brosy nfl kuwJ vI nhIN ikhf jf skdf.

mwKx isMG puryvfl,

jUn 26, 2005[

(not:- mfrc 21, 2004 nUM kflf aPgfnf qy lgdy dosLF bfry lyK, Aus vloN Aus qy lwgy dosLF df sLpsLtI krn aqy kmytI vloN Aus nUM dosL mukq krn dI icWTI dI Poto kfpI pVHn leI ieWQy kilk kro jI-DMnvfd)




.