.

kOzf rfKsL nhIN- kOzf BIl

(iswK ieiqhfs drsLn)

ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

jI hF, kOzf rfKsL nhIN blik kOzf BIl - iswK bwcf-bwcf kOzy dy nfm qoN jfxU hY. kuJ sfKIkfrF ny ies nMU kOzy rfKsL dy nfm nfl iliKaf hY, jo TIk nhIN. gurmwq ajyhy iksy rfKsLF jF dyviqaF dI hoNd nMU hI prvfn nhIN krdI. ies ivsLy qy pUrI ivcfr asIN apxy iksy vWKry gurmWq pfT ivwc dyvFgy. gurmwq anusfr qF ieh mnuwK dy hI do alg alg suBfvF dy nfm hn. kOzf- mfns Kfxf, iek BIl jLrUr sI. apxy pRcfrk dOiraF dorfn gurU nfnk pfqsLfh purI qoN rfmysLvr jFdy hoey iehnF BIlF dy ielfikaF ivwc Aucycy qOr qy gey sn. pfqsLfh dy jfx dI Xfd ivwc awj AuQy gurduafrf vI mOjUd hY. ieh BIl ivcfry mnuwK smfj df hI awq df ilqfiVaf hoieaf aMg sn. iehnF kol jfxf afpxI ijMd nMMU iewk vwzy KWqry ivwc pfxf sI. ajyhy KWqiraF nfl Kyzxf iksy mrd sUrmy df hI kMm sI aqy Auh mrd sUrmf sn-gurU nfnk pfqsLfh.

sLUdr kOx? aqy rfKsL kOx? jdoN afrIaf hmlfvr Bfrq ivwc kfbjL hoey qF AunHF ny ieQoN dy aslI vsnIkF nMU, jo dRvV, munyqr, kVgm afid sn, AunHF lokF aqy ieQoN dy kuJ hor kbIilaF nUM afpxf dubyl bxfAux vfsqy hr sMBv jqn kIqf. ijnHF ny eIn mMn leI, AuhnF nMU sLUdr ikhf igaf aqy hr GtIaf kMm AuhnF dy spurd kIqf igaf. ijnHF ny eIn mMnx qoN ienkfr kr idWqf, AuhnF nMU afpxy AupjfAU ielfky, Gr Gft aqy sLihr Cwz ky jMglF afid ivwc isr Cupfxf ipaf. sLihrI lokF ivwc AuhnF nMU bdnfm krn vfsqy aqy AuhnF dy iKlfP vWD qoN vWD iGRxf pYdf krn vfsqy, AuhnF dI hoNd bfry keI pRkfr dIaF klpq khfxIaF pRclq kIqIaF geIaF. pOrfxk khfxIaF dy afDfr qy AuhnF nMU rfKsL msLhUr kIqf igaf. muwkdI gwl ik iehnF ivcfiraF Aupr ieWqny jLulm Zfey gey ik ieh BfvyN sLihrF ivwc sLUdr aKvf ky rihx jF jMglF ivwc rfKsLF dy nfm qy rihx, kdI vI siBaqf dy nyVy nf af skx aqy rfj swqf vfps lYx dy Xog nf rih skx.

dUjy pfsy ijnHF mjLlUmF nMU afpxy Gr Gft Kuhf ky jMglF dI sLrn lYxI peI aqy anykF pRkfr dy jLulmF df isLkfr hoxf ipaf, bdly ivwc AuhnF dy mn vI sLihrIaF vfsqy nPrq nfl Bry hoey sn. jy kdy glqI nfl koeI sLihrI iehnF dy Zhy cVH jFdf qF iehnF ivcoN kuJ qF Aus dy srIr dy mfs df Bojn bxf ky apxI bdly dI awg nMU sLFq krdy. mnuwKqf dy swcy drdI gurU nfnk pfqsLfh, iehnF BIlF df ies qrHF byhfl rihxf Blf ikvyN sihx kr skdy sI?

iehnF BIlF nMU insLfd Bfv ‘insLfd’ rfKsL dI aOlfd qWk kih ky vI msLhUr kIqf igaf. dwKxI Bfrq dy ieh asl vsnIk-CinCr, kfriqkX, mhfdyv, gxysL afid dI pUjf krdy sn. qIr kmfn nfl isLkfr krdy aqy hux qIk iehnF df ipafrf hiQWafr ‘qIr kmfn’ hI hY. awj iehnF lokF nMU afidvfsI kih ky sidaf jFdf hY aqy iehnF nMU swBX smfj dI brfbrI qy ilafAux df mWslf hux qIk bixaf hoieaf hY. bhuqf kr ky jblpur lfgy iehnF df vfsf hY. iehnF nMU afdmKorI, rwqpIxy, zfky afid dy kMmF ivwc Dwk dyx vfsqy aqy siBaqf qoN kohF dUr rKx dy muWK dosLI hmlfvr afrIaf lokF qoN CuWt hor koeI nhIN sn. ies ivwc iehnF ivcfiraF df afpxf iblkul hI koeI dosL nhIN sI.

ipWCiVaF df msIhf gurU nfnk- Auh ikhVf suWK sI jo gurU nfnk pfqsLfh nMU apxy Gr ivwc pRfpq nhIN sI? sohxI aqy sucwjI, afigafkfrI supWqnI, suMdr aOlfd, mfqf-ipqf, KyqF mWJIaF df kMm, modIKfny dI srkfrI iejLqdfr nOkrI aqy lMMmI cOVI irsLqydfrI. pr Aus gurU nfnk pfqsLfh nMU qF ‘jldI sB ipRQmI’ idWs rhI sI aqy rwb dy mnuwKF nfl ho rhy ieho jhy anykF jLulm idKfeI dy rhy sn. iehnF jLulmF sfhmxy mnuWKqf dy swcy drdI vfsqy apxy sfry suWK-afrfm scmuc hI bVy iPwky aqy hyc sn. awj gurU sfihb df vfh, AuhnF bMidaF nfl ipaf sI, ijhnF nfl hmdrdI aqy ipafr dy bdly afpxI ijMd Auqy keI pRkfr dy KWqry shyVxy sn. Auh KWqry ijhVy ik KUMKfr jMglF ivc ivcrdy vI sLfied, iesdy mukfbly sMBlxy sOKy sn.

jMglI phfVI KwqiraF Biraf ielfkf, afdmKor lokF df vfsf, Epry lok, nf iksy nfl jfx nf pihcfx, duWK drd puWCx vflf AuQy koeI nhIN. ies ielfky ivc qF AuhnF BIlF dy hI mfrU vfrF df hr smyN zr. ies sfry dy Ault, sWcy mnuwKI ipafr nfl Bry hoey gurU nfnk ny, apxy sfQI mrdfny nMU nfl lY ky iehnF KWqiraF Bry ielfky ivwc af rbfb CyVI aqy ielfhI bfxI df kIrqn afrMB kr idWqf.

DMn sn gurU nfnk pfqsLfh! DMn BfeI mrdfnf! aqy DMn hY gurdyv df mnuwKI drd! aijhf mnuwKI drd-ijs dy sfhmxy dunIaF dy sfry suWK afrfm vI hyc sn aqy vwzy qoN vwzy Kqry vI koeI vuWkq nhIN sn rKdy. bWs ieko hI insLfnf sI ik ikvyN jLulmF df isLkfr hoey, vihmF-BrmF ivwc Psy, aigafnqf ivwc zuWby aqy bnfvtI DrmF dy nfm hyT luty jf rhy, anykF mfnsk gulfmIaF ivwc Psy lokF nMU sWcy mnuwKI Drm anusfr jIAuxf isKfieaf jfvy. AuhnF nUM vI suKWlf jIvn jIAux df hwk idWqf jfvy. ijnHF ielfikaF ivwc vwzy vwzy jrnYl aqy bhfdur vI phuMcx qoN GbrFdy sn, AuQy mnuwKI ipafr ivwc iBwjIaF ieh do ijMdVIaF sn. sWcmuc DMn sI pfqsLfh dI dlyrI.

pfqsLfh ny kyvl AupdysL hI nhIN sgoN amlI qOr qy: "nIcf aMdir nIc jfiq nIcI hU aiq nIcu ] nfnku iqn kY sMig sfiQ vizaf isAu ikaf rIs ] ijQY nIc smflIain iqQY ndir qyrI bKsIs" (pMnf 15) dy mhfvfk Auqy pihrf vI idWqf.

ienHF jMglI ielfikaF ivwc GrF dy pWkvfnF dy suafd ikwQy? keI vfrI Pfky aqy keI vfrI jMglI Pl-PrUt qy hI zMg tpfAuxy huMdy sn. sfihbF dy hukm nfl mrdfnf, kuJ CWkx dy pRbMD vfsqy kMd-mUl-Pl afid dI Bfl ivwc inkilaf. pr kOx jfxdf sI ik ieQy qF pfqsLfh dI kuJ hor hI anoKI Kyz vrq rhI sI. jMglF dIaF pWgzMzIaF ivwc mrdfnf gurdyv qoN inWKV ky alwg ho igaf. ies qrHF BfeI mrdfnf, kOzf nfmk iek BIl dy hwQ cVH igaf. kOzf-BIlF ivcoN isrkwZ sI, BIlF df srdfr sI; jF ieAuN mMn lo ik aj gurdyv dI bKisLsL sWdkf Ausdf nfm ieiqhfs ivwc amr hoxf sI, Ausny sdIvI ho jfxf sI.

iek sLihrI kfbU afieaf jfx ky, kOzf mrdfny df mfs qWlky Kf jfx qy quilaf ipaf sI. ieWDr gurU nfnk pfqsLfh vI, mrdfny nMU dyKdy, AuQy hI af inkly, ijwQy ieh Bfxf vrqx vflf sI. kOzy ny qyl df kVfhf grm kr riKaf sI. Aus aMdr qF sLihrIaF vfsqy lWtf-lWt bdly dI aWg bWl rhI sI. Auh mrdfny nMU mfr qWl Kf ky, ies aWg nMU buJfxf cfhMudf sI. kOzy ivcfry nMU kI pqf sI ik ijs nUM Auh apxf isLkfr bxfAux qy quilaf bYTf sI, Auh mrdfnf qF, apxy gurU dI bKisLsL sWdkf, AuhnF dy hI Bly vfsqy afpxy Gr-pRvfr, suWK afrfm sWBkuJ iqafg ky afieaf hoieaf sI.

gurU jI dy qyjWsvI aqy rwbI ipafr ivwc rMgy, jfho jlfl vfly cyhry dy drsLn kridaF kOzy dI qF mfno ihMmq hI jFdI rhI. sfihbF sfhmxy Aus dI njLr nIvIN ho geI. jdoN Aus nMU pqf lgf ik gurU sfihb aqy AuhnF df sfQI mrdfnf koeI BuWly BWtky rfhI nhIN, sgoN Auh qF Aucycy qOr qy AuhnF (BIlF) df drd vMzfx vfsqy hI afey hn. kOzf ieMnf sLrmsfr hoieaf ik crnF qy Zih ipaf. ro-ro ky apxI Bul dI muafPI mMg irhf sI. Auh soc irhf sI jy gurU sfihb smyN isr nf puWjdy qF Aus dy hQoN, aj ikMnf vwzf kukrm aqy anRQ ho jFdf. Auh hux mrdfny koloN vI bhuq sLrimMdf sI.

kOzy nUM pRcfrk Qfipaf-gurdyv ny kOzy dI Gbrfht nMU dUr kIqf. sfihbF ny AuhnF BIlF nMU smJfieaf ik Auh vI dUsiraF dI qrHF iensfn hn. AuhnF Aupr jLulm krn vfly koeI rwb vloN ivsLysL cIjL nhIN aqy nf hI Auh BIl iksy hor dy jLulm sihx vfsqy hI pYdf hoey hn. gurU sfihb ny AuhnF aMdroN AunHF dI suwqI hoeI axK aqy gLYrq nMU jgfieaf. BIlF nUM smJfieaf ik sB df ipqf, ieko hI rwb hY. AunHF nUM vfDU pUjfvF, zrF aqy mfnsk gLulfmIaF ivcoN inkl ky, Ausy hI prm-ipqf pRmfqmf dI pUjf aqy BY ivc rihx dI gwl smJfeI. AunHF nUM ienHF dyvI dyviqaF dIaF anykF pUjfvF aqy ienHF mfnsk gulfmIaF qoN sucyq kIqf.

kuJ smF gurdyv iehnF BIlF dy vsfey ipMzF ivwc hI rhy. dovyN smyN kIrqn aqy bfxI AupdysL df pRvfh clfieaf. ieh siqsMg, keI idn cldy rhy. kOzy smyq Ausdy anykF BIlF ny sfihbF qoN crx pfhul (Aus vkq df bfxI dy crxF nfl joVx df ZMg) pRfpq kr ky isWK Drm ivwc pRvysL kIqf. gurdyv ny kOzy nMU AuhnF ielfikaF ivwc isWK Drm df pRcfrk Qfipaf.

iehI hY asl ivc sFJIvflqf- iesy df nfm hY asl ivc mnuwKI ipafr aqy mfnv eykqf jF sFJIvflqf. mfnv eykqf dI duhfeI dyx vfilE! swcI mfnv eykqf gurU nfnk dy swcy suWcy Drm qoN ibnF hoxI qF dUr, iesdy arQ vI smJ ivwc nhIN af skdy. mfnv eykqf aqy mnuWKI ipafr df ieko ieWk hl hY - gurbfxI df isDFqk pRcfr, gurbfxI ivcfrDfrf nUM smfj dI rWgL rgL ivc phucfAuxf aqy Aus qoN lokfeI dy jIvn nUM cMmkfAuxf. bfxI aMdr kIrqn df arQ ikWDry vI inrf-purf sfjLF rfhIN kIrqn nhIN, ieh qF kyvl kIrqn df kyvl iek ZMg hY. bfxI aMdr kIrqn dy arQ bVy ivrft hn. AuQy kIrqn dy arQ hn pRBu-jWs, ijs ny svfs-svfs mnuWK mfqR dy jIvn dI Kurfk bxnf hY. mOojUdf kIrqn drbfr ies smisaf hWl nhIN hn. afE! isWK Drm dI aslIaq nUM pihcfxIey aqy bfxI rfhI apxy jIvn nUM smfjk pWDr qy cMmkf ky, iPLr Aus invyklI cMmk rfhI smfj dI sMBfl krIey.

aj duwK qF ies gwl df hY ik asIN BIlF (mOjUdf afdIvfsIaF) aMdr jF hor ikWDry vI gurbfxI aqy isWKI dy pRcfr nMU kfiem nhIN rWK sky. ieWqnf smF bIqx qoN bfad vI ieh afdIvfsI aj vI smfj df iek pWCiVaf aqy asWBX aMg hn. awj vI AuhnF ivcoN keI mfxs Kfxy aqy sLihrI mnuKF nMU Cwk jfx vfly hn. PrjLI rfKsLf vfly, ienHF dy isrF Aupr do-do isMg jF ienHF dy byZMgy cyhry nhIN huMdy, ieh vI sfzI hI qrHF dy mnuwK huMdy hn.

kOzf rfKsL nhIN- kOzf koeI ieho ijhf rfKsL nhIN, ijsqrHF df ik iek lMmyN smyN qoN sfzy mnF Aupr AuWkr idWqf igaf hY. sfnMU ajy vI apxf PrjL pihcfnxf cfhIdf hY. iPr ies qoN vI vwzI BuWl, ijsdf ik aj asIN isLkfr ho gey hF, ijhVf nfm afrIaf lokF ny BIlF nMU dubyl bxfAux vfsqy ‘rfKsL’ df idWqf sI, asIN vI ibnF socy ‘kOzf BIl’ nhIN sgoN ‘kOzf rfKsL’-‘kOzf rfKsL’ hI khI jf rhy hF. jy kr asIN afp sWcfeI nMU smJFgy, qF hI asIN apxy ieiqhfs qoN kuJ pRfpq kr skFgy. ieh iek sWcfeI hY ik jykr bfxI rfhIN pihlF asIN apxy ikrdfr nUM GWVFgy, qF hI smucI mnuwKqf dI sMBfl kr skFgy; Aus qoN ibnF ieh sWB iKaflI pulfv hn.

"Aupdysu chu vrnf kAu sfJf"- ies sfKI qoN iek hor gwl vI spWsLt ho jFdI hY ik bRfhmx ny ijWQy mnuwK smfj aMdr jfq-pfq ‘qy vrxvMz vflI kfxI vMz df bIj pfieaf, bVI kutlnIqI nfl apxy hI jfq BfeIaF nMU vI KwqrI, vYsL dy lybl lf ky ibnF qnKfh apxy pfxIhfr bxf ilaf. Ausy hI bRfhmx vrg ny Bfrq dy asl vsnIkF nMU sLUdr df lybl idWqf. cUMik iehnF afrIaF aqy AunHF ivcoN vI kyvl bRfhmx vrg dI mUl nIqI hI, Bfrq dy ienHF asl vWsnIkF nMU vWD qoN vWD dboOc ky rKxf aqy jLlIl krnf sI. Aus vfsqy ieh vWDIaf qrIkf sI sfiraF Aupr apxI srdfrI dirV krn df. ies nfl qF aKOqI KWqrIaF aqy vYsLF df mUMh vI bMd rihxf sI.

ieMnHF hI nhIN, bRfhmx vrg ny bVI dUr-aMdysLI nfl, iek lMmy smyN qoN rfjsI swqf vI apxy hI kol rKI hoeI sI. hryk aKOqI KwqrI, apxy rfj-kfj, igRhsq aqy dunIafdfrI Bfv ijLMdgI dy hr iek Kyqr ivwc bRfhmx dy hI aDIn sI. ieQoN qIk ik apxy smyN dy mMny jFdy mhfpursL sRI rfmcMdr-visLsLt munI; sRI ikRsLn jI-durbfsLf irsLI; rfjf hrIsLcMdr- sRI ivsLvfimqr dy pUrI qrHF aDIn sn. cfxkX nIqI awj vI ies gwl dI mUMh boldI qsvIr hY ik rfjBfg dy asl vfirs bRfhmx hI rhy hn, KwqrI qF kyvl AunHF dy[[[[[. rfjy mhfrfjy bx ky vI, KwqrI bRfhmx dI kWTpuqlI qoN vWD hor kuJ nhIN huMdy sn. purfqn sfrIaF rcnfvF aqy Dfrmk pusqkF ijnHF dy rcxhfry irsLI-munI khy jFdy hn-sfrIaF dIaF sfrIaF, asl ivc bRfhmx pusqkF hI hn. bRfhmx dy gux gfAuNdIaF aqy AusdI aDIxgI nUM hI dirV krvfAuNdIaF hn.

kihx qoN Bfv ik ijs bRfhmx vrg ny afpxy hI jLfq BfeIaF nMU KwqrI bnfky apxI hI riKaf vfsqy vriqaf. aKOqI vYsLF aqy KwqrIaF nMU dfn-puMn aqy krmkFzF ivwc AulJf ky vwD qoN vwD cUisaf, Blf AuhI bRfhmx, gulfm kIqy jf cuky ienHF khy jFdy sLUdrF Aupr ikvyN qrs Kf skdf sI. iPr iehnF sLUdrF ivcfiraF leI qF iqMny hI vrg AunHF dy sLfsk sn. iehnF nMU vwD qoN vWD glIjL rKx vfsqy GtIaf qoN GtIaf kMm sOpy gey.

ienHF nUM jfihl qy asWBX rKx vfsqy ienHF dI pVHfeI ilKfeI Aupr vI pfbMdIaF lwgfeIaF geINaF. pRcfr kIqf igaf ik jy iksy sLUdr dy mUMhoN vydF df mMqr Aucfrx ho jfvy qF AusdI jIB kwt idwqI jfvy ikAuNik Ausny apxy apivqR muWK nfl pivqR vyd mMqr nMU apivqR kIqf hY. jy koeI aKOqI sLUdr apxy kMnF nfl vyd mMqr sux lYNdf qF Ausdy kMnF ivwc iswkf jF sLIsLf gfl ky pf idWqf jFdf. iehnF aKOqI sLUdrF nMU bRhmf dy pYrF qoN pYdf hoieaf aqy ipwtfeI Xog dwisaf igaf. ikhVf vwzy qoN vwzf jLulm hY ijsdf isLkfr ieh nhIN sn hoey, pr sfzI hwQly gurmWq pfT df sMbMD qfN AunHF mnWuKF nfl hY ijhVy sLihrF ivwc apxy Aupr huMdy jLulm nf shfr sky aqy Gr bfhr iqafgky jMglF ivwc jf vWsy. AuhnF nMU rfKsL-rfKsL krky bdnfm kIqf igaf. cyqy rhy! ieh imiQhfsk khfxIaF vfly rfKsL nhIN, mnuwK dy jLbr df isLkfr, mnuwK vrg df hI ainKVvF aMg sn.

ieh qF kyvl gurU nfnk df dr hI sI ijsny ienHF vfsqy- hf df nfrHf hI nHhIN mfiraf blik AunHF qWpdy mjLlUUm ihridaf dI afp jfky bFh pWkVI. vMgfr ky afiKaf ik krqfr dy dr qy ienHF vfsqy nF hI vWK vWK jfqF hn aqy nF hI vWK vWK ivDfn jF inaF blik "KqRI bRfhmx sUd vYs Aupdysu chu vrnf kAu sfJf" (pM:747) blik iesnUM apxy amlF rfhIN sfbq vI kr idWqf.

sPl syvf ikhVI?- DMn gurU nfnk pfqsLfh jo ajyhy inqfxy aqy ilqfVy lokF pfs vI pujy, vwzy qoN vwzf Kqrf mul ilaf, AuhnF nMU mnuwKI brfbrI duafAx vfsqy vwzI qoN vwzI kImq adf kIqI. awj asIN gurU nfnk dy hI iswK aKvfAux vfly gurU pfqsLfh dI kIqI sfrI Gflxf nMU ajfeIN guaf rhy hF. kyvl mfqr sfl Br ivwc do-cfr gurpurbF afid dy smyN- joiVaf, sfeIklF aqy ajkl vWD qoN vWD skUtrF-kfrF dI syvf krky: GuMgxIaF dy pRsLfid vMz ky jF kuJ gyt bxf ky hI apxy afp nMU bhuq vwzy syvfdfr smJ lYNdy hF. jd ik ieh sfry kMm, gurU dr dI syvf df iek aMg qF hn pr sB kuJ nhIN. sfzf asl PrjL hY, hMkfrI smfj rfhIN pwCVy hoey ajyhy lokF qIk pujIey. AuhnF ivcoN kOzy vrgy BIlF nMU cuxIey ijhVy apxy-apxy kbIilaF nMU sMBfl skx. kMm bVf afsfn ho jfvygf, iswKI dI KusLbo PYlygI aqy sfzy mnF nMU vI qswlI hovygI ik scmwuc hI koeI kMm hoieaf hY. iPr AuhnF ivwc pujky joiVaF, sfeIklF, CWbIlF dI syvf df iek vwKrf hI nsLf hovygf. AunHF dy bicaF nUM pVHfAux aqy dr-dr dI muhqfjI ivcoN kWZky, AunHF nUM svY-kmfAU bnfAux df suafd hI kuJ invyklf suafd hovygf. arMB ivwc ieh kMm scmuc hI bVf aOKf hY pr asIN qF sOKy sOKy kMmF nfl hI gurU nfnk dy bxnF locdy hF jo sMBv nhIN.

isWK ieiqhfs bfry sfzI lfprvfhI -ies sfKI Aupr ivcfr krn qoN sfzf mnsLf kyvl ieh sfbq krnf sI ik isWK ieiqhfs ivwc ikwqnI imlfvt kIqI jf cuWkI hY. iesdy krn vfly hn anmqI, pMQ doKI jF iPLr isWKI isDFq qoN kory sfzy apxy hI isWK ilKfrI vI; ijhVy mwKI qy mwKI hI mfrI jf rhy hn. iehI kfrx hY ik isWK ieiqhfs pVH-pVHky, sfKIaF sux-suxf ky vI sfnMU iswKI bfry aqy apxy ieiqhfs, isDFq bfry kuJ vI pRfpq nhIN huMdf. sfKI pVHdy hF gurU pfqsLfh dy jIvn ivcoN, pWkIaF huMdIaF hn sfzy mnF ivwc purfqn imiQhfsk khfxIaF. iehnF hI ivgfVIaF jf cukIaF sfKIaF dy afDfr Aupr iswKI qoN anjfx afritst PotoaF GWVdy hn, kOzy nMU byZMgy cyhry vflf, vwzy vwzy isMgF vflf rfKsL bxf ky, mrdfny nMU cuwk ky qyl dy kVfhy ivwc isWtdf hoieaf.

sWcfeI vI iehI hY ik ijs kOm nMU Kqm krnf hovy Ausdy ieiqhfs ivwc imlfvt kr dyvo, kOm afpy hI Kqm ho jfvygI. jdoN pVcol vl turFgy pqf lgygf ik sfzy ieiqhfs dy iek vWzy ihwsy nfl iehI kuJ vfpiraf ipaf hY. Aus ivcoN sfnMU isWKI nhIN blik kuJ hor hI iml irhf hY. sfzy ieiqhfs df ieWqnf mnuwKI ipafr aqy drd Biraf pMnf hovy, kurbfnI aqy PrjL dy hlUxy nMU asIN PrjLI rfKsLF dI khfxI bxf ky pVH rhy hoeIey, iesqoN vWzf DoKf sfzy ‘qy kOm nfl, Blf hor kI ho skdf hY? 011s79-10s040

Including this Gurmat Lesson No 11

kOzf rfKsL nhIN- kOzf BIl

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.