29/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸ੍ਰ. ਸੁਖਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜੀ,
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ॥
ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਲੇਖ ‘ਪ੍ਰਗਟ ਗੁਰਾਂ ਕੀ ਦੇਹ ?’ ਪੜ੍ਹਿਆ, ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ । ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਆਪ
ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ 13-07-15 ਵਾਲੀ ਚਿੱਠੀ ਵਿਚ ਮੰਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ, “ਪਾਤੀ ਤੋਰੈ ਮਾਲਿਨੀ”
ਪੜ੍ਹਿਆ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ । ਆਪ ਨੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ, “ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੀ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ
ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕਰਮ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਆਦਿ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ ਉਹੀ ਕਰਮ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ
ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਪਾਤੀ ਤੋਰੈ
ਮਾਲਿਨੀ ਪਾਤੀ ਪਾਤੀ ਜੀਉ।।ਜਿਸ ਪਾਹਨ ਕਉ ਪਾਤੀ ਤੋਰੈ ਸੋ ਪਾਹਨ ਨਿਰਜੀਉ।।(ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ,ਪੰਨਾ
479) ਪਰ ਆਪਨੇ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ
ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨਿਰਜਿੰਦ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿੰਦ ?”
ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਬਾਰੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਹਿਰੇ ਵਿਚ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।
ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, “ਉਪਰੋਕਤ
ਸਾਰੀ ਵਿਚਾਰ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਰਚਨਾ ਕਾਲ ਤੋਂ ਇਹ ਪੱਖ ਉਘੜ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ
ਦੋਹਰਿਆਂ ਦਾ ਮੌਲਿਕ ਰੂਪ ਭਾਈ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ
ਵਲੋਂ (ਗੁਰਮਤਿ ਮਾਰਤੰਡ-ਪੰਨਾ ੩੩੧) ਸਪਸ਼ਟ ਨਿਰਣਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਇਹ ਪਾਠ ਕਈ
ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਮਨਘੜਤ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੁੱਝ
ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ‘ਗੁਰੂ ਖਾਲਸਾ ਮਾਨੀਅਹ` ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਜੀ
ਮਾਨਯੋ` - ‘ਜੋ ਸਿਖ ਮੋ ਮਿਲਬੇ ਚਹਿਹ` ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ‘ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਕੋ ਮਿਲਬੋ ਚਹੈ`-
‘ਖੋਜ ਇਨਹੁ ਮਹਿ ਲੇਹੁ` ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ‘ਖੋਜ ਸ਼ਬਦ ਮਹਿ ਲੇਹ` ਆਦਿ। ਬਸ ਇਹੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ
ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਦੇਹ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਲਿਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੜਚੋਲ ਕਰਕੇ ਵੇਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਲਿਖਤਾਂ (ਭਾਈ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸਿੰਘ- ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ)
ਵਿਚੋਂ ਸਿੱਖ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕਸਵੱਟੀ ਉਪਰ ਪੂਰਾ ਕੌਣ ਉਤਰਦਾ ਹੈ? ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ‘ਪੂਜਾ
ਅਕਾਲ ਕੀ- ਪਰਚਾ ਸ਼ਬਦ ਕਾ- ਦੀਦਾਰ ਖਾਲਸੇ ਕਾ- ਆਤਮਾ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ - ਸਰੀਰ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦਸਾਂ
ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਜੋਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ` ਦੇ ਉਪਰ ਭਾਈ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸਿੰਘ ਦੇ
ਉਚਾਰਣ ਕੀਤੇ ਬਚਨ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਪੂਰੇ ਉਤਰਦੇ ਹੋਏ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਭਾਈ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸਿੰਘ ਰਚਿਤ ਦੋਹਰੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰੀਰ ਕਰਕੇ ਖਾਲਸਾ
ਹੀ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੀ
ਮਰਯਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਤਮਕ ਰੂਪ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਗੁਰੂ ਦਾ
ਸਰੀਰਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਵ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਸਮੇਂ ਵੀ
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤ ‘ਆਤਮਾ ਗ੍ਰੰਥ
ਵਿਚ-ਸਰੀਰ ਪੰਥ ਵਿਚ` ਦਾ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਦੇਹ ਸਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ
ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਦਲੀਲ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮਹਾਂਪੁਰਖਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਦੇਹ
ਰੂਪ ਮੰਨ ਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕੇਵਲ ਢੁੱਚਰਬਾਜ਼ੀ, ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੀ ਸ਼ਿਖਰ ਤੋਂ ਵੱਧ
ਕੋਈ ਵੀ ਵਜ਼ਨ ਨਹੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਵਿਚਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ।
ਇੱਕ ਪਾਠਕ, ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਫਰਾਂਸ ਵੱਲੋਂ ਦਸਤਾਰ ਮੁੱਦੇ ਬਾਰੇ ਨਰਮੀ ਦੇ ਸਕੰਤੇ
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ ਬੀਬੀ ਕਿਰਨਜੋਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰੀ
ਜੀਨ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫੀ ਨੇ ਇਹ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਬੀਬੀ ਕਿਰਨਜੋਤ ਕੌਰ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ
ਕਮੇਟੀ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ
ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਦਸਤਾਰ ਤੇ ਕਿਰਪਾਨ ਆਦਿ ਸਬੰਧੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ। (ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ ਵਿਚੋਂ)
28/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ "ਮਃ
੩ ॥ ਇਸੁ ਜਗ ਮਹਿ ਪੁਰਖੁ ਏਕੁ ਹੈ ਹੋਰ ਸਗਲੀ ਨਾਰਿ ਸਬਾਈ ॥ ਸਭਿ ਘਟ ਭੋਗਵੈ ਅਲਿਪਤੁ ਰਹੈ ਅਲਖੁ ਨ
ਲਖਣਾ ਜਾਈ ॥''..... ਪੰਨਾ 592 ਪਰ ਅਸੀਂ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲੇ ਕਪੜੇ ਰੁਮਾਲਿਆਂ
ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਪਾਉਨੇ ਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਕਈ ਰੁਮਾਲੇ ਉੱਪਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹੈ I ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸਰਦੀਆਂ 'ਚ ਗਰਮ
ਕੰਬਲ ਰੇਸ਼੍ਮੀਂ ਰਜਾਈਆਂ ਉਪਰ ਦੇਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ 'ਚ ਪੱਖੇ ਕੂਲਰ ਏ ਸੀ ਤੱਕ ਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ I
ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੱਗੇ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਕਾਗਜ਼ੀ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਗੁਲ-ਦਸਤਿਆਂ ਨਾਲ ਦੇਵੀ
ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਾਂ I ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਕਲਪਤ
ਫੋਟੂਆਂ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਗੀਆਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਦ ਕੀ ਗੁਰੂ ਸਾਨੂੰ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਤੋ ਵਰਜਦਾ
ਹੈ I ਪਰ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਲਾਉਣ ਜਾਨੇ ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਮੱਤ ਦਾ ਮੱਥਾ ਗੁਰੂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਅਰਪਨ
ਕਰਨ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ I ਸਭ ਇਤਹਾਸਕ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਵਰ-ਸਰਾਪ ਦਾ ਬੋਰਡ
ਜਰੂਰ ਮਿਲੇਗਾ, ਜਦ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸਾਨੂੰ ,''ਜੇਹਾ ਬੀਜੈ ਸੋ ਲੁਣੈ
ਕਰਮਾ ਸੰਦੜਾ ਖੇਤੁ ॥'' ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ I ਗੁਰੂ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ / ਉਪਦੇਸ਼ ਸਾਰੀ
ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਹੈ I ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਨਿੱਜ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਕੇ ਕਬਜਾ ਕਰੀ ਬੈਠੇ ਹਾਂ I "ਦਦੈ
ਦੋਸੁ ਨ ਦੇਊ ਕਿਸੈ ਦੋਸੁ ਕਰੰਮਾ ਆਪਣਿਆ ॥ ਜੋ ਮੈ ਕੀਆ ਸੋ ਮੈ ਪਾਇਆ ਦੋਸੁ ਨ ਦੀਜੈ ਅਵਰ ਜਨਾ ॥੨੧॥
...ਪੰਨਾ 433, ਭੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖਿਮਾਂ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ
ਫਤਿਹ I
28/07/15) ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਗਿਆਨੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਜੀ, “ਫੇਸਬੁੱਕ ਕਿ ਫਸੇਬੁੱਕ” ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਲਗਾ ਪਰ ਆਪਜੀ
ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੈਕਚਰ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸੂਚਨਾ ਨਹੀਂ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ? (੩੧) ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕੋਈ
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ/ਲਿਖਾਰੀ/ਕਥਾਕਾਰ ਇਹ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਕਿ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ
ਖ਼ਾਲਸਾ ਨੇ ੨੦ ਜੁਲਾਈ ੧੯੮੨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮਹਿਤਾ ਚੌਕ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰਜ਼ ਛੱਡ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ
ਨਿਵਾਸ ਵਿਖੇ ਕਿਉਂ ਆਪਣੀ ਰਿਹੈਸ਼ ਬਣਾਅ ਲਈ? ਇਹ ਸਾਰਾ ਸਾਕਾ ਬਹੁਤ ਦਰਦਨਾਇਕ ਵਾਪਰਿਆ! ਆਪਜੀ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ-ਚਿੰਤਕ,
28/07/15) ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੱਟ
ਮੋਬਾਇਲਾਂ ਦੀ ਬੇਲੋੜੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨਾਤਿਆਂ ਤੋ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਜੇਕਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਤੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਹੋਈ ਮਿਸ ਕਾਲ ਜਾਂ
ਗ਼ਲਤੀ ਨਾਲ ਆਏ ਹੋਏ ਮੈਸੇਜ ਕਰ ਕੇ ਸਥਿਤੀ ਇੰਨੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਗੱਲ ਕੋਟ ਕਚਹਿਰੀਆਂ ਤੱਕ
ਜਾ ਕੇ ਤਲਾਕ ਤੇ ਮੁੱਕਦੀ ਹੈ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਵੀ
ਇਹੀ ਮੋਬਾਇਲ ਹੀ ਤਾਂ ਹਨ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੀ ਗੱਲ ਕਰਾਂ ਖ਼ੁਦ ਦਾਸ ਨੂੰ ਜੱਦੋ ਕਦੇ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ
ਫ਼ੋਨ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਟਰੈਫ਼ਿਕ ਚਾਹੇ ਲੱਖ ਹੋਵੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜਾਨ ਦੀ ਤੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ
ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫ਼ੋਨ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਚੁੱਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਤੇ ਫ਼ੋਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਾ ਰੁੱਸ ਜੇ। ਕਈ ਮੇਰੇ
ਵੀਰ ਤਾਂ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲਾਂ ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਹੈਂਡਲ ਤੇ ਕੰਨ ਤੇ ਮੋਢੇ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਫ਼ੋਨ ਇੰਜ ਲਗਾ ਕੇ
ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿਤੇ ਰੋਜ਼ ਗਾਰਡਨ ਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਪਏ ਨਾਲ ਆਰਾਮ ਫ਼ਰਮਾ ਰਹੇ ਹੋਣ ਚਾਹੇ
ਲੱਖ ਪਿੱਛੇ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹਾਰਨ ਤੇ ਹਾਰਨ ਵਜਾਈ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਿਹ
26/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਹਉਮੈ ਮਾਰੇ ਕਰਣੀ ਸਾਰੁ
॥... ਬਾਕੀ ਸਭ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪੁਜਾਰੀ ਦੀ ਨਕਲ ਕ੍ਰਮ-ਕਾਂਡ ਹੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵੀਚਾਰ
ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਹਉਮੈਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸੁਖੀ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲਈ
ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰਾ ਬਣਨਾਂ ਸੀ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਕ੍ਰਮ-ਕਾਂਡਾਂ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ‘ਚ
ਤੁਰੇ-ਫਿਰਦੇ ਹਾਂ। ਜਦ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਨੂੰ ਕ੍ਰਮ ਕਰਕੇ ਜਿਉਣ ਦਾ ਗੁਰ ਦਸਦਾ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਖੁਦ
ਵੀ ਕ੍ਰਮ ਕਰਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਕ੍ਰਮ-ਕਾਂਡਾਂ ਤੇ ਕਰਾਰੀ ਚੋਟ ਵੀ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਗੜ੍ਹਾਂ ‘ਚ
ਜਾਕੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਇਕੱਠਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਨਾਲ ਇਹ ਕਰਾ-ਮਾਤਾਂ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪੁਜਾਰੀ
/ ਨਿਰਮਲੇ / ਸੰਪ੍ਰਦਾਈ ਸਾਧਾਂ ਨੇ ਜੋੜੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਦੂਲੀ ਕਰਨ ਹੀ ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਬਾਂਹ
ਸਾਡਾ ਗੁਰੂ ਨਹੀਂ ਫੜਦਾ । ਕਿਓਂਕਿ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸਾਰੀ ਮਾਨਵਤਾ ਲਈ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੈ ਯਥਾ,
“ਜੇਹਾ ਬੀਜੈ ਸੁ ਲੁਣੈ ਕਰਮਾ ਸੰਧੜਾ ਖੇਤੁ ॥” ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ
ਸਾਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕ੍ਰਮ-ਕਾਂਡੀ ਸਿੱਖ ਆਪਣਾ ਬੀਜਿਆ ਹੀ ਵੱਢ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਗੁਰੂ
ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ , “ਦਦੈ ਦੋਸੁ ਨ ਦੇਊ ਕਿਸੈ ਦੋਸੁ ਕਰੰਮਾ ਆਪਣਿਆ ॥
ਜੋ ਮੈ ਕੀਆ ਸੋ ਮੈ ਪਾਇਆ ਦੋਸੁ ਨ ਦੀਜੈ ਅਵਰ ਜਨਾ ॥” ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
26/07/15) ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੀਡੀਆ ਇੰਚਚਾਰਜ
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਹੈ:
ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜਾਰੀ ਕਰਤਾ: ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੀਡੀਆ ਇੰਚਚਾਰਜ 9872281325
25/07/15) ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਘੜਸਾਣਾ'
"ਸੰਖਿਅਕ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ" Numeral Adjective ਸੰਖਿਅਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : "ਐਸਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣੀ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ' ਦੀ ਗਿਣਤੀ
ਅਤੇ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਕ੍ਰਮ ਦੱਸੇ"। "ਇਕਿ ਆਵਹਿ ਇਕਿ ਜਾਹਿ ਉਠਿ ਰਖੀਅਹਿ ਨਾਵ ਸਲਾਰ ॥(ਪੰ:/੧੬) ਉਪਰੋਕਤ ਪੰਗਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਏ"ਇਕਿ, ਦੁਇ, ਤੀਨਿ, ਚਾਰਿ, ਪੰਜਿ, ਸਠਿ, ਸਤਰਿ, ਬਹਤਰਿ,
ਕੋਟਿ" ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਤੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸੰਖਿਅਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਇਕਵਚਨ ਅਤੇ ਬਹੁਵਚਨ ਹਨ। "ਇਕਿ ਆਵਹਿ ਇਕਿ ਜਾਹਿ ਉਠਿ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਮਰਿ ਜਾਤੀ ॥ (ਪੰ:/੧੩੮ ) ਉਪਰੋਕਤ ਪੰਗਤੀ 'ਚ 'ਇਕਿ' ਸ਼ਬਦ ਅਨਿਸਚਿਤ ਸੰਖਿਅਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ।"ਇਕਿ ਤੀਰਥਿ ਨਾਤਾ ॥੫॥ (ਪੰ:/੭੧) "ਛਿਅ ਘਰ ਛਿਅ ਗੁਰ ਛਿਅ ਉਪਦੇਸ ॥ (ਪੰ:/੧੨) "ਲਾਵੈ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸਦਾ ਗਲ ਸੇਤੀ ਮਨਿ ਜਾਣੈ ਖਟਿ ਖਵਾਏ ॥ (ਪੰ:/੭੬) ਖਟ -ਪੂਰਬ ਪੂਰਣ ਕਿਰਦੰਤ,ਖੱਟ ਕੇ।ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਘੜਸਾਣਾ'
khalsasingh.hs.gmail.com
25/07/15) ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਕੰਧਾਲਵੀ
ਬਦਨਾਮ ਭੀ ਹੋਂਗੇ ਤੋਂ ਕਿਆ ਨਾਮ ਨਾ ਹੋਗਾ “ਇਹ
ਏਨੀਂ ਕਰਵਾਏ ਬਿਨਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਨੀਂ ਸੀ” ਸੋ ਗੱਲ ਸੁਖਬੀਰ ਬਾਦਲ ਦੀ ਐ ਕਿ ਏਨੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਇਹਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਫੇਰੀ ਕਹੀ
ਜਾਂਦੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਥੇ ਇਹ ਸ਼ੇਅਰ ਬੜਾ ਢੁੱਕਦੈ, “ਬਦਨਾਮ ਭੀ ਹੋਂਗੇ ਤੋ ਕਿਆ ਨਾਮ ਨਾ ਹੋਗਾ” ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਕੰਧਾਲਵੀ
25/07/15) ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਖਾਲਸਾ’
ਟਿਕਟਾਂ ਵਾਲਾ ਬਾਬਾ -=ਹੁਣ ਬਾਬੇ ਦੀਆਂ ਪੌਂਬਾਰਾਂ ਸਨ। =- ਸ੍ਰ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਖਾਲਸਾ’ ਮਿਉਦ ਕਲਾਂ {ਫਤਿਹਾਬਾਦ} E
-MAIL= [email protected] [email protected]
23/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਸੰਪਾਦਕ ਜੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ ਦੇ ਪਾਠਕੋ,
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ॥
ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ, ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਇਹ
ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ) ਦੇ ਪਤਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੇਲੇ
"ਅੰਗ" ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਖੇਚਲ ਕਰਨ ਕਿ "ਅੰਗ" ਕਿਉਂ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ
? ਇਸ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ ।
ਦੂਸਰੀ ਗੱਲ, ਸ੍ਰ ਅਵਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਲੇਖ ਦਾ ਆਖਰੀ
ਪਹਿਰਾ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ ਜੋ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ।
ਭੋਗ ਪਾਇਆ, ਭੋਗ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਸੀਤਪ੍ਰਸਾਦ ਵਰਤੇ?
"ਸੋ ਆਓ ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਮੇਨ ਮੁੱਧੇ ਤੇ ਆਈਏ ਕਿ ਜਦ ਕਈ ਸਿੱਖ,
"ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ"
ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਕੇ, ਅਖੀਰ ਅਰਦਾਸ ਜਾਂ ਵਖਿਆਣ ਵਿੱਚ ਭੋਗ ਪਾਇਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਰਾ ਸੋਚੋ! ਜੇ
ਭੋਗ ਹੀ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਭਾਵ ਖਤਮ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਫਿਰ ਅੱਗੇ ਕੀ ਰਹਿ ਗਿਆ? ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ
ਬਾਣੀ ਤਾਂ ਜੁੱਗੋ-ਜੁੱਗ ਅਟੱਲ ਅਤੇ ਸਮੇ ਕਾਲ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ ਫਿਰ ਉਸ ਦਾ ਭੋਗ ਕਿਵੇਂ
ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਭੋਗ ਤਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਦੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਿਨਸਨਹਾਰ ਹਨ।
"ਭੋਗ ਪਾ ਤਾ
ਭਾਵ ਮਾਰਤਾ"
ਕੀ ਅਸੀਂ ਅਬਿਨਾਸੀ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਸੋ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪ
ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਪੜੀ, ਵਿਚਾਰੀ ਤੇ ਗਾਈ ਹੈ, ਹੋਈਆਂ ਭੁੱਲਾਂ ਲਈ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ, ਗਾਇਨ
ਕਰਨ, ਵਿਚਾਰਨ, ਧਾਰਨ ਦਾ ਬਲ ਬਖਸ਼ਣਾ ਅਤੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ
ਸਮਰੱਥਾ ਬਖਸ਼ਣੀ। "ਭੋਗ"
ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਪਾਣੇ
ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਨਾਂ ਕਿ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲਣ ਵਾਲੀ ਗਿਆਨ ਭੰਡਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ। ਜਦ ਕਈ ਸਿੱਖ ਲੰਗਰ ਜਾਂ
ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ, ਸ਼ੁਕਰਾਨੇ ਲਈ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਦ
"ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਭੋਗ ਲੱਗੇ"
ਲਫਜ ਹੀ ਕਿਉਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ? ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਅਰਦਾਸ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ
ਅੱਗੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਜਨਮ ਮਰਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਰਹਿਤ ਹੈ ਫਿਰ ਉਹ
ਭੋਗ
ਕਿਵੇਂ ਲਾ ਸਕਦਾ ਭਾਵ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਦਾਤਾਂ
ਸਭ ਉਸ ਦੀਆਂ ਹੀ ਹਨ ਤੇ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਦਾਤਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਨ ਲੱਗੇ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾਂ ਕਰਦੇ ਵਰਤਾਉਣ
ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਵੇਖੋ! ਆਮ ਸਿੱਖ ਲੰਗਰ ਜਾਂ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੋਵੇ
ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਟਕਸਾਲੀ, ਸੰਪ੍ਰਦਾਈ ਅਤੇ ਡੇਰੇਦਾਰ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਭੋਗ ਲੱਗੇ ਲਫਜ ਵਰਤਦੇ ਹਨ
ਜੋ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗਲਤ ਹਨ"।
ਇੱਕ ਪਾਠਕ, ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਮਿਸਾਲ ਬਣੀ ਆਕਲੀਆਂ ਕਲਾਂ ਦੀ ‘ਪੇਂਡੂ ਅਦਾਲਤ` ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਰਪੰਚ
ਅਮਰਦੀਪ ਕੌਰ ਦੋ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਕੁੜੱਤਣ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ
ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 315 ਸਮਝੌਤੇ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਜੋ ਪੰਜ ਸੱਤ ਕੇਸ ਥਾਣੇ ਪੁੱਜੇ
ਵੀ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਝੌਤਾ ਵੀ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਹੀ ਕਰਾਇਆ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਆਕਲੀਆਂ ਕਲਾਂ ਦੀ ‘ਪੇਂਡੂ
ਅਦਾਲਤ` ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕੰਮ ਬਿਨਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਰ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਬਿਆਨ
ਦਰਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ‘ਪੇਂਡੂ ਅਦਾਲਤ` ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਪਾਬੰਦ ਹੁੰਦੇ
ਹਨ।(ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ ਵਿਚੋਂ)
22/07/15) ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਮੈਲਬੌਰਨ
ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲੇ ਗਿਆਨੀ ਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ‘ਗਿਆਨੀ ਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ’
ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕਰਦਿਆਂ ੩੧੦੦੦ ਰੁਪੈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਅਰਪਣ ਕੀਤੇ। ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ‘ਗੁਰਮਤਿ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ’ ਲਾਜਪਤ ਨਗਰ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ੧੮ ਜੁਲਾਈ ਸ਼ਨੀਵਾਰ
ਨੂੰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਗਿਆਨੀ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜਾਚਕ ਜੀ ਦੇ ਹੱਥੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਾਲਾ ਪੰਥਕ ਪਿਆਰ, ਕੌਮੀ ਦਰਦ ਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਪ੍ਰਚਾਰ
ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਜੇ ਕਿਸੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਿੱਚ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਹਨ ਅਤਿ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ
ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲਾਜਪਤ ਨਗਰ, ਦਿੱਲੀ; ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅੰਬਾਲਾ ਦੀ
ਗੁਰਮਤੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਮਰਿਹੂਮ ਸ੍ਰ. ਮੁਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਜੋਸ਼’ ਤਿਲਕ ਨਗਰ (ਦਿੱਲੀ) ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ
ਸੰਨ ੧੯੫੬ ਵਿੱਚ ‘ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ’ ਨਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਕਾਇਮ ਕਰਕੇ ‘ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ’ ਨੂੰ
ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ੩੦੦ ਸੌ ਦੇ ਲਗਭਗ ‘ਗੁਰਮਤਿ ਪਾਠਾਂ’ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕ ਕਿਤਾਬਚੇ ਅਤੇ
ਦਰਜਨ ਦੇ ਕ਼ਰੀਬ ਕੀਮਤੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਕੌਮ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾਈਆਂ ਹਨ।
***************************************************************************
ਹਰੇਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪ੍ਰਵਾਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸੰਥਿਆ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨੀ ਲਗਾਉਣਾ ਆਪਣਾ ਮੁੱਖ ਫਰਜ਼ ਸਮਝੇ: ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜਾਰੀ ਕਰਤਾ: ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਮੁਬਾਈਲ 98722 81325
ਸੈਮੀਨਾਰ
ਵਿਖੇ ਖਬਿਓਂ ਸੱਜੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਚੇਅਰਮੈਨ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਣਾ,
ਡਾ.ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ੍ਰ. ਅਰਵਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੈਲਬੌਰਨ
22/07/15) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
ਮਰਨ
ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਗੁਰੁ-ਰੱਬ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ
ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਚੰਗਾ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆ ਸਕੇ: ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਮਦਰੱਸਾ (ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ/ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ: ੨੧ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੫)
ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਰੋਕ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਰਾਹ ਕਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ – ਜਸਟਿਸ ਸੋਢੀ
22/07/15) ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮਿਸ਼ਨਰੀ
ਭੋਗ ਪਾਇਆ, ਭੋਗ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਸੀਤਪ੍ਰਸਾਦ ਵਰਤੇ?
ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮਿਸ਼ਨਰੀ (5104325827)
ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਤੇ ਸਾਰੇ ਲਫਜ ਜਾਂ ਸ਼ਬਦ ਠੀਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਪਰ ਅਗਿਆਨਤਾ ਜਾਂ ਬਦਨੀਤ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਹੀ ਮਾੜੀ ਹੈ।
ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੁਝ ਭੋਗ ਲਫਜ ਅਰਦਾਸ, ਲੈਕਚਰ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਕੇ ਸੰਪ੍ਰਦਾਈਆਂ, ਡੇਰੇਦਾਰਾਂ
ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇਹ ਲੋਕ
ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ
"ਭੋਗ ਪਾਇਆ, ਭੋਗ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਸੀਤਪ੍ਰਸਾਦ ਵਰਤੇ"
ਕਹਿਣ ਦੀ ਅੜੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ? ਆਓ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਾਂ
"ਭੋਗ" ਲਫਜ ਬਾਰੇ ਜਾਣੀਏਂ।
ਭੋਗ
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਲਫਜ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਹਨ-ਝੁਕਣਾਂ, ਅਨੰਦ ਲੈਣਾ, ਭੋਗਣਾ, ਸੁਖ-ਦੁਖ
ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ, ਸਮਾਪਤੀ, ਅੰਤ, ਇੰਦ੍ਰੀਆਂ ਕਰਕੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਉਪਜਿਆ ਅਨੰਦ,
ਇਸਤਰੀ ਪੁਰਖ ਦਾ ਸੰਗਮ, ਮੈਥਨ, ਸੱਪ ਦਾ ਫੰਨ, ਧੰਨ, ਸੁਖ, ਅਨੰਦ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਅਰਪਿਆ
ਪ੍ਰਸਾਦ ਆਦਿਕ। ਭੋਗ ਸੋਨ -ਮਾਇਆ
ਦੇ ਭੋਗ। ਭੋਗਾ -ਭੋਗਣ
ਵਾਲਾ। ਭੋਗਿ -ਭੋਗ
ਵਿੱਚ। ਭੋਗੁ -ਪਦਾਰਥ- ਦੇਂਦਾ
ਰਹੈ ਨ ਚੂਕੈ ਭੋਗੁ॥
ਭੋਗੀ -ਭੋਗਣ
ਵਾਲਾ। (ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼) ਭੋਗ ਪਾਇਆ -ਸਮਾਪਤ
ਕੀਤਾ, ਖਤਮ ਕੀਤਾ, ਪਤਾ ਨਾਂ ਲੱਗਣ ਦਿੱਤਾ (ਫਲਾਨੇ ਨੇ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਭੋਗ ਤੱਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ)
ਭਾ. ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨ੍ਹਾਭਾ ਗੁਰਮਤਿ ਮਾਰਤੰਡ ਦੇ ਪੰਨਾ
੭੩੯ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ-ਕਰਤਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਉਸ ਦੀ ਦਾਤ ਸਮਝ ਕੇ ਸੰਜਮ ਨਾਲ, ਮਰਯਾਦਾ ਅਨੁਸਾਰ ਭੋਗਾਂ
ਨੂੰ ਭੋਗਦੇ ਅਰ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਗਯਾਨੀ ਮੂਰਖ ਭੋਗਾਂ ਤੋਂ ਭੋਗੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਰ ਅੰਤ ਨੂੰ
ਦੁੱਖ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਗੋਤੇ ਖਾਂਦੇ ਹਨ-
ਮੂਰਖੁ
ਭੋਗੇ ਭੋਗੁ ਦੁਖ ਸਬਾਇਆ॥(੧੩੯) ਭੋਗਹੁ ਰੋਗ ਸੁ ਅੰਤਿ ਵਿਗੋਵੈ॥(੧੦੩੪) ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ, ਭੋਗਾਂ ਦੇ ਰਸ ਵਿੱਚ ਫਸਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ
ਰੋਗ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ- ਖਸਮੁ
ਵਿਸਾਰਿ ਕੀਏ ਰਸ ਭੋਗ॥ ਤਾ ਤਨਿ ਉਠਿ ਖਲੋਏ ਰੋਗ॥(੧੨੫੬)
ਨੋਟ
-ਅੱਜ
ਕੱਲ੍ਹ ਸੰਪ੍ਰਦਾਈ, ਟਕਸਾਲੀ, ਡੇਰੇਦਾਰ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਲਿਆਂ ਚੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਪਾਠੀ, ਗ੍ਰੰਥੀ
ਤੇ ਰਾਗੀ "ਭੋਗ ਲੱਗੇ, ਭੋਗ ਪਾਇਆ
ਅਤੇ ਸੀਤਪ੍ਰਸਾਦ ਵਰਤੇ" ਲਫਜ ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰੇਆਮ
ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਪੰਥਕ ਗਿਆਨੀ ਜਾਂ ਪਾਠੀ
"ਪ੍ਰਵਾਣ ਹੋਵੇ, ਪਾਠ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ"
ਲਫਜ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰੀਏ ਤਾਂ ਭੋਗ ਸ਼ਬਦ ਮੂਰਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਠਾਕਰਾਂ ਨੂੰ ਪੁਜਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਲੂ ਭੋਗ ਲਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਹਿੰਦੂਆਂ
ਵਿੱਚ ਆਮ ਅਤੇ ਨਵ ਵਿਆਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਨੂੰ ਭੋਗ ਲਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਭੋਗ ਜਾਨਦਾਰ ਜੀਵ ਭੋਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ, ਪੀਰਾਂ ਜਾਂ
ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਬੇਜਾਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਭੋਗ ਲਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਭੋਗ ਦਾ ਅਸਲੀ ਅਰਥ ਤਾਂ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਭੋਗਣਾ (ਅਨੰਦ
ਮਾਨਣਾਂ) ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਛੂ, ਪੰਛੀ, ਜਾਨਵਰ, ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਕੋਈ ਪਦਾਰਥ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ
ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਭੋਗਦੇ ਹਨ-
ਜਿਉਂ
ਮਹਾ ਖੁਧਿਆਰਥ ਭੋਗੁ॥(੮੩੮) ਅਤੇ ਜੇ ਸੰਤਾਨ ਉਤਪਤੀ
ਵਾਸਤੇ ਸਰੀਰਕ ਮੇਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਭੋਗ ਕਰਦੇ ਹਨ- ਇਸਤ੍ਰੀ
ਪੁਰਖੈ ਜਾ ਨਿਸਿ ਮੇਲਾ ਓਥੈ ਮੰਧੁ ਕਮਾਹੀ॥ (੧੨੯੦) ਪਰ
ਜਦ ਹਵਸ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਮਕ੍ਰੀੜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਸ਼ਾ ਭੋਗਦੇ ਹਨ- ਜੇ
ਲਖ ਇਸਤਰੀਆਂ ਭੋਗ ਕਰਹਿ ਨਵ ਖੰਡਿ ਰਾਜੁ ਕਮਾਹਿ॥ (੨੬)
ਸੋ ਜਦ ਦੇ ਪਦਾਰਥ ਬਣੇ ਹਨ ਤੇ ਪਛੂ ਪੰਛੀ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ ਉਹ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ
ਖਾਂਦੇ ਤੇ ਭੋਗਾਂ ਨੂੰ ਭੋਗਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਦਾਰਥ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਤੇ ਭੋਗ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ
ਮਜੂਦ ਸਨ ਪਰ ਰੱਬੀ ਭਗਤਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਵਰਤਨ ਦਾ
ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਮੰਦਰਾਂ, ਮੱਠਾਂ ਅਤੇ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ
ਪਰ ਊਚ ਨੀਚ ਦੇਖ ਕੇ, ਵਿਤਕਰੇ ਨਾਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ
ਸਾਂਝੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਪੰਗਤਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਬਿਨਾਂ ਵਿਤਕਰੇ ਅਤੇ ਛੂਆ-ਛਾਤ ਦੇ ਵਰਤਾਉਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ
ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਦੀ ਸੰਗਿਆ ਦਿੱਤੀ।
ਪਹਿਲੇ ਲੋਕ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਜਤੀ ਕਹਾਉਂਦੇ ਜਾਂ
ਬਹੁ ਇਸਤਰੀ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਰੱਬੀ ਭਗਤਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਘਰ ਪ੍ਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ
ਹੋਇਆਂ ਕਾਮ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਅਤੇ ਸੰਜਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਗ੍ਰਿਹਸਤ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ,
ਇੱਕ ਮਰਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਰਦ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਜਾਂ ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਦਾ
ਪੱਕਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ-
ਕਿਆ
ਗਾਲਾਇਓ ਭੂਛ ਪਰ ਵੇਲਿ ਨ ਜੋਹੇ ਕੰਤ ਤੂ॥ ਨਾਨਕ ਫੁਲਾਂ ਸੰਦੀ ਵਾੜਿ ਖਿੜਿਆ ਹਭੁ ਸੰਸਾਰੁ ਜਿਉ॥
(੧੦੯੫) ਹੇ ਨਾਨਕ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਵੇਲ ਨਾਲ ਜੋ ਰੰਗ
ਬਰੰਗੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਖਿੜੇ ਹਨ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ
ਭਾਵ ਇੱਕ ਇਸਤ੍ਰੀ ਰੂਪੀ ਫੁੱਲ ਦੀ ਵਿਆਹ ਵਾਸਤੇ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈਂ। ਤੂੰ ਤਾਂ ਹੀ ਅਸਲੀ ਪਤੀ ਹੈ
ਜੇ "ਪਰ ਵੇਲਿ ਨ ਜੋਹਿ"
ਭਾਵ ਪਰਾਈ ਇਸਤ੍ਰੀ ਨਾਲ ਗੈਰ ਇਖਲਾਕੀ ਸਬੰਧ ਨਾ ਰੱਖੇਂ। ਏਕਾ ਨਾਰੀ ਸਦਾ ਜਤੀ ਪਰ
ਨਾਰੀ ਧੀ ਭੈਣ ਵਖਾਣੈ॥(ਭਾ.ਗੁ)
ਸੋ ਆਓ ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਮੇਨ ਮੁੱਧੇ ਤੇ ਆਈਏ ਕਿ ਜਦ ਕਈ ਸਿੱਖ,
"ਗੁਰੂ
ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ" ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਕੇ, ਅਖੀਰ ਅਰਦਾਸ
ਜਾਂ ਵਖਿਆਣ ਵਿੱਚ ਭੋਗ ਪਾਇਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਰਾ ਸੋਚੋ! ਜੇ ਭੋਗ ਹੀ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਭਾਵ ਖਤਮ ਹੀ ਕਰ
ਦਿੱਤਾ ਫਿਰ ਅੱਗੇ ਕੀ ਰਹਿ ਗਿਆ? ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਤਾਂ ਜੁੱਗੋ-ਜੁੱਗ ਅਟੱਲ ਅਤੇ
ਸਮੇ ਕਾਲ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ ਫਿਰ ਉਸ ਦਾ ਭੋਗ ਕਿਵੇਂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਭੋਗ ਤਾਂ ਜੀਵਾਂ
ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਦੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਿਨਸਨਹਾਰ ਹਨ।
"ਭੋਗ ਪਾ ਤਾ
ਭਾਵ ਮਾਰਤਾ"
ਕੀ ਅਸੀਂ ਅਬਿਨਾਸੀ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਸੋ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪ
ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਪੜੀ, ਵਿਚਾਰੀ ਤੇ ਗਾਈ ਹੈ, ਹੋਈਆਂ ਭੁੱਲਾਂ ਲਈ ਖਿਮਾ ਕਰਨੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ, ਗਾਇਨ
ਕਰਨ, ਵਿਚਾਰਨ, ਧਾਰਨ ਦਾ ਬਲ ਬਖਸ਼ਣਾ ਅਤੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ
ਸਮਰੱਥਾ ਬਖਸ਼ਣੀ। "ਭੋਗ"
ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਪਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਨਾਂ ਕਿ
ਅੱਖਾਂ ਖੋਲਣ ਵਾਲੀ ਗਿਆਨ ਭੰਡਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ। ਜਦ ਕਈ ਸਿੱਖ ਲੰਗਰ ਜਾਂ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਤਿਆਰ
ਕਰਕੇ, ਸ਼ੁਕਰਾਨੇ ਲਈ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਦ
"ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਭੋਗ ਲੱਗੇ"
ਲਫਜ ਹੀ ਕਿਉਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ? ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਅਰਦਾਸ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ
ਅੱਗੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਜਨਮ ਮਰਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਰਹਿਤ ਹੈ ਫਿਰ ਉਹ
ਭੋਗ ਕਿਵੇਂ
ਲਾ ਸਕਦਾ ਭਾਵ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਦਾਤਾਂ ਸਭ ਉਸ ਦੀਆਂ ਹੀ ਹਨ ਤੇ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਦਾਤਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਨ ਲੱਗੇ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾਂ ਕਰਦੇ
ਵਰਤਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਵੇਖੋ! ਆਮ ਸਿੱਖ ਲੰਗਰ ਜਾਂ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ
ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੋਵੇ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਟਕਸਾਲੀ, ਸੰਪ੍ਰਦਾਈ ਅਤੇ ਡੇਰੇਦਾਰ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਭੋਗ ਲੱਗੇ
ਲਫਜ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜੋ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗਲਤ ਹਨ।
20/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਭਾਈ
ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ ਜੀ,ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ ਪ੍ਰੰਤੂ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੰਨਾ ਹੀ ਲਿਖਦਾ
ਹਾਂ ਸਹੀ ਵੀ ਪੰਨਾਂ ਹੀ ਹੈ ਅੰਗ ਨਹੀਂ, ਕਿਓਂਕਿ ਅੰਗ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ I ਸਾਡਾ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ
ਹੈ ਜੋ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਪਤਰਿਆਂ ਉਪਰ ਸ਼ਬਦ ਰੂਪ 'ਚ ਅੰਕਤ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਨੂੰ
ਪੰਨਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ I ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਬਦ ਪੰਨਾਂ ਹੀ ਦਰੁਸਤ ਵ ਸਹੀ ਹੈ ਜੀ I ਹੋਈ ਗਲਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ
ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ I ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
20/07/15) ਗਿਆਨੀ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਬਨਾਮ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ‘ਸੋਚ’ (ਭਾਗ ਦੂਜਾ)
ਗਿਆਨੀ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਪਾਦਕ
www.gurparsad.com
ਪਿਛਲੇ ਲੇਖ (ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ) ਵਿੱਚ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁਖ ਨਿਵਾਰਣ ਸਾਹਿਬ, ਸਰੀ (ਕੈਨੇਡਾ) ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਮਿਤੀ 3-6-2015 ਨੂੰ ਹਰੀ ਸਿੰਘ
ਰੰਧਾਵਾ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੁੱਛੇ ਗਏ 5 ਸਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ
ਸਵਾਲ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀਚਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਕੀ ਰਹੇ 4 ਸਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 2
ਨੂੰ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਵੀਚਾਰਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:
ਸਵਾਲ ਦੂਜਾ
ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ ਸੀ ਕਿ
ਤੁਸੀਂ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਾਖੀ ਸੁਣਾਈ ਹੈ, ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ, ਕੀ ਇਹ ਗੁਰਮਤਿ
ਹੈ? ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਖੀ 7-6-15 ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ (ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ
ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ) ਦੁਬਾਰਾ ਇਉਂ ਸੁਣਾ ਕੇ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦਿੱਤਾ: ‘ਸੰਨ 1969-70 ਈ. ’ਚ ਇੱਕ ਵਾਰ
ਮੈਂ ਮੁੱਖ ਸੇਵਾਦਾਰ ਸੀ ਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ 4 ਹੋਰ ਸਿੰਘ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ। ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ
(ਅਭਿਲਾਖੀ, ਇੱਛਾਵਾਨ), ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਸਨ; ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ (ਅਭਿਲਾਸ਼ੀਆਂ
ਦੇ ਨਾਲ) ਇੱਕ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਅੰਦਰ (ਹਾਲ ਵਿੱਚ) ਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੈਂ ਦਿੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਮੇਰੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਤਮਾਮ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਪਰ ਕੁੱਤਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪੀੜ੍ਹੇ ਹੇਠ ਬੈਠ ਗਿਆ, ਮੈਂ (ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ) ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਹ
ਕਹਿ ਕੇ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਪਾਪ ਸਾਨੂੰ ਲੱਗੇਗਾ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਬੈਠਾ ਰਹਿਣ ਦਿਉ ਅਤੇ ਅਸੀਂ
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਗਏ। ਅਰਦਾਸ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ਸਮੇਂ ਕੁੱਤਾ ਅਚਾਨਕ ਬਾਹਰ
ਨਿਕਲ ਆਇਆ ਜਦ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਭੁੱਲ ਹੀ ਗਏ ਸੀ, ਮੈਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ ਕਿ ਹੇ
ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ! ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ (ਸਾਡੇ ਵੱਲੋਂ
ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾ ਛਕਾਉਣ ਕਾਰਨ) ਪਾਪ ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਅਭਿਲਾਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਡੁਲ੍ਹਿਆ ਅੰਮ੍ਰਿਤ, ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਵੀ ਚੱਟ ਲਿਆ (ਛੱਕ ਲਿਆ),
ਜਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ (ਹਵਾਲਾ) ਮੈਂ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ) ਆਪਣੇ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਕੋਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰ
ਗਈ ਹੈ। ਕੀ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਚੱਟਿਆ (ਛੱਕਿਆ) ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਲਾਭ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ? ਦੇ
ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਅਜਾਈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਇਹ
(ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਣ ਦੇ ਕਾਰਨ) ਕੁੱਤਾ ਜ਼ਰੂਰ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਆਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਾਖੀ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ
ਇੱਕ ਵਾਰ ਸੁਣਾਉਣ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ 100-200 ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕ ਲਿਆ, ਕਿ ਕਿਤੇ ਅਗਲੇ ਜਨਮ
ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਵੀ ਕੁੱਤੇ ਨਾ ਬਣ ਜਾਈਏ। ਦੱਸੋ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ? (ਹਰੀ ਸਿੰਘ
ਰੰਧਾਵਾ)
ਵੀਚਾਰ: ‘ਪਹਿਲੇ ਸਵਾਲ’ ਵਿੱਚ
ਆਪਾਂ ਵੀਚਾਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸਮੇਂ ਔਰਤ
(ਅਪਵਿੱਤਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ) ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਤਾਬਿਆ ਨਹੀਂ ਬੈਠ ਸਕਦੀ ਪਰ ਕੁੱਤਾ ਤਾਬਿਆ
(ਭਾਵ ਪੀੜ੍ਹੇ ਹੇਠ) ਬੈਠ ਜਾਏ ‘ਰੰਧਾਵਾ ਜੀ’ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਣਹੋਣੀ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ
ਕਿਉਂਕਿ ‘ਕੁੱਤੇ’ ਨੂੰ ਉਠਾ ਕੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ
ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਰੋਕ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਤੇ ਸਾਨੂੰ ਪਾਪ ਨਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ। ਇਸ ‘ਸੋਚ’ ਤੋਂ ਇਹੀ
ਅਨੁਮਾਨ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਾਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ
ਬਹੁਤੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਬੇਸ਼ੱਕ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ
ਘਟਨਾ ਨਾਲ ਅਸਹਿਮਤ ਸੀ ਪਰ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਟੇਜਾਂ ’ਤੇ ਸੁਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਇਸ ਸਾਖੀ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ,
ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ (ਕੁੱਤਾ ਸਾਖੀ ਵਾਲੀ ਸੋਚ ਸੁਣਨ) ਨਾਲ ਕਈ ਪ੍ਰਾਣੀ ਵੀ ਗੁਰੂ
ਵਾਲੇ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਬਣ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ।
‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’ - ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’ ਦੀ
ਭਾਲ ਲਈ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਿਆਂ, ਕੀਮਤੀ ਮਨੁੱਖਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਨਿਹਫਲ
(ਵਿਅਰਥ) ਗਵਾ ਚੁੱਕੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’ (ਭਾਵ ਮ੍ਰਿਤੂ
ਰਹਿਤ ਜਾਂ ਕਾਲ ਰਹਿਤ) ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ (ਰੱਬੀ ‘ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ’ ਭਾਵ ‘ਨਾਮ’ ਜਾਂ ਰੱਬੀ ‘ਹੋਂਦ’ ਭਾਵ
‘ਜੋਤਿ’) ਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਿਰਾਕਾਰ (ਅਦ੍ਰਿਸ਼) ਰੂਪ ਸ਼ਕਤੀ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਕਣ-ਕਣ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ
ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੂਸਰੇ ਜਾਂ ਤੀਸਰੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ;
ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਨਾਨਕ ! ਅੰ ਮ੍ਰਿਤੁ ਏਕੁ ਹੈ; ਦੂਜਾ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤੁ ਨਾਹਿ ॥ ਨਾਨਕ ! ਅੰ ਮ੍ਰਿਤੁ
ਮਨੈ ਮਾਹਿ .........॥’’ (ਮ: ੨/੧੨੩੮)
ਇਹ ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’ (ਰੱਬੀ ਜੋਤਿ) ਕਣ-ਕਣ ਵਿੱਚ
ਵਿਆਪਕ ਤੋਂ ਭਾਵ ਆਕਾਰ ਦੀ ਹਰ ਵਸਤੂ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ‘ਕੁੱਤਾ’ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਪਰ ਜਿਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ
ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਨਲਕਾ, ਟਿ ਊਬਵੈੱਲ ਜਾਂ ਪੰਪ’ ਆਦਿ ਯੁਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ
ਪੈਂਦੀ ਹੈ: ‘‘ਜੈਸੀ ਧਰਤੀ ਊਪਰਿ ਮੇਘੁਲਾ ( ਬੱਦਲ) ਬਰਸਤੁ ਹੈ; ਕਿਆ ਧਰਤੀ ਮਧੇ ਪਾਣੀ
ਨਾਹੀ ? ॥’’ (ਮ: ੩/੧੬੨) ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ‘ਕਣ-ਕਣ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ (ਰੱਬੀ ਜੋਤਿ) ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’
ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਗੁਰੂ’ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਭਾਵ (‘ਗੁਰੂ’ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ
ਸਮਝਣ, ਵੀਚਾਰਨ ਤੇ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ) ਗੁਰੂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਸ਼ਰਧਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ
ਕਿਉਂਕਿ ਬੇਸ਼ੱਕ ‘‘ਨਾਨਕ ! ਅੰ ਮ੍ਰਿਤੁ ਮਨੈ ਮਾਹਿ; (ਪਰ) ਪਾਈਐ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ
॥’’ (ਮ: ੨/੧੨੩੮)
ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ (ਦੂਜਾ) ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਨ 1699 ਈ. ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਮਰਿਆਦਾ ਕਿ
‘‘ਪੀਵਹੁ ਪਾਹੁਲ ਖੰਡਧਾਰ; ਹੁਇ ਜਨਮ ਸੁਹੇਲਾ।’’ (ਵਾਰ ੪੧ ਪਉੜੀ ੧) ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ‘ਖੰਡੇ
ਬਾਟੇ ਦੇ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’ ਤੋਂ ਭਾਵ ‘ਚਰਣਾ ਮ੍ਰਿਤੁ’ ਸੀ; ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਭਾਈ
ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ (ਪਹਿਲੇ) ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਇਉਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ: ‘‘ਚਰਨ ਧੋਇ ਰਹਰਾਸਿ
ਕਰਿ; ਚਰਣਾ ਮ੍ਰਿਤੁ ਸਿਖਾਂ ਪੀਲਾਇਆ। (ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ/ਵਾਰ ੧ ਪਉੜੀ ੨੩)
ਵੀਚਾਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ‘ਚਰਣਾ ਮ੍ਰਿਤੁ’
ਨੂੰ ਤਮਾਮ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਲਗਾ ਕੇ ਪਿਲਾਉਣ ਬਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ
ਮਿਲਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1699 ਈ. ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ‘ਖੰਡੇ
ਬਾਟੇ ਦੇ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’ ਨੂੰ ਤਮਾਮ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਵਾਰੋ-ਵਾਰੀ ਲਗਾ ਕੇ
ਪਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਖ਼ਿਰ ਕਿਉਂ?
ਕੁਝ ਗੁਰੂ ਪਿਆਰੇ ਇਸ ਮਰਿਆਦਾ ਨੂੰ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਭਰਮ ਮਿਟਾਉਣ
ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵੇਖਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ ਤਾਂ 1469 ਈ. ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ (ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
ਦੇ ਜਨਮ) ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ‘ਚਰਣਾ ਮ੍ਰਿਤੁ’ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੇ
ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਦਰਅਸਲ, ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਸਕੂਲ, ਕਾਲਜ ਜਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਵਿੱਦਿਆ ਕੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਸ਼ਰਧਾ (ਸੋਚ) ਬਣਾਉਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਦੁਚਿੱਤਾਪਣ
(ਦੁਬਿਧਾਗ੍ਰਸਤ ਭਾਵਨਾ) ਨਾ ਬਣੀ ਰਹੇ। ਇਸ ਲਈ ਹੀ ‘ਖੰਡੇ-ਬਾਟੇ ਦੇ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’
ਨੂੰ ਤਮਾਮ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੀ ਰੀਤ ਆਰੰਭ ਹੋਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਤੁੱਟ ਸ਼ਰਧਾ
ਵਾਲੀ ਰੀਤ ਦੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
ਉਕਤ ਵੀਚਾਰ ਅਧੀਨ (ਕਿਸੇ ਨਿਵੇਕਲੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਲੀ) ਇਹ
ਆਰੰਭਕ ਅਤੁੱਟ ਸ਼ਰਧਾ; ਕੀ ਕਿਸੇ ‘ਕੁੱਤੇ’ ਆਦਿਕ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਵਾ ਕੇ ਉਸ
ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਜੇ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਡੁੱਲ੍ਹੇ ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’
ਨੂੰ ਚੱਟੇ ਜਾਣ ਉਪਰੰਤ ਵੀ ਉਸ (ਅਸ਼ਰਧਕ) ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਉੱਕਾ (ਬਿਲਕੁਲ) ਹੀ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਲਗਭਗ ਸੰਨ 1980 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1990 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਪਿੰਡ-ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ‘ਬੱਚੇ, ਬੁੱਢੇ,
ਨੌਜਵਾਨ, ਬੀਬੀਆਂ’ ਆਦਿ ਨੇ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ
ਅੱਜ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਭੰਗ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬੇਦਾਵਾ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕੀ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਡੇਰਾ ਸੋਚ’ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਾਙ ਕੁਝ ਲਾਭ ਮਿਲੇਗਾ ?
‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਦੇ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਇਹ ਬਿਆਨ ਕਿ ‘ਕੁੱਤਾ’ ਅੰਮ੍ਰਿਤ
ਛੱਕਣ ਕਾਰਨ ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ‘ਮਨੁੱਖ’ ਬਣੇਗਾ, ਉਸ ‘ਸੋਚ’ ਦੀ ਹੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ
ਹੈ, ਜੋ ‘ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਪੰਥ ਰਤਨ ਵਿੱਦਿਆ ਮਾਰਤੰਡ ਸਚਖੰਡ ਵਾਸੀ ਸੰਤ ਗਿ. ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ
ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਲਿਖਤ (ਪੁਸਤਕ) ਗੁਰਬਾਣੀ ਪਾਠ ਦਰਸਨ’ ਦੇ ਪੰਨਾ 80 ’ਤੇ ਇਉਂ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ
‘ਸਤਿਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ (ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ) ਜੀ ਨੇ ਬਚਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿਸ ਦੇ ਮੁਖ ’ਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ
ਪੈ ਗਿਆ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ 10, 000 ਸਾਲ ਤੱਕ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਿੱਖ ਦੇ ਘਰ (ਮਨੁੱਖਾ-ਜਨਮ) ਦੇਵਾਂਗੇ
ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਤਾਂ ਰਹਿਤ ਰੱਖ ਕੇ ਮੁਕਤ ਹੋਵੇਗਾ।’
ਉਕਤ ‘ਪੁਸਤਕ’ ਦੇ ਹੀ ਪੰਨਾ ਨੰ. 44 ’ਤੇ ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’
ਛੱਕਣ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਸਾਖੀ ਇਉਂ ਵੀ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ ‘ਸੰਨ 1699 ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ
ਛਕਾਉਂਦਿਆਂ ਇੱਕ ਚਿੜਾ ਤੇ ਚਿੜੀ ਆਏ ਤੇ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ ਇੱਕ
ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੀਣ ਉਪਰੰਤ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜ ਕੇ ਮਰ ਗਏ ਤਾਂ ਭਾਈ
ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਜੋ ਲੇਖਕ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਬੈਠਾ ਸਾਰਾ ਕੌਤਕ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਨੇ ਭੱਜ ਕੇ
ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਬਤ ਦੱਸਿਆ ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਆ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ
ਵਿੱਚ ਪਤਾਸੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੂੰ ਚੰਗੇ ਵਕਤ ਆਈ ਹੈਂ, ਹੁਣ
ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਠਾਸ ਵੀ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ। ’
ਉਕਤ ਸਾਖੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੇਧ ਰਾਹੀਂ ਅਗਰ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ
‘ਚਿੜਾ-ਚਿੜੀ’ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੇ ‘ਕੁੱਤੇ’ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਕੇ
ਕੀ ਅਪਰਾਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਉਹ ਮਿਤੀ 7-6-15 ਨੂੰ (ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ) ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਆਪਣੀ
ਦਲੀਲ ਰਾਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਸਾਖੀ ਸੁਣਾ ਕੇ ਕੀ ਮਾੜਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?
(ਨੋਟ: ਭਲਾ ਹੋਵੇ ਭਾਈ ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੇ ਮਾਤਾ
ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਜੀ ਦਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ
ਜਾ ਚੁੱਕੇ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤ’ ਵਿੱਚ ਪਤਾਸਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਮਿਠਾਸ ਪਾ ਦਿੱਤੀ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੁੱਖ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹੋਣ
ਦੇ ਨਾ ਤੇ ‘ਰੰਧਾਵੇ’ ਦੁਆਰਾ ਛਕਾਏ ਗਏ ‘ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ, ਉਹ
ਵੀ ਹੋਰ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ (ਚਿੜੇ-ਚਿੜੀ ਵਾਙ) ਮਰ ਜਾਂਦਾ।)
ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ
(ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਪਾਰਬਤੀ ਨੂੰ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਅਮਰ ਕਥਾ, ਜੋ ਦਰਖ਼ਤ ਉੱਪਰ ਬੈਠੇ ਕਬੂਤਰ ਨੇ ਵੀ ਸੁਣ ਕੇ
ਅਮਰ ਪਦਵੀ ਪਾ ਲਈ ਸੀ, ਵਾਲੀ) ਮਨਘੜਤ ਕਹਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾ ਕੇ ਸਿੱਖੀ ਧਾਰਨ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਈ
ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਕੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ : ‘‘ਜਉ ਤਉ ; ਪ੍ਰੇਮ ਖੇਲਣ ਕਾ ਚਾਉ ॥ ਸਿਰੁ ਧਰਿ
ਤਲੀ; ਗਲੀ ਮੇਰੀ ਆਉ ॥ ਇਤੁ ਮਾਰਗਿ; ਪੈਰੁ ਧਰੀਜੈ ॥ ਸਿਰੁ ਦੀਜੈ; ਕਾਣਿ ਨ ਕੀਜੈ ॥’’ ( ਮ:
੧/੧੪੧੨)
ਇਸੇ ਸਿਧਾਂਤ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਸੰਨ 1699 ਈ. ਨੂੰ
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਨਾਲ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿ ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’
ਛਕਣ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ 10, 000 ਸਾਲ ਤੱਕ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੀ (ਮਨੁੱਖਾ-ਜਨਮ)
ਦੇਵਾਂਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਤਾਂ ਰਹਿਤ ਰੱਖ ਕੇ ਮੁਕਤ ਹੋਵੋਗੇ। ਬਲਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਤਾਂ
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ (ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੋਚ ਕਿ ‘‘ਸਿਰੁ ਧਰਿ ਤਲੀ; ਗਲੀ ਮੇਰੀ ਆਉ ॥’’
ਅਨੁਸਾਰ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਿਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ
ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਉਕਤ (ਭਾਵਕ, ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ) ਸੋਚ ਅਧੀਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਗੁਰਮਤਿ
ਪ੍ਰਚਾਰ ਰਾਹੀਂ ਕੁਝ ਸੁਆਰਥੀ ਲੋਕ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ
ਹਨ) ਸਿੱਖੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਅਣਭੋਲ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ
ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਧੜਾ ਧੜ (ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ) ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਕੇ, ਜੋ ਨੁਕਸਾਨ
ਸਿੱਖੀ ਸਰੂਪ ਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ; ਉਸ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ (ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ) ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ (ਕਠਿਨ) ਹੈ।
ਭਾਈ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਤੋਂ ਸਵਾਲ
ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਸ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ? ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ
ਭਾਵ ਸਮਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵੇ’ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ: 100-150, 200 ਜਾਂ 250,
300 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੀ ਸਨ, 50 ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਵਾਬ ਸੁਣ ਕੇ ਇੱਕ ਆਮ ਸਿੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੰਦੇਹ
ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ 50 ਤੇ 300 ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਿਆ, ਉਸ ਦਾ
ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਡੁਲ੍ਹਿਆ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਚੱਟਣ ਵਾਲਾ ‘ਕੁੱਤਾ’ ਅਤੇ ਪੀੜ੍ਹੇ (ਮੰਜੀ) ਹੇਠਾਂ ਬੈਠਾ ਕੁੱਤਾ ਵੀ
ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ 2 ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਹਾਲ ਦਾ ਕਮਰਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ‘ਦੂਸਰਾ ਕੁੱਤਾ’
ਵੀ ਅੰਦਰ ਆ ਸਕਦਾ ਸੀ ਜਦਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਖੁਦ ਵੀ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਮੰਜੀ ਹੇਠ ਬੈਠੇ
‘ਕੁੱਤੇ’ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਹੀ ਗਏ ਸੀ।
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਾ
ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ 1699 ਈ. ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ 20, 000 ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ
ਕੁਝ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਧ ਕੇ 80, 000 ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋ ਗਈ, ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ।
ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਇਹ ਸਾਖੀ, ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਖੋਤੇ
ਨੂੰ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਖੱਲ ਪਵਾ ਕੇ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ-ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਮਝ-ਵੀਚਾਰ ਕੇ ਉਸ
ਅਨੁਸਾਰ (ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਸਹਿਤ) ਅਮਲੀ-ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ, ਵਿਖਾਵੇ ਮਾਤਰ ਲਈ ਛਕਿਆ ‘ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ’
ਅਤੇ ਵਿਖਾਵੇ ਮਾਤਰ ਲਈ ਪਹਿਨੀ ਗਈ ‘ਪੰਜ ਕਕਾਰੀ’ (ਵਰਦੀ); ਇਉਂ ਹੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਖੋਤੇ ’ਤੇ
ਕੇਵਲ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਖੱਲ ਪਾਉਣ ਨਾਲ; ਖੋਤਾ, ਸ਼ੇਰ ਵਾਙ (ਦਲੇਰਾਨਾ, ਸਾਹਸ ਭਰਿਆ) ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਨਹੀਂ ਕਰ
ਸਕਦਾ, ਸਗੋਂ ਫਿਰ ਵੀ ਗਧਿਆਂ ਵਾਙ ਹਿਣਕ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸੋਚ (ਖੋਤਾ-ਸੁਭਾਉ) ਹੀ ਵਿਖਾਵੇਗਾ।
ਉਕਤ ਘਟਨਾ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੰਕੇਤ ਇੱਕ ਖੋਤੇ
(ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੱਖ) ਵੱਲ ਸੀ, ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਗ਼ੈਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ (ਬ੍ਰਾਹਮਣ) ਵੱਲ। ਜਦ ਗੁਰਮਤਿ
ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਮਲੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੇਵਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਕੇ
ਮਨੁੱਖ, ਖੋਤਾ ਵੀ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ‘ਕੁੱਤਾ’ (ਬੇਸ਼ੱਕ ਜਾਣੇ-ਅਣਜਾਣੇ ਹੀ ਸਹੀ) ਅੰਮ੍ਰਿਤ
ਛੱਕ ਕੇ ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਬਣੇ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ?
ਸੋ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਨਾ
‘ਗੁਰੂ’ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਉਣ (ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ) ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣ (ਵਾਅਦਾ,
ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਸੰਕਲਪ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੋਈ ਵੀ ਜੀਵ-ਜੰਤ (ਕਿਸੇ ਨਿਵੇਕਲੀ ਸੋਚ ਪ੍ਰਤੀ)
ਅਜਿਹੀ ਭਾਵਨਾ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ‘ਕੁੱਤੇ’ ਜਾਂ ‘ਚਿੜੇ-ਚਿੜੀ’
ਦੀਆਂ ਸਾਖੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਭਾਵਕ (ਜਜ਼ਬਾਤੀ) ਬਣਾ ਕੇ ਛਕਾਇਆ ਗਿਆ ਅੰਮ੍ਰਿਤ (ਭਾਵ
ਨਿਵੇਕਲੀ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਮਨੁੱਖ), ਕੌਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭਲੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨੁਕਸਾਨ ਵਧੇਰਾ
ਕਰੇਗਾ।
ਸਵਾਲ ਤੀਜਾ
ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰੰਧਾਵਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ
ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਦਰਖ਼ਤਾਂ (ਬਿ੍ਰਛਾਂ) ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਲੱਗੇ ਸਨ, ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਦੱਸੋ ਕੀ ਇਹ
ਗੁਰਮਤਿ ਹੈ ?, ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ‘ਰੰਧਾ ਵਾ’ ਨੇ ਜੋ ਦਲੀਲ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਉਹ ਤਾਂ ਇਸ
ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਥੋੜਾ ਭਾਗ ਸੀ ਪਰ ‘ਰੰਧਾਵੇ’ ਦੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਪੂਰੇ ਵੀਚਾਰ ਮੈਂ ਇੱਕ
ਵੀਡਿਓ ਰਾਹੀਂ ਸੁਣੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੂ-ਬਹੂ (ਇੰਨ-ਬਿੰਨ) ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ :
(ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਪੰਥ ਰਤਨ ਵਿੱਦਿਆ ਮਾਰਤੰਡ ਸਚਖੰਡ ਵਾਸੀ) ਸੰਤ ਗਿ. ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ’
ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਆ ਕੇ, ਜੋ ਬਚਨ ਕਹਿ ਗਏ; ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਹਿਣੇ ਚਾਹੀਦੇ
ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਚਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤ ਗਿਆਨੀ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲਿਖ ਰਹੇ ਸਨ।
ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਮੈਂ ਕੀਰਤਪੁਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ
ਪਹਾੜੀਆਂ ’ਚ ਦੂਰ ਤੱਕ, ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਵਾਂਗਾ। ਮੇਰਾ ਸਰੀਰ
ਕੋਈ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਖਾ ਲਵੇਗਾ ਤੇ ਲੇਖੇ ਲੱਗ ਜਾਏਗਾ, ਮੁੜ ਕੇ ਕਿਸ ਨੇ ਇੱਧਰ (ਵਾਪਸ) ਆਉਣੈ ?
‘‘ਆਗਾਹਾ ਕੂ ਤ੍ਰਾਘਿ, ਪਿਛਾ ਫੇਰਿ ਨ ਮੁਹਡੜਾ ॥’’ (ਮ: ੫/੧੦੯੬)
ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦਿਆਂ ਤੇ ਅੱਗੇ ਹੀ ਅੱਗੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਇੱਕ
ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੁਰੰਗ ਆ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਤੱਕ ਅਗਾਂਹ ਚਲਦਾ ਗਿਆ ਤੇ ਲੰਮੇ ਪੈਂਡੇ
(ਫ਼ਾਸਲੇ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਰਨ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। ਸੁਰੰਗ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਇੱਕ
ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਤਰਫ਼ ਅਲੌਕਿਕ (ਵਿਲੱਖਣ, ਅਜੀਬ) ਬ੍ਰਿਛ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ
(ਪੁਰਾਣੇ) ਸ਼ਸਤਰ ਲਟਕ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਕ-ਇੱਕ ਦਰਖ਼ਤ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਆਸਣ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ
ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਉਤਰੀਆਂ ਹੋਣ। ਉਹ ਕੇਵਲ ਕਛਹਿਰੇ ਤੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਪਗੜੀ ਤੋਂ ਸਿਵਾਏ (ਇਲਾਵਾ)
ਬਾਕੀ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨੰਗੇ ਸਨ।
ਮੈਂ ਦੁਬਿਧਾ ਕਾਰਨ ਸਹਿਮਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿੱਥੇ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ
ਪ੍ਰਮੁੱਖ (ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ) ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ ਕਿ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿਓਂ ! ਇੱਧਰ ਆ
ਜਾਉ। ਮੈਂ ਜਾ ਕੇ ‘ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਖਾਲਸਾ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਿਹ।’ (ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼
ਨਾਲ) ਬੁਲਾਈ ਜਿਸ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਗਰਜਵੀਂ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬ ਮਿਲਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਆਦਰ-ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਆਸਣ
ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ! ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਸਾਨੂੰ
ਨਹੀਂ ਸੁਣਾਓਗੇ? ਮੈਂ ਅਚੰਭੇ (ਹੈਰਾਨੀ) ਵਿੱਚ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਮਦਮੀ
ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਦੀ ਪਗੜੀ ਲੈ ਕੇ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਏ ਹੋ। ਉਦਾਸ ਨਾ ਹੋਵੋ, ਤੁਹਾਡੀ ਬੜੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ
ਹੋਣੀ ਹੈ, ਪੰਥ ਦੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਹਨ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਪਰ। ਗਿਆਨੀ ਜੀ ! ਆਹ, ਜੋ ਸਿੰਘ ਖੜ੍ਹੇ
ਹਨ ਸਾਮ੍ਹਣੇ, ਇਹ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਤੁਹਾਡੀ ਹੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਹੈ
(ਗੱਜ ਕੇ ਆਖੋ, ‘ਸਤਿਨਾਮ ਵਾਹਿਗੁਰੂ’ , ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਚੂੰਡੀਆਂ ਵੱਢ ਕੇ ਵੇਖੀਆਂ
ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਮੈ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।), ਇਹ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਹੈ, ਇਹ ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਸਿੰਘ ਹੈ ਆਦਿ ਤੇ
ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ‘ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਹੈ’।
ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈ ਕਿਹਾ ਕਿ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ
ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਮਰ ਹਾਂ, ਕੌਣ ਜੰਮਿਆ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲਾ? ਇਹ ਪਦਵੀ ਤਾਂ ਰੱਬੀ ਭੇਦ ਹੈ:
‘‘ਹੋਨਿ ਨਜੀਕਿ ਖੁਦਾਇ ਦੈ, ਭੇਤੁ ਨ ਕਿਸੈ ਦੇਨਿ ॥’’ (ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ/੧੩੮੪) ਪਰ ਤੂੰ ਵੀ ਤਾਂ
ਰੱਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈਂ, ਸਖੀਆਂ-ਸਖੀਆਂ ਤਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਰੱਬੀ ਭੇਦ ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਤਾਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਮੰਨ ਕੇ ਪਾਇਆ ਹੈ: ‘‘ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਵਰੁ ਪਾਇਆ
ਅਬਿਨਾਸੀ; ਨਾ ਕਦੇ ਮਰੈ ਨ ਜਾਇਆ ॥’’ (ਮ: ੪/੭੮) ਭਾਵ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਤਾਂ ਆਖ਼ਰ ਸਾਡੀਆਂ ਹੀ
ਸਖੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੋ।
ਉਨ੍ਹਾਂ (ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਵੀਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਵਧਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦ
ਕੋਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੰਘ ਸਾਰੀ ਉਮਰ, ਰਹਿਤ ਤੇ ਨਿਤਨੇਮ ਨਿਭਾ ਜਾਏ ਤਾਂ ਜਦ ਉਸ ਦੇ ਸਵਾਸ ਪੂਰੇ
ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਦੋਂ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਲੱਗੀ ਡਿਊਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ
ਉਸ ਨੂੰ ਲੈਣ ਵਾਸਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਲੈਣ ਵਾਸਤੇ ਦੇਵਤੇ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਵਰਗ
ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ, ਜਮਦੂਤ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ। ਜਦ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ
ਉਸ ਨੂੰ ‘ਸੱਚ ਖੰਡ’ ਰੂਪ ਗੁਰੂ ਦੀ ਡਿਓੜੀ (ਮੁਖ ਦਵਾਰ) ’ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ
ਡਿਓੜੀਦਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ ਕਿ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੇਵਾ-ਸਿਮਰਨ ਕਰਕੇ
ਰੱਜ ਗਏ ਹੋ ਜਾਂ ਕੋਈ ਭੁੱਖ ਬਾਕੀ ਹੈ? ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਜੋ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਕਿ ਮੈ ਸੰਤੁਸ਼ਟ
ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ‘‘ਸਚ ਖੰਡਿ ਵਸੈ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥’’ (ਜਪੁ /ਮ: ੧) ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਕਰ
ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੋ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਕਿ ਮੈਂ ਅਜੇ ਪੰਥ ਦੀ ਹੋਰ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਹੈ, ਹੋਰ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨਾ ਹੈ,
ਉਸ ਨੂੰ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ! ਆਹ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਉਹ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਨੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਦਰ ’ਤੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪੰਥ ਦੀ ਹੋਰ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਏ।
ਇਹ ‘ਸੱਚ ਖੰਡ’ ਤਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ‘ਸੱਚ ਖੰਡ’ ਤੋਂ
ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਹੀਦ ਰੂਹਾਂ ਇੱਥੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਾਂ ਅਤੇ
ਆਪਣੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਦ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੋਵੇਗਾ ਤਦ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ
ਦਾ ਇੱਥੋਂ ਨਗਾਰਾ ਵਜਾ ਕੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚ ਦੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੀ ਤੁਸੀਂ ਆਏ ਹੋ, ਬਾਹਰ
ਜਾਵਾਂਗੇ। ਕਿਸੇ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਲਵਾਂਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਣਾ
ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਮੱਕੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਬਚਨ ਕਿ
‘ਫੇਰ ਕਰੂੰਗਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਸੈ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ। ਚਾਰ ਵਰਣ ਕਾ ਏਕ ਰੂਪ, ਦੇਖ ਕਰੂੰ ਮੈ
ਆਪ।................ਓਦੈ ਅਰੁ ਅਸਤ ਲਉ, ਸਿੰਘ ਕਰੇਗਾ ਰਾਜ।’ ਭਾਵ ਜਿੱਥੋਂ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਦਾ
ਹੈ ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਸੂਰਜ ਛੁਪਦਾ ਹੈ, ਉਥੋਂ ਤੱਕ; ਸਿੰਘ ਰਾਜ ਕਰਨਗੇ। ਗੁਰੂ ਮਹਾਂਰਾਜ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ ਕਿ
‘ਆਪ ਲੜੂ ਨਹੀਂ ਫੌਜ ਲੜਾਉਂ, ਦੀਨਾਂ ਸੇਤੀ ਬਾਂਧ ਬਣਾਉਂ।’ ਇਹ ਰਾਜ ਗੱਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ
ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ, ਨ ਗੱਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਹੋਣੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਧਰਮੀ ਲੋਕ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ। (ਹਰੀ
ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ)
ਵੀਚਾਰ: ‘ਸੰਤ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ’ ਜੀ ਦੇ
‘ਸੁਪਨ ਸਮਾਧੀ’ ਵਾਲੇ ਅਨੁਭਵ ਰਾਹੀਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਉਕਤ ਬਚਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਸੰਤ
ਗਿਆਨੀ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ’ ਜੀ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਚਨਾਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਸਿੱਖ-ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਸੰਸਥਾਂ ਦੇ
ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ‘ਸੰਤ’ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਟਕਸਾਲ ਦੀ ਆਰੰਭਤਾ
‘ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ’ ਤੇ ‘ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ’ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਹੋਈ, ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਦਾ ਅਸਫਲ
ਯਤਨ (ਉਪਰਾਲਾ) ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਕਤ ਸੋਚ ਅਧੀਨ ਬਿਆਨੇ ਜਾ ਰਹੇ ਵਿਸ਼ੇ
ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਣਗਿਣਤ ਊਣਤਾਈਆਂ (ਖ਼ਾਮੀਆਂ) ਹਨ; ਜਿਵੇਂ:
(1). ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੀਰਤਪੁਰ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ
ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਚਨਾਂ ਤੋਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ: ‘ਇੱਕ ਵਾਰ ਮੈਂ ਕੀਰਤਪੁਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ’ਚ ਦੂਰ
ਤੱਕ, ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਵਾਂਗਾ’ ਅਤੇ ‘ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ’
ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ‘ਉਦਾਸ ਨਾ ਹੋਵੋ, ਪੰਥ ਦੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਹਨ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਪਰ।’
(2). ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲੰਮੀ ਸੁਰੰਗ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਉਪਰੰਤ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ
ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨਾਲ ਹੋਈ ਤਮਾਮ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਦੀ ਆਰੰਭਤਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਸਹਿਮੇ (ਡਰੇ) ਹੋਏ
ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਸਹਿਮਿਆ ਹੋਇਆ ਵਿਅਕਤੀ ਉੱਚੀ (ਗਰਜਵੀਂ) ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ
‘ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਖਾਲਸਾ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਿਹ।’ ਬੁਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
(3). ਸਰੀ (ਕੈਨੇਡਾ) ਦੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ‘ਹਰੀ
ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਤੀਸਰਾ ਸਵਾਲ, ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ’ਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਲਟਕਣ (ਲੱਗੇ
ਹੋਣ) ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਸੀ; ਕੀ ਇਹ ਗੁਰਮਤਿ ਹੈ?
ਇਸ ਸਵਾਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ, ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਵੀਡਿਓ ’ਚ
ਦਰਜ ਉਸ ਆਵਾਜ਼ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਜਦ ਲੰਮੀ
ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਤਰਫ਼ ਅਲੌਕਿਕ (ਅਜੀਬ)
ਬ੍ਰਿਛ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ (ਪੁਰਾਣੇ) ਸ਼ਸਤਰ ਲਟਕ ਰਹੇ ਸਨ।’ , ਪਰ ‘ਰੰਧਾਵਾ’
ਜੀ ਨੇ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀਚਾਰ (ਕਿ ਸ਼ਸਤਰ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ’ਤੇ ਲਟਕ ਰਹੇ ਸਨ) ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਇਉਂ
ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਸਤਰ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ’ਤੇ ਟੰਗੇ ਹੋਏ ਸਨ।
(ਨੋਟ: ‘ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਸਤਰ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਪੁਰਾਣੇ ਹਥਿਆਰ’ । ਵੀਚਾਰਨ ਦਾ
ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਅਜੋਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ‘ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਸਤਰ’ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਬਣਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ (ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਵੱਲੋਂ) ਨਿਰੰਤਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਅਭਿਆਸ (ਤਿਆਰੀ) ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਆਖੀ ਜਾ ਰਹੀ
ਹੈ? )
(4). ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਜਦ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ
ਰਹਿਤਵਾਨ ਤੇ ਨਿਤਨੇਮੀ (ਮਰਯਾਦਾ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ) ਸਿੱਖ ਨੂੰ ‘ਸੱਚ ਖੰਡ’ ਰੂਪ ਗੁਰੂ ਦੀ ਡਿਓੜੀ
(ਮੁਖ ਦਵਾਰ) ’ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਡਿਓੜੀਦਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਹੁਕਮ
ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੇਵਾ-ਸਿਮਰਨ ਕਰਕੇ ਰੱਜ ਗਏ ਹੋ ਜਾਂ ਕੋਈ ਭੁੱਖ ਬਾਕੀ ਹੈ?’ (ਹਰੀ ਸਿੰਘ
ਰੰਧਾਵਾ)
ਇਸ ਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਵੀਚਾਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੁਕਮ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ
ਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ‘ਡਿਓੜੀ’ ਗੁਰੂ ਦੀ ਹੈ?
ਉਕਤ ਵੀਚਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਜੋ ‘ਸਿੱਖ’ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਕਿ ਮੈ
ਸੇਵਾ-ਸਿਮਰਨ ਕਰਕੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟ (ਰੱਜ ਗਿਆ) ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ‘‘ਸਚ ਖੰਡਿ ਵਸੈ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥’’ (ਜਪੁ
/ਮ: ੧) ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੋ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਕਿ ਮੈਂ ਅਜੇ ਪੰਥ ਦੀ ਹੋਰ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ
ਹੈ, ਹੋਰ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ! ਆਹ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਰਹੇ
ਹਾਂ।’ (ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ)
ਇਸ ਉਕਤ ਭਾਵਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਵੀ ਵੀਚਾਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ
‘ਡਿਓੜੀਦਾਰ’ ਕਿਸ ਕੈੱਟਾਗਿਰੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ? ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਵਾਲੇ ‘‘ਸਚ ਖੰਡਿ ਵਸੈ
ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥’’ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਸ਼ਹੀਦ ਸਥਾਨ ਵਾਲੇ ‘ਸੱਚ ਖੰਡਿ’ ਵਿੱਚ?
(5). ਉਕਤ ਵੀਚਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ
ਮੱਕੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਬਚਨ ਕਿ ‘ਫੇਰ ਕਰੂੰਗਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਸੈ ਵਿੱਚ
ਪੰਜਾਬ। ਚਾਰ ਵਰਣ ਕਾ ਏਕ ਰੂਪ, ਦੇਖ ਕਰੂੰ ਮੈ ਆਪ।................ਓਦੈ ਅਰੁ ਅਸਤ ਲਉ, ਸਿੰਘ
ਕਰੇਗਾ ਰਾਜ।’
ਕੀ ਉਕਤ (ਕੱਚੇ) ਬਚਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ? ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਵਨ ਬਚਨ ਹੈ ‘‘ਸਤਿਗੁਰੂ
ਬਿਨਾ, ਹੋਰ ਕਚੀ ਹੈ ਬਾਣੀ ॥ ਬਾਣੀ ਤ ਕਚੀ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਬਾਝਹੁ; ਹੋਰ ਕਚੀ ਬਾਣੀ ॥ ਕਹਦੇ ਕਚੇ,
ਸੁਣਦੇ ਕਚੇ; ਕਚਂੀ ਆਖਿ ਵਖਾਣੀ ॥’’ (ਮ: ੩/੯੨੦) ਭਾਵ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਂ ‘ਰੰਧਾਵਾ’
ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ‘ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼’; ‘ਕੱਚੇ’ ਸਿੱਧ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਗੁਰੂ ਪਿਆਰਿਓ ! ਵੀਚਾਰੋ, ਕਿ ਕੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ‘ਸਿੰਘ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ
ਹੋਂਦ ਸੀ? ਜਿਸ ਨੂੰ (‘ਰੰਧਾਵੇ’ ਅਨੁਸਾਰ) ਗੁਰੂ ਜੀ ਰਾਜ ਦੇਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਅਗਰ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ‘ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਸਿੰਘ, ਗੁਰੂ ਅਮਰ ਸਿੰਘ’ ਆਦਿ
ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ‘ਸਿੰਘ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅਭਾਵ (ਕਮੀ) ਕਿਉਂ ਹੈ?
(6). ਉਕਤ ਬਿਆਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਮਾਮ ਵੀਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ
ਵਿੱਚ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਸੰਤ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ
ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ’ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ‘ਕਿ ‘ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ’ ਗੱਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ, ਨ
ਗੱਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਹੋਣੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਧਰਮੀ ਲੋਕ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ। ’ (ਹਰੀ ਸਿੰਘ
ਰੰਧਾਵਾ)
ਇਹ (ਉਕਤ) ਭਾਵਨਾ ਕਿ ‘ਅਧਰਮੀ ਲੋਕ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ।’
ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ? ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਂ ਹਰ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ‘ਰਾਜ’ ਅਧਰਮੀ
ਲੋਕ ਹੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ ਇੱਥੇ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਅਧਰਮੀ ਲੋਕ’
ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਨਘੜਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਆਧੁਨਿਕ
ਕੌਮ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿਜੀ ਸੰਸਥਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਮਰਿਆਦਾ (ਅਣਉਚਿਤ ਧਾਰਨਾ) ਠੋਸਣੀ (ਤੁੰਨਣੀ) ਕਿੱਥੋਂ
ਤੱਕ ਉਚਿਤ ਹੈ? (ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਨੂੰ ਸਰਬੋਤਮ ਮੰਨਣ ਦੀ ਬਜਾਏ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਵਧੇਰੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।)
‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ
‘ਡੇਰੇਵਾਦੀ’ ਸੋਚ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਸੰਨ 1699 ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਂਦਿਆਂ ਜਦ
ਚਿੜਾ ਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਅੰ ਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਲੜ ਕੇ ਆਪਸ
ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਰ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਜੀ ਨੇ ਪਤਾਸ਼ੇ
ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਠਾਸ ਭਰਨ ਲਈ ਪਾਏ ਸਨ, ਨਫ਼ਰਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਨਹੀਂ। ’
ਉਕਤ ਤਮਾਮ ਵੀਚਾਰ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ‘ਡੇਰੇਵਾਦੀ ਸੋਚ’; ‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’
ਤੋਂ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਹੈ; ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ‘ਟਕਸਾਲ’
ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਨੇਕਾਂ ਮਨਘੜਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਟੇਕ ਲੈਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ
ਅਗਰ ‘ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ’ ਜੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਅਨੁਸਾਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ‘ਟਕਸਾਲ’ ਦੇ
ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ (ਸਿਆਣਿਆ, ‘ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ’ ਆਦਿ) ਤੋਂ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ
ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ (‘ਸੁਪਨ ਸਮਾਧੀ’ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸਹੀ) ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਹੀ ਕੁਝ ਅਰਥ
ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਸੁਪਨ ਸਮਾਧੀ’ ਨੂੰ ਹੀ ਸੱਚ ਮੰਨ ਕੇ ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 20
ਸਾਲ ਤੱਕ ‘ਬਾਬਾ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ’ ਨੂੰ ਜੀਵਤ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਪਰ ਜਦ ‘ਸੁਪਨ
ਸਮਾਧੀ’ ਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਦੀ ਕਸੌਟੀ ’ਤੇ ਪਰਖਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਮੰਨਣਾ ਪਿਆ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ
ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ‘ਡੇਰੇਦਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰਕ’ ਹੁਣ ਵੀ ਵੀਚਾਰਨ
ਕਿ ਇਸ ‘ਸੁਪਨ ਸਮਾਧੀ’ ਨੇ ਕੌਮ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਕੀ ਫ਼ਾਇਦਾ? ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ
ਉਦਾਹਰਣ (ਮਿਸਾਲ) ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ:
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ: ਉਕਤ ‘ਸੁਪਨ ਸਮਾਧੀ’ ਨੂੰ
ਸੱਚ ਮੰਨ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਵੀਚਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ
(ਅਦ੍ਰਿਸ਼) 4 ਪੜਾਅ ਭਾਵ ਅਵਸਥਾ (ਨਰਕ, ਸੁਰਗ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ‘ਸੱਚ ਖੰਡ’ ਤੇ
ਗੁਰੂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲ ‘ਸੱਚ ਖੰਡ’। ) ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਇਸ
ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:
(1). ‘ਨਰਕ’ :- ਗੁਰਬਾਣੀ
ਅਨੁਸਾਰ ‘ਨਰਕ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦੋ ਅਰਥ ਬਣਦੇ ਹਨ (ੳ). ਆਵਾਗਵਨ (ਅ). ਸਰੀਰਕ ਦੁੱਖ।
(ੳ). ‘ਨਰਕ’ ਭਾਵ
‘ਆਵਾਗਵਨ’ ; ਜਿਸ ਨੂੰ ਗਰਭ-ਜੂਨੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ:
‘‘ਗਰਭ ਕੁੰਡ ਨਰਕ ਤੇ ਰਾਖੈ; ਭਵਜਲੁ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰੇ ॥’’ (ਮ:
੫/੨੧੦)
‘‘ਨਰਕ ਘੋਰ ਬਹੁ ਦੁਖ ਘਣੇ; ਅਕਿਰਤਘਣਾ ਕਾ ਥਾਨੁ ॥’’ (ਮ:
੪/੩੧੫)
‘‘ਚਉਰਾਸੀਹ ਨਰਕ; ਸਾਕਤੁ ਭੋਗਾਈਐ ॥’’ (ਮ: ੧/੧੦੨੮)
‘‘ਹੇ ਕਾਮੰ ! ਨਰਕ ਬਿਸ੍ਰਾਮੰ; ਬਹੁ ਜੋਨੀ ਭ੍ਰਮਾਵਣਹ ॥’’
(ਮ: ੫/੧੩੫੮) ਭਾਵ ਹੇ ਕਾਮ ! ਤੂੰ ਨਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਰਾਮ (ਠਹਿਰਾਓ) ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵ
ਅਣਗਿਣਤ ਜੂਨਾਂ ’ਚ ਘੁਮਾਉਂਦਾ ਹੈਂ।
‘‘ਜਨਮ ਭਵੰਤੇ ਨਰਕਿ ਪੜੰਤੇ; ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਕੁਲ ਉਧਾਰੇ ॥’’ (ਮ:
੫/੪੦੬)
‘‘ਮਨਹੁ ਕਠੋਰੁ ਮਰੈ ਬਾਨਾਰਸਿ; ਨਰਕੁ ਨ ਬਾਂਚਿਆ ਜਾਈ ॥’’
(ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੪੮੪)
‘‘ਆਗੈ ਨਰਕੁ; (ਜੇ) ਈਹਾ ਭੋਗ ਬਿਲਾਸ ॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੮੭੧)
‘‘ਈਹਾਂ ਦੁਖੁ, ਆਗੈ ਨਰਕੁ ਭੁੰਚੈ; ਬਹੁ ਜੋਨੀ ਭਰਮਾਵੈ ॥’’
(ਮ: ੫/੧੨੨੪) ਆਦਿ।
(ਅ). ‘ਨਰਕ’ ਭਾਵ
‘ਸਰੀਰਕ ਦੁੱਖ’ ; ਜਿਵੇਂ:
‘‘ਸਾਧ ਕੈ ਸੰਗਿ; ਨਰਕ ਪਰਹਰੈ ॥’’ (ਮ: ੫/੨੭੨)
‘‘ਕਈ ਕੋਟਿ; ਨਰਕ ਸੁਰਗ ਨਿਵਾਸੀ ॥’’ (ਮ: ੫/੨੭੬)
‘‘ਨਾਨਕ ! ਨਾਮਿ ਬਿਸਾਰਿਐ; ਨਰਕ ਸੁਰਗ ਅਵਤਾਰ ॥’’ (ਮ: ੫/੨੯੮)
‘‘ਨਰਕ ਘੋਰੁ ਦੁਖ ਖੂਹੁ ਹੈ; ਓਥੈ ਪਕੜਿ ਓਹੁ ਢੋਇਆ ॥’’ (ਮ:
੪/੩੦੯)
‘‘ਸੇਜ ਸੋਹਨੀ ਚੰਦਨੁ ਚੋਆ; ਨਰਕ ਘੋਰ ਕਾ ਦੁਆਰਾ ॥’’ (ਮ:
੫/੬੪੨)
‘‘ਕਬੀਰ ! ਸੁਰਗ ਨਰਕ ਤੇ ਮੈ ਰਹਿਓ; ਸਤਿਗੁਰ ਕੇ ਪਰਸਾਦਿ ॥’’
(ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੧੩੭੦) ਆਦਿ।
(ਨੋਟ: ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਉਕਤ ਤਮਾਮ ਪੰਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ
‘ਨਰਕ’ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਸਰੀਰਕ ਦੁੱਖ’ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਸੁਰਗ’ ਦਾ ਅਰਥ ਵੀ ਕੋਈ ਕਾਲਪਨਿਕ
‘ਬੈਕੁਠ’ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ‘ਸਰੀਰਕ ਸੁੱਖ’ ਹੈ।)
(2). ਸੁਰਗ:- ਗੁਰਬਾਣੀ,
ਸੁਰਗ (ਭਾਵ ਬੈਕੁਠ) ‘ਸਾਧ ਸੰਗਤ’ ਨੂੰ ਮੰਨਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ:
‘‘ਕਹੁ ਕਬੀਰ ! ਇਹ ਕਹੀਐ ਕਾਹਿ ( ਕਿਸ ਨੂੰ, ਕਿ)॥
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ( ਹੀ) ਬੈਕੁੰਠੈ ਆਹਿ ( ਹੈ)॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੩੨੫)
‘‘ਮੁਕਤਿ ਬੈਕੁੰਠ ਸਾਧ ਕੀ ਸੰਗਤਿ; ਜਨ ਪਾਇਓ ਹਰਿ ਕਾ ਧਾਮ
॥’’ (ਮ: ੫/੬੮੨)
‘‘ਬੈਕੁੰਠ ਨਗਰੁ; ਜਹਾ ਸੰਤ ਵਾਸਾ ॥’’ (ਮ: ੫/੭੪੨)
ਆਦਿ।
(ਨੋਟ: ਇਹ ਵੀ ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਕਿਸੇ ਅਖੌਤੀ ਸਵਰਗ (ਬੈਕੁਠ) ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ; ਜਿਵੇਂ:
‘‘ਨਾ ਜਾਨਾ ਬੈਕੁੰਠ ਕਹਾ ਹੀ ॥ ਜਾਨੁ ਜਾਨੁ; ਸਭਿ ਕਹਹਿ ਤਹਾ
ਹੀ ॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੩੨੫)
‘‘ਖਾਈ ਕੋਟੁ ਨ ਪਰਲ ਪਗਾਰਾ ॥ ਨਾ ਜਾਨਉ ਬੈਕੁੰਠ ਦੁਆਰਾ ॥’’
(ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੧੧੬੧) ਭਾਵ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਰਗ ਦੇ ਕਿਲੇ ਦੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਖਾਈ ਹੈ, ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਉਸ
(ਬੈਕੁਠ) ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ।
‘‘ਜਬ ਲਗੁ ( ਜਦ ਤੱਕ) ਮਨਿ; ( ਕਾਲਪਨਿਕ, ਖ਼ਿਆਲੀ)
ਬੈਕੁੰਠ ਕੀ ਆਸ ॥ ਤਬ ਲਗੁ ਹੋਇ ਨਹੀ; ਚਰਨ ਨਿਵਾਸੁ ॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੩੨੫)
(3). ਸ਼ਹੀਦ ਸਥਾਨ:-
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੋਈ ਇੱਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਇਸ ਕਾਲਪਨਿਕ ‘ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਰੂਪ ਸੱਚ ਖੰਡ’
ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
(4). ਸੱਚ ਖੰਡ: -ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ‘‘ਸਚ ਖੰਡਿ;
ਵਸੈ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥’’ (ਜਪੁ /ਮ: ੧) ਤੋਂ ਭਾਵ ਮਾਇਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਨਿਰਾਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ
ਕਣ-ਕਣ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਹੈ ‘‘ਸਭੈ ਘਟ ਰਾਮੁ ਬੋਲੈ; ਰਾਮਾ ਬੋਲੈ ॥ ਰਾਮ ਬਿਨਾ; ਕੋ ਬੋਲੈ ਰੇ ?
॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥’’ (ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ/੯੮੮)
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ‘ਸੋ ਦਰੁ’ ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ ‘ਸਚ
ਖੰਡਿ’ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ‘‘ਸੋ ਦਰੁ ਕੇਹਾ ! ਸੋ ਘਰੁ ਕੇਹਾ ! ਜਿਤੁ
ਬਹਿ ਸਰਬ ਸਮਾਲੇ ॥ ਵਾਜੇ ਨਾਦ, ਅਨੇਕ ਅਸੰਖਾ; ਕੇਤੇ ਵਾਵਣਹਾਰੇ ॥’’ ਭਾਵ ਉਸ ‘ਸਚ ਖੰਡਿ’
(ਅਨੰਦਮਈ) ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੱਜਦੇ ਵਾਜੇ, ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਅਣਗਿਣਤ ਹੀ ਜੀਵ ਵਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ,
(ਆਨੰਦ) ਮਾਣ ਰਹੇ ਹਨ। (ਇਹ ਤਾਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ (‘ਸਚ ਖੰਡਿ’ )
ਕਣ-ਕਣ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਹੋਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਅਗਰ ਇਸ ‘ਸਚ ਖੰਡਿ’ ਦੇ ਅਰਥ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’
ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ‘ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼’ ਵਾਙ ਮੰਨ ਲਈਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਸੇਵਾ-ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ
ਰੱਜ ਚੁੱਕੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ’ : ‘‘ਸਚ ਖੰਡਿ ਵਸੈ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥’’ (ਜਪੁ /ਮ: ੧) ਭਾਵ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ
ਅਭੇਦ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।’, ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸੰਦੇਹ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਕੀ ਅਭੇਦ ਹੋਇਆ
ਸਿੱਖ, ਉਕਤ ਪੰਕਤੀ ’ਚ ਦਰਜ ‘‘ਕੇਤੇ ਵਾਵਣਹਾਰੇ ॥’’ ਜਾਂ ‘‘ਕੇਤੇ ਰਾਗ, ਪਰੀ ਸਿਉ
ਕਹੀਅਨਿ; ਕੇਤੇ ਗਾਵਣਹਾਰੇ ॥’’ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਦਰਅਸਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਬਦ ’ਚ ‘ਸਚ ਖੰਡਿ’ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ
(ਮਹਿਸੂਸ) ਕਰਨ ਦੀ ਵੀਚਾਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਗਾਵਹਿ ਮੋਹਣੀਆ ਮਨੁ ਮੋਹਨਿ ਸੁਰਗਾ ਮਛ
ਪਇਆਲੇ ॥.......ਗਾਵਹਿ ਖਾਣੀ ਚਾਰੇ ॥..... ਹੋਰਿ ਕੇਤੇ ਗਾਵਨਿ...॥’’ ਆਦਿ।
ਪਰ ਅਸੀਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਸੋਚ (ਮਨਮਤ) ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਆ ਕੇ ਹੇਠਾਂ
ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਦੇ ਗ਼ਲਤ ਅਰਥ ਕੱਢ ਕੇ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ:
‘‘ਗਾਵਹਿ, ਚਿਤੁ ਗੁਪਤੁ ਲਿਖਿ ਜਾਣਹਿ; ਲਿਖਿ ਲਿਖਿ ਧਰਮੁ ਵੀਚਾਰੇ ॥ ਗਾਵਹਿ, ਈਸਰੁ ਬਰਮਾ
ਦੇਵੀ; ਸੋਹਨਿ ਸਦਾ ਸਵਾਰੇ ॥ ਗਾਵਹਿ, ਇੰਦ ਇਦਾਸਣਿ ਬੈਠੇ; ਦੇਵਤਿਆ ਦਰਿ ਨਾਲੇ ॥’’ ਆਦਿ।
ਸੋ, ‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’ (ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ);
ਤਮਾਮ (ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ) ਅਨਮਤਾਂ (ਸਨਾਤਨ ਸੋਚ, ਇਸਲਾਮ ਸੋਚ, ਇਸਾਈ ਸੋਚ, ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਚ
ਆਦਿ) ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਮੂਹ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ‘ਸਰਬ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਆਧੁਨਿਕ ਸੋਚ’ ਹੈ, ਜਿਸ
ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ‘ਆਧਾਰਹੀਣ, ਕਾਲਪਨਿਕ, ਮਨਘੜਤ ’ ਆਦਿ ਕਹਾਣੀ (ਸਾਖੀ) ਦੀ ਟੇਕ
ਲੈਣਾ, ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਵਾਜਬ (ਮੁਨਾਸਬ) ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਉਹੀ ਲੋਕ ਲੈਂਦੇ ਹਨ,
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਕੁਝ (ਦਲੀਲ ਭਰਪੂਰ ਸਮੱਗਰੀ) ਨਾ ਹੋਵੇ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ
ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਸੋਚ’। ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ (ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ) ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’
ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਵੀ ਅਗਰ ਉਕਤ ਸਾਖੀਆਂ ਦੀ ਟੇਕ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਹੀ
ਅਯੋਗਤਾ ਮੰਨੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
-------------------------------------------------------------------------- ਚਲਦਾ ---------------------------------------------------------------
19/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸ੍ਰ
ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੀ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ ਖੇਚਲ ਕਰੋਗੇ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ
ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ) ਦੇ ਪਤਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੇਲੇ “ਅੰਗ” ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪੰਨਾ
ਅਤੇ ਕਿਉਂ ? ( 16 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ `ਤੇ ਜੋ ਆਸਾ ਮਹਲਾ 5 ।। 372 ਅੰਗ, ਸ਼ਬਦ ਵਿਚਾਰ -
ਅੰਗ 12)ਇੱਕ ਪਾਠਕ, ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
19/07/15) ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਘੜਸਾਣਾ’
“ਮੁੰਦਾਵਣੀ
ਅਤੇ ਮੁਦਾਵਣੀ ਲਫ਼ਜ਼ ਦਾ ਵਿਵੇਚਨ” ਸਮੱਗਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅੰਦਰ ‘ਮੰਦਾਵਣੀ’ ਲਫਜ਼
ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਅਤੇ ‘ਮੁਦਾਵਣੀ’ ਲਫਜ਼ ੨ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ।‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਲ਼ਫਜ਼ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
ਦੇ ਪੰਨਾ ੧੪੨੯ ‘ਤੇ ਦਰਜ਼ ਹੈ ਜਦਕਿ ‘ਮੁਦਾਵਣੀ’ ਲਫਜ਼ ਸੋਰਠਿ ਕੀ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੰਨਾ ੬੪੫ ਉਤੇ ਅੰਕਿਤ
ਹੈ। ਉਕਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਕ ਕੇਵਲ ਨਾਸਕੀ-ਚਿੰਨ੍ਹ ‘ਟਿੱਪੀ’ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਏ ਲਫਜ਼ ‘ਤੇ
ਟਿੱਪੀ ਹੈ, ਦੋ ਵਾਰ ਆਏ ਲਫਜ਼ਾਂ ਉਤੇ ਟਿੱਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਅਸਾਂ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਲਫ਼ਜ਼
ਨੂੰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਲਫ਼ਜ਼ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫’ ਵਾਰਤਕ ਵਜ਼ੋਂ ਦਰਜ਼
ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ‘ਮੁੰਦਣ’ ਧਾਤੂ ਤੋਂ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਲ਼ਫ਼ਜ਼ ਦੀ ਵਿਉਤਪਤੀ ਲਈਏ ਤਾਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ
ਦਰੁਸੱਤ ਅਰਥ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।‘ਮੁੰਦਣ’ ਦਾ ਭਾਵ ਸੰਜੋਗੀ ਕਿਰਿਆ ਇਕਵਚਨ ‘ਮੁੰਦਣਾ’ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰਤਕ
ਸਿਰਲੇਖ ਵਿੱਚ ਆਏ ਲਫ਼ਜ਼ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਦਾ ਅਰਥ ਭਾਸ਼ਾਈ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ‘ਮੁੰਦਣਾ, ਬੰਦ ਕਰਨਾ’ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਜੀ ਭੀ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਕਤ ਅਰਥ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਲਫਜ਼ ਦੀ
ਵਰਤੋਂ ਰਾਜ-ਦਰਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ।“ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੀਤਿ ਹੈ ਕਿ
ਮਹਾਂਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਖਾਨ ਪਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਰਦਾਰ, ਆਪਣੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਕੇ
ਦੇਗਚੇ ਆਦਿ ਬਰਤਨਾਂ ਪੁਰ ਮੁਹਰ ਲਾਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਕਿ ਕੋਈ ਅਸ਼ੁੱਭਚਿੰਤਕ ਜ਼ਹਿਰ ਆਦਿ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਨਾ
ਮਿਲਾ ਸਕੇ, ਫੇਰ ਜਦ ਥਾਲ ਪਰੋਸਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਕੀ ਥਾਲ ਪੁਰ ਸਪਰਸ਼ ਦੇ ਕੇ ਮੁਹਰ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਰ ਉਹ
ਮੁਹਰ ਜੁੰਮੇਵਾਰ ਸਰਦਾਰ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੇ ਸੰਮੁਖ ਖੋਲ੍ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, “ਆਢੁ ਦਾਮੁ ਕਿਛੁ ਪਇਆ ਨ ਬੋਲਕ ਜਾਗਾਤੀਆ ਮੋਹਣ ਮੁੰਦਣਿ ਪਈ ॥
(ਪੰ/੧੧੧੬) ਉਪਰੋਕਤ ਪੰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸ਼ਬਦ ‘ਮੁੰਦਣਿ’ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਦਾ ਹੀ ਮੂਲ ਧਾਤੂ ਹੈ, ’ਮੁੰਦਣਿ’
ਲਫਜ਼ ਨੂੰ ਅੰਤਕ ਇਕਰਾਂਤ (ਸਿਹਾਰੀ ) ਮੂਲਕ-ਅੰਗ ਵਜ਼ੋਂ ਹੈ। ਸੋ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਜੇ-ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਦੇ
ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ’ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਲਫਜ਼ ਮੁਹਰ ਲਾਉਣ, ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗ਼ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਉਸੇ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਸਿਰਲੇਖ ਵਿੱਚ ਭੀ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਮੁੰਦਣ, ਬੰਦ ਕਰਨਾ’ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ
ਕਿਉਂਕਿ ‘ਥਾਲ ਵਿਚਿ ਤਿੰਨਿ ਵਸਤੂ ਪਈਓ’ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਰੂਪਕ ਅਲੰਕਾਰ ਬੰਨ ਕੇ ‘ਥਾਲ,
ਵਸਤੂਆਂ’ ਆਦਿ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਪੁਰ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਪਾ ਕੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਰੂਪ ਥਾਲ ਦਾ
ਰੂਪਕ ਬੰਨ ਕੇ ਅਗਲੇਰਾ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ੁੱਕਰਾਨੇ ਵਜ਼ੋਂ ਉਚਾਰ ਆਤਮਿਕ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।“ਏਹ ਮੁਦਾਵਣੀ ਕਿਉ ਕਿਉ ਵਿਚਹੁ ਕਢੀਐ ਸਦਾ ਰਖੀਐ ਉਰਿ ਧਾਰਿ”
{ਪੰ:/੬੪੫} ਇਸ ਵੀਚਾਰ ਅਧੀਨ ਤੁਕ ਦਾ ਅਰਥ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਇਹ ਬੁਝਾਰਤ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਉਂ ਕਢੀਏ,
ਸਦਾ ਹੀ ਹਿਰਦੇ ‘ਚ ਧਾਰ ਕੇ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।‘“ਏਹ ਮੁਦਾਵਣੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਪਾਈ ਗੁਰਸਿਖਾ ਲਧੀ ਭਾਲਿ॥ ਅਰਥ:ਭੁੱਲ-ਚੁਕ ਦੀ ਖਿਮਾਂ
[email protected]
19/07/15) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
ਸਿੱਖੀ
ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
19/07/15) ਨਿਮਰਤ ਕੌਰ (ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਵਿਚੋਂ)
ਸਿੱਖ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਸਦਾਚਾਰੀ ਰੂਪ ਮੈਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਵੇਖਦੀ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਉਹ
ਕਿਥੇ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਿਆ? ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਸਿੱਖ
ਨੌਜੁਆਨ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਕਟਹਿਰੇ ਵਿਚ ਖੜਾ ਸੀ। ਇਹ ਨੌਜੁਆਨ ਅਪਣੇ ਦੋਸਤ ਦੀ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕਰਨ ਦੇ
ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਕਟਹਿਰੇ ਵਿਚ ਖੜਾ ਸੀ। ਜੱਜ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਜ਼ਮੀਰ ਤੇ ਵਿਰਸੇ ਉਤੇ ਝਾਤ ਮਾਰਨ ਲਈ
ਆਖਿਆ ਤਾਕਿ ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨੀ ਸਿਖ ਲਵੇ।
18/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਭਾਈ
ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ,ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ ਦਾਨੁ ਦੇਇ ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ।।. ...ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜੋ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸਾਡੇ
ਪੁਜਾਰੀ ਵਰਗ ਅਤੇ ਸਾਧ ਲਾਣੇ ਦੇ ਕੰਨ ਖੋਲਣ ਵਾਲੇ ਨੇ, ਸ਼ਾਇਦ ਪੁਜਾਰੀ ਵਰਗ ਇਹ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਕਿ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ,ਬ੍ਰਾਹਮਣ / ਕਾਜੀ / ਅਤੇ ਜੋਗੀਆਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮ-ਕਾਂਡਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ I ਪਰ
ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਜਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਕੀਤੇ ਅਰਥਾਂ ਨਾਲ ਇਹਨਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ
ਵੀ ਕੰਨਾਂ ਤੇ ਖਾਜ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏਗੀ I ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
****************************************************
ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ UNO
ਵੀ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਤੇ ਆ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਕਮੇਟੀ
ਦਾ ਗਠਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ I ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮਰਨ ਵਰਤ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗੰਦੀ ਖੇਡ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਰੱਜ
ਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਘਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ I ਹੁਣ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਲੋਕ ਇਹਨਾਂ ਸਵਾਰਥੀ
ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਸ੍ਵਾਰਥੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਹਨਾਂ ਵਰਤ ਡਰਾਮਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ
ਕੋਲੋਂ ਪੈਸਾ ਬਟੋਰਨਾ ਵੀ ਇਸ ਗੰਦੀ ਖੇਡ ਦਾ ਇੱਕ ਘਿਨਾਉਣਾ ਪਹਿਲੂ ਹੈ I ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
18/07/15) ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਸ਼ਬਦ ਵਿਚਾਰ - ਅੰਗ 12
ਸਭ ਤੋ ਪਹਿਲਾਂ ਰਹਾਉ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ
ਮੈ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸਾ ਕਿ, ਮੈ ਸਾਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਕੀ ਕੀਤਾ,
ਪੈਸਾ ਤਾ ਕਮਾ ਲਿਆ ਪਰ ਮਨ ਦਾ ਸੁਖ ਚੈਨ ਨਈ ਮਿਲਿਆ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਭਜ ਦੋੜ ਨੇ ਥਕਾ ਦਿੱਤਾ ਮੈਨੂੰ,
ਜਦ ਮੈ ਆਪਣੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅੱਗੇ ਰੱਖੀ, ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਗਲ
ਲਾ ਕੇ ਸਮਝਾਇਆ
ਸਰੰਜਾਮਿ ਲਾਗੁ ਭਵਜਲ ਤਰਨ ਕੈ ।। ਜਨਮੁ ਬ੍ਰਿਥਾ ਜਾਤ ਰੰਗਿ ਮਾਇਆ ਕੈ
।।1IIਰਹਾਉ।।
ਜਿਥੇ ਤੂੰ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਇੱਕ ਕੰਮ
ਹੋਰ ਕਰ, ਉਹ ਕੰਮ ਹੈ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘਣ ਦਾ ਕੰਮ, ਨਹੀ ਤਾਂ ਜਿਵੇ ਇਸ ਲੋਭ ਲਾਲਚ,
ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤਕ ਫਸਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵੀ ਇਦਾਂ ਹੀ ਫਾਲਤੂ ਚਲੀ ਜਾਵੇਗੀ ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਮਝਾਦੇ ਹਨ ਕਿ
ਭਈ ਪਰਾਪਤਿ ਮਾਨੁਖ ਦੇਹੁਰੀਆ ।।
ਤੈਨੂੰ ਐਨਾ ਸੋਹਣਾ ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸ਼ਰੀਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । ਉਸਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰ
ਗੋਬਿੰਦ ਮਿਲਣ ਕੀ ਇਹ ਤੇਰੀ ਬਰੀਆ ।।
ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਹੁਣ ਇਹ ਮੋਕਾ ਹੈ, ਉਸ ਮਾਲਕ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਣ ਦਾ, ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਣ
ਦਾ ।
ਅਵਰਿ ਕਾਜ ਤੇਰੈ ਕਿਤੈ ਨ ਕਾਮ ।।
ਬਾਕੀ ਜੋ ਤੂੰ ਹਰ ਰੋਜ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਤੇਰੇ ਸ਼ਰੀਰ
ਲਈ ਤਾਂ ਠੀਕ ਨੇ, ਤੂੰ ਪੈਸੇ ਕਮਾ, ਘਰ ਬਣਾ ਜੋ ਮਰਜੀ ਕਰ ਪਰ ਜੇ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਮਨ ਦਾ ਸੁਖ ਆਰਾਮ ਨਈ
ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਕਿਤੇ ਹੋਏ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਵੀ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਹੀ ਹੈ ।
ਮੈ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਫਿਰ ਇਸ ਮਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇ
ਆਰਾਮ ਦਿਆਂ, ਕਿੰਝ ਸੁੱਖ ਪਾਂਵਾਂ
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ
ਮਿਲੁ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਭਜੁ ਕੇਵਲ ਨਾਮ ।।1।।
ਤੂੰ ਰੋਜ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਸਿਰਫ ਉਸ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਯਾਦ
ਕਰ ।
ਸੰਗਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਕਰਣੀ ਹੈ, ਭਾਵੇ ਸੰਗਤ ਦੇ ਇੱਕਠ ਵਿੱਚ
ਜਾਂ ਇੱਕਲੇ ਬੈਠ ਕਿ ਪਰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ "ਕੇਵਲ ਨਾਮ" ਭਾਵ ਕਿ ਜਦ ਸੰਗਤ ਕਰਣ
ਬੈਠੇ ਤਾ ਧਿਆਨ ਸਿਰਫ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ, ਨਾ ਕਿ ਬਾਜਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮਾਲਕ
ਨਾਲ ਜੋੜਣੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਾਲਕ ਦੇ ਗੁਣਾ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਣੀ ਹੈ ।
ਜਦ ਮੈ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਮੰਨੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਹਸਾਸ ਹੋਇਆ
ਕਿ ਮੈ ਇਹ ਹੀਰੇ ਵਰਗਾ ਜਨਮ ਖਰਾਬ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ
ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਧਰਮੁ ਨ ਕਮਾਇਆ ।।
ਮੈ ਨਾ ਕਦੇ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ, ਨਾ ਕੋਈ ਸੇਵਾ ਦਾ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ, ਨਾ ਸਵੈ ਰੋਕ
ਥਾਮ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਈਮਾਨ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ।
ਸੇਵਾ ਸਾਧ ਨ ਜਾਨਿਆ ਹਰਿ ਰਾਇਆ ।।
ਨਾ ਹੀ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਨਾਹ ਹੀ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ।
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਮ ਨੀਚ ਕਰੰਮਾ ।।
ਹੇ ਮੇਰੇ ਮਾਲਕ, ਮੈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨੀਚ ਕਰਮ ਵਾਲਾ ਹਾਂ ।
ਸਰਣਿ ਪਰੇ ਕੀ ਰਾਖਹੁ ਸਰਮਾ ।।
ਪਰ ਹੁਣ ਜਦ ਮੈਨੂੰ ਨੀਚ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਤਾਂ ਮੈ ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਨ
ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹਾ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੀਚ ਦੇ ਰਖਿਆ ਕਰੋ, ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਰਖੋ ।
16/07/15) ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਆਸਾ ਮਹਲਾ 5 ।। 372 ਅੰਗ
16/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਦੇਸੀ ਮਹੀਨਾਂ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਮਹੀਨੇਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਰਾਂ
ਮਾਂਹ ਬਾਣੀ ਦਾ ਅੰਤਲਾ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਜਰੂਰ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ , ਤਾਂ ਜੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ
ਦੇ ਭਰਮ ਤੋ ਮੁਕਤ ਹੋ ਸਕੀਏ I ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ I
14/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸ੍ਰ. ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਣਿਆਣਾ ਜੀ, “ਐਸੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਤੇ “ਗੁਰੂ” ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਕਿਸ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਅਤੇ
ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ ? ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਇਕੋ ਹੀ ਹਨ”? ਦਾ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਮੁਤਾਬਕ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ ਹੈ ।ਆਦਰ ਸਹਿਤ, ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
14/07/15) ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ-ਸਰਹਿੰਦ
ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਵੀਰ ਜੀਉ “ਯਾਰ ਗੱਲ ਤਾਂ ਠੀਕ ਏ, ਅਸੀ ਤਾਂ ਲਕੀਰ ਦੇ
ਫਕੀਰ ਈ ਬਣੇ ਰਹੇ”। ਪਰ ਹੁਣ ਅਸੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਮਝ ਕਿ ਹੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰਾਂਗੇ।ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ (ਨੋਟ:- ਇਹ
ਚਿੱਠੀ ਡਾ: ਦਿਲਗੀਰ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਨੂੰ ਵੀ ਕਾਰਬਨ ਕਾਪੀ ਭੇਜੀ
ਗਈ ਸੀ-ਸੰਪਾਦਕ)
14/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਜੋੜ ਓਸ
ਸੰਗ
13/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਸ.ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ ਜੀ, “ਗੁਰੂ” ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਕਿਸ
ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ ? ਜਾਂ
ਦੋਵੇਂ ਇਕੋ ਹੀ ਹਨ ? ਮੈਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਸਬਰ, ਸ਼ੁਕਰ ਅਤੇ ਸੰਤੋਖ ਦੀ ਅਵਸਥਾ
ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ । ਓਹ ਕਹਿਣੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਗੁਰਮੱਤ (ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ
ਫਲਸਫੇ) ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਉਪਰੋਕਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹਨ,
ਇੱਸੇ ਲਈ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਭਰਾਵਾਂ-ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹਲੂਣਾ ਹੀ ਹੈ । ਅਗਲੀ ਗੱਲ ਗੁਰੂ ਤੇ
ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ‘ਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ ?ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਇਕੋ ਹੀ ਹਨ ? ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ‘ਚ ਗੁਰੂ ਅਤੇ
ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਯਥਾ, “ਇਕਾ ਬਾਣੀ ਇਕੁ ਗੁਰੁ ਇਕੋ
ਸ਼ਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ॥” ਜਦ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਫਿਰ ਕਿਰਪਾ ‘ਚ ਅੰਤਰ
ਕੈਸਾ ?ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ,
13/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸ੍ਰ
ਸੁਖਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜੀ, “ਪਾਤੀ ਤੋਰੈ ਮਾਲਿਨੀ” ਪੜ੍ਹਿਆ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ । ਆਪ ਨੇ
ਅਖੀਰ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ, “ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੀ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕਰਮ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ
ਆਦਿ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ ਉਹੀ ਕਰਮ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਹੋ
ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਪਾਤੀ ਤੋਰੈ ਮਾਲਿਨੀ ਪਾਤੀ ਪਾਤੀ ਜੀਉ।।ਜਿਸ ਪਾਹਨ ਕਉ ਪਾਤੀ
ਤੋਰੈ ਸੋ ਪਾਹਨ ਨਿਰਜੀਉ।।(ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ,ਪੰਨਾ 479) ਪਰ ਆਪਨੇ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ
ਨਿਰਜਿੰਦ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿੰਦ ? ਸੋ, ਵੀਰ ਜੀ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ ਖੇਚਲ ਕਰਨੀ ਜੀ ।ਇਕ ਪਾਠਕ, ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ 13 ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਕਾਲਾ
ਦਿਵਸ ਕਿਉਂ ਅਤੇ ਜੁੰਮੇਵਾਰ ਕੌਣ? ਦਾ ਪੋਸਟਰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਲਿਕ ਕਰੋ।
ਚਾਰ ਕੁ
ਮਿੰਟ ਦੀ ਇਕ ਭਾਵਕ ਸਪੀਚ
VIDEO
13/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਰੌਣਕ
ਹੀ ਰੌਣਕ, ਬਹਾਰ ਹੀ ਬਹਾਰ।
13/07/15) ਸ੍ਰ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਖਾਲਸਾ'
ਮੋਦੀ
ਬਨਾਮ ਆਰ. ਐਸ. ਐਸ. ਸਰਕਾਰ ਸ੍ਰ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 'ਖਾਲਸਾ' ਮਿਉਦ ਕਲਾਂ {ਫਤਿਹਾਬਾਦ} E
-MAIL= [email protected] [email protected]
12/07/15) ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਟੌਰਾਂਟੋ
ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਚਮਕੌਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਗੁਰ ਫਤਿਹ ਪ੍ਰਵਾਣ ਕਰਨੀ।
ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ ਜੋ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਦਾਸ ਦਾ
ਧਿਆਨ ਵਿਆਕਰਣ ਨਿਯਮਾਂ ਵੱਲ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਭਰਿਆ ਖਤ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇੰਜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ
ਕਿ ਆਪ ਕਾਫੀ ਸੂਝਵਾਨ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਆਨੀ ਹੋ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਕਾਫੀ ਕੁੱਝ ਸਿਖਣ ਲਈ
ਮਿਲੇ। ਬਾਕੀ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਜੋ ਸਖਤ ਸਬਦਾਂ ਬਾਰੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਜਰੂਰਤ ਨਹੀਂ
ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਆਪ ਜੀ ਵਰਗੇ ਵਿਦਵਾਨ ਸੱਜਣ ਨੇ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸਿਖਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ
ਵਿਦਵਾਨ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਵਿਦਵਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਵੀਚਾਰਚਰਚਾ ਦੇ ਸੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ
ਸਖਤ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵਲ ਖਿਚਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਫਰਜ
ਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਖਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਾਸ ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾ ਭਰੀ ਨਸੀਹਤ ਸਮਝਕੇ ਖਿੜੇ
ਮੱਥੇ ਪ੍ਰਵਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬਾਕੀ ਤੁਹਾਡੀ ਅੰਗਰੇਜੀ ਵਾਲੀ ਈਮੇਲ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ
ਆਪ ਐਡੀਟੋਰੀਅਲ ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਵੀ ਨਸੀਹਤ, ਇਹ ਲਿਖਕੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਐਡੀਟੋਰੀਅਲ ਬੋਰਡ ਇਸਦਾ ਪਾਰਟ
ਨਾ ਬਣੇ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਦਾਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੀ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣਾ ਹੈ।
ਜੋ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਜੋ ੩੩ ਨੰ: ਪਾਉੜੀ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਉਠਇਆ ਹੈ ਕਿ (ਨਾਨਕ ਇਥੇ
ਸੰਬੋਧਕ ਕਾਰਕ ਹੈ ਭਾਵ ਹੇ ਨਾਨਕ!)। ਉਸ ੩੩ ਨੰ: ਪਾਉੜੀ ਦਾ ਦਾਸ ਵਲੋਂ ਕੀਤੇ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਹੂ
ਬਹੂ ਹਵਾਲਾ ਜੋ ਸਿਖ ਮਾਰਗ ਉੱਪਰ ਉਪਲਬਦ ਹੈ ਹਵਾਲੇ ਵਜੋ ਅੱਗੇ ਪੇਸ ਹੈ। ਇਥੇ ਹੇ ਨਾਨਕ! ਸੰਬੋਧਕ
ਕਾਰਕ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਤਾਂ ਦਾਸ ਵਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਹੈ ਜੋ ਆਪ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ,
ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੂੰ ਅਖੀਰਲੀ ਪੰਗਤੀ ਅੰਦਰ ਦਾਸ ਵਲੋਂ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਿਆ ਹੈ ਉਹ ਤਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ
ਸਮੁੱਚੀ ਪਾਉੜੀ ਦਾ ਭਾਵ ਸੁਖੈਨ ਸਮਝਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਵਰਤਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਵ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇੱਕ
ਨੁਕਤਾ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਇੰਝ ਉਠਾਇਆ ਹੈ: - ਤਿਨ ਇਥੇ ਬਹੁਵਚਨ ਹੈ। ਦਾਸ ਵਲੋਂ ਵੀ ਤਾਂ ਤਿਨ ਨੂੰ
ਬਹੁਵਚਨ ਵਿੱਚ ਅਰਥਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਅੱਗੇ ਪੇਸ ਕੀਤੇ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਅਖੀਰਲੀ ਪੰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ,
ਸਿੱਧ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਤੇ ਹੋਇਆ ਨੂੰ, ਰਤੇ ਹੋਇਆ ਨੂੰ, ਬਹੁਵਚਨ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈ।
ਘਚੋਲੇ ਵਾਲੀ ਤਾਂ ਇਥੇ ਕੋਈ ਗੱਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਅੱਗੇ ਆਪ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਜਿਹੜੇ ਟੀਕਾ ਕਾਰ ਜਾ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ
ਵਿਆਕਰਣ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਦੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਮੁਤਾਬਕ ਅਰਥ ਕੱਢ ਲੈਦੇ
ਹਨ ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਿਨ੍ਹੇ ਵੀ ਟੀਕੇ ਲਿਖੇ ਹਨ ਉਹ ਮਿਲਦੇ ਨਹੀਂ।
ਇਥੇ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹਾਗਾ ਜਾ ਤਾਂ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੇ
ਟੀਕੇ ਪੜੇ ਨਹੀਂ, ਜੇਕਰ ਪੜੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਆਪਸ ਵਿੱਚ
ਮਿਲਦੇ ਨਹੀਂ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਟੀਕੇ ਹੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਗੀ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਲਿਖਣ ਸੈਲੀ ਜਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਥੋੜਾ ਬਹੁਤਾ ਫਰਕ ਤਾਂ ਜਰੂਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ
ਟੀਕੇ, ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਇੱਕੇ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਡਾਂਉਦੇ ਹੋਇ ਨਜਰ ਆਉਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ
ਟੀਕੇ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰੋ ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਕਰਤੇ ਦੇ ਅਜੂੰਨੀ ਹੋਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ
ਵਿਆਖਿਆ ਅੰਦਰ ਖੰਡਣ ਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਏ।
ਅਰਥ: - ਹੇ ਨਾਨਕ ਜੋ ਸਾਡੀ ਸਿੱਧ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਨਾਮ (ਸੱਚ) ਵਿੱਚ ਰੱਤੇ
ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਜੋਗ ਮੱਤ ਦੀ ਉੱਤਮ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਤਪ (ਅਭਿਆਸ) ਆਪਣੇ ਜੀਵਣ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ
ਹਨ, ਉਹੀ ਇਸ ਅਸਲ ਜੋਗ ਮੱਤ ਦੀ ਸਿਧ (ਸ੍ਰੇਸਟ) ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਤੱਤ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਇਸ
ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਸੱਚ ਵਿੱਚ ਰੱਤੇ ਹੋਏ ਹੀ ਜੋਗ ਮੱਤ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਣ ਵਿੱਚ
ਢਾਲਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਇਸ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜੀਵਣ-ਅੰਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਾਡੇ ਜੋਗ ਮੱਤ ਦੀ
ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਬਗ਼ੈਰ ਜੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਆਖੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਵਿਅਰਥ ਹੈ।
ਹੇ ਭਾਈ! ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੋਗੀ ਵਲੋਂ ਸਿੱਧ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਰੱਤੇ ਹੋਇਆਂ ਨੂੰ ਹੀ
ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਭਾਵ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ ਵਾਸਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਆ।
ਦੂਸਰੀ ਗੱਲ ਜੋ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ੩੭ ਨੰਬਰ ਪਾਉੜੀ ਬਾਰੇ ਇੰਜ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ (ਕਿਤੇ
ਵੀ ਸਿਧਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਲਈ ਸਬਦ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ) ਆਪ ਹੀ ਅੱਗੇ ਲਿਖਦੇ ਹੋ: -
(ਗੁਰਮੁਖਿ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ) ਕਈਆ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚੋ ਫਿਰ ਇੱਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ
ਸਿੱਧ ਮੁਖੀ ਲਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ? ਸਿਧ ਆਪਣੇ ਮੁਖੀ ਲਈ ਇਹੀ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਦੇ ਸਨ ਜਿਸ ਦਾ ਗੁਰੂ ਜੀ
ਨੇ ਖੰਡਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਆਪ ਹੀ ਅੱਗੇ ਲਿਖਦੇ ਹੋ (ਸਬਦ ਦੇ ਪਰਕਰਣ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ)।
ਜੇਕਰ ਆਪ ਜੀ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਰਕਰਣ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ੩੭ ਨੰ: ਪਾਉੜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ
ਪਰਕਰਣ ਤੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸ਼ਬਦ ਉੱਪਰ ਤੁਹਾਡੀ ਦਲੀਲ ਨਿਰਭਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ?
ਭੁੱਲ ਚੁੱਕ ਦੀ ਖਿਮਾਂ
ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਟੌਰਾਂਟੋ
12/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸ੍ਰ. ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਣਿਆਣਾ ਜੀ, “ਐਸੇ
ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਕਿਸੇ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਮੁਹਤਾਜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ I ਓਹਨਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਓਹਨਾਂ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ
ਕਿਰਪਾ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ” I “ਗੁਰੂ” ਦੀ
ਕਿਰਪਾ ਕਿਸ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ
? ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਇਕੋ ਹੀ ਹਨ ? ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ ।
12/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਪਿਆਰ ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
11/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ “ਕਬੀਰ ਅਵਰਹ ਕਉ ਉਪਦੇਸਤੇ ਮੁਖ ਮੈ ਪਰਿ ਹੈ
ਰੇਤੁ ॥ ਰਾਸਿ ਬਿਰਾਨੀ ਰਾਖਤੇ ਖਾਯਾ ਘਰ ਕਾ ਖੇਤੁ ॥” ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ I ਓਹ
ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਅਸਲੀ ਰਾਹ ਮਾਨਵ-ਵਾਦ ਦੇ ਵੀ ਜਾਣੂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਬੇ ਵੱਲੋਂ ਦਰਸਾਏ
ਮਨੁੱਖੀ ਧਰਮ, “ਸਰਬ ਧਰਮ ਮਹਿ ਸ੍ਰੇਸਟ ਧਰਮੁ II ਹਰਿ ਕੋ ਨਾਮੁ ਜਪਿ
ਨਿਰਮਲ ਕਰਮੁ II” ਬਾਰੇ ਵੀ ਗਹਿਰਾ ਅਨੁਭਵ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ I ਐਸੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਕਿਸੇ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ
ਦੇ ਮੁਹਤਾਜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ I ਓਹਨਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਓਹਨਾਂ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ I ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
11/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਨਾਮ
ਰੱਬ ਦਾ ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
11/07/15) ਡਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਬਰਸਾਲ’
ਵਿਵੇਕ
ਦੀ ਵਿਵੇਕਤਾ !! ਡਾ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਬਰਸਾਲ’ ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆਂ
ਸਰਕਾਰੀ ਸ਼ਹਿ `ਤੇ ਹੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ … ਤੇ 15 ਮਿੰਟਾਂ `ਚ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਸਭ ਸ਼ਾਂਤ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਪਿੱਛੋਂ ਇਹ ਵੱਢਟੁੱਕ
ਰੋਕਣ ਲਈ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕਾਤਲਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਖੇਡਣ ਲਈ ਦੋ ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ
ਗਿਆ। ਜਦ ਦੋ ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਹੁਕਮ ਆਏ ਤਾਂ ਸਿਰਫ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਥਿਤੀ ਕਾਬੂ
ਹੇਠ ਆ ਗਈ। ਇਹ ਵੀ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੁਲਿਸ ਅਫਸਰ ਇਸ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਤਪਰ
ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਹੁਕਮ ਹੀ ਉਡੀਕਦੇ ਰਹਿ ਗਏ।ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਉਤੇ ਸਵਾਲ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੰਜੈ ਸੂਰੀ ਨੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਵੱਲ ਵੀ ਠੋਕ-ਵਜਾ ਕੇ ਉਂਗਲ ਉਠਾਈ
ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਵੇਰਵਿਆਂ ਸਹਿਤ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ 18 ਵਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ
ਵਾਲੀ ਹਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੁਣ-ਛਾਣ ਕਰਨ ਵੱਲ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਧਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਗਿਆ
ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਤਲਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਤਤਕਾਲੀ
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।(ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ ਵਿਚੋਂ)
11/07/15) ਅਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ
2050 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪਿਛਾੜਦੇ ਹੋਏ ਅਬਾਦੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ
ਆ ਜਾਵੇਗਾ ਲੇਖਕ
09/07/15) ਚਮਕੌਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ
ਵੀਰ ਜੀ 33ਵੀ ਪਾਉੜੀ ਵਿੱਚ
ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਆਕਰਨ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਭੁਲਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀ ਨਾਨਕ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੱਕਾ ਮੁਕਤਾ ਹੈ
ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਮਕਾਰਕ{ ਨਾਨਕ ਨੂੰ} ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਕਿ ਨਾਨਕ ਨੂੰ। ਜਿਹੜੇ ਬਹੁਤ ਓਪਰੇ ਹਨ
ਕਿਉਂਕਿ ਨਾਨਕ ਏਥੇ ਸੰਬੋਧਕ ਕਾਰਕ ਹੈ ਬਾਵ ਹੇ ਨਾਨਕ। ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਤਿਨ ਕਉ। ਤਿਨ ਏਥੇ ਬਹੁਵਚਨ
ਕਰਮਕਾਰਕ, ਅਨਿਪੁਰਖ ਅਤੇ ਕਉ ਸੰਭੰਧਕ ੍ਹੇ। 33ਵੀ ਪਾਉੜਿ ਦੇ ਅਰਥ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟੇ ਪੁਲਟੇ ਕਰਨ ਲਈ
ਵਿਆਕਰਨ ਨੂੰ ਅੱਖੋ ਉਹਲੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਟੀਕਾ ਕਾਰ ਜਾਂ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਆਕਰਨ ਨੂਮ
ਅਪਾਣੇ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਉਹ ਮਤਲਬ ਆਪਣੇੀ ਆਪ ਦੀ ਸੋਚ ਮੁਤਾਬਕ ਹੀ ਕੱਡ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਟੀਕੇ ਲਿਖੇ ਹਨ ਉਹ ਮਿਲਦੇ ਨਹੀਂ। ਸਿਰਫ ਪ੍ਰੌ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ
ਹੋਰਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਆਕਰਨ ਨੂਮ ਵਤਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਰਥ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਠੀਖ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀ ਹਾਲੇ ਵੀ
ਨਾ ਸਮਝੈ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਘਝੋਲਾ ਪਾ ਦੇਵਾਂਗੇ। ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਅਰਥ ਕੀਤੇ ਪੂਰਾ ਘਝੋਲਾ ਹੀ ਪਾ ਰਹੇ
ਹਨ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਖਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ।(ਨੋਟ:- ਇਸ ਈ-ਮੇਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਾਮ
ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਿਖਿਆ ਪਰ ਭੇਜਣ ਵਾਲੇ ਦਾ ਨਾਮ ਈ-ਮੇਲ ਵਿੱਚ ਚਮਕੌਰ ਬਰਾੜ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ
ਚਮਕੌਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੁੱਝ ਲਾਈਨਾ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਸ: ਬਲਦੇਵ
ਸਿੰਘ ਟੋਰਾਂਟੋ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਹ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ-ਸੰਪਾਦਕ)
09/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਰੱਬ ਦਾ
ਵੇਦਨ ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
09/07/15) ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ
09/07/15) ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਪੱਤਰਕਾਰ
ਅਮ੍ਰਿਤਸਰੀਓ! 14 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਜੇਤਲੀ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰੋ ਜਲੰਧਰ 9 ਜੁਲਾਈ 2015 ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਪੱਤਰਕਾਰ (99145-71713)
08/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਜੱਟ ਦੀ
ਹਿੰਡ ਮਸ਼ਹੂਰ
08/07/15) ਪਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਔਲਖ
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਪਰੀਤਮ ਸਿੰਘ
08/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ “ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ਮੂਲ ਹੈ
ਮਾਇਆ॥ਸਿੰਮ੍ਰਤਿ ਸਾਸਤ ਜਿਨਿ ਉਪਾਇਆ ॥ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਪਸਰਿਆ ਸੰਸਾਰੇ ਆਇ ਜਾਇ ਦੁਖੁ ਪਾਵਣਿਆ॥”
ਪੰਨਾ ੧੨੯ ...ਅੱਗੇ ਬਹੁਤ ਅਸੰਗਤੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਵਿੱਚ। ਜਦ ਕਿ ਹਰ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ
ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਜੰਮਣ ਤੋ ਲੈਕੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਤੱਕ ਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਅਸੀਂ
ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਲੋਂ ਬਣਾਈ ਕਿਸੇ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੂੰ ਕਿਓਂ ਮੰਨੀਏਂ। ਇਹ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ
ਹੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਨਿਘਾਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਰਨ ਬਣੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਮਰਿਯਾਦਾ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ
ਦੇ ਅਸਲ ਰਾਹ ਮਾਨਵ-ਵਾਦ ਤੋਂ ਭਟਕ ਕੇ ਕ੍ਰਮ-ਕਾਂਡ ਵਿੱਚ ਫੱਸ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਦੇਖ ਲਓ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਦਾ ਗ੍ਲ੍ਹੋੰ ਲਾਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਅਮਲ ਕੀਤੇ ਹੀ ਗੱਲ ਬਨਣੀ ਐਂ। ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
08/07/15) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
ਸਿੰਘ ਰੌਕਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਤੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਫੈਮਿਲ਼ੀ ਕਲਬ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਗੀਤਕ ਸ਼ਾਮ ਦਾ
ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ (www.singhrocks.com)
ਦੀ ਨਵੀਂ ਬਣੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਰੁ-ਬ-ਰੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੀ ਅਰੰਭਤਾ ਸਿੰਘ ਰੌਕਸ ਦੇ
ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਸਿੱਖ ਫੈਮਿਲੀ ਕਲੱਬ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਮਨਪ੍ਰੀਤ
ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ, ਸ. ਉਪਕਾਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ
ਸਿੰਘ, ਸ. ਤਨਵੀਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਆਤਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤਾ ਇਸ ਮੌਕੇ ਸਰਦਾਰ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ,
ਹਰਨੂਰ ਸਿੰਘ, ਸ. ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਏਪੁਰ, ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸ. ਸਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਲਖਵਿੰਦਰ
ਸਿੰਘ ਬੀਬੀ ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ, ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ, ਭੁਪਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਰਵਲੀਨ ਕੌਰ ਆਦਿ ਵੀਰ ਭੈਣ
ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ। ਸਿੰਘ ਰੌਕਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਸ. ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਮਦਰਸਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੱਚਰ ਗਾਇਕੀ ਕੇਵਲ
ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰੁਕਣੀ ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਬਦਲ ਦੇਣ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸਿੰਘ ਰੌਕਸ
ਨੇ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਲ ਦੋ ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦਮ ਪੁਟਿਆ ਸੀ ਤੇ ਅੱਜ ਇਹ ਕਦਮ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਮੁਕਾਮ `ਤੇ
ਪੁੱਜ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਹੁਣ ਤਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ
ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈਂਦਿਆ ਸਾਫ ਸੁਥਰੀ ਗਾਇਕੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਲੱਚਰ ਗਾਇਕੀ ਨੂੰ ਠੱਲ ਪਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਜਤਨ ਕੀਤਾ
ਹੈ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਵੇਖ ਕੇ ਸ਼ਰਮ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ
ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਫੈਮਿਲੀ ਕਲੱਬ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇ ਸਾਫ ਸੁਥੱਰੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਬਦੱਲ ਪੇਸ਼
ਕਰਨ ਲਈ ਰੌਕਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ।
08/07/15) ਗਿਆਨੀ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਬਨਾਮ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ‘ਸੋਚ’ (ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ)
ਗਿਆਨੀ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ (ਸੰਪਾਦਕ
gurparsad.com & Missionary Sedhan ) -98140-35202
ਮਿਤੀ 3 ਜੂਨ 2015 ਨੂੰ ਸਰੀ (ਕੈਨੇਡਾ) ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ
ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋ ਰਹੇ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ 5
ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਸਥਾਰ
ਨਾਲ ਪਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉੱਠਾਏ ਗਏ ਸਵਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰੀ
ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ, ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਮਤਿ ਵੀਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਨਮਤ (ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਸੋਚ) ਦਾ ਹੀ
ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਰੰਧਾਵਾ ਪਾਸੋਂ ਮੰਗਿਆ ਪਰ ਰੰਧਾਵਾ ਵੱਲੋਂ
ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਵਾਬ ਇੱਕ ਆਮ ਗੁਰਸਿੱਖ ਨੂੰ ਬੜਾ ਹੀ ਹੈਰਾਨ (ਅਚੰਭਿਤ) ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ
ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਮੂਹ ਨਾਨਕ-ਨਾਮ ਲੇਵਾ ਸੰਗਤਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।
ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉੱਠਾਏ ਗਏ ਤਰਤੀਬਵਾਰ (ਲੜੀਬੱਧ) ਸਵਾਲ, ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ
ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਵਾਬ ਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਰਾਹੀਂ ਵੀਚਾਰਨ ਦਾ ਨਿਮਾਣਾ ਜਿਹਾ ਯਤਨ :
ਪਹਿਲਾ ਸਵਾਲ
(1). ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਸਵਾਲ ਸੀ ਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ
ਜੀ’, ਮਹਾਵਾਰੀ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਜਦਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ‘‘ਸੋ ਕਿਉ
ਮੰਦਾ ਆਖੀਐ; ਜਿਤੁ ਜੰਮਹਿ ਰਾਜਾਨ ॥’’ (ਮ: ੧/੪੭੩) ਉਪਦੇਸ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਦੇ ਜਵਾਬ
ਵਿੱਚ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ ਬਲਕਿ
ਮਹਾਵਾਰੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ, ਜੋ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਕੇਵਲ 3 ਦਿਨ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ
ਵੀਚਾਰ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰੀ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮਾਣ
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ:
(ੳ). ‘‘ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ, ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥’’ ਭਾਵ
ਕਿਰਿਆ ਆਉਣ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਔਰਤ ਨੂੰ ਕੇਸੀਂ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ
ਜੀ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ (ਮਹਾਨ
ਕੋਸ਼) ਤੇ ਗਿਆਨੀ ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਤਮਾਮ ਟੀਕਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਦਾ ਅਰਥ ਵੀ ਇਹੀ
ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਕੇਸੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(ਅ). ਔਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਵਾਸੀਰ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਅਪਵਿੱਤਰ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ, ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਬਣੇ ਆਂਦਰਾਂ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਮਹੁਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਖ਼ੂਨ ਵਗਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ,
ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਹੈ: ‘‘ਨਵੇ ਛਿਦ੍ਰ ਸ੍ਰਵਹਿ ਅਪਵਿਤ੍ਰਾ ॥’’ (ਮ: ੪/੯੯੮)
(ੲ). ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਇਸ ਵਾਕ ‘‘ਮੂਤ ਪਲੀਤੀ; ਕਪੜੁ ਹੋਇ ॥ (ਜਪੁ
/ਮ: ੧) ’ਚ ਦਰਜ ‘ਪਲੀਤੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਕਰੋਗੇ ? ਭਾਵ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਰੀਰਕ ਪਵਿੱਤਰਤਾ
ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। (ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ)
(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਤਿੰਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸ਼ਬਦ-ਪ੍ਰਮਾਣ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੇ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ (ਸਰੀ) ਵਿਖੇ ਵੀ ਸਵਾਲ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖੇ ਅਤੇ 4
ਤੇ 7 ਜੂਨ 2015 ਦੀ ਉਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੋਲੇ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ
ਆਪਸੀ ਮਤਭੇਦ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠਾ ਬੈਠਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।)
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ :- ਉਪਰੋਕਤ ਵੀਚਾਰ ਚਰਚਾ ਦੌਰਾਨ ‘ਰੰਧਾਵਾ’
ਵੱਲੋਂ, ਜੋ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਹ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਵੱਲੋਂ
ਅਪਣਾਈ ਗਈ ‘ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ’ ਸੋਚ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਸਮਰਥਨ; ਜਿਵੇਂ:
(ੳ). ‘‘ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ, ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥ ਜੂਠੇ ਜੂਠਾ
ਮੁਖਿ ਵਸੈ, ਨਿਤ ਨਿਤ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥ ਸੂਚੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਹਿ, ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ ॥ ਸੂਚੇ ਸੇਈ
ਨਾਨਕਾ! ਜਿਨ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥’’ (ਮ: ੧/੪੭੨) ਭਾਵ ਝੂਠੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਰੰਤਰ
(ਨਿਰਵਿਘਨ) ਝੂਠ ਨਿਕਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਦੁਖੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਔਰਤ ਨੂੰ
ਵਾਰੋ ਵਾਰੀ (ਭਾਵ ਨਿਰਵਿਘਨ) ਸਿਰਨਾਵਣੀ (ਮਹਾਵਾਰੀ) ਆਉਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ (ਭਾਵ ਜਿਵੇਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ
ਨਿਰੰਤਰ ਆ ਰਹੀ ਮਹਾਵਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ, ਔਰਤ ਦੇ ਵੱਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਝੂਠਾ ਮਨੁੱਖ
ਆਪਣੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਨਿਰੰਤਰ ਝੂਠ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਹੀ ਅਜਿਹੀ
ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। )
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ‘ਝੂਠੇ’ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ’ਚ ਉਕਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ
ਔਰਤ ਦੀ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ ’ ਵਾਲੀ ਉਦਾਹਰਨ ਕਾਰਨ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ (ਅਭਾਸ) ਕਰਦੇ
ਹਨ ਕਿ ਮਤਾਂ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ, ਔਰਤ ਨਾਲ ਹੀ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਹੀ ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ
ਅਗਾਂਹ ਇਉਂ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:
‘‘ਸੂਚੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਹਿ, ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ ॥ ਸੂਚੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ! ਜਿਨ
ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥’’ (ਮ: ੧/੪੭੨) ਭਾਵ ਸਰੀਰਕ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤਿਆਂ ਮਨੁੱਖ ਸੁੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਬਲਕਿ ਉਹੀ ਸੁੱਚੇ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਹ (ਪ੍ਰਭੂ) ਵੱਸਦਾ ਹੈ।
ਨੋਟ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ‘ਝੂਠੇ’ ਮਨੁੱਖ ਦੀ
ਤੁਲਨਾ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ (ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸਰੀਰਕ
ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ) ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਨਾ, ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਤਮਾਮ
ਟੀਕਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਕਰਦਿਆਂ ਇਉਂ ਕੀਤਾ ਹੈ:
(1). ਜਿਵੇਂ ਇਸਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਸਦਾ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਨ੍ਹਾਉਣੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ (ਤੇ ਇਹ
ਅਪਵਿਤ੍ਰਤਾ ਸਦਾ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ) ਤਿਵੇਂ ਝੂਠੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ
ਸਦਾ ਝੂਠ ਹੀ ਵੱਸਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸਦਾ ਦੁੱਖੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਸੁੱਚੇ ਨਹੀਂ
ਆਖੇ ਜਾਂਦੇ ਜੋ ਨਿਰਾ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ (ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਬਣ ਕੇ) ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੇ ਨਾਨਕ
! ਕੇਵਲ ਉਹੀ ਮਨੁੱਖ ਸੁੱਚੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰਭੂ ਵੱਸਦਾ ਹੈ। (ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ)
(ਨੋਟ: ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ‘ਇਹ ਅਪਵਿਤ੍ਰਤਾ
ਸਦਾ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ’ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਗਾਂਹ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਕਰਦਿਆਂ,
ਦੁਬਾਰਾ ਬਰੈਕਟ ’ਚ ਲਿਖਣਾ ਕਿ ‘ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਪਵਿਤਰ ਬਣ ਕੇ ਬੈਠੇ’ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ
ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੜ੍ਹ ਸੋਚ ਰਾਹੀਂ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਇਸ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦੀ
ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਔਰਤ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਕਰਤਾਰ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੀ ਹੈ ਭਾਵ ਰੱਬੀ ਨਿਯਮ (ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ) ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ
ਅਪਵਿੱਤਰ ਨਹੀਂ : ‘‘ਮਨ ! ਕਹ ਅਹੰਕਾਰਿ ਅਫਾਰਾ ॥ ਦੁਰਗੰਧ, ਅਪਵਿਤ੍ਰ, ਅਪਾਵਨ ਭੀਤਰਿ; ਜੋ
ਦੀਸੈ ਸੋ ਛਾਰਾ ॥’’ (ਮ: ੫/੫੩੦) ਭਾਵ ਹੇ (ਸੁਚਮਤਾ ਦੇ ਭਰਮ ’ਚ ਫਸੇ) ਮਨ! (ਤੇਰੇ) ਅੰਦਰ ਬਦ
ਬੋ ਹੈ, ਗੰਦ ਹੈ, ਵਿਸ਼ਟ ਹੈ, ਜੋ ਤੇਰਾ ਸਰੀਰ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਹ ਸਭ ਹੀ ਸੁਆਹ (ਮਿੱਟੀ) ਬਣਨ
ਵਾਲਾ ਹੈ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ (ਪਵਿੱਤਰ ਤੇ ਸਥਾਈ ਮੰਨ ਕੇ) ਘੁਮੰਡ- ਅਹੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ?
(2). ਸਿਰਨਾਵਣੀ- ਇਸਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਅਥਵਾ ਨਿਯਤ ਸਮੇਂ ਤੇ ਆਉਣ
ਵਾਲੀ ਰਿਤੁ, ਇਹ ‘ਨਾਉਂ’ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰਿਤੁ ਪਿਛੋਂ ਕੇਸੀ ਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਵਿਧਾਨ
ਹੈ। (ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼, ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ)
(ਨੋਟ: ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਭਾ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਔਰਤ ਦੇ
ਮਹਾਵਾਰੀ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਨਾਉ ਦੇਣਾ ਜਾਂ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਸੀ
ਕਿ ਮਹਾਵਾਰੀ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਕੇਸੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਸੀ।
ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਵਿਧਾਨ (ਨਿਯਮ)
ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸੋਚ ਦੀ ਉਪਜ ਸੀ, ਨਾ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ ਦੀ। ਕੁਝ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ‘ਮਹਾਵਾਰੀ’ ਦੇ
ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਪੈਰ ਭਾਰੀ ਹੋਣਾ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਮਤਲਬ
ਕਦਾਚਿਤ (ਹਰਗਿਜ਼) ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ’ਚ ਔਰਤ ਦੇ ਪੈਰ ਮੋਟੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ
ਦੀ ਕਾਢ (ਅਵਿਸ਼ਕਾਰ), ਕੇਵਲ ਔਰਤ ਦੀ ਗੁਪਤ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ
ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਹੋਂਦ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਹੀ
ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਾਜ ਨੇ ਅਪਣਾ (ਸਵੀਕਾਰ) ਲਈ, ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਬਾਰੇ
ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਣਾਉਣੀ, ਕਿ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਔਰਤ ਕੇਸੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਮਨਘੜਤ ਸੋਚ
ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦਾ ਸਬੰਧ ਮਨ ਦੀ ਵੀਚਾਰ ਅਤੇ ਆਚਾਰ ਨਾਲ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਰੀਰ ਧੋਣ ਨਾਲ ।
ਪਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਧੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ : ‘‘ਪਾਣੀ ਚਿਤੁ ਨ ਧੋਪਈ, ਮੁਖਿ ਪੀਤੈ
ਤਿਖ ਜਾਇ ॥’’ (ਮ: ੧/੧੨੪੦) ਤਾਂ ਤੇ ‘‘ਮਨਿ ਮੈਲੈ, ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਮੈਲਾ; ( ਕਿਉਂਕਿ)
ਤਨਿ ਧੋਤੈ, ਮਨੁ ਹਛਾ ਨ ਹੋਇ ॥’’ (ਮ: ੩/ ੫੫੮)
ਇਸ ਲਈ ਅਗਰ ਕੇਵਲ ਸਿਰ ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਹੀ ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਹੋ ਜਾਣੀ ਮੰਨ ਲਈਏ ਤਾਂ
ਅੱਜ ਕੱਲ ਕਈ ਬੀਬੀਆਂ ਦੇ ਵਾਲ ਕੱਟੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹੀ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ
ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ, ਕੀ ਅਸੀਂ ਇਹ ਮੰਨ ਲਈਏ ਕਿ ਇੱਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਬੀਬੀ ਨਾਲੋਂ ਵਾਲ ਕੱਟੀ ਹੋਈ ਔਰਤ ਹਰ ਰੋਜ਼
ਸਿਰ ਨਹਾਉਣ ਕਰਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
(3). ਸਿਰਨਾਵਣੀ-ਮਾਸਕ ਰਿਤੂ, ਮਹੀਨੇ ਅਥਵਾ ਇਕ ਨਿਸਚਿਤ ਅਵਧੀ ਬਾਅਦ
ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਰਿਤੂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੇਸੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ
‘ਸਿਰ ਨਾਵਣੀ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। (ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਕੋਸ਼, ਡਾ. ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ)
ਸੋ, ‘‘ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ, ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥’’ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ
ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਮਾਮ ਪਦ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਭਿੰਨਤਾ (ਮਤਭੇਦ) ਨਹੀਂ ਹਨ, ਅਗਰ ਮਤਭੇਦ
ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਜੀ ਪਟਿਆਲੇ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ‘ਤੁਲਨਾਤਮਿਕ ਅਧਿਐਨ’ ਸਟੀਕ ਰਾਹੀਂ ਹੋਰਨਾਂ ਟੀਕਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਦੇ
ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਵੀ ‘ਨਿਰਣਾ’ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪੰਕਤੀ ਦੇ ਅਰਥ
ਇਉਂ ਕੀਤੇ ਹਨ: ‘ਜਿਵੇਂ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਮਹਾਵਾਰੀ (ਰਿਤੂ) ਹਰੇਕ ਮਹੀਨੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ (ਤੇ ਓਦੋਂ ਉਹ
ਅਪਵਿੱਤਰ ਗਿਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਜੂਠੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ (ਹਰ ਵੇਲੇ ਝੂਠ ਦੀ) ਜੂਠ
ਵੱਸੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, (ਉਹ) ਨਿਤਾਪ੍ਰਤੀ ਖਜਲ ਖੁਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।’ (ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ, ‘ਦਰਸਨ
ਨਿਰਣੈ’ ਸਟੀਕ)
(ਨੋਟ: ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਉਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ
ਨਹੀਂ ਭੁੱਲੇ ਕਿ ‘ਓਦੋਂ ਉਹ ਅਪਵਿੱਤਰ ਗਿਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ’ ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ
ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ ਔਰਤ ਅਪਵਿੱਤਰ ਗਿਣੀ (ਮੰਨੀ) ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਅਜੋਕੇ
(ਵਰਤਮਾਨ) ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੰਬੰਧਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਦ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੋਈ ਮਤਭੇਦ ਨਹੀਂ
ਹਨ ਬਲਕਿ ਮਤਭੇਦ ਕੇਵਲ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ’ਚ ਬਣੀ ਉਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਛੱਡਣ
(ਤਿਆਗਣ) ਜਾਂ ਅਪਣਾਉਣ (ਸਵੀਕਾਰਨ) ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਾਜ ਨੇ
‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਇਸਤਰੀ ਜਾਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਧਾਰਨਾ ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ
ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਧਾਰਨਾ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ
ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ‘‘ਸੂਚੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਹਿ, ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ ॥’’ ਪੰਕਤੀ ਦਰਜ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਸਮਝੀ।)
ਸੋ, ਝੂਠੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਹੁੰਦੀ ‘ਜੂਠ ਕਿਰਿਆ’
ਨੂੰ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨਾ ਤੇ ਫਿਰ ਤੁਰੰਤ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ (ਮੰਨੀ
ਜਾਂਦੀ ਸਰੀਰਕ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ) ਨੂੰ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਨਾ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਔਰਤ ਜਾਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕੀਤੇ ਉਪਦੇਸ਼
‘‘ਸੋ ਕਿਉ ਮੰਦਾ ਆਖੀਐ; ਜਿਤੁ ਜੰਮਹਿ ਰਾਜਾਨ ॥’’ (ਮ: ੧/੪੭੩) ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ (ਪ੍ਰੋੜ੍ਹਤਾ,
ਸਮਰਥਨ) ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ (‘‘ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ, ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥’’)
ਰਾਹੀਂ ਔਰਤ ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਜਾਂ ਅਪਵਿੱਤਰ ਕਿਰਿਆ ਰੂਪ ’ਚ ਮੰਨਣ ਲਈ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਗ਼ਲਤ ਅਰਥ
ਕਰਕੇ ਤੇ ਅਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ (ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ) ਰਾਹੀਂ ਦਲੀਲਾਂ ਦੇ ਕੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਜ਼ਲੀਲ (ਅਪਮਾਨਿਤ) ਕਰਨਾ
ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਸਟੇਜ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਗੋਲਕ ਨੂੰ ਨਿਜੀ ਹਿਤਾਂ (ਭਲੇ) ਤੇ ਆਪਣੀ ਸੋਚ
ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਵਰਤਣਾ, ਗੁਰਮਤਿ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਘੋਰ ਮਨਮਤ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਤਮਾਮ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਤੇ ਬੁਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ
ਭੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ‘‘ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ, ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ॥’’ ਵਾਲੀ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ
ਦੂਸਰੇ ਸਲੋਕ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਪੂਜਾਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਭਰਮਜਾਲ,
ਕਿ ਜਜਮਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰੋਹਿਤਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਦਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ
(ਪਿੱਤਰਾਂ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਐਸੇ ਦਲਾਲ, ਜੋ
ਵਿਚੋਲੇ ਬਣ ਕੇ ਮਾਲ-ਸਬਾਬ (ਸਮਾਨ) ਅਗਾਂਹ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵੱਢੇ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ: ‘‘ਵਢੀਅਹਿ ਹਥ ਦਲਾਲ ਕੇ, ਮੁਸਫੀ ( ਇਨਸਾਫ਼) ਏਹ ਕਰੇਇ ॥’’ (ਮ: ੧/੪੭੩)
ਸੋ, ਚੱਲ ਰਹੀ ਲੜੀਵਾਰ ਵੀਚਾਰ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਏ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ
ਜੀ, ਤਮਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਰਾਧਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵੱਲੋਂ
ਪੰਡਿਤਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਦਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਪਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਭਰਮ, ਔਰਤ
ਮਹਾਂਵਾਰੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪਵਿੱਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਸਿਰ ਨਹ੍ਹਾ ਕੇ ਹੀ ਪਵਿੱਤਰ
ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਭਰਮ ਆਦਿ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਖੰਡਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਖੰਡਤ ਕੀਤੀ ਜਾ
ਰਹੀ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਕਹਿਣਾ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਅਨਿਆਂ
(ਜ਼ੁਲਮ, ਧੱਕਾ) ਹੈ।
(ਅ). ਆਪਣੀ ‘ਸੋਚ’ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰੀ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਲਈ
‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵੇ’ ਨੇ, ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜਿਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਹੋਰ ਟੇਕ ਲਈ, ਉਹ ਇਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ: ‘‘ਨਵੇ ਛਿਦ੍ਰ ਸ੍ਰਵਹਿ ਅਪਵਿਤ੍ਰਾ ॥’’ ਭਾਵ ਸਰੀਰ ਦੇ 9 ਹੀ ਦੁਆਰ (ਛੇਦ,
ਭਾਵ ਨੱਕ, ਕੰਨ, ਮੂੰਹ, ਅੱਖਾਂ, ਲਿੰਗ ਤੇ ਗੁੱਦਾ) ਵਿੱਚੋਂ ਮਲ-ਮੂਤਰ ਆਦਿ ਦਾ ਸਿੰਮਦੇ ਰਹਿਣਾ,
ਅਪਵਿੱਤਰ ਹੈ। (ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ)
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ- ਅਗਰ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ
ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ, ਇਸ ਪਾਵਨ ਵਾਕ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰਕ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ
ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅਗਲੀ ਪੰਕਤੀ ’ਚ ਇਉਂ ਵੀ ਦਰਜ ਹੈ: ‘‘ਨਵੇ ਛਿਦ੍ਰ ਸ੍ਰਵਹਿ ਅਪਵਿਤ੍ਰਾ ॥
ਬੋਲਿ ਹਰਿ ਨਾਮ, ਪਵਿਤ੍ਰ ਸਭਿ ਕਿਤਾ ॥’’ ਭਾਵ ਕੀ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਇਹ ਮੰਨ
ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬੋਲ ਕੇ ਇਹ 9 ਸਰੀਰਕ ਗੋਲਕਾਂ ਮਲ-ਮੂਤਰ ਛੱਡਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ
ਭਾਵ ਪਵਿੱਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ? ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਤਾਂ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਇਹੀ ਬਿਆਨ ਕਰ
ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਹਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬੋਲ ਕੇ ਸਾਰੇ (9) ਗੋਲਕ ਪਵਿੱਤਰ ਕਰ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਭਾਵਾਰਥ (ਸਮੁੱਚਾ ਭਾਵ) ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ
ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣਾ ਉਚਿਤ (ਮੁਨਾਸਿਬ) ਰਹੇਗਾ; ਜਿਵੇਂ: ‘ਆਤਮਿਕ ਤਲ (ਮਾਰਗ)’ ਤੇ
‘ਸਰੀਰਕ ਤਲ (ਮਾਰਗ)’।
ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਆਤਮਿਕ ਤਲ’ ਦਾ ਮਾਰਗ ਹੈ: ‘‘ਮਨ ! ਤੂੰ
ਜੋਤਿ ਸਰੂਪੁ ਹੈ, ਆਪਣਾ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣੁ ॥’’ (ਮ: ੩/੪੪੧) ਜਦਕਿ ‘ਸਰੀਰਕ ਤਲ’ ਦਾ ਮਾਰਗ
ਹੈ: ‘‘ਫਰੀਦਾ ! ਗੋਰ ( ਕਬਰ) ਨਿਮਾਣੀ ਸਡੁ ( ਆਵਾਜ਼) ਕਰੇ, ਨਿਘਰਿਆ ਘਰਿ ਆਉ
॥’’ (ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ/੧੩੮੨) ਭਾਵ ਮਨ (ਆਤਮਾ) ਦਾ ਪੈਂਡਾ ਨੂਰ (ਪ੍ਰਭੂ ਜੋਤ) ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਹੈ
ਜਦਕਿ ਸਰੀਰਕ ਪੈਂਡਾ ਮਿੱਟੀ (ਕਬਰ ਸਥਾਨ, ਸੁਆਹ) ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਬੀਰ ਜੀ ਫ਼ੁਰਮਾ ਰਹੇ ਹਨ:
‘‘ਚਲਤ ਕਤ, ਟੇਢੇ ਟੇਢੇ ਟੇਢੇ ॥ ਅਸਤਿ, ਚਰਮ, ਬਿਸਟਾ ਕੇ ਮੂੰਦੇ, ਦੁਰਗੰਧ ਹੀ ਕੇ ਬੇਢੇ ॥੧॥
ਰਹਾਉ ॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ/੧੧੨੪) ਭਾਵ ਹੇ ਮਨੁੱਖ ! ਕਿਉਂ ਆਕੜ- ਆਕੜ ਕੇ ਚਲਦਾ ਹੈਂ ਕਿਉਂਕਿ
ਤੂੰ ਹੱਡੀਆਂ, ਚੰਮੜੀ, ਵਿਸ਼ਟਾ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਤੇ ਗੰਦਗੀ ਨਾਲ ਲਿੱਬੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈਂ?
(ਨੋਟ: ਇਸ ਸਬਦ ਰਾਹੀਂ ਕਬੀਰ ਜੀ ‘‘ਬਿਸਟਾ ਕੇ ਮੂੰਦੇ॥’’ ਭਾਵ ਵਿਸ਼ਟਾ
ਨਾਲ ਭਰਿਆ (ਸਰੀਰ), ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਦਕਿ ਅਜੋਕੀ ਸਾਇੰਸ ਵੀ ਇਹ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਕਿ
ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਅਗਰ 800 ਗ੍ਰਾਮ ਮਲ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ, ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।)
ਸੰਬੰਧਤ ਸ਼ਬਦ ਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਫ਼ੁਰਮਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਸਰੀਰਕ ਤਲ’
’ਤੇ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲੇ ਜੜ੍ਹ ਬੁਧੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ‘‘ਨਵੇ ਛਿਦ੍ਰ ਸ੍ਰਵਹਿ ਅਪਵਿਤ੍ਰਾ ॥’’ ਮੰਨ
ਲਏ ਹਨ ਪਰ ‘ਆਤਮਿਕ ਤਲ’ ’ਤੇ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲੇ ਜਗਿਆਸੂਆਂ ਨੇ ਇਸ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦੇ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ
ਨੂੰ ‘‘ਬੋਲਿ ਹਰਿ ਨਾਮ, ਪਵਿਤ੍ਰ ਸਭਿ ਕਿਤਾ ॥’’ ਭਾਵ ‘‘ਊਚੇ ਉਪਰਿ, ਊਚਾ ਨਾਉ ॥’’
(ਜਪੁ) ਹਰੀ ਨਾਮ ਜਪ ਕੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਉੱਠਾ ਕੇ (ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ
ਰੂਪ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ, ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਆਦਿ ’ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ) ਪਵਿੱਤਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ
ਪਾਸੇ ਵੀ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉੱਪਰ ਵੀਚਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ
ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ (ਨਿਯਮ) ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਅਪਵਿੱਤਰ ਨਹੀਂ ।
ਪੂਰਾ ਪਦਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: ‘‘ਨਵੇ ਛਿਦ੍ਰ ਸ੍ਰਵਹਿ ਅਪਵਿਤ੍ਰਾ ॥ ਬੋਲਿ
ਹਰਿ ਨਾਮ, ਪਵਿਤ੍ਰ ਸਭਿ ਕਿਤਾ ॥ ਜੇ ਹਰਿ ਸੁਪ੍ਰਸੰਨੁ ਹੋਵੈ, ਮੇਰਾ ਸੁਆਮੀ; ਹਰਿ ਸਿਮਰਤ, ਮਲੁ ਲਹਿ
ਜਾਵੈ ਜੀਉ ॥’’ (ਮ: ੪/੯੯੮) ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ
ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਉੱਤੇ ਮੇਰਾ ਮਾਲਕ ਤਰੁਠਦਾ (ਮਿਹਰਬਾਨ ਹੁੰਦਾ) ਹੈ ਕੇਵਲ ਉਹੀ ਜੜ੍ਹ ਬੁਧੀ ਮਨੁੱਖ, ਹਰੀ
ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਿਆਂ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਰੂਪ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ ਵਿੱਚੋਂ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਉਸ ਦੀ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ
ਵਾਲੀ ਸਾਰੀ ਮੈਲ (ਮਲੀਨਤਾ) ਲਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉਕਤ ਗੁਰੂ ਉਪਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤ
ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਵੇਖਣ ਵਾਲੇ ਜੜ੍ਹ ਬੁਧੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ’ਤੇ ‘ਮੇਰਾ ਸੁਆਮੀ’
ਨਹੀਂ ਤਰੁਠਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰੀ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਔਰਤ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੀ
ਬਜਾਏ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੰਧਾਂ, ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ, ਪਾਥੀਆਂ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਾਲਕ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਸੋ, ‘‘ਨਵੇ ਛਿਦ੍ਰ ਸ੍ਰਵਹਿ ਅਪਵਿਤ੍ਰਾ ॥’’ ਵਾਲੀ ਸੋਚ, ਗੁਰੂ
ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਅਨਮਤ (ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ) ਸਮਝ ਕੇ ਖੰਡਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਨਾ
ਕਿ ਇਹ ‘ਗੁਰਮਤਿ’ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸ਼ਬਦ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੁਆਰਾ
ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ’ ਮੰਨਣਾ ਮਨਮਤ
ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜੋਗੀਆਂ ਦੀ ‘ਸੋਚ’ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨਾਲ ਵੀਚਾਰ-ਚਰਚਾ
ਕਰਦਿਆਂ ਬੋਲੀ ਗਈ ਹੈ: ‘‘ਹਾਟੀ ਬਾਟੀ ਰਹਹਿ ਨਿਰਾਲੇ, ਰੂਖਿ ਬਿਰਖਿ ਉਦਿਆਨੇ ॥ ਕੰਦ ਮੂਲੁ
ਅਹਾਰੋ ਖਾਈਐ, ਅਉਧੂ ਬੋਲੈ ਗਿਆਨੇ ॥ ਤੀਰਥਿ ਨਾਈਐ, ਸੁਖੁ ਫਲੁ ਪਾਈਐ; ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗੈ ਕਾਈ ॥ ਗੋਰਖ
ਪੂਤੁ ਲੋਹਾਰੀਪਾ ਬੋਲੈ; ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਬਿਧਿ ਸਾਈ ॥’’ (ਮ: ੧/੯੩੯) ਭਾਵ ਗੋਰਖ ਦਾ ਪੁੱਤਰ
(ਚੇਲਾ) ਲੋਹਾਰੀਪਾ ਜੋਗੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹਾਟੀ (ਸ਼ਹਿਰ) ਤੇ ਬਾਟੀ (ਰਸਤੇ ਭਾਵ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ
ਬਾਹਰ) ਨਿਰਾਲੇ (ਨਿਰਲੇਪ) ਹੋ ਕੇ ਰੁੱਖ, ਬਿਰਖ ਹੇਠਾਂ ਭਾਵ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਕੰਦ (ਫਲ
ਆਦਿਕ) ਮੂਲ (ਮਿੱਟੀ ’ਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਮੂਲੀ-ਗਾਜਰ ਆਦਿਕ) ਸਾਡੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹੈ, ਤੀਰਥ ਆਦਿਕ ’ਤੇ
ਨਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, (ਗ੍ਰਹਿਸਤ ਦੇ ਝੰਮੇਲਿਆਂ ਤੋਂ) ਸੁਖੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਭਾਵ ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਮੈਲ
ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਆਦਿ, ਇਹ ਹੈ ਸਾਡੇ ਜੋਗ ਦੀ ਰਹਿਤ।
ਅਗਰ ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਟੇਕ ਲੈ ਕੇ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਵਰਗਾ ਕੋਈ
ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਸਿੱਧ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਕੀ ਇਹ ਗੁਰਮਤਿ ਹੋਵੇਗੀ
ਜਾਂ ਮਨਮਤਿ?
ਸਰੀ (ਕੈਨੇਡਾ) ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ
ਵੀਚਾਰਕ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਿਤੀ 7-6-2015 ਨੂੰ ਬੁਲਾਈ ਗਈ ਦੂਸਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ
‘ਗਿਆਨੀ ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ’ ਨੇ ਜਦ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਪਾਸੋਂ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹਿਆ ਕਿ
‘‘ਨੀਚ ਜਾਤਿ ਹਰਿ ਜਪਤਿਆ, ਉਤਮ ਪਦਵੀ ਪਾਇ ॥’’ (ਮ: ੪/੭੩੩) ਵਾਕ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਜੀ
‘ਨੀਚ ਜਾਤਿ’ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਕੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ‘ਨੀਚ ਜਾਤਿ’ ਮੰਨਦੇ ਹਨ?, ਦਾ
ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਦੂਸਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਸਮਾਂ ਵਿਖਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ
ਤਾਂ ਜੋ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਫੈਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
‘ਭਾਈ ਅਭੈ ਸਿੰਘ’ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਪਾਸੋਂ ਇਹ ਸਵਾਲ
ਪੁੱਛਣਾ ਕਿ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਜਖ਼ਮ ਹੋਣਾ ਕੀ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ?, ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ‘ਭਾਈ
ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ’ (ਰੰਧਾਵਾ ਹਮਾਇਤੀ) ਦਾ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਉਸ ਖ਼ੂਨ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮੂੰਹ ਵੀ ਲਗਾ ਸਕਦੇ
ਹਾਂ ਜਦਕਿ ‘ਸਿਰਨਾਵਣੀ’ ਰਿਤੁ ਨੂੰ ਨਹੀਂ, ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ‘ਭਾਈ ਅਭੈ ਸਿੰਘ’ ਦਾ
ਜਵਾਬ ਕਿ ਮੂੰਹ ਤਾਂ ਪਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਪਵਿੱਤਰ ਵੀ ਮੰਨਦੇ
ਹੋ, ਦਾ ਜਵਾਬ ਵੀ ਰੰਧਾਵਾ ਸੋਚ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕੀ।
(ਨੋਟ: ‘ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ’ ਜੀ ਦੇ ਵੀਚਾਰ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਤਾਂ ਪਵਿੱਤਰ
ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਗੰਗਾ ਸਮੇਤ ਤਮਾਮ ਨਦੀਆਂ, ਨਾਲਿਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕੋਈ
ਵਿਅਕਤੀ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਭਾਵ ਪੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਫਿਰ ਉਸ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸਰੀਰਕ ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਵੀ
ਸੰਦੇਹ ’ਚ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।)
ਵੀਚਾਰਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਔਰਤ ਨੂੰ ਮਹਾਵਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਅਪਵਿੱਤਰ
ਮੰਨ ਕੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਤਾਬਿਆ ਨਹੀਂ ਬੈਠਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਉਹ ਗੁਟਕਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਹੱਥ
ਵਿੱਚ ਫੜ ਕੇ ਨਿਤਨੇਮ ਕਿਵੇਂ ਕਰੇਗੀ? ਕੀ ਗੁਟਕਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਹੀਂ? ਮਿਤੀ 7-6-2015 ਦੀ
ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਆਪ ਜਦੋਂ ਗਿਆਨੀ ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੋਂ ਗੁਰਬਾਣੀ
ਦੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਕਾਗ਼ਜ ਪਕੜਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਕਾਗ਼ਜ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਫੜਦਾ
ਹੈ, ਜਿਸ ’ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਟੇਬਲ ’ਤੇ
ਪਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੋਤਲ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਕਾਰਨ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਦੇ ਹੱਥ ਅਪਵਿੱਤਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ,
ਫਿਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਗੁਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਤਿਕਾਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ? ਕੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੋਂ ਦੂਰ
ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖ (ਪ੍ਰਚਾਰਕ) ਅਖਵਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
(ੲ). ਆਪਣੀ ‘ਸੋਚ’ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰੀ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਲਈ
‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੇ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਟੇਕ ਲਈ, ਜੋ ਇਸ
ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ: ‘‘ਮੂਤ ਪਲੀਤੀ; ਕਪੜੁ ਹੋਇ ॥ ਦੇ ਸਾਬੂਣੁ ਲਈਐ ਓਹੁ ਧੋਇ ॥’’ ਭਾਵ ਪਹਿਨਿਆ
ਹੋਇਆ ਕੱਪੜਾ ਮੂਤਰ ਨਾਲ ਗੰਦਾ (ਅਪਵਿੱਤਰ) ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਵਖਿਆਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ‘ਪਲੀਤੀ’
ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। (ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ)
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ-‘ਜਪੁ’ ਬਾਣੀ ਦੀ ਇਸ ਪਉੜੀ ਰਾਹੀਂ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਸ਼ੇ
‘‘ਭਰੀਐ ਮਤਿ, ਪਾਪਾ ਕੈ ਸੰਗਿ ॥ ਓਹੁ ਧੋਪੈ, ਨਾਵੈ ਕੈ ਰੰਗਿ ॥’’ ਭਾਵ ਅਗਰ ਮਤ (ਮਨ)
ਪਾਪਾਂ ਭਰੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਗੰਦੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ (ਪਾਪ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ) ਰੱਬੀ ਪ੍ਰੇਮ-ਰੰਗ ਵਿੱਚ
ਨਿਰੰਤਰ ਭਿੱਜ (ਰੰਗ) ਕੇ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।, ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਮਾਨ (ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਯੋਗ)
ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਭਰੀਐ; ਹਥੁ, ਪੈਰੁ, ਤਨੁ, ਦੇਹ ॥ ਪਾਣੀ ਧੋਤੈ,
ਉਤਰਸੁ ਖੇਹ ॥ ਮੂਤ ਪਲੀਤੀ; ਕਪੜੁ ਹੋਇ ॥ ਦੇ ਸਾਬੂਣੁ, ਲਈਐ ਓਹੁ ਧੋਇ ॥’’ ਭਾਵ ਅਗਰ ਹੱਥ,
ਪੈਰ, ਸਰੀਰ ਆਦਿ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਗੰਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਮਿੱਟੀ, ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਤੀ (ਸਾਫ਼ ਕੀਤੀ) ਜਾ
ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੂਤਰ ਨਾਲ ਗੰਦਾ ਹੋਇਆ ਕੱਪੜਾ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਬਾਹਰਲੀ ਸਰੀਰਕ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦੀ ਬਜਾਏ
ਅੰਦਰੂਨੀ ਪੰਜੇ ਕਾਮਾਦਿਕਾਂ (ਵਿਕਾਰਾਂ) ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਬਜਾਰੀ ਸੋ, ਜੁ
ਬਜਾਰਹਿ ਸੋਧੈ ॥ ਪਾਂਚ ‘ਪਲੀਤਹ’ ਕਉ, ਪਰਬੋਧੈ ॥ ਨਉ ਨਾਇਕ ਕੀ, ਭਗਤਿ ਪਛਾਨੈ ॥ ਸੋ ਬਾਜਾਰੀ, ਹਮ
ਗੁਰ ਮਾਨੇ ॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੮੭੨) ਭਾਵ ਅਸਲ ਬਾਜਾਰੀ (ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲਾ) ਉਹ ਹੈ,
ਜਿਹੜਾ ਸਰੀਰ ਰੂਪੀ ਬਜ਼ਾਰ (ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਪਵਿੱਤਰ ਵਿਕਾਰਾਂ) ਨੂੰ ਸੋਧਦਾ (ਕਾਬੂ, ਪਵਿੱਤਰ ਕਰਦਾ) ਹੈ
ਭਾਵ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰਲੇ ‘ਪਾਂਚ ਪਲੀਤਹ’ (ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਸੁਤੇ ਪਏ ਪੰਜੇ ਅਪਵਿੱਤਰ
ਵਿਕਾਰਾਂ) ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦਾ (ਆਖਦਾ) ਹੈ (ਕਿ ਮੇਰੇ ਘਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਜਾਵੋ)। ਨੌ ਖੰਡਾਂ ਵਾਲੀ ਧਰਤੀ
ਦੇ ਮਾਲਕ ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਦੀ ਕਦਰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ ਬਜਾਰੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਗੁਰ (ਵੱਡਾ ਭਾਵ ਪਵਿੱਤਰ)
ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ। )
ਗੁਰੂ ਜੀ, ਉਕਤ ਪੰਕਤੀ ’ਚ ‘ਪਲੀਤੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ
ਜਾਂ ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ’ਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ (ਇੱਕ ਅਰਥ ਅਲੰਕਾਰ) ਵਜੋਂ
ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਪਹਿਨਿਆ ਹੋਇਆ ਕੱਪੜਾ ਨਿਰੰਤਰ ਪਾਕ-ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ
ਕਿਉਂਕਿ 9 ਗੋਲਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਿਕਲਣ (ਸਿੰਮਨ) ਵਾਲੀ ਮੈਲ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ (ਪਲ) ’ਚ ਹੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ
ਪਾਕ-ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦਿੰਦੀ।
ਸੋ, ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਵੱਲੋਂ ਔਰਤ ਨੂੰ ਮਹਾਂਵਾਰੀ ਕਿਰਿਆ
ਵਿੱਚ ਅਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੀ ‘ਸੋਚ’ ਨੂੰ ‘ਗੁਰਮਤਿ’ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ
ਗਏ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣ (‘‘ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ, ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥’’, ‘‘ਨਵੇ
ਛਿਦ੍ਰ ਸ੍ਰਵਹਿ ਅਪਵਿਤ੍ਰਾ ॥ ’’ (ਤੇ) ‘‘ਮੂਤ ਪਲੀਤੀ; ਕਪੜੁ ਹੋਇ ॥’’ ) ਗੁਰੂ
ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਨੇ ਉਸ ‘ਸੋਚ’ ਨੂੰ ਖੰਡਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਭਾਵ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰਮਤਿ ਮੰਨ ਕੇ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਸਾਰੀ ਉਮਰ
ਤੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਬੜੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਨਾਲ ਕਹਿਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ
ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ, ‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’ ਤੋਂ ਆਪ ਹੀ ਸੱਖਣੇ ਹਨ ਜਦਕਿ
ਸੰਗਤਾਂ ਜਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਅਸਲ ਮਤਲਬ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ
ਸਮਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਮਕੀਆਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਨੂੰ ਮਨਮਤ ’ਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ
ਦਲੀਲਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਬਾਬਾ ਰਾਮਰਾਇ ਵਾਲਾ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ,
ਜੋ ‘ਗੁਰਮਤਿ’ ਨੂੰ ‘ਮਨਮਤ’ ’ਚ ਬਦਲਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗੁਰੂ ਵੰਸ਼ਜ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ
ਗੁਰੂ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਨਕਾਰੇ ਗਏ ਸਨ?
ਮਿਤੀ 3, 4 ਤੇ 7 ਜੂਨ 2015 ਨੂੰ ਸਰੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ
ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤੱਕ ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਹੋਰ
ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ, ਪਾਠਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕਿ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਦੀ
‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’ ਪ੍ਰਤੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕੇ:
(ਅਗਾਂਹ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਵਿੱਚ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਸੋਚ
ਦੇ ਹਮਾਇਤੀ ਸਨ: ‘ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ’ ਆਦਿ ਜਦਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਸੋਚ
ਨੂੰ ਮਨਮਤ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੱਜਣ ਸਨ: ‘ਗਿਆਨੀ ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਪੂਰਨ
ਸਿੰਘ, ਸ. ਅਭੈ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਜਗਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਕੁਝ ਬੀਬੀਆਂ’ ਆਦਿ।)
(1). ਭਾਈ ਜਗਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਸਾਹਮਣੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਕਿ
ਤੁਹਾਡੇ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਮਹਾਵਾਰੀ ਕਿਰਿਆ’ ਦੌਰਾਨ ਅਪਵਿੱਤਰ ਹੋਈ ਔਰਤ, ਜਿਸ ਪਾਣੀ ਰਾਹੀਂ
ਪਵਿੱਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ ਕਈ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਔਰਤ ਵਾਙ ਹੀ ਅਪਵਿੱਤਰ
ਕਿਰਿਆ ਮੌਜੂਦ, ਦੱਸਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਅਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਨਾਲ (ਤੁਹਾਡੇ ਅਨੁਸਾਰ) ‘ਅਪਵਿੱਤਰ ਹੋਈ ਔਰਤ’
ਕਿਵੇਂ ‘ਪਵਿੱਤਰ’ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ?
‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ‘ਅਪਵਿੱਤਰ’
ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ‘‘ਜੈਸੇ ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗੈ ਜਲਾ ॥’’ ਗੁਰੂ ਵਾਕ ਮੌਜੂਦ (ਸਾਮ੍ਹਣੇ) ਹੈ।
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ- ‘ਰੰਧਾਵੇ’ ਦਾ ਉਕਤ ਜਵਾਬ, ‘ਗੁਰਮਤਿ’
ਨੂੰ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਧੂਰਾ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਉਕਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਦਲੀਲ ਅਨੁਸਾਰ
ਭਾਵ ਸਾਇੰਸ ਵਾਙ ਹੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਦੀ ਹੈ।
‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਸੋਚ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੇ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਰਵੀਦਾਸ
ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮਨਮਤ (ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ) ਦੇ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ ’ਚ ਉਲਝਾਉਣਾ ਚਾਹਿਆ; ਜਿਵੇਂ
ਰੰਧਾਵੇ ਨੇ ‘ਸਰੀ’ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ। ਇਸ ਲਈ ਉਕਤ ਦੋਵੇਂ ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਦਰਸਾਉਣ
ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ:
(ੳ). ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ :- ‘‘ਕਹੁ ਪੰਡਿਤ ! ਸੂਚਾ ਕਵਨੁ ਠਾਉ ॥
ਜਹਾਂ ਬੈਸਿ, ਹਉ ਭੋਜਨੁ ਖਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥’’ (ਕਿਉਂਕਿ) ‘‘ਜਿਹਬਾ ਜੂਠੀ, ਬੋਲਤ ਜੂਠਾ;
ਕਰਨ ਨੇਤ੍ਰ ਸਭਿ ਜੂਠੇ ॥ ਇੰਦ੍ਰੀ ਕੀ ਜੂਠਿ ਉਤਰਸਿ ਨਾਹੀ; ਬ੍ਰਹਮ ਅਗਨਿ ਕੇ ਲੂਠੇ (ਭਾਵ
ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਹੰਕਾਰ-ਅੱਗ ’ਚ ਸੜੇ ਹੋਏ ਪੰਡਿਤ ! )॥੨॥ ਅਗਨਿ ਭੀ ਜੂਠੀ, ‘ਪਾਨੀ ਜੂਠਾ’; ਜੂਠੀ
ਬੈਸਿ ਪਕਾਇਆ ॥ ਜੂਠੀ ਕਰਛੀ ਪਰੋਸਨ ਲਾਗਾ; ਜੂਠੇ ਹੀ ਬੈਠਿ ਖਾਇਆ ॥੩॥ ਗੋਬਰੁ ਜੂਠਾ ਚਉਕਾ ਜੂਠਾ;
ਜੂਠੀ ਦੀਨੀ ਕਾਰਾ ( ਲਕੀਰ)॥ ਕਹਿ ਕਬੀਰ! ਤੇਈ ( ਉਹੀ) ਨਰ ਸੂਚੇ; ਸਾਚੀ ਪਰੀ
ਬਿਚਾਰਾ ॥੪॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ/੧੧੯੫) (ਭਾਵ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰੱਬੀ ਵੀਚਾਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਸੋਚ
ਉੱਚੀ ਕਰ ਲਈ ਉਹੀ ਸੁੱਚੇ ਹਨ।) ਇਸ ਪੂਰੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਬੰਦ ’ਚ ਕਬੀਰ ਜੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਜੂਠਾ
(ਅਪਵਿੱਤਰ, ‘ਪਾਨੀ ਜੂਠਾ’ ) ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਜੋਕੀ ‘ਸਾਇੰਸ’।
(ਅ). ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ :- ‘‘ਦੂਧੁ ਤ ਬਛਰੈ, ਥਨਹੁ ਬਿਟਾਰਿਓ ॥
ਫੂਲੁ ਭਵਰਿ, ‘ਜਲੁ ਮੀਨਿ ( ਮੱਛੀ ਨੇ) ਬਿਗਾਰਿਓ’ ॥੧॥ ਮਾਈ ! ਗੋਬਿੰਦ ਪੂਜਾ, ਕਹਾ ਲੈ
ਚਰਾਵਉ ॥ ਅਵਰੁ ਨ ਫੂਲੁ, ਅਨੂਪੁ ਨ ਪਾਵਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥’’ (ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ/੫੨੫) ਭਾਵ ਹੇ
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ! ਮੈਂ ਗੋਬਿੰਦ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ (ਪਵਿੱਤਰ ਵਸਤੂ) ਲੈ ਕੇ ਚੜ੍ਹਾਵਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਗਾਂ
ਦੇ ਬੱਛੇ ਨੇ ਦੁੱਧ (ਗਾਂ ਦੇ) ਥਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜੂਠਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਭੌਰਾ ਜੂਠਾ ਕਰ ਗਿਆ
ਅਤੇ ਪਾਣੀ, ਮੱਛੀ ਨੇ (ਮਲ-ਮੂਤਰ ਅਤੇ ਮਹਾਵਾਰੀ ਆਦਿਕ ਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ) ਗੰਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
(ਨੋਟ: ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ‘ਪਾਣੀ’ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਅਪਵਿੱਤਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ
ਹੈ; ਜਿਵੇਂ : ‘‘ਜਲੁ ਮੀਨਿ ਬਿਗਾਰਿਓ ॥’’ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਪਵਿੱਤਰ; ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਜੈਸੇ ਮੈਲੁ
ਨ ਲਾਗੈ ਜਲਾ ॥’’ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ?, ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਵਰਗੇ
‘ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ’ ’ਚ ‘ਗੁਰਮਤਿ’ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਮਨਮਤ’ ਹੀ ਨਾ ਪਰੋਸੀ ਜਾਣ।
ਦਰਅਸਲ, ਰੱਬੀ ਬੰਦਗੀ (ਨਾਮ) ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪਾਣੀ ਸਮੇਤ ਸਭ ਕੁਝ ਮੈਲਾ
(ਅਪਵਿੱਤਰ) ਹੈ : ‘‘ਤਿਸੁ ਵਿਣੁ ਸਭੁ ਅਪਵਿਤ੍ਰੁ ਹੈ, ਜੇਤਾ ਪੈਨਣੁ ਖਾਣੁ ॥’’ (ਮ: ੧/੧੬),
‘‘ਸਾਚ ਬਿਨਾ, ਸੂਚਾ ਕੋ ਨਾਹੀ; ਨਾਨਕ ! ਅਕਥ ਕਹਾਣੀ ॥’’ (ਮ: ੧/੯੪੬) ਆਦਿ, ਪਰ ਰੱਬੀ ਬੰਦਗੀ
ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਗਿਆਸੂ ਵਿੱਚ ਇਤਨੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ (ਉੱਚੀ ਸੁਰਤਿ) ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਜਾਂ
ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦੇ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ (ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਸਾਚੀ ਬਾਣੀ
( ਰਾਹੀਂ) ਸੂਚਾ ਹੋਇ ॥’’ (ਮ: ੩/੩੬੧) ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ‘ਸੁਖਮਨੀ
ਸਾਹਿਬ’ ਵਿੱਚ ਫ਼ੁਰਮਾ ਰਹੇ ਹਨ: ‘‘ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਨਿਰਮਲ ਤੇ ਨਿਰਮਲਾ ॥ ਜੈਸੇ ਮੈਲੁ ਨ
ਲਾਗੈ ਜਲਾ ॥ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਕੈ ਮਨਿ ਹੋਇ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ॥ ਜੈਸੇ ਧਰ ਊਪਰਿ ਆਕਾਸੁ ॥ (ਮ: ੫/੨੭੪)
ਭਾਵ ਰੱਬ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾ ਚੁੱਕਾ (ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ) ਮਨੁੱਖ ਇਤਨਾ ਪਵਿੱਤਰ (ਉੱਚੀ ਸੁਰਤ ਵਾਲਾ) ਹੁੰਦਾ
ਹੈ, (ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੈਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਦੀ।) ਜਿਵੇਂ (ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਮੈਲਾ ਕੱਪੜਾ ਧੋਤਿਆਂ)
ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਮੈਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ। ਉਸ ਅੰਦਰ ਇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (ਜਾਗਰੂਕਤਾ, ਉਜਾਲਾ) ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ;
ਜਿਵੇਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਆਕਾਸ਼ (ਚਾਨਣ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸੋ, ਉਕਤ ਵੀਚਾਰ ਰਾਹੀਂ ਬੋਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਅਨੁਸਾਰ
‘ਪਾਣੀ’ ਨੂੰ ‘ਪਵਿੱਤਰ’ ਜਾਂ ‘ਅਪਵਿੱਤਰ’ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਉੱਥੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ‘ਅਪਵਿੱਤਰ’ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਅਗਨਿ ਭੀ ਜੂਠੀ, ‘ਪਾਨੀ
ਜੂਠਾ’; ਜੂਠੀ ਬੈਸਿ ਪਕਾਇਆ ॥’’ ਅਤੇ ‘‘ਜਲੁ ਮੀਨਿ ਬਿਗਾਰਿਓ ॥’’ ਪਰ ਜਦ
‘ਪਾਣੀ’ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਗੰਦੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ (ਸਾਫ਼) ਕਰਨ ਵਾਲਾ
ਪ੍ਰਸੰਗ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਉਸ ਗੰਦੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪਵਿੱਤਰ (ਨਿਰਮਲ) ਕਿਹਾ
ਗਿਆ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ: ‘‘ਜੈਸੇ ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗੈ ਜਲਾ ॥’’
ਯਾਦ ਰਹੇ, ਕਿ ਕਿਸੇ ਗੰਦੀ ਵਸਤੂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌ ਰ
’ਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ‘ਪਾਣੀ’ (ਸ਼ਬਦ) ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ‘ਪਾਣੀ’ ਨੂੰ
‘ਪਵਿੱਤਰ’ ਜਾਂ ‘ਅਪਵਿੱਤਰ’ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਾਠਕ-ਜਨ ਨੋਟ ਕਰਨ ਕਿ ‘‘ਜੈਸੇ ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗੈ ਜਲਾ ॥’’ ਵਾਲੇ
ਗੁਰੂ ਵਾਕ ਰਾਹੀਂ ‘ਪਵਿੱਤਰ’ ਜਾਂ ‘ਅਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ’ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ
ਗੁਰੂ ਸੰਗਤਾਂ ’ਚ ਆਪਣੇ (ਮਨਮਤੀ) ਵੀਚਾਰ ਰੱਖਣੇ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਗੁਰਮਤਿ’ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ
‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ
ਨੂੰ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਬੋਧ’ ਆਪ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ‘ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ’
ਤੇ ‘ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ’ ਰਾਹੀਂ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਹੈ, ‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’
ਦਾ ਘੋਰ ਨਿਰਾਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਹੀਰੇ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ
ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ (ਡੇਰੇਦਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰਕ) ਆਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਾਪੁਰਖਾਂ ਦੇ
ਪ੍ਰਤਾਪ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਧਾਂ, ਪਾਥੀਆਂ, ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚੋਂ ਰਾਮ-ਰਾਮ,
ਵਾਹਿਗੁਰ-ਵਾਹਿਗੁਰੂ, ਮੂਲ ਮੰਤ੍ਰ ਆਦਿ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦੇਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।)
‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀ ‘ਭਾਈ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ’ ਜੀ ਦੇ ਵੀਚਾਰ
ਵੀ ਸੁਣਨ ਯੋਗ ਹਨ, ਜੋ 4-6-2015 ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਤਮਾਮ ਸੰਗਤਾਂ ਸਮੇਤ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੱਖ
ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਣਾਏ ਗਏ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਕਿਸੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ,
ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਇਸ ਪੰਕਤੀ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ: ‘‘ਮੁਕਤਿ ਨਹੀ ਬਿਦਿਆ ਬਿਗਿਆਨਿ
॥’’ (ਮ: ੧/੯੦੩) ਭਾਵ ਵਿਦਿਆ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। (ਭਾਈ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ,
ਹਮਾਇਤੀ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਸੋਚ)
(ਨੋਟ: ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਕਲ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣਾ
ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜਦ ਇਹ ਪੰਕਤੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ ਤਦ
ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਕਾਢ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੋਵੇਗਾ; ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ?
ਅੱਜ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 300 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਵਸਤੂ (ਫਲ ਆਦਿ)
ਧਰਤੀ ਵੱਲ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ 500 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ
ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਕੇਵਲ ‘ਨਾਨਕ’ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਲਗਾ ਲੈਣ ਕਰਕੇ ‘ਗੁਰੂ
ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ, ਕੁਝ ਸੰਗਤਾਂ ਪਾਸੋਂ ਸਿੱਖਣਾ
ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਇਹ ਲੋਕ ਮਨਹਠ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ, ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਜੋਗੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਥਾਏ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ
ਹੈ, ਜੋ ਵਿਦਿਆ ਤੋਂ ਸੱਖਣੇ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਆਦਿ ਕਰਮਕਾਂਢਾਂ ’ਚ ਹੀ ਮਸਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ:
‘‘ਮੁੰਦ੍ਰਾ ਫਟਕ ਬਨਾਈ ਕਾਨਿ ॥ ਮੁਕਤਿ ਨਹੀ, ਬਿਦਿਆ ਬਿਗਿਆਨਿ ॥ ਜਿਹਵਾ ਇੰਦ੍ਰੀ ਸਾਦਿ
ਲੁੋਭਾਨਾ ॥ ਪਸੂ ਭਏ, ਨਹੀ ਮਿਟੈ ਨੀਸਾਨਾ ॥’’ (ਮ: ੧/੯੦੩) ਭਾਵ ਹੇ ਜੋਗੀ ! ਤੂੰ ਫਟਕ (ਕੱਚ)
ਦੀਆਂ ਮੁੰਦ੍ਰਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ, ਵਿੱਦਿਆ ਵੱਲੋਂ ‘ਬਿਗਿਆਨਿ’ (ਬੇ-ਗਿਆਨੀ, ਸੂਝ ਰਹਿਤ) ਹੈਂ,
ਨਾ-ਸਮਝ ਹੈਂ ਇਸ ਲਈ ਇੰਦ੍ਰੀ ਦੇ ਸੁਆਦ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਹੈਂ, (ਤੂੰ ਇਨਸਾਨ ਨਹੀਂ) ਮਾਨੋ ਪਸ਼ੂ ਹੈਂ,
ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ (ਪਸ਼ੂ-ਪੁਣੇ ਵਾਲੇ) ਨਿਸ਼ਾਨ (ਲੱਛਣ) ਮਿਟਦੇ ਨਹੀਂ ਇਸ ਲਈ ਤੈਨੂੰ (‘ਨਾਨਕ’ ਤੇ
‘ਰੰਧਾਵੇ’ ਸੋਚ ਵਾਙ) ਮੁਕਤੀ ਵੀ ਨਹੀਂ।
ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ ਤਮਾਮ ਸੰਗਤਾਂ ਵੀਚਾਰਨ ਕਿ ਉਕਤ ਪੰਕਤੀ ‘‘ਮੁਕਤਿ ਨਹੀ,
ਬਿਦਿਆ ਬਿਗਿਆਨਿ ॥’’ ਕੀ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਭਾਈ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਜੀ’
ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ? ਕੀ ਜੋਗੀ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ
ਸਨ / ਹਨ ? ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ‘‘ਮੁਕਤਿ ਨਹੀ, ਬਿਦਿਆ ਬਿਗਿਆਨਿ ॥’’ ਤੁਕ ਉਚਾਰ ਕੇ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਨੌਤ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ।
‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਹਮਾਇਤੀ ‘ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ’
ਜੀ ਦੇ ਵੀਚਾਰ ਵੀ ਸੁਣਨ ਯੋਗ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ: ‘‘ਨਿਰਮਲ ਹੋਏ ਕਰਿ ਇਸਨਾਨਾ ॥’’ ਅਤੇ
‘‘ਕਰਿ ਇਸਨਾਨੁ ਸਿਮਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨਾ, ਮਨ ਤਨ ਭਏ ਅਰੋਗਾ ॥’’ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਜੀ
ਸਰੀਰਕ ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ (ਸੁੱਚਮਤਾ) ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। (ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ)
ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ- ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ‘ਸੋਚ’ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀ,
ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ (ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਗੁਰਮਤਿ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਵੀਚਾਰਕ
ਮਤਭੇਦ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਤਾਂ
(ਵੀਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਅਸਹਿਮਤ ਸੱਜਣਾਂ) ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਰੱਖ ਕੇ ਆਪਣਾ ਪਿੱਛਾ ਛੁਡਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ
ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ (ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ) ਸੱਜਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ,
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਟੀਕਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਰੱਖੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੀਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਵੀਚਾਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹੀ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਆਪਣੇ ਵੀਚਾਰਾਂ ਦੀ
ਪੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ
ਤਮਾਮ ਸੱਜਣਾਂ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ (ਮੁੜ-ਮੁੜ ਕੇ) ਵਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ‘ਰੰਧਾਵਾ’
ਹਮਾਇਤੀ ‘ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ’ ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ
ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਦੇ ਅਰਥ ਪੜ੍ਹ ਲੈਂਦਾ, ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ: ‘‘ਰਾਮ
ਦਾਸ ਸਰੋਵਰਿ ਨਾਤੇ ॥ ਸਭਿ ਉਤਰੇ ਪਾਪ ਕਮਾਤੇ ॥ ਨਿਰਮਲ ਹੋਏ, ਕਰਿ ਇਸਨਾਨਾ ॥ ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ, ਕੀਨੇ
ਦਾਨਾ ॥੧॥ (ਮ: ੫/੬੨੫) ਭਾਵ ਜੋ ਰਾਮ ਦੇ ਦਾਸਾਂ ਦੇ ਸਰੋਵਰ ਵਿਚ (ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ, ਨਾਮ
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਲ) ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ (ਪਿਛਲੇ) ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਪਾਪ ਲਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
(ਹਰਿ-ਨਾਮ-ਜਲ ਨਾਲ) ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਉਹ ਪਵਿੱਤਰ ਜੀਵਨ ਵਾਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਪੂਰੇ ਗੁਰੂ
ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। (ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ)
(ਨੋਟ: ਗੁਰੂ ਪਿਆਰਿਓ ! ਵੀਚਾਰੋ ਕਿ, ਕੀ ‘ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ’
ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰੂ ਪੂਰੇ ਨੇ ਇਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਸ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹੋ ਜਾਵੋ? ਜਦਕਿ
ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਿਸ ਇਸ਼ਨਾਨ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਦੀ ਵੀਚਾਰ
ਇਉਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ: ‘‘ਸਾਧਸੰਗਿ ਮਲੁ ਲਾਥੀ ॥ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਭਇਓ ਸਾਥੀ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ॥
ਆਦਿ ਪੁਰਖ ਪ੍ਰਭੁ, ਪਾਇਆ ॥੨॥’’ (ਮ: ੫/੬੨੫) ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ‘ਰਹਾਉ’ ਬੰਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇ
ਦਾ ਸਾਰ ਇਉਂ ਦਰਜ ਹੈ: ‘‘ਸਭਿ ਕੁਸਲ ਖੇਮ ਪ੍ਰਭਿ ਧਾਰੇ ॥ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤਿ ਸਭਿ ਥੋਕ ਉਬਾਰੇ, ਗੁਰ
ਕਾ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੇ ॥ ਰਹਾਉ ॥’’ (ਮ: ੫/੬੨੫) ਭਾਵ ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਵੀਚਾਰ
ਕੇ, ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਮਾ (ਅਪਣਾ) ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਤਮਿਕ ਗੁਣ (ਸਤ, ਸੰਤੋਖ, ਦਇਆ, ਧਰਮ ਤੇ ਧੀਰਜ) ਨੂੰ
ਵਿਕਾਰਾਂ (ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ ਤੇ ਅਹੰਕਾਰ) ਦੇ ਢਹੇ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਚਾ ਲਿਆ (ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ)
ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਆਤਮਿਕ ਸੁਖ, ਆਨੰਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।) (ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ)
‘ਭਾਈ ਦਰਸਨ ਸਿੰਘ ਜੀ’ ਦੁਆਰਾ (ਸਰੀਰਕ ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ)
ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਦੂਸਰਾ ਸ਼ਬਦ ਸੀ : ‘‘ਕਰਿ ਇਸਨਾਨੁ ਸਿਮਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨਾ, ਮਨ ਤਨ ਭਏ
ਅਰੋਗਾ ॥ ਕੋਟਿ ਬਿਘਨ ਲਾਥੇ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾ, ਪ੍ਰਗਟੇ ਭਲੇ ਸੰਜੋਗਾ ॥੧॥’’ (ਮ: ੫/੬੧੧) ਇਸ ਸ਼ਬਦ
ਨੂੰ ਅਗਰ ਸਰੀਰਕ ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ, ਕੀ ਸਰੀਰਕ
ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ‘‘ਮਨ ਤਨ ਭਏ ਅਰੋਗਾ ॥’’ ਭਾਵ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ, ਆਪ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਬੁਖ਼ਾਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੁਰਘਟਨਾ ਸਮੇਂ ਮੈਡੀਕਲ ਮਦਦ ਨਾ ਲੈਣ ਦੀ ਬਜਾਏ
ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਵਾਕ ਦੇ ਅਰਥ ਬਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਹੇ ਭਾਈ ! ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ) ਇਸ਼ਨਾਨ
ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ, ਮਨ ਤੇ ਤਨ ਤੋਂ ਤੰਦਰੁਸਤ (ਆਲਸ ਮੁਕਤ) ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,
ਨਰੋਏ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਘਟਤ (ਵਾਪਰਨ) ਵਾਲੀਆਂ ਕ੍ਰੋੜਾਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਰੱਬੀ ਸ਼ਰਨ
’ਚ ਬੈਠਣ ਨਾਲ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਮਿਲਾਪ ਵਾਲੇ ਚੰਗੇ ਭਾਗ ਜਾਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।’
(ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ)
ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ‘ਰਹਾਉ’ ਬੰਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ‘ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਸਾਰ’
ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ: ‘‘ਪ੍ਰਭ ਬਾਣੀ ਸਬਦੁ ਸੁਭਾਖਿਆ ॥ ਗਾਵਹੁ, ਸੁਣਹੁ, ਪੜਹੁ, ਨਿਤ ਭਾਈ! ਗੁਰ
ਪੂਰੈ ਤੂ ਰਾਖਿਆ ॥ ਰਹਾਉ ॥’’ (ਮ: ੫/੬੧੧) ਭਾਵ ਹੇ ਭਾਈ! ਰੱਬੀ ਬਾਣੀ (ਗੁਰੂ) ਸ਼ਬਦ ਤੁਹਾਡੇ
ਲਈ ਸੁਨਹਿਰਾ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਤਾ-ਪ੍ਰਤੀ ਗਾਵੋ, ਸੁਣੋ ਤੇ ਪੜ੍ਹੋ। ਪੂਰਨ (ਅਭੁੱਲ)
ਗੁਰੂ ਨੇ ਇਸ ਬਾਣੀ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਤੈਨੂੰ ਤਮਾਮ ਸਮਾਜਿਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਪਾਸੋਂ ਰੱਖਣਾ ਹੈ, ਬਚਾਉਣਾ
ਹੈ। (ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ)
ਉਕਤ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪਦ ਅਰਥਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸ
ਸ਼ਬਦ ਦੁਆਰਾ ਸਰੀਰਕ ਪਵਿੱਤ੍ਰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ?
ਦਰਅਸਲ, ਡੇਰੇਵਾਦੀ ‘ਰੰਧਾਵਾ’ ਸੋਚ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ (ਪ੍ਰਾਣੀ
ਮਾਤ੍ਰ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਹਿਤ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ) ਦਰਜ ਅਨਮਤ (ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ) ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ
ਅਸਮਰਥ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅਨਮਤ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ’ਤੇ ਨਕਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ:
‘‘ਪੰਡਿਤ ਮੁਲਾਂ, ਜੋ ਲਿਖਿ ਦੀਆ ॥ ਛਾਡਿ ਚਲੇ ਹਮ, ਕਛੂ ਨ ਲੀਆ ॥’’ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੧੧੫੯) ਜਿਸ
ਨੂੰ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨਿਰਮਲ (ਅਨੋਖਾ) ਪੰਥ ਕਹਿ ਕੇ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ: ‘‘ਮਾਰਿਆ ਸਿਕਾ
ਜਗਤ੍ਰਿ ਵਿਚਿ, ਨਾਨਕ! ਨਿਰਮਲ ਪੰਥ ਚਲਾਇਆ।’’ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ (ਵਾਰ ੧ ਪਉੜੀ ੪੫)
ਪਰ ਡੇਰੇਵਾਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਇਤਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਣ ਪਿਛੇ ਕੀ
ਕਾਰਨ ਹੈ? ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ‘ਟਕਸਾਲੀ’ ਮਰਯਾਦਾ ਹੈ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਪਾਠ
ਦਰਪਣ’, ਜੋ ‘ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਪੰਥ ਰਤਨ ਵਿੱਦਿਆ ਮਾਰਤੰਡ, ਸੱਚਖੰਡ ਵਾਸੀ ਸੰਤ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ
ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ’ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ਤੇ ‘ਦਾਸਨਿ ਦਾਸ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਦਮਦਮੀ
ਟਕਸਾਲ, ਜਥਾ ਭਿੰਡਰਾਂ, ਮਹਿਤਾ’ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ
ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਕੁ (ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ ਸਮੇਤ) ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:
(1) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 11- ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਸ੍ਰੀ ਰਾਮਚੰਦ੍ਰ ਜੀ ਦੀ
ਵੰਸ਼ (ਬੇਦੀ) ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ।
(2) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 12- ਲਛਮਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਤੱਖ ਤੋਂ ਤੇਹਣ ਵੰਸ਼ ਚਲੀ, ਜਿਸ
ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ।
(3) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 13- ਸ੍ਰੀ ਰਾਮਚੰਦ੍ਰ ਜੀ ਦੇ ਭਾਈ ਭਰਥ ਦੇ ਪੁੱਤਰ
ਭੱਲਣ ਤੋਂ ‘ਭੱਲੇ ’ ਵੰਸ਼ ਚਲੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ।
(4) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 14- ਸ੍ਰੀ ਰਾਮਚੰਦ੍ਰ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਲਊ ਤੋਂ
‘ਸੋਢ ’ ਵੰਸ਼ ਚਲੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ।
(5) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 21- ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਜੀ,
‘ਲਊ’ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਸਨ, ਭਾਈ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਗਤ ਧੰਨੇ ਜੀ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਸਨ, ਭਾਈ ਹਿੰਮਤ ਸਿੰਘ ਜੀ
ਵਿਸ਼ਨੂੰ (ਚਤੁਰਭੁਜੀ) ਨੂੰ ਪਕੜਨ ਵਾਲੇ ਫੰਧਕ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਸਨ, ਭਾਈ ਮੋਹਕਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸ੍ਰੀ ਨਾਮਦੇਵ
ਜੀ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਸਨ ਤੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਸਨ।
(ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਉਕਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਭਗਤਾਂ ਜਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨਾਲ ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ
ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਵੀ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਜਾਤ
ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਕੀ ਇਹ ਤਮਾਮ ਭਗਤ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਵੀ ਉਸੇ ਜਾਤ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ
ਰਹੇ ? ਇਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਦੀ ਸੋਚ ਇਸ ਨੂੰ ਕਦਾਚਿਤ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ।)
(6) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 58- ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਛਹਿਰਾ ਦੀ ਸਭ
ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਰਹਿਤ ਹਨੂੰਮਾਨ ਨੇ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।
ਅਗਰ ਕਛਹਿਰਾ ਬਦਲਣ ਸਮੇਂ ਦੋਵੇਂ ਪੌਂਹਚੇ ਲਹਿ ਜਾਣ ਤਾਂ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ
ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਪੰਜ ‘ਜਪੁ’ ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਸਜਾ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇ। ਇਸ (ਭਿਅੰਕਰ)
ਗ਼ਲਤੀ ਬਦਲੇ ਇਕੱਲਾ ਸਿੱਖ ਅਰਦਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਬਲਕਿ ਪੰਜ ਸਿੱਖ ਹੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
(ਨੋਟ: ਪੰਜਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਉਕਤ ਗ਼ਲਤੀ ਬਾਰੇ ਕੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਇਹ
ਨਿਰਣਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ 5 ‘ਜਪੁ’ ਪਾਠ ਕਰਵਾਉਣੇ ਹਨ ਫਿਰ ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੀ
ਹੋਂਦ (ਗਿਣਤੀ) ਕੀ ਮਾਇਨਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ?)
(7) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 62- ਜੋ ਤੰਮਾਕੂ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਬ੍ਰਹਮਣ ਦਾਨ ਲੈਂਦਾ ਹੈ
ਓਹ ਸੂਰ ਬਣ ਕੇ ਵਿਸ਼ਟਾ ਖਾਂਦਾ ਹੈ।
(ਨੋਟ: ਕੀ ਇਹ ਮਰਯਾਦਾ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਲਈ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ ਜਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ
ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਹੈ ?)
(8) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 63- ‘‘ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ, ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥’’
ਭਾਵ ਜਿਵੇਂ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਪਿੱਛੋਂ ਮਹਾਵਾਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇੰਨੀ
ਗਲੀਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਚੌਂਕੇ (ਰਸੋਈ-ਘਰ) ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਵੜ ਸਕਦੀ।
(9) ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 9- ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਮੁਖੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਬੇਨਤੀ
’ਤੇ ਕਲਗੀਧਰ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਨੇ 48 ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਉਚਾਰਨ ਤੇ ਸਮੁੱਚਾ
ਅਰਥ-ਬੋਧ ਕਰਵਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸ਼ੁੱਧ ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ (ਸਰਲ) ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਵਿੱਚੋਂ 46 ਸਿੰਘ ਤਾਂ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਬੋਧ’ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਬਿਦੇਹ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਆਤਮਿਕ ਅਨੰਦ
ਮਾਨਣ ਲੱਗ ਗਏ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੋਵਾਂ (‘ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ’ ਅਤੇ ‘ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ’ )
ਨੂੰ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਸੰਥਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ‘ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ’ ਚਲਾ ਕੇ
ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬਖ਼ਸ਼ੀ।
(ਨੋਟ: ਉਪਰੋਕਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਮਾਮ ਵੀਚਾਰ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ
ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਗੁਰਮਤਿ ਅਤੇ ਅਨਮਤ (ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ) ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਕ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ
ਜਦਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ, ਇਸ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ
ਬੋਧ’ ਸਿੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸੀਨਾ-ਬਸੀਨਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਾਪੁਰਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਭਾਲੀ ਗਈ
‘ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਕਰਮਾ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ
ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮਰਦ, ਔਰਤ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਹੀ ਬੈਠੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਔਰਤ
ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਮੰਗੇ ਗਏ ਪੰਜ ਸੀਸ ਲੈਣ ਸਮੇਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਆਈ, ਡੇਰੇਦਾਰਾਂ ਵਾਲੀ ਸੋਚ ਦਾ
ਇਹ ਪ੍ਰਚਾਰ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਆਮ ਕਰਦਾ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੈ ਉਹ ਵਿੱਦਿਆ, ਜੋ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਬੰਸ ਦਾਨੀ ਨੇ ਕੇਵਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ
ਤੋਂ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਤੁਹਾਡੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਬੋਧ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ
ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ, ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਆਦਿ ਦੀ
ਮਦਦ ਕਿਉਂ ਲੈਂਦੇ ਹੋ?)
ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਗੁਰੂ ਪੰਥ ਦਾ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ
ਤਮਾਮ ਗੁਰੂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਉਚਿਤ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਮਨਮਤ ਰੂਪੀ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ
ਰੰਧਾਵਾ ਸੋਚ’ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡੇਰੇਦਾਰ, ਬਾਬਾ ਰਾਮਰਾਇ ਵਾਙ ਗੁਰੂ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ
ਵਿਗਾੜਨ ਕਾਰਨ ਜਿੰਨੇ ਦੋਸ਼ੀ ਹਨ, ਉਤਨੇ ਹੀ ਉਹ ਤਮਾਮ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਵੀ ਬਰਾਬਰ
ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’ ਦਾ ਨਿਰਾਦਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ
ਮਨਮਤੀ ਵੀਚਾਰ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਰੱਖਣ (ਪਰੋਸਣ) ਲਈ ਸਮਾਂ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ
ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਟੇਜਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ
ਕਾਰਨ ਹੀ ਸਰੀ (ਕੈਨੇਡਾ) ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਰਗੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ’ਚ ਉੱਨਤੀ (ਵਾਧਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ,
ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਨਾ-ਪੱਖੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਾਗਰੂਕ
ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਇਹ ਉੱਦਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਤੋਂ
ਸਮੂਹ ਸੰਗਤਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ (ਵਾਤਾਵਰਨ) ਤਿਆਰ ਕਰਨ, ਤਾਂ
ਜੋ ਹਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ’ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਯਤਨ ਕਰੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ
ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਸਰਲਤਾ, ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਤੇ ਆਪਸੀ ਵੀਚਾਰਕ ਤਾਲਮੇਲ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਸਰੀ (ਕੈਨੇਡਾ) ਦੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ‘ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ’ ਜੀ
ਪਾਸੋਂ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਬਾਕੀ 4 ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਵੀਚਾਰਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
07/07/15) ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ/ਡਾ: ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸਿੰਗਾਪੁਰ
“ਅਵਾਟ” - ਗੁਰੂ ਦੀ ਗਿਆਨ-ਚੇਤਨਤਾ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕਦਮ
ਹਰ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ, ਮੈਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਈ-ਮੇਲ ਵਿਚੋਂ, ਹੋਰ
ਸਾਰੀਆਂ ਮੇਲਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ,
A Word A Thought
(ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ) ਨਾਂ ਦੀ ਈ-ਮੇਲ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ।
ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਖੈਨ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਸਿੱਖੀ-ਉਪਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਲਈ, ਮੈਂ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ
ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ। ਪੂਰੀ ਮੇਲ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ, ਮੈਨੂੰ ਪੰਜਾਂ ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ
ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ। ਪਰ ਮੇਲ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਵਿਆਖਿਆ, ਮਿਸਾਲਾਂ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ
ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਹਨਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ
ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਹਜਾਰਾਂ ਹੋਰ ਪਾਠਕਾਂ ਵਾਂਗ,
A Word A
Thought (ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ)
, ਜੋ ਕਿ
AWAT (ਅਵਾਟ) ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਵੀ
ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੀ ਈ-ਮੇਲ ਮੇਰੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਫ੍ਰੀ ਸੇਵਾ,
ਸ਼ਬਦ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ ਜੂਨ 2014 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਇੱਕ ਧਾਰਮਕ ਅਤੇ
ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਉਦੇਸ਼, ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ,
ਜੋ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੇ, ਉਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੇ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਉਸ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰੇ।
AWAT
(ਅਵਾਟ) ਦੀ
ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਈ-ਮੇਲ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ
ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਈ-ਮੇਲ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ
ਇੱਕ ਤੁਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਥੱਲੇ ਸਰਲ-ਅਰਥ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਦਿਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝਣ
ਲਈ, ਤੁਕ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਲੋਂ ਅਰਾਮ ਨਾਲ
ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਡੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਸੋਚਣ
ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸੇਵਾ ਸਾਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ
ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸਾਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਅਮਲੀ
ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
AWAT
(ਅਵਾਟ) ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ
ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੂਹਾਨੀ ਸਿੱਖਿਆ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੋਂ ਪੈਦਾ
ਹੋਈ। ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਇਹ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਸਾਡੀ ਕੌਮ ਦਾ ਧਿਆਨ ਅੱਜ ਗੁਰਮਤ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਿੰਤਨ
ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ, ‘ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਰੂਪ
ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮ-ਗਿਆਨ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਪਰ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸਦੀਵੀ ਗੁਰੂ ਦਾ ਦਰਜਾ
ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ, ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਪਨਾਉਣ
ਦੀ ਲੋੜ ਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਤੱਤ-ਸਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਉਸ
ਵਿੱਚ ਚੁੱਭੀ ਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।’
ਇਸ ਲਈ, ਉਦੇਸ਼ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ
ਜਾਵੇ। ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿ ਇਸ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਤੋਂ
ਜਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਲਈ, ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤੁੱਕ ਦਾ ਫਾਰਮੈਟ ਰਖਿਆ ਗਿਆ,
ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੁਨੇਹੇ ਦੇ ਨਾਲ।
ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ
AWAT
(ਅਵਾਟ) ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਸੰਸਾਰ ਵਿਚਲੇ ਵਡੇਰੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ
ਨੂੰ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਰਖਦੇ ਹੋਏ, ਅੰਗਰੇਜੀ ਰੱਖੀ ਗਈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ
ਇੱਕ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਧੀਆ ਇਹੀ ਸੀ, ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ਉਹ ਰੱਖੀ ਜਾਏ, ਜੋ ਜਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੜ੍ਹੀ
ਜਾ ਸਕੇ। ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ, ਇਸ ਈ-ਮੇਲ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ
ਭਾਸਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ।
ਪੜਾਅ ਦਰ ਪੜਾਅ, ਇਹ
ਈ-ਮੇਲ ਸੇਵਾ ਫੈਲਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ,
ਕਨੇਡਾ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 28 ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾ ਦੇ ਪਾਠਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਨਿਸ਼ਕਾਮ
ਸੇਵਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਟੀਮ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲਿਖਤ, ਮੀਡੀਆ, ਪ੍ਰਚਾਰ, ਆਈ. ਟੀ.
ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ, ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਵਾਹ
ਵਾਹ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ,
AWAT
(ਅਵਾਟ) ਟੀਮ ਹਾਲੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੀ
ਅਤੇ ਇਸ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਵਾਂ ਤਕ ਲੈ ਜਾਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ
ਵਿੱਚ ਟੀਮ, ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚੋਂ ਹੋਰ ਬਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ
ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਥੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚਾਰ-ਅੰਸ਼ਾ ਦਾ ਸੰਕਲਨ ਕਰਕੇ,
ਕਿਤਾਬੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਬਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਨਲਈਨ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਅਤੇ ਕੋਰਸਜ਼ ਆਦਿ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਵੀ
ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸ ਈ-ਮੇਲ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ:
http://awordathought.com/
ਸ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ
ਇਕ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਨਿਊਜ਼ ਸਰਵਿਸ ਦੇ ਐਡੀਟਰ
07/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ ..ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਾ
07/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਨਿਰਗੁਣ-ਸਰਗੁਣ ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
06/07/15) ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਿੱਡਨੀ, ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ)
ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਖ਼ਾਲਸਾ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਜੀਓ, ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ … … ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਅਗਿਆਤ ਲੇਖਕ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ
ਨੂੰ ਦੁੱਬਧਾ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਦੇਖੋ “ਗੁਰ ਬਿਲਾਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ੬” ਕਿੰਨਾ ਅਜ਼ੀਬ ਲਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਤਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣਤਾ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਦੇਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੋਈ ਅਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਤਖ਼ਤ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਦੇ ਉੱਪਰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਆਪ ਨਹੀਂ ਬੈਠਦਾ ਸਗੋਂ ਗੋਲਕ ਦੇ ਤਨਖਾਹਦਾਰ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹੁਕਮਨਾਮੇ ਭੇਜਦੇ ਹਨ? ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ/ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਸਾਨੂੰ ਸੱਭ ਨੂੰ ਸੁਮਤਿ ਬਖਸ਼ੇ!
06/07/15) ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਸ.ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ ਜੀ, ਇਸ
ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਡਾ. ਇਕ਼ਬਾਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਾ’ ਪੜ੍ਹ
ਲਵੋ । ਇਸ ਵਿੱਚੋ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਸਬੰਧੀ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਜਾਏਗੀ।ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ,‘ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ’
06/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਨਾਮ
ਰਹੇ ਯਾਦ ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
06/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਸੰਪਾਦਕ ਜੀ,
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ॥
ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਜੀ ਦੇ ਲੇਖ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਪਹਿਰੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੰਗੇ ਲੱਗੇ, ਜੋ ਪਾਠਕਾਂ
ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ :
ਸਮੀਖਿਆ
ਸਿਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਹਰੇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਮੌਕੇ
ਉੱਤੇ ਅਰਦਾਸ ਦੀ ਰਸਮ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਕੁੱਝ ਸਮਾਜਿਕ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅਰਦਾਸ ਰਾਹੀਂ ਧਾਰਮਿਕ
ਰੰਗਤ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਰਮ-ਕਾਂਡਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਕੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ
ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਦਾ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਨਹੀਂ ਅਤੇ
ਬੋਲੀ ਜਾ ਰਹੀ ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਚਲਦਾ ਕਿ ਅਰਦਾਸ
ਪ੍ਰਭੂ-ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਅੱਗੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਅੱਗੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਇਸ਼ਟ
ਅੱਗੇ। ਹੁਣ, ਜੇਕਰ ਅਰਦਾਸ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਅੱਗੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼
ਸਮਾਗਮ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਧੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ
ਪ੍ਰਭੂ-ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਤਾਂ ਹਰ ਵਕਤ ਅਤੇ ਹਰ ਥਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ਹਿਤ ਕਿਸੇ ਤੇ
ਕੋਈ ਨੇਮ-ਬੱਧ ਵਿਧੀ ਨਹੀਂ ਠੋਸੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਅਰਦਾਸ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’
ਅੱਗੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਗ੍ਰੰਥ
ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸੋਮਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗਿਆਨ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਸਮਝ
ਕੇ ਹੀ ਪਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਹੀ ਹੈ
ਪਰੰਤੂ ਕਿਸੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਮੰਗ ਲਈ ਉਸ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨਾ ਵਾਜਬ ਨਹੀਂ। ਗੁਰਮੱਤ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਦੇਖੀਏ
ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਵੱਲੋਂ ਬਖਸ਼ੀ
ਗਈ ਮਨੁੱਖੀ ਜੂਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਰਾਹੀਂ ਪਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹੋਰ ਸੁੱਖਾਂ ਲਈ ਉਸ
ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਹੀ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਕਈ ਥਾਈਂ ਹਵਾਲੇ ਅੰਕਿਤ
ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਿਤ ਰੂਪ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਬਹੁਤੀ
ਵਾਰੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਅਰਦਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਸਮੂਹਿਕ ਉਚਾਰਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ
ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ: ਤੂ ਠਾਕੁਰੁ ਤੁਮ ਪਹਿ
ਅਰਦਾਸਿ॥ ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤੇਰੀ ਰਾਸਿ॥ (ਪੰਨਾ 268)
ਸਮੀਖਿਆ
“ੴ” ਸ਼ਬਦ-ਰੂਪ ‘ਜਪੁ ਬਾਣੀ’ ਦੇ ਐਨ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ
ਅਤੇ ‘ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹ’ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਰਚਲਤ ਸੁਆਗਤ-ਸੂਚਕ ਜਾਂ ਸਮਾਪਤੀ-ਸੂਚਕ ਬੋਲੇ ਦਾ
ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ‘ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ’ ਅਤੇ ‘ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ, ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 10’
ਵਾਲੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ‘ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 10’ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ
‘ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ’ ਪਰੰਤੂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਕਿਸੇ ‘ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ’
ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਜਿਸ ‘ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ’ ਦੀ ਗੱਲ
ਇੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਉਹ ਅਖੌਤੀ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ `ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ’ ਦਾ
ਆਰੰਭਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਨਹੀਂ। ਅਜ
ਸੁਹਿਰਦ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਅਖੌਤੀ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’
ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਚਨਾ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ (ਇਕ ਸੁਹਿਰਦ
ਸੱਜਣ ਨੇ ਤਾਂ ਅਖੌਤੀ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਕ੍ਰਿਤ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲਈ
ਚਿਰੋਕਣੀ ਪੰਜ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਇਨਾਮ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ
ਹਾਲੇ ਤਕ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਨਿੱਤਰਿਆ)। ਫਿਰ ਵੀ ਸਿਖ ਸੱਜਣ ਆਪਣੀ ਅਰਦਾਸ-ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਐਡਾ ਵੱਡਾ ਝੂਠ
ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ‘ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ’ ਕਹਿਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਵੀ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਚੱਲਿਆ
ਲਗਦਾ ਹੈ। ਅਰਦਾਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਦਸ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੂੰ ਦਸ ‘ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ’ ਕਰਕੇ ਪੇਸ਼
ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਂਜ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਆਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਚਰਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ
ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ‘ਬਾਦਸ਼ਾਹ’ ਜਾਂ ‘ਅਵਤਾਰ/ਪੈਗੰਬਰ’ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਕਿਆਸਿਆ।
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ‘ਗੁਰੂ’ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਹਾਇਆ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ, ਸਿਖਿਅਕ,
ਵਿਸ਼ਾ-ਮਾਹਿਰ, ਰਾਹ-ਦਿਸੇਰਾ ਜਾਂ ਰਹਿਬਰ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕਹਿ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ
ਹਰਜ਼ ਨਹੀਂ। ਪਰੰਤੂ ਸਿਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੂੰ
ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੂੰ ‘ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਵਰਗਾ ਘੁਮੰਡ-ਸੂਚਕ ਅਤੇ ਦੁਨਿਆਵੀ
ਅਹੁਦਾ ਦੇਣਾ ਸ਼ੋਭਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।
ਸਮੀਖਿਆ
ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਆਏ ਸ਼ਬਦ ‘ਭਗਉਤੀ’ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਝੰਮੇਲਾ
ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਆ ਰਿਹਾ ਸ਼ਬਦ ‘ਭਗਉਤੀ’ ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਵਾਸਤੇ ਵਰਤਿਆ
ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ
ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਉਪਾਸ਼ਕ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਸਿਖ ਗੁਰੂ
ਸਾਹਿਬਾਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਮੱਤ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਨਿਰੰਕਾਰ
ਪ੍ਰਭੂ-ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ, ਅਵਤਾਰ-ਪੈਗੰਬਰ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ
ਗੁਰੂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਇਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇੱਕ ਸਬੂਤ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ
`ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ’ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਜਿਹੀ ਰਚਨਾ ਕਿਵੇਂ
ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਸਨ ਜੋ ਗੁਰਮੱਤ ਦੇ ਵਿਪਰੀਤ ਜਾਂਦੀ ਹੋਵੇ। ਆਲੋਚਨਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕਈ ਸੱਜਣ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ
‘ਭਗਉਤੀ’ ਦੇ ਅਰਥ ‘ਖੜਗ’, ‘ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ’ ਜਾਂ ‘ਮਹਾਂਕਾਲ’ ਵਜੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਉਹ
ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਝੁਠਲਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਕਿ ਅਖੌਤੀ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ
ਸ਼ਬਦਾਂ `ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ’ ਅਤੇ ਇਸ ਅਧਿਆਇ ਦੇ ਐਨ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ’
ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਅਤੇ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ‘ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ’ ਅਤੇ `ਚੰਡੀ’
ਭਾਵ ਦੁਰਗਾ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹਸਤੀ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ (ਸਮੁੱਚੇ ਅਧਿਆਇ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਕਿਰਦਾਰ ‘ਦੁਰਗਾ’ ਹੀ ਹੈ)।
ਅਰਦਾਸ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ‘ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ’ ਕਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦੁਰਗਾ
ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਧਿਆ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਜਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨੌਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਨਾਮ ਇੱਥੇ
ਲਏ ਗਏ ਹਨ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਨਾਮ ਸਤਿਕਾਰ ਸਹਿਤ ਨਹੀਂ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੂੰ
ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਅਵਤਾਰਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦਾ
ਸਥਾਨ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੇਠਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਦਾਸ-ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ
ਸ਼ਾਮਲ ਸਿਖ ਸੱਜਣ ਇਸ ਸਾਰੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਕੇ ਅਤੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪਰਵਾਨਗੀ ਦਿੰਦੇ ਆ
ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਤਿਕਾਰ ਸਹਿਤ, ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
05/07/15) ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ ਦੇ ਪਾਠਕੋ, ਇਕ ਪਾਠਕ, ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕਸੇਲ
05/07/15) ਗਿ: ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਸਤਿਕਾਰ ਜੋਗ ਸ੍ਰ: ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਜੀਉ “ਜੂਠੇ ਜੂਠਾ ਮੁਖਿ ਵਸੈ…” ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
05/07/15) ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰੈਂਮਪਟਨ
ਮਃ
੧ ॥ ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥ ਜੂਠੇ ਜੂਠਾ ਮੁਖਿ ਵਸੈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥ ਸੂਚੇ
ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਹਿ ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ ॥ ਸੂਚੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥੨॥ {ਪੰਨਾ 472} “ਸਿਰਨਾਵਣੀ” ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਤ੍ਰੀ ਦੇ
ਮਹਾਵਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਇਸਤ੍ਰੀ ਸੁਚੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਕਿੳਂਕਿ ਮਹਾਵਾਰੀ ਆਉਣ ਨਾਲ ਉਹ
ਭਿੱਟੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ। ਪਰ ਜਿਹੜਾ ਮਲ ਇਸਤ੍ਰੀ ਦੇ ਹੇਠੌਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਲੀਨਤਾ, ਝੂਠੇ ਮਨੁਖ
ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਵਸਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹੋ ਯਾਦ ਰਹਿ ਜਾਏ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਨੂੰ
ਕੀਹ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਤਾ ਸਾਡੇ ਵਾਸਤੇ ਝੂਠ ਬੋਲਣਾ ਜਰੂਰ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ
05/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਕੁਦਰਤ
ਤੇਰੀ ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
03/07/15) ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਕੰਧਾਲਵੀ
ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਪੁਰੇਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀਓ, ਦਾਸਰਾ
03/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਦਿਲ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦੁਖਾਵਾਂ,
ਏਨੀ ਬੁੱਧ ਦੇ ਦੇ ਦਾਤਿਆ।
ਹਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਨਰਮੀ ਵਰਤਣ ਦੀਆਂ ਹਦਇਤਾਂ ਹਿੰਦੂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਅਤਿਵਾਦ (ਨੋਟ:- ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਪੰਜਾਬ
ਟਾਈਮਜ਼ ਵਿਚੋਂ ਲਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਛਪ ਚੁੱਕੀ ਹੈ)
01/07/15) ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਟੋਰਾਂਟੋ
ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ
ਮਃ ੧॥
ਜਿਉ
ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ॥
ਜੂਠੇ
ਜੂਠਾ ਮੁਖਿ ਵਸੈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ॥
ਸੂਚੇ
ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਹਿ ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ॥
ਸੂਚੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ॥ ੨॥
ਪਦ ਅਰਥ: - ਜਿਉ – ਜਿਵੇਂ, ਕਿਵੇਂ। ਜੋਰੂ – ਇਸਤ੍ਰੀ। ਸਿਰਨਾਵਣੀ –
ਮਹਾਵਾਰੀ, ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਪਵਿੱਤਰ ਕ੍ਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਝੂਠੇ, ਕਪਟੀ, ਫਰੇਬੀ, ਸੱਚ ਤੋਂ ਭਟਕੇ ਹੋਇ
ਲੋਕ ਅਪਵਿੱਤਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ – ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਪਵਿੱਤਰ ਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਾਰ
ਆਉਣ ਨੂੰ। ਜੂਠੇ ਜੂਠਾ – ਜੂਠੇ, ਝੂਠੇ, ਫਰੇਬੀ, ਕਪਟੀ। ਮੁਖਿ ਵਸੈ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਦੇ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਜੂਠ ਵੱਸਦੀ ਹੈ। ਨਿਤੁ ਨਿਤੁ – ਹਮੇਸਾਂ, ਹਰ ਵਕਤ। ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ
– ਭਟਕੇ ਹੋਇ ਕਪਟੀ ਮਨੁੱਖ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੋਈ ਦੀਨ ਮਜਬ ਨਹੀਂ। ਸੂਚੇ ਇਹ ਨ ਆਖੀਅਹਿ
– ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇ ਨਹੀਂ ਆਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ – ਜੋ ਪਿੰਡਾ ਧੋ ਕੇ
ਬਹਨਿ ਭਾਵ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁੱਚਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਸੂਚੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ – ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ
ਸੁਚੇ ਤਾਂ ਦਰਅਸਲ ਉਹ ਹਨ। ਜਿਨ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਅੰਦਰ ਸਰਬਵਿਆਪਕ
ਸੱਚ ਵੱਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੋਇ – ਸਰਬਵਿਆਪਕ ਸੱਚ।
ਅਰਥ: - ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਹੜੇ ਆਪ ਝੂਠੇ, ਜੂਠੇ, ਫਰੇਬੀ, ਕਪਟੀ ਅਤੇ ਭਟਕੇ ਹੋਇ ਮਨੁੱਖ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਦੇ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਨਿਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜੂਠ ਵੱਸਦੀ ਹੈ ਭਾਵ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੋਈ ਦੀਨ ਮਜਬ ਨਹੀਂ
ਹੈ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਇਸਤ੍ਰੀ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਾਰ ਆਉਣ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ? ਅਜਿਹੇ
ਫਰੇਬੀ ਲੋਕ ਜੋ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡਾ ਧੋਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੂਚੇ/ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਇਸਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਅਪਵਿੱਤਰ
ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇ ਨਹੀਂ ਆਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਭਾਵ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੂਠੇ, ਝੂਠੇ, ਫਰੇਬੀ ਅਤੇ
ਕਪਟੀ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ ਸੁੱਚੇ/ਪਵਿੱਤਰ ਤਾਂ ਦਰਅਸਲ ਉਹ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ
ਅੰਦਰ ਸਰਬਵਿਆਪਕ ਸੱਚ
(universal truth)
ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਭਾਵ ਜੋ ਸਰਬਵਿਆਪਕ ਸੱਚ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ ਦੇ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਖਰੜੇ ਵਿੱਚੋਂ।
ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਟੌਰਾਂਟੋਂ।
ਸੰਪਾਦਕੀ ਨੋਟ
ਅੱਜ ਇੱਕ
ਜੁਲਾਈ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਅੱਜ ਤੋਂ ਦੁਬਾਰਾ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੱਲ
ਸ: ਗਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਿਊਯਾਰਕ ਤੋਂ ਫੂਨ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸੁਨੇਹਾ (ਮੈੱਸਜ਼) ਛੱਡਿਆ ਸੀ। ਉਹਨਾ ਨੇ
ਸ਼ਾਇਦ ਸਮਝਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕੱਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੁਲਾਈ ਹੈ ਕਿਤੇ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰਨ ਦਾ ਚੇਤਾ ਹੀ ਨਾ ਭੁੱਲ
ਜਾਵੇ। ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਦੇ ਪਾਠਕ/ਲੇਖਕ ਜੀਓ ਨਾ ਤਾਂ ਪਹਿਲੀ ਜਲਾਈ ਦਾ ਚੇਤਾ ਭੁੱਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ
ਕੋਈ ਮੈਂ ਬਹੁਤਾ ਵਿਹਲਾ ਰਹਿ ਕੇ ਅਰਾਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ
ਕਿ ਮਾਈਕਰੋਸੌਫਟ ਨੇ ਕਾਫੀ ਸਮਾ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿੰਡੋ ਐਕਸ-ਪੀ ਦੀ ਸਪੋਰਟ ਕਰਨੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ
ਮੈਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਹੀ ਵਰਤਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵਿੰਡੋ ਸੈਵਨ ਮੈਂ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਖਰੀਦ ਕੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਸੀ
ਪਰ ਉਹ ਪਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਉਣ ਨਾਲ ਕਈ ਦਿਨ ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਪੈਣਾ ਸੀ।
ਉਂਜ ਵਿੰਡੋ ਪਉਣੀ ਤਾਂ ਕੁੱਝ ਘੰਟੇ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈੱਟ ਅੱਪ
ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਰਤਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪਉਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਸਮੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕਰ ਕੋਈ
ਤਕਨੀਕੀ ਸਮੱਸਿਆ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਕਾਫੀ ਸਮਾ ਲਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਵੀ ਤਕਰੀਬਨ ਦੋ ਕੁ
ਹਫਤੇ ਇਸੇ ਵਿੱਚ ਲੰਘ ਗਏ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਐਕਸ-ਪੀ ਤੋਂ ਸੈਵਨ ਅੱਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ
ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਫਾਈਲ ਮੌਡੀਫਾਈ ਕਰਕੇ ਸੇਵ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੀ। ਦੋ ਕੁ ਦਿਨ ਇਸ
ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਲੱਗਿਆ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਪੂਰਾ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ
ਫਾਰਮੇਟ ਕਰਕੇ ਕਲੀਨ ਇਨਸਟਾਲ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ
ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਪਾਠਕਾਂ/ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਈਮੇਲਾਂ ਆਈਆਂ ਸਨ। ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤਾਂ ਕੀਤੀ ਸੀ
ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਨਾ ਭੀ ਸਾਂਭੀ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਲਈ ਖਿਮਾ ਦਾ ਜਾਚਕ ਹਾਂ। ਜੇ ਕਰ ਕਿਸੇ
ਪਾਠਕ/ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਛਪਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਲਿਖਤ ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਹ ਇੱਥੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ
ਲਿਖਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਤਬਦੀਲੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬੋਰਡ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਲਾਹਕਾਰ ਬੋਰਡ ਦੇ ਨਾਮ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇੱਥੇ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਹਨ ਹੁਣ ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ ਲਿਖ ਕੇ ਸੰਖੇਪ
ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ:1-ਭਾਈ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ
ਟੋਰਾਂਟੋ:- ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਕਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।
ਇਹਨਾ ਦੇ ਲੇਖ ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਛਪ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਰ ਸ਼ਨਿੱਚਰਵਾਰ
ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਨ ਟੀ: ਵੀ: ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਸਾਰੇ ਕਨੇਡਾ ਵਿੱਚ
ਦੇਖਿਆ ਸੁਣਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।2-ਭਾਈ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ
ਵੈਨਕੂਵਰ:- ਇਹ ਵੈਨਕੂਵਰ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਕਾਫੀ ਸਮੇ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਆ
ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹਨਾ ਦੇ ਲੇਖ ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਛਪ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੈਡੀਓ ਅਤੇ
ਟੀ: ਵੀ: ਉਪਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹਾਲੇ ਕੁੱਝ ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹਰੀ ਸਿੰਘ
ਰੰਧਾਵੇ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।3-ਡਾ: ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਵੈਨਕੂਵਰ:- 4-ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਵੈਨਕੂਵਰ:- 5-ਡਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ
ਬਰਸਾਲ:- ਇਹ ਵੀ ਤਕਰੀਬਨ ਛੇ ਕੁ ਸਾਲ ਤੋਂ ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਤੇ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਫੇਸਬੁੱਕੀਏ
ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਹੀ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਗੇ।6- ਗੁਰਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪਾਲ:-
01/07/15) ਨਿਰਭੈ ਸਿੰਘ
ਗੁਰੂ ਸਵਾਰੇ ਸ੍ਰ: ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ
01/07/15) ਗੁਰਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪਾਲ
“ਤੁਹਾਡੀ ਸਲਾਹ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਪਰ……!” ਅਤੇ
ਜਿਗਿਆਸੂ ਪਾਠਕਾਂ/ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ‘ਸਿੱਖ ਮਾਰਗ’ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਚਲ ਰਹੀ ਸੱਚੀ ਧਰਮ-ਸ਼ਾਲ ਤੋਂ
ਵਾਂਜਿਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਗੁਨਾਹ ਤੋਂ ਵੀ ਆਪ ਬਚ ਗਏ! ਗੁਰਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪਾਲ
01/07/15) ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੋਚੈੱਸਟਰ
ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੀ
ਬਿਰਥਾ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਪਣੀ ਗੱਲ ਦਸਦਾ ਤੁਹਾਡਾ ਲੇਖ ਪੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰਾ ਵੀ
ਕੰਧ ‘ਚ ਸਿਰ ਮਾਰਨ ਨੂੰ ਦਿੱਲ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਅਖਬਾਰ ਪੜ ਲਵੋ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਟਾਈਮਜ਼-ਆਫ-ਇੰਡਿਆ,
ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਟਾਇਮਜ਼, ਡਾਨ, ਬੀਸੀਸੀ, ਸੀ ਐੱਨ ਐੱਨ, ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਆਦਿਕ, ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਔ ਹਾਏ, ਹਾਏ ਦਾ
ਰੌਲਾ ਹੀ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦਾ। ਗਊ ਰੱਖਿਅਕ, ਲੰਗੜੇ ਲੂਲੇ ਕੁੱਟੀ ਜਾਂਦੇ, ਸਤਿਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਵਾਲੇ
ਬਜੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਪਾਈ ਜਾਂਦੇ, ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਅਨਸਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਨੂੰ ਮੱਥਾ
ਟਕਾਈ ਜਾਂਦੇ, ਕੋਈ ਫੇਸਬੁੱਕ ਤੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂਵਾ-ਭੇਣਾ ਦੀ ਗਾਲਾਂ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦਾ, ਸੁੰਨੀ
ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ੀਯਾ-ਅਹਿਮਦੀਆਂ ਨੂੰ ਬਸਾਂ ‘ਚੋਂ ਲਾਹ ਕੇ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੇ, ਇਸਲਾਮਿੱਕ ਸਟੇਟ ਵਾਲੇ ਭਰੇ
ਬਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਰ ਕਲਮ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ, ਕੋਈ ਨਿਆਣਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਅੰਦਰ ਗੋਲੀ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦਾ,
ਨੀਲੇ-ਚਿੱਟੇ ਚੋਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਰੀ ਵੰਡੀ ਜਾਂਦੇ, ਕੋਈ ਬੱਚੀਆਂ ਨੂੰ ਚਲਦੀਆਂ
ਬੱਸਾਂ ‘ਚੋ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟੀ ਜਾਂਦਾ, ਕੋਈ ਅੱਗ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਸ਼ਤਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾਈ ਜਾਂਦਾ, ਕੋਈ ਕੁਝ
ਤੇ ਕੋਈ ਕੁਝ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ
01/07/15) ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਿੱਡਨੀ, ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ)
ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਖ਼ਾਲਸਾ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਿਹ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਆਪ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲ੍ਹਾ ਬਖਸ਼ੇ।
01/07/15) ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ ਵੀਰ ਜੀ ਮੈ ਸਿਰਫ ਏਨਾ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਵਾਗਾ ਕਿ ਇਹ ਸਾਈਟ ਬੰਦ ਨਹੀ ਕਰਨੀ
ਚਾਹੀਦੀ, ਅਜ ਦੇ ਸਮੇ ਵਿਚ ਸਚ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਲੋਕਾ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸਾਧਨ ਹੈ, ਮੈ ਖੁਦ
ਇਥੋ ਵਿਦਵਾਨਾ ਦੇ ਲੇਖ ਪੜ ਕੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿਖਿਆ ਹੈ!
01/07/15) ਆਈ ਐੱਸ ਧਾਲੀਵਾਲ
Veer ji , IS Dhaliwal
01/07/15) ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨਾਵਾਲੀ
Shri man ji Raghbir Singh Manawali
01/07/15) ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ
good job purewal sahib....we are agree with
you.....keep it up.....pls do not close sikhmarg....send me your ph No
pls....thks
01/07/15) ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
Dear Editor Dr Dalvinder Singh Grewal
ਕੁਦਰਤ ਤੇਰੀ ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
01/07/15) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
ਫਲਸਫਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
01/07/15) ਡਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਬਰਸਾਲ’
ਕਿਰਪਾਨ
ਤੋਂ ਗਦਾ ਤੱਕ !! ਡਾ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਬਰਸਾਲ’ (ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆਂ)
************************************************
ਇੱਕੋ-ਇੱਕ !! ਡਾ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਸਾਲ (ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆਂ)
01/07/15) ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ‘ਹਰਿਆਓ’
ਪਿਆਰ
ਦਾ ਸਫ਼ਰ - ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ‘ਹਰਿਆਓ’
01/07/15) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕੀਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਕਾਰਨ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਧਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜ਼ੀਹ ਦਿੰਦੇ
ਹਨ: ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਮਦੱਰਸਾ (ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ: ਲੁਧਿਆਣਾ ੨੯ ਜੂਨ ੨੦੧੫)
01/07/15) ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ।। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਿਹ ।। ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
01/07/15) ਜਗਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਪੰਥ
ਹਾਜ਼ਿਰ ਹੋ ||ਕਾਂਡ ੪|| ਭੁਲ ਚੂਕ ਦੀ ਖਿਮਾਂ ||
01/07/15) ਮਨਮੀਤ ਸਿੰਘ, ਕਾਨਪੁਰ
ਪਿਛਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ
ਮੁਖ੍ਯਮੰਤ੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਅਰਵਿੰਦ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਜੀ ਨੂੰ ਇਕ ਪਤਰ ਭੇਜ ਕੇ ਗੁਰਦੁਵਾਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਦੇ
ਸਾਮਨੇ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਦਾ ਨਾਮ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਸਥਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਣ ਉਨ੍ਹਾ ਦੇ
ਨਾਮ ਤੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਾਹਦੁਰ ਮਾਰਗ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਲਈ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾਲੋ ਨਾਲ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਇਸ
ਮੰਗ ਤੋ ਜਾਣੁ ਕਰਾਉਣ ਲਈ facebook
ਤੇ ਇਕ ਪੇਜ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸੰਗਤਾ ਨੇ ਭਰਵਾ
ਹੁੰਗਾਰਾ ਵੀ ਭਰਿਆ ਹੈ. ਪਿਛਲੇ 3-4 ਦਿਨਾ ਵਿਚ ਹੀ ਇਸ ਪੇਜ ਨੂੰ ਸੰਗਤਾ ਨੇ ਜੋਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ
like
ਤੇ share
ਕਰਕੇ ਸਾਲਾ ਪੁਰਾਣੀ ਆਪਣੀ ਮੰਗ ਤੋ ਜਾਣੂ ਕਰਾਉਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀ ਛਡੀ ਹੈ ਇਹ ਬੜਾ ਹੀ ਸੁਖਵਾ
ਕਾਰਜ ਹੈ ਕਿਯੋਕੀ ਇਸ ਸੜਕ ਦਾ ਹਾਲੇ ਤਕ ਕੋਈ ਨਾਮ ਨਹੀ ਹੈ ਤੇ ਏਸ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ ਵੀ
ਨਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾਹਿ ਕਿਸੇ ਸੜਕ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਨ ਦੀ ਮੰਗ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਬਸ ਲੋੜ ਹੈ
ਆਪ ਜੀ ਤੇ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਅਦਾਰੇ (website)
ਦੇ ਭਰਵੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਆਪ ਜੀ ਆਪਣੇ ਆਦਾਰੇ ਰਹੀ
social media ਵਿਚ ਇਸ ਪੇਜ ਨੂੰ
promote
ਕਰਣ ਲਈ proper reporting
ਕਰਨ ਦੀ ਖੇਚਲ ਕਰਨੀ ਜੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ
ਮੰਗ ਬਾਰੇ ਜੋਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦਸਿਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ.ਧਨਵਾਦ ਸਾਹਿਤ
{ਨੋਟ:- ਪਿਛਲੇ ਹੋਰ ਪੱਤਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਐਰੋ (ਤੀਰ) ਨੂੰ ਕਲਿਕ ਕਰੋ ਜਾਂ ਉਪਰ ਪੰਨੇ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਜੀ}
