.

ÃÄ siqgur pRsfid ..

gurmuiK kUVu n BfveI sic rqy sc Bfie .. sfkq sic n BfveI

kUVY kUVI pFie .. sic rqy gur myilaY scy sic smfie .. 3 ..

Sept: 27 1998.

ivsLf :- pMQ-ipafr dy aQfh jjLby df qrlf aqy jodVI-rUp hfVf-- (-rUp KulHI icwTI)

prm siqkfrq sLRI mfn gurcrn isMG jI tohVf pRDfn sLRomnI gurduafrf pRbMDk kmytI, aMimRqsr,

vfihgurU jI kf KLflsf . vihgurU jI kI PLqih ..

1) dfs ny imqI 2ú PLrvrI 1996 nMU afp jI dI syvf ivc iewk pwqr ilK ky, afp jI df iDafn AunHF gurmiq ivroDI kurIqIaF vwl idvfAux df Auprflf kIqf sI jo sRI drbfr sfihb qoN arMB ho ky pMQk afcrn df ihwsf bxdIaF hoeIaF pMQ leI KLqry df GiVafl bx rhIaF hn. Ausy icwTI dy nOvy pYry ivc afp jI df iDafn ajoky isMG sfihb BfeI rxjIq isMG jI dI inXukqI-cox nUM vI pMQ leI asLuwB hox dI duhfeI idMidaF qrlf ilaf sI ik ieh pdvI iksy nUM kql krn dy ienfm vjo nhIN idwqI jfxI cfhIdI sgoN pUrn qOr qy hr pwKoN Xog gurmuK ivdvfn dy hvfly kIqI jfx dI pfbMdI hoxI cfhIdI hY. keI gurU bfxI prmfxf dy aDfr qy ilKI Auh inmfxI pwqRkf sLfied qusF pVHnI hI psMd nf kIqI hovy ?

2) jd jylH ivcoN irhf ho ky sRI aMimRqsr puwjy qF qKLq nsLInI vfly kiQq smfgm qoN pihlF kYnyzf dysL dy ivktorIaf sLihr dy vsnIk BfeI buD isMG dy hwQIN, krIb 3ú gurU PLurmfnF dy aDfr qy iliKaf jodVI pwqr isMG sfihb BfeI rxjIq isMG dy krkMvlF qwk pucfieaf sI ik, Auh ies pdvI dy Xog nhIN hn . Aus pwqr dy CyvyN pYry ivc AunHF BfixaF dy vfprx df qOKlf pRgtfieaf hoieaf hY jo jQydfr jI awj vrqf rhy hn. Aucycy iDafn nfl ivcfrn df mslf hY ik, iks sLkqI ny Auh BivK bfxI ies inmfxy dfsry qoN ilKvfeI sI?

3) duhfeI hY dsLmysL jI dy nfm dI, ik AupRokq dovyN pwqr afpxy dPLqr ivcoN kZvf ky pVH lYx df smF kwZx dI Kycl Jwl lvo--

gurmiq mrXfdf aqy bcI KucI KflseI sLfn leI, bx rhy gMBIr KLqry df GiVafl ?

(A) pMQk rihq mrXfdf dIaF DwjIaF ikvyN AuzfeIaF jf rhIaF hn aqy gurUbfxI-PLurmfnF dI kIqI geI qy kIqI jf rhI KMznf dI iviQaf jQydfr sfihb jI dI syvf ivc ilKy (ies pwqr nfl nwQI) pwqrF ivcoN vfc lYx dI Kycl Jwl lYxI jI.

(a) jQydfr sfihb ny kYlIPornIaF (amrIkf) dy vsnIk krnYl isMG KLflsf nfmI pihlF qoN anjfx munuwK nfl jo gwl bfq kIqI sI Aus pRqI dfs ny 11 agsq 1998 nUM jQydfr sfihb dI syvf ivc icwTI ilK ky AunHF df iDafn, gurU bfxI sLbdF dy aDfr qy AunHF gurmiq ivroDI gwlF vwl idvfieaf, jo pMQ dy BivwK leI sLuwB nhIN hn. pr jQydfr sfihb ahMkfr dy ijs isKr qy jf ibrfjy hoey hn AuQy dfs vrgy inmfxy ibrD dI cIk pukfr nhIN phuMc rhI. Auh icwTI afp jI dI igafq leI ies pwqr dy nfl quhfzI syvf ivc vI ByjI jf rhI hY .

(e) awj imwqI 28 sqMbr 1998 nUM kyvl 2ú imMt pihlF zfk duafrf iek typ (Audio Cassette ) pRfpq hoeI hY ijs ivcly ijnHF bcnF ny dfs nUM Jwt pwt afp jI dy drbfr ivc Pirafd pucfAux leI mjbUr kIqf hY AunHF dI iviQaf ies pRkfr hY-- 4-9-1998 nUM isMG: sfihb BfeI rxjIq isMG jI koloN kuJ ivdysLI iswKF ny svfl puCy jo ryzIAu qy prsfrn ho rhy sn . isMG sfihb dy BfsLn df arMBk PLurmfn ies pRkfr hY:--

N ieh prmfqmf dI mrXfdf hY--ijQy jUT hovygI AuQy JUT hovygf ijQy suwc hovygI AuQy scu hovy gf qy mhfrfj kihMdy ny--scu imilaf iqn soPIaF rfKx kAu drvfr .. NN

KLflsf jI dy BivK bfry sB cMgf ikvyN mMn ilaf jfvy jd pMQ dI srb Auææwc pdvI qy ibrfjmfn, Dfrimk afgU nUM, ieh vI igafn nf hovy ik, sfzy KLsm-gurdyv, sRI gurU gRMQ sfihb jI ny suic, scu, jUT aqy JUT iks nUM mMinaf hY ? ies KulHI icwTI dI gwl awgy qorn qoN pihlF - suic, scu, jUT, JUT pRqI kuJ gurU bfxI PLrumfn :---

(A) guruU bfxI aqy suic-

isMG sfihb jI pqf nhIN iks pRkfr dI srIrk suic nUM scu dI pRfpqI df sfDn GosLq kr rhy hn ? AuNj bRfhmx dI imQI hoeI PokI suic bfry siqgurF dy PLurmfn ies pRkfr hn :--

1- pihlf sucf afip hoie sucY bYTf afie .. sucy agY riKEnu, koie n iBitE jfie ..

sucf hoie kY jyivaf, lgf pVix sloku .. kuhQI jfeI sitaf, iksu iehu lgf doKu ..

aMnu dyvqf pfxI dyvqf bYsMqru dyvqf lUxu .. pMjvf pfieaf iGrqu .. qf hoaf pfku pivqu ..

pfpI isAu qnu gizaf Qukf peIaf iqqu .. ijqu muiK nfmu n AUcrir ibnu nfvY rs Kfih ..

nfnk eyvY jfxIaY iqqu muiK Qukf pfih .. 1 .. {473}-19

suwcf kOx hY:--

2- qnu sUcf so afKIaY ijsu mih sfcf nfAu .. BY sic rfqI dyhurI ijhvf scu suafAu .. scI ndir inhflIaY bhuiV n pfvY qfAu .. 2 ..{19}--15

3- Ehu sB qy AUcf sB qy sUcf jf kY ihrdY visaf Bgvfnu ..

jn nfnku iqs ky crn pKflY jo hir jnu nIcu jfiq syvkfxu .. 4 ..{861}--

siqgurF ny jUT iks nUM mMinaF hY:--

4- min jUTY qin jUiT hY ijhvf jUTI hoie .. muK JUTy JUT bolxf

ikAuN kir sUcf hoie .. ibnu aB sbd n mFjIaY sfcy qy scu hoie .. 1 .. {55}-5

gurduafry aMdr sMgiq dI BIV iewk dUjy dy suafsF duafrf, aQvf gwl bfq qoN inkjdI mUMh dI Quk rlI hvfV iek dUjy dy aMdr jf rhI huMdI hY. imwlF, kfrKLfinaF, gwzIaF, motrF afid ivc sVdy koly, qyl df DUaF, byaMq QFeIN mry pey psLU pMKIaF dIaF glIaF sVIaF loQF dI aqy byaMq qrHF dy gMdy ZyrF afid dI sVFd, vfXU mMzl nUM inrMqr dUsLq krI qurI jf rhI hY. jy sfzy nwk dI iJwlI aqy hvf nUM inrMqr sfPL krI rwKx vfly PyPVy jLrf vI kMm krno ht jfx qF jIvn mhfl ho jfey. pfxI ivc byaMq qrHF dy vzy inky (iktfxUM-rUp) jIvF df jnm mrn inrMqr huMdf rihMdf hY . eysy ikiraf qoN siqgurF df PLurmfn--jil hY sUqku Qil hY sUqku sUqk Epiq hoeI .. ijs suic nUM awj jQydfr jI prmfqmf nfl imlx df sfDn dws rhy hn, Auh suic kfdr dy BMzfry ivcoN lwBx df Xqn kudrqI inXmf df ivroD krn dI mUrKqfeI hY. qdy hI qF pUrn siqgurU gRMQ sfihb jI, suwcy QF dI Bfl krn vfly bRfhmx nUM ieAuN PLurmf rhy hn:--

5- bfsn mFij crfvih AUpir kfTI Doie jlfvih .. bsuDf Koid krih duie cUlúy sfry mfxs Kfvih .. 2 .. Eie pfpI sdf iPrih aprfDI muKhu aprs khfvih .. sdf sdf iPrih aiBmfnI sgl kutMb zubfvih .. 3 .. {476}-2

arQ:--(ieh lok) DrqI puwt ky do culHy bxfAuNdy hn, BFzy mFj ky (cuilHaF qy) Drdy hn, hyTF lwkVIaF Do ky bfldy hn (suwc qF eynI rwKdy hn pr krqUq ieh hY ik) smUlcy mnuwK nUM Kf jFdy hn .2. eyho ijhy mMd-krmI mnuwK sdf ivkfrF ivc hI Kicq iPrdy hn, AuNÖ mUMhoN aprs (=iBwt mMnx vfly, iksy Dfq afis nUM hwQ nf lfAuNx vfly) aKvFdy hn . sdf hMkfr ivc iPrdy hn afpxy nfl prvfr nUM vI lY zubdy hn prvfr aQvf AunHF dy sfQI vI Ausy qrHF dy mMd krmI ho jFdy hn

suwcf kOx hY:--

6- qnu sUcf so afKIaY ijsu mih sfcf nfAu .. BY sic rfqI dyhurI ijhvf scu suafAu .. scI ndir inhflIaY bhuiV n pfvY qfAu .. 2 ..{19}--15

7- Ehu sB qy AUcf sB qy sUcf jf kY ihrdY visaf Bgvfnu ..

jn nfnku iqs ky crn pKflY jo hir jnu nIcu jfiq syvkfxu .. 4 ..{861}--

8- ijAu jorU isrnfvxI afvY vfro vfr .. jUTy jUTf muiK vsY inq inq hoie Kuafru .. sUcy

eyih n afKIaih bhin ij ipMzf Doie .. sUcy syeI nfnkf ijn min visaf soie .. 2 ..{472}-17

arQ:--ijvyN iesqRI nUM hr mhIny nHfAuxI afAuNdI hY (qy ieh apivwqRqf sdf Aus dy aMdroN hI pYdf ho jFdI hY) iqvyN JUTy mnuwK dy mUMh ivc sdf JUT hI vwsdf hY qy ies krky Auh sdf duKI hI rihMdf hY. ajyhy mnuwK suwcy nhIN afKy jFdy jo inrf srIr nUM hI Do ky (afpxy vloN pivwqr bx ky) bYT jFdy hn . hy nfnk ! kyvl AuhI mnuwK suwcy hn ijMnHF dy mn ivc pRBU vwsdf hY . 2 . mhfn kosL ivc vI jUT df arQ JUT aqy JUT df arQ jUT vI iliKaf imldf hY.

siqgurF ny jUT iks nUM mMinaF hY:--

9- min jUTY qin jUiT hY ijhvf jUTI hoie .. muK JUTy JUT bolxf ikAuN kir sUcf hoie .. ibnu aB sbd n mFjIaY sfcy qy scu hoie .. 1 .. {55}-5

1ú- mfqf jUTI, ipqf BI jUTf, jUTy hI Pl lfgy .. afvih jUTy jfih BI jUTy, jUTy mrih aBfgy .. 1 .. khu pMizq, sUcf kvnu TfAu .. jhf bYis hAu Bojnu KfAu .. 1 .. rhfAu .. ijhbf jUTI, bolq jUTf, krn nyqR siB jUTy .. ieMdRI kI jUiT Auqris nfhI, bRhm agin ky lUTy .. 2 .. agin BI jUTI, pfnI jUTf, jUTI bYis pkfieaf ..jUTI krCI prosn lfgf, jUTy hI bYiT Kfieaf .. 3 .. gobir jUTf, cAukf jUTf, jUTI dInI kfrf .. kih kbIr qyeI nr sUcy, sfcI prI ibcfrf .. 4 .. 1195}-1-7

ies PLurmfn ivc siqgurF ny kyvl Ausy nUM hI sucf mMinaF hY ijs nUM vfihgurU jI dI soJI af cuwkI hY. jo mnuwK Aus prm scu dI ivcfr nfl juV igaf bs AuhI sucf hY, nhIN qF sB jUTy .

arogqf nUM muwK rwK ky iesLnfn krnf aqy hr prkfr dI sPLfeI rwKxI, bVf Auææwqm Auææwdm hY pr bRfhmxI arQF vflI suwcm nUM gurU gRMQ sfihb ivc koeI QF nhIN hY. sMsfr qy rfj kr rhIaF kOmF (eIsfeI, muslmfn, XhUdI afid) dI (aMgRyjLI, arbI, PLfrsI, PRMfsIsI, jrmxI, rUsI, afd) iksy vI bolI dy sLbdkosL ivc suwc aqy jUT sLbd nhIN imldy . eyvy hI gurU gRMQ sfihb dI bfxI ivc bRfhmxI arQF vflI suwc jF jUT lPLjL hY hI nhIN. gurU bfxI ivc suwc rwKx nfl swc dI prfpqI ho skx df iesLfrf qwk nhIN imldf . sgoN siqgurF df PLurmfn hY-- suc hovy qf--Bfv, aslI suwc qd huMdI hY jy--scu pfeIaY .. jy afid scu jugfid scu nfl aByd ho jfeIey. Bfv akflpurK nfl iewk imwk hoieaF aslI suwc bxdI hY . bfkI sB QF pwKMz-suwc df hI rol-Gcolf hY .

ikzI vzI pMQk bdiksmqI af bxI hY ik, sRI akfl qKLq sfihb jI dy jQydfrI ajyhy aigafnI ivakqI nUM sONp idwqI geI hY jo pMQ nUM AultI pwtI pVHf rhy hn . aKy, suic riKaF scu (-sdf iQr vfihgurU) dI pRfpqI ho jFdI hY .

gurU gRMQ sfihb jI dI bfxI aqy JUT --

afcrn ivc igrfvt ilafAux vfly krm--prhir kfm kRoD JUTu inMdf .. (vfr mfJ m: 4) JUTy dI nf piq nf nfmxf---JUTy kAU nfhI piq nfAu .. kbhU n sUcf kflf kfAu .. (iblfvl iQqI m: 1) so JUTf jo JUTY lfgY JUTy krm kmfeI .. (gUj mw: 3) (JUTy lfgY=nfsvMq sMsfrI pdfrQF nfl moh)

afpxy AunHF AupRokq ilKq bcnF nUM gurmiq iswD krn leI gurU bfxI dI ieko iewk--scu imilaf iqn soPIaF rfKx kAu drvfr .. vI asLuD arQF ivc vrq ky gurU bfxI df iqRskfr kIqf hY. Aus quk df sMbMD bfhrI suwcm nfl muZoN hI koeI nhIN . isrI rfg ivc Aucfry DMn gurU nfnk pfqsLfh jI dy pMjvy gurU-sLbd dI pihlI quk arQF smyq ies pRkfr hY--

amlu glolf kUV kf idqf dyvxhfir .. mqI mrxu ivsfiraf KusI kIqI idn cfir .. scu imilaf iqn soPIaf rfKx kAu drvfru .. 1 ..{15}-5

arQ:--dyxhfr pRBU ny afp hI jgq df moh-rUp aPLIm df golf jIv nUM idwqf hoieaf hY . (ies moh-aPLIm nUM Kf ky) msq hoeI ijMd ny mOq Bulf idwqI hY, cfr idn ijLMdgI ivc rMg rlIaF mfx rhI hY. ijnHF ny moh-nsLf Cwz ky prmfqmf df dr mwlx df afhr kIqf, AunHF nUM sdf iQr rhx vflf pRBU iml ipaf . 1 .

sfihb isMG jI ny qF ieAuN iliKaf hY pr, siqkfrq tOhVf sfihb jIE--quhfzI cox kI PLurmf rhI hY ?

(a) iksy pMnUM sfihb ny jQydfr jI qoN AunHF ivruwD aMimRqsr ivKy 35 lwK dI jfiedfd KLrIdx dy dUsLn bfry svfl kIqf qF jQydfr sfihb jI ny bVy jLordfr sLbdF ivc ajyhy iksy vI dUsLn dI KMznF kIqI. iPr Ausy pMnU sfihb ny iewk typ dy aDfr qy jQydfr jI qo puiCaf ik, kI AunHF kYlyPornIaf dy iksy krnYl isMG Kflsf kolo vI pYsy mMgy sn ? jQydfr jI dy roh Bry bcn----

agr typ dy ivc rIkfrz hY ik mY pMj lwK rupeIey iksy krnYl isMG kYlyPLornIaf dy iswK qoN mMigaf qF mY gunfhgfr hovFgf jo sMgiq mYnUM sjLf dyvy mY Aus nUM svIkfr krFgf NN --

( iDafn dyx vflI gl--pMnUM jI ny pYsy ikhf sI pr pMj lwK rupeIey, jQydfr jI dy --isr cVH boilaf ?)

Aus typ ivc jLrf Tihro afid afvfjLF suxIaF jFdIaF hn, anumfx lwgdf hY ik pMnUM sfihb sLfied AuhI typ vjf ky sunfAuxf cfhuMdy sn ijs df ijLkr dfs ny AupRokq pYrf nMbr 2 ivc kIqf hY. josL ivc afey jQydfr jI Porz gwzI imlx df vI ijLkr krn AupRMq aMimRqsr ivc 35 lwK dI jfiedfd bnfAux dI AuhI gwl, ijs qoN sfPL muwkr gey sn, afp hI mMndy hoey kihMdy hn ik--jy (35 lwK dy QF) 37 lwK dI jfiedfd bxf leI qF ies ivc hrj hI kI hY--- afid . dfs dovyN typF ieko QF rIkfrz krky afp jI dI syvf ivc Byj irhf hY. srb Auææwc pdvI qy bYT ky afp jI dy cuxy jQydfr jI ny ijs pRkfr dlyrI nfl ryzIE qy JUT bol ky kOmI vkfr nUM imwtI ivc roilaf hY-- afpxy kMnI sux lYxf .

(e) iek suafl dy jvfb ivc jQydfr jI dy bcn --mYN isr lY vI skdf hF aqy isr dy vI skdf hF-- jQydfr jI ny isr qF iksy df kI lYxf hY, ienHF ivc, ivsLvfsLGfq nfl luk ky golI mfr ky iKsk jfx dI inpuMnqf jLrUr hY. so isr lYx qoN ienHF df Bfv, iksy dI jfn lYx qoN aqy afpxI jfn dyx qoN hI bxdf hY . ajyhy bcn koeI pysLf vr kfql qF bysLk boly, pr ijs guriswK nUM afpxy siqgurF dy bcnF qy swcf ivsLvfsL hY Auh gurmuK, jfn lYx qy jfn dyx vfly, hMkfr gRsy bcn kdy nhIN bol skdf--

hir afpy mfrY hir afpy CozY mn hir srxI piV rhIaY .. hir ibnu koeI mfir jIvfil n skY mn hoie inicMd inslu hoie rhIaY .. AuTidaf bhidaf suiqaf sdf sdf hir nfmu iDafeIaY, jn nfnk gurmuiK hir lhIaY .. 21 ..{594}

myry mn hir jip, hir inq pVeIaY .. hir ibnu ko mfir jIvfil n sfkY qf myry mn kfiequ kVeIaY .. 1 .. rhfAu .. {861}-5

iksy nUM jfno mfr dyx vfly kfql leI akfl Ausqiq dy 74vyN svwXy ivc dsLmysL jI df PLurmfn ies pRkfr hY---- NN mfDv Bvr aO atyrU ko knwXf nfm, kMs ko bDwXf, jmdUq khIaqu hY .. NN

koeI kfql iksy qy mfrU vfr qF bysLk kr skdf hY pr iksy dI jfn lYxI kyvl prmfqmf dy hwQ ivc hY. keI vfrI afpxy vloN iksy nUM KLqm kr afey kfql dy Gfqk vfrF qoN vI mnuwK bc inkldy hn. so jQydfr jI dy AupRokq bcn srbwq dy Bly dI ardfs krn vfly KLflsf jI dI KLflseI mrXfdf dI iKwlI AuzfeI hY .

(s) sRI akflqKLq sfihb dy jQydfr hox dI hYsIaq ivc ryzIE qy boly hoey lg pwg sfry hI bcn icMqf jnk hn pr ienHF dy sB qoN vwD duKdfeI bcn ijnHF qoN guriswKI dy mMUHh qy kflK mlI geI hY, ies prkfr hn N

gurduafiraF ivcoN Dwky nfl kursIaF cuwky jfx qy PLsfd hox dI gwl cwlI qF AucycI sur ivc jQydfr jI df Aucycf PLurmfn---NN gurdufafry ijQy kursIaf peIaF ny AuQy ijhVy syvf inBfAuNdy ny rfgI dI jF ZfzI dI jF gRMQI dI AunHF df bfeIkft krn, AunHF nUM qnKfeIey smJ ky AunHF dy iKLlfPL kfrvfeI krn N

siqkfr jog tohVf sfihb jIE ! pwkf Brosf hY ik qusIN ieh gwl kdy nhIN kih skdy ik, ijnHF gurduafiraF dy lMgLr hflF ivcoN prbMDk kursIaF nhIN cuwk rhy, AunHF gurU duafiraF ivcly siqgurF dy srUp sRI drbfr sfihb aMimRqsr ivc pRkfsLmfn siqgurF dy pfvn srUp qoN iksy pwKoN hIxy hn. ies gwl nfl vI qusIN pUrI qrHF sihmq ho ik, lMgr ivc peIaF kursIaF vfly gurU duafry vfly siqgurF dy pfvn srUp vI sRI hirmMdr sfihb ivc sLsoBq siqgurF vFg hI, ajyhy swcy pfqsLfh jI hn jo sMsfrI mhfrfijaF dy vI mhfrfjy hn. qusIN ies gwl nfl vI kdy asihmqI prgt nhIN kr skdy ik, gurduafiraF dy lMgr hflF ivc kursIaF cuwkx jF nf cuwkx ivc Aus gurduafry ivcly siqgurF dy srUp df koeI dKLl nhIN hY ? iPr afp jI dy cuxy hoey jQydfrI sfihb jI, rfgIaF, ZfzIaF aqy gRMQIaF nUM kursIaF vfly gurUduafry ivc pRkfsLmfn siqgurF dI syvf qoN iks dosL dy kfrn rok rhy hn? { inrsMdyh ajyhy bol bolx vfly pRqI hI sRI gurU nfnk sfihb jI df PLurmfn hY--nfnk mUrK eyih gux boly sdf ivxfsu .. afp jI vloN pMQ nUM imlI ies sOgLfq df ikhVf bol sUJvfn gurmuKF vflf hY ?}

jYsy ko qYsf ho ky drsLn dyx vfly jQydfr sfihb jI ny jy afpxI inwjI ijLd pukfAux leI kursIaF df JgVf-rUp sMGrsL CyVnF hI sI qF, pihlF AuQoN dy guruU-prmysLr jI dy drbfr dy afdr siqkfr nUM ijAuN df iqAuN rKx df prbMD iks kfrn nf kr ilaf ? jy hor ajyhf koeI Tos pRbMD krnf kursI-sMGrsL ivc asMBv sI qF, (sRI akflqKLq sfihb dI pfvnqf bxfeI rwKx leI, isr lY lYx dI gwl ryzIAu qy krn vfly isr lwQ bhfdr) jQydfr sfihb jI ny JgVy vfly gurU duafiraFF ivcoN siqgurF dy srUp sRI aMimRqsr sfihb ivKy, jF eyQy ivdysL ivc iksy cMgy QF iks kfrn nf rKvf ley ? N

4) hux jLrf gMBIrqf nfl ivcfr ky ieh dwso ik--

(1) jy iksy sihnsLfh dy syvfdfr nUM kyvl ies kfrn qnKfhIaf GosLq kr idwqf jfvy ik, Auh Aus (vyly dy qfjdfr ) dI syvf ikAuN krdf hY, qF kI, ies hrkq nUM sLihnsLfh afpxy sLfhI vkfr qy gMBIr hmlf nf smJdf jI? ijnHF idnF ivc sRI gurU gRMQ sfihb jI nUM dsLmysL jI ny qKLq cvr df mflk QfpidaF, afpxy QF gurU nfnk pfqsLfh jI dI joiq dI sdIvI mflkI sONpI sI, Aus vyly df mugLl smrft ajyhy gLusqfK nfl kI slUk krdf ? sLfied Aus smyN ajyhy gusqfKL nUM prvfr smyq hI Kqm krn dI afigaf dy idMdf ? pr asIN qF sBnF dy swjx, inrvYr, gMBIr-DIr, bKLisLMd aqy igafn dy mhFn sfgr, jgq gurU, afpxy gurU-prmysLr jI dy syvkF nUM siqgurF dI syvf qoN htfAux dI gusqfKLI kIqI hY, sfzIaF qF keI kulF nrkI duKF ivc sVdIaF rihx dI sjLf vI bhuq Gt mMnI jfxI cfhIdI hY .

(2) afp jI ies gwl nfl vI inrsMdyh sihmq ho ik, isMG sfihb BfeI rxjIq isMG jI, sRI akfl qKLq dy mflk nhIN sgoN muwK syvfdfr hI hn . ieh vI JUT nhIN hY ik ies pfvn akfl-qKLq dy mflk kyvl aqy kyvl sRI gurU gRMQ sfihb jI hI hn. ikzy anrQ vflI gwl hY ik iek syvfdfr ny afpxy mflk dy syvdfrF nUM ies kfrn qnKfeIey GosLq kr idwqf ik, Auh (sRI akflq qKLq dy swcy mflk) siqgurF dy drbfr dI afn sLfn nUM ijAuN dI iqAuN rwKx df sLuwB-Audwm ikAuN krdy hn ?

(3) kI, jQydfr sfihb leI lMgr ivc kursIaF vfly gurU duafry ivcly siqgurF df drbfr bYkuMT nf rih ky vysvf df aKfVf bx igaf sI jo (gurU bfxI df kIrqn krn vfly) rfgIaF nUM aQvf (gurU ieiqhfs sunfAux vfly) ZfzIaF nUM AuQy bolx dIN mnfhI kr idwqI ? kI, siqgurF dI hjLUrI ivc bYTI sMgiq sfD sMgq nf rih ky iksy nfsqk dI sMgiq bx jFdI hY jo siqgurF dy drbfr dI sLfn nUM brkrfr rwKx vfly rfgI ZfzI gRMQI, sB qnKfeIey GosLq kr idwqy gey ?

(4) hd ho geI, awj pMQ dy srbrfhF ny pihlF--(1) hirmMdr sfihb qoN hukmnfmy bfhr Byj ky sQfnk gurU sfihbfn dy muwK vfkF df mOjU Auzfieaf (2) kursIaF cukvfAux dI muihMm clf ky ivdysLF dy gurUduafiraF ivcly gurU srUp ivc awgy iewk hor pfVf ? lMgr ivc kursIaF rwKI bYTy pRbMDkF dy gurUduafry vfly siqgurF dy srUp dy syvfdfr pMQ ivcoN kwZy jfx df zr pf ky hwtf idwqy aqy ryzIE qy afpxy smrQk mnmuKF nUM hukm PLurmf idwqf ky awgy qoN ijhVf vI siqgurF dI ajyhI syvf qy lwgx dI (dlyrI BrI) Buwl kry Aus nUM qnKfhIaf (Bfv, durkfiraf hoieaf) GosLq kIqf smiJaf jfvy ? ies qrHF lMgr ivc kursIaF vfly gurUdafiraF ivcly siqgurF dy pfvn pfivwqR srUp, vzI hIxqf vflI Kwz ivc Dwk idwqy gey ? AunHF srUpF df syvfdfr gRMQI isMG aqy AunHF dy drbfr dI sLfn rfgI-ZfzI-prcfrk-isMG, sB dy sB qnKfhIeyy ? ikwzI zuwb mrn vflI siQqI af bxI hY ? kI ajyhf koJf aQvf hMkfr gRsy jLflmf vflf ivAuhfr Ausy pfvn srUp nfl kIqf jf irhf hY ijnHF siqgurF dy srUp nUM ajy kwl sfry rl-iml ky pRgt gurF dI dyh kih rhy sF ? kI, siqgurF dy Aus srUp qoN muwK vfk lYx smy--- hovy isPiq KsMm dI, nUru arshu kurshu JtIaY .. quDu, izTy scy pfiqsfh, mlu jnm jnm dI ktIaY .. Aucfrn dI loV bfkI nhIN rih geI jI ? kI, ieh gurU bfxI sLbd Aucycy qOr qy siqgurF dy AunHF srUpf vfsqy hI rih gey, ijhVy hrmMdr sfihb ivKy aQvf kursIaF qoN KLflI gurU duafiraF ivc pRkfsLmfn hn ? gurU nfnk sfihb jI dI joiq dy sdIvI pRkfsL sRI gurU gRMQ sfihb df eyzf vzf inrfdr ? kI ajy vI kihx jogy rih gey hF ik asIN ienHF nUM siqgurU nfnk sfihb jI qf pRqwK rUp mMndy hF ? eyzI inrfdrI qF iksy zyrydfr sfD dI vI koeI nhIN krdf ijwzI avwigaf awj pMQk qOr qy sRI gurU nfnk sfihb jI dy pRqwK rUp dI kIqI jf rhI hY.

5) ijs syvf dy bdly sRI akfl qKLq sfihb dI jQydfrI imlI Aus syvf df ipCokV?

1978 dI ivsfKI qy vrqy duKdfeI KLUnI sfkY dy nrMkfrI dosLIaF dy brI ho jfx AupRMq smuwcy pMQ dI Bfvxf dI qrjmfnI kridaF, sRI akfl qwKLq sfihb jI vloN hukmnfmf jfrI hoieaf, ik inrMkfrIaF nfloN hr pRkfr dy sMbMD qoV ley jfx aqy AunHF nfl koeI smfjI jF Dfrimk myl jol kdy nf kIqf jfvy. spwsLt sLbdF vfly Aus huknfmy ivc iksy inrMkfrI nUM kql krn df koeI sMkyq qwk nhIN sI. sfnUM sfiraF nUM Brosf iehI hY ik, quhfzy (tOhVf sfihb) smyq Aus hukm nfmy nUM ibnf iksy ikMqU pRMqU dy srbwq pMQ ny kbUl kr ilaf sI. pr suxoN Aus pfvn hukmnfmy dI avwigaf df vyrvf:--

(1) nf-imlvrqx dI pMQk hdfieq dI prvfh nf kridaF ajoky isMG sfihb BfeI rxjIq isMG jI ny ibnF sRI akflqKLq sfihb dy jQydfr sfihb dI agfAUN mnjLUrI lYx dy, inrMkfrI muKI gurbcny dy zyry ivc syvfdfrI sFBI aqy (sroq hY ik) lMgr pfxI Ckdy rih ky inrMkfrIaF dy ivsLfvfsL dy pfqR jf bxy .

(2) dlIl aqy apIl dI bolI smJx dI loV mukf ky sRI hrmMdr sfihb jI dI inrMqr byhurmqI kr rhy mwsy rMgV nUM soDn df PYslf smuwcy pMQ df sI. BfeI suKf isMG mihqfb isMG jI ny, pMQk iekwT ivc Auh syvf afpxy isr lY leI. AunHF mhF iqafgI aqy isrlwQ sUrimaF ny mwsy mUjLI nUM inrBY bhfdrF vFg Aus dy drbfrIaF dy sfhmxy Jtkfieaf aqy Aus df isr nyjy qy tMg ky hjLfrF mugLl POjIaF dI BIV ivcoN llkfry mfrdy pfpI dy isr smyq bc ky inkl afey sn.

hukm nf mMnxf gusqfKLI hY pr hukm qoN awgy lMG qurnF hukm krn vfly dI inwjI byadbI krn df aprfD hY. sRI akfl-qKLq sfihb vloN, jfrI hoey inrMkIaF bfry hukmnfmy dI mnsLf nUM imwtI ivc rolidaF ajoky isMG sfihb jI ny gurbcny nUM kql kr idwqf . pMQ dy nOinhflF dI agvfeI leI, KflsfeI sUrmqfeI aqy aduqI inrBYqf dy pUrny jo pMQ dy sUrmy sLhId pfAuNdy af rhy sn, kyvl AunHF df hI iqafg nhIN sI kIqf, sgoN ajoky srb Auææwc jQydfr sfihb ny AunHF lUx hrfmI ivsLvfsL GfqI do kfier pTfxF vflI GtIaf krqUq kIqI ijnHF ny keI mhIny dsLmysL jI dI syvf sFBI rwK ky siqgurF dy aqy hjLUrI guriswKF dy ivsLvfsL dy pfqR bxy, aqy iPr smF qfV ky, dsLmysL dy pfvn srIr nUM Cury nfl Gfiel kr idwqf sI. mOq qoN axjfx, inrBY sUrmqfeI, aduqI bhfdrI aqy anUpm kurbfnIaF dy ijhVy pUrny swcy suwcy afcrn vfly suihrd aqy insLkpt KLflsf jI ny pfey sn, sRI akfl qKLq sfihb dI ajokI jQydfrI, AunHF sfry lf-imsfl kfrnfimaF nUM JUT, byeImfnI, ivsLvfsLGfq, aqy bcn krky iksk jfx vflI kfierqf df rUp dyeI jf rhI hY.

(3) mhfqmf gFDI nUM golIaF mfrn AupRMq nfQU rfm gfzsyy nfary lfAuNdf hoieaf igrPLqfr hoieaf qy kcihrI ivc jFidaF hI gFDI dy kqn nUM vzI kOmI loV iswD kridaF afpxy ibafn ivc kyvl eyh aPLsos iliKaf ik Auh gFDI nUM mfrn ivc Cy mhIny lyt ikAuN ho igaf ? hwsdf hoieaf nfry lfAuNdf nfQU rfm kfzsLy PLFsI cVH igaf . eyDr ajoky isMG sfihb hr pRkfr dI sMg lfh ky afpxy afp nUM Aus bIbI nfloN (ijs ny afpxy srIr df qUMbf qUMbf Auzf lYxf Jwl ky rfjIv gFDI nUM soDx vflf dlyrI Biraf sfkf vrqfieaf sI) vI niKD iswD krdy hoey aYlfn kr hhy huMdy hn ik Auh cfr sfl BgOVyy rhy sn.

iswK ieiqhfs ivc sfKI hY ik siqgurU nfnk sfihb jI dy bcn sux cuwky pysLfvr cor (BfeI BUmIey) ny BulyKy nfl rfjy dy GroN lUx cwK ilaf qF Dn-dOlq dI bwJI bJfeI pMz AuQy hI Cwz ky KLflI hwQ rfjy dy mihlF ivcoN prq igaf sI. qKLq cvr dy mflk sRI gurU gRMQ sfihb jI lUx hrfmI mnuwK bfry ieAuN Purmfn kr rhy hn:-(1) lUx Kfie kryih hrfmKorI pyKq nYn ibdfirE ..1.. rhfE .. ((mfrU m:5) (2) lUx hrfmI gunihgfr bygfnf alp miq .. (gAuVI bfvn awKrI m: 5) (3) mnmuK lUx hfrfm ikaf n jfixaf .. bDy krin slfm ksm n Bfixaf ..(mfJ kI vfr m: 1) pflih aikrqGnf-- mhFvfk dI lfj rKidaF, aikqGxqF vflIaF ipClIaF krqUqF nUM axgoilaf kridaF--sRI akfl qKLq dI jQydfrI vflI apfr bKLsLsL krn vfly Ausy bKLisLMd Ksm-gurU-prmysLr dI syvf krn vfilaF nUM qnKfhIaf GosLq krn vflI hor vI vwD aikrqGxqf ryzIE qy bVy roh Bry sLbdF ivc kIqI jf rhI huMdI hY--(4) kIaf n jfxY aikrqGxu, ivic jonI iPrqy .. (gAuVI kI vfr m:4)

tOhVf sfihb jIE ! qusI ies scfeI qoN vI ienkfrI nhIN ho skdy ik, mwsy df Jtky vflI pMQk syvf ipwCo mwsy ijhI mUrKqfeI krn vflf kdy koeI pfpI pYdf nhIN hoieaf . hux jLrf ieh dwso ik, kI gurbcny dy kql nfl koeI pMQk lfB hoieaf ? kI inrMkfrIaF df zyrf bMd ho igaf ? kI inrMkfrIaF dy zyry dI rOxk sgoN vDI nhIN ? iPr gurbcny df kql pMQk syvf iks dIl nfl mMnI geI ? spwsLt hY ik gurbcny inrMkfrI dy kql, gurmq ivroDI bdlf lAU injI Bfvxf dI Aupj sI, aQvf, dUrrs iBafnk isitaF qoN lfprvfh, gurmiq qoN aigafnI, qmfsLbIn mnmuKF qoN, vfh-vf Kwtx vflf kukrm sI. gurmiq df igafqf, pMQ df swcf hmdr gurmuK swjx, pMQk PYsly dy pRiqkUl, ajyhy by-dlIly aqy gIidaF vfly jLulmI kfry nUM kdy psMd nhIN kr skdf.

iPr 1983 ivc isMG sfihb ies kql dy bdly bfbf jrnYl isMG jI kol sony nfl qoly jfx dy lflc nfl sRI gurU nfnk invfs aMimRqsr puwj gey sn. afpxy BfsLnf ivc vI bfr bfr afpxy BgoVy rihx vfly idnF ivc zfky KohF Dwky sLfhI krky pYsy nf Augrfhux dI zINg iks inXwq nfl mfrI jf rhI huMdI hY ? (5) eyQy iewk hor jLrUrI ieiqhfsk sfkf Xfd af igaf-- isMGF dy isrF dy muwl pY rhy sn. sfrf dl jMglF mrU QlF ivc cilaf igaf. iksy rfhI ny dUjy nfl gwl kIqI--sLwk pYNdf hY JfVIaF ivc koeI iswK luikaf hoieaf hY . dUjf Jwt bol ipaf--mUrKF vflI gwl nf kr. isMG ajyhI gIdIaF vflI ijMdgI qoN mOq nUM keI guxF vwD cMgf smJdy hn. gurU dy isMGF bfry lokF df ajyhf ivsLvfsL bx cuwkf suxidaF sfr boqf isMG aqy grjf isMG Jwt pRgLt ho gey. qrn qfrn nyVy nUr dI srF kol msUl dI AugRfhI arMB krky KLflsf rfj sQfpq kr bYTy. mhfn kosL dy 892 sPLy qy sUrmqfeI dy ies sfky nUM ienHF sLbdF ivc iliKaf hoieaf hY--sMDU jwt BVfny ipMz df vsnIk sI. ieh qy grjf isMG mjLhbI sMmq 1796 (sMn 1739} ivc nUruwdIn dI srfie dy nyVy (dwlI lhOr dI sVk pur) icr qIk jLkfq lYNdy rhy. boqf isMG ny iewk icwTI KLfnbhfdr sUbf lfhOr nUM josL dI BrI hoeI ilKI . jd qurk PVn afey qF POj nfl lVky dovyN sLhId ho gey . awj kOm dI srbAuææwc pdvI Aus nUM sONp idwqI geI hY jo BgfAuVf rihx dI zINg ryzIE qy mfrdf hoieaf KLflseI pUrinaF qy suafh dy gwzy Br br Auld irhf huMdf hY.

so ajyihaF qwQF qoN gurbcny inrMkfrI df kql, insLkfm syvf nf rih ky pMQk srmfey nUM lut Kfx df sfDn bxfieaf igaf iswD ho rhf huMdf hY. typ sux ky quhfzy sfry Brm BulwyKy dUr ho jfxgy . ies jQydfr sfihb jI vrgy gux-hIn hMkfrI mnuwK bfry siqgurF df PLurmfn ies pRkfr hY--nfnk sy nr asil Kr ij ibnu gux grbu krMiq .. ajyhy mnuwK df pMQk jQybMdI ivc rihxf kdy vI lfB-dfiek iswD nhIN hox lwgf . sRI gurU gRMQ sfihb dI byadbI dfs leI jd asih bx geI qF isr qlI qy rwK ky--ieh swcy bcn ilKy hn . dfs nUM pqf hY ik JUTf aigafnI mnuwK swc df mukfblf iksy sucwjI dlIl-bfjLI nfl nhIN kr skdf aqy swc dI afvjL bMd krn leI kmIny hiQafrF dI vrqoN nUM hI Drm mMn bYTdf hY. scfeI qoN pMQ nUM jfxU krvfAux leI vzy qoN vzI kurbfnI dyx qy ssqf sOdf hY .

6) pMQk pwDr dy pRfsicq dI loV--

siqgurF dy ies iGxfvxy iqRskfr df pRfsicq pMQk qOr qy kIqf jfxf cfhIdf hY. jQydfr sfihb dy aXog hukm dI prvfh nf kridaF pMQ ivcoN Cyky jfx vflI hIxqf dI prvfh nf krdy hoeyy afpxy siqgurF dI syvf krdy rihx vfly gurmuKF nUM snmfnq kIqf jfxf pMQ df jLrUrI Drm bxdf hY . bcnu kry qY iKsik jfie boly sBu kcf ..--Bfv, bcn krky muwkr jfx vfly nUM siqgurF ny sdIvI JUTf aQvf pwkf byieqbfrf PLurmfn kI hY. isMG sfihb BfeI rxjIq isMG jI bcnf qoN iKskx lwgy aQvf JUT gwl bolx lwgy jLrf vI iZwl jF iJjk nhIN krdy . gurmiq igafn qoN kory, Jt pwt amIr bx jfx leI bycYn ho rhy, gLuwsy, hMkfr aqy kRoD dy BFbV bxy njLr afAuNdy rihx vfly, siqgurF dy syvfdfrF nUM qnKfeIey GosLq krn dy Gor aprfD nUM pMQk syvf kihx vflyy, aqy keI qrHF dI bdjLbfnI krn vfly isMG sfihb rxjIq isMG jI nUM qurMq syvf mukq kr dyxf, pMQk PYslf kIqf jfxf hI siqgurF dI kIqI jf rhI byhurmqI df TIk pscfqfp hY aQvf eysy ivc smuwcy pMQ dI BlfeI hY .

{icqfvxI---jQydfr jI dy duafly ajyhy--suafrQI aMnHy boly mfieaf DfrIaF mnmuK, dI BIV iewkTI huMdI jf rhI hY ijnHF ny jQydfr jI kursI kfiem rwKx leI hjLfrF bygunfhF df srb nfs krn nUM NN pMQk dI syvf NN GosLq kr dyxf hY. sMq smfj ny ies jQydfrI dI CqrCfieaf mfxidaF iswKI leI hoy vI vwD iBafnk asrfl bx jfxf hY . nfnk srI bfibaF nUM gurU nnk jI mMn ky mUrqI pUj bxdy jfxf dI rucI ny jLor PVnf hY. mihKfsur bx cuwky ies sB kuJ dI gLulfmI qoN afjLfd hoxf pMQ-drdI ivdvfnf leI asMBv bx jfxf hY }

tohVf sfihb jIE ! ies ivc jLrf vI sMdyh nhIN hY ik ieh sfry Aupwdr quhfzI Cqr Cfieaf hyT ho rhy hn. siqgurF dy pfvn srUpF dI dYvI muhwqqf nUM GtfAux vfly iGxfvxy pfp df jy pMQk qOr qy pRfsicq nf krvfieaf qF Xfd riKE qusF vI s: bldyv isMG vFg mOq dy ibsqry qy pieaF pCqfvy dI awg ivc sVidaF hI ies sMsfr qoN jfxf hY. ienHF icTIaF ny ieiqhfsk pusqkF df Bfg bx ky afAux vflIaF pIhVIaF nUM ajoky kfry dI sfKI ro ro ky suxfieaf krnI hY. gurmiq anusfr jIvn Zfl lYx dy afhr lwgy gurmuKF dy crnF dI DUV-dfsrf

gurbKLsL isMG kflf aPLgLfnf


ÃÄsiqgur pRsfid

sUrf so pihcfnIaY ju lrY dIn ky hyq ..

purjf purjf kit mrY kbhU n CfzY Kyqu .. 2 .. {11ú5}-2

{Dec:7 1996}

siqkfr jog isMG sfihb Bf: rxjIq isMG jI, jQydfr sRI akflqKLq sfihb sRI aMimRqsr,

vfihgurU jI kf KLflsf, vfihgurU jI kI PLqih ..

kOm nUM Dfrimk aqy isafsI pKoN iek kyNdrI asQfn (prm pivwqR sRI drbfr sfihb aMimRqsr) nfl joVI rwK ky sdf cVHdI klf vfly qyj pRqfp df mflk bxfeI rwKx dI ijMmyvfrI inBfAux leI pMQ ivc srb Auæwc aiDkfrF vflI pdvI sRI akfl qKLq sfihb dI sQfpxf krnI, siqgurF dI apfr bKLsLsL hY . ies pdvI qy ibrfjmfn jQydfr sfihb ny kOmI eykqf bxfeI rwKx leI sdf sucyq rih ky vyKxf hY ik kOm kyNdRI mrXfdf nfloN, gurmiq dy iewk pwky isDFq nfloN iksy hflq ivc vI nf tuwty . mrXfdf dI AulMGxf jy mhfrfjf rxjIq isMG ijhf sLkqI sLflI isafsqdfn vI krdf hovy qF Aus nUM vI ipwT nMgI krky koVy Kfx dI sjLf suxf dyx ivc jLrf iJjk jF iZwl nf krnI, sRI akfl qKLq sfihb jI dI jQydfrI dI pdvI df muwK Drm hoxf cfhIdf sI . pr bVy lMmy smy qoN ieh pdvI-- sUrmy, iqafgI, inrpwK, (mUMh qy JUTI vizafeI krn vfly) JolI cuwkF dy asr qoN byinafjL, gurmiq-isDFq qoN pUry igafqf, pMQk iswK rihq mrXfdf dI pfvnqf, sLuwDqf aqy atwlqf dI rfKI leI sdf qqpr inrBY aqy inrpwK jQydfr sfihb qoN vFjI qurI af rhI hY . ijs df hI iswtf hY ik zyrfvfd qoN arMB hoeI pMQk rihq mrXfdf dI KMznf awj sRI hrmMdr sfihb ivc vI bVI dlyrI nfl kIqI jfxI arMB ho cuwkI hY . hir mMdr sfihb jI dy kMDf koTy bfrUd nfl Auzf dyx vfly jrvfxy ies pfvn asQfn dI sLfn df ikMgrf vI nhINN sn Bor sky pr, ieiqhfs pukfr pukfr ky sfKI Br irhf hY, ik, mrXfdf ivgfV lYx nfl kOmF nysqo nfbUd ho geIaF jF gumnfmI dI nuwkry peIaF sihk rhIaF hn. mrXfdf dUsLq ho jfx vfly duKdfeI Bfxy df hI iswtf hY ik gurU nfnk inrMkfrI jI df pMQ jo 17ú8 ivc sI 1839 ivc nhIN sI, aqy jo 1947 ivc sI Auh 1955 ivc nhIN pr 1966 qwk pMQ afpxI afBf hor ivgfV cuwkf sI . iPr pMQ jo 1984 ivc sI Auh awj nhIN hY . Bfv, idnoN idn hor qoN hor DiVaF ivc vMzI jf ky iewk dy QF keI jQydfrF dI, keI qrHF dy Drm afgUaF dI aqy byaMq zyrfvfdIaF dI agvfeI vflI BUl-BleIaF ivc Psdf jf irhf pMQ, inwq nvIN KLuafrI df mUMh vyK irhf hY.

2- nfnk prKy afp kAu qf pfrKu jfxu ..---

jYsf syvY qYso hoie .. {224}--so jIvq ijh jIvq jipaf .. {254}--mukqy syvy mukqf hovYY .. {116} ijsu isAu rfqf, qYso hovY, scy sic smfieaf .. {64}--eY mn jYsf syvih qYsf hovih qyhy krm kmfey .. {755}-- pUry XkIn nfl ieh afs rwKI jf skdI hY ik afp jI gurmiq dy ies pwky isDFq nUM BlI BFq jfxdy ho, ik ijs nfl ihrdy qoN swcf ipafr vflf sfQ hovy, mn, bc, krm qoN afp vI vYsf hI ho jfeIdf hY . mUlmMqR ivcly inrBAu aqy inrvYr pdF qoN spwsLt hY ik siqgurF ny iswKI dy inafry mhl dI nINh, NN inrBYqf N {afip n zrAu n avr zrfAu } aqy NN inrvYrqf NN{Dnu Dnu hir igafnI siqgurU hmfrf ijin vYrI imqRu hm kAu sB sm idRsit idKfeI ..{594} qy DrI hoeI hY .{nINh-pwQr df ihwl jfxf pMQk mhl leI KLqry dI GMtI smJxI cfhIdI hY} sRI gurU nfnk pfiqsLfh jI dI idlI swDr sI ik AunHF df KLflsf BY aqy vYr dI mYl qoN rihq hovy . BfvyN afp jI ivdq hI ho iPr vI afpxI asl bynqI ilKx qoN pihlF, siqgurF dy jIvn kfl dy ieiqhfsk pwK vwl aqy gurbfxI dy byaMq sLbdF qoN inrMqr iml rhI isiKaf vl pMKI-awK-JfqI mrvf lYx dI afigaf cfhuMdf hF . gurmiq dy Aus ivsLfl akfr df sMKyp rUp---

(A) gurU nfnk inrMkfrI jI ny jLflm nUM nhIN sgoN julm nUM jVHF qoN KLqm kr dyx dI smrQf afpxy pMQ nUM bKLsLI hY . siqgurF ny vwzy qoN vwzy jLflm nUM vI jfnoN nhIN sI mfiraf, sgoN Aus (inrdeI jLflm) nUM mnuwKqf df syvk bxf idwqf . ivsLvfsLGfqI aqy kfql Twg nUM BfeI swjx bxf ky Aus dy jLulmI kfiraF vfly awzy nUM iswKI prcfr dI Drmsflf bxfieaf, inrdeI Twg qoN BfeI bx cuwky swjx jI nUM guriswKI df prcfrk aqy mnuwKqf df syvk Qfp idwqf . bMdy Kfxy BIl nUM BfeI kOzf aqy cor nUM BfeI BUmIaF aKvfAuN jogf bxf idwqf . aqy hor byaMq jLflmF nUM mnuwKqf dy syvk bxfieaf .

(a) pMcm pfiqsLfh ny cor aQvf zfkU ibDI cMd nUM BfeI ibDI cMd bxf ky Aus nUM gurmiq df prcfrk Qfipaf . qwqI loh qy bYTy gurdyv nUM vyK ky jd pIr mIaF mIr ny lfhOr aqy idwlI dI iewt nfl iewt KVkf dyx dI gwl kIqI qF sLFqI dy puMj, pMcm pfqsLfh jI ny jo PLrmfieaf Aus df sfrMs---N jy asIN hI bdly lYx vfly bx gey qF iKmF, sLFqI, ipafr aqy sFJIvflqf df pfT iks ny pVHfAuxf hY ? nfly bdlf lYxf iks koloN hY ? ijnHF nUM eynF vI igafn nhIN ik Auh afpxy hI sLuwB icMqk nUM qsIhy dy rhy hn ? pIr jI ! AunHF dI hflq qy qrs kro aqy awlf agy AunHF dy hwk ivc duaf kro ik Auh Bly pursL bx jfx . NN

(e) mIrI pIrI dy mflk Cwtm pIr, gurU hrgoibMd sfihb ny lVfeI iCVdI vyKI qF sRI drbfr sfihb qoN cly gey aqy afpxI bytI dI sLfdI Jubfl jf kIqI . cohF lVfeIaF ivcoN iewk vI gurdyv jI ny afp nhIN sI shyVI . lokF df amn BMg huMdf vyK ky afp jI mfJy dI DrqI hI Cwz gey . kIrq pur jf zyrf lfieaf . afpxy qKLq qy bYiTaF hI mugLl hfkmf nUM gwzI cVHf skx vfilaF iswKF dI AunHF kol Gft nhIN sI . gurU Gr ivwc isrP bdlf BfvxF dI hI axhoNd idsdI hY AuNj luk Cup ky gwzI cfVHn vfly BfeI ibDI cMd vrgy sUJvfn bhfdr sYNkVy sn .

(s) siqgurU nfnk jI dy ijs dsvyN srUp dy pfvn nfm dy nfl iBMzrF vfly mhFpurKF ny (vyKo AunHF dI ilKI gurmiq rihq prXfdf sPLf 211) jF ajyhy hor mnmuK Drm-AupdysLkF ny bdlf lAU Bfvx vflf anrQ joiVaf hY, ik AunHF ny lokF koloN bdly lYx leI bMdf isMG bhfdur (gurbKLsL isMG jI) nUM pMjfb Byijaf sI, inrvYr aqy sBnF dy sFJy Ausy dsLmysL jI ny vYrI dwl nUM iplfAuNx vfly pfxI ivwc Golx leI jLihr dI puVI nhIN sI idwqI, sgoN Gfiel vYrIaF nUM TMzf jl ipafAux dy nfl AunHF dy PLwtF qy lfAux leI bhumwulI mlHm dI bKsLsL kr ky, GnweIey qo BfeI GneIaf jI dI pdvI bKLsLsL kIqI sI . ijs aOrMgjLyb dI hkUmq ny gurU qygL bhfdr jI nUM qsIhy dy ky sLhId kIqf, sfihbjLfidaF nUM nIhF ivwc icxvf ky sLhId kIqf, aqy hor byaMq jLulm kIqy Ausy aOrMgjLyb dy lVky bhfdrsLfh koloN bdlf lYx dI QF Aus nUM idwlI dy qKq df afp mflk bxfieaf . phfVI rfijaF ny keI vfr ivsLvfsL-Gfq krky gurU Gr nfl vYr kmfieaf pr siqgurF ny iewk vfr vI AunHF qy hmlf krn dI pihl nhIN kIqI . AunHF ivrwuD kdy koeI mMdf sLbd qwk nhIN ikhf . sYd Kfn siqgurF nUM PVn leI afieaf . aMdroN vYr Bfvxf muwkidaF hI siqgurF ny Aus nUM CfqI nfl lf ilaf aqy nfm-DMn dI bKLsLsL nfl mflf mfl kr idwqf . ieiqhfs df ieh ijLkr vI afp jI nUM Xfd hY ik, BKdy jMg ivc siqgurF dy ipafry isMG jUJ ky sLhIdIaF pf rhy sn, ik siqgurF ny vYrI dl dy do jrnYl, afpxy vloN golI qIr dI mfr qoN dUr bYTy cOpV Kyzdy vyK leY . siqgurF ny qIr Cwizaf jo AunHF dy mMjy dy pfvy ivc jf KuiBaf . jrnYlF pukfr AuTy ik eyzI dUr qIr df pfvy ivc af KwuBxf, krfmfq hY . iewk hor sLUkdf qIr dUjy pfvy ivc af vwjf . nfl ruwkf sI ---NN eIN krfmfq nysq, kmfl asq NN . dsLmysL jI df qIr vYrI POj dy jrnYlF dI CfqI vI cIr skdf sI . pr siqgurU nfnk jI dy Gr ivc iksy mnuwK dI DMÕfxy jfn lY lYxI, rwb qoN tuwty gIdIaF df kMm mMinaF jFdf sI . do ipafry sfihbjLfdy aKIaF dy sfhmxy sLhId ho gey . nUry mfhI ny dwisaf ik do ijgr dy tukVy, mfsUm sfihbjLfdy, nIhF ivc icx ky bydrdI nfl sLhId kr idwqy gey hn . vjLIr KLfn, suwcf nMd, gMgU afid iksy nUM koeI bd asIs qwk nhINN idwqI . jLflm aqy byasUlI srkfr afpxy pfpF dy Bfr hYT afAuNdI afpxy KLfqmy vwl jf rhI sI . gurU nfnk jI dy Gr dI lVfeI iksy jLflm ivruwD nhIN, sgoN jLulm ivrwuD hY . kwlH dy jLflmF nUM awj siqgurU jI afpxy ihrdy nfl lfAuNdy idws af rhy hn? AuNj qKLq qy bYiTaF jrvfixaF nUM Bry drbfr ivc hI jm-lok Byjx vfly (BfeI jIvn isMG jI, BfeI bicqR isMG jI vrgyy) isrlwQ sUrimaF dI siqgurF kol Gft nhIN sI. gurU Gr df vYr bdI nfl hY bd nfl nhIN .

(h) siqgurF ny mnuKf dyh nUM hrI df mMdr PLurmfn kIqf hY--hir kf mMdr afKIaY kfieaf kotu gVu .. {952}--mnmuK hir mMdr kI sfr n jfxnI iqnI jnmu gvfqf .. {953}--hir kf mMdru iqsu mih lflu .. guir Koilaf pVdf dyiK BeI inhflu .. {8ú1}-kI pqf kdoN pRBÍU ny pRgt ho ky KLUn pIxy jLflm nUM inqfixaF df swjx bxf dyxf hY, Twg nUM mnuwKqf df swjx bxf dyxf hY . dsLmysL jI dy qIr nfl kyvl AunHF hI afqmk muridaF ny jfn guafeI ijhVy siqgurF qy mfrU vfr krno hor qrHF rukdy nhIN sn . afpxy siqgurF dy AupdysL dy iksy vI pwK dI prvfh nf kridaF hoieaF mnuwKf dyh, Bfv, hrI dy mMdr ZfAux lwgy jLrf iZwl nf lfAuNdy hoeIey, qF kI gurU-prmysLr jI ajyhy afp-hudiraF nUM, sfnUM qyj prqfp kdy bKLsL dyxgy jI ? jy gurU prmysLr jI vI vYr Bfvxf vfly huMdy qF ijMny asF hirmMdr qbfh (mnwKI kql) kIqy hn, qyj pRqfp qF ikqy irhf sfQoN sfzy afpxy Gr vI Kuws gey huMdy . AuNj afpxy afpy vfl Jfq mfrIey qF kI sfzI hflq idnoN idn mFdI nhIN huMdI jf rhI jI ? pr jy asIN afpxy aMdr JfqI nhIN mfr rhy aqy sfrf dosL dUijaF qy hI sutI jf rhy hF qF spwsLt hY ik Bfxf AuhI vriqaf hoieaf hY--ijs no afip Kuafey krqf Kuis ley cMigafeI .. {417} afpf Kojx vflI cMigafeI sfQoN akfl purK ny Koh leI hoeI hY--afpu n cInis BRim BRim rovY .. {685}--so piqvMqf ij afpu pCfnI ..{115ú} asIN sdf dUijaF dy isr hI sfry dosL mVHI jf rhy hF . asIN kdy afpf nhIN pVqfldy ik, sfzy ivcoN hI inkl inkl ky ieh sfD-zyry aqy dyh DfrI gurUaF dIaF gwdIaF, aQvf, rfmgVHIaFy, rmdfsIaF, aQvf mjLhbIaF afid dy awzry gurduafry iks kfrn bxdy jf rhy hn? kI kfrn hY ik qyj pRqfp dUr qoN dUr huMdy jf rhy nUM, sdf nyVy af cuwkf hI mMn rhy hF ? siqgurF df bcn sI ik ijMnf icr KLflsf inafrf rhygf AunF icr sfry df sfrf qyj pRqfp KLflsy kol rhygf (jb lg KLflsf rhy inafrf .. qb lg qyj dIaf mYN sfrf ) kI 1845 ivc qyj pRqfp dy Kwus jfx df sfP arQ sI ik asIN afpxf inafrf isDFq, inafrf afcrn, inafrI mrXfdf sB kuJ guafeI jf rhy hF ? kI asF afpxIaF kmIaF dI GoK krky afpxy ivc suDfr lY afAux dI gwl kdy socI ? kI, asIN afpxy jQydfr sfihbfn smyq pUrI qrHF suafrQI nhIN bx cuwky ? kI, kdy ivcfr kIqI hY ik ikqy asIN ibwpRn kI rIq nfl juV ky afpxy siqgurF dIaF njLrF ivc bypRqIqy vI qF nhIN bx cuwky ?--jb ieh ghy ibwprn kI rIq mYN n krUM ien kI pRqIq . N sfzf gurU, sfzf gurU N dy Poky dmgjy mfrI jfx vfilaf asF ieh icMqf vI kdy nhIN kIqI, ik jy ibwpRn kI rIq dy DfrnI bx ky byprqIqy ho gey hF qF----apnI prqIiq afp hI KovY .. bhuir Aus kl ibsÍfs n hovY .. vflf Bxf nf vrq cuwkf hovy ? ibrQI kdy n hoveI jn kI ardfis-- pVHI jfx vfly sfry pMQ dI imlvIN ardfs vI awj koeI nhIN suxI jf rhI . kfrn ? mUrKF dy surg ivc vVy hMkfr gRsy bypRqIqy df shfeI kox bxy ?

3--inrvYrqf--

1-- ibsir geI sB qfiq prfeI .. jb qy sfD sMgiq moih pfeI .. 1 .. rhfAu ..

nf ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMig hm kAu bin afeI .. 1 ..{1299}-8

2-- vvf vYru n krIaY kfhU .. Gt Gt aMqir bRhm smfhU ..{259}-bfvn--46

3- sfD jnf ky pUjy pYr .. imty AupdRh mn qy bYr .. 2 ..{395}-4-94

4- nf ko myrf dusmnu rihaf nf hm iks ky bYrfeI ..

bRhmu psfru psfirE Biqir siqgur qy soJI pfeI ..{671}-3

5- sfD sMig dusmn siB mIq .. sfDU kY sMig mhf punIq .. ....3 ..{271}-ast-7

iKmf--

vYr ivroD aqy bdly dI Bfvxf nfl hr smyN sVdy Buwjdy dyvI dyviqaF dy pujfrI, bRfhmx dI ilKI NN mhF Bfrq gfQf NN dy pfqr, XuiDsLtr dy mUMhoN aKvfeI ieh gwl bfr bfr aMkuq hY--iKmf sB qoN sRRsLt Drm hY, iKmf hI sB qoN vzI sUrmqfeI hY, iKmf hI sB qoN cMgf sLsqr hY, aQvf iKmf hI afqmk suK df sfDn hY NN afid N inrMdyh iKmf df ieh gux bRfhmx ny sRI gurU nfnk inMrkfrI jI dy igafn qoN curfieaf hovygf ikAuNik jo kuJ iKmf bfry sRI gurU gRMQ sfihb ivc hY Auh sMsfr dy hor iksy gRMQ ivc nhIN hY . iKmf--gurU nfnk jI dy sMq sUrmy isMGF df gihxf irhf hY . mhfrfjf rxjIq isMG jI, nvfb mjLPLr Kfn mulqfn nUM, sLfhI KLjLfny dIN byaMq mfieaf dy, aqy afpxy ipafry PLOjIaF dIaF keI sLhIdI dy muwl qy ijwqdy rhy sn . iPr vI inwq nvIaF vDIkIaF krI rwKx vfly nvfb nUM iewk do vfrI nhIN sgoN Cy vfrI iKmf kIqf sI . sRI gurU gRMQ sfihb jI ny prDfn aQvf jQydfr, Aus nUM mMinaF hY ijs ivc iKmf smyq ieh gux hn:--

1-- sc vrqu sMqoKu qIrQu igafnu iDafnu iesnfnu ..

dieaf dyvqf iKmf jpmflI qy mfxs prDfn ..{1245}

2- jhf loBu qh kflu hY jhf iKmf qh afip ..{1372}

Bv, ijs ihrdy ivc iKmf nhIN hY, AuQy pRBU dI swcI Xfd hox dI gwl pKMz hY, JUT hY, iKmf ibhUxf ihrdf nfm qoN swKxf huMdf hY .

3- iKmf ghI bRqu sIl sMqoKM .. rogu n ibafpY nf jm doKM .. mukq Beyy pRB rUp n ryKM .. 1 ..{223}-7

4- mnu moqI jy gihxf hovY pAuxu hovY sUq DfrI ..

iKmf sIgfru kfmix qin pihrY rfvY lfl ipafrI ..{359}-1-35

5- gur kf sbdu mnY mih mMudRf iKMQf iKmf hZfvAu ..

jo ikCu krY Blf kir mfnAu shj jog iniD pfvAu ..{359}-3-37

6- Kojq Kojq aMimRqu pIaf .. iKmf ghI mnu sqguir dIaf ...... 19 ..{932}

7- iKmf ivhUxy Kip gey KUhix lK asMK .. gxq n afvY ikAu gxI Kip Kip muey ibsMK ..

Ksmu pCfxY afpxf KUlY bMDu n pfie .. sbid mhlI Krf qU, iKmf scu suK Bfie .....49 ..{937}ÃÄ

8- sq sMqoiK rhhu jn BfeI .. iKmf ghhu siqgur srxfeI ..

afqmu cIin prfqmu cInhu gur sMgiq iehu insqfrf hy .. 8 ..{1ú3ú}-4-1ú

9- iKmf DIrju kir gAU lvyrI shjy bCrf KIru pIaY ..

isPiq srm kf kpVf mFgAu hir gux nfnk rvqu rhY .. 4 .. {1329}-7

1ú- -sUhf vysu sBu Auqfir Dry gil pihrY iKmf sIgfru ..{ 786}

bdlf lAU Bfvnf vflf hox df iekrfr siqgrF dy drbfr ivc hI kr rhy ajoky Kflfsf jI nfloN kYnyzf srkfr hjLfr guxf cMgI hY jo keI kqlF dy dosLI nUM vI PFsI lf ky jfnoN nhIN mfrdI . kI pqf jylH ivc hI bYTy iksy srIr mMdr ivc vihgurU pRgt ho jfvyN aqy kwlH df kfql awj df vwzf dysL-Bgq aqy jIvF df syvk bx jvy?

bRhm igafnI aQvf hrI dy dfs pRqI siqgurF dy PLurmfn:

1- hir kf dfsu ikCu burf n mfgY ..... 3 ..{1152}

2-- Cozhu kptu hoie inrvYrf so pRBu sMig inhfry ..{1219}

3- PrIdf bury df Blf kir gusf min n hZfie ..

dyhI rogu n lgeI plY sBu ikCu pfie .. 78.. (1382)

ikwzy dwuK aqy hYrfnI vflI siQqI hY ik ijs bRfhmx dy sfry dy sfry, iesLt vYr ivroD aqy bdly dI awg ivc hr smyN sVy Buwjy njLr afAuNdy hn, Aus bRfhmx dI ilKI gfQf ivc qF iKmf bfry bVf lMmf AupdysL hovy aqy ijs gurdyv jI df AupdysL ajyhI vYr Bfvxf nUM jVHF qoN mukf irhf hY Aus swcy aqy mhfn gurU dy pMQ ivc bdlf lAU vYr Bfvxf?--khY pRBu avru avru ikCu kIjY sBu bfid sIgfru Pokt PokteIaf .. kIE sIgfru imlx kY qfeI pRBu lIE suhfgin QUk muiK peIaf .. 7 .. {836} Dur kI bfxI dy hukmf qoN Aultf ivAuhfr krn vfilaF df sfzf ieh--pMj kkfrF vflf isMgfr kI ikqy Pokt hI qF nhIN ho cuwkf jI ? pRBU nfl aQvf siqgurF nfl nyVqf bxI rihx dy QF, kI sfzy mUMh ivc vI ikqy Quwk hI qF nhIN pY irhf ? gurU gRMQ sfihb jI dI hjLUrI ivc zMzOqF krn vfilaF df sfzf gAuxf aqy suxnf vI kI ivarQ nhIN jI ? ---syvk isK pUjx siB afvih siB gfvih hir hir AUqm bfnI .. gfivaf suixaf iqn kf hir Qfie pfvY ijn siqgur kI afigaf siq siq kir mfnI .. 1 .. {669}-4-1ú

gurbfxI-sLbd ivcfr qoN aqyy gurU ieiqhfs qoN spwsLt hY ik bdly dI BfvnF, aQvf bdlf lYx df sfVf, hoCy mnuwK dI sMpqI hY . bhfdr mnuwK qF iKmf nUM hI afpxf gihxf bxfAudy hn . iksy nUM iKmf kr dyx ivwc sUrmf afpxI ijwq smJdf hY . DIrjvfn aqy imwTy suBf vflf afdmI kdy vI lVfeI nhIN shyVdf . gurU mhfrfj jI aqy AunHF dy isMG-sUrmy, cVH afey jfnI vYrI qy vI vfr krn dI pihl kdy nhIN sn krdy, pihl krn df mOkf vYrI nUM hI idaf krdy sn. gurU Gr bfry vYr vflI aQvf bdly vflI ivcfr bxf lYxI, gurmuKqfeI nhIN ho skdI---gurmuiK vYr ivroD gvfvY .. {942} . gur df swcf iswK kdy, Bwul ky vI ajyhf krm nhIN krdf ijs qoN iksy pRfxI df ihrdf duKI hox dI sMBfvxf hovy--sBnf mn mfixk, Tfhxu mUil mcFgvf .. jy qAu iprIaf dI isk, ihafAu n Tfhy khIdf .. 13ú .. {1384}

4- akfl Ausqq dy 74vyN kibq ivc dsLmysL jI df PLurmfn ies pRkfr hY-- kMs ko bDwXf, jmdUq khIaqu hY .. Bfv, kMs nUM mfrn krky jy ikRsLn dI soBf kIqI jf rhI hY qF iksy dI jfn lYx vfly nUM qF lok jmdUq kihMdy hn . purfxf dI gfQf anusfr kMs bVf vzf pfpI sI . Aus dy ijMmy byaMq mfsUmF dy kql df dosL sI . aqy iPr Auh lgfqfr jLulm qy jLulm krI jf irhf sI . gfQf anusfr, sRI ikRsLn jI ny Aus nUM luk iCp ky corI aqy ivsLvfsL-Gfq krky nhIN sI mfiraf . Bry myly ivc llkfr ky mfiraf sI . iPr vI sihbF ny, kMs dy mfrn vfly ikRsLn dI isPq krn dy QF Aus nUM NN jmdUq NN PLurmfn kIqf hY .

KLfilsqfn dI pRfpqI vfly ipCly sMGrsL ivc gurU ky lflF dy hwQoN ijMinaF dI jfn geI, AunHF ivc sUrimaF vFg lVfeI dy mYdfn ivc mry ivroDI bVy Gwt hn, bhuqI vfrI inhwQy aqy jfn bKLsLI leI qrly lYNidaF nUM aqy jF ivsLvfsL Gfq nfl aQvf luk Cup ky hI mfiraf hY . ajyhy kqlF ny svfiraf kI ? ieMdRf nUM mfrn leI pihlF Aus dI rfKI leI pihry qy Klox vflf ivsLvfsL-GfqI krm, kI guriswKI df cln hY ? aqy iPr siqgurF dy hukmF vwl ipwT krky Aus dI mOq nfl iswKF ny kuJ Kwitaf ik gvfieaf ? luk qy qIr jF golI mfrn vfly sRI rfmcMdR jI dy cyly qF ho skdy hn dsLmysL jI dy iswK ajyhf kfierF vflf krm ikAuN krn ? bflI nUM luk ky qIr mfrn vflf krm hY qF gIdIaF vflf hI sI, pr bRfhmx jI ny bhfnf bxf ilaf hoieaf hY ik bflI dy sfhmxy hox nfl sRI rfm pRBU jI dI awDI sLkqI bflI ivc jf vVnI sI . pr inrMkfrI afgU smyq mfry jfx vfilaF ivc, ajyhI sLkqI dy hox df koeI Brm hY sI ? swc kuJ vI hovy pr kI, inrMkfrI lihr ivc koeI Prk ipaf ? kI KLflsf kOm df bol bflf hoieaf ? kI, grU nfnk sfihb jI dy nfl vI asIN ivsLvfsLGfq nhIN kr rhy ? kI, ienHF qwQF vwl JfqI mfrn dI loV mukf dyxI gurmuKF df cln hY ik jF Gor kOmI bdiksmqI hY ?

qusI cMgI qrHF jfxdy ho ik gurU nfnk dyv jI ny gurmiq dy igafn-KVg nfl bVy kwtV vfdI iswDF dy mwT aqy dUijaF nUM kfPLr smJx vflI qMg idlI vflI Gfqk iGrxf nfl BrpUr muslmfnF dy gVH mwky aqy bgLdfd nUM sr kIqf sI . qusIN ieh vI jfxdy ho ik gurU nfnk inrMkfrI ny afpxy dsF srUpf ivclI lMmI Gflxf nfl ijs igafn nUM idRV krfieaf sI, afpxy dsvyN rUp smy KLflsy nUM Ausy igafn-rUp N KMzy N aQvf N KVg N dy hI lV lfieaf hY . BFvy afp qy ivdq hI hY, iPr vI siqgurF dI bKLsLsL vfly Aus inmrqf rUp-KMzy dI aqy igafn-rUp gVg dI Xfd qfjLf kr lYxI gLusqfKLI nhIN hY jI:--

A- grIbI gdf hmfrI .. KMnf sgl rynu CfrI ..

ies afgY ko n itkY vykfrI .. gur pUry, eyh gl sfrI .. 1 .. {628}-16-8ú

a- hir hir nfmu ijnI afrfiDaf iqn ky duK pfp invfry ..

siqguir igafn KVgu hiQ dInf jm kMkr mfir ibdfry .. 2 .. {574}-4

e- loB lhir sBu suafnu hlku hY hlikE sBih ibgfry ..

myry Tfkur kY dIbfin Kbir houeI hY guir igafnu KVgu lY mfry .. 7 ..{983}

ijhVf KLflsf ieh iKafl krdf hY ik siqgurF ny Aus nUM guirafeI df BfeIvfl bxfieaf hoieaf hY, kI kfrn hY ik KLflsf jI siqgurF dy bKsLy hoey igafn-KVg dI vrqoN iqafg ky Aus KVg dI vrqoN vwl Bwj pYNdf hY ijs dI vrqoN afpxy bcfa vfsqy krn leI vI pihlF hor sfry qrIky vrq lYx dI qfkId hY--NN cU kfr ajL hmf hIlqy dr gujLsLq NN . ijs KVg df vfr kdy KLflI nhIN sI igaf Aus inmrqf KMzy nUM iswKF ny ivarQ iks kfrn mMn ilaf ? inrMkfrIaF dy gVH nUM Ausy inmrqf-KMzy nfl aqy gur-igafn-KVg nfl sr kr lYx leI gurmiq igafn dy prcfr df asrdfr hwlf bolx dI QF ivroDIaF dI jfn lY lYx df rfh PVnf kI gurmiq hY jI ? gurmiq dI ajyhI Gor AulMÕxf krn vfilaF ivruwD sRI akfl qKLq vloN koeI hukmnfmf iks dlIl nfl nhIN jfrI kIqf jf irhf ? kI ajyhI axgihlI nUM gurmiq iswD krn leI (AupRokq afey hr ivsLy dy Gwto Gwt pMj gurU sLbdF vFg), gurbfxI dy PLurmfn iml skdy hn jI ? jy nhIN, qF, iks dlIl nfl kih rhy hF ik, asIN sRI gurU gRMQ sfihb jI dy ainn iswK hF ?

5- iksy vwzy qoN vzy jLflm dI jfn lY lYx vflI koeI Audfhrx gurU ieiqhfs ivcoN koeI nhIN imldI aqy nf ajyhf koeI PLurmfn gurU gRMQ sfihb jI dI bfxI ivc hI hY . iPr iksy nUM jfnoN mfr mukfAux vfly krm bfry ieh kihxf---NN gurU nfnk sfihb jI ny jo syvf leI so ho geI, mY kOx hF krn vflf NN-- kIN gurmiq hY jI ? eIsfeI aQvf muslmfn afpxy iksy ku-krm dI, jMmyvfrI afpxy pYgLMbr jF rwb qy kdy nhIN pfAuNdy, Auh kihMdy hn-NN ieh mMdf kMm mYQoN sLYqfn ny krfieaf hYN N . kI ieh swc mMn ilaf jfvy ik awj asIN (KLflsf pMQIey) sYqfn vflf kMm vI afpxy siqgurU nfnk jI koloN hI lY rhy hF ?

6- pRoPYsr sLyr isMG jI aYm.ey.pI.aYc.zI.(lMzn) dI ilKI pusqk N gurmiq drsLn, S.G.P.C.. sRI aMimRqsr ny pRkfsLk kIqI hY . Aus dy 72 sPLy qy ieh bcn ilKy hoey hn--NN

NN ieh qF sMBv hY ik bfbf bMdf bhfdr vyly kuJ N adly kf bdlf NN vflI pfilsI KLflsy ny aKLiqafr kr leI hovy prMqU, gurU sihbF dy smyN nf qF afdrsL ivc qy nf Aus dI amlI vrqoN ivc keI AUxqfeI idsdI hY NN.

awj quhfzI pdvI vI bfbf bMdf isMG jI nfloN Gt nhIN hY . nfnk cInY afp kAu so apr apfrf .. pMQ qy bVf Aupkfr hovygf jy afp jI ies msly qy gMBIrqf nfl ivcfr krn df smf kwZ sko . iksy vI dlIl nfl ies scfæeI nUM rwd nhIN kIqf jf skdf ik KLfilsqfn dI pRfprqI dy nf hyT, NN bymuhfry sMGrsL NN ivcly, kfierF vfly keI kfiraF dy kfrn, KLflsf jI df Aujl muwK hor vI vwD mYlf hoieaf hY . bdlf lAU Bfvxf ivc kIqy kfry df sdkf ijMnHF hflqF ivc afp jI ies mhfn pdvI qy ibrfjmfn hoey ho, ies qoN Auh sfrf kuJ pMQk afcrn df Dfrimk aMg bx jfxf hY . pMQk PLsfdF ivc vfDf hox df aqy ivsLvfsLGfq nfl kql kIqy jfx dIaF vfrdfqF ivc vfDf hox df zr vDxf hY . quhfzI ies inXukqI qo gurU nfnk sfihb jI dI (2úú sfl qoN vwD smy ivclIaF) kurbfnIaF vflI Gfflxf qy, pUrI qrHF pfxI iPr jfx dI sMBvxf vDI hY . siqgurF df inrvYrqf, inrBYqf, iKmf, iksy df idl nf ZNfAux vflf, dIn-duKI dI shfieqf kridaF purjf purjf ho ky kwt mrn vflf, sfry df sfrf gurmiq isMDFq pwkI qrHF KLqm ho ky afpxy asly vl moVf Kf skx dI afs lg-pg KLqm ho jfxI hY .

ies inmfxy ibRD syvk dI afp jI dy crxf ivc bynqI hY ik qusIN sgoN pihlF vrq rhy ies Bfxy nUM muV gurmiq vwl prqx vflf moV, bVI sPLlqf nfl dy skdy ho . Bulx ivic kIaf sBu koeI krqf afip n Buly .. Buwl nf krnI, kyvl krqy df aqy krqy df rUp ho cuwky siqgurF dy ihwsy dI gwl hY . mnuwK Buwlx hfr hY . Buwl df anuBv krnf swcI iensfnIXq hY, pr Buwl nUM KuulHy sLbdF ivc mMn lYxf mhFpurKF dy afcrn df ihwsf hY . JolI cuwk suafrQIaF qoN iml rhI vfh vfh nUM ipwT dy ky, pUrn iqafg dI Bfvxf nfl, gurmiq dy gurUbfxI-aMimRq-AupdysL ivc iBwjf hoieaf pCqfvy vflf ibafn idAu . iKmf, inrvYrqf, aqy DIrj nUM igRhx krI rwKx vfly KLflseI cln vwl moVf Kfx df kOm nUM AupdysL dyx dy nfl (jy qusIN koeI Buwl hoeI idloN smJdy hovo qF) pCqfvy vfly sinmr sLbdF nfl afpxf afpf gurU-KLflsf pMQ dI JolI ivc pfAu . pMQk qOr qy KLflsf ajy vI bKLisLMd hox dy gux qoN KLflI nhIN hoieaf . afp jI vloN ajyhf ibafn CpidaF sfr hI lokF vloN bynqI pwqr afAuxy arMB ho jfxy hn ik afpf pVqflx vflf quhfQoN cMgf hor jQydfr ikQoN lwBxf hY ? afpxI Buwl mMn ky gurmiq anusfr suDfr kr lYx vfly insLkpt, suihrd jQydfr jI dI dy drsLnF dI pMQ nUM sdf iswk rhI hY . Aus Gft nUM pUrI kr dyx dy nfl bdlf lAU bRfhmxI rIq nUM jwPf mfrn ivc pihl krn leI dOVI jf rhI kOm nUM afpxy asly vwl moV lYx df krfmfqI Aupkfr hovygf, iquhfzI eh dyx ieiqhfs ivc svrn awKrF ivc ilKI jfvygI .

mUMh qy NN sB hwCf NN khI jfx vfly kutl KLusLfmdI JolI cuwk, swjx nhIN, sgoN vYrI huMdy hn . KunfmI vwl JfqI mrvfAux dI dlyrI krn vflf sdf hI rfijaF mhfrfijaF df swcf swjx mMinaF jFdf irhf hY . dfs ny afpxy vloN swcy ihqYsLIaF vflf Auæwdm kIqf hY . gLlqI sMmJo qF swqiraF bhwqiraf smJ ky iKmf kr dyxf, pr gMBIrqf nNf ivcfr jLrUr krnI . ies icwTI dy nfl dfs ny (1) ibwpRn kI rIq qoN swc df mrg NN pusqk afp jI dI Bytf krn leI ByjI hY . dsLmysL jI df vfsqf pf ky jodVI krdf hF ik ies pusqk nUM arMB qoN afKLIr qwk lgfqfr pVHn df smf kZx ivc pihl idAu . ies pusqk nUM pVHn qy iek imMt vI qusIN ivarQ igaf nhIN smJogy . insLkpt aqy iqafgI suBf vflf jQydfr ies pdvI qy kdy iksy dYvI sbwb nfl puwj sikaf hY . qhfnUM ajokI pMQk igrfvt dy kfrnF df pUrf pqf hoxf bhuq jLrUrI hY . (1) dUjI pusqk --mfsu mfsu kir mUrK JgVy NN bVI ivsLfl gurmiq jfxkfrI df BMzfr ieh pusqk vI sulwB nhIN hY .

ies icwTI dI phuMc bfry pqf ilK Byjxf qF jo qswlI ho jfvy ik ieh inmfxf Xqn afp jI dy kr-kMvlF qwk puj igaf hY . nuvMbr 1988 ivc Aus smy jo afp jI vflI pdvI qy ssLoBq sn, pRo: drsLn isMG jI dI syvf ivc bynqI pwqr pucfAux leI aKLbfrF dI shfieqf lYxI peI . aMq nUM Auh icwTI pusqk NN ibwpRn kI rIq qoN swc df mfrg NN df ihwsf bxfAuxI peI . ibwpRn kI rIq nfl sMbMDq do pwqR rijstrI lPLfPy duafrf, pRo: mnjIq isMG jI kfrjkfrI jQydfr jI dI syvf ivc Byjy sn . pr sLfied AunF dI syvf ivc puwjy hI nf hox. ies icwTI dy nfl, qIjI icwTI snmfn jog pRo: mnjIq isMG jI dI syvf ivc phuMc jfx dy pwky Brosy nfl afp jI dI syvf ivc Byj irhf hF . AunHF nUM dyx qoN pihlF qusF afp pVH lYxI jI. BuwlF dI iKmf-- gurU pMQ df inmfxf dfs--

swcy ihrdy qoN afp jI df ihqU,

gurbKLsL isMG kflf aPLgLfnf




.