.

mYnUM iswKI qy mfx hY?

(pRo[ ieMdr isMG Gwgf)

siqgurU nfnk sfihb jI ny iek akfl purK, prI pUrn srb klf smrwQ, pYdf krn vflf, pflx vflf qy aMqm PYslf (mOq) krn vflf ibafn krky mYnUM apfr ikrpf duafrf mukq kr idwqf hY, qyqI kroV dyvI dyviqaF qoN mYnUM ajLfd kr idwqf hY avqfrF dI gulfmI qoN myrI bMd KlfsI kr idqI hY, jV- pUjf qy pwQr pUjf qoN. mYnUM bnspqI, psLU pMCIaF awgy nwk rgVn qoN bcf ilaf hY. mYnUM sucyq kr idwqf; DrqI cMn sUrj aqy igRihaF afid dI kfrj ivDI qoN. pivqr gurbfxI df arQF smyq zUMGf aiDaYn krky, vfihgurU jI dI ivsLflqf aqy AusdI isRsLtI nUM sMBflx dI apfr sLkqI anuBv krky, ivsmfd ivc af ky, "vfih gurU" afKidaF mYN kyvl iek akfl purK df mMnx vflf ho igaf hF. axigxq iksm dIaF gulfmIaF qoN mYnUM pUrn suqMqrqf pRfpq ho geI hY. iesy leI mYnUM iswKI qy mfx hY.

"aiq AUcf qf kf drbfrf] aMqu nfhI ikCu pfrfvfrf]" (m:5-562)

Bgq sfihbfn jI df AuWqm AupdysL qy jIvn qjrbf, siqgurU nfnk sfihb jI nUM pRfpq hoieaf. AuhnF akfl purK dI ilvlInqf ivcoN jo bKisLsLF pRfpq kIqIaF, Auh awgoN qrqIbvfr srIrk jfmy bdldIaF, dsm pfqsLfh hjLUr nUM pRfpq hoeIaF. nO siq gurUaF df jmfl qy jlfl Dfrn krky, hjLUr dsvyN nfnk ny, krVI pRIiKaf lY ky Kflsf pMQ dI sMpUrxqf kr idqI. Auh iek alOikk ivsmfdI njLfrf sI, jdoN 1699 dI Bfg BrI ivsfKI nUM, kysgVH sfihb dy asQfn qy Klo ky grjvIN afvfjL ivc vMgfr pfeI. aY gurU nfnk jI nUM ipafr krn vfilE, aY mnuKqf df Blf locx vfilE, "aY iek akfl purK qy ivsLvfs rwKx vfilE… awj mYnUM iek nOjvfn isr dI loV hY. hY koeI jo gurU nUM afpxf isr ByNt kr dyvy…"? sLmHF dI lft qy sV mrn vfly pRvfinaF vFg, vfro vfrI pMjF ny afpxy sIs gur crnF ivc arpx kIqy. KMzy dI pfhul CkfAux qoN bfad, Byd Biraf kOqk vrqf ky gurU jI dy Kfs ivsLvfs pfqr, ieh "pMj ipafry" aKvfey. pMQ dI cVHdI klf vfsqy, jLulm dI jV puwtx leI, grIbF, mjLlUmF dI rfKI leI, awgoN jdoN loV peI qF pMj nhIN, pMjfh BI nhIN, jy loV peI 50000 isr vfrn leI Kflsf hrdm iqafr irhf. anMdpur sfihb dIaF anyk jMgF, pirvfr ivCoVf, cmkOr dI gVHI, iKdrfxy dI Zfb, KLUnI srhMd, Coty-vwzy GlUGfry, AudoN qoN lY ky mOjUdf smyN qwk, iswKF ny jfn ipafrI nhIN jfqI, sgoN iswKI ipafrI krky jfxI hY. gurU qy aqwut ivsLvfs sdkf sPlqfvF isMGF dy kdm cuMmdIaF rhIaF. jLflm hfkmF ny BfvyN axigxq vfrI iswKF dy isrF dy muwl pfey, jfnvrF vFg isLkfr kIqy, Gr-Gft AujfVy, jMglIN vfsf krvfieaf, pr Kflsf pMQ afpxy insLfny qoN ipCy nf hitaf. afry cldy gey, bMd bMd ktINdy gey, KoprIaF AuqrdIaF rhIaF, crKVIaF clky hwzIaF df cUrf krdIaF rhIaF, bwicaF dy toty-toty krky mfvF dy glF ivc hfr pYNdy rhy…[. qy iswK iksy msqI dy aflm ivc agMmI gIq gfAuNdy rhy:-

kbIr muih mrny kf cfAu hY, mrAu q hir kY duafr] mq hir pUCY kAunu hY prf hmfry bfr] (1367)

jdoN mYN afpxy lfsfnI ieiqhfs nUM sMsfr nfl myl ky vyKdf hF qF myrf isr PLKLr nfl AuWcf ho jFdf hY. iesy leI qF mYnUM iswKI qy mfx hY.

gurbfxI dy AupdysL duafrf mYnUM aslI mnuwKI BfeI-cfry df vI pqf lwgf hY. "nf ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMig hm kAu bin afeI" (m:5- 1299) dy isDFq nUM smJ ky mYN iksy nUM vwzf-Cotf jF Aucf-nIvF nhIN smJdf. sfry hI myry afpxy hn, ieko mF ipAu jfieaF vrgy. mnwuKqf nUM lIro lIr krn vflI mMnUM vfdI soc nUM mYN iqlFjlI dy idqI hY. myry qRYkfl drsLI siqgurU jI ny, gurU gRMQ sfihb ivc bRfhmxF dI bfxI, aKOqI sLUdrF-rivdfs jI cmfr, nfmdyv jI CINby, kbIr jI julfhy, sDnf jI ksfeI, sYx jI nfeI dI pfvn bfxI nUM sLfml krky, jLfqI dy BrmgV nUM jVoN AuKfV ky rwK idqf. jo lok vK jfqI vfly dy prCfvyN qoN BI nPrq krdy sn, AuhI lok gurbfxI rfhIN aKOqI sLudrF nUM inq nmskfrF krdy hn. amIr grIb rfjf rMk df ieQy koeI Byd nhIN riKaf igaf. amlF qy inbyVf hox bfry PYslf idqf igaf hY.

sfDsMig nfnk buiD pfeI hir kIrqnu afDfro]

nfmdyAu iqRlocn kbIr dfsro mukiq BieE cimafro] (498)

iehnF AuWqm guxf kfrn hI mYnUM iswKI qy mfx hY.

ds gurU sfihbfn axigxq rwbI guxF dy mujsmy sn. ijQy Auh hjLfrF mIlF df pYNzf qYh krky, mnuKqf dy Bly ihq pRcfr krdy rhy, mnmuKF nUM gurmuK bxfAuNdy rhy. AuQy nfl hI AujV rhy Bfrq vfsIaF nUM muV vsfAuNdy rhy. ikqy krqfrpur, goieMdvfl, aMimRqsr, qrnqfrn, hirgoibMdpurf, kIrqpur qy anMdpur sfihb vrgy ngrF dI prqwK imsfl sfhmxy hY. iehnF asQfnF qoN isiKaf hfsl krn vfly, hwk swc dI afvfjL bulMd krdy rhy, ngfry guMjfrF pfAuNdy rhy. smyN dy jLflm hfkm, mMdr-msIqF, skUl, mUrqIaF aqy Guwg vsdy sLihr qbfh krdy rhy. siqgurU jI mMdrF, msIqF skUlF DrmsLflfvF dI AusfrI krvfAuNdy rhy. sfrf dysL ByzF bkrIaF vFg jIvn bqIq kr irhf sI. pMcm gurdyv axK rihq jIvn dI QFvy sUrmgqI vflI mOq kbUl krky nvyN pUrny pfAuNdy rhy. qwqIaF qvIaF qy bYT ky vI sbr isdk df sbUq idMdy rhy. CyvyN nfnk mIrI pIrI dIaF do ikrpfnF gfqry sjf, rx qwqy ivc dusLmx dy afhU lfhuMdy rhy. inmfixaF dI iDr bxky "BY kfhU kAu dyq nih, nih BY mfnq afn" dy rwbI gIq df slogn gfAuNdy rhy. idwlI dy cFdnI cONk ivc nOvyN nfnk, mnuwKqf dy aiDkfrF dI rfKI ihq, srIr rUpI TIkrf BMn ky amr pdvI pRfpq kr gey. dsvyN nfnk cfry byty vfrky akfl purK awgy isLkvf nhIN krdy, hMJU nhIN kyrdy. Drm qoN sB kuJ kurbfn krky smyN dy sB qoN sLkqIsLflI bfdsLfh nUM "jLPrnfmf" (ijwq dI icwTI) ilK ky afpxI sUrmqfeI qy inrBAu inrvYr hox df pwkf sbUq dyNdy hn.

"jnm mrx duhhU mih nfhI jn prAupkfrI afey] jIa dfnu dy BgqI lfiein hir isAu lYin imlfey] (749)

aijhy mhfn siqgurUaF kfrn hI mYnUM iswKI qy mfx hY.

iesqrI jLfqI mnwuKqf df awD, suMdrqf aqy komlqf dI sfKsLfq mUrqI, nUM sMsfr dy nfsmJ lokF ny qF jbr-jLulm df isLkfr bxfieaf hI sI, blik dunIaf dy lgpg sfry Drm muKIaF ny vI durkfiraf iPtkfiraf. kdI bfGx qy kdI nfgx qy kdI pYr dI juwqI qk afKxo BI sLrm nF kIqI. byaMq mMdrF ivc dfKly qy pfbMdI. hwj krn jfx qy rok, Drm pRcfrk jF vwzIaF Dfrmk pdvIaF qy ssLobq hoxo rok. iksy afiKaf aOrq nUM afjLfdI nf idE, Gr dI cfr dIvfrI ivc bMd kr idE. sqkfrXog mF, ipafr df mujsmF BYx, jIvn sfQI, duwK-suwK ivc BfeIvfl Gr nUM svrg df rUp dyx vflI pqnI, lfzF ivc plI ipafrI bytI dy rUp ivc ho ky BI aOrq sdf qVPdI ivlkdI rhI, hMJU vhfAuNdI rhI. sdIaF qoN hI iksy Drm muKI df ies dI qrsXog hflq vyK ky idl nhIN psIijaf. sfry lok igrJF vFg Jptdy rhy, mfs nocdy rhy, jLulm dI BwTI ivc sVdI peI vyK ky muskrfAuNdy rhy. koeI mwdd leI nf bhuiVaf, iksy hfa df nfhrf nf mfiraf. myry siqkfrXog gurdyv jI ny sLyr grj nfl jdoN llkfrf mfiraf "so ikAu mMdf afKIaY ijqu jMmih rfjfn" (474) qF sfry sMnftf Cf igaf, lokI mUMh ivc AuNglF pf, ibwt-ibwt qwkdy rih gey. siqgurU jI ny sfry hIly-vsIly vrq ky aorq nUM brfbrqf vflf ruqbf pRdfn kIqf. sqI vrgI jLflm rsm qoN roikaf, ivDvf ivafh kIqy, prdy (GuMz) dI pfbMdI htfeI. bfl ivafhF qoN rukx leI pRyrxf kIqI. bhu ivafh pRQf dI koJI rsm nUM bMd krfieaf; sfry Drm-krmF ivc brfbr ihwsydfrI df aYlfn kIqf. kIrqn kQf qF krnf hI sI bIbIaF nUM sLsqr sjf, GoVy qy svfr ho ky dusLmx dIaF POjF nfl lV-mrn dI dlyrI bKLsL idwqI. eysy AupdysL dI brkq nfl iswK bIbIaF ijLMdgI dy sfry KyqrF ivwc brfbrqf vflf ruwqbf pRfpq kr skIaF hn. dfsI qoN rfxI, pYr dI juwqI qoN isr df qfj bxf idwqI geI. sdIaF dI plIq soc nUM siqgurU jI ny prHy vgfh mfiraf. siqgurU jI dy kIqy AupkfrF kfrn aOrq jLfqI ny sfihb jI awgy bfr-bfr sIs Jukfieaf aqy DMnvfd kIqf. ikAuNik sdIaF dI gLulfmI qoN bfad ies nUM KuwlHI afjLfd iPjLf ivc sfh lYxf nsIb hoieaf sI.

"squ sMqoKu dieaf Drmu sIgfru bnfvAu ]

sPl suhfgix nfnkf apuny pRB BfvAu ]" (812)

aijhy AuWcqm guxF kfrn hI mYnUM iswKI qy mfx hY.

myry siqgurU jI ny mYnUM ikrqI myhnqI bxfieaf hY, ivhlV jF mKwtU nhIN. mYN ikqy vI dsF nhuaF dI ikrq krF, dysL-ivdysL ivc jfvF, sB pRvfn hY. iksfn bx KyqI krF, dukfndfr hovF, vfpfrI hovF jF dysL dI rfKI leI vrdI pihn, pihrydfr ispfhI bxf, sB pRvfn hY. iswKI iksy nyk kMm ivc rok nhIN pfAuNdI. sgoN idafnqdfrI nfl izAUtI krn dI pRyrnf krdI hY. iswKI srUp qy iswKI guxF kfrn mYnUM hryk QF qy ivsLysL snmfn dI njLr nfl vyiKaf jFdf hY. iksy kMm kfrn mYN nIvF jF AuWcf nhIN huMdf. jdoN mYN sMgq nUM AupdysL krF qF pMzq rUp hF, ispfhI hovF qF KwqrI, KyqI jF vfpfr krF qF vYsL, jUTy Bfzy sfP kr irhf hovF jF JfVU lf irhf hovF qF sLUdr hF. mYnUM iksy kMm qoN iglfnI nhIN, nyk nIqI nfk kIqy gey sfry kMm hI Bly hn. mYNnUM afpxy pYrF-isr KVy hox ivc sMqusLtI imldI hY, qy smfj ivc snmfn imldf hY. ivhlV rihxf jF mMg ky Kfxf mYN pfp smJdf hF. ies svYmfx BrI bKLsLsL kfrn hI qF mYnUM iswKI qy mfx hY. ---cldf




.