.

ipRM: igafnI surjIq isMG

    isWK Drm aqy ihMdU BfeIcfrf

    ipRNMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

    isWK Drm ieWk sMpUrn Drm- isWK Drm apxy afp ivc ieWk sMpUrn Drm hY. asl ivc ieh Drm sMsfr Br dy mnuWKF df mUl Drm hY. ieh akflpurKI Drm hY ijs ivc nf koeI ByK hY aqy nf hI ivKfvf. ieh Drm nf qF iksy hor Drm df aMg hY aqy nf hI ies nMU apxy sMBfl-pRsfr vfsqy iksy hor afsry dI loV. iesdy nfl ieh ivsLf vI ivsLysL iDafn mMgdf hY ik iesdI sLuWDqf aqy inafrypx ivc hI iesdf vjUd aqy pRsfr vI sLfml hY.

jnm df sMbMD qF hY pr isWK ihMdU nhIN hn- ihMdU BfeIcfry nfl, isWK Drm df jnm df sMbMD hY. ihMdU BfeIcfry nMU PWKr hfsl hY ik gurU nfnk pfqsLfh df afgmn, snfqnI pRvfr ivc hoieaf. bhuqy isWK-ihMdU BfeIcfry ivcoN hI sWjy aqy aWj vI sWj rhy hn. vWzI igxqI ivc ihMdU sWjx aWj vI gurduafry hI jFdy hn. anykF Auh vI hn, jo iksy kfrx isWK qF nhIN sWjy pr AunHF dI aquWt sLrDf-siqkfr kyvl aqy kyvl gurUdr nfl hI hY. ies sfry dy bfvjUd ieh kihxf jF smJxf vI bhuq vWzI BuWl aqy aigafnqf hY ik isWK, ihMdU hI hn-ihMdU Drm df aMg hn- jF iPLr ihMdU Drm dI sLfK hn.

sfry sMsfr df Drm hY isWK Drm-dunIaF dy iksy vI ihwsy qoN koeI vI mnuWK ibnF ivWqkrf, isWK Drm ivc sLfml ho skdf hY. BfvyN ik Ausdf mUl Drm ihMdU, muslmfn, iesfeI, jYnI, boDI jF iPLr bRfhmx, sLUdr, KWqrI, vYsL afid koeI vI vrx hI ikAuN nf irhf hovy. jykr isWK Drm, ihMdU Drm dI hI sLfK jF aMg huMdf qF ieh kdy vI sMBv nhIN sI ik bRfhmx aqy sLUdr dovyN hI isWK sWj skdy. isWK sWjx qoN bfd bRfhmx aqy sLUdr iekWTy Bojn iqafr kr skdy, CWk aqy CWkf vI skdy. dUr ikAuN jfvIey, isWK Drm ivWclI ieh scfeI, gurU ky lMgrF ivc puWjky rojLfnf hI dyKI vI jf skdI hY. BfeI mrdfnf jI qoN arMB ho ky, ivsfKI 1699 vfly ieiqhfsk idhfVy qy ijhVy pMj ipafry inWqry, AunHF ivcoN cfr Auh sn ijnHF dy pUrvj, aKOqI sLUdr jfqIaF ivcoN hI afky gurUdr nfl juVy sn. aWj vI anykF amRIkf aqy hor ivdysLI sWjxF df inWq isWK Drm ivc pRvysL ies gl df vWzf sbUq hY ik sfry isWK ihMdUaF ivcoN nhIN afey. isWK Drm ivc dunIaF dy hr konyN, mjLHb aqy dysL-jfq-Drm df mnuWK, ibnF ivWqkrf sLfml ho skdf hY aqy huMdf vI hY. afiKr BfeI mrdfnf, BfeI nIrU, alHfXfr KF, BfeI mMJ, BfeI lMgfh, BfeI abduWlf aqy hor anykF sWjx muslmfn mWq ivcoN hI pfhul lY ky isWK sWjy sn. iPLr ieWqnf hI nhIN-ienHF ivcoN bhuqy qF isWK Drm dy pRcfrk dI AuqWm avsQf nUM vI pRfpq hoey.

isWKF aqy ihMdUaF ivWckfr nyVHqf- ies sfry dy bfvjUd, isWK Drm dI ihMdU BfeIcfry nfl sB qoN vWD nyVHqf hY. ies dy leI sLfied ies qoN vWzf koeI hor sbUq nhIN ik ieh dovyN Drm aWj vI ieko hI pRvfr ivcoN iml skdy hn. ipqf, ihMdU hY pr puwqr nMU isWK sjfieaf hY aqy ies ivc Auh gOrv vI mihsUs kr irhf hY. jykr pRvfr ivcoN ieWk sWjx isWK sWjdf hY qF jLrUrI nhIN ik sfrf pRvfr vI isWK hI sWj jfvy. vYsy ajyhIaF imsflF vI bhuq hn jdoN pRvfr ivcoN ieWk sWjx isWK swj igaf qF ieWk ieWk krky bfkI pRvfr vI isWK Drm ivc qbdIl ho igaf. ienHF ivcoN hI pMQ rqn mfstr qfrf isMG jI, isWK Drm dI cldI iPLrdI XUnIvRstI pROPLYsr sfihb isMG jI, igafnI Bfg isMG jI aMbflf afid dIaF imsflF sfzy sfhmxy hn. isWKI jIvn df mqlb hI icMqf rihq, rjLf aqy sLukrfxy BrpUr kuWdrqI ijLMdgI df anMd mfnxf hY. ieWQy iksy vihm-Brm, suWc-iBWt, Byd-Bfv, sgx-rIqF, krmkFzF, dyvI-dyvqf jF Bgvfn vfd nUM koeI jgHf nhIN. ieQy qF krqy dI krxI nfl suuBfa nUM joVx df nsLf hY. iesqrHF mnuWK nUMu gurU dr qoN Auh ielfhI aqy sfPL-suQrf jIvn rfh pRfpq huMdf hY, ijs dI imsfl sMsfr Br ivc hor ikWDry nhIN imldI.

gurU sfihbfn aqy ihMdU qIrQ- gurU nfnk pfqsLfh ny sMsfr Br df pRcfr dOrf kIqf. mwkf-mdInf, rUs, brmf, cIn, sumyr prbq afid sB jgHf afp jI ny crx pfey. gurbfxI rfhIN bKsLy gurmWq isDFq sfrI mfnvqf vfsqy hn. iPr vI ihMdU qIrQF df sB qoN vWD dOrf kIqf, ikAuN? ikAuNik bRfhmx vrg rfhIN ienHF hI qIrQF qy mnuK nfl sB qoN vWD lWut KsuWt ho rhI sI. iehI kfrx sI ik sWc dI rwbI afvfj nMU suxn df sB qoN vWD avsr bRfhmxI pRBfv aDIn ivWcr rhy ihMdUaF nMU hI pRfpq hoieaf. gYrisWK ilKfrI imrjLf aihmd kfdIaF anusfr gurU nfnk pfqsLfh ny apxy jIvn kfl ivc iqMn kroV lokfeI nUM isWK Drm ivc pRvysL krvfieaf. ieh vI sWc hY ik ienHF ‘isWK’ sWjx vfilaf ivWc vWzI igxqI ihMdU vIrF-BYxF qoN hI sI. pr Auh ies vfsqy isWK sWjy sn ik krmkFzf, vihmF-BrmF, dyvI dyvqf ‘qy Bgvfn vfd qoN bfhr afky, sLFq aqy sWcy jIvn df imWTf rWs mfx skx. AunHF rfhIN isWK Drm ivc pRvysL gurU Aupr jF isWK Drm Aupr nhIN blik AunHF df apxy afp Aupr vWzf aihsfn sI. mulWmy dI pihcfx kr lYx vflf iPLr mulWmy nUM sonf mMnky jWPy nhIN mfrdf. isWK Drm ivc bRfhmx, mOlvI, kfjLI afid iksy vI ivcoly dI kWTpuqlI bxn vflI gl hY hI nhIN. ieQy qF jnm dyx vfly pRBu nfl hI hriek mnuK df isWDf irsLqf sQfpq huMdf hY. ijhVf mnuK bRfhmxI gLulfmI df bnfvtI jIvn iqafg ky, iek KuWlI-zuWlI afjLfd ielfhI ijLMdgI df afnMd mfxn lg pvy; Auh Blf iPLr qoN Ausy gLulfmI vfly jIvn ivc vfps jfx dI ikAuN socygf? PLurmfn hY "ihMdU mUly BUly aKutI jFhI ] nfrid kihaf is pUj krFhI ] aMDy guMgy aMD aMDfru ] pfQru ly pUjih mugD gvfr ] Eih jf afip zuby qum khf qrxhfru ] 2 ] (mÚ1[pM:556)

"KqRI bRfhmx sUd vYs"…- bRfhmx vrg rfhIN vrx vMz df jo bKyVf pfieaf hoieaf sI. Ayus ivc aKOqI sLUdrF df jIvn pwDr jfnvrF qoN vI nIvF kIqf jf cuWkf sI. Auprly iqMny vrx qF AunHF nMU ihMdU hI nhIN sn mMxdy. jdoNik Auh apxy afp nMU ihMdU hI kihMdy-mMxdy sn. ienHF aKOqI sLUdrF ivcoN vI lKF ny iswK Drm ivc pRvysL krky mnuKI brfbrI df sfh ilaf. sMn 1699 dI ivsfKI smyN pMj ipafiraF ivcoN cfr ienHF ivwcoN hI sn. ienHF cfrF dy pUrvj kuJ pusLqF pihlF hI gurUdr nfl juVy sn. ikAuNik ieh vWizafeI kyvl isWK Drm dI hI hY ijWQy "KqRI bRfhmx sUd vYs, Aupdysu chu vrnf kAu sfJf" (pM:747) df nIXm hY. ieQy hriek iensfn vfsqy ieko hI gurU-gurbfxI df AupdysL hY aqy sB vfsqy siqkfr vI. vrx vfd kfrx ieh gWl, ihMdU Drm ivc qF iqMn kfl vI sMBv nhIN. AuWQy qF cldy hn bRfhmxI kfnUMn pr ieWQy bfxI dI afigaf ivc clx vfly mnuK df bRfhmxI Drm-krm nfl koeI lYxf dyxf nhIN rih jFdf. jIvn dy ieh dOvy rfh iblkul vWK vWK hn.

bhuqy ihMdUaF df Jukfa, isWK Drm vl hI ikAuN?- pTfn aqy mugLl dovyN apxy afpxy smyN Bfrq Aupr ivdysLI hmlfvr bxky afey sn aqy dovyN jyqU vI rhy. gulfm ho jfx kfrx ieQoN dI ihMdU jMqf df AunHF dy jLulmF df isLkfr hoxf kuWdrqI gl sI. iesdy nfl ieWk hor vWzf kfrx vI sI. mugLl aqy pTfn dovyN ieWko hI alHfqflf dy AupfsLk sn, jdoNik ihMdU kroVF klpq dyvI dyviqaF dI pUjf arcf aqy anykF BgvfnF ivc AulJy hoey sn. iewk rwb nMU Cwz ky, rwb dy sLrIkF (brfbrI krn vfilaF) dI pUjf krn vfly; pTfnF aqy mugLlF, donF dIaF njLrF ivc ieh kfPr (nfsqk) sn. aijhy kfPr-buWq pRsqF (mUrqI pUjkF) nMU (momn) muslmfn bnfAuxf jF KWqm kr dyxf AunHF dI sLrHf anusfr suafb (sLuB kMm) sI. AunHF muqfbk buWqKfny (mMdrF) nUM qoVxf, alHf-qflf aqy ieslfm dI srb AuqWm syvf sI. ajyhy hflfq ivWc ihMdU mjLlUm sn. smyN smyN anusfr pihlF pTfn aqy iPLr mugLl, ihMdUaF vfsqy jfbr (AunHF Aupr jLulm krn vfly) sn aqy ihMdU mjLlUm.

dUjy pfsy, krqfrpur sfihb, KzUr sfihb, goieMdvfl sfihb, bfbf bkflf, anMdpur sfihb afid isWK Drm dy inWq nvyN pRcfr kyNdR vWs rhy sn. ieQy hI bWs nhIN, gurbfxI dI jIvn jfc hr iek mnuK nMU bVI iKwc pfAuNdI sI. ies kfrx ihMdUaF vfsqy isWK sWj ky gurUdr nfl juV jfxf, suriKaq vI sI, aqy sfPL suWQrI ijLMdgI df rsqf vI. ieWqnf hI nhIN, isWK Drm ivc pRvysL krky AunHF dy irsLqy aqy myl-jol vI pihlF vfly hI bxy rihNdy sn. ieh vI ieWk bhuq vWzf kfrx sI ik lKF ihMdUaF ny jLfqpfq, CUaf-CUq, vihm-Brm, jfdU-tUxy, kroVF dyvI-dyviqaF-BgvfnF dI pUjf arcf muWkdI gl ik bRfhmxI gulfmI ivcoN inkl ky iek akflpurKI jIvn rfh ivc pRvysL kIqf. iesqrHF AunHF ny muslmfnI jLulmF qoN vI afpxy afp nMU sUriKaq mhsUs kr ilaf.

ieh dWsx vfsqy ik ihMdU BfeIcfry nfl isWK Drm dy ivsLysL sMbMD ikAuN hn, ieh kyvl kuJ iesLfry hn. aWj vI lKF-kroVF ihMdU ajyhy hn ijhVy isWK qF nhIN sWjy pr AunHF df iesLt gurUdr hI hY, mMdr jF isLvflf nhIN.

isWK aqy ihMdU Drm ivc PLrk dI Jlk?- ijsnUM moty qor qy asIN ihMdU kihMdy hF, ieQy Aus dfiery ivc kyvl AuhI lok afAuNdy hn jo iek jF dUjy qrIky bRfhmxI pWkV ivc hn. isWKF aqy ajyhy ihMdUaF ivWckfr vWzf PLrk:

* gurU nfnk pfqsLfh ny jMjU df iqafg krky isWK Drm vfsqy, bRfhmx vflf rsqf hmysLF vfsqy bMd kr idWqf. gurdyv df ies ivsLy Aupr ieh iblkul spWsLt PLYslf sI ijs ivc BulyKy dI guMjfiesL hI nhIN rih jFdI. qFqy isWK Drm df arMB hI AuQoN huMdf hY ijQoN bRfhmxI ivcfrDfrf dI pWkV pUrI qrHF muWk jFdI hY.

* gurbfxI aMdr vI ies bfry spsLWt PLYslf hY ijvyN "kbIr bfmnu gurU hY jgq kf Bgqn kf guru nfih" (s:231pM:1377) Bfv bRfhmx dy ipWCy BfvyN sfrf sMsfr hI ikAuN nF lg tury pr ijhVy akflpurK dy rsqy tur pYNdy hn, bRfhmx AunHF df kdy vI afgU nhIN rih jFdf.

* bRfhmx mwq df iqlk, jMjU, gfieqRI-qrpx, dyvI-dyviqaF dI pUjf, ies pUjf qoN AuqpMn hoey iQwqF-vfrF dy Brm, sLgn-rIqF, vr-sLfp, svyr-sLfm, jfq-vrx-vMz, CUq-Cfq, Xwg-hvn, nr-psLU blIaF, vihm-sihm, tUxy-tyvy, mhUrq- mMgl-sincr, jnmpqRIaF, sMgRFdF-misafvF-pUrnmfsLIaF, sLrfD-nrfqy, qWp-qIrQ, suWKnf-mnOqF-clIhy, vrq-mflf-jfp-rtOxIaF afid iksy vI krnI df isWK Drm nfl dUr df vI vfsqf nhIN. ies sfry dy Ault: "is‘K kyvl ie‘k akflpurK df pujfrI, Bfny-rjLf aqy bfxI afigaf ivc clx df nfm hY"

* bRfhmx mWq anusfr pRBU jUnF ivc afAux vflf, avqfr Dfrn vflf mMixaf igaf hY. sRI rfm cMdR, ikRsLn jI afid iesy ivcfrDfrf anusfr Bgvfn hn. "gurU nfnk pfqsLfh dy isWK Drm ivc pRBU ajUnI, krqf purKu aqy sYBM hY. PLYslf hY "so muKu jlAu ijqu khih Tfkur jonI" (pM:1136)

* bRfhmx mWq df afDfr bRhmf-ivsLnMU-mhysL iqMn pRmWuK dyvqy hn. iek jnm dyNdf hY, dUjf pflxf krdf hY, qIjf sMGfr krdf hY. "gurmWq ienHF iqMnF dI hoNd qoN hI ienkfrI hY. ieQy krqf afp hI sBkuJ hY"

* bRfhmxvfd df afDfr cfr vrx hn jo pRBU ny afp isrjy dWsy hn. ienHF ivwc AUc-nIc, jfqpfq df ieWqnf bKyVf hY ik afm mnuK qF dUr, bRfhmx-bRfhmx ivWckfr hI goqF dy PLrk kfrx rotI-bytI dI sFJ nhIN. aKOqI sLUdr leI Drm krm qF dUr AusnUM mnuK vflf siqkfr-aiDkfr vI pRfpq nhIN. "gurU nfnk pfqsLfh dy isWK mWq ivc sfrI mfnvqf dI smfnqf hY. sfiraF dy aMdr ieko hI pRBu dy nUr aQvf joq dI gl smJfeI geI hY. ieQoN hI jnm lYNdf hYN sWcf BrfqrI Bfv. PLurmfn hY: "KqRI bRfhmx sUd vYs sB eykY nfim qrfnQ ] guru nfnku Aupdysu khqu hY jo sunY so pfir prfnQ" (pM:1001)"

* bRfhmx mWq anusfr iesqRI purK ivc vWzf Prk hY. krvfcOQ rWKVIaF, itWky afid dy iqAuhfr[ anykF sgx-rIqF, sLfdI dy nfm qy kMixaF dfn-dhyj vfly ZMg iesy soc nUM pWkf krdy hn. mnU smRqI, nl-dmXMqI afid anykF rcnfvF afiKr kI dWsdIaF hn? "gurUdr qy iesqRI aqy purK vfly do rUp kyvl sMsfr cWkR nUM clfAux vfsqy krqy ny afp GWVy hn. mUl rUp ivc iek dI loV dUjf pUrI nhIN kr skdf. siqkfr pKoN iek jF dUjy ivc Prk nhIN kIqf jf skdf"

* ieqWnf hI nhIN, bRfhmx mwq ivWclI pr guMm kIqI jf cuWkI ieWk akfl purK vflI gl hI hY ijhVI ik gurmWq nfl sFJ rKdI hY. gurU pfqsLfh ny iksy hWd qIk ieQy Ausy nUM hI pRvfn kIqf hY. ies ivsLy Aupr AusnUM AulHfmf idWqf aqy qfVxf vI kIqI hY. PLurmfn hY "vydf mih nfmu Auqmu so suxih nfhI iPrih ijAu byqfilaf ] khY nfnku ijn scu qijaf kUVy lfgy iqnI jnmu jUaY hfiraf" (19 pM:919)

pUrn qOr qy bRfhmx mWq df iqafg hI[[- scfeI ieh hY ik iksy ihMdU vIr jF BYx df isWK Drm ivc pRvysL qoN Bfv kyvl kysfDfrI ho jfxf hI kfPLI nhIN blik pUrn qOr qy bRfhmx mWq df iqafg aqy gurbfxI mfrg df DfrnI hoxf hY. PYslf hY "jb lg Kflsf rhY inafrf, qb lg qyj dIAu mY sfrf] jb Xh ghY ivpRn kI rIq, mYN n krAu ienkI pRqIq" (pf:10vIN) gurbfxI KjLfny ivc vI bRfhmx dI krnI dy KoKlf hox bfry byaMq pRmfx hn jo mnuK nUM Aus rsqy qoN hoVdy hn ijvy: "pzIaf kvn kumiq qum lfgy ] bUzhugy prvfr skl isAu rfmu n jphu aBfgy" (pM:1103)

srUp dy nfl nfl, isWKI jIvn jfc vI hY- jykr koeI ieh smJdf hY ik kys rWK ley qF iswK ho igaf, kWtvf ley qF ihMdU. ajyhf mnuK bVI vWzI glqI qy hY. isWKI jIvn jfc hY jo gurbfxI dI isiKaf qoN pRfpq hOxI hY. jo kuJ bfxI anusfr nhIN Aus sfry df iqafg krnf pvygf. ‘KMzy dI pfhul’ df mksd vI iehI hY "gurU gRMQ sfihb jI dy hjLUr, pMjf ipafiraF dy snmuK gurbfxI isiKaf anusfr clx df pRx". isWK rihxI-bRfhmxI rihxI qoN pUrI qrHF iBMn hY. ies ivc vI koeI sLWk nhIN ik isWK dI ihMdU BfeIcfry nfl bVI nyVy dI sFJ hY. ijWQy gurUdr dy ihMdU BfeIcfry Aupr byaMq iehsfn hn AuQy nfl hI ihMdUaF ivc anykF siqkfr jog sWjx ‘qy pRvfr hn ijnHF df jIvn hI gurbfxI aqy gurduafrf hY. hjLfrHF aijhy gurisWKF dI ilst idWqI jf skdI hY ijnHF df jnm qF ihMdU pRvfrF iv‘c hoieaf. isWK sWjx qoN bfd AunHF dy jIvn pUjx jog bx gey. ajyhy ihMdU pRvfrF vfsqy, gurisWKF dy ihrdy ivc BfrI ipafr qy siqkfr hoxf, iek akWtvIN scfeI hY.

qsvIr df ieh kflf ruK vI- iesy qsvIr df ieWk kflf ruK vI hY, ijsqoN isWK drdIaF ny kdy avysly nhIN rihxf. isWKF dy ihrdy ivc ihMdUaF vfsqy aQfh ipafr hY. iesy ipafr df nfjfiejL lfB keI suWcf nMd, gMgU, cMdU, lWKpq vrgy ihMdU Bys ivc vI AuTf lYNdy hn aqy lMmy smyN qoN AuTf vI rhy hn. isWKF nMU ajyhf KWqrf muslmfnF, iesfeIaF jF iksy hor Drm vfilaF qoN nhIN. sLrDflU ihMdUaF dy pVHdy ivc, ajyhy isWK dusLmx vI gurduafry puWj jFdy hn. ienHF lokF dy jIvn df iekmfqr insLfnf bRfhmxI rIqF-rsmF-ivsLvfsF nMU cor drvfjLy qoN isWKF ivc pRclq krnf aqy gurmWq pRcfr ivc rukfvtF KVIaF krnf hI huMdf hY. ieh lok jykr sMgq rUp ivc huMdy hn qF vI ienHF dI dOV huuMdI hY styj qoN koeI Xog pRcfrk nf bol sky, koeI gurmWq pKoN jfigaf pRbMDk agy nf vWD sky. ieh GtIaf ibrqI lok keI vfrI gurU kIaF sMgqF qoN tWpky, kIrqnI jWiQaF, pRcfrkF, pRbMDkF dy rUp ivc isWK styjF qIk vI puWj jFdy hn. pMQ nUM ies pWKoN vDyry sucyq hoey ibnF ies lfhnq qoN CuWtkfrf nhIN iml skdf. ieQy ieh vI jLrUrI hy ik ienHF dy BulyKy, ikWDry scmuc dy sLrDflUaF nfl koeI ijLafdqI nf ho jfvy. ieh ivsLf pMQk pWDr df hY aqy bVf nfjLuk mWslf hY.

ajyhy bihrUpIey pRcfrk jF kIrqnIey BfvyN ijLMdgI Br grduafry dI hfjLrI Brdy rihx, nf Auh afp aqy nf hI AunHF dI aOlfd hI kdy isWKI srUp nUM pRvfn krdI hY. gurbfxI siqkfr dI pihlI pihcfx-mnuK df akflpurKI srUp ivc afAuxf vI ajyhy lokF nMU pRvfn nhIN huMdf. gurU kIaF sMgqF ivWckfr bRfhmxI pRcfr, isWKI pRcfr dIaF jVHF ivc qyl dyx dI inafeI hY. ajyhy pRcfrk jfx buJ ky sMgqF ivc gurbfxI dy Ault-pult arQ, kWcIaF pWkIaF khfxIaF suxf ky aqy gurmWq isDFqF nUM qbfh krn qy quly rihMdy hn. ies jLihrIly pRcfr Aupr, cUNik gurmWq dI cfsLnI cVHI huMdI hY ies vfsqy bhuqIaF sMgqF, ies cihr nMU aMimRq smJ pI lYNdIaF hn. iesy df nqIjf Auh sfrIaF ibprn dIaF rIqF, isWKI jIvn kf aMg bx jFdIaF hn.

ies ivc aijhy gYrisWK kIrqnIaF, pRcfrkF df dosL GWt aqy sMbMDq pRbMDkF df dosL vwD huMdf hY. ajyhy pRbMDkF nMU aWj qIk ieh vI smJ nhIN af skI ik ijhVf sWjx ajy sLrDflU vI hY jF nhIN, srUp krky vI isWK nhIN - AusnMU isWKI df pRcfrk pRvfx krkyy sMgqF Aupr Qop idWqf jFdf hY cMgy cMgy pRcfrk qF Dwky Kf rhy huMdy hn, pr ajyhy ‘sLrDflU pRcfrk’ isWK Drm dIaF jVHf nMU idn dIvIN kuhfVy nfl kWt rhy huMdy hn. hux qF ieQoN qIk vI dyKx ivc afieaf hY jdoN isWKF ivc pRcfrk dy srUp vfsqy kuJ jfgRqI afeI qF JWt pfsf plt ky srUp vI Dfrn kr ilaf, pfhul vI lY leI-pr rhy apxy insLfny ivc pWky.

isK styj df mhqWv?- gl bVI spWsLt hY, gurUdr qy anykF syvFvF hn ijWQy srb sFJI mfnvqf nMU pUrn siqWkfr pRfpq hY. sMgq-pMgq ‘qy srovr iqMn sMsQfvF sMsfr nUM gurU pfqsLfh dI aijhI dyx hn jo ies gl df sbUq hn ik gurUdr ivc iswK aqy gYriswK ivc ivWqkrf ho hI nhIN skdf. ieQy gYriswK df vI AuWqnf hI siqkfr hY ijWqnf ik iswK df. afiKr sLrDflU qoN hI qF mnuK ny Drm vfly pfsy vWDxf hY. iesy vfsqy gurbfxI dy sLrDflU nfl iswK df ipafr, iek kuWdrqI gwl hY.

sLrDflU vfsqy nPrq jF ivWqkry vflf vfqfvrx pYdf krnf jF sLrDflU nMU Xog siqkfr nf dyxf, ieh qF koeI pMQk doKI hI soc skdf hY, pMQk drdI nhIN. iDafn dyx dI gWl qF kyvl ieh hY ik ikWDry jnUMnI dy BulyKy, iksy sLrDflU dy ihrdy qy sWt n vjy. ijQoN qIk isWK styj df sMbMD hY ieh kyvl sLrDf df ivsLf nhIN. ijhVf ajy afp hI isWK nhIN sijaf, Auh isWK styj Aupr isWKI df pRcfr ikvyN krygf? ikvyN dsygf ik isWK Drm ivc isWKI srUp df kI sQfn hY? Auh ikvyN cfhvygf ik sMgqF kysfDfrI ho jfx? ijsny afp pfhul nhIN leI Auh dUijaF nUM pfhul vfsqy pRyrxf kr hI nhIN skdf. iesdy nfl nfl iksy sLrDflU nUM ‘sihjDfrI’ jF ‘sihjDfrI isWK’ kihxf iek hor vWzI Bul hY. lPLjL isWK dy nfl ‘sihjDfrI’ jF ‘sLrDflU’ aid koeI vI ivsLysLx jF Aup lPLjL nhIN joiVaf jf skdf. ies ivsLy Aupr hor vyrvy vfsqy gurmWq pfT nM: 24 ‘isWK dI pRIBfsLf’ gu: aYju: sYNtr,idWlI pfsoN mMgvf ky pVHo aqy gurmWq pRsfr ihWq sMgqF ivc hWQIN vMzo jI. BfeI kfhn isMG jI nfBf anusfr ‘sihjDfrI kyvl AuhI hY ijsny ajy pfhul qF nhIN leI pr pUrn srUp ivc af cWukf hY" jF iPLr Ausny aOlfd nUM isWK sjf idWqf hY. iksy gLYrisWK vfsqy, lPLjL sihjDfrI AuWkf hI aXog hY.

isWK styj kyvl sLrDf df ivsLf nhIN!- styj df drjf sfDsMgq qoN bhuq Aupr hY. styj qoN kyvl aqy kyvl gurU dI gl hI khI jfxI hY. ies styj ny qF sMgqF nMU, gurU kI sMgq aQvf sfDsMgq ivc bdlxf hY. sfD sMgq ivcoN hI gurU kI isWKI ny jnm lYxf hY. jykr styj qoN khI jfx vflI gwl ivc hI imlfvt hovygI qF Auh sMgqF vfsqy jLihr df kMm hI krygI. ies vfsqy isWKI dI gWl, pRcfr aQvf kIrqn krn vflf kyvl aqy kyvl pfhul pRfpq, bfxI dI soJI aqy Aus anusfr jIvn vflf isWK vIr jF bIbI hI ho skdI hY. ijhVf afp isWK nhIN sWijaf Auh isWKI df pRcfrk jF ilWKfrI ikvyN ho skdf hY? iehI kfrx hY ik isWK rihq mirXfdf ivc vI ies gl nMU idRV kIqf igaf hY ik ‘sMgq ivc kQf, pfT, kIrqn kyvl isWK hI kr skdf hY’ aqy isWK dI pRIBfsLf hY ‘pfhul pRfpq sWjx’. styj kyvl sLrDf jF BfeIcfry df ivsLf nhIN blik isWKI dy inafrypx aqy iesdI aslIaq df ivsLf hY. ieh isWK Drm dI hoNd, srUp aqy BivWK df mWslf vI hY.

sLrDflUaF df siqkfr vI jLrUrI hY- jdoN kuJ sLrDflU sWjxF ivc gurbfxI nfl ipafr vWDdf hY. AunHF aMdr gurbfxI kIrqn aQvf pfT df sLONk vI pYdf ho jFdf hY. AunHF df ieh sLok ikvyN hor vDy qfik Auh sWjx vI isWKI pRvfr ivc vfDf krn aqy isWK sWj jfx. ies ivsLy qy pMQk drdIaF aqy gurU gRMQ sfihb dy smucy pMQ nMU iDafn dyx dI loV hY. ies pKoN pMQk pWDr df kuJ ajyhf Auprflf krnf jLrUrI hY pr ieh mslf injI pWDr df nhIN. ies ivc vI do rfvF nhIN ik isWK styj qoN sMboDn aQvf kIrqn df hWk kyvl AunHF df hI hY jo afp pfhulDfrI, bfxI soJI aqy bfxI afigaf ivc jIvn jIAux vfly vI hox. ies smucy ivsLy nUM ‘isWK styj df siqkfr?’ vfly gurmWq pfT nM: 41 ivc pUrI qrHF spWsLt kIqf jf cuWkf hY. sMgqF ies pfT nU sYNtr pfsoN mMgvfky afp vI pVHx aqy vWzI igxqI ivc, hWQIN vMz syvf rfhI gurmWq pRsfr ihWq phuMcfAux.

"kfmu k®oiD duie krhu bsoly"(pM:1171)-bfxI df PLYslf hY ik ijvyN apxI KyqI dI sMBfl vfsqy do qrHF dIaF KuWrpIaF dI loV huMdI hY. apxy afp vfDU AuWg afey Gfh-bUty nUM kWtx vfsqy ‘kRoD’ vflI KuWrpI dI qfik asl dI qfkq nUM nf cUs lvy aqy dUjI kfm (ipafr) vflI KurpI apxI KyqI dy vfDy vfsqy. iesy qrHF Drm dI pRPLulqf vfsqy vI ieh spsLWt ik iswK df BfeIcfrf sMpUrn mfnv smfj nfl hY. iPLr vI ies scfeI nMU aKNo proKy nhIN kIqf jf skdf ik ihMdU BfeIcfry nfl, iswK Drm dy ivsLysL aqy aiq njLdIkI dy sMbMD hn. gurUdr nMU smrpq ihMdU aqy hor gYr isWK sWjxF df sMgqF ivc ijWqnf vwD siqkfr ho sky, hr iek gurisWK df ies bfry Prj bxdf hY. pr ihMdU sLrDflUaF dy pVHdy ivc ijnHF pMQ doKIaF df insLfnf hI gurduafiraF qy kfbjL ho ky jF sMgq rUp ivc hfjLr ho ky, isWKF ivc hr iek bRfhmxI rIq nMU lfgU krnf aqy gurU dI gl ivc rukfvtF pfAuxf hY. sfnUM ajyhy ansr qo bhuq ijLafdf sucyq rihx dI vI loV hY. blik ajyhy doKIaF vl iDafn dyx dI hor vI vWD loV huuMdI hY ijhVy apxy ies pMQ ivroDI insLfny vfsqy, idKfvy dy qOr qy ‘pfhul DfrI’ hox qIk df zrfmf vI kr lYNdy hn. iesdy nfl nfl iehvI jLrUrI hY ik jdqIk koeI sWjx bfkfiedf pfhul lYky iswK hI n sWj cuWkf hovy aqy AusdI rihxI-socxI ivwc vI iswKI jIvn nf pRgt ho cuWkf hovy, Aus qoN pihlF Aus nMU iswK styj Aupr kQf, lYkcr, kIrqn, pfT df Auwkf aiDkfr nhIN hoxf cfhIdf.

"Bugiq igafnu dieaf BMzfrix"- gurbfxI dy isDFq srbkflI, srbdysLI aqy smucy mnuK mfqR vfsqy jIvn jfc hn. iesyqrHF gurUdr dy drvfjy, sfrI mfnvqf vfsqy sdf KulHy hn. ghu nfl ivcfro qF ieh gwl spWsLt huMdy dyr nhIN lgdI ik iswK Drm sMsfr dy sfry mnuWKF df mUl aqy ieko-ieWk Drm hY. qF qy ies swc Drm nMU dunIaF qIk phuMcfx vfsqy bVI idafnqdfrI, isDFqk idRVqf aqy imwTy idaflU suBfa dI loV hY. vsqU BfvyN ikWqnI vI vWDIaf ‘qy loVINdI ikAuN nf hovy jykr AusnMU vMzx ivc kuVWqx, nPLrq, jLbrdsqI, imlfvt jF nfsmJI hovy qF Auh vsqU loVvMdf qIk nhIN puj skdI. gurdyv df PYslf hY "Bugiq igafnu dieaf BMzfrix" (jpu-29 pM:6) Bfv ieh mnuK! jy qyry pfs igafn df cUrmf hY qF vrqfvI vI dieaf hoxI jLrUrI hY. Bfv igafn aQvf swc dy vMzx vfsqy bVI sihnsLIlqf dI loV hY. dUjy pfsy qF hY hI aigafnqf, jykr vMzx vfly ivc vI kVvfht h qF ieh ivwQ bxI hI rvygI, vDygI hI, GtygI nhIN.

04s83.5s040

Including this Gurmat Lesson No 04

"isWK Drm aqy ihMdU BfeIcfrf"

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 Cell 9811292808

web site- www.gurbaniguru.com




.