.

guru srvru hm hMs ipafry (iksLq pihlI)

pRo: ieMdr isMG Gwgf

igafn dy cfnx qoN ibnF mnuwKqf pÈUaF vFg jUn Bog ky (Kfieaf mYlu vDfieaf, pYDY Gr kI hfix .. bik bik bfdu clfieaf ibnu nfvY ibKu jfix .. (1331) sMsfr qoN ivdf ho jFdI hY . PÉr jog mfarky mfrny qF bhuq dUr dI gwl hY, afm mnuwK nUM qF kyvl, Kfxf, pIxf, pYnxf qy TIk qrHF bolxf BI nhIN afAuNdf . pÈU ieqnf gMd nhIN iKlfrdf, ijqnf mnuwK aKvfAux vflf iKlfrdf hY . gMdgI kUVf pRdUÈx anyk qrHF df jbfn df, ilKqF df, DoKf Pryb qy hor keI qrIikaF df . sdIaF ipCoN kudrq imhrbfn ho ky iksy pYgMbr nUM DrqI qy, ivÈyÈ kfrjF leI GldI hY . aijhy rOÈn idmfg, BUq BivwK dI soc rwKx vfly, prAupkfr dy mujwsmy, mhFpurK ‘‘mUrK mugD`` lokF nUM, ijAuxf mrnf isKfAuNdy hn . siqgurU nfnk sfihb jI ny, jo lfsfnI pUrny pfey, jo nvyN rfhF dI inÈfn dyhI kIqI, mnuwK nUM ikrqm pUjf vwloN hoV ky, iek dy pujfrI bxfieaf, kfierqf Biraf nrkI jIvn ijAux vfilaF ‘‘(ÈUkr suafn grDb mMjfrf .. pÈU mlyC nIc cMzflf .. gur qy muhu Pyry iqn join BvfeIaY.. bMDin bfiDaf afeIaY jfeIaY ..`` (832) nUM siqgurU jI ny, ‘‘ijn mfxs qy dyvqy kIey`` vrgf aiq ibKVf pr bhuq jrUrI kfrj afrMB kr idwqf . hor anyk prAupkfr hn siqgurU jI dy, pr hQly lyK ivwc kyvl, ‘‘ kF icwty hoey jF kFvF qoN hMs bx gey, jF iPr ipMgly (kohVI ) df rog hwitaf, qMdursq bixaf`` bfry gurbfxI dI afKrI ksOtI qy, swc JUT dI prK kIqI jfvygI .

swc df sUrj gurbfxI pVH ivcfr ky, afm mnuwK igafn dy cfnx nfl, afpxy idmfg dy hnyry kony rOÈn kr irhf sI . dunIaF jhfn dy pfey bMDn, vihm Brm, nrk surg, dfn puMn qIrQ ieÈnfn afid dy gurbfxI rUpI qyg rfhIN prKcy Auzdy jf rhy sn . sdIaF qoN ikrqIaF dI kmfeI qy plx vfly ‘‘prjIvI``, Drm df colf pihnI bYTy iÈkfrI, afpxy hlvy mMzy nUM CyqI kIqy ikvyN iqafg dyNdy? iehnF ivhlV luwtyiraF dIaF DfVF ny, klpq khfxIaF df shfrf lY ky, ‘‘klru Kyqu lY kUVu jmfieaf, sB kUVY ky Klvfry`` (981) mhFvfk muqfbk, gurU GrF ivwc inqf pRqI, svyry Èfm, bVI inlwjqf nfl, iehnF muPq KoiraF ny JUT khfxIaF df pRcfr afrMB idwqf . igafn dy sfgr nUM (gurbfxI) DUPF DuKf, twlIaF vjf icmty ZolkIaF KVkf, joqF jgf, Bog lgvf ky hUbhU mUrqI dI inafeI pUjf jogf bxf ky rwK idwqf . afm iswK nUM gurbfxI qoN qoiVaf igaf. sUrj pRkfÈ, guriblfs pfqÈfhI CyvIN (sB qoN niKwD) qy klpq bfly vflI sfKI nfl joVn df bwjr pfp kIqf igaf . ijnHF ikqfbF ivwc, siqgurU sfihbfn, BgqF aqy jIvn vfly iswKF dI, byÈrmI nfl byiewjqI kIqI geI sI, AuhnF ikqfbF dI pRsMsf hoeI, gurdvfiraF ivwc kQf afrMB krvfeI geI . ijs gMdgI BrI KfeI ivcoN, siqgurU jI ny mnuwKqf nUM bfhr kwiZaf sI, iehnF pMQ doKI pujfrIaF ny, muV Ausy gMdI dldl ivwc suwt idwqf . ieiqhfsk aqy vwzy nfmI gurdvfry, iehnF pMQ doKI qy gurbfxI ivroDI mnmuwKqf dy isr kwZvyN awzy bx ky AuBry hn .

siqgurU jI dI pfvn bfxI dy huMidaF hor iksy sbUq dI loV nhIN huMdI . sfrI dunIaF dy lok iewk pfsy hox, gurU dI bfxI dUjy pfsy hovy, qF swcf iswK, ibnF dyrI siqkfr sihq gurU jI dy ipwCy hovygf . pr gËb dyKo, idn idhfVy gurbfxI dy hukmF dI AulMGxf krn vfly, duÈt krm, vwzy gurdvfiraF ivcoN, vwzy lIzrF qy jwQydfrF vwloN kIqy krfey jf rhy hn . hQly lyK nUM isrP drbfr sfihb dy srovr ivwcoN ‘‘kfly kF icwty ho ky inkly`` qwk sImq rwKx dI koiÈÈ kIqI jfvygI . ibnF iksy pRmfixk sbUq aqy hvfly qoN, ieh pRcfiraf igaf ik iewQy iewk CwpVI hoieaf krdI sI . AuQy rfm cMdr aqy sIqf bxvfs smyN afey df kuPr qoilaf igaf . kuJ iewk ny hor keI sfry pIrF PkIrF df afAuxf BI ilK Diraf . iPr pwtI dy rfjy (pwtI ielfky ivwc pVqfl krn qy aijhy iksy rfjy dy hox bfry sbUq nhIN imly ) dIaF swq lVkIaF juafn hoeIaF . Aus ny sfrIaF nUM vfrI vfrI puwiCaf-’’qusIN iks dI iksmq nfl rotI KFdIaF ho? `` vwzIaF Cy lVkIaF afiKaf, ipqf jI! quhfzI iksmq nfl . CotI ny glq jvfb dy idwqf, ‘ aKy mYN afpxI iksmq df Kf rhI hF. `` rfjf sKq nfrfË ho igaf . Jwtpwt iek kohVI (ipMglf) lVkf lwB ky afpxI lVkI df ivafh Aus nfl kr idwqf . ‘‘vyKF hux qUM afpxI iksmq dI rotI ikvyN KfvygIN ? hYN ! hnyr sfeIN df .. iek mfsUm lVkI vwloN swc bolx qoN, kroD ivwc Br ky, aYzI iBafnk sËf idwqI ? koeI ipqf afpxI bytI dI ijMdgI ies qrHF brbfd kr skdf hY? KYr ! lVkf tur nhIN skdf sI, lVkI rjnI ny, ies nUM tokrI ivwc pfky, isr qy cuwk ilaf, qy BIK mMg ky rotI Kfx lwgI . rfjy dI bytI suMdr jvfn, jmfny dy lPMigaF qy srkfrI guMizaF, AuhnUM byieËq nF kIqf? iPr Auh turdI hoeI, aMimRqsr (qdoN cwk rfmdfs) CwpVI dy iknfry, ipMgly vflI tokrI rwK ky, Kud rotI mMgx clI geI . ipMgly ny vyiKaf ik CwpVI ivwc kfly kF cuwBI lfAuNdy hn, ieÈnfn krdy hn, qy sPYd ho ky bfhr inkldy hn . keI QfeIN hMs bx ky Auzdy gey BI iliKaf imldf hY . ies qoN pRyrq ho ky ipMglf irVdf hoieaf, CwpVI ivwc jf izwgf . bs iPr kI sI, qurMq srIr kuMdn (sonf) vrgf bx igaf qMdurq . pUrI zIl zOl vflf suxwKf nOjvfn . rjnI nUM tokrI lfgy bYTf imilaf . rjnI ny puwiCaf qUM kOx hYN ? myrf pqI (ipMglf ) ikQy hY? ‘‘qyrf pqI mYN hI hF, ies CwpVI ivcoN, kFvF nUM icwty huMdy vyK ky mYN BI cuwBI mfr leI, qy nONbr nON qyry sfhmxy KVf hF`` . nhIN ! qUM JUT boldf hYN, rjnI kVkI . nOjvfn ny afpxy hwQ df iewk aMgUTf, hflI pihlF vflI hflq ivwc rwiKaf hoieaf sI . Auh pfxI ivwc zob idwqf, awK dy Por ivwc qMdrusq ho igaf . rjnI qy nOjvfn ny, gurU rfmdfs jI dy crnF qy mwQf tyikaf . aÈIrvfr lY ky cly gey, suKI jIvn bqIq krn lwgy . gurU rfmdfs jI ny Ausy QF qy srovr bxvfieaf . kohVy TIk hox df vrdfn idwqf . qdoN qoN sfD sMgq jI, ieQy anykF lokF dy rog kwty jf rhy hn . ikAuNik mhfrfj jI ny, gurbfxI ivwc iliKaf hoieaf hY, glq ikvyN ho skdf hY- ‘‘aMimRqsru siqguru siqvfdI ijqu nfqY kAUaf hMsu hohY.`` ies gurU pMkqI nUM suxky hr iswK dI jbfn ruk jFdI hY . afpxy siqgurU jI nUM glq ikvyN afKy? dfs lMmy smyN qwk ies duibDf aqy pRyÈfnI ivwc Btkdf irhf. siqgurU jI ny afp hI rihmq krky, gurbfxI nUM arQF smyq pVHn leI pRyiraf . ‘‘kF, kAUaf vfly, aqy srovr vfly`` Èbd not krdf igaf . sfry ÈMikaF df srb nfÈ ho igaf . iewk iewk svfl df juafb iml igaf . afAu awgy lVI nUM cldI rKIey-

1[ pihlI gwl qF ieh ik aMimRqsr srovr, siqgurU jI kfrn siqkfr df pfqr bixaf hY jF ik rfm cMdr sIqf kfrn ? jF guriblfs pf: CyvIN pusqk muqfbk ivÈnUM kfrn? ikAuNik hrI nfm ivÈnUM df hY, ies qrF ieh ivÈnUM mMdr hY- sfvDfn, hoiÈafr . iPr mhfnqf ieQy pivwqr bfxI dI hY jF srovr dI ? iPr pRbMDkF pujfrIaF pYqVf bdl ilaf . nhIN jI soBf qF gurbfxI dI hI hY, pr dyKo nF lgfqfr bfxI df kIrqn hox krky, srovr mhfn ho igaf . iPr gurbfxI df kIrqn pfT kQf qF hor BI anyk QfeIN ho irhf hY, AuQoN dy CwpV ikAuN pivwqr nhIN bxy ? ies nUM jI siqgurU jI df vrdfn ju imilaf hoieaf hY . aijhIaF hËfr XblIaF pujfrIaF koloN suxn nUM imldIaF hn . dlIl qy Krf Auqrn vflf iewk BI jvfb nhIN imldf .

rfvI diraf df pfxI, Kfl (hMslI) bxf ky, gurU Gr dy pRymI, sMqoK dfs qy pRIqm dfs ny srovr qwk puwjdf kIqf sI . purfqn simaF ivwc nihrF nF mfqr hI sn . vftr vrks (tUtIaF) df svfl hI nhIN sI . nlky jF bor lfAuxy hfly socy BI nhIN gey sn . iewko iewk sOKf sfDn sI pfxI dIaF loVF pUrIaF krn df; brsfq df pfxI nIvyN QF (CwpV srovr) iewkTf krky rwK ilaf jfvy . ieÈnfn, pIx, kwpVy Dox qy pÈUaF leI iewQoN hI pfxI vriqaf jFdf sI . ajy qwk Bfrq dy keI mfrUQlI ielfikaF ivwc, iesy qrHF kIqf jFdf hY . kuJ hwd qwk jfqpfq nUM Twl pfAux vfsqy, srovrF kMm kIqf . KUh dUjI qrjIh sI, ikAuNik iewtF pkfAuxIaF, lohy dIaF itMzF aqy KUh gyVn vflIaF grfrIaF bxfAuxIaF, bhuq aOKf sI . awj BI vyiKaf jf skdf hY, drbfr sfihb dIaF prkrmF vflf ihwsf, bfkI sQfn nfloN nIvF hY . ieh inrvfxqf df pRqIk nhIN hY, sgoN nIvyN QF pfxI iewkTf krn leI sI . kysrgVH (anMdpur) bhuq AuwcI phfVI qy bixaf hoieaf hY, iPr AusnUM kI hMkfr ivwc afPiraf mMinaf jfvygf? dmdmf (qlvMzI sfbo) Aucy QF gurdvfrf suBfiemfn hY . PiqhgVH sfihb, duKinvfrn , pitaflf, ÈIÈ gMj bMglf sfihb qy rkfb gMj, idwlI sfry gurdvfry AuwcIaF QfvF qy bxy hoey hn , kI ieh sfry glq bx gey? iPr aMimRqsr drbfr sfihb dI inmrqf nUM ikvyN TIk iswD kIqf jf skygf . kI ies inmrqf dy pRqIk asQfn ivwc kfbj lok inmrqf nfl BrpUr hn? ies asQfn dy nËdIk qyjf isMG smuMdrI hfl aMdr sfl ivwc do vfrI kTpuqlIaF df iGnfAuxf qmfÈfhuMdf hy . iewk kmytI dy pRDfn dI ‘‘lPfPy vflI cox. kmytI mYNbr pihlF hI sfry aiDkfr ‘kflI dl dy pRDfn nUM sONp ky, crnF qy ÈIÈ Jukf ky, vPfdfrI df akwt sbUq pyÈ kr idMdy hn . `` hfkm DVf alocnf sunx df afdI nhIN huMdf . gurU gMRQ sfihb dI hjUrI drbfr sfihb dy aYn nyVy, ‘‘kfghu hMs kry`` vfly srovr dy smIp ieh mfnXog pMjF ‘‘isMG sfihbfn`` dy snmuK, iek dUjy dIaF pwgF lfhuMdy , dfVIaF kys puwtdy, DI-BYx puxdy, sfl ivwc do vfrI vyKy jf skdy hn . nvMbr ivwc pRDfngI qy mfrc ivwc bwjt iewkT . iehnF dI ibrqI hMs nhIN bxI iehnF dy mn df kohV nhIN hwitaf . ieh awj kl kF nhIN rhy, ivcfrf kF bVf zrpok huMdf hY . ieh lok ‘‘hwk prfieaf`` (gurU kI golk) Kf Kf ky, inrIaF hfbVIaF hoeIaF igrJF df rUp Dfrn kr cuwky hn . srovr dy ieÈnfn ny, iehnF df rfeI mfqr kuJ nhIN sMvfiraf .

Bfrq Br ivwc aMdfËn pMdrF lwK dIrG (kohV) rog vfly pRfxI mOjUd hn . ryzIE, tI[vI[ qy aKbfrF rfhIN, AuhnF qwk Kbr ikAuN nhIN pucfeI jFdI ik afAu vIro, BYxo ies pivwqr srovr ivwc ieÈnfn kro, quhfzf rog hwt jfx dI pwkI grMtI hY . Kbr kMnI pYNidaF hI ieh lok DfeI krdy hoey, aMimRqsr puwjxgy . pUrI ÈrDf nfl ieÈnfn krngy . qMdursq ho jfx dI sUrq ivwc, sdf leI gurU crnF dy BOry bx jfxgy . iswK pMQ df nroaf aMg bx jfxgy . sMsfr dy lokF nUM kUk kUk ky dsxgy, asIN ies krfmfqI srovr ivwc ieÈnfn krky nONbr nON ho gey hF, bVf mhfn hY ieh gurU dr . afAuN qusIN BI ieQoN KuÈIaF dIaF JolIaF Br lY jfAu .  aglI mËydfr gwl ieh ik ÈomxI kmytI vfilaF, cOQy pfiqÈfh jI dy nfm qy ‘‘gurU rfm dfs hspqfl qy kflj`` aMimRqsr ivwc hI keI sflF qoN clfieaf hoieaf hY . jy kohV vrgy mfrU rog srovr ieÈnfn nfl rPf ho skdy hn qF bfkI rog ikhVy bfg dI mUlI hn ? hspqflF qy kroVF ruipaf ikAuN ‘brbfd` kIqf jf irhf hY . iehI pRcfr Zol vjf ky ikAuN nhIN kr idwqf jFdf ik ‘‘srb rog k aAuKd, sRovr ieÈnfn`` . ies ihsfb qF sfry hspqfl bMd ho jfxgy, zfktr ivcfry byruËgfr [[[[[?

iPr iek iGsI iptI bodI ijhI gwl afKxgy, ieQoN dy aMny pRbMDk ‘‘pihly smyN ivwc kohVI df kohV hwt igaf sI . awj kl qF kdy kdfeIN koeI ‘‘cmqkfr`` vfpr jFdf hY . pr nhIN ies df mqlb awjkl soRvr dI qfkq Gt geI hY ? iPr kuPr qolxgy, ‘‘AuhnF vkqF ivwc kfly kF icwty ho gey sn, kuJ ku hMs BI bx gey sn, pr hux nhIN bxdy, jmfnf jo burf af igaf hY .`` ikrpf krky dwso AuhnF icwty kFvF dI Aulfd icwtI hI jMmI sI ik kflI ? jy bwcy kfly jMmy qf ikAuN ? jy icwty hI jMmdy sn, qd awj kl AuhnF icwty kFvF dy drÈn ikAuN nsIb nhIN huMdy ? hMs dI koeI nsl awj qwk ikDyr vyKx ivwc nhIN afeI . hF vwzI sPyd bwqK nUM hMs  mMn ilaf jfvy qF koeI aPsos nhIN. pr ieh pwkI bfq hY ik hMs numf bwqK, kF dy sRovr ieÈnfn qoN pRgt nhIN hoeI . AuhnF dI awj BI afpxI iewk alwg nsl hY . ies sRovr dy pfxI nUM ÈrDf vs, aMimRq afK ilaf jFdf hY . kI aMimRq nfm krx nfl pfxI aMimRq bxf jFdf hY? sfry Èihr df nfm BI qF aMimRqsr hI hY, kI Èihr ivcoN burfeIaF df Bog pY ipaf ? afm ÈihrF vFg hI corIaF, TwgIaF, kql, irÈvqF, blfqkfr nÈy[[[[[[[. kI hY ieQy jo vKrf hY? drbfr sfihb ivwc gurU gMRQ sfihb nUM mwQf tykx sfr, awgy turnf pYNdf hY, ikAuNik sMgq ivwc bYT ky kIrqn sunx leI jgf bVI sImq hY . ipCly pfsy jfeIey qF iewQy PwtI qy iliKaf imlygf - ‘‘aMimRq df culf ipCy hwtky lvo jI`` . puwCx qy syvfdfr ny ierÈfd Purmfieaf - ‘‘mUMh ivcoN jUTf ho cuikaf aMimRq vfps nf izwgy, vrnf soRvr dy aMimRq nUM jUTf kr dyvygf `` . puwiCaf igaf peI aOh sfhmxy iesy sRovr ivwc jo sYNkVy lok nhf rhy hn, Auh afpxy jUTy mUMh, bfhr jmHF krvf afey hn? Auh qF afpxy pYr BI ivwc zob rhy hn . hor qF hor jwQydfr jI ! afpxI ‘‘hgxI muUqxI`` BI kmly lok aMimRq ivwc zob rhy hn, ieh aMimRq qdoN BirÈt plIq nhIN ho jFdf ? gurU Purmfn hY-

aMDy aklI bfhry, mUrK aMDu igafnu .. nfnk ndrI bfhry, kbih n pfvih mfnu .. (790)

Auey BilE purKo ! jo idmfg vfihgurU jI ny bKiÈaf hY, Aus dI kdI Xog vrqoN BI krogy ik korf (ax vriqaf) hI vfps Byj idEgy? rfvI diraf bfkI afm dirafvF vFg, phfVF ivcoN inkl ky, pTfxkot qoN Auprly pfsy, KulHy mYdfnI ielfky ivwc af Auqrdf hY . ipCy phfVF ivwc qF jn jIvn nFh dy brfbr hY, kwcI imwtI BI nhIN hY, ies leI pfxI svwC rihMdf hY . ies qoN awgy jIvn prvfh bhuqf, pÈU pMCI, afpxIaF loVF pUrIaF krdy hn . diraf dy nyVy vsy ÈihrF, ngrF ksibaF df sfrf gMdf pfxI, ml mUqr, nflIaF duafrf dirafvF ivwc pNYdf kr idwqf jFdf hY . nyVy lwgIaF PYktrIaF df mlbf qy dUiÈq pfxI BI, dirafvF ivwc vhf idwqf jFdf hY . iknfiraF qy pÈU crdy hn, mwJF gfvF cuwBIaF lfAuNdIaF hn . bhuq sfry pÈU qy mnuwK mrn qy ivwc rohV idwqy jFdy hn . pfxI aMdrly jIv zwz mwC kwCUkumy, mgrmwC afid axigxq Coty vwzy jIv, dirafvF ivwc hI jnm lYNdy hn, jIvn ikirafvF krdy hn, ivcy mr jFdy hn . brsfq ivwc AucIaF QfvF df sfrf gMd, kUVf, kcrf pfxI nfl ruV ky diraf ivwc af pYNdf hY . ies dirafeI pfxI ivwcoN drbfr sfihb leI pfxI pRfpq kIqf jFdf hY . jrf TMZy idmfg iPr sfrf nkÈf awKF awgy ilafAu ik ieh pfxI ikMnf rfhF ikMnF hflfqF rfhIN aMimRqsr phuMicaf hY . iPr ieQy puwjidaF hI ieh ‘‘aMimRq`` ikvyN bx igaf? aMimRq df awKrI arQ hY ‘‘ijs jl dy pIx nfl mOq nf afvy`` . ieQoN lwKF lokF pfxI pIqf hY, kI Auh amr ho gey? jI nhIN Auh sfry BI mOq df gRfs bxy hn . awj dy lotU pujfrI BI amr nhIN hn, iksy vyly BI PUk inkl skdI hY . ipCy ieiqhfs vl JfqI mfr lE . sRovr dI gwl Cwzo, KMzy kI pfhul lYx vfly BI srIr krky amr nhIN hoey . pfvn gurbfxI pVHn ivcfrn vfly BI, sdIv nhIN jIvy . ijnHF siqkfr Xog siqpurKF ny pfvn gurbfxI Aucfrx kIqI sI, srIr krky Auh BI ivdf ho gey . AuhnF Kud hI svIkfr kIqf hY bfxI ivwc ik BfeI srIr sdf nhIN rhygf - kbIr iehu qnu jfiegf skhu q lyhu bhoir.. nFgy pfvhu qy gey ijn ky lfK kroir .. (1365) jdoN ies swcfeI nUM iksy Cl Pryb nfl JUTlfieaf hI nhIN jf skdf, ik srIr ny sdf iQr nhIN rihxf, jo jnimaf hY Aus srpr hI mrxf hY. iPr rfvI diraf df sfDfrx pfxI, bf-rfsqf drbfr sfihb ho ky qIE kfl aMimRq nhIN bx jFdf . ies vwzy ‘‘aMimRq kuMz`` dI rIs kridaF bfxI df pfT krn vyly, nyVy kYnI, GVf, lotf, boqlF afidk pfxI pf ky itkf idwqIaf jFdIaF hn . nfl hI iek sRIPl (nfrIal) sRI gxyÈ jI dI pUjf vflf rwK ilaf jFdf hY . ies afs nfl ik ies ivwc gurbfxI pRvyÈ kr jfvygI . pfT smfpqI qy pivwqr ‘‘aMimRq`` Ck lvFgy . nfrIal dI igrI Kf lvFgy . byVf pfr, lok pRlok dy suK, bfxI df ‘‘Pl`` ibnF suxy ibnF smJy iksy gYbI ÈkqI nfl aMdr dfKl hox df Brm pfl lYNdy hn , ieh afigafnI ÈrDflU . crn pfhul dyx vfly mhFpurK, (asl ivwc mhF mUrK) sfry iPr ikAuN vgdI gMgf ivwc cuwBI nf lfAux ? Auh PUkF mfr ky, mMqr pVHky, pfxI, qvIq, afty dy pyVy dy ky gfvF mwJF qy ÈrDfvfn bIbIaF nUM duwD puwq dIaF dfqF dIaF JVIaF lf idMdy hn . kfÈ ieh bfby ÈoRmxI kmytI dy sqfeI sfl rhy pRDfn gucrn isMG tOhVf nUM iek do puwqr sKÈ idMdy ijs dy koeI Aulfd nhIN hY .

afAu ieh vyKx dI koiÈÈ krIey ik pfvn gurbfxI ivwc ‘‘aMimRq`` iknF arQF ivwc afieaf hY . (gurU gRMQ koÈkfrI arQ - sMpfdk zf: gurcrn isMG, pRkfÈk pMjfbI XUnI: pitaflf, ivcoN)

1[ nfm- aMimRq nfmu mMin vsfey .. 118

2[ gurbfxI - ‘aMimRq` bfxI sdf slfhy aMimRiq aMimRqu pfvixaf .. 118

3[ bolxf - ‘aMimRq` bolY sdf muiK vYxI .. aMimRq vyKY prKY sdf nYxI .. 118

4[ siqgurU - siqgur ivic ‘aMimRq` nfmu hY aMimRqu khY khfey .. 1423

5[ hukm- amrdfis ‘aMmrq` CqR gur rfmih dIaAu .. 1408

6[ idRÈtI - ‘aMimRq` idRÈit sMic jIvfey .. 191

7[ mwKx - rsnf nfm jphu qb mQIaY ien ibiD ‘aMimRq` pfvhu .. 728

8[ duwD- soien ktorI ‘aMimRq` BrI .. ly nfmy hir afgY DrI .. 1163

9[ srIr- ‘aMimRq` kfieaf rhY suKflI bfjI iehu sMsfro .. 154

10[ afibhXfq- iJm iJm vrsY ‘aMimRq Dfrf` .. 102

11[ ikrpf- aMdru lwBf rfm nfim ‘aMimRq` ndir inhflu .. 48

12[ AUcy - ijhvy, ‘aMimRq’ hir gux gfAu .. 1219

13[ imTy bcn - ijh pRsfid bolih ‘aMimRq` rsnf .. 269

14[ Bojn - ijh pRsfid CqIh ‘aMimRq` Kfih .. 269

15[ ivkfs - ibKusy ‘aMimRq` Bey gurmiq buiD pfeI ..akhu prmlu Bey aMqir vfsnf vsfeI .. 565] --- cldf




.