.

ipRM: igafnI surjIq isMG

    gurU dr qy iQwq vfr ?

    sMgRFd, misaf, pUrnmfsLI ?

    ipRNMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

vfh rI sMgRFd qyry rMg inafry- pfqsLfh ny isWK nUM gurduafry vfsqy inWqnymI isWK bxfieaf sI. PLurmfn hY "gur siqgur kf jo isKu aKfey su Blky AuiT hir nfmu iDafvY ] Audmu kry Blky prBfqI iesnfnu kry aMimRq sir nfvY" (pMnf 305). sfD sMgq dI hfjLrI BrnI AusdI inwq dI kfr sI. pr aWj kI ho irhf hY, isWK qF kyvl sMgRFdI jF gurpurbI isWK bxky hI rih igaf hY- iesdy vfsqy ijLMmyvfr kox hY? lokl gurduafrf sfihbfn qoN lY ky sRI drbfr sfihb, aMimRqsr qIk drsLnI izEVHI qy bfhr hI iek kfly rMg df borz lWtikaf huMdf hY. ies borz Aupr moty awKrF ivc iliKaf imlygf sMgrFd, misaf pUrnmfsLI aqy aMq ivc ‘ivcfrf’ gurpurb. iPr ienHF awKrF agy………… (zYsL-KflI sQfn) hovygf aqy Aus ivc sMbiDq qfrIKF ilKIaF hoxgIaF.

iek sMgRFd dy inkldy hI aglI sMgRFd dIaF aqy iek misaf dy inkldy hI aglI misaf jF iPr pUrnmfsLI dIaF qfrIKF ilK idWqIaF jFdIaF hn. gurpurb df Kfnf qF bhuqf krky KflI hI imlygf. ‘sLfied, AusdI koeI loV nhIN’ ieAuN mihsUs hMudf hY ijvyN aWj sMgRFd, misaf, pUrnmfsLI qoN ibnF isWKF df gujLfrf hI nhIN. iesdy bffvjUd hF asIN pWky iswK. ieh hY aWj dI sfzI isWKI kmfeI dI mMUh boldI qsvIr. ijhVI hr nvyN pYdf hoey isWK bwcy nMU jnm qoN hI afsfnI nfl pysL kr rhy hF.

ieh gl ilKx qIk qF mhdUd nhIN. aWj sfzf gurpurb mxfnf vI kyvl iek krmkFz qoN vwD hor kuJ nhIN. iek rIq hI pUrI krdy hF. iek trYzIsLn hI inBfAuNdy hF. pr sMgRFd qF sfnUM iksy vI gurduafry ivc BuldI hI nhIN. blik ardfs ivc qF AucycI sLbdfvlI vrqI jFdI hY ijQoN dUijaF nMU cMgI qrHF smJ af jfvy ‘jy kr aj koeI gurduafry nhIN afieaf, kVfh pRsLfid dIaF prcIaF nhIN ktvfeIaF qF sLfied Ausny koeI bVf BfrI gunfh kIqf hY. pRbMDk vIr qF Aucycy kihMdy suxy jFdy hn ‘jI iesy idn dI afmdn qy qF sfzy gurduafry df Krcf cldf hY’ bhuqy gurduafiraF ivc iesqrHF dIaF AucycIaF kQfvF aqy aYlfn kIqy jFdy hn ijvyN ik sWcmuc hI sfzy vfsqy ieh bVy ‘mhfqm vflf’ jF ‘BfgF Biraf’ idn hY.

drbfr sfihb ivc sMgRFd- isWK Drm dy kyNdrI sQfn drbfr sfihb , aMimRqsr jf ky drsLn kro. iksy vI sMgRFd vfly idn dUr dUr qIk AucycIaF sMgqF juVIaF imlxgIaF. iksy kQf-kIrqn dI iKwc ivWc nhIN. ieh sMgqF AucycIaF drbfr sfihb pujIaF hn, ikAuNik aWj sMgRFd df ‘BfgF Biraf’ idn hY. kVfh pRsLfid keI guxF vwD iqafr hMudf hY. ikAuNik ‘pivqR’ sMgRFd dy idhfVy sB ny dygL krvfAuxI hY. ‘vzf Pl imlygf’ ‘ieh vwzf puMn hY’. afiKr sfrf mhInf gurduafry af ky krnf vI kI hY? bs sMgRFd nMU af gey, sfry pfp DuWl gey. iek mhIny vfsqy srtIiPkyt iml igaf. agly mhIny iPLr iml lY lvFgy.

AuMJ qF hr iek gurduafry ivc, pr sMgRFd nMU ieh njLfrf drbfr sfihb jfky vDyry dyiKaf jf skdf hY. kQf kI ho rhI hY, ikQy ho rhI hY? kIrqn iks sLbd df ho irhf hY, bhuiqaF nMU ies nfl koeI mqlb nhIN. asl mqlb qF ‘bfrhmfhf mfJ’ bfxI ivcoN sMbMDq mhIny dy nfm nfl hYY. suixaf aqy cl pey mUhoN kih rhy hn ‘vfihgurU…vfihgurU’ ‘hy scy pfqsLfh! mhInf suK df bqIq krIN’ afid. bs iehI rih cukf hY sfzf irsLqf gurduafry nfl. iehI ivrfsq asIN dy rhy hF apnI aOlfd qoN bfd aOlfd nMU aqy pusLq-dr-pusLq.

sMgRfd dy idn dI kQf?- ieQy hI bs nhIN. sMgRFd vfly idn qF Kfs qOr qy iksy kQfvfck, BfeI jF gRMQI dI ihMmq nhIN ik sMgqF nMU iQwqF vfrF vflI ies bRfhmxI soc ivcoN kWZky gurU nfl juVx dI gl smJf sky. kih sky ik sMgRFdF-misafvF pUrnmfsLIaF nfl gurU kIaF sMgqF df koeI lYxf dyxf nhIN. ikAuNik pRbMDMkf-pRcfrkF dI sfrI dOV qF vwD qoN vwD sMgqF ivc aMnHI sLrDf Brky not/ zflr/ pONz iekwTy krn dI hY. jF iPr pRbMDkF df zr hY, pr gurU df zr iksy nMU nhIN. iehI scfeI qF asF smJxI hY ies gurmWq pfT rfhIN. iehI qF ivsLf hY ies gurmWq pfT df qfik sfnUM pqf lg sky ik iQwqF vfrF df ipCokV kI hY? ies dI buinafd ikWQy hY? ieh iQWq-vfr gurU drbfr ivc ikvyN dfKl hoey? hux ies guMJl ivcoN asIN inklnf ikvyN hY? vyrvy ivc gl qF BfvyN asIN iPr kdy krFgy. ieQy iewqnI jLrUr krFgy qfik gurU kIaF sMgqF hox dy nfqy sfnMU sWc dI smJ af sky. ies cwkr ivAUh aqy mWkVI jfl ivcoN inkl skIey.

gurbfxI aqy iQWq vfr- gurbfxI rfhIN pfqsLfh ny mnuK nMU iQWqF vfrF vflI aigafnqf ivcoN pUrI qrHF sucyq kIqf hY. ieWqnf hI nhIN Drm nfl joVky luwt Ksuwt krn vfly bRfhmx dI BrvIN qfVnf vI kIqI hY. ies scfeI nMU pRgt krn vfsqy gurbfxI KjLfny ivc anykF pRmfx mOjUd hn. asIN ieQy kyvl do pRmfx hI dy rhy hF. ‘kbIr sfihb "gAuVI iQqMØI" ivc pM: 343-344 Aupr PurmFdy hn’-"aMmfvs mih afs invfrhu ] aMqrjfmI rfmu smfrh" aqy "pUinAu pUrf cMd akfs ] psrih klf shj prgfs" Bfv ieh BfeI! qMU apxy aMdr dI afsf iqRsLnf vflI kflI mWisaf nMu Kqm kr aqy GWt GWt dI jfnx vfly pRBu dI pihcfx kr. iesy qrHF pUrnmfsLI dy BulyKy ivc PisaF nMU pUrnmfsLI df nfm lYky dirV krvfieaf hY ik pUrnmfsLI qF asl ivc qyry ihrdy akfsL aMdr rmy hoey pRBuU rUpI cMdRmf df pRkfsL hY. jy kr qyrf jIvn sihj aqy itkfa ivc af jfvy qF ies rosLnI df qYnMU apxy afp hI anuBv ho jfvygf. pMnf 970 Aupr rfmklI rfg ivc kbIr sfihb pMzq nMU ieQoN qIk AulHfmf dyNdy hn "cAuds amfvs ric ric mFgih kr dIpku lY kUip prih" Bfv ieh pMizq qUM cAudsF aqy amfvsF rWc rWc ky dfn puMn dy nfm hyT mMgdf iPLrdf hYN. sMsfr nMU dsdf hYN sfrf igafn hI qyry pfs hY pr qUM afp aigafnqf dy KUh ivc izWgf ipaf hYN.

Purmfx hY "sfeI GVI sulKxI ismrq hir nfm" (pMnf 819) aqy "mfh idvs mUrq Bly ijs kAu ndir kry" (pM:136) arQ-mhInf, iQwq, vfr, mhUrq, smF EhI Blf hY jo pRBu ipafr ivc bqIq hovy. Bfv smyN dI apxI koeI mhfnqf nhIN. mhfnqf qF smyN dI vrqoN-kuvrqoN ivc hY. jLrf soco! smF BfvyN aKOqI sMgRFd df hI hovy pr Aus mnuK vfsqy iesdI kI mhfnqf hY jo Aus idn ivwBcfr dy awzy jF sLrfb dy Tyky qy bYTf hY. iPr Auh smF Aus vfsqy BfgF vflf ikvyN hY ijsdy pRvfr ivc Aus smyN koeI ansuKfvIN GWtnf vfpr geI hovy? PYslf hY- "iQqI vfr siB sbid suhfey ] siqguru syvy qf Plu pfey" (pM:842) "siqgur bfJhu aMDu gubfru ] iQqI vfr syvih mugD gvfr" (pM:843) Bfv iQWqF vfrF dy BrmF ivc pYx vfly mnuK jfihl ‘qy mUrK hn. ajyhy pRmfx gurbfxI KjLfny ivc byaMq hn. blik iQqI gAuVI m: 5 (pM:296), iblfvl m: 1 iQqI (pM:838), rfg gAuVI iQqI kbIr jI kI (pM:343), bfhr mfhf mfJ m:5 (pM:132), quKfrI CMq m: 1 bfrh mfhf (pM:1107) afid. ieh sMpUrn rcnfvf hI iQWqF vfrF vflI ies aigafnqf aqy vihmF df nfs krn vfsqy hI rcIaF geIaF hn. kfsL! asF kdy bfxI dy arQ boD vl vI iDafn idWqf hMudf. mukdI gl ik gurU dr qy iksy vI iQWq vfr jF smyN dI apxI koeI vWKrI mhfnqf jF Ausdf Brm nhIN.

iQWqF vfrF df ipCokV- akfl purK dI byaMq rcnf ivc sUrj, DrqI aqy dUsry nKqRF dI cfl df nqIjf idn rfq, mhIny-ruWqF afid smyN dI sfrI vMz bxdI hY. ies vMz ivc ielfky aqy dysL kfrx Prk vI afAuNdf hY. hr iek BfsLf aqy dysL ivc ivcrn vfly mnuK ny afpxy jIvn nMU inXimq syD dyx vfsqy, apxI apxI BfsLf ivc vfrF-mhIinaF-sflF afid nUM vWK vWK nfm idWqy hn aqy ieh ZMg sfry sMsfr ivc vrq irhf hY.

pRBU vloN anjfx mnuK ny, pRBU dIaF byaMq dfqF sUrj, cMd, DrqI afid nMU hI dyvIaF aqy dyvqy mMn ilaf. dyvqy sMsikRq df sLbd hY ijs dy arQ hn ‘dyx vflf’ Bfv kMtrolr. dyn vfly pRBu nMU Builaf ieh aigafnI mnuK, ienHF dI hI pUjf arcf ivc guafc igaf. puilMg vfck sLkqIaF nMU dyvqy aqy iesqrI ilMg sLkqIaF nMU dyvIaF mMn bYTf. ajyhI ivcfrDfrf nMU jnm dyx vfly mnuK ny apxy afp nMU bRfhmx aKvfAuxf sLurU kr idWqf. bfkIaF nUM KwqrI, vYsL, sLudR dy nfm dyky vrx vfd nMU jnm idWqf. iesqrHF mnuK-mnuK ivc vMzIaF pf idWWqIaF. smyN nfl jdoN ies qrHF dUjy lokF ivc bRfhmx dI Bwl bxdI geI qF ienHF hI sLkqIaF dy vwKry vwKry rUp GV idWqyy gey. anykF khfxIaF iek dI pUjf aqy dUjy dy ivroD ivc pRclq hMudIaf geIaF. smyN smyN ienHF nfl iQWqF-vfrF nMU joV idWqf igaf. nqIjy dy qOr qy smyN smyN, ienHF nfl byaMq mhfqm aqy vihm-Brm-jhflqF-mMgf juVdIaF geIaF. jF iPLr sLrfrqI lokF ny apxI AudrpUrqI vfsqy joV idWqIaF. ieQoN hI jnm lYNdIaF hn sMgRFdf, misafvF, pUrnmfsLIaF, nvrfqry, sLrfD aqy hor iQwq vfr. AuprMq ienHF dI pUjf aqy vihm-Brm. bRfhmx ny sUrj, cMd dI pUjf nfl dWs mWuK iqAuhfr Bfv mhfqm vfly idn kfiem kr idqy. ieh dWs idn hn-sMgRFd, misaf, purnmfsLI, do asLtmIaF, sUrj gRihx, cMdR gRihx aqy do iekfdsLIaF.

sMgRFd, mfisaf, pUrnmfsLI kI hY? kyvl iek klpxf dy afDfr qy sUrj jdoN iek rfsLI ivcoN dUjI rfsLI ivwc pRvysL krdf hY qF BfrqI kYlyNzr muqfbk dysI mhInf bdldf hY. sMsikRq ivc ies idn nMU sFkRFqI krky jfixaf jFdf hY. Ausy df hI pMjfbI rUp hY sMgRFd. KUbI ieh hY ik ‘sMgRFd’ iek ajyhf sLbd hY ijhVf ik sMpUrn sfihb sRI gurU gRMQ sfihb ivc ikWDry afieaf hI nhIN. iPLr vI aj sfrI isWK sMgq ies ‘sMgRFd’ dI mqvflI hoeI peI hY jF kIqI jf cukI hY. asl ivc ieh smyN dy qbdIlI df iek kuWdrqI ZMg hY. iesyqrHF jdoN cMdRmF apxI pUrI rosLnI aqy pUrx golfeI ivc idKfeI dyNdf hY qF Aus idn nMU aMgRyjI BfsLf ivc full moon day aqy Bfrq ivc pUrnmfsLI, puMinaf jF pUrinmf kihaf jFdf hY. iesy nKqR cfl anusfr jdoN cMdRmF GWtdf GWtdf iblkul njLr afAuxf bMd ho jFdf hY. iesdI rosLnI sfzI DrqI qIk nhIN puj skdI. rfq kflI hnyrI ho jFdI hY qF Aus idn nMU Bfrq ivc mWisaf jF amfvs df nfm idWqf igaf hY. asl gl kyvl ieWqnI hI hY ik dUjy dysLf ivc vI ieh sMgRFd, mWisaf afid dy idn qF hn aqy vwK vwK BfsLfvF ivc ienHF dy vwK-vwK nfm vI hn. ijvyN full moon day, 1st day of the month afid. pr sMsfr Br ivc iksy ny ienHF nMU Drm aqy mnuKI jjLbfqF nfl ikwDry nhIN joiVaf. nf hI ienHF idnF-vfrF nfl dfn-puMn dIaF PLrjLI khfxIaF hI joVIaF geIaF hn. ieh bKisLsL bRfhmx vrg vloN kyvl Bfrq dI jMqf Aupr hI hoeI hY.

pRbMDkF aqy pRcfrkF ivWclf qflmyl- aj qy hflq ieh bxI peI hY BfvyN sfry nhIN pr bhuqy pRbMDkF dI loV sMgqF nMU gurU dr nfl joVn dI nhIN blik gurduafry dI afmdn vDfAux jF iblizgF bnfAux dI hY. pRcfr qF hY hI pRbMDkF dI muwTI ivc aqy pRcfrk Ausdy aDIn. iPr bhuqy pRcfrkF dI bhuqy pRbMDkF vFG gurmWq dI iqafrI hY hI nhIN. jy kr pRbMDkF dI dOV golkF vWzIaF krn dI hY qF pRcfrkF dI dOV apxI rotI rojLI qoN twpky koTIaF-kfrF qy puj rhI hY. gurU dI gl krky AunHF ny lYxf vI kI hY? AunHF ny qF AuhI gl krnI hY ijs rfhIN vwD qoN vwD aMnHI sLrDf PYly aqy vWD qoN vWD not/zflr/pONz iekwTy ho skx, bYNk bYlyNs bx jfx. hflq ieWqnI inwGr cukI hY ik ielfkfeI qF kI ieiqhfsk gurduafiraF Aupr vI ieh PYsly lfgU hn ik sMgRFd nMU koeI ivdvfn nhIN blik kQf kyvl AuQoN df gRMQI/hYz gRMQI hI krygf. gl kro qF AuWqr imlygf, ‘dyKo jI! AunHF ivcfiraF ny vI qF apxy bwcy pflny hn’. ieh qF hun Ausdy Drm iemfn Aupr hY ik Ausny gl gurU dI krnI hY jF iPr hor vwD sMgRFdF dI. soJI qF hY hI nhIN, iesqrHF bfkI rihMdI ksr vI pUrI ho jFdI hY. aWj ijLafdf hflq iehI bnI peI hY. ieQoN qIk ik ieiqhfisk gurduafiraF ivc vI sMgqF nMU sMgRFdF-iQWqF dy jfl ivc PsfAux vfsqy vwD qoN vwD jLor lgfieaf jf irhf hY.

kI aWj asIN gurU ky isWK hF jF iPLr sMgRFdI isWK?- pfqsLfh ny isWK dy jIvn dI bhuq sMudr aqy invyklI GfVq GVI sI. ds srUpF rfhIN Aus aMdr Aus GfVq dI pRpkqf ilaFdI geI. Purmfn hY- "gur siqgur kf jo isKu aKfey su Blky AuiT hir nfmu iDafvY ] Audmu kry Blky prBfqI iesnfnu kry aMimRq sir nfvY" (pM: 305) Bfv gurisWK dy jIvn df arMB hI ieQoN hY ik Ausny pRBfqy jfg ky iesLnfn krnf hY. pRBu df gux-gfx krnf hY. iPr pRBfqy hI AuWdm krky gurU pfqsLfh dy crnF ivc, sfD sMgq dI hfjLrI BrnI hY. cyqy rhy! ieQy aMimRqsr dy arQ hn aMimRq df srovr Bfv sfDsMgq. gurU ky isWK vfsqy qF ijLMdgI df ieh nIXm mhIny dy 30 idnF vfsqy hY. iesdy Ault ienHF sMgRFdf kfrx isWK pihlF qF sMgRFdF qIk sMuGV igaf. nqIjf hoieaf ik gurbfxI soJI Aus qIk pujnI bMd ho geI. holy hooly Auh gurU qoN vI dUr hMudf igaf. Ausdf jIvn bfxI soJI vloN KflI huMdf igaf. aMq jjLbfqI aqy krmkFzI isWK hI bx ky rih igaf. Ausdy jIvn ivc bRfhmxmwq, axmWq, durmWq, mnmwq, hUVmfq, ivWBcfr sLrfb ny apxf awzf bxf ilaf. iesy df isWtf hY ik AusdI Elfd AusqoN vI agy inkl geI. mfpy Gto GWt sMgRFd nUM qF gurduafry jFdy hI sn pr Elfd ny gurduafry jfnf vI Cwz idWqf. ipqf qF kyvl jjLbfqI isWK rih cukf sI pr Eulfd dy piqwq hox dI nObq af geI. mfpy kdy Eulfd nMU, kdy tI vI nMU aqy kdy psLcmI siBaqf nMU dosL dy rhy hn, pr dosLI Auh afp hn.

inwq dy gurU AupdysLF nMU Czwky pihlF sMgRFdI isWK bxy. huMdy huMdy jjLbfqI isWK hI rih gey. asl ivc isWKI qF AunHF dy apxy aMdr nhIN sI bcI, ijhVI ik Aulfd nMU dyNdy. AunHF ny Aulfd nMU idWqIaF koTIaF-kfrF, bYNk bYlyNs pr gurU pfqsLfh qoN lY ky Auh sdfcfrk jIvn nf dy sky, ijs jIvn ny ieh sB kuJ kfiem rKxf sI. jIvn df BFzf qF KflI ipaf sI. KVkwx lg ipaf, Aus ivc ivWBcfr, durfcfr, anmwq, bRfhmxmwq ny apxIaF jVHF hor pWkIaF kr leIaF aqy iek idn… Auh bYNk bYlyNs, kfrF vI ies hUVmqIey, durmqIey ivWBcfrI jIvn dI ByNt cVH geIaF. kfsL! ik asIN sMgRFdI isWK nhIN, mhIny dy qIh idn hI gurU AupdysL aqy gurU crnF dy isWK rihMdy. ijsqrHF ik kdy sfzy bjLurg huMdy sn. aj hflq ieh hY ik gurduafry sMgqF qoN aqy isWK, isWKI qoN KflI hn.

gurduafiraF ivc iQWq vfr kdoN qoN?- sMgRFdF qoN bfd gurduafiraF ivc misafvF, pUrnmfsLIaF vI Ausy qrHF aWtkIaF peIaF hn. KUbI ieh hY ik ijs sMgRFd vfly mfieaf jfl ivc aj sfrf pMQ AuliJaf ipaf aqy ijsdI pUjf mhfnqf df inkfs drbfr sfihb qoN hoky sMsfr Br dy sfry hI gurduafiraF ivc puj irhf hY. sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dy pUry 1430 pMinaF ivc ies sMgRFd lPjL jF iesdy mUl lPjL sFkRfq dI ikwDry vrqoN hY hI nhIN. asl ivc isWK jdoN jMglF mfrUQlF ivc sn qF gurduafry mhMqf, pujfiraF dy kbjLy ivc af gey. ieh mhMq-pujfrI koeI hor nhIN, kyvl bRfhmx df hI bdilaf rUp sn. gurmwq dy idno idn vwD rhy pRkfsL kfrn bRhmx nMU apxI dukfndfrI dy bMd hox df Kwqrf sI. ieh pihly jfmy qoN hI gurU drbfr ivruD apxy hwQ-pYr mfr irhf sI. BfvyN gurU pRvfrF ivc GuspyYT krky jF hor hWQkMzy vrqky. hux qF ienHF kol smF Kulf sI. ies dOrfn hriek gurbfxI ivroDI bRfhmxI ivcfrDfrf, krmkFz gurduafiraF ivc gurbfxI dI cfsLnI cVHfky lfgU kr idWqy. ieQoN qIk ik mUrqI pUjf, awg pUjf (joqF), pfxI dI pUjf afid vI gurduafiraF df aMg bx gey. ies smyN keI ieiqhfsk idhfVy vI agy ipCy kIqy gey. gurU nfnk pfqsLfh df gurpurb ivsfK sudI dUj (15 apRYl) qoN bdlky kwqk dI pUrnmfsLI, mukqsr dI GWtnf meI mhIny qoN bdlky ‘mfGI dI sMgRFd’, 15 idnF dy hyr Pyr nfl gurU nfnk pfqsLfh df joqI joq purb ‘asU sudI dsvIN’ qoN asU vdI dsvIN Bfv srfDF dy idnF ivc lY aFdf igaf. CyvyN pfqsLfh dI gvflIar dy ikly qoN irhfeI agsq qoN bdlky idvflI (nvMbr) qy pucf idWqI. ieh lMmI ivWiQaf hY aqy gurmWq pfT nM:77 "gurbfxI qoN PLfslf" ivc iesnUM sMgqF dy arpx kIqf igaf hY. asl ivc ieiqhfsk pfx cVHfky gurduafiraF ivc ieh iQWq vfr sMgRFdF, misafvF, pUrnmfsLIaF, sLrfD, nOrfqy, idvflIaF vflf mWkVI jfl Ausy smyN dI hI dyx hY. gurbfxI ivcfrDfrf jF gurU afsLy nfl iesdf AuWkf myl nhIN.

gurbfxI ivc ‘bfhr mfhf’ ikAuN? keI swjx suafl krdy hn, ‘jykr isWK Drm ivc sMgRFdF dI koeI mhfnqf hY hI nhIN, qF gurU pfqsLfh ny do-do bfrhmfhf afp ikAuN rcy.’ asl ivc ajyhy suafl do pRkfr dy lok hI krdy hn. pihly Auh ijnHF kdy bfxI nf pVHI hMudI aqy nf hI kdy pfT hI kIqf hMudf hY. vWD qoN vWD sMgRFd vfly idn gurduafry jf ky mhIny df nfm hI suixaf hMudf hY. dUjy Auh ijhVy pfT qF krdy hn pr bfxI dy arQ-ivcfr vl iDafn hI nhIN idWqf hMudf. ijnHF sWjxF ny bfxI nMU ivcfr ky piVHaf huMdf hY, AunHF nMU ieh smJdy dyr nhIN lgdI ik ienHF donF rcnfvF df mksd hI lokfeI nMU sMgRFdf afid iQWqF vfly bRfhmxI Brm jfl ivcoN kwZxf hY. gl nMU TIk qrHF smJx vfsqy agy clky kuJ ivcfr ies bfry vI dy rhy hF. ieQy qF kyvl ies scfeI nMu smJxf hY, pihlf- bfxI ivc ieh kyvl kfv rcnf df iek ZMg hY ijvyN ptI- ieQy hriek bMd A, a nfl arMB huMdf hY. phry- ieQy hriek bMd ‘pihly dUjy qIjy pihry’ nfl cldf hY. bfxI iQqI-ies bfxI dy hriek bMd df arMB iekfdsLI, duafdsLI afid nfl hoieaf hY. bfxI iQWqI ivc hI iek hor rcnf hY sfq vfr- iesdy bMd (aidq vfr) aYqvfr, somvfr afid Bfv vfrF dy nfm nfl arMB hoey hn. dUjf kfrx hY- ijvyN ajkl aMgRyjLI mhIny pRclq hn iesy qrHF Aus smyN Bfrq ivc dysI mhIny pRclq sn. ivsLysLkr bRfhmx vrg ny lMmy smyN qoN ienHF iQWqF-vfrF dy nfm hyT kfPI lut-Ksut mcfeI hoeI sI. iesqrHF ieh lut-Ksut, vihm-Brm, mhfqm aqy aKOqI ‘BfgF vfly’ idn lokfeI dIaF rgF ivc Dwsy jf cuky sn. gurdyv ny bfxI dy pRkfs nfl lokfeI nMU ienHF jhflqF ivcoN kiZaf. ieiqhfs ivc pihly qoN dsvyN pfqsLfh qIk, sMgRFd aQvf mhIny dy pihly idn Aucycy smfgmF dI sUcnf ikwDry nhIN imldI. blik sMgqF, gurU dr dIaF hfjLrIaF rojLfnF pRBfqy nIXm nfl BrdIaF sn. ieiqhfs ivc gurUdrbfr dI ieh dyx apxf ivsLysL sQfn rKdI hY ijhVI ik aWj muWkI peI hY. gurU gRMQ sfihb ivcly dovyN bfrhmfhf nUM ivcfr ky dyKo, bMd dy arMB ivc mhIny df nfm vrq ky vI ikwDry aKOqI sMgRFd vfly idn dI gl nhIN. pUrf mhInf gurbfxI afsLy nfl juVx dI pRyrxf hY. ieh qF kyvl sMn 1716 qoN bfd jdoN anykF an-aiDkfrI pujfrI, AudfsI, inrmly gurduafiraF Aupr kfbjL ho gey qF AunHF ny ieh sfrI Kyz KyzI.

gurbfxI KjLfny ivc do bfrh mfhf- pfqsLfh ny gurU gRMQ sfihb ivc do rcnfvF ‘bfrhmfhf’ dy isrlyK hyT bKLsLIaF hn. iek quKfrI rfg ivc phly pfqsLfh dI pMnf 1107 Aupr aqy dUjI mfJ rfg ivc pMjvyN pfqsLfh dI pMnf 132 Aupr. ienHF rcnfvF ivc bMdf df arMB mhIinaf dy nfvF nfl kIqf igaf hY.

rfg quKfrI vfly bfrhmfhf dI iek Jlk- bfrhmfhf rfg quKfrI dy kul sqfrHF bMd hn. pihly cfr bMd muK bMD vjoN hn. ieQy spsLWt kIqf igaf hY ik pRBu qoN tuitaf mnuK, apnf jnm byarQ kr dyNdf hY. iesdy aMqm bMd ivc pfqsLfh df PYslf hY ik bfrh mhIinaF ivcoN BfvyN koeI vI mhInf, idn, vfr, GVI, pl, csf, mhUrq hovy jy kr jIv dI sFJ pRBu nfl nhIN afeI qF sfrf smF byarQ hY. PLurmfn hY "by ds mfh ruqI iQqI vfr Bly ] GVI mUrq pl sfcy afey shij imly" (pM:1109) hux iesy rcnf ivcoN mfqr mhIinaF dy nfvF vfly, do pidaF ivcoN drsLn krdy hF sfrI gl smJ ivc af jfvygI. Purmfn hY "nfnk cyiq shij suKu pfvY jy hir vru Gir Dn pfey" aqy "BfdAu Brim BulI Bir jobin pCuqfxI" ieQy cyq mhIny dy pihly idn Bfv sMgRFd dI gwl nhIN blik sfrf cyq df mhInf hI AunHF jIvF vfsqy suhfvxf hY ijnHF dy ihrdy Gr ivc pRBu df vfsf hovy. iesyqrHF, mhInf BfvyN Bfdhu df hovY aqy ruq ikWqnI vI suhfvxI hovy ijhVI jIv-iesqrI mfieaf dy Brm ivc BulI hoeI pRBu dIaF bysLumfr dfqF vrq ky vI (Br jobn) jIvn ivarQ kr lYNdI hY. Auh jnm mrn dy gyVH ivcoN nhIN bWc skdI. iesy qrHF jykr sfry hI sqfrHF bMd arQ boD nfl smJ ivcfr leIey qF mnuK kdy vI ienHF sMgRFdF, mWisafvF afid dy jfl ivc nhIN Psygf.

mfJ rfg ivcly bfrh mfhf dI iek Jlk- hun drsLn krdy hF mfJ rfg ivcly bfrh mfhf df. ieh rcnf pMjvyN pfqsLfh dI hY aqy ies rcnf dy kul 14 bMd hn. iesdy pihly hI bMd ivc disaf hY ik jIv afpxy sMskfrF kfrx pRBu qoN ivCwiVaf hoieaf jnmF jnmF dy gyVH kwt irhf hY. mnuKf jnm iesy gyVH ivcoN inklx vfsqy pRfpq hoieaf hY. ijvyN duD qoN ibnF gF df koeI mul nhIN. pfxI qoN ibnF Psl sV jFdI hY, Ausdf mul nhIN vWitaf jFdf. sohfgx dy sfry isLMgfr pqI qoN ibnF byarQ hn. iesyqrHf ijs ihrdy Gr ivc pqI pRmysLvr df vfsf nhIN Aus jIvn ivc sMsfr dy sfry rs aqy pRfpqIaF, bldI BTI dI inafeI hn. iesqrHF mnuK nMU mn dI sLfqI kdy vI pRfpq nhIN hMudI. pfqsLfh PurmFdy hn ik hy pRBu. bKisLsL krky mYnMU hux jnm mrn dy gyVH ivcoN bcf aqy apxy ivc iek-imWk kr lY. iesyqrHF aMqm bMd nM: 14 ivc vI rfg quKfrI vfly bfrh mfhf dI qrHF ieQy pMjvyN pfqsLfh PurmFdy hn "mfh idvs mUrq Bly ijs kAu ndir kry" (pMnf 136) Bfv mhInf, idn, vfr, muhUrq AuhI cMgf hY jy pRBu dI bKLisLsL pRfpq ho sky.

hux ies rcnf ivcoN vI asIN vMxgI mfqr mhIinaF dy nfvF vfly bMdF ivwcoN kuJ drsLn krdy hF. PLurmfn hY "hir jyTu rMgIlf iqsu DxI ijs kY Bfgu mQMin" aqy "afsfVu qpMdf iqsu lgY hir nfhu n ijMnf pfis… afsfVu suhMdf iqsu lgY ijsu min hir crx invfs" hor lvo "Bfduie Brim BulfxIaf dUjY lgf hyqu ] lK sIgfr bxfieaf kfrij nfhI kyq … nfnk pRB srxfgqI crx boihQ pRB dyqu ] sy Bfduie nrik n pfeIaih guru rKx vflf hyq" (pM: 134) Bfv jyT df mhIny ivc kVfky dI grmI bVI duKdfeI hMudI hY. pfqsLfh PurmFdy hn ieh jyT dI grmI vI AunHF jIvF dy jIvn rs nMU nhIN ivgfV skdI jo pRBu bKLisLsL nMU pRfpq hoey hn. iesyqrHF hfV dI iBaMkr grmI qy qwpsL vI AunHF nMU hI duKI krdI hY ijnHF pfs pRBu df gux gfx nhIN. aMq PLurmFdy hn ik ijnHF dy ihrdy Gr ivc pRBu krqy dI isPq slfh vsI huMdI hY, AunHF nMU hfV dI grmI ivc vI jIvn df suafd hI pRfpq hMudf hY. Bfv sMsfr pWDr dy duK klysL vI AunHF dI mfnsk avsQf nUM nhIN ivgfV skdy. iesyqrHF BfvyN BfdAu df bVf suhfvxf mhInf hovY aqy mnuK nUM sMsfr pwDr qy hr pRkfr dy suK afrfm vI pRfpq hox, lokfeI ivc cMgI Bwl vI bxI hovy; qF vI AunHF pRBu BuilaF nUM mfnsk sLFqI pRfpq nhIN huMdI. ies suhfny mOsm df sWcf anMd AuhI jIv ieWsqrIaF mfxdIaF hn jo pRBu ipafr ivc gVuWc rihMdIaF hn. jo mfnsk sLfqI nMU pRfpq kr lYdy hn AunHF dI iqRsLnF-BuK sB muWk jFdI hY aqy jnm mrn dy gyVH ivc nhIN pYNdy.

duK qF ies gl df hY ik ies mhfn rcnf dy arQF ivruD, aWj lg-pg hriek gurduafry ivc iesy bfrh mfhf dI tyk lYky, bfxI dI Gor byadbI kIqI jf rhI hY. iek qF ajOky rfmreIaF vloN gurU pfqsLfh dy isDFq nMU dbfieaf jFdf hY. dUjf-sMgqF dI BrvIN lut-Ksut vI iesy rcnf dI tyk lYky kIqI jf rhI hY. idn dIvIN, sMgqF nUM iQwqF vfrF dy mWkVI jfl ivc PsfAux df bjr gunfh ho irhf hY. TIk AusyqrHF ijvyN bRfhmx sdf qoN lokfeI nfl krdf af irhf sI.

mfGI dI sMgRFd aqy aj dy isWK- mfGI dI sMgRFd df ivsLysL mhfqm lYx vfsqy pMQ df vwzf ihWsf aj mukqsr sfihb dy iesLnfnF ivc ruwJf ipaf hY. TIk AunHF hI lIhF qy, ijnHF qy bRhfmx ny ihMdU jnqf nMU pRXfg dy iesLnfnF vfly Brm jfl ivc AulJfieaf hoieaf hY. sLrfrqI lokF ny qF rwlgwz krky, meI mhIny dI Gtnf sfkf mukqsr nMU ilaf ieQy joiVaf hY. ikAuNik iek sMgRFd nfl joV ky sMgqF nMU bfkI sMgRFdf ivc AulJfAuxf sOKf sI aqy Auh hoieaf ipaf hY.

kuJ mfGI dI sMgRFd bfry- bfrhmfhf mfJ dy bfhrvyN bMd dy drsLn krIey, gurU pfqsLfh AupdysL krdy hn ik ieh BfeI! pRXfg afid qIrQF dy iesLnfn aqy AuQy jfky bRfhmxF nMU kIqy dfn puMn qyry iksy kMm nhIN afAuxy. qyry vfsqy ieko hI kMm jLrUrI hY sfD sMgq ivc sLfml hoky gurU AupdysL rfhIN pRBu dI isPq slfh nfl juVnf aqy Aus qoN pRfpq cMgy sMskfrF nUM lokfeI ivc vMzxf. iehI hY nfm df iesLnfn aqy dUijaF vfsqy sWcf dfn. iehI hY asl ivc jIa dieaf ijs nfl qyrI jnmF jnmF dI mYl vI Auqr jfvygI. iehI ieko ZMg hY, jIvn ivcoN ivkfrF nMU KLqm krky propkfrI jIvn pRfpq krn df. hun iesy mfG vfly bMd dy rfg quKfrI ivcoN vI drsLn krky dyK lvo, TIk iesy qrIky nfl iehI mjLmUn pihly pfqsLfh ny EuQy inBfieaf hY. KUbI ieh hY ik bfrhmfhf ivcoN jyT, asfV, Bfduie aqy mfG dIaF ienHF imsflF ivc pfqsLfh ny ikwDry vI mhIny dy pihly idn jF aKoqI sMgRFd dy mhfqm dI gl nhIN mMnI. blik qIhF idnf vfsqy hI krnI dI gwl smJfeI hY.

bfxIaF bfrh mfhf aqy asIN- hYrfnI qF ies gl dI hY ik bfxI dy ijs ‘bfrh mfhf’ vfly aMg dI rcnf krky pfqsLfh ny sfnMU sMgRFdF aqy iQWqF vfrF dy bRfhmxI jfl ivcoN kwiZaf hY. Ausy hI rcnf nMU afDfr bxfky, gurU AupdysL dy Ault, lokfeI nMU bRfhmxI lIhF qy lutx dy afhr ivc aj asIN vI lgy hoey hF. ieWqnf hI nhIN blik ivrfsq dr ivrfsq iehI ivprn dIaF rIqF pusLqF nMU dy vI ky isWKI ivcoN piqq krn df kfrx bxy hoey hF pr iPr vI scfeI nfl juVn nMU iqafr nhIN. ies avsQf ivc asIN BfvyN apxy afp nMU ikwqny vwzy isWK kihMdy, pRcfrdy jF aKvfAuNdy iPrIey, pfqsLfh df sfzy vfsqy iehI PYslf hY- "ijnf guru goipaf afpxf qy nr buirafrI ] hir jIAu iqn kf drsnu nf krhu pfipst hiqafrI" (pM: 651)

ago dy jy cyqIaY qF… - aj sMsfr dy hr ihWsy ivc pMQk drdI aqy sUJvfn swjx bYTy hn. aijhy drdI aqy sUJvfn swjx sfzy pRbMDk, pRcfrk vIrF ivc aqy afm sMgqF ivc hr pfsy mOjUd hn. afE! AuWdm krIey aqy pMQ dI ies krIm nMU iek dUjy dy nyVy afky vrqIey. iesqrHF hornF nMU vI iKwwc pfAux df aqy iekdUjy dy nyVy ilafAux df kfrx bxIey. pMQ nMU gurduafiraF ivcoNy ienHF sMgRFdF-misafvF-pUrnmfsLIaF dy kfly borzF dy koVH qooN njfq duafeIeyy. ies sc vfly pfsy apxf kdm agy vDfE! pfqsLfh afp bhuVI krxgy. jurawq, dlIl aqy ipafr nfl gurU dI gl nMU sMgqF qIk phuMcfx vfly imWTbolVy bxIey aqy apxy vrgy hor nvyN iqafr krIey. hWQly gurmWq pfT nUM sYNtr pfsoN lfgq mfqR Bytf qy mMgvfky sMgqF ivc vWD qoN vWD jfgirqI pYdf krIey. XkIxn Auh idn dUr nhIN jdoN qIh idn hI sMgqF gurduafry, gur AupdysL sunx vfsqy pujx. sfnMU ieh cyqf hI Bul jfvy ik sMgRFd kdoN, misaf kdoN aqy pUrnmfsLI kdoN hY. pMQ ienHF iQWqF vfrF dI dldl ivcoN inkl jfvygf. ijhVIaF pRbMDk kmytIaF jF jQybMdIaf pUrnmfsLIaF, misafvF dy lybl hyT apxf mhInf vfrI pRogrfm krdIaF hn AunHF dI syvf ivc vI bynqI hY ik ies aigafnqf dy jUly ivcoN inklkyy pRclq aMgRyjLI mhIinaF dI koeI qfrIK jF ivsLysL hWPqf pwkf kr lvIey qF ieh ijLafdf TIk rvygf. iesqrHF sMgqF nMU ivsLysL smfgm vflf idn vI cyqy rKn ivc idwkq nhIN afvygI. pfqsLfh df PLurmfn hY "ago dy jy cyqIaY qF kfiequ imlY sjfie" (pM:417)

066s98.4s040

Including this Gurmat Lesson

"gurU dr qy iQwq vfr -sMgRFd, misaf, pUrnmfsLI ?" Gurmat Lesson No 66

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- (in rare cases upto 500/-)per hundred copies . (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Nagar.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315

web site- www.gurbaniguru.com




.