.

sfkf srhMd

pRo: ieMdr isMG Gwgf

dsMbr 1705 eI[ kflI bolI rfq, srsf ndI iknfry iBafnk KUnI jMg, bhuq sfry iswK sUrmy ÈhIdIaF pf gey . siqgurU jI df pirvfr aqy iswK iKwlr gey, ivCwuV gey . mfqf gujrI jI dovF sfihbËfidaF nUM AuNgl lf ky jMglF hnyHiraF TohkrF, rukfvtF nUM brdfÈq krdy, tury jf rhy hn, pqf nhIN ikDr? koeI mMiËl, bfkI pRvfr df kI bixaf, koeI Kbr nhIN; agoN kI qUPfn afAux vflf hY, kuwC ikhf nhIN jf skdf . sohxy lfzly lfl afps ivwc gwlF krdy hoey dfdI jI nfl tur rhy hn . ies sPr nUM mhfn kvI awlfXfr Kfn XogI jI ny ËËbfqI rAuN ivc ies qrHF ibafn kIqf hY-

jorfvr aOr Piqh kf ies dm ibaF suno . phuMcy ibCV ky hfey khF sy khF suno .

dfdI sy boly apny ispfhI ikDr gey? diraf py hmy CoV ky rfhI ikDr gey ?[[[[[

jb rx ajIq jIq ky qÈrIP lfeyNgy . awbf ky sfQ ijs GVI juJfr afeyNgy .

krky iglf hr eyk sy hm rUT jfeyNgy . mfqf kBI ipqf kBI BfeI mnfeyNgy . [[[[[

bwcoN kI guPqgU sunI jo dfdI jfn ny . by ieKiqafr ro dIaf Aus vflfÈfn ny .

mfqf jI nUM aihsfs hY ik kmIny duÈmx, ipCly bhuq lMby arsy qoN, gurU Gr nfl pfp BrI nIaq nfl jMg lV rhy hn . anMdpur nUM awT mhIny Gyrf ipaf irhf . aMdroN aMn pfxI kwpVf Gfh lwkVF qwk sB kwuJ Kqm ho igaf . ivÈvfs krky inklx qy, iPr iBafnk hmlf kIqf igaf. agoN koeI KYr gujrn vflI nhIN . mYN qF bËurg hF, pr iehnF inwkIaF ijMdF nUM ikvyN nf ikvyN bcf lvF[[[[[[[ . XogI jI qoN suxo - afqy Qy Èyr sfhmxy grdn ko zflky . qkqy ihrn BI afj hYN afKyN inkfl ky . [[[ drpys an krIb koeI iemiqhfn hY . Kqry myN idK rhI muJy bwcoN kI jfn hY . pfpI gMgU dI iÈkfieq qy moirMzy dy puils vfly jfnI KF mfnI KF afx puwjy . mfqf jI qy sfihbËfidaF nUM ‘‘igRPqfr`` kr ilaf igaf . dovF sfihbËfidaF nUM KurjIaF (sfmfn pfAux vfly vwzy bory) pf ky KwcrF Auwqy ltkf idwqf igaf . mfqf jI nUM hwQF ivwc lMmf rwsf bMnH ky qyË qurn leI mjbUr kIqf igaf . iesy qsIihaF Bry lMmy sPr qoN bfad srhMd phuMcfieaf igaf .

nvfb vËIr Kfn qy hor aPsr ajy cmkOr dI jMg vloN vfps nhIN muVy sn . prq ky iek idn afrfm kIqf iPr sfihbËfidaF nUM pyÈI df hukm idwqf igaf . ieh krm iqMn idnF qwk cilaf mMinaF jFdf hY . pr ieQy sMKyp ivwc hI ivcfr kIqI jf rhI hY . ispfhI ‘‘mulËmF`` nUM adflq ivwc iensfP vfsqy lYYx af gey . mfqf jI ny lflF nUM iqafr kIqf iswiKaf idwqI . XogI jI vwloN suxo -

jfny sy pihly afAu gly sy lgf qo lUM .. kysoN ko kMGI krUM jrf mUMh Dulf qo lUM ..

ipafry sroN pY nMnI sI klgI sjf qoN lUM . mrny sy pihly qumko dulhf bnf qo lUM .[[[

byty sy pihly ibCVI QI qum BI ibCV cly . ibgVy hUey nsIb Qy iËafdf ibgV cly .

by rihm duÈmn ky qum hfQoN myN pV cly . jMjIir gm myN muJ ko XhF pr jkV cly .

koml mlUk ijMdF jo mn krky aqI blvfn sn, sUby sfhmxy pyÈ kIqy gey . AuQy keI qrHF dy zrfvy idwqy gey . lflc idwqy gey, pr azol ÈkqIaF ikvyN zol skdIaF sn? jdoN vËIr Kfn ny sÉqI kIqI kurfn dy kfnUMn df hvflf idwqf qF jorfvr isMG ny kVk ky juafb idwqf . awlf Xfr Kfn XogI jI ies qrF ibafn krdy hn-

siqgur ky lfzloN ny dIaf rohb sy jbfb . iks jf ilKf hY julm idKf qUM hmy ikqfb ?

qflIm Ëor kI khI kurafn my nhIN . KUbI qumfry sfh ky iemfn myN nhIN.

agoN afpxI gwl nUM sfihbËfdy cMgI qrHF Kohl ky smJf rhy hn . kcihrI ivwc hfËr sfry aPsr kfËI ibwt ibwt iehnF vwl hYrfn ho ky qwk rhy hn . hYN aYnI CotI Aumr ieqnf vwzf hOslf, ieMnI AucI soc? hwd ho geI . agoN hor suxo-

kuC buq pRsq BI nhIN, n buq iskn hYN hm . aMimRq Ckf hY jbsy inhfieq mgn hY hm .

rokf jo julm sy qo muslmF ibgV gey . buq ko burf khf qo iXh ihMdU ibtr gey . [[[

POjoN py nfj ieny, Auny dyvI kf mfn hY . afiÈk hY hm Kudf ky hQylI py jfn hY .

sc ko imtfAugy qo imt jfAugy jhfn sy . zrqf nhIN akfl sihnÈfh kI Èfn sy .

anyk qrIky, bhfny, hQkMzy vrq ky aqy pivwqr kurfn nUM kfËI rfhIN ivckfr itkf ky, sfihbËfidaF nUM bVI dirMdgI nfl mOq dI sËf suxf idwqI geI . pqf nhIN iks imwtI dy bxy hoey sn, ieh jfbr lok? qy duUsry pfsy iewk vwKrI hI imwtI dy sfjy sMvfry sn gurU ky lfzly . nf zry kMby nf ibafn bdly [[[[[. nIhF ivwc icxy jfx df hukm suxf idwqf igaf qF BI koeI Gbrfht nf hoeI. XogI qoN suxo-

ijs dm gly gly Qy vuh mfsUm gV gey . idn Cupny BI nf pfieaf Qf ik kfiql AujV gey .

ies ÈhIdI df iswK mnF qy bhuq gihrf asr hoieaf . srhMd pRqI iswKF dy mn aMdr mfno awg dy BFbV bl pey . jdoN BI iswKF ny kdI srhMd qy cVHfeI krnI qF lMmy lYkcr dyx dI loV nF pYNdI, kyvl ieMnf kihxf hI kfPI sI- ‘‘isMGo gurU mfrI srhMd ivc sfihbËfdy ‘vfjF mfr rhy hn`` . isMG sUrmy hiQafr bMn ky GoiVaF qy svfr ho, ibnHF dyr kIqy srhMd qy mfrU hwlf bol idMdy . XogI jI dI ËubfnI -

hm jfn dy ky aOroN kI jfn bcf cly . iswKI kI nINv hm hYN sroN pr AuTf cly .

guirafeI kf hY iksf jhF myN bnf cly . isMGoN kI slqnq kf hY pOdf lgf cly .

gwdI qoN qKq bs ab kOm pfeygI . dunIaf sy jflmoN kf inÈF qk imtfeygI .

jogI jI ies ky bfd hUeI QoVI dyr QI . bsqI srhMd Èihr kI eItoN kf Zyr QI .

swcmuwc ies qrHF dIaF kurbfnIaF ny XwK bxy KUn nUM KOlx leI mjbUr kr idwqf . joÈ jvflf BVk AuwTI . hkUmq dy ËulmF awgy Jukx vfly isr qx Kloqy, juVn vfly hwQ ikrpfnF dy muwiTaF nUM jf pey . GrIN bYTx vfly GoiVaF qy svfr ho gey . rjfeIaF df inwG mfnx vfly jMglF df inwG mfnx lwgy . gorIaF dIaF julPF nfl Kyzx vfly duÈmxF nfl jMgI kfrnfmy, lukx mItI Kyzx lwgy . JFjrF cUVIaF dI sMgIqmeI afvfË suxn dI QF jMgI nfhry gMujfAux lwg pey . ieÈk mËfËI dy gIq gfAux dI QfvyN ‘‘pfp kI jMÖ lY kfblhu Dfieaf jorI mMgY dfn vy lflo`` dIaF gujfrF pYx lwgIaF . Bfrq df rfÈtrI kvI mYQlI Èrn gupq sfihbËfidaF dI lfimsfl kurbfnI bfry ilKdf hY -

ijs kul kOm jfq ky bwcy dy skqy XUM blIdfn Auskf vrqmfn kuC BI ho BivÈ hY mhF mhfn.

lgBg 1927 ivwc srhMd ivwcoN dI ryl lfeIn kwZI geI . AudoN qwk QF QF ieQy iewtF mlby dy Zyr lwgy vyKy jFdy sn. koeI ivkaqI afpxf Gr bxfAux vkq iehnF iewtF mlby dI vrqoN nhIN krnI cfhuMdf sI . ieh gurU mfrI srhMd hY, ies mlby ivwc ikqy mfsUmF df KUn lwgf hovygf . bMdf isMG bhfdr ny mlIaf myt kIqf hY asIN ikAuN iehdI GrF ivc vrqoN krIey.``

hr sfl dsMbr dy afKrI hPqy sMsfr Br qoN gurU Gr nUM ipafr krn vfly, sfihbËfidaF dI kurbfnI nUM Xfd krn vfsqy, AuqÈfh aqy pRyrnf lYx vfsqy, ieQy lgBg ds lwK mfeI BfeI af juVdy hn . DMn hn aijhy ipafr vfly bËurg bIbIaF bwcy nOjvfn . nmskfr hY AuhnF dy isdk nUM, ÈrDf nUM lwK lwK pRxfm . rfhF ivc lMgr lfAux vfilaF nUM, PiqhgVH sfihb ivKy lMgrF smyq anyk pRkfr syvf krn vfilaF nUM, nmskfr hY anyk vfr . pr lfhxq hY AuhnF lokF qy jo aijhy pivwqr BfvnF vfly idn gMdgI/pRdUÈx PYlfAuNdy rqI Èrm nhIN krdy . myrI murfd hY pfKMzI qy ZONgI prpMcI Dfrmk muKIaF qoN (gurmuiK jn iKmF krn) ijnHF ieQy afpxIaF inwjI iksm dIaF zyry dfrIaF, inwjI mirafdfvF, afpxy hI mr cuwky bfibaF dI khfxIaF bVI by-ÈrmI nfl suxf rhy huMdy hn . afpo afpxI qrHF dIaF mwqF dy rhy vyKy jf skdy hn . afpo afpxy zyry ivakqI dI qfrIP pUjf vflIaF pusqkF qy PotoaF, Boly ÈrDflUaF nUM vyc rhy huMdy hn . ÈRomxI kmytI vfly ijMmyNvfrIaF qoN kdoN dy Bwj cuwky hn . iehnF pfKMzIaF ivrwuD AuhnF kI krnf hoieaf Auh qF Kud hI gl gl qk pfKMz ivc grk ho cuky hn . AuhnF df afpxf prcf gurmq pRkfÈ nF ho ky mnmq pRkfÈ bx cuwikaf hoieaf hY . akqUbr qy nvMbr 03 dy prcy sbUq vfsqy vyK lYxf . kmytI df pRDfn roËfnf byisr pYr dy ibafn dfg irhf hY . BfeI gurdfs jI ibafn krdy hn - ‘‘mfieaf zr zrpq hfr gurduafrY jfvY, qrF jAu mfieaf ibafpY khF TihrfeI aY ..``(544)

iehnF Auwpr vrixq Drm qy rfjnIqI iekwTI dI zONzI ipwtx vfly pRbMDkF dI sfijÈI imlI Bugq nfl gurduafrf PiqhgVH sfihb dy duafly Twg, kurpt qy JUTy rfjsI cODrIaF ny Gyrf pfieaf huMdf hY . afpo afpxIaF QfvF kbjy ivwc lY ky qMbU lf ky gurU gMRQ sfihb jI df pRkfÈ krky, kMn pfVvIaF AuwcIaF afvfËF vfly keI keI spIkr lf ky kuPr qoldy hn . dUjIaF pfrtIaF qy (sfry hI iek dUjy qy ) byÈrmI Bry gMdy ielËfm lfey jFdy hn . AuhnF df awgf ipwCf sB nMgf kr idqf jFdf hY . kI ies qrHF iehnF nUM kUV dI mMzI lfAux dI afigaf imlxI cfhIdI hY ? sfihbËfidaF dI mhfn kurbfnI vflf ieiqhfsk QF, gurU gMRQ sfihb jI df pRkfÈ , ‘‘sc kI bfxI nfnk afKY scu suxfiesI sc kI bylf`` . aijhy pivwqr QfvyN, ‘‘klr Kyq lY kuUV jmfieaf sB kuUVY ky Klvfr`` vrgI siQqI bxI hoeI hMudI hY . iehnF rfjsI lokF nUM mIzIey ivc rojfnf JUTy ibafn idMdy suxIdf vyKIdf hY . bhuq sfiraF qy mukwdmy bxy hoey hn . iPr Drm asQfnF qy BI iswK sMgqF nUM mkfr lokF dy ichry ikAuN idwsx? jo srDfvfl lwKF mfeI BfeI iehnF sQfnF qy jFdy hn, kI rfjsI lokF qoN kUV qy Pryb sunx jFdy hn? lMmy arsy qoN ikvyN ÈrDflUaF dIaF pivwqr BfvnF nUM mDoilaF vlUMDiraf jf irhf hY . hY iksy nUM iPkr? aijhy pivwqr idhfVy qy isK sMgqF pfvn gurbfxI sux smJ ky jIvn sPlf krnf cfhuMdIaF hn . ieiqhfs qoN pRyrnf lY ky jIvn ivc AuqÈfh Brnf cfhuMdIaF hn . kdI soicaf hY sfzy, jQydfrF/pRDfnF ny ik ieh Drm asQfnF qy kUV pRcfr ikAuN kIqf jf irhf hY . jdoN kdI iksy gurdvfry ivc sMgq juVdI hY qF kUV kpt nfl Bry rfjsI nyqf puj jFdy hn . Drm AupdyÈ krn leI .  kI iehnF nUM Drm dI koeI zUMGI jfxkfrI hY, kI iehnF df apxf jIvn Drm qy aDfrq hY? Drm ivÈy df mfihr pfsy Dwk idwqf jFdf hY, qy rfjnIqI df kUV kbfV Drm sQfn dI styj qy vMizaf jfxf ÈurU ho jFdf hY, Èfied gurU kf pRsfid smJ ky . sRo: kmytI dy pRDfn jI, Kud ipCly vIh sfl qoN rfjsI dldl ivc cuBIaF mfrI jf rhy hn . lwqF kbrF ivwc puwj geIaF, rfjsI lflsfvF Ausy qrF Auslvwty lY rhIaF hn . ikMnf cMgf huMdf agr (jFdI vfrI shI) Drm df koeI vzyrf kfrj krvf jFdy . CyqI hI sRo: kmytI dIaF coxF hox vflIaF hn, AuhnF dy mwdynËr kuJ rsmI ijhIaF mIitMgF, aYlfn, ibafn idqy jf rhy hn . pihlF vFg hI coxF qoN bfd iPr AuhI purfxf rfg hovygf . pMQ nUM Kqrf hor iksy qoN ieMnF nhIN hY ijMnF iehnF sfzy isr qy ihk dy qfx bYTy cODrIaF qoN hY . ies rfm rOly ivc nF Drm irhf nF rfjnIqI rhI . bs Poky dmgjy mfry jf rhy hn . kI sfry iswK smfj ivc koeI aijhI jfgdI jmIr vflf iswK nhIN ijhVf iehnF kukrmF dy ivruwD iek jhfd CyV sky . jF ieh mMn leIey ik iehnF dIaF bfhvF bhuq lMmIaF hn? 26 akqUbr dI knvYÈn ivc gurU Gr dy swcy ihqYÈIaF nUM afvfj mfr ky swidaf igaf sI . sMgqF vwloN BrvF huMgfrf imilaf . pfKMzIaF / JUiTaF nUM kFbf iCV igaf . ieh igafn dI hnyrI AuT peI hY, kUVy kK - kfny ies awgy itk nhIN skxgy . loV hY gurU igafn nfl lbryj ho ky jordfr hMBlf mfrn dI siqgurU jrUr bFh PVngy .




.