.


gurb^S isMG kwlw APgwnW

    Bgvfn rfm cMdR jI

    keI pVHy ilKy iswK GrF ivc vI sRI rfm aqy ikRsLn jI dIaF qsvIrF aQvf mUrqIaF vyKx ivc afAuNdIaF hn. ipCy ijhy rfmfiex aqy mhFBfrq gfQf T.V. qy ivKfeI geI sI . Aus nUM vyKx vfsqy lg-pg sfry iswK jgq ny jLrUrI qoN jLrUrI kMmf nUM ivsfiraf huMdf sI . ienHF dohF avqfrF bfry iswK jgq ivc bVI sLrDf aqy BulyKy hn ijnHF krky vI ibwpRn kI rIq pMQ ivc dfKl hoeI aqy ho rhI hY . ies leI ienHf dohF hI avqfrF bfry awzrI aqy KulHI ivcfr kr lYxI jLrUrI hY . ienHF gRMQF ivcly swc JUT nUM inqfrn df sfzf mMqv nhIN hY . sfzf ivsLf kyvl ibwpRn kI rIq qwk hI sImq hY . ies gwl df iKLafl rwiKaf igaf hY ik koeI vI ajyhI gwl nf ilKI jfvy ijVI ihMdU gRMQF dIaF ilKqF qy aDfrq nf hovy .

ihMdU imiQhfs ivwc sRI rfm jI nUM qRYlokI-nfQ, ivDfqf, Bgvfn aQvf srb invfsI prmqmf ikhf hY . rfmfiex dI jyhVI gfQf T.V. qy ivKfeI jfx leI iPlmfeI geI sI Aus ivc gosvfmI qulsI dfs ricq, rfm icrqR mfxs gRMQ dI pRDfnqf ivsLysL hY . qulsI dfs ny Bgvfn rfm cMdR jI bfry ieh kuJ iliKaf hoieaf hY :---

jfsu ikRpf as BRm imit jfeI . igirjf so ikRpfl rGurfeI .

afid aMq koAU jfsu n pfvf . miq anumfin ingm as gfvf .

arQ:--(isLv jI afpxI GrdI igrjf aQvf pfrpqI nUM rfm jI dI mihmf suxf rhy hn) hy pfrbqI ! ijnHF dI ikrpf nfl aYsf BRm imt jFdf hY, Eho ikrplU sRI rGunfQ jI hn, ijnHF df afid qy aMq iksy ny nhIN pfieaf hY . ingm Bfv, vydF (gRMQF) ny afpxI akl df anumfn lf ky ies qrHF vrnx kIqf hY .

ibnu pd clY sunY ibnu kfnf . kr ibnu krm krih ibiD nfnf .

afnn rihq skl rs BogI . ibnu bfnI bkqf bz jogI .

Eh bRhm (akflpuK) ibnf pYrF dy cldf, ibnF kMnF dy suxdf, ibnf hQ dy keI pRkfr dy kMm krdf, ibnF mUMh dy keI pRkfr dy rs cwKdf qy ibnf iksy bfxI dy bolx vflf vwzf jogI hY .

qn ibn prs nun ibn dyKf . gRhih TRfx ibnu bfs ibsyKf .

ais sB BFq alOikk krnI . mihmf jfsu jfie nih brnI .

Eh ibnF srIr dy sprsL krdf hY, ibnF awKF dy dyKdf qy ibnF nwk dy sB sugMDIaF lYNdf hY . ies qrHF ieh acrj hI kMm krdf hY ijsdI mihmF khI nhIN jf skdI .

doihrf----ijh iem gfvih byd buD, jfih Drih muin DXfn .

so dsrQ-suq Bgq ihq, kosl-piq Bgvfn .ñôò. ( bfl kFz)

ijs df vyd buDIjn js gfAuNdy qy munI iDafn Drdy hn, EhIE pfrbRhm prmfqmf, BgqF df ipafrf, dsLrQ puqr, ajuiDaf df sÍfmI Bgvfn sRI rfm cMdR jI hI hn .

rfmfiex gfQf vfly gRMQ ivc Bgvfn isLv jI dy mUMhoN, ajuiDaf pqI dsLrQ dy puqr sRI rfm jI nUM, srb sLkqImfn prmfqmf aKvfAux vflI inrflI kfZ qulsIdfs dy ihwsy dI hY . Auqly dohy pVHidaF gurU nfnk dyv jI dy ies PLurmfn df cyqf af jFdf hY--shs qv nYn, nn nYn hih qoih kAu, shs mUriq nnf eyk quohI .. shs pd ibml, nn eyk pd, gMD ibnu, shs qh gMD, iev clq mohI .. (13--soihlf) sRI gurU nfnk dyv jI ny prm ipqf akfl-purK dI isPLq ivc ijhVy sLbd khy hn, lg-pg Auh sfry ajuiDaf pqI sRI rfm jI leI vrqy hn .

gurU nfnk jI ny ajyhy keI rfm, Aus inrBAu inrMkfr dI crn DUV hoxy ilKy hn--nfnk inrBAu inrMkfru hoir kyqy rfm rvfl .. (464) ies qrHF siqgurF ny qulsI dfs vfly rfm jI nUM afm sfDfrn mnuwK jLfhr krky Aus dy eIsLvr hox dI aQvf eIsLvrI avqfr hox dI BrpUr KMzxf kIqI hY . gurdyv jI qF ajhy iksy rfm nUM Aus mhFpurK dy quwl vI nhIN mMndy ijs ny iqRsLnf agnI buJf ky vfsnF qy kfbU pf ilaf hyvy, aQvf ijhVf mfieaf dy pRBfv qoN inrlyp ho ky pRBU df jn bx cuwkf hovy . rfm ivc Aus jn vflI koeI isPLq nhIN idsdI ijs ny kfm kRoD loB moh dy mMdy asrF qoN Cutkfrf pf ilaf hovy--qyrf jn eyku afDu koeI .. kfmu kRoDu loBu mohu ibbrijq, hir pdu cIny soeI .. (1123) bRfhmx dy ies rfm-rwb jI nUM qF, gurdyv jI ny, iesqRI aqy Brf dy moh aQvf ivCoVy kfrn roNdf kurlfAuNdf vyiKaf hY :- -

slok m: 1 .. rovy rfmu inkflf Bieaf .. sIqf lKmxu ivCuiV gieaf ..{953 vfr 14}

ies qrHF dI BYVI hflq ivc rfjf-rfm qF mMinaf jf skdf hY pr isRsLtI ky kx-kx ivwc rmy hoey rfm dI ajyhI idsLf kdy nhIN ho skdI . arQfq gurdyv jI ny bRfhmx dI afpxI hI ilKI gfQf dy hvfly nfl rfm nUM pRBU jF pRBU df avqfr mMnx dI KMzxf kIqI hY . eysy sbMD ivc siqgurU nfnk jI df hor bcn ieAuN hY :-

rfmu JUrY dl mylvY aMqir blu aiDkfr .. bMqr kI sYnf syvIaY min qin juJu apfru .. sIqf lY gieaf dihisro lCmxu mUE srfip .. nfnk krqf krxhfru kir vyKY Qfip AuQfip .. 25 .. mn mih JUrY rfmcMdu sIqf lCmx jogu .. hxvMqru afrfiDaf afieaf kir sMjogu .. BUlf dYqu n smJeI iqin pRB kIey kfm .. nfnk vyprvfhu so ikrqu n imteI rfm .. 26 ..{1412}

pd arQ :- JUrY--duKI huMdf hY . dl--PLOjF . mylvY--iekwTIaF krdf hY . blu aiDkfr--ieKLiqafr dI qfkq . bMqr kI sYnf--vfnrF dI PLOj . syvIaY--(rfm cMdR dI) syvf kIqI jf rhI hY . min qin--mn aqy qn krky . juJu--juwD df cfAu . mUE--mr igaf, mUrCf hox dy duK ivwc ipaf . srfp--srfp nfl (rfmfiex gfQf sunfAuNx vfly dsdy hn ik lCmx ny BIlxI dy jUTy byr nhIN sI KfDy aqy awK bcf ky suwtdf irhf sI qF rfm ny hI ikhf sI ky qYnUM ies Buwl dI sjLf imlxI hY) . Qfip--pYdf krky . AuQfip--nfs krky . òõ . jog--KLfqr, vfsqy (sIqf guaf ky qy lCmx nUM brCI mrvf ky ienHF dI KLfqr rfm duKI ho irhf hY) . hxvMqru--hnUmfn . afrfiDaf--Xfd kIqf . kir--krky, dy kfrn . sMjog--imlfp (ipCly bxy sMjogF nfl . dYq--rfvx dYNq .. iqin--Aus ny . kfm--sfry kMm kIqy hn . vyprvfh--ijs nUM iksy dI muQfjI nf hovy . ikrqu--ipCly kIqy krmF dy sMskfrF df smUh, BfvI . n imteI rfm--ies (rfjf)--rfm koloN vI nhIN imt skdI .

gurU pfiqsLfh ny ienHF pfvn slokF ivwc rfmfiex dI kQf ivclIaF kiQq GtnfvF dy vfpry hox dy swc jF JUT bfry afpxy ivcfr pRgt nhIN kIqy, sgoN gfQf ivclIaF AukfeIaF vwl iDafn duaf ky smJfieaf hY ik ajyhf kuwJ srb sLkqI mfn akfl purK nfl joVnf Buwl hY . jy ies gfQf ivclIaF GtnfvF nUM swc vI mMnIey, qd vI rfmcMdR jI afpxy ipCly kIqy krmf df Pl Bogdy hI njLr af irhy hn . AunHF ivwc ajyhI koeI sLkqI nhIN sI ik sMskfrF dy anusfr vfprn vflI BfvI nUM bdl skdy . jy aOKI vyly hnMUmfn* nf bhuVdf qF lCmx kdy surjIq nhIN sI rih skdf aqy rfm jI afp kih irhy sn ik jy lCmx surjIq nf ho sikaf qF Auh vIy nhIN bcxgy . bVy imwTy sLbdF ivwc gurU jI ny avqfr pRQf dI KMzxf kIqI hY .

Foot Note:-hnUMmfn = mhfn kosL dy 259 sPy qy ies pRkfr iliKaf hY :- vflmIk kFz 4, aiDafie 66 ivwc lyK hY ik apsrf pMijksQlf ijs nUM aMjnf BI afKdy hn, kysrI dI iesqRI vzI suMdr sI . Aus nUM dyK ky pvn dyvqf kfmfqR ho ky ilpt igaf, ijs qoN ieh blI puwqR jnimaf, jo Ausy idn sUrj nUM PLl jfxky Kfx leI kuidaf . ieMdR ny sUrj dI riKaf leI bflk nUM vwjR mfrky jLmIn qy suwt idwqf, ijs qoN bwcy df hn ( cubfVf) ivMgf ho igaf . ies kfrx nfAuN hnUmfn hoieaf . anyk pusqkF ivwc hnUmfn nUM bFdr iliKaf hY . ikqinaF lokF df iKafl hY ik ieh bMdr (jMglI) lokF ivcoN sI aqy bnvfsI irKIaF qoN ividaf pVH ky ivdvfn ho igaf sI .

isv purfx KMz--7-- aiDafie--33-- ivwc iliKaf hY ik isLv jI mohnI (avqfr dy) rUp nUM dyK ky cMbV gey . isLv jI df md arQfq vIrj DrqI qy izg ipaf, ijs nUM nfg-munI ny isLv jI dy iesLfry nfl rwK ilaf . aqy iPr rfmcMdr jI dy kfrj iswD krn Kfqr Aus vIrj nUM vrq ky aMjxI duafrf isLv jI ny afp hI avqfr (hnUMmfn nUM isLv jI df avqfr mMinaf jFdf hY ) ilaf aqy ivsLnUM arQfq rfmcMdR df duK nivrq kIqf . pr eysy hI Drm-gRMQ isv purfx dy--KMz--7--aiDafie--39--(sPf 484 pMjfbI anuvfd) qy iliKaf hY ik ikMpursL nfmI dIp dy vsnIk isLv Bgq, kysrI jo bFdrF df rfjf sI dI supwqnI aMjnI mhF suMdrI sI . Aus nUM dyK ky pvn df dyvqf sLmIr ijs df nfm pRBMjn sI, Aus nfl icMbV igaf qF aMjnI ny Aus nUM srfp dyx dI DmkI idwqI pr pRBMj ny ikhf ik Auh koeI rMj nf kry . ies sMjog nfl Aus dy Gr isLv jI df avqfr, bVf blI puwqR jnmygf . 10 mhIinaf mgroN hnUMmfn pYdf hoieaf aqy ies bflk dy jnm qy dyviqaF ny KLusLI mnfeI . sMsfr dy ksLt kwty gey .

awgy sqvyN KMz dy hI aiDafie 40 qy bRhmf jI nfrd nUM suxfAuNdy hn ik jdoN aMjnI ny hnUMmfn ivwc isLv jI df aMsL nf dyiKaf qF Aus ny ies nv-jnmy bflk nUM prbq dI cotI qoN hyTF sut idwqf . bflk dy izwgx nfl bVf iBafnk sLbd hoieaf aqy prbq tukVy tukVy ho ky hyTF Dws igaf aqy DrqI kMbx lwg peI . smuMdr suwk igaf . hnUmfn ny ipRQvI qy izg ky jd afkfsL qy sUrj nUM dyiKaf qF Aus nUM Pl smJ ky Kfx nUM ipaf . ieMdr ny sUrj dI shfieqf krn leI afpxf vjR hnMUmfn dy mfiraf qF Auh DrqI qy izwg ipaf . hnMUmfn nUM mr igaf smJ ky pvn-dyvqf ivrlfp krn lwg ipaf . isLv jI dy kihx qy pvn-dyv nY afpxf suafs iKwc ilaf (Bfv, jIvF dy sfh lYx vfsqy hvf nf rhI ) . iPr dyviqaF ny imwnqF kIqIaF aqy isLv jI dy kihx qy sfiraF ny hnMUmfn nUM asIsF idwqIaF qF hnUmfn rfjLI ho igaf aqy pvn dyvqf Aus nUM aMjnI dI god ivwc dy ky aMqr iDafn ho igaf . aMjnI ny Aus nUM duwD cUMGfieaf . kysrI vI hnMUmfn nUM dyK ky bVf KLusL hoieaf . QoVy idnf bfad hnUMmfn eynf blvfn ho igaf ik ipRQvI qoN Auwz ky afkfsL qy clf jFdf . kdI pvn aqy kdI sUrj kol jf ky Kyzdf . qfiraF nUM KzOxy smJ ky PV lYNdf aqy cMdrmyN nUM cft smJ ky cwtdf . keI vfrI afkfsL gMgf (Milky-Way) ivwc iesLnfn krky afpxI pUCl CMzdf . KrUdI dyK ky munIaF ny Aus nUM srfp dy idwqf ik sfrI sLkqI df Aus nUM cyqf hI Buwl jfey . pr akfsLbfxI hox qy munI zr gey aqy srfp nrm kr idwqf . ik jdoN ies nUM rfmcMdr jI imlxgy qF ies nUM afpxy bl df cyqf af jfvygf . iPr hnUMmfn ny sUrj kol jf ky ividaf pVHI . aqy iPr sUrj dy kihx qy pMpfpur ivKy sugRIv huxf kol af igaf . irsLImUk prbq qy rfmcMdr nfl myl hoieaf aqy hnUMmfn ny iPr rfmcMdR dI sIqf df pqf ilaf ky idwqf . lCmx nUM jIAUNdf krn leI hmflIaf phfV dI Aus phfVI nUM, ijs qy sMjIvxI afid dYvI jVI bUtIaF AugIaF sn, cuwk ky rfqo rfq lMkf lY igaf aqy idn cVHn qoN pihlF hI Aus phfVI nUM muV vfps AuQy hI rwK afieaf .

afpxy avqfrF, dyvI dyviqaF, Drm gRMQF aqy jfp krn vfly pivwqR mMqRF dI byadbI ijMnI ihMdUaF dy Drm-gurU, bRfhmx ny kIqI hY sMsfr dy hor iksy vI Drm-afgU ny ajyhf pfp nhIN kIqf . iewk pfsy rfm jI nUM srb-sLkqImfn prmfqmf ikhf hY aqy iPr AunHF dI pqnI sIqf jI nUM rfvx rfhIN AuDfly jfx vflI gfQf, rfm jI dI jIvnI dy nfl mVH dyxI Bgq nfm dyv jI nUM burI lwgI . bRfhmx dI ies do-ruKI cfl df anBv krfAuNdy hoey Bgq jI Purmfn krdy hn---

pFzy qumrf rfmcMdu so BI afvqu dyiKaf Qf .. rfvn syqI srbr hoeI, Gr kI joie gvfeI QI .. 3 ..{874}

{NOte:- ies pUry sbd dI ivsQfr pUrbk ivcfr, qIjy kFz 89 nMbr qy ho cuwkI hY.

afrIaf smfjI, rfmfiex, mhFBfrq gRMQF smyq sfry purfxF afid nUM JUT dy pulMdy mMndyy hn . (vyKo BfsLf ivBfg pMjfb dI ikqfb--sRI gur pRqfp sUrj gRMQ sPLf 31-32) gosÍfmI qulsI dfs df iliKaf--sRI rfm icrqR mfns--aQvf rfmfiex dy hor gRMQ, iekfgrqf nfl piVHaF aqy sMpUrn-rfmfiex gfQf dI iPLlm dIaF vIzIE (Video) rIlF nUM pVcolIaf njLr nfl vyiKaF, bVIaF duKdfeI kmjLorIaF sRI rfmcMdR jI dy afcrn ivc ivKfeIaF imlxgIaF . gfQf ivcly pRfikRqk nymf dy ivwruD vfprdy sfky, rihMdI ksr vI pUrI kr rhy hn . ijs qoN ies gfQf dI scfeI bfry gMBIr sLMky Auqpn ho jfxy suBfvk hn . gurbfxI ny vI rfmfiex gfQf vfly rfm jI nUM mfmulI mnuwK qoN vwD kuJ nhIN mMinaf . ies swB kuJ qoN iehI pRBfv bxdf hY ik sLfied ieh gfQf iksy byhd clfk aqy suafrQI bRfhmx ny bVy vwzy lfB nUM muK rwK ky ilKI hoeI hY .

rfmfiex gfQf dy ilKfrI nUM ajyhf kuJ ilKx ivc ijhVy jLrUrI lfB puwjx dI sMBfvxf sI AunHF bfry jo smJ afeI hY, Aus df vyrvf ies pRkfr hY :-

Dfrimk mrXfdf aQvf smfjI ijLMdgI dy krmkFzI rIqI irvfj ijhVy ienHF (vyd-purfxF, isimRqIaF afidk) smuwcy Drm gRMQF rfhIN lokF qy lfgU kIqy hoey swn Auh sfry hI iksy nf iksy rUp ivwc bRfhmx vrg dI pUjf pRiqsLtf bnfAux aQvf bRfhmx dI afmdn vDfAux dy sfDn pYdf krdy iswD huMdy hn* . (* Foot note:-ies dlIl dI scfeI nUM smJx vfsqy pVoH, dyvqy aqy mfs sLrfb, pUjf Bytf, puMn-dfn, ivcolf, mrn sMskfr, aMimRq mMQn kuMB aQvf qIrQF vfly pRkrx) .

KulHI TwgI df ieh lMmf cOVf psfrf bRfhmx vfsqy pfrjfq ruwK bx cuwkf sI .

Twg nIqI nfl iKlfry hoey Brm-jfl df pfj nMgf krn vflf kdy koeI swcf suwcf mhF-purK pYdf nf jfvy ? ikqy myry ies mfieaf-jfl dI aslIaq nMgI nf ho jfvy ? svrgI suKF dy lfry, nrkI duKF dy Poky zrfvy, aQvf rwb df imlfp krf dyx dy Poky lfry nfl arMB kIqI hoeI ies sfrI luwt df pfj ikqy nMgf nf ho jfvy ? bRfhmx nUM pUrf igafn sI ik duKF suKF df dfqf eIsLvr qoN ibnF dUjf hor koeI nhIN ho skdf . afpxy bxfey dyvI dyviqaF dI aslIaq df vI pUrf pqf sI . Auh jfxdf sI ik dyvI dyviqaF dy Poky zrfvy nfl bxfeI mrXfdf dy afsry Aus ny bVy qkVy Aupwdr arMB kIqy hoey hn . ies Pokt mrXfdf df pfj AuGwV jfx nfl ivhlV bRfhmx dI afmdn aqy iewjLq dy nfl Aus dI jfn nUM vI sKLq KLqrf bx jfx dI qkVI sMBfvxf sI . bRfhmx ny ieh anuBv vI kr ilaf, ik ies Pokt mrXfdf nUM sdIvI swc df rUp dy skxf dyvI dyviqaF dy vws df rog nhIN hY . dUr-rs XojnF bxfAux ivc inpuMn, cpl buwDI bRfhmx dI rfq idn dI soc-ivcfr ny ieh PYslf kr ilaf ik ies sfrI krmkFzI mrXfdf dI pusLtI KLud prmfqmF koloN krvf lYxI sdIvI surwiKaqf df kfrn bx jfvygI . dyviqaF dy mgry hI hux rwb ikQoN af jfvy ? mQY itkf qyiV DoqI kKfeI .. hiQ CurI jgq kfsfeI .. rwb df imlfp krf dyx dy lfry nfl, dfn dy bhfny lokF koloN sB kuJ lut puwt lYx mgroN krvq hyT ibTf ky awD ivcoN cIr ky mfr dyx vflf ieh jgq ksfeI, lokF dI DIaF BYxf nUM pwQrF nfl ivafh ky, rfm jxIaF bxfeI jfx vflf, N sqI mrXfdf N cflU krky rodIaF kulfAuNdIaF msUm bwcIaF nUM awg ivc sfV ky kbfb bxfeI jfx vflf ieh inrdeI bRfhmx, afpxy ienHF pfpF df cyqf krky kMb irhf sI. Aucycy imQy hoey Dfrimk pihrfvy vflf, Drm df prcfrk, sfzf ieh ivdvfn pr jLflm qy Twg pRoihq, zUGIaF ivcfrF ivc zuwb igaf .

afKLr ieh PYslf kr ilaf ik asmfnI rwb jnm lY ky DrqI qy afieaf drsf dyxf cfhIdf hY . rfjy nUM DrqI df eIsLvr pihlF Qfp hI ilaf hoieaf sI . go lok ivc vwsdy rwb nUM iksy rfjy dI mhfrfxI dy pytoNN pYdf kr lYx ivc sPLlqf njLr afeI . rfj-gurU, rfj-mMqRI, rfj pRohq bx cuwky ivdvfn bRfhmx dy vsIly eyny vwD cuwky sn ik, iksy vI inrmUl gwl nUM jMqf ivc sfKLsLfq swc iswD kr skxf Aus leI mfmUlI gl sI . bRfhmxI Xojnf anusfr, rwb jI nUM pYdf krn leI QF srhwdI ielfky qoN htvF aqy ividaf qoN swKxy BrmI lokF vflf hoxf TIk jfqf . itwk ilaf ik rwb jI dy afgmn vflf itkfxf XU pI ivc hoxI cfhIdf hY . ajuiDaf ngrI ivc rwb df afAuxf TIk mMinaF igaf . ivdvfn, cfqur aqy khfxI klf ivc inpuMn bRfhmx ny rfmfiex dI gfQf df arMB, NN DrqI mfqf NN dI ivsLnUM jI awgy Pirafd qoN kIqf . ivsLnUM jI dy hI mUMhoN ieAuN aKvf ilaf-- NN mYN afpxIaF klF smyq ajuiDaf dy rfjy dy Gr jnm lvFgf NN aqy afp hI bxfey dyviqaF koloN jY jY kfr krvf leI .

gMBIr sLMkf-- ajyhf drsf ky ivdvfn bRfhmx ny ieh vI iswD kr idwqf ik ivsLnUM jI ajyhy rb hn jo afpxI isrjxf dI kx kx ivc vfs krn dy QF afpny pwky itkfxf go lok ivcly KIr smuMdr ivc nfg syj qy insicMq suwqy rihMdy hn . jd kdy DrqI-mfqf aqy dyvqy rlvIN hfl-duheI duafrf jgf ky dwsx ik DrqI qy pfp vwD gey hn, qF rwb jI afsmfnF qoN DrqI qy jnm Dfrdy hn . nhIN qF ies ivcfry rb nUM kwK pqf nhIN huMdf ik DrqI qy kI Bfxy vrq rhy hn ? iPr ieh gwl vI bVI acMBy vflI hY ik, afpxy kol hI afsmfnf ivc bxy surg-Dfm ivc suKI vwsdy rwb nUM duwKF dI Kfx, DrqI qy Dwkf dy dyx ivc dyvI-dyvqy iks kfrn KLusIaF mnfAuNx lwg pey sn ? afpxy ipafry Bgvfn ivsLnUM jI nUM dysoN pRdys huMdf sux ky sgoN sog mnfAuNxf sI ik jF KLusLIaF mnfAuNxIaF sn ? KLYr jo kuJ mrjLI hY socI jfeIey bRfhmx jI ny rfmfiex gfQf ilK kyN jMqf ivc prcfrnI arMB kr idwqI . Aus df qIr TIk insLfny qy jf vwjf sI .

bRfhmx dI khI hr gwl nUM afkfsL bfxI smJ ky Aus pRqI sLrDf bxf lYx dI afdq vflI (Bfrq dysL dI) aigafnqf ny, holI hOlI, ies JUTI gfQf nUM Aus dy pfqrF smyq swc mMn ky aQfh sLrDf bxf leI . rfmfiex dI kQf dy muwK nfiek sRI rfm nUM pfrbRhm prmfqmf bxf idwqf aqy rfm dy sfry sfQI dyvqy bx gey . ijnHF QFvF df ijLkr ies adBuq gRMQ (rfmfiex) ivc afieaf sI Auh Esy qrHF hI mhfn qIrQ bx gey ijvyN dsm gRMQ ivclI bRfhmxI ilKq ny hym-kuMz nUM (aigafnI) aqy aMD-ivsLvfsLI isK leI mhfn qIrQ bxf idwqf hY . eyQy Kloqy klgLIDr jI iswKF nUM Ausy qrHF hI AuzIkx lwg pey hn ijvyN Auh hjLUr sfihb pujx vfilaF dI AuzIk ivc Kloqy hoey smJy jFdy sn . (ieh hY bRfhmx dy ilKx-ZMg dI krmfq df BUq, ijhVf gurU dy iswKF dy isr cVH ky vI bolI jf irhf hY)*

afpxy ilKx ZMg dy pwky asUl nMU vrqidaF gfQf suxfAux vflf (sfiraF rfmfiex gRMQF ivc) isLv jI vrgf koeI n koeI Bgvfn hI hY . igafn dy bVy sMÕxy prdy ivc lpytI hoeI khfxI, bVI idl luBfAuxI hY . irsLIaF dy bhumuwly igafn dy prdy dy ipCy luikaf aigafn, Pokt krmkFzI mrXfdf, by-mqlby rIqI irvfj aqy korf JUT, afid ijhy avguxF nUM pUjnIk-gux bxf dyx vflI krfmfqI rfmfiex gfQf Gr Gr ivc pVHI, pUjI qy gfeI jfx lwg peI .

BfvyN jnm isK Grfny ivc hoieaf sI pr jdoN qoN asF surq sFBI sI dsihry df mylf, aqy Aus nfl sbMDq ds idnF dI rfm lIlHf aqy dIvflI dy iqAuhfrF kfrn rfmfiex dI khfxI qoN ijnI jfxkfrI ho geI sI eynI gurU nfnk dyv jI bfry nhIN sI ho skI . eyho hfl ipMzF, nwgrF, aQvf sLihrF dy iswK bwcI bwcy df sI . ihMdU prvfrF df qF kihxf hI kI hY . AunHF dy qF mMdrF ivwc sIaf-pqI-rfmcMdR dI jY, dy rojL nfahryy gUMjdy sn . sfzy ipMz (ijLlHf imMtgumrI--pfiksqn) ivwc AunHIN idnI jsvMq isMG dI rfmfiex--(jo zrfmy dI qrjL qy ilKI hoeI sI) bVI pRcwlq sI . Aus nUM bcpn ivwc hI KUb piVHaf, aqy afpxy sMgIaF nfl rl ky rfm lIlHf Kyzx ivwc ihwsf vI ilaf . ieh sI bRfhmxI prcfr df iswtf . eyDr iswK pMQ df jQydfr axgihlI vflI afqm-GfqI nINd ivc, aQvf isafsI lfBF dy nsLy kfrn mdhosL ho igaf sI . cMgf prcfrk qy ikqy irhf, iksy ipMz ivc koeI isafxf gRMQI vI nhIN sI imldf . mfipaF nUM vI gurmiq df pqf ikQoN lwgxf sI jo afpxy bwicaF nUM isKf skdy ? { * Foot note:--- igafnI aKvfAuNx vfly guriswK ilKfrIaF df iliKaf jd ieh pVHI df hY, ik, dsLmysL jI ny ihMdUaF dy gRMQF qoN jfxkfrI hoxI pMQ leI eyzI jLrUrI smJI sI ik AunHF ny afpxy sKLq ruJyivaF ivcoN smF kwZ ky, bVI imhnq nfl NN dsm gurU gRMQ iliKaf NN . dsm gRMQ dy mdeIaF ny ieh vI iliKaf hY ik gurU gRMQ jI dI bfxI dI pUrI smJ afAuNdI hI qd hY jy nfl dsm gRMQ vI piVaf jfvy . afpxy afp nUM pMQ dy swcy ihqYsLI aqy dsm gRMQ dI ivroDqf krn vfilaF nUM srkfrIey afK ky bdnfm krn vfly ienHF ilKfrIaF df ajyhf iliKaf pVH ky sLrm nfl isr Juk jFdf hY . muslmfnF ny sNYkVy sfl Bfrq qy rfj kIqf, AunHF ny vyd sLfsqR pVHn dI QF sgoN lwB lwB ky sfVy . aMgRyjL kOm leI vI ajyhf koeI gRMQ nhIN bixaF ijs qoN bRfhmxI gRMQF ivcly imiQhfsk igafn nUM jfxn dI loV pUrI kIqI hovy . muslmfnF aqy aMgRyjLF dI sfrI kOm (aqy ienHF dohF kOmF dy bwcy) afpxy afpxy Drm qoN jfxUM hox ivc iswK kOm nUM (aQvf iswK-bwicaF nUM) kohF dUr ipwCy Cwz gey hoey hn . gurU nfnk jI dy nON srUpF ny vI vydk qflIm nUM Pokt krmkFzI isiKaf df BMzfr mMn ky iswKF nUM EDr jfxoN vrjI rwiKaf . dsLmysL jI ny iPr vydF sLfsqRF dI qflIm dI loV Blf iks kfrn smJxI sI ? AunHF ny qF NN mnm buwq isLksqm NN Purmfn kIqf sI . vzf duwK hY ik gurU nfnk dI pnIrI nUM gurmiq qoN korI rwKx leI gurU gRMQ sfihb nfloN vI vwzy afkfr vfly ajyhy gRMQ nUM iswKI df aMg bxfieaf jf irhf ijs ivc QF QF gurmiq dI KMznF kIqI hoeI hY jo mnuwK nUM ibwpRn kI rIq nfl joVn ivc swB gRMQF nfloN awgy hY.

qUM myrf sKf qUMhI myrf mIqu .. qUM myrf pRIqmu qum sMig hIqu .. qUM myrI piq qUMhY myrf ghxf .. quJ ibnu inmKu n jfeI rihxf ..ñ.. qUM myry lfln qMU myry pRfn .. qUM myry sfihb qUM myry Kfn ..ñ..rhfAu ..{181}

(not:-agly hPqy rfmfiex vfry pVHo jI -- mwKx isMG puryvfl)


not:- srdwr gurbKS isMG kwlw APgwnw dy bhuqy lyK Cp rhIAW jW Cp cu`kIAW pusqkW ivcoN lY ky pwey jWdy hn[ m~Kx isMG puryvwl[

.