.

ipRM: igafnI surjIq isMG

    dUjy pfqsLfh dy pMj sO sflf qy ivsLysL

    pVHfeI pMjfbI dI aqy gurmWq?

    ipRNMsIpl igafnI surjIq isMG, isK imsLnrI, idWlI

pMjfbI BfsLf dI ivlWKxqf- gurbfxI rfhIN bKsLI jIvn syD, sfry mnuK mfqr vfsqy hY, nfik kuJ lokF vfsqy. gurU pfqsLfh ny dWs jfmyN Dfrn krky mnuK mfqr dy vwzy ihWsy qIk ies rwbI sc nMU phMucfieaf. ies sc dI TMzk pRfpq krky, mnuK nMU apxy mUl mnuKI srUp dI smJ lgI. vfhodfhI lokfeI isWK swj ky gurbfxI nMU apxf jIvn gurU Dfrn krn lg peI. hmdrdF aqy gurbfxI sLrDflUaF dI igxqI ivc byaMq vfDf hox lgf. pihlF sLrDflU aqy hmdrd bxdy, iPr isWK sjdy. jnUMnI jLflm aqy pfKMzI ibrqI dy lok jF qF suDrn lg pey jF iPr apxy afp nMU bybs mihsUs krn lg pey.

drasl, ijhVI ivlWKxqf pMjfbI BfsLf dI pYNqI aWKrI ivc hY Auh ivlKxqf sMsfr Br dI iksy vI hor bolI jF BfsLf ivc hY hI nhIN. zfktrI ividaf anusfr bWcf ijs vWkq jnm lYNdf hY Ausdy gly ivc iek bolcfl dI nflI huMdI hY ijsnUM zfktrI BfsLf ivc ‘vokl kfrz’ ikhf jFdf hY. ieh vokl kfrz kyvl pMj sfl dI Aumr qIk ijWqxI vI Kul jfvy, AuprMq iesdf hor ivkfs nhIN ho skdf. gurmuKI dI pYNqI aWKrI ivc ieh sB qoN vWzf gux hY ik ieh pYNqI aWKrI, bWcy dI Aus vokl kfrz nUM pUrf df pUrf Kol dyNdI hY. iehI kfrx ik jnm qoN pMjfbI BfsLf pVHx-bolx vflf bWcf, sMsfr Br dIaF BfsLfvF nUM bolx dy pUrI qrHF smrQ huMdf hY. ieh gux sMsfr Br dIaF BfsLfvF ivc ikWDry vI mojUd nhIN. iehI kfrx hY ik jnm qoN aMgRyjLI boln vflf mnuK ikWqny hI aWKr nhIN bol skdf. Kfs qOr qy "q, D, Z, Õ, Ö, V, B afid. iesy kfrx aMgRyjL lok dyKoy qF q, D, Z, B, V, Õ, Ö afid qoN bxy anykF lPjL bol hI nhIN skdy. iesy qrHF Bfrq ivc hI XU:pI dy invfsI bHfeI, pfpf, bHfpf qF bol lYNdy hn pr ‘B’ aWKr nfl "BfeI, BfBf" jF iPLr gL, jL, PL afid PLfrsI arbI dy lPLjLF df sLuD Aucfrx nhIN kr skdy. ieh kmI sMsfr Br dIaF BfsLfvF ivc apxy apxy ZMg nfl mOjUd hY. ies sfry dy Ault ijs bWcy ny afrMB ivc pMjfbI bol-pVH leI hY Auh sMsfr Br dIaF BfsLfvF bolx dy smrQ hY. iesy krky iek ieh vI scfeI hY ik sfihb sRI gurU gRMQ jI dy aMdr, pfqsLfh ny hr iek ielfky aqy vrg dI bolI nUM kyvl gurmuKI ilpI vrqky, pUrf pUrf siqkfr vI idqf hY. sLfied dunIaF dI iksy hor BfsLf ivc sMBv nhIN sI; gurbfxI dI trFsplItysLn qy ieh gl hor vI AuGVky sfhmxy af jFdI hY.

gl bhuq purfxI nhIN. kyvl iqMn cfr pusLqF ipCy cly jfeIey, isK pRIvfr hI nhIN, pMjfbI ilKxf aqy pVHxf gYr isK pRIvfrF ivcoN vI bhuqy lok jfxdy sn. aj hflq ieWqnI bdl cukI hY ik ‘isK rihq mirafdf’ ivc pMnf 17 ‘gurmiq dI rihxI’ dy isrlyK hyT iliKaf hY ‘(K) isK leI gurmuKI ividaf pVHnI jLrUrI hY. hor ividaf vI pVy (g) sMqfn nMU gurmuKI dI ividaf idvfAuxI iswK df PrjL hY.’

aj jdoN dfidaF qIk nMU pMjfbI pVHxI afp hI nhIN aFAuNdI qF bicaF nMU pMjfbI kOx pVHfvygf? suafl kyvl pMjfbI BfsLf df vI nhIN. Gto-Gwt Bfrq ivcly pMjfb pRFq dI qF srkfrI BfsLf hI pMjfbI hY. EQy qF sfry pMjfbI pVHy ilKy hn. iPr EQy vI isWKI srUp-isWKI rihxI alop hMudI jf rhI hY, ikAuN? hflq qF ieh bx cukI hY ik pMjfb ivc isWKI jIvn pKoN isWK mfns bhuq dUr jf irhf hY. kysF aqy srUp dI kwt vwz hdoN vdI peI hY. hflFik pMjfbI sfry pVHy hoey hn. iesdy Ault ijWqnf pMjfb qo dUr jfvo isWKI srUp dI icMqf aqy sMBfl krn vfly vwD iml jfxgy.

hor lvo-ivdysLf ivc, kYnyzf dy kuJ BfgF ivc qF pMjfbI BfsLf srkfrI BfsLf vjoN mnjLUr hY. iekly vYnkUvr ivc pMjfbI dy swq skUl hn. AuntyrIE-izWksI vfly pfsy af jfvIey, lgBg hr gurduafry ivc pMjfbI dI pVHfeI df pRbMD hY, kuJ pMjfbI skUl vI hn. gurmwq pKoN AuQy vI koeI Kfs gl nhIN jF iPr kuJ zyhrfvfd vflI gurmwq hY jo srIrk pUjf vl vDyry moV rhI hY aqy gurU dI gl AuQy vI, nf dy hI brfbr hY. pMjfbI dI pVHfeI df iehI hfl XU-ky ivc hY, ieMqjLfm qF bhuq hY pr asl gl AuQy dI AuQy hI hY.

sMn 1922 qoN sMn 1947- afAu! hun kuJ hor ipCy clIey, lgBg sMn 1922 qIk, jdoN gurduafry mhMqF qo nvyN-nvyN afjLfd hoey qy pRbMD afieaf sfzIaF apxIaf pRbMDk kmytIaF kol. gRMQI-syvfdfr, gurduafiraF ivc EhidaF-nOkrIaF df rUp Dfrn krn lg pey. ies syvf ny nOkrI df rUp lY ilaf. iesqo pihlF gurduafry afm qOr qy BfeI sfihbfn dy kMtrol ivc sn. AuhnF dI rotI-rojLI isWDI ielfky dIaF sMgqF nfl juVI huMdI sI. aMdr huWb vI hY sI. lgBg Auh afp hI, apxy ielfky dy bicWaf nMU pMjfbI pVHFdy sn aqy nfl dWs pfqsLfhIaF, cfr sfihbjfidaF, pMj ipafiraF dy nfm vgYrf aqy QoVf bhuq ‘jpu’ jI afid df pfT, Xfd krvFdy sn. ies sfry df nqIjf, kyvl isKF dy bWcy hI nhIN, gYrisK pRIvfrF dy bWcy vI pMjfbI afid pVHy hoey hMudy sn. sMn 1922 qoN bfd ijAuN ijAuN gRMQI isMGF dI ieh syvf, pysLy df rUp Dfrn krdI geI, iqAuN iqAuN aMdroN ieh huwb vI GWtdI geI aqy shjy shjy jFdI rhI. Bfrq dI vMz Bfv sMn 1947 qIk qF iPr vI, iesdf kuJ asr dyiKaf jf skdf hY pr AusqoN bfd nhIN.

iehI kfrx hY ik kyvl isWK hI nhIN afm pMjfbI vI BFvyN Auh dunIaF dy iksy ihWsy ivc vI PYl cukf sI, bhuqf krky pMjfbI jfxdf sI. hF gurmwq pKON isWKF dI sFJ vI BFvyN ‘jpu’ jI sfihb dy pfT jF dWs pfqsLfhIaF, cfr sfihbjLfidaF, pMj ipafiraF dy nfm qIk hI mihdUd rih cukI sI. hux qF hflq ieQoN qIk ivgV cukI hY ik pMjfb qo bfhr ipWClIaF do-do / iqMn-iqMn pusLqF qko, gurmwq dI sFJ qF dUr pMjfbI vI isWKF nMU BuldI jf rhI hY.

pMjfbI dI pVHfeI aqy gurmWq dI afpsI sFJ?- hflFik iksy BfsLf df qfluk iksy Drm jF ielfky nfl kdy nhIN hMudf. iPr vI gurU dr nfl sFJ rKx vfly hr iek pMjfbI aqy ivsLys kr isWK pRIvfr vfsqy gurmuKI kyvl mfqrI BfsLf hI nhIN, sfihqk BfsLf vI hY. sfihq vI Auh ijhVf sMsfr Br dI agvfhI-TMzk aqy BrfqrI Bfv df jLfimn hY. jy isWK hI Aus qoN tuWt igaf qF sMsfr dI ies pKoN sMBfl kOx krygf? ieh iek apxy afp ivc icMqf df ivsLf hY. aqy sMsfr pwDr qy ies pfsy Xog Auprfly dI loV hY. jy ghu nfl dyiKaf jfvy qF asl ivc gurmwq rihnI pKoN, pMQ df bhuqf krky, ZYNhdIaF klf ivc jfxf lgBg sMn 1715 qoN hI sLurU ho igaf sI. pr ieh apxy afp ivc, iek vwKrf aqy lMmF ivsLf hY. gurmWq pfT nM[ 77 "gurbfxI qoN PLfslf’ ivc ies ivsLy nUM ilaf igaf hY.

kyvl pMjfbI BfsLf hI ikAuN?- sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI mUl rUp ivc sfry sMsfr dy mnuK mfqr vfsqy jIvn jfc hn. sdIv kflI sc Drm dy pRkfsL df somF hn. mnuK mfqr dI ies mUl loV nMU pUrf krn vfsqy, sMsfr Br dIaF BfsLfvF ivc gurbfxI df anuvfd aqy pRsfr, hmysLF vfsqy bhuq vWzI loV hY. iPLr Gto-Gwt gurU dr nfl sMbMDq hr iek pRIvfr vfsqy qF pMjfbI dI pVHfeI aiq jLrUrI hY. iPLr Auh BfvyN sMsfr Br dIaF vI BfsLfvF ivc mfihr ikAuN n ho jfvy, pr pMjfbI BfsLf df igafn Aus vfsqy bhuq jLrUrI hY. qfik gurbfxI nfl AusdI isWDI sFJ bx sky. iesqrHF Ausdy apxy jIvn ivc vI rosLnI hovygI aqy dUijaF nMU vI gurmwq nfl joVx df kfrx bxygf.

iesdy Ault pMjfbI dI pVHfeI aj iek bVf vwzf mslf bixaf ipaf hY. kyvl ieh kih dyxf ik ‘sfzy skUl ivc pMjfbI nhIN pVHfeI jFdI" ies msly df hwl nhIN. aj pMjfbI aqy ivsLysL kr isWK qF sMsfr Br ivc PYl cukf hY. kI ieh mMn ilaf jfvy ik sMsfr Br dIaF srkfrF aqy skUl pMjfbI dI pVHfeI nMU sMsfr pWDr qy skUlI ividaf bxf dyxgy? bVf AuWdm krky jykr AuWqrI Bfrq dIaF hI kuJ stytF ivc qF kdy ieh gl BfvyN sMBv ho vI jfvy. iesy qrHF ivdysLF ivc vI ikwDry ikwDry; pr sfry sMsfr ivc qF ieh kdy vI sMBv nhIN. iPr isWK qF aj sfry sMsfr df vfsI hY. ies sfry df nqIjf ieh hY ik aj gurUdr nfl sMbMiDq pnIrI pihlF pMjfbI qoN tutdI hY, aqy iPr gurbfxI jIvn aqy isWKI qoN vI Ausdf irsLqf tut jFdf hY. iesqrHF isWKI qoN dUr aqy piqWqpuxy vfsqy Aus leI rfh pWDrf ho jFdf hY.

drasl sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI dI mUl iliKq, Aus smyN dI Bfrq dI sFJI ilpI pMjfbI Bfv gurmuKI ivc hY. ijs ivc arbI-PfrbI-sMsikRq aqy AunHF qoN pRPulq hoeIaF jn-BfsLfvF nMU pUrn siqkfr pRfpq hY. ies vfsqy jLrUrI hY ik gurbfxI nMU smJx aqy pRcfrn vfsqy sfry pMjfbI aqy ivsLysLkr isWK pirvfr, pMjfbI BfsLf qoN jLrUr jfxU hox, BfvyN Auh sMsfr Br ivc ikQoN dy vI vfsI ikAuN n hox.

BfsLf aqy mnuK dI sFJ- BfsLf koeI vI hovy AusnMU bolx aqy pVHn vfilaF dy jjLbfq vI Aus nfl juVy hMudy hn. iehI kfrx hY ik iksy vI BfsLf nMU mfVf jF dUjI nMU vWD cMgf kihxf; apxy afp ivc iek bVI hI CotI socxI hY. ajyhI socxI df gurbfxI isDFqF nfl AuWkf hI myl nhIN. sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI apxy afp ivc, ies swcfeI df sB qoN vzf sbUq hn. gurU pfqsLfh ny gurbfxI rcnf ivc ies pKoN iblkul hI kmfl kr idqI hY. afp jI ijs ielfky ivc vI ivcry AuQoN dI BfsLf aqy sLbdfvlI nMU pUrf siqWkfr aqy ipafr bKisLaf. iek aMdfjLy muqfibk sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI aMdr BfsLfvF dI igxqI do sO (200) dy afs pfs hY.

Bfrq dI sB qoN purfxI BfsLf pMjfbI hI hY-BfsLf iviganIaF dy muqfibk pMjfbI BfsLf Bfrq dI sB qoN vWD purfxI BfsLf hY. gurbfxI ivWc sLyK PLrId sfihb dI rcnf pVHo qF ieAuN mihsUs huMdf hY ijvyN ik Auh aj dI pMjfbI bfxI rWc rhy hn. Bgq kbIr jI dI rcnf ‘ptI’ ies gl df sbUq hY ik gurmuKI ilpI dI aWKr mflf Bfv pYNqI aWKrI dy awKr, gurU sfihbfn qoN pihlF vI pRclq sn. ieQoN qIk ik vpfrIaF df apxf sfrf ilKx-pVHx lMizaF ivc hI huMdf sI. ijhVf ik ajOkI gurmuKI Bfv pMjfbI df hI iek rUp hn. sulJy rUp ivc pMjfbI df pihlf ‘pMjfbI bfl bOD’ dUjy pfqsLfh, gurUu aMgd sfihb ny iqafr krvfieaf. iesy vfsqy siqkfr vjoN iesdI ilpI nMU ‘gurmuKI’ nfm pRfpq hoieaf. Bfv gurU pfqsLfh dy muKfribMd qoN Aucfrx kIqI hoeI BfsLf. ieQy iek hor kmfl ho jFdI hY, pMjfbI aqy ies dI awKr mflf nMU suliJaf rUp pRdfn krn vyly, gurU pfqsLfh ny, Bfrq dIaF sfrIaF AuhnF BfsLfvF aqy ilWpIaF nMU vriqaf ijhVIaF ik lgfqfr sYNkVy sflF dI gulfmI kfrx lgBg mr hI cukIaF sn. iehI kfrx hY ik jdoN pMjfbI dI pYNqI awKrI nMU ghu nfl dyiKaf jfvy qF Bfrq dIaF sfrIaF ilWpIaF aqy BfsLfvF dy aiq nyVy dI ilpI sfibq hMudI hY. asl ivc, gurU pfqsLfh ny, iesnMU Bfrq dI srbsFJI ilWpI bxfieaf, asIN ies scfeI dI pihcfx nhIN kr sky.

anykF BfsLfvF df sumyl hn "gurU gRMQ sfihb jI"- Bfrq ivc arbI-PfrsI qoN jnm lYx vflI BfsLf AurdU, srkfrI BfsLf hox kfrx, sfry BfrqI AusnMU pVHx vfsqy mjbUr sn; pr mno-mUhoN iesnMU mlyC BfsLf kihky sWddy sn. gurU pfqsLfh ny gurbfxI ivc ies AurdU-PfrsI nMU vI BrvF siqkfr bKisLaf. Aus smyN anusfr sMsikRq-arbI dovyN ivroDI BfsLfvF mMnIaF jf rihaF sn. bRfhmxI pRBfvF hyTly BfrqI lok-AurdU, PfrsI nMU mlyCF dI BfsLf pRclq kr rhy sn. iesy qrHF muslmfn vIr sMsikRq afid nMU kfiPrF (nfsiqkF) dI BfsLf kihdy sn. dovyN iek dUjy qoN nPrq krdy sn. gurU pfqsLfh dIaF njLrF ivc qF donF BfsLfvF nMU bolx-pVHx vfly sfry, ieko hI akfl purK dI sMqfn sn. arbI-PfrsI-AurdU vI pfqsLfh dIaF njLrF ivc mlyC BfsLf nhIN sI, rwb dy bMidaF dI hI BfsLf sI. TIk AusyqrHF, ijsqrHF sMsikRq, ihMdI aqy Bfrq dIaF bfkI hor BfsLfvF. jdoN asIN gurbfxI dy aMdro drsLn krdy hF qF ieh gl hor vI spsLt ho jFdI hY. gurbfxI ibnF ivWqkrf sfrIaF BfsLfvF nUM brfbr df siqkfr bKsLdI hY. gurbfxI isiKaf anusfr qF ibnF ivWqkrf-BfsLf, bolI, dysL, ilMg, jfq, Drm, rihxI- sMsfr Br dy hr iek mnuK mfqr vfsqyy jIvn dy isDFq hn. ies vfsqy ieh iek scfeI hY, sMsfr Br dIaF BfsLfvF ivc gurbfxI df anuvfd hI, sfrIaF mnuKI smisafvF df ieko-iewk hl hY.

pMjfbI BfsLf dI ivlWKxqf- gurbfxI rfhIN bKsLI jIvn syD, sfry mnuK mfqr vfsqy hY, nfik kuJ lokF vfsqy. gurU pfqsLfh ny dWs jfmyN Dfrn krky mnuK mfqr dy vwzy ihWsy qIk ies rwbI sc nMU phMucfieaf. ies sc dI TMzk pRfpq krky, mnuK nMU apxy mUl mnuKI srUp dI smJ lgI. vfhodfhI lokfeI isWK swj ky gurbfxI nMU apxf jIvn gurU Dfrn krn lg peI. iesdy hmdrdF aqy gurbfxI sLrDflUaF dI igxqI ivc byaMq vfDf hox lgf. pihlF sLrDflU aqy hmdrd bxdy, iPr isWK sjdy. jnUMnI jLflm aqy pfKMzI ibrqI dy lok jF qF suDrn lg pey jF iPr apxy afp nMU bybs mihsUs krn lg pey.

drasl, ijhVI ivlWKxqf pMjfbI BfsLf dI pYNqI aWKrI ivc hY Auh ivlKxqf sMsfr Br dI iksy vI hor bolI jF BfsLf ivc hY hI nhIN. zfktrI ividaf anusfr bWcf ijs vWkq jnm lYNdf hY Ausdy gly ivc iek bolcfl dI nflI huMdI hY ijsnUM zfktrI BfsLf ivc ‘vokl kfrz’ ikhf jFdf hY. ieh vokl kfrz kyvl pMj sfl dI Aumr qIk ijWqxI vI Kul jfvy, AuprMq iesdf hor ivkfs nhIN ho skdf. gurmuKI dI pYNqI aWKrI ivc ieh sB qoN vWzf gux hY ik ieh pYNqI aWKrI, bWcy dI Aus vokl kfrz nUM pUrf df pUrf Kol dyNdI hY. iehI kfrx ik jnm qoNN pMjfbI BfsLf pVHx-boln vflf bWcf, sMsfr Br dIaF BfsLfvF nUM boln dy pUrI qrHF smrQ huMdf hY. ieh gux sMsfr Br dIaF BfsLfvF ivc ikWDry vI mojUd nhIN. iehI kfrx hY ik jnm qO aMgRyjLI boln vflf mnuK ikWqny hI aWKr nhIN bol skdf. Kfs qOr qy "q, D, Z, Õ, Ö, V, B afid. iesy kfrx aMgRyjL lok dyKoy qF q, D, Z, B, V, Õ, Ö afid qoN bxy anykF lPjL bol hI nhIN skdy. iesy qrHF Bfrq ivc hI XU:pI dy invfsI bHfeI, pfpf, bHfpf qF bol lYNdy hn pr ‘B’ aWKr nfl "BfeI, BfBf" jF iPLr gL, jL, PL afid PLfrsI arbI dy lPLjLF df sLuD Aucfrx nhIN kr skdy. ieh kmI sMsfr Br dIaF BfsLfvF ivc apxy apxy ZMg nfl mOjUd hY. ies sfry dy Ault ijs bWcy ny afrMB ivc pMjfbI bol-pVH leI hY Auh sMsfr Br dIaF BfsLfvF bolx dy smrQ hY. iesy krky iek ieh vI scfeI hY ik sfihb sRI gurU gRMQ jI dy aMdr, pfqsLfh ny hr iek ielfky aqy vrg dI bolI nUM kyvl gurmuKI ilpI vrqky, pUrf pUrf siqkfr vI idqf hY. sLfied dunIaF dI iksy hor BfsLf ivc sMBv nhIN sI; gurbfxI dI trFsplItysLn qy ieh gl hor vI AuGVky sfhmxy af jFdI hY.

ieQy hux asIN gl krdy hF Kfskr AunHF isWK pRIvfrF dI ijnHF nUM apxy bicaF jF pRIvfr ivc pMjfbI bolx qy bVI sLrm aFAuNdI hY- ijhVy ieho jhy lok pMjfbI vrgI sMsfr pWDr dI anykF rWbI guxF nfl BrpUr BfsLf dI avhylxf krky aMgRyjLI ihMdI jF iksy vI hor BfsLf nUM pihl dyNdy hn. ajyhy lok apxI qbfhI qF krdy hI hn nfl apxy bWicaF dy BivK ivc vI kMzy bIjx df kfrx bxdy hn. jy XkIn nf hovy qF ajyhy kuJ sWjx amrIkf, kYnyzf, QfeIlYNz afid jfky, kuJ AunHF pRIvfrF nUM imlx jF GoKx ijnHF ny apxy bWicaF nUM pMjfbI BfsLf boln dI afdq hI nhIN pfeI aqy hux AunHF nUM pMjfbI isKfxf cfhuMdy hn. scfeI qF ieh hY ik AunHF bWicaF dI pMjfbI vI iesqrHF aDUrI aqy tutI-PLutI hI iqafr ho rhI ijsqrHF dI ik AunHF dI jLbfn qy aMgRyjLI jF koeI hor BfsLf Bfv nf smJI jfn jog pMjfbI.

ajokI qrsXog hflq- scfeI qF ieh ik aj asIN apxI hI nfsmJI kfrx, gurbfxI siqkfr nMU vWD qoN vWD mUrqI pUjf vfly pfsy moVdy jf rhy hF. aj sfzy aMdroN gurbfxI dI pUjf qF lgBg mukf idqI geI hY aqy sfnUM srUp dI vWD qoN vWD pUjf ivc AulJfieaf jf irhf hY. nqIjy dy qOr qy, kyvl kuJ Xog aqy drdI soJIvfn pRcfrkF-pRbMDkF nMU Cwzky; aj sfzy gurbfxI pRcfr aqy gurduafrf isWstm dI vrqoN kyvl BolIaF BflIaF sMgqF dI lut-Ksut df sfDn bxf ky kIqI jf rhI hY. gurduaFrf pRbMD, pRbMDkF vfsqy cODr df jWPf aqy jkwV; jF iPLr pMQ Aupr AunHF rfhIN apxI ajLfrydfrI kfiem krn df rsqf bx cukf hY. pRcfrkf, kQfvfckF, ZfzIaF gRMQIaF syvfdfrF vfsqy, gurmWq dy pRsfr leI nhIN, blik apxy bWcy pfln leI aqy koTIaF-kfrF-bYNk bYlyNs KVy krn leI doV BWj. KUbI ieh ik ies sfry ‘sLuB kfrj’ vfsqy vriqaf jf irhf hY-bfxI dy srbAuqm srUp nUM hI . iesy df isWtf hY bhuqf krky ajdf pRbMDk-rih cuky mhMqF-pujfrIaF qoN vI bhuq nINvf jFdf njLr af irhf hY. AunHF mhMqF-pujfrIaF qoN, ijnHF qoN isMG sBf lihr rfhIN pMQ ny byaMq kurbfnIaF dy ky gurduafry afjLfd krvfey sn. aj dI iesy qrsXOg hflq df hI isWtf hY ik aj ‘gurbfxI’ bhuqy lokF dI pyt-pUjf aqy cODr-jPLymfrI df sfDn bxdI jf rhI hY. nqIjf pMjfbI BfsLf vI kyvl kuJ lokF dI BfsLf. aj dI iesy qrsXog hflq df nqIjf hY ik bfxI aMimRq dy somyN gurduafry, aj pUrI qrHF nOjuafn pnIrI qoN KflI huMdy jf rhy hn. Gr Gr ivc piqWqpuxy df quPLfn afieaf ipaf hY.

ÃÄ qoN lYky ‘qn mn QIvY hiraf’ qIk gurbfxI dy 1430 pMinaF ivWclIaF byaMq gvfhIaF aqy cyqfvxIaF sfnMU bfr bfr cyqf krvf rhIaF hn ik "gurbfxI" kyvl mWQf tykx df ivsLf nhIN. ieh qF gurbfxI ivcfr soJI rfhIN, Aus anusfr jIvn bqIq krn df ivsLf hY. sMsfirk pwDr qy koeI vI mnuK ieMjInIar, zfktr, ikrsfn, dukfndfr, PLOjI, tYknIsLIan Bfv kuJ vI bx skdf hY pr mUl rUp ivc cMgf-propkfrI, guxvfx iensfn bnx vfsqy gurbfxI soJI aqy jIvn jLrUrI hY. gurbfxI soJI aqy jIvn jFc qoN ibnF mnuK-mnuK hI nhIN blik psLU qoN vI GtIaf Bfv lutyrf zfkU, TWg kfiql aqy jLfilm aqy hor bhuq kuJ bx jFdf hY.

ijnHF dy pUrvjF ny kdy JolIaF twzky…[[- aj qF hflq ieh bx cukI hY, kl qIk ijnHF dy pUrvjF df jIvn-gurbfxI isiKaf df jIvn sI. ijnHF ny kdy JolIaF twzky, Gflxf Gfl ky isWKI dI dfq pRfpq kIqI sI. aj AunHF dI hI Aulfd kyvl jjLbfqI qor qy, isWKI aqy gurbfxI qIk sImIq rih cukI hY. AuHnF df pMjfbI igafn vI kyvl gurbfxI df pfT kr lYx qIk hI sIimq hY. iesy df nqIjf ik- agoN AunHF dI hI apxI Aulfd Bfv aj dI isWK pnIrI pihlF qF pMjfbI BfsLf qoN tuWt rhI hY iPLr apxy hI mfipaF aMdr ikrdfr qoN KflI, jjLbfq dI isWKI qoN vI avfjLfr hY. ajyhy hflfq ivc gurbfxI dI sFJ ikQoN qy ikvyN bx skdI hY?

dUjy pfsy mfpy, ijhVy ik afp gurbfxI jIvn qoN kory ho cuky sn, inrf purf jjLbfqI qOr qy hI bfxI nfl juVy hoey sn-apxI Aulfd dI ajokI bfgLI hflq dy jF qF afdI hMudy jf rhy jF iPr aMdro aMdrI klp rhy hn pr vWs nhIN cldf. ies bx cukI pycIdf hflq nMU dUr aMdysLI aqy TMzy idmfg nfl GoKx, ivcfrn aqy iesdy hWl vl turn dI loV hY.

aMrBk pMjfbI aqy gurmwq klfsF; svY rojLgfr syvf dy afDfr qy (Elementary Punjabi & Gurmat Classes- based upon self employment basis) - mslf gMBIr hY. ies sfry msly nMU muK rKdy hoey hWQly gurmwq pfT rfhIN ies sfrI smisaf df ivsLlysLn krn dI vI koisLsL kIqI geI hY. afrMBk pMjfbI aqy gurmwq ividaf dIaF inXimq ZMg nfl (systematically) klfsF df pRbMD krnf aqy ies vfsqy Xog aiDafpkF df afp agy afAxf aiq jLrUrI hY. ienHF klfsF df kul smF vWD qoN vWWD cfr jF Cy mhIny pRqI sYsLn hoxf cfhIdf hY. klfs hPqy ivc pMj idn aqy rojLfnf zyVH GMty qoN vWD nhIN hoxI cfhIdI. ies vfsqy klfsF lYx vfly sWjx afp jF iPLr ienHF klfsF df pRbMD krn vfly sWjx, bfkfiedf dfKlf Pfrm BrvfAux aqy cfr-pMj mhIny bfd iesdy bfkfiedf PLyl-pfs dy afDfr qy pypr vI ley jfx. ienHF pyprF dy bxfAux, lYx aqy nMbr lgfAux ivc sMbMiDq tIcr df AuWkf dKl nf hovy, qF ijLafdf vDIaf rvygf. iesqrHF sMbMDq aiDafpk Aupr nf hI qF koeI AuNglI AuTf skygf aqy nfl sMgqF rfhI AusdI Xogqf dI prK vI apxy afp hMudI rvygI. klfs vfsqy smF aqy sQfn, ielfky dy tIcr aqy ividafrQIaF dI sihmqI qy inrBr hoxf cfhIdf hY aqy ieh nIXm afp muhfry sMsfr pWDr qy iek pMQk lihr dy qOr qy lfgU krn dI loV hY.

ividafrQIaF dI Ayumr (Age group of the Student)- 4 qoN 10 sfl dy ivc ivc hoxf jLrUrI hY. ijs ielfky ivcoN smyN dI vMz anusfr Gto-Gwt ds-ds ividafrQIaF dy do grupF dy Pfrm pRfpq ho jfx AuQy ajyhIaF do klfsF vfsqy iek gurmWq aiDafpk sWjx afp agy vWDky, klfsF df pRbMD kr lvy jF koeI Xog sWjx agy vWD ky koeI ajyhf pRbMD krn df Auprflf krn. pypr rol nMbr dy afDfr qy ley jfx aqy sPl ividafrQIaF nMU srtIiPkyt vI jfrI kIqy jfx. iesqrHF aiDafpk vrg vfsqy, ieh afpxy afp ivc iek self employment job hovygf. aiDafpk dI GtoGwt Xogqf ds, jF-ds jmF do klfsF pfs aqy iksy gurmwq adfry df piVHaf hoxf jLrUrI hY. tIcr vfsqy ieh vI jLrUrI hovy ik Auh imwT bolVf, imlxsfr aqy iKWcvIN idwK (Attractive Personality) vflf sWjx vI hovy. AuprMq AunHF rfhIN leIaF jf rhIaf ieh arMBk pMjfbI aqy gurmwq klfsF (Elemenrty Punjabi & Gurmat Classes) dy nqIijaF qoN hI AunHF dI qrwkI jF aXogqf afp inrBr krygI. klfsF ivc ividafrQIaF qoN smyN smyN anusfr Krcf pUrqI syvf, jF sMgqF vloN pRfpq mfiek syvf afid rfhIN, aiDafpk swjxF dI rotI-rojLI df cMgf pRbMD hoxf vI jLrUrI hY. ividafrQIaF nMU kors vfsqy nIXq pusqkF, dfKly smyN syvf-Bytf lYky nfl hI dy idqIaF jfnIaF jLrUrI hn. ienHF pusqkF ivc iek pMjfbI pRfeImr aqy iqMn qooN cfr pusqkF arMBk jfxkfrI, gurbfxI, isWK ieiqhfs aqy isWK ivcfrDfrf nfl sMbDq hoxIaF cfhIdIaF hn. ienHF pusqkF qoN ielfvf iek kfpI aqy iek bfl pYn vI pusqkF dy nfl hI dy idqf jfvy. arMBk gurbfxI kIrqn dIaF klfsF df pRbMD vI kIqf jf sky qF cMgf hY, pr ies vfsqy vI Xog, vyqn pRfpq tIcrF df pRbMD hovy aqy bdly ivc isiKafrQIaF qoN loVINdI syvf-Bytf leI jfvy. ajyhIaF kIrqn klfsF vfsqy dfKlf kyvl AunHF hI ividafrQIaF nMU idqf jfvy ijhVy pihlF ‘arMBk pMjfbI aqy gurmwq klfsF’ ivc Gto Gwt do mhIny jF iek sYsLn dI isiKaf pRfpq kr cuky hox, ienHF klfsF vfsqy bfhroN isDf ividafrQI lYxf kdy vI Xog nhIN rvygf.

ieh bhuq vWzf hWl hY mOjUdf pycIdf msly df- akfl purK dI mhfn bKisLsL sdkf, dfs nUM pUrn Brosf hY ik jykr ‘arMBk pMjfbI aqy gurmwq pVHfeI’ dI ieh lihr kuJ smyN nfl sMsfr pwDr qy pIVHI dr pIVHI lihr df rUp Dfrn kr lvy qF Auh idn dUr nhIN jdoNM kyvl isWK hI nhIN, gYrisK pRIvfr vI pMjfbI aqy gurmwq pKoN soJIvfn hoxgy. ieh bhfnf vI nhIN rvygf ik ‘sfzy skUl ivc pMjfbI nhIN pVHfeI jFdI, bWcy ikQoN isWKx’. iesdy nfl nfl anykF gurmWq soJI vfly bWcy-bWcIaF nUM afp muhfry rujLgfr aqy iejLq mfx vI pRfpq ho skygf.

ibmfrI dI jVH qIk phuMcy ibnF, ibmfrI df ielfj kdy vI sMBv nhIN. ieQy, ieh msly dI jVH qIk pujx df iek inmfnf ijhf jqn hY, aqy Ausdf smfDfn vI, loV hY ies vfsqy sMgqF dy afpsI sihXog aqy sFJy AuWdm dI.

030s97.2s030

Including this Gurmat Lesson

"pVHfeI pMjfbI dI aqy gurmWq?" gurmat Lesson No 30

For all the Gurmat Lessons written by ‘Principal Giani Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi, all the rights are reserverd with the writer, but easily available for Distribution within ‘Guru Ki Sangat’ with an intention of Gurmat Parsar, at quite a nominal printing cost i.e. mostly Rs 200/- to 300/- per hundred copies. (+P.P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal Address- J-IV/46- II Fl. Old D/S Lajpat Ngr.-4 New Delhi-110024 Ph. 91-11-26487315 web site- www.gurbaniguru.com




.