.

ipRM: igafnI surjIq isMG

    sLqfbdIaF Bry sfl 2004 vyly ivsLysL

    ivsfKI 1999 qoN bfd

    lyKf joKf- iqMn sO sflf

    ipRMsIpl igafnI surjIq isMG, isWK imsLnrI, idWlI

byaMq Auqsfh pr asIN ikQy pujy?- ivsfKI sMn 1999 afieaf aqy clf igaf. sMsfr Br dy isWKF ivc byaMq josL, jjLbf aqy Auqsfh sI. ijvyN ik hriek gurisWK pRIvfr dI idlI iewCf sI ik anMdpur sfihb dI DrqI aqy qKq sRI kysgV sfihb dI crx DUV apxy msqk qy lgfAuxI hI hY. Dwky-DuWpF Cy-Cy GMty df ieMqjLfr sihky vI sMgqF, pfqsLfh dy crxF ivc sIs JukfAux vfsqy apxy aMdr qwVp leI bYTIaF sn. BBC lMzn dI irport anusfr GWt qoN GWt 70 lK sMgqF anMdpur sfihb pujIaF. keIaF ny ieh igxqI zyVH kroV qIk vI dsI sI. kysgVH sfihb dI pMJI eykV DrqI Aupr smfgm pMzfl apxI imsfl afp sI. ieWqny vWzy pMzfl ivc vI iqWl sutx dI jgHf nhIN sI. iPLr Aus pMzfl dy aMdr jo ieMqjLfm kIqf igaf aqy AusdI idwK, iliKq ivc afAuxI soKI nhIN.

pMQk afgU cUMik do ihisaF ivc vMzy pey sI, ies vfsqy smfgm pMzfl vI do sn. dUjy pMzfl ivc vI bYTx df pRMbD Gwt nhIN sI. ajyhy hflfq ivc hr iksy nMU qoKlf sI ik anMdpur pujxf Kwqry qoN KflI nhIN. ansuKfvI GWtxf vI vfpr skdI sI. iPr vI ieWqnI BfrI igxqI ivc sMgqF AuQy pujIaF. kmfl qF ieh hY ik AuQy pujx vfilaF ivc kyvl bjLurg hI nhIN sn. nOjuafn bWcy aqy bWcIaf vI byaMq sn. kI mjfl ik ikDroN koeI iksy sLrfrq dI koeI iBMnk vI peI hovy. spsLt hY ik sMgqF AuWcI sucI ibrqI aqy Dfrimk jjLby nfl BrpUr sn. iksy nMU lMgr jF irhfiesL vfsqy vI koeI isLkfieq nhIN sI. jgHf-jgHf qy zyiraF sosfeItIaF aqy pRbMDkF vloN , sMgqF vfsqy cfh pfxI, pkOVy, jlybIaF df ieMqjLfm. byaMq sQfnF qy ‘gurU kf lMgr’. afvfjLF mfr-mfr ky sMgqF nMU Br pyt lMgr Cwkfieaf igaf. rfq dy afrfm vfsqy iksy nMU koeI byafrfmI nhIN hoeI. jMgl pfxI, iesLnfn pfxI vfsqy vI ikwDry koeI idwkq nhIN sI.

gl kyvl anMdpur sfihb dI hI nhIN sI. sMsfr Br ivc byaMq josL Auqsfh aqy sMsfr Br dIaF srkfrF ny ienHF smfgmF ivc vwD cVH ky apxf apxf ihwsf pfieaf sI. ieiqhfs dy pMinaF qy iesdI imsfl imlnI sOKI nhIN. iPLr vI ieh qF ajy ivsfKI sMn 1999 dy iqMn sO sflf jsLnF df arMB sI, smfpn qF hoxf sI ivsfKI sMn 2000 nMU. iesqrHF ieh smfgm sfl Br cly vI.

iPr vI pMQ aj ikWQy KVf hY? ieWqny vWzy smfgm[ ieWqnf vWD josL. iesqy lgI hoeI kOm dI byaMq qfkq-sBkuJ ikQy igaf? ies sfry df sLMsfr qy vWzf aqy dUrgfmI pRBfv pYxf cfhIdf sI. anykF nUM isWK Drm ivc pRvysL krnf cfhIdf sI. pr iesdy Ault iek aMdfjLy muqfibk pMQ Gto Gt sO sfl ipCy clf igaf, ikAuN? ienHF smfgmF nfl ijhVf nuksfn hoieaf, sLfied afAuNdy sO sflF ivc vI pUrf nf ho sky. kuJ ivcfrn dI loV hY qfik agy vfsqy qF sMBl skIey.

iqMn sO sflf ikAuN?-iqMn sO sflf qoN Bfv hY, ivsfKI sMn 1999 aqy iesdf afDfr hY ieiqhfsk GWtxf ivsfKI 1699 jdo dsmysL jI ny kysgVH sfihb dI DrqI qy imafn ivcoN nMgI qlvfr kwZI aqy iewk-iewk krky pMj isrF dI mMg kIqI. sRI kysgVH sfihb, isWK pMQ dy mny jf rhy, pMj qKqF ivcoN qIsrf qKq hY. iesqrHF klgIDr jI ny ieQy pMQ nMU Aujfgr kIqf, ivsfKI 1699 vfly idn.

pMQ Aujfgr kIqf (sfijaf) ivsfKI sMn 1699 nUM?- pMQ qF pihly jfmyN ivc clfieaf sI, gurU nfnk sfihb ny. qF iPLr ieh pMQ nMU sfjnf kI sI? ieh sI, hux qIk ijhVI srIrk ijLmyNvfrI iek gurU ivakqI kol sI AusnMU ivsLysL sImF ivc bMnky pfhul pRfpq smucy pMjF dy rUp ivc ‘pMQ’ nUM sOp idqf igaf. iehI sI pMQ df Aujfgr krnf jF sfjnf. iesdy Ault ieh kihxf vwzI aigafnqf hY ik gurU dr qy srIr df koeI mhqv nhIN. sc qF ieh hY ik pMQ ivc iksy ieWkly srIr nMU aj vI ajyhf koeI hwk nhIN, BfvyN koeI ikwqnf vwzf bRhmigafnI hI ikAuN nf hovy. sMn 1699 dI ivsfKI nMU ieh hwk imilaf smucy qOr qy pfhulDfrI pMjf dy rUp ivc ‘pMQ’ nMU. ieh kihxf vI gLlq hY ik ivsfKI 1699 nUM Kflsy df jnm hoieaf. isWK aqy Kflsf do nhIN hn.

gurbfxI qoN, jIvn jugq Auqwpn hMudI hY. ieh jIvn jugq hY hI mnuKI srIr vfsqy aqy ies nUM vrqfAuxf vI mnuKI srIr ny hI hY. ibnF srIr dy qF ieh vrqfeI hI nhIN jf skdI. iesy vfsqy PYslf hY "joiq Ehf jugiq sfie sih kfieaf Pyir pltIaY (pMnf 966) qIsrI cIjL hY, kfieaF Bfv srIr ijhVf ik nfsLvfn hY sdIvI nhIN. srIr sdf bdldf hY. srIr qoN ibnF nf hI, gurU joq pRgt ho skdI hY aqy nf hI AusdI jugq (jIvn ZMg) vrqfeI hI jf skdI hY. ies ieiqhfisk idhfVy qy gurdyv ny jugq vrqfAux vflI ijLmyvfrI iek gurU ivakqI qoN bdlky smUihk pMjf dy rUp ivc ‘pMQ’ Aupr pf idqI. ieh ijLmyvfrI hux hmysLF hmysLF vfsqy pMj ipafiraF dy rUp ivc ‘pMQ’ kol hY aqy rvygI vI. iesy df nfm sI ‘pMQ df sfjnf’. iehI sI mnuKI ieiqhfs ivc ivsfKI 1699 vflf iek vwzf moV. aMq ies ‘jugq’ dy vrqfAux Aupr kuMzf vI lgf idqf sMn 1708 ivc qfik iesdI kuvrqoN nf ho sky.

pMQ Aupr, kI sI ieh kuMzf?- ieh pMj ipafry ‘gurU kf pMQ’ kdoN hn ? aqy ienHF Aupr kuMzf kI hY?- Cy akqUbr sMn 1708 vfly idn, nfdyV sfihb dy sQfn qy pMj ipafirafF nMU qfibaf KiVaF krky klgIDr jI ny, sRI gurU gRMQ sfihb jI dy snmuK mWQf tyk idqf aqy nfl hI hukm kIqf "pUjf akfl purK kI’ ‘prcf sLbd kf’ ‘dIdfr Kflsy kf" vflf kuMzf vI pMQ Aupr lgf idqf. iesdy arQ hn pMQ dy aMdr bfxI gurU vflI ijhVI jugq nMU vrqfAux dI ijLmyvfrI ivsfKI 1699 nMU pMjf ipafiraF qy pfeI geI sI, ies ijLmyvfrI nMU vrqfAux vfsqy, pMjf ipafiraF ny pMQ dI agvfhI ‘gurU ky numfiedy’ jF ‘gurU ky pMQ’ dy qOr qy Auprokq dfiery ivc rihky hI krnI hY. arQ ies pRkfr hn-pihlf- ‘pUjf akfl purK kI’ Bfv ik pMjF ny PLYsly (jF pMQk syD) iksy dbfa pfrtIbfjLI, injI KuMdk, ivWqkry dI Bfvnf jF svfrQ nMU muK rKky nhIN blik kyvl aqy kyvl akflpurK dy Et afsry aqy BX ivc rihky hI krny hn. dUjf - ‘prcf sLbd kf’, Bfv - pMj ipafry kyvl AuhI ho skdy hn jo afp gurbfxI ivcfrDfrf bfry pUrI qrHF spsLt hox aqy AunHF rfhI idqf PYslf jF agvfhI inrol gurbfxI ivcfrDfrf dy dfiery ivc hI hovy ikAuNik "poQI prmysr kf Qfnu ]sfDsMig gfvih gux goibMd pUrn bRhm igafnu." (pM:1226) drasl iesqoN ibnF pUjf akflpurK vflI gl sfrQk nhIN ho skdI. qIjf- ‘dIdfr Kflsy kf’ Bfv pMQk pwDr dy ienHF pMj ipafiraF ivc sLfiml hox vfsqy inrf purf pfhulDfrI hoxf vI kfPI nhIN. ajyhy pMj ipafry dIdfr (srUp) aqy jIvn (rihnI) pKoN gurbfxI anusfr jIvn jIAux vfly hoxy vI jLrUrI hn.

gurU aqy srIrk agvfhI?- srIr gurU aqy srIrk agvfhI ieh dovyN alg alg glF hn, iek nhIN. srIr, kdy vI ‘gurU’ nhIN huMdf. ‘gurU’ qF krqy df apxf hI sdIvI gux hY ijsqoN ibnF mnuK aMdr jIvn dI jugq pRgt hI nhIN ho skdI. sMsfr, ijnHF nUM ‘gurU’ kihNdf jF mMxdf af irhf hY, gurbfxI dI ksvWtI qy AunHF ivcoN kooeI vI gurU nhIN blik ‘gurU’ bfry aigafnqf df sUck hn. ijvyN ‘pRmfqmf’ sfry sMsfr df ‘prm-ipqf’ ieko hI hY iesyqrHF sfry sMsfr df ‘gurU’ vI ieko hI hY. ieh PLYslf vI gurbfxI df hY. gurUnfnk pfqsLfh, iesy hI ielfhI igafn ‘gurU’ df srIrk pRgtfvf hn. AunHF ny iesy hI ielfhI igafn qoN pRgt hoeI ‘jIvn jugq’ nUM vrqfAux vflI ijLmyvfrI drjf-b-drjf, dUjy qIjy cOQy aMq dsvyN pfqsLfh qIk inBfeI pr bdilaf kyvl srIr ‘sih kfieaf Pyir pltIaY’. ‘gurU’ qF AuhI rWbI igafn sI ijhVf gurUnfnk pfqsLfh rfhIN, bfxI rUp ivc pRgt hoieaf jF pRvfx kIqf igaf sI. bfkI gurU ivakqIaF ny qF Ausy ‘nfnk igafn’ df hI pRsfr kIqf. Auh sfry qF, Ausy dy hI ivafiKafkfr sn. gurU qF kyvl ieko hI sI aqy Auh sI-gurU nfnk.

iPLr iesy ‘rWbI gurU’ nUM, gurU nfnk pfqsLfh ny ‘bfxI-aWKrF’ dy rUp ivc sdf vfsqy pRgt vI kr idqf. iesy ielfhI igafn ‘gurU’ nUM pfqsLfh ny ‘sLbd’ kihky vI afiKaf hY. mUlL rUp ivc ieh afqmk igafn jdoN qoN sMsfr bixaf hY iesdI hoNd vI arMB qoN hI hY aqy hmysLF rvygI vI, ieh sdIvI hY. pfqsLfh ny mhfn bKisLsL krky iesy ielfhI igafn nMU, jugo jug atl ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI’ dy rUp ivc sMpUrxqf vI afp hI bKsLI. AuMJ ies sLbd rUp ielfhI igafn nMU aWKrF dI vI muhqfjI nhIN. ieh loV qF sfzy vfsqy sI. iesy ielfhI igafn qoN mnuK nMU jIvn jIAUx dI jugq (jfc) pRfpq honI sI.

gurU ibnF hnyrf- iehI kfrx hY ik jdoN asIN jIvn syD, ies ielfhI igafn qoN pRfpq nhIN krdy qF sfzy jIvn dy aMdr pRvysL kr jFdy hn anykF pRkfr df ivgfV. vihm-sihm, Brm-BulyKy-jhflqF-ivwqkry, nsLy-ivWBcfr, jfq-pfq, lut-Ksut, Dwkf-Pryb, anykF krmkFz. sfzy anykF srIrk rog, iBaMkr ibmfrIaF, mukWdmy, jflsfjLIaF, zfky, kWql, jurm, skYNzl, smgilMg aqy hor bhuq kuJ, ‘gurU’ qO axjfx hon kfrx mnuKI mn dI hI Aupj hn. ieh sfry ivgfV iPLr cfhy Drm dy lybl hyT rsmF-rIqF-sgnF-apsgnF-iqAuhfrF-krmkFzF jF smfijk krUpqf aqy burfeIaF hn; pr ieh sfry iesy ielfhI ‘igafn gurU’ qoN anjfx hon kfrx hn. ieh pRmfqmf dy pYdf kIqy nhIN blik sdIvI ‘gurU’ qoN duryyzy hox kfrx mnuKI mn df ivgfV (Human Eror) hn. cyqy rhy! jIvn df sWc Bfv ‘jIvn dI jugq’ kdy nhIN bdldI. ies Aupr smyN, sQfn afid df vI pRBfv nhIN pY skdf. ieh jIvn ZMg (jugq) rwbI joq-gurbfxI qoN pRgt hMudI hY aqy sdIvI huMdI hY "joiq Ehf jugiq sfie" (pM:966).

srIr df mhqv, apxf hY- jykr asIN iehI rwtf lfeI jfvIey ik gurU dr qy srIr df koeI mhqv hY hI nhIN qF koeI dsy ik afiKr "afip nrfiexu klf Dfir jg mih prvirXAu] inrMkfir afkfru joiq jg mMzil kirXAu" (pMnf 1395) qF gurU nfnk srIr rUp hoky ies sMsfr ivc ikAuN ivcry? aqy jykr nf ivcrdy qF sfzy jIvn ivc ies rwbI igafn-‘sLbd’ aQvf ‘gurU’ df pRkfsL kox krdf? "jh kh qh BrpUru sbdu dIpik dIpfXAu"? (pMnf 1395). ieqnf hI nhIN, jy kr gurU nfnk pfqsLfh iBMn iBMn dWs jfmyN Dfrn krky ies bfxI vfly igafn ‘gurU’ rfhIN sfzI agvfhI nf krdy qF AuWcf-suwcf isWK ieiqhfs ies sdIvI igafn dI pihcfx ikvyN bxdf? ieh gurU nfnk pfqsLfh rfhIN, ds srIr Dfrn krny hI sn, ik ‘sfihb sRI gurU gRMQ sfihb jI’ vrgI sLbd rUp jugo jug atl joq, sMsfr ivc pRgt ho skI. iPr vI asIN khI jFdy hF ik gurUdr qy srIr df koeI mhqv hI nhIN.

pMj ipafry hn ‘gurU kf pMQ’ ivsfKI 1699 qoN- kfsL! ik ivsfKI 1699 nMU klgIDr jI rfhIN pMj ipafiraF dy rUp ivc ‘pMQ’ nMU Aujfgr krn vflI ies ieiqhfsk Gtxf nMU hI asF smiJaf huMdf. iPLr ies nUM sMBfilaf aqy iesdy TIk sMdrB ivc ies nUM pRcfiraf hMudf. dsm pfqsLfh ny qF iek hor kmfl vI kr idqI jdoN afp jI ny sMn 1699 qoN sMn 1708 qIk lgfqfr nO sfl pMQ nMU pMj ipafiraf dI agfvfhI ivc cln vflI iqafrI vI afp krvfeI . ieiqhfs dy pMinaF ivcoN hI, sfnMU iesdy do vwzy sbUq imldy hn. pfqsLfh ny sfzf ieimiqhfn ilaf-cldy,cldy dfdU dI kWbr nMu qIr nfl klfm kr idqI. pMj ipafiraF dy rUp ivc, ivsfKI sMn 1699 nMU pRgt kIqy jf cuky ‘gurU ky pMQ’ ny, dsmysL jI nMU qnKfhIaF krfr dy idqf. BIVf smyN iesy hI ‘gurU ky pMQ’ ny klgIDr jI nMU cmkOr sfihb dI gVHI Cwzx df hukm kr idqf. cyqy rhy!- isWK gurU nMU qnKfhIaF krfr nhIN dy skdf. blik ivsLysL sImF ivc rihky jugq vrqfAux vflI aQfrtI ivsfKI 1699 nUM, pMQ kol af cukI sI . loV qF sI Aus sImF ivc rihky pMQ dI agvfhI krn dI. pMQ Aupr lfgU, Aus kuMzy nUM smJx dI. pr asF qF ieh kihxf sLurU kr idqf ik pMQ ivc srIr df koeI mhqv hY hI nhIN. asF kdy ienHF ieiqhfsk GtxfvF nMU hI GoK ilaf hMudf. scfeI ieh hY ik gurU ipqf ny ivsfKI sMn 1699 nMU ‘gurU kf pMQ’ Aujfgr kIqf sI. ‘gurU’ nUM Aujfgr nhIN sI kIqf. gurU qF sdIvI hY aqy gurU ny hI pMQ dI hONd nUM GiVaf sI; pMQ ny ‘gurU’ nUM nhIN GiVaf aqy nf hI pMQ kdy ‘gurU’ hI ho skdf hY.

‘gurU pMQ’ nhIN-‘gurU kf pMQ’- sfnUM ieh vI cyqy rKx dI loV hY ik sfzy boilaF ivc vWzf PLrk afAuNdf jf irhf hY ijsdf ik asIN BrvF nuksfn vI AuTf rhy hF. ‘gurU’ kyvl ‘gurU’ hY aqy pMQ ‘gurU kf pMQ’ hY. kyvl ‘pfhul pRfpq’- ‘pMj ipafry’ jF iPLr ‘pfhul pRfpq’ sMgqF dy iekWT df nfm hI pMQ hY. hriek iekWT ‘gurU kf pMQ’ nhI. asF qF ies ivcoN ‘kf’ df Aucfrx hI Bulf idqf aqy kihxf sLurU kr idqf ‘gurU pMQ’ jF ‘pMQ gurU’ jo mUloN hI gLlq hY. pMQ dI hoNd qF hY hI ‘gurU’ dy kfrx, gurU qoN ibnF qF ieh pMQ vI nhIN. iesdy Ault, jykr scmuc pMQ hI ‘gurU’ hY qF iPLr AuQy gurU dI loV hI kI rih geI. iesyqrHF asIN ieh sMboDn vI afp hI GV ilaf ‘gurU rUp sfD sMgq jI!’ kmfl qF ieh hY ik ‘sfD sMgq’ qF iekqR hoeI hY ‘gurU’ qoN jIvn lYx vfsqy aqy jykr ‘sfD sMgq’ afp hI ‘gurU’ hY qF Auh ‘gurU’ dy crxF ivc pujI hI ikAuN?

jugq GWVxI aqy jugq vrqfAuxI?- ieQy sfnUM ‘gurU’ aqy ‘gurU ky pMQ’ dy ivcly PLrk nUM smJx dI vI loV hY. gurU qF jugq nUM GVx vflf aqy vrqfAux vflf vI hY. iesdy Ault ‘gurU kf pMQ’ kyvl gurU df numfieNdf aqy gurU rfhIN GVI jf cukI jugq nUM imWQI hoeI sImF ivc rihky vrqfAux vflf hY- pMQ guru qoN bfihr nhIN jf skdf. imsfl vjoN- ‘KMzy kI pfhul’ vfly pihly bfty nUM afp iekilaF hI iqafr krn vflf aqy pihly pMjF nUM afp iekilaF hI CkfAux vflf hWk kyvl ‘gurU’ pfs hI sI-ieh hWk vI kyvl ‘gurU’ pfs hI sI ‘crxpfhul’ nUM ‘KMzy kIO pfhul’ ivc bdl dyvy. ieh hWk vI kyvl ‘gurU’ kol hI sI sfzy nfvF dy nfloN jfq-pfq vflf kohV Auqfrky, sfnUM ‘isMG aqy kOr’ vfly sohny pRIvfr df rUp dy sky. pr ‘gurU ky pMQ’ kol ieh sfry hWk kdy vI nhIN hn .‘gurU ky pMQ’ny qF kyvl ieh sB cflU rKxf hY ies ivc qbdIlI df hWk ‘gurU ky pMQ’ pfs nhIN. hor lvo-Cy akqUbr sMn 1708 nUM dsmysL jI ny ‘ÃÄ qoN qnu mnu QIvY hiraf’ qIk ‘sRI gurU gRMQ sfihb’ jI Aupr sMpUrxqf dI mohr lgfeI aqy iesnUM gurgWdI bKsL idqI. iesqO pihlF gurU ny afp hI ies ivc nOvyN pfqsLfh dI bfxI vI afp hI drj krvfeI sI. hux ‘gurU ky pMQ’ kol ieh hWk nhIN ik ies ‘gRMQ’ ivc kuJ vfDf-Gftf kr sky. pMQ qF kyvl ‘gurbfxI’ qoN pRfpq jugq nUM vrqfAux leI gurU kf kyvl iek numFiedf hY, ieh afp gurU nhIN aqy nf hI ies pfs gurU vfly sfry hWk hn aqy nf hI kdy hoxgy vI. iesny qF kyvl ‘gurU’ rfhIN bKsLI hoeI sImF "pUjf akfl purK kI’ ‘prcf sLbd kf’ ‘dIdfr Kflsy kf" ivc hI clxf hY. pMQ, ies sImF qoN bfihr nhIN jf skdf.

joq gRMQ ivc, srIr pMQ ivc- ieh sLbdfvlI pMQ aMdr pRclq hY aqy mOjUdf iqMn sO sflf pMQk lihr ivc ies df BrvF pRcfr vI hoieaf hY. sLbdfvlI glq nhIN, pr ijnHF arQF ivc ies sLbdfvlI df zWtvF pRcfr hoieaf hY Auh arQ glq hn. pMQ nMU idsdf kfPI nuksfn vI hoieaf hY. pqf nhIN kdoN ies nuksfn dI BrpfeI ho vI skygI jF nhIN. drasl TIk pRcfr pRbMD n hox kfrx lgBg aj sfzI sfrI bolI hI kwcI aqy pMQ vfsqy nuksfn dyh bnI peI hY. gurmWq pfTF dI ies lVI ivc iesdf kuJ vyrvf nfl nfl af vI irhf hY. hwQlI sLbdfvlI hI lY lvo. hux qIk dy vyrvy anusfr ieh gl qF spsLt hY ik pfqsLfh rfhIN ivsfKI 1699 dI jo vwzI dyx hY, Auh hY dsmysL jI rfhIN ‘gurU ky pMQ’ df Aujfgr krnf aqy arQ hY iek ivsLysL sImF ivc rihky, jugq vrqfAux vflI srIirk ijLmyvfrI, hmysLF hmysLF vfsqy pMj ipafiraF dy rUp ivc ‘gurU ky pMQ’ nMu soNp dyxf. jykr ieh vI afphudry ho jfx aqy apxI sImF dI prvfh krn qF iehvI gurU ky ‘pMj ipafry’ aKvfAux dy hWkdfr nhIN rih jFdy. iesdy Ault, asIN qF ieh vI pRcfrI jf rhy hF sfrf ‘pMQ’ jF ‘sMgq’ hI ‘gurU rUp’ hY. ikwqnI vwzI glqI asIN kr rhy hF.

smJx vflI pihlI gl qF ieh hY, ik isWK hox vfsqy ‘KMzy dI pfhul’ df DfrnI honf jLrUrI hY. ‘gurU kf pMQ’ Bfv gurU jugq ivclI ‘pMj ipafiraF’ dI ijLmyvfrI BugqfAux vfsqy qF AunHF Aupr ‘pUjf akfl purK kI-prcf sLbd kf-dIdfr Kflsy kf’ izispln vI lfgU hMudf hY, kyvl KMzy dI pfhul df DfrnI hoxf vI kfPI nhIN. dUjf- aj asIN Aus sfrI lokfeI nMU ijhVI ik sMgq dy rUp ivc gurU qoN kuJ lYx vfsqy afeI hY, ‘gurU kf pMQ’ hI nhIN blik ‘gurU pMQ’ jF ‘gurU rUp sfDsMgq’ qIk khI jf rhy hF. ies sfDsMgq ivc kyvl isWK jF pfhul pRfpq sWjx hI nhIN hn blik ienHF qoN ielfvf ieQy anykF gLYrisWK sLrDflU vI hn. hor qF hor AunHF sMgqF ivc kysF dfVHI dI kwtvwz krn vfly, gurUzMmf df isLkfr, sLrfbF pIx vfly aqy ivBcfrI qIk vI bYTy hn. ieQy qF sMgq juVI hY, gurU pfqsLfh qoN kuJ isWKx vfsqy. sfD sMgq dy ies smucy iekwT vfsqy asIN khI jf rhy hF ‘joq gRMQ ivc aqy srIr pMQ ivc’. sMboDn kr rhy hF ‘gurU pMQ’ jF ‘gurU rUp…’, ikwqnf vwzf anrQ kr rhy hF. ikWqnI AuWcI suwcI arQ BrpUr sLbdfvlI nMU asIN ikqny Coty arQF ivc lY rhy hF. guMJlF qF pYxgIaF hI. sfnMU ‘gurU ky pMQ’ vfly arQF nMU cMgI qrHF smJx dI loV hY. hr koeI ‘gurU kf pMQ’ nhIN hY. ‘gurU ky pMQ’ vfly pMj ipafiraF dI pRIBfsLf asIN dy cuky hF. ‘gurU kf rUp’ kyvl 'gurU gRMQ sfihb hI hn, sMgq nhIN. ieh vWzf Prk sfnMU smJx dI loV hY. ---cldf




.