.

hukmnfmf - afDuink pRsMg ivwc (iksLq dUjI)

pRo: ieMdr isMG Gwgf

awgy hor qvwjo idE . pRisD ieiqhfskfr zf: gMzf isMG ny, bfbf rfm isMG (nfmDfrI iPrky dy afgU) bfry bhuq imhnq nfl Koj BrpUr ikqfb ilKI ‘‘kUikaF dI iviQaf``. Aus pusqk ivc bfbf rfm isMG dIaF byaMq iswK pMQ ivroDI kfrvfeIaF df sbUqF sihq ijkr hY. ikvyN bfbf rfm isMG dy pYrokfr mnmfnIaF krdy sn/hn. bfbf rfm isMG nUM pMQ ivroDI glF kfrn pRmuK gurdvfiraF/qKqF Aupr, iehnF dI Bytf pRsfid qy ardfs dI mnfhI ho geI. iehnF lokF gurU goibMd isMG jI nUM, bVI kuitlqf nfl nfdyV (hjUr sfihb) qoN nfBy ajfpfl dy gurdvfry (Aus vkq iek iJVI sI) gupqvfs ivc ilaFdf. kUikaF dy iek pihly gurU, BfeI bflk isMG df jnm ipMz CoeI ijlf atk (pfiksqfn) ivc hoieaf qy imRqU Cy dsMbr 1862 nUM. iesy bflk isMG qoN rfm isMG ny dIiKaf leI sI. kUikaF dy kflpink sroqF muqfbk, dsm pfqÈfh ny gurgwdI 1830 dy nyVy bflk isMG nUM idqI. agoN mrn vkq 1862 ivc rfm isMG nuMU dy igaf. jrf soco 1666 qoN lY ky 1830 qk gurU goibMd isMG jI agr jIvq rhy, qF AuhnF dI Aumr ikMnI ho geI? iek sO qy cONhT sfl, inrf kuPr. iPr iehnF qrIkF ivc qF iswK rfj df sUrj bulMdIaF qy sI, mflvy ivc BI iswK, rfj kfiem kr cuky sn. gurU jI luky ikAuN rhy, kIhdy qoN zr sI? sfry rfijaF pRgt krky sgoN AuhnF df byaMq snmfn krnf sI, agvfeI lYxI sI. pr gpOVF ilK ky apxf gurU zMm kUikaF ny clf ilaf hY. ardfs iehnF bdl leI, aMimRq bdl ilaf, kkfr bdl ley. sbd gurU dy akwt isDFq nUM Cwz ky dyhDfrI gurU pRQf cflU kr leI. isqm srIPI vyKo! akflI dl df ‘‘aMimRqDfrI pRDfn``, iswKI srUpvflf muwK mMqrI sR[ pRkfs isMG bfdl, gurU nfnk dyv XUnIvristI aMimRqsr ivc, ‘‘gurU rfm isMG cyar sQfpq kr afieaf hY``. apxy hwQIN sfrIaF AudGftnI rsmF kIqIaF. ieh sfry dustqf vfly kfry kridaF bfdl nUM iksy jQydfr ny icqfvnI nf idqI. kbUqr vFg awKF mItI bYTy rhy. koeI hukmnfmf sRI akfl qKq sfihb qoN bfdl vl nF Byj sky. aijhf ikAuN? ikAuN?? [[[[

tyZI pfg tyZy cly lfgy bIry Kfn.. BfAu Bgiq isAu kfj n kCUaY myro kfmu dIvfnu.. (1124)

sMn 1983 ivc bfbf hrcMd isMG loNgovfl, pRDfn aqy izktytr, sRomxI akflI dl vloN, iek nvF prpMc ricaf igaf. pMjfb dy vK vK ihisaF ivcoN, afey nOjvfnF nUM, akfl qKq sfihb qy ardfs krky, hukmnfmf lY ky mrjIvVy BrqI krn df, gurmiq ivroDI Cl nftk kIqf jFdf sI. hjfrF iswK skl vfly lokF ny, drbfr sfihb dI pivqrqf kfiem rKx vfsqy, loV pYx qy BfrqI POj dy hmly df ivroD kridaF, jfnF vfrn df hlP ilaf. lMmIaF Dfrimk rsmF inBfeIaF geIaF, Kud bfbf hrcMd isMG BI- hlP lYx vfilaF ivc sfml hoieaf. smF bIiqaf, jUn 1984 nUM BfrqI POj ny drbfr sfihb qy iBafnk hwlf bol idqf. sB kuJ qihs nihs kr idqf. hPqf Br golIaF, qopF, tYNkF duafrf awg vrsfeI jFdI rhI. axigxq srDflU mfeI BfeI, lyKy lg gey. awg qoN pihlF POj vloN by rihmI nfl kImqI sfmfn luwitaf igaf. bIbIaF nUM bypwq kIqf igaf[[[. ijs iksy dy aMdr ikxkf mfqr jmIr nfm dI cIj bfkI sI, Auh qViPaf roieaf. sfrf pMjfb hI nhIN dunIaF Br ivc PYilaf iswK ihrdf vluMDiraf igaf. rwb df BY mMnx vfly iensfnIaq dy hmdrd gYrisKF ny BI, isKF qy Zfhy gey julmF ivruD afvfj bulMd kIqI. ikqnI srm nfl mr jfx vflI Gtnf GtI, ik gurU gRMQ sfihb dy snmuK, sRI akfl qKq sfihb qy hfjr ho ky jfnF vfrn dIaF ksmF cukx vfly ‘‘mrjIvVy duMm dbf ky`` aijhy nwsy ik awj qk AuhnF df Kurf Koj hI nhIN lwiBaf. akflI dl dy pRDfn bfbf hrcMd isMG aqy bfkI hjfrF mrjIvVy, BIV peI qoN gurU aqy pMQ nUM isKr dupihry, dgf dy gey. kIqy pRx, cukIaF ksmF, akfl qKq sfihb dI ajmq, drbfr sfihb dI pivqrqf, Gwty rol idqI iehnF mnmuKF ny. iehnF pMQ dy BgoiVaf ivruD, ardfs krky ipT dy jfx vfilaF iKlfP, iksy jQydfr ny koeI aYkÈn nhIN ilaf. ikAuN? koeI hukmnfmf jfrI nF kIqf, pr ikAuN ?? [[[[ikAuN?? [[[[[

JUTy kAu nfhI piq nfAu.. kbhU n sUcf kflf kfAu.. (839)

sMn 9-8-1928 ivc BfeI qyjf isMG qy bIbI inrMjx kOr BsOV vfilaF ivruD, pMQ ivcoN Kfrj krn df hukmnfmf jfrI kridaF, ieh ieljfm lfieaf igaf sI ik iehnF ny gurbfxI dI qrqIb nUM BMg kIqf hY , byadbI kIqI hY . pr sfzy jQydfrF nUM kdI njr hI nhIN afieaf ik zyrydfr sfD sMq aqy dukfndfr ikvyN gurbfxI dI qrqIb nUM mlIafmyt kr rhy hn? jpujI sfihb bfrbfr Cfp ky, gurU gMRQ sfihb ijzf gRMQ bxf Diraf hY . suKmnI sfihb byaMq vfrI Cfp ky hor iek gurU gRMQ sfihb dI qrj df gRMQ bxf idqf igaf hY . sMpt vfly, suKmnI sfihb, alg Cpy hoey imldy hn . inqnym dIaF bxIaF df sfry zyrydfrF ny vwzf ryVkf pfieaf hoieaf hY . hor qy hor, drbfr sfihb aMimRqsr qy sfhmxy hI akfl qKq sfihb, iek mirafdf ivc nhIN hn . dyÈF bdyÈF ivc gurbfxI dy gutky, poQIaF, alwg alwg qrqIb ivc CpIaF hoeIaF imldIaF hn . inqnym dy gutky aqy gurbfxI dIaF poQIaF dy agy ipCy zyrydfr sfDF dIaF PotoaF aqy vicqr byisr pYr dIaF khfxIaF CfpIaF geIaF hn . gurbfxI nUM igxqIaF ivc pVnf ivÈyÈ QfvF qy bYT ky pVnf, clIhy kwtx vFg hT krm krny, afm jIvn ivc aqy zyrydfrI ilKqF ivc sB imldy hn . zyrydfrF dI kuUVI pRsMsf ivc keI keI pMny kfly kIqy hoey imldy hn . iehnF gurmq ivroDI mnmqI krmF ivruD, kdI koeI hukmnfmf jfrI nhIN kIqf igaf . kI jQydfrF nUM ieh pfKMz jfl njr nhIN afAuNdf ? pr ikAuN ?? [[[[[

 asMqu anfVI kdy n bUJY.. kQnI krY qY mfieaf nfil JUJY. (1160)

sMn 1984 ivc smyN dI pRDfn mMqrI ieMdrf gFDI ny, sfry kOmI qy kOmFqrI inXmF nUM pYrF hyT mDolidaF, pfvn sRI drbfr sfihb aqy hor bhuq sfry gurdvfiraF qy POjI hmlf krvf idqf. axigxq bwcy buwZy, mfeI BfeI bydoÈy pMcm gurdyv df gurpurb mnfAux afey, bVI byrihmI nfl mOq dy Gft Auqfr idwqy gey . ies Gor anrQ qoN bfd, pMdrF sfl qk, drbfb sfihb dI nfkfbMdI rhI . drÈn krn afey ÈrDfluUaF nUM, hr roj qlfsIaF lY ky jlIl kIqf jFdf irhf . ies arsy duhrfn kuJ isriPry srkfrI kYt (aKOqI KfVkU) drbfr sfihb dy aMdr qy bfhr pMQ ivroDI aqy mnuKqf ivroDI nIc hrkqF krdy rhy . puilsI DfVF KfVkUvfd nUM Kqm krn dy nfm hyT iswK nOjvfnF df idn rfq iÈkfr krdy rhy . amIr iswKF dI DMn sMpqI lutdy rhy . nIcqf dIaF sB hwdF pfr krky, bIbIaF nUM bypq krdy rhy . iPrOqIaF lYx vfsqy muMizaF nUM agvf krky, notF dIaF pMzF bMndy rhy[[[[[[[[ . ieh julm df qFzv nfc ibnF ruky, pMdrF sfl qk cldf irhf . ies smyN pMj sfl qk pMjfb df muK mMqrI iswK skl vflf qy iswK aKvfAux vflf byaMq isMG sI . ijs dy hukm nfl iswK kOm dI nsl kusI ÈurU kIqI geI . dUjf vwzf dYNq iswK Èkl vflf, puils df muKI sI . ky[pI[aYs[ igwl . ijs dI kmFz ivc lgpg do lwK nOjvfnF nUM ibnF ksUr dsy, JUTy puils mukfbly ivKfky, koh koh ky mfiraf igaf . iswK sUrqF vfly, hor BI Coty vwzy aPsr, QF QF qfienfq sn, qy iswK pMQ df KUn zIkF lf ky pI rhy sn . mfqf ipqf dIaF aFdrF BYxF dy ipafry, suhfgxF dy isr dy sfeIN, mfsUmF dy shfry, nOjvfnF nUM BuwKIaF mwCIaF df Kfjf bxfAuNdy rhy . axpCfqy grdfn ky, iswK juafnI nUM lFbU lfAuNdy rhy . [[[[[ qy pMQ dy siqkfrXog jQydfr, cUihaF vFg, KuwzF ivc dVy bYTy rhy . julm dI hnyrI awgy ihwk qfx ky aV Kloxf qF ikqy irhf, ho rhy julmF ivruD jubfn qk nF Kohl sky . mnuKqf qoN igry hoey kfly kfrnFmy krn vfilaF ivruD, hukmnfmf rUpI qIr nF clf sky . pr aijhf ikAuN ? ikAuN ?? [[[[[

kpVu rUpu suhfvxf Ciz dunIaF aMdir jfvxf ..

mMdf cMgf afpxf afpy hI kIqf pfvxf .. (470)

ies kflI bolI hnyrI rfq ivc jy koeI ikrn ivKfeI idMdI rhI sI Auh sI siqkfrXog sfbkf jQydfr sRI akfl qKq mÈhUr pRcfrk, pRoPYsr drÈn isMG jI Kflsf . pr bVy duK dI bfq hY, hUV mq KfVkUaF aqy srkfrI eyjMsIaF ny, iehnF nUM Kul ky kMm nf krn idqf, aMq iqafg pwqr dy ky lFBy ho gey .

ajIq isMG sMDU nfm df puils aPsr, pfp dI byVI ivc aijhf svfr hoieaf ik Aus ny mIr mMnUM vfly julmF nUM BI mfq kr idqf . iswK gBrUaF nUM, ibnF ksUr qoN cuk iljfxf, mnuKqf qoN igry hoey QrV izgrI qsIhy dyxy, AuhnF dy sbMDIaF qoN muMzy dI jfn bKÈI leI motIaF rkmF btornIaF. iehnF PVy nOjvfnF nUM Kud qVPdy ivlkdy vyKxf . Goty lfAuxy, ibjlI dy krMt Cwzxy, lwqF pfV dyxIaF, gupq aMg qy swtF mfrnIaF, gudf ivc imrcf Br dyxIaF [[[[[ ies dy sugl df ihwsf sn . moey jF aDmoey muMizaF nUM cuk ky diraf ivc suwt mwCIaF dI Kurfk bxf dyxf jF axpCfqy afK ky lFbU lf dyxf . isrdfr jsvMq isMG KflVf, ies kfly dOr ivc iek rOÈn icrfg bx, isr qy KwPx bMn ky, srkfrI dihÈq df BFzf sMsfr dy lokF dI kcihrI ivc BMnx vfsqy, kfnUMnI ivDI nUM hiQafr bxf ky, dlyrI nfl AuBiraf . Aus XoDy ny 2500 axpCfqy afK ky sfV idqy gey nOjvfnF dI pCfx kr leI, Gr pqy lB ley . hor 25000 axpCfiqaF nUM pCfnx vfsqy idn rfq iek kr idqf . ksfeIaF df rUp Dfr lY cuky, pulsIaF nUM nwQ pfAux leI pMjfb qy hirafxf hfeI kort ivc apIl kIqI . suxvfeI nf hoeI . AuprMq Bfrq dI srvAuc adflq supRIm kort ivc, sbUqF sihq sfrf kys pyÈ kIqf . pV sux ky, iensfnI drd rKx vfly jwj sfihbfn df ihrdf kMb igaf . AuhnF pMjfb ivc vfpr rhy vihÈI kfiraF nUM, iswKF dI nsl kusI afiKaf. iehnF julmF dI sI[bI[afeI[ rfhIN jFc krn dy afdyÈ dy idqy . doÈI pfey jfx vfly pulsIaF ivruD qurMq mukwdmy drj krn leI ikhf . sR: jsvMq isMG KflVf jI dyÈ ivdyÈ ivc, mnuKI aiDkfrF dy rfKy vjoN, bVI qyjI nfl AuBry . kOmFqrI jQybMdIaF ny AuhnF nUM siqkfr sihq apxI mYNbriÈp dyx dIaF pyÈkÈF kIqIaF . pr ieDr sfrI dI sfrI puils dI cMzfl cOkVI kMb AuTI . peI jy KflVf iesy qrF prdy Pfs krdf irhf qF bhuqy pulsIey PFsI lg jfxgy, qy rihMdy jyhlF ivc sV mrngy . muwK mMqrI byaMq isMG dI sihmqI nfl sR: jsvMq isMG acncyqI cuk ilaf igaf . ky[pI[aYs[igwl dI hfjrI ivc, ajIq isMG sMDU qy Aus dI buwcV tolI ny, KflVf jI nUM byaMq qsIhy idqy . apxy kMm qoN ht jfx leI aqy puils muKI ky[pI[aYs[igwl dy pYrIN pY ky muafPI mMgx leI mjbUr kIqf igaf . Aus Èyr mrd qy iksy qswdd df koeI asr nf hoieaf . apxI soc qy Auh ihmflf prbq vFg azOl rih ky zitaf irhf . sfry kmIny hQkMzy vrq ky BI jdoN Aus nUM Jukfieaf nf jf sikaf qF Aus nUM BI axpCfqIaF lfÈF ivc Èfml krky ibafs diraf dIaF BuwKIaF mwCIaF awgy suwt idqf igaf . pMjfb puils nUM BfjVF puaf dyx vflf, pMjfb srkfr dI nINdr hrfm kr dyx vflf, suprIm kort aqy Bfrq srkfr nUM ihlf ky rwK dyx vflf dunIaF Br dy mnuKI aiDkfr dy alMbrdfrF vwloN Bfrq srkfr nuMU byiewjq qy jlIl krvfAux vflf, sR:jsvMq isMG jI KflVf, tukVy tukVy krky mwCIaF awgy suwt idqf igaf . pMjy isMG sihbfn apxIaF AucIaF pivwqr pdvIaF qy, Drm suK mfxdy rhy . vwzy iekwTF ivc apxy jYkfry lgvfAuNdy rhy, hfr pvfAuNdy rhy, iswKF dI sUrmgqI dy soihly gfAuNdy rhy . suafdI Bojn igrIaF bdfm Ckdy rhy, znlwp dy gwidaF df luqP AuTfAuNdy rhy . nfm jpdy rhy nfm jpfAuNdy rhy . julm ivruwD aV Kloxf qF dr iknfr ‘‘ apxy koml hoTF ivcoN, pivwqr muKfribMd rfhIN, ivroD df koeI prvcn BI nf Aucfr sky . `` byaMLq isMG , ky pI aYs igwl, ajIq isMMG sMDU vrgy prqwK ids rhy iswK juafnI df Gfx krn vfly mnuÉqf dy dusmxF dy ivruw D BI hukm nfmf jfrI krn lwgy iehnF nUM psIny Cuwt pey . jfAu qAu pRm Kylx kf cfAu . isru Dir qlI glI myrI afAu .. (1412) df pfT pVfAux vfilaF dIaF lqF kMbx lg peIaF, mOq dI iBafnkqf awgy guMgy bx gey . mhfn XoDy gurU hir goibMd sfihb jI dI mhfn ÈkqIaF tFhrf mfrn vfly zr zr ky aMdr luwky gey, aKbfrI ibafn BI inzrqf nfl nf dy sky . BolI iswK sMgq nuUM ‘‘ Bfxf mMnx df Drm AupdyÈ dydy rhy . pr ikA??

mfxs Kfxy krih invfj .. CurI vrgfiein iqn gil qfg..

srm Drm df zyrf dUir .. nfnk kUVu rihaf BrpUir .. (471)

jUn 84 ivc drbfr qy jo kihr, Bfrq srkfr ny PorsF rfhI Zfihaf kqlfm hoieaf ies kfly kfry dy sbMD ivc, pwky sbUq mOjUd hn ik ieh pfp, akflI lIzrF dI sihmqI nfl hoieaf . bfbf jrnYl isMG dIaF nIqIaf nfl BfvyN koeI puUrI qrF sihmq nf BI hovy, pr iek gl pwQr qy lkIr vFg shI hY, ik Auh iehnF byeImfn, Drm dy duÈmx kOm Gfqk, akflI lIzrF dIaF mkfrIaF nUM Dur aMdr qk jfxdf sI hr roË iehnF dy nvyN qo nvyN PrybI ichiraF nUM iswK jgq dI KulI kcihrI ivwc nMigaf krdf sI . ies Kud grj ivkfAU toly nUM Auh, hr kdm qy pCfV irhf sI . ieh pMQ dyKI lIzr, ieMdrf aFtI dy crnF ivc bYT ky BuwbIN roey . bfbf jI bfry ihMdU pRYs nfloN awgy vDky ieljfm lfey . ies muMzy (jrnYl isMMG) nUM sbk isKfAux leI qrly lYNdy rhy . srkfrI juwqIaF cwtx vflI kfier tolI hI, ieMdrf aFtI nUM rfs afAudI sI . Aus aijhy hflfq pYdf kIqy ik awg bl peI . akflI lIzriÈp Aus awg ivc PUkF mfrdy rhy, hvf idMdy rhy . pMjfb srkfr ies awg leI qyl dy tYNkr ByjdI rhI . puils vfly bl rhI Bbfky dfr awg qy bydosy iswKF df gosq BuMndy rhy . iswKF pRvfrF dy Gr vYx hor Auwcy suxfeI dyx lwgy . bIbIaF dy hAuky bwicaF dIaF cIkF afkfs qwk suxfeI dyx lwgIaf . bËurgF dIaF sPyd dfhVIaF, puwt ky pYrF ivc mDolIaF geIaF . sfzy isMG sihbfnF dI jbfn TfkI geI, isafhI jm geI, klmf tuwt geIaF . mMd krqUqF krky pMjfb nUM bldI dy buwQy dyx vfly akflI lIzrF ivruwD koeI hukmrfnF jfrI nf kIqf igaf ikAuN ? ikAuN ikAuN ??

jy mfAuN puwqY ivsudy qy iks kAux ipafrf..

byVI zobY pfqxI ikAu pfir Auqfrf.. (-35/22)

drbfr sfihb qy hmly dy kuJ hI idnF aMdr, Bfrq dy rfÈtrpqI igafnI jYl isMG, hirmMdr sihb afey. AuhnF hoeI bIqI afpxy bglgIrF qo suxI. QF QF mnuwKI KUn dy CwpV vyKy, srovr df jl sfiVafd mfrdf pRqIq hoieaf. mnuwKI mfs dy cIQVy cfry bMny iKlry vyKy. sRI afkfl qKq sfihb dI Èfnf mwqI iemfrq Zih ZyrI kIqI jf cuwkI sI . hirmMdr sfihb ivc 300 qo vwD golIaf dy inÈfn pRwqK njr af rhy sn . iswK rYPrYs lfiebyrI aqy hor anyk iemfrqf, BsmF BUq ho cuwkIaf sn, qy hflI qwk AuhnF ivc ag sulgdI ids rhI sI. kihMdy hn rfÈtr pqI dy ipwCy AuhnF dy syvk, CwqrI lY ky cwl rhy sn . igafnI jYl isMG ny, akfl qKq sfihb dy jwQydfr nUM sdky jrUrI jfxkfrI lYxI cfhI . jwQydfr BfeI ikRpfl isMG, rfÈrtrpqI nUM Kflsf pMQ nfl vfpry kihr bfry kuJ nf ds sky . mOq dy BY ny af Gyiraf, rUh kMb AuTI . akl df jnfjf inkilaf prqIq hoieaf, jdo jwQydfr bolx lwigaf - rfstrpqI sfihb anrQ ho igaf, drbfr sfihb dI mirafdf df qusI Gfx kr idwqf . ikAuik qusI pRkrmf ivc CwqrI lY ky ju afey ho . quhfzy nfl cl rhy syvk pYrF ivc juwqI pihn ky ju afey hn . pivwqr mrafdf Kqm ho geI . jQydfr dI kfierqf qdo afsmfn qk prgt hoeI vyKI geI, jdo Ausny drbfr sfihb ivc qbfhI bfry koeI gl mUho nf kwZI . pMcm gurdyv dy shIdI gurpUrb vfly idn, mfsUmF dy hoey Gfx dI khfxI nf suxf sikaf . bs iek do bcgnf ny glF jQydfr ny kIqIaf rfstrpqI CwqrI lY ky pirkmf ivc juwqIaF smyq af gey, ies leI mrafdf BMg ho geI . Ërf soco ! jy POjI juqIaf lfh ky mfsUmF df iÈkfr krdy, qF ieh pivwqrqf vflF kMm bx jfxf sI ? aKy jI POjI pivwqr srovr ivco mwCIaF PV PV KFdy rhy . kI mnuwKI ijMdgI nflo mwCIaF dI jfn vwD kImqI sI ? aijhy nf aihl ivakqI nUM jQydfr bxy rihx df aiDkfr ho skdf hY ? pr Auh jQydfr bixaf irhf afpxI mOq qwk rfstrpqI ny mirafdf qoVI sI iPr Aus ivruwD hukmrfnF ikAuN nf kiZaf igaf ? Bfrq srkfr nflo qoV ivCoVy vfsqy, BfrqI POjF nfloN sbMD Kqm kr lYx vfsqy koeI afdyÈ nhI kwiZaf igaf, pr ikAu ? ikAu ikAuN ??

kuUVu boil murdfr Kfie .. avrI no smJfvix jfie..

muTf afip muhfey sfQY .. nfnk aYsf jfpY.. (140)

ies kfry qoN qurMq bfd ieMdrf gFDI, drbfr sfihb ivc mgr mwC dy hMJU kyrn vfsqy phuMcI . jQydfrF nUM bulf ky mirafdf cflU krn vfsqy ikhf . iksy jQydfr ivc ienI dlyrI nhIN sI ik Auh drbfr sfihb ivc hoey mnuKI Gfx bfry, iswK smfj dI sFJI mfnisk pIV nUM prDfn mMqrI awgy ibafn kr sky . sgoN tI[vI[ aqy aKbfrF vfilaF nUM iehI gumrfh kun ibafn idMdy rhy ik drbfr sfihb koTf sfihb iblkul TIk hn . nf BY idE nf BY KfAu dy dmrfjy mfrn vfly Dur afqmf qk BY gRsq ho ky, mnuKI Gfx df ijkr nf kr sky . jlbl rhy idl ivcoN koeI BKdy hoey sUhy aMigafr vrgf bol nf inkilaf . POj dI vihsIafnf KUM ryjI bfry, iek awKr BI prDfn mMqrI nUM nf afK sky . drbfr sfihb dy afly duafly rih rhy lokF qy, POj vloN kIqy julmF bfry hfl pfhiraf nf kr sky . prkrmf ivc pRvfrF smyq rih rhy lokF dI POjIaF vwloN kuwt aqy luwt bfry guMgy bxy Kloqy rhy . ieko rt lfeI jf rhy sn-’’ mirafdf BMg ho geI, bIbI jI ikrpf krky CyqI qoN CyqI mirafdf cflU krvf idE quhfzf bhuq Aupkfr hovygf `` . aFtI ieMdrf drbfr sfihb qy kIqy gey hmly dy ievj ivc, jQydfrF dy hwQ ivc kIrqn rUpI CuxCuxf PVf geI . bs iPr kI sI, jQydfr mfno KuÈI ivc KIvy ho ky JUmx lg pey . ieh CuxCuxf 10/6/84 qoN jlMDr ryzIE rfhIN svyry 4 vjy qoN 6 vjy qk kIrqn rIlya dy isDy pRsfrx rfhIN Cx kx lg ipaf . jQydfr apxy ahudy dI Aucqf anusfr vkq qy Kry nf Auqr sky . rfjsI lokF vwloN AulJI qfxI Dfrmk ivakqI sulJf lYNdy hn, pr aPsos, ieQy DrmI hI nhIN sn Èfied . vrnf apxy Drm dI pflxf krdy, gurU dy dr qoN KfDf nmk hlfl krdy . jflmF ivruD hukmnfmf qy ikqy irhf iek awKr BI Aucfr nf sky . ikAuN ?[[ikAuN??[[[[[[[[

cVkY Go VVY kuMdy pkVih KuMzI dI KyZfgI ..

hMsf syqI icq Aulfsih kukV dI AuzfrI .. (322)

drbfr sfihb aMimRqsr aqy hor cflI gurdvfiraF ivcoN, jo kuJ vDIaf njr afieaf srkfrI zfkUaF (POjIaF) ny luwt ilaf . gurU kIaF golkF sonf, cFdI, hIry jvfhrfq , kpVy BFzy, iewjq afbrU qy rUp, sB kuJ mDol rol idqf igaf . hjfrF mfeI BfeI ÈhId ho gey . hjfrF jKmI jF sdf vfsqy apMg ho gey, bhuq sfiraF nUM igRPqfr krky mfiraf igaf, qsIhy idqy gey, pfxI dI bUMd bUMd leI qrsfieaf igaf . dUr nyVy dIaF jylF ivc qUV idqf igaf . lMmy arsy qk PVy gey isK, aOrqF mrdF dI ikqy Pirafd nhI suxI geI. dUjy bMny dustafqmf kOm Gfqk, isK lIzrF df vfl ivMgf nhI hoieaf. AuhnF nUM pUrI ihPfjq nfl, gYst hfAUsF ivc pucf idqf igaf. sfrIaF suK shUlqF muhweIaf krvf idwqIaF geIaF. iehnF pMQ doKIaF ny, Bfrq srkfr nfl aMdrKfqy, awK mtwkf KyZxf ÈurU kr idqf. smJOqf kr lYx qy pMjfb df rfj Bfg sFB lYx vrgy tukiVaF qy lflF suwtx lg pey. iehnF lIzrF dI sUJ smrQf qy ikrdfr dI zUMGI Qfh pf lYx qoN bfd, iek sfl dy arsy qoN pihlF hI iehnF nUM irhf kr idqf igaf. lukvyN qrIky iehnF dIaF mulfkfqF cldIaF rhIaF. iehnF gupq imlxIaF dy grB ivcoN ‘rfjIv, lONgovfl smJOqy rUpI bwcy ny jnm ilaf. ies kucystf BrI ilKf pVI nUM mhfn ieiqhfsk smJOqf grdfn ky, sMG pfV pfV ky ggn mMzlF qk AuCfilaf igaf. apxy bicaF dy kfqlF nfl ibnF kuJ BI pRfpq kIqy, bVI ZITqfeI nfl XfrI gMZ leI. zuwly KUn df mul BI nF vt sky. sRI akfl qKq sfihb dI ÈhIdI dI kImq BI nF vsUl sky. iehnF Kudgrj aqy kOm Gfqk jQydfrF ivruD, isMG sfihb vwloN icqfvnI Biraf hukmnfmf jfrI hoxf cfhIdf sI. pMQ dI ipT ivc Curf mfrn dI lIzrF nUM krfrI sjf imlxI cfhIdI sI. aMdrKfqy jo kVHI Gol ky iswK kOm nuMU gumrfh kIqf igaf sI, Aus bfry spstIkrx mMgxy cfhIdy sI. pr aijhf nhI hoieaf. pr ikAuN? ikAuN?? [[[[

dfnM prf pUr byx BucM qy mhIpqy..

ibprIq buXM mfrq lokh nfnk icrMkfl duK Bogqy.. (1359)

ies kucIlqf Bry rfjIv lONgovfl smJoqy dy grB ivcoN, brnflf srkfr rUpI apMg bwcy ny jnm ilaf. ies bwcy nUM vDdf Puldf vyKx qoN pihlF hI lfz lzfAux dy cfa, mn dy aMdr hI lY ky bfbf hrcMd isMG sMsfr qoN ivdf ho igaf. rfjIv, ies bwcy nuMU bybsI ivc jMimaF smJ ky ipCf CuzfAux leI kfhlf sI. ies qrHF ieh pMjfb srkfr rUpI bwcf pOxy ku do sfl dI bfl avsQf ivc hI kwcI Aumry mVIaF dy rfh tur igaf. ies brnflf srkfr rUpI srkfrI bwcy ny, kwcI soc nfl lokF dI cuk ivc af ky, muV qoN drbfr sfihb qy Dfvf bol idqf. golIaF vrIaF, byadbI hoeI, KfVkU PVy gey. ies hmly nfl ieMdrf aFtI vloN kIqy gey nIlf qfrf hmly nUM, jfiej Tihrf idqf igaf. muK mMqrI surjIq isMG brnflf nUM cflI idnF vfsqy vKo vK gurdvfiraF ivc, ies aprfD bdly BFzy mFjx, joVy JfVn dI syvf lfeI geI. drbfr sfihb smUh ivcoN PVy gey sfry KfVkU pVqfl krn qy srkfrI kYt (asl ivc puilsIey) inkly. kflI grj hmly df klMk, iswK muwK mMqrI dy mwQy qy pyst kr idqf. kyNdr srkfr dI kTpuqlI bxky BfvyN brnflf jI ny apxy hI kyNdrI Drm asQfn qy, hmlf krn vrgf bwjr pfp BI kr ilaf, pr idlI vfilaF iPr BI ies ivcfry qy koeI qrs nF kIqf. ies krqUq qoN kuJ hI smyN bfd, ibnF kuJ pMjfb jF isKF vfsqy pRfpqI kIqy, brnflf srkfr nUM lFBy vgfh mfiraf. brnflf srkfr nUM nwQ pf ky TIk rfh torn vflf koeI jQydfr sfhmxy nF afieaf. iswK ihqF vfly BivK ivc Blf krn vfly, koeI PYsly nf krvf sikaf. pMjfb dy pfxI, ibjlI, rfjDfnI, pMjfb dI hoeI qbfhI df muafvjf, isKF dy kfqlF nUM sjfvF [[[. sB msly dPn ho gey qy jQydfr GUk sPlq dI nINd ivc suqy rhy, nfm jpdy rhy, Drm qy zt ky pihrf idMdy rhy, pMQ dI rfKI krn dIaF bVkF mfrdy rhy.

agoN dy jy cyqIaY qF kfiequ imlY sjfie..

sfhF suriq gvfeIaf rMig qmfsY cfie..

bfbrbfxI iPir geI kuieru nf roeI Kfie.. (417) ---cldf




.