.

gurU mfinE gRMQ

gursLrn isMG ksyl ‘knyzf’

sRI gurU gRMQ sfihb jI df siqkfr krn qy AunHF qoN igafn pRfpq krn vflI smUh lokfeI nUM 400 sflf pihly pRkfsL idvs dI bhuq bhuq vDfeI hovy. ies mhIny smuh iswK jgq vwloN sRI gurU gRMQ sfihb jI dy 400 sflf pihly pRkfsL idhfVy nUM bVI sLrDf qy siqkfr nfl mnfieaf jf irhf hY. jo ik Aus smyN "afid gRMQ" krky jfixaf jFdf sI.

ies df pihlf pRkfsL gurU arjn dyv jI dy hukm anusfr 1604 eI: nUM sRI hirmMdr sfihb ivwc kIqf igaf sI. ies pivwqr bIV nUM gurU arjn dyv jI ny sRI rfmsr bYTky BfeI gurdfs jI pfso ilKvfieaf sI. ies dy pihly gRMQI hox df mfx pRfpq mhfpurK bfbf buZf jI nUM hoieaf. Aus smyN akfl purK vwloN ies hukmnfmy dI bKLisLsL hoeI:

sUhI mhlf 5 ] sMqf ky kfrij afip Kloieaf hir kMmu krfvix afieaf rfm ] Driq suhfvI qflu suhfvf ivic aMimRq jlu Cfieaf rfm ] aMimRq jlu Cfieaf pUrn sfju krfieaf sgl mnorQ pUry ] jY jY kfru Bieaf jg aMqir lfQy sgl ivsUry ] pUrn purK acuq aibnfsI jsu vyd purfxI gfieaf ] apnf ibrdu riKaf prmysir nfnk nfmu iDafieaf ]1] {pMnf 783}

gurU goibMd isMG jI ny 1706 eI: ivwc sfbo kI qlvMzI ivwKy ijs nUM ies smyN dmdmf sfihb afKdy hn qy ieh pMjF qKqF ivwcoN iek hY, AuQy BfeI mnI isMG jI pfsoN "gurU gRMQ sfihb" dubfrf ilKvfieaf sI; ikAuNik pihlI bIV gurU qyg bhfdr sfihb ny krqfrpur afpxy irsLqydfr DIr ml kol rwKI sI, (gurU hirgoibMd sfihb jI dy poqry) ijs ny vfps nhIN idwqI. Aus nUM krqfrpur vflI bIV afKdy hn. gurU goibMd isMG jI ny ies bIV ivwc nfvy pfqsLfh gurU qyg bhfdr sfihb jI dI bfxI drjL kIqI. ies dy Auqfry bfbf dIp isMG jI ny kIqy sn. awj kwl jo bIVF pRcwlq hn ieh dmdmy vflI bIV df Auqfrf hn.

(not:- gurU goibMd isMG jI ny nfvy pfqsLfh gurU qyg bhfdr sfihb jI dI bfxI anMdpur dy dmdmy qy hI drj krvf idWqI sI. ies vfry keI hwQ ilKq bIVF isWK rYPirMs lfiebryrI ivc mOjUd hn/sn. ies vfry hor jfxkfrI leI, ipRM: hirBjn isMG cMzIgVH vfly dI ikqfb, 'gurbfxI sMpfdn inrxY' aqy igafnI grjf isMG dI 'sLhId iblfs' pVHo jI-sMpfdk)

kuJ icr ipwCoN gurU goibMd isMG jI hjLUr sfihb cly gey. AuhnF akqUbr 1708 eI: nUM joqI joq smfAux qoN pihlF sRI gurU gRMQ sfihb nUM gurafeI idwqI .

sRI gurU gRMQ sfihb dy kulL 1430 pMny hn. BfvyN ik ies ivwc Cy gurU sfihbfn, 29 BgqF qy Dfrimk ivdvfnF dI bfxI sLusLoiBq hY pr ieh sfrI bfxI iek smfn gurU rUp hY . (hvflf pRo[ sfihb isMG zI[ilwt) . ieh vwK vwK jfqF qy vwK vwK ielfky nfl sMbMDq sn; pr ieh sfry Auh sn jo isrP iek akfl purK nUM hI sfrI isRsLtI df dfqf mMndy sn. gurbfxI dy 5872 sLbd hn ijnF nUM rfgF ivwc kIrqn krn vfsqy 31 rfg drj kIqy gey hn.

gurU gRMQ sfihb dy sLurU ivwc sB qoN pihlF ‘ÃÄ’ qoN lY ky ‘gurpRsfid’ qk mUl-mMqR hY. ies qoN awgy sB qoN pihlI bfxI ‘jpu’ hY jo gurU nfnk dyv jI dI AucfrI hoeI hY. ies ivwc iek slok sLurU ivwc ‘afid scu jugfid scu] hY BI scu nfnk hosI BI scu’ ] qy iek slok aKIr ivwc ‘pvxu gurU pfxI ipqf mfqf Driq mhqu’] vflf hY.

gurbfxI akfl purK df Auh pivqr igafn hY ijs nUM siqgurF ny vfihgurU nfl iek rUp ho ky jo anuBv pRfpq kIqf. ies ivwc sfrI mnuwK jfqI nUM eIsLvr BgqI, igafn, vYrfg, pRym afqimk AunqI, nykI qy ivkfs df sMdysL idwqf igaf hY. bfxI scfeI df cfnx munfrf hY. afqimk sLFqI qy jIvn leI aMimRq df amuk somf hY. gurU nfnk pfqsLfh PLurmfAuNdy hn:

siqgur kI bfxI siq siq kir jfxhu gurisKhu

hir krqf afip muhhu kZfey] (m: 4, pMnf 308)

jYsI mY afvY Ksm kI bfxI qYsVf krI igafnu vy lflo ]( m: 1, 722 )

hAu afphu boil n jfxdf mY kihaf sBu hukmfAu jIAu]( m: 5, pMnf 763 )

gurbfxI vfihgurU df igafn hY. ieh koeI PokI iPlfsPI, mMqr jF dlIl dIaF GuMmx GyrIaF ivwc pfAux vflf igafn nhIN aqy nf hI sfieMs dy PfrmUly hn, jo kdI qjrby dy ipCoN glq sfbq huMdy hn. gurbfxI Auh qwq igafn hY, jo siqgurF ny vfihgurU nfl afpxI afqmf nUM iekimk aqy lIn krky pRfpq kIqf jo iek atwl scfeI hY. jo vI lokfeI nUM disaf Aus nUM afpxy jIvn ivwc vI kmfieaf. iesy krky hI gurU sfihbfn nUM kihxI qy krnI dy sUry afKdy hn.

bfxI ivwc vfihgurU df nfm, Aus dI pRymf BgqI, mnuwK mfqr dI syvf, jIvn dy gUhVy qwqF qy BfvF dy amlI pfsy nUM pysL kIqf hY, kyvl isDFqk rUp ivwc nhIN. gurbfxI ivwc afqmk rws, ivsmfd, kIrqn Auqy rfg dI Kfs pRDfnqf hY. vfihgurU nfl joVn leI bfxI rs qy mMzl pYdf krdI hY. mn nUM sLFqI qy iekfgRqf idMdI hY. ihrdy ivwc igafn df pRkfsL krdI hY. bfxI ivwc iqMn cIjLF df Kfs vrnx hY:

( 1) srb sFJIaF scfeIaF ( 2) nfm, nfmI qy ikqy ikqy nfm jpx vfilaF df ijLkr.( 3) mnuwKf jIvn leI vrqoN krn vfly shI inXm qy jIvn dI amlI iPlfsPI .

gurbfxI ivwc jIvn dy hr pwK dIaF burfeIaF dI pUry jor nfl alocnf kIqI geI hY. gurU gRMQ sfihb dI ivcfrDfrf nvyklI qy iblkul vwKrI hY. gurU sfihb ny sfrI mnuwKqf df kyvl ieko hI Drm mMinaf hY ik ijs akfl purK ny sfnUM pYdf kIqf hY, jo sfzI pflxf kr irhf hY, ijs dy hwQ ivwc mfrn dI sLkqI hY, isrP Aus dy nfm df arfDx kIqf jfvy:

srb Drm mih sRyst Drmu ]

hir ko jip inrml krmu] ( m: 5, pMnf 266 )

anmqF dy isDFqF df jo nfm ismrn dy Drm ivwc rukfvtF iswD huMdy hn, bfry gurbfxI BrvF KMzx krdI hY. ijvyN gurbfxI ivwc sUqk pfqk, suwc iBwt bfry gurU sfihb PurmfAuNdy hn:

jykir sUqku mMnIaY sB qY sUqku hoie]

gohy aqY lkVI aMdir kIVf hoie ]

jyqy dfxy aMn ky jIaf bfJu n koie]

pihlf pfxI jIAu hY ijqu hiraf sBu koie]

sUqku ikAukir rKIaY sUqku pvY rsoie]

nfnk sUqku eyv n AuqrY igafnu Auyqfry Doie]( m: 1, pMn 472 )

ijhVy lok iesLnfn krky jF hwQ pfxI nfl Do ky afKdy hn mYN suwcf ho igaf hF jF myry hwQ suwcy ho gey hn. ieh vI iek vihm hY. pfxI nfl srIr isrP sfP huMdf hY; suwcf nhIN huMdf Bfvy koeI lwK vfrI iesLnfn kry. suwcf isrP mn huMdf hY, Auh vI jykr akfl purK dI mn ivwc Xfd vwsI rhy. gurU nfnk pfqsLfh df Purmfn hY :

socY soic n hoveI jy socI lK vfr] (jpu jI sfihb)

soc krY idnsu aru rfiq]

mn kI mYl n qn qy jfiq] (suKmnI pMnf 265)

sUcy eyih n afKIaih bhin ij ipMzf Doie]

sUcy syeI nfnkf ijn min visaf soie] ( afsf kI vfr, pMnf 472)

gurbfxI lokfeI nUM swcf suwcf jIvn jIAux vfsqy swB qoN jLrurI hdfieq krdI hY. jykr rojnf dy jIvn ivwc hI JUT hY qF iPr kIqy Dfrimk krm vI pKMz bx jFdy hn . ijvyN gurvfk hY:

kyqy bMDn jIa ky gurmuiK moK duafru ]

schu ErY sBu ko Aupir scu afcfru ]( m: 1, pMnf 62)

gurbfxI sfnUM hwk hlfl dI kmfeI krky Kfx nUM vI afKdI. ieh nhIN ik koeI ivhlf bYTf aKOqI sfD sMq Dfrimk igafn qoN anjfx jnqf nUM JUT bol ky aMD-ivsLvfsI qy krmkFzI bxf ky AuhnF dI kmfeI luwtI jfvy qy ivKfvy vfsqy pfT pUjf krdf hovy. aijhy lokF bfry gurbfxI df spwsLt Purmfn hY:

hku prfieaf nfnkf, Aus sUaru Aus gfie]

guru pIru hfmf qf Bry, jf murdfru n Kfie] (m: 1, pMnf 141)

kUVu boil murdfru Kfie]

avrI no smJfvix jfie]

muTf afip muhfry sfQY ]

nfnk aYsf afgU jfpY ] (m: 1, pMnf 140)

ijhVy Dfrimk pysLfvr pRcfrk lVkI dy ivafh krfAux smyN pYsy lYNdy hn; gurbfxI df AuhnF bfry ieh Purmfx hY:

ssY sMjmu gieE mUVy eyku dfnu quDu kuQfie lieAf]

sfeI puqRI jjmfn kI sf qyrI eyqu Dfin KfDY qyrf jnmu gieaf ] (m:3, pMnf 435)

gurbfxI lokfeI dI riKaf krn vfilaF lIzrF nUM vI julm krn qoN rokx dI icqfvnI dyNdI hY. gurU sfihb jnqf ‘qy julm krn vfly hfkmF nUM kuiqaF rfhIN lhU pIx vfly afiKaf hY:

rfjy sIh mukdm kuqy]( m: 1, pMnf 1288 )

gurbfxI pqI pqnI bfry soJI dyNdI hY, ik jo isrP srIrk qOr qy rl ky bihx AuhnF nUM asl pqI pqnI nhIN afKIdf; ijnHF dy dohF ijsmF ivwc ieko afqmf ho jfvy Auh hY iesqRI qy Auh hY pqI:

Dn ipru eyih n afKIain bhin iekTy hoie]

eyk joiq duie mUrqI Dn ipru khIaY soie]( m: 3, pMnf 788 )

gurU sfihbfn ny swB DrmF qoN pihlF aOrq nUM brfbrI df hwk idqf sI. ies nUM nIvF afKx vfilaF nUM smJfAux leI sLbd Aucfiraf:

BMiz jMmIaY BMiz inMmIaY BMiz mMgxu vIafhu ]

BMzhu hovY dosqI BMzhu clY rfhu ]

BMzu muaf BMzu BflIaY BMiz hovY bMDfnu ]

so ikAu mMdf afKIaY ijqu jMmih rfjfn ]

BMzhu hI BMzu AUpjY BMzY bfJu n koie ]

nfnk BMzY bfhrf eyko scf soie ]

ijqu muiK sdf sflfhIaY Bfgf rqI cfir ]

nfnk qy muK AUjly iqqu scY drbfir ]( m: 1, pMnf 473)

gurbfxI lokfeI nUM nsLf krn dI iblkul afigaf nhI dyNdI. ies bfry gurU amrdfs jI PurmfAuNdy hn:

mfxsu Biraf afixaf mfxsu Biraf afie]

ijqu pIqY miq dUir hoie brlu pvY ivic afie]

afpxf prfieaf n pCfxeI Ksmhu Dky Kfie]

ijqu pIqY Ksmu ivsrY drgh imlY sjfie]

JUTf mdu mUil n pIceI jy kf pfir vsfie]( m: 3, pMnf 554 )

sRI gurU gRMQ sfihb lokfeI nUM hryk pwK qoN agvfeI krdy hn; jLrUrq hY gurbfxI nUM ivcfr ky Aus ‘qy aml krn dI; pr hYrfnI huMdI hY jdoN keI gRMQI isMG gurU gRMQ sfihb df suK afsx krn smyN sRI gurU gRMQ sfihb dI gurbfxI dy sLbd pVHn dI bjfie iksy hor gRMQ ivwcoN sLbd pVHn lgdy hn. ijvyN kibXobfc bynqI] copeI vflI bfxI afid. kI sRI gurU gRMQ sfihb ivwc koeI aYsf sLbd nhIN jo gurU sfihb df suwK afsx krn smyN piVHaf jf sky ? kI aijhf krky asIN jfxy anjfxy ivwc gurU sfihb df siqkfr qf nhI Gtf rhy ? gurU jI dy suK afsx smyN iksy hor gRMQ ivwcoN sLbd pVHn dI afigaf sRI akfl qKq qoN pRvfinq pMQk rihq mrXfdf anusfr vI nhIN hY. sRI akfl qKq sfihb aqy sRI hirmMdr sfihb ivwKy suK-afsx krn smyN "soihlf" df pfT kIqf jFdf hY. iswKF ivwc ies smyN pMQk mrXfdf nf mMnx dI vwzI Gft hY. hr koeI afpxI afpxI mwq anusfr Dfrimk mrXfdf clf irhf hY. vyKo vyKI ies vwD rhy ruJfn nUM rokx dI loV hY . afs hY ik suihrd pfTk ies pfsy iDafn dyxgy.

sRI gurU gRMQ sfihb hryk iswK aKvfAux vfly dy jIvn df Durf hY, ijs nfl juVy rihxf aqI jLrUrI hY, ies nflo ivCVnf iswK dI afqimk mOq hY.

afE ! ies smyN ijQy afpF gurU jI dy 400 sflf pihly pRkfsL idvs nUM bVI sLrDf qy siqkfr nfl mnf rhy hF, AuQy hmysLF ardfs smyN pVHn vflf ieh dohrf vI Xfd rwKIey :

sB iswKn ko hukm hY, gurU mfinE gRMQ ]

sRI gurU gRMQ sfihb hr pwK qoN sMpUrn hn ieh atwl scfeI hY:

mn ikAu bYrfgu krihgf siqguru myrf pUrf]

mnsf kf dfqf sB suK inDfnu aMimRq sir sd hI BrpUrf] rhfAu] (m: 5, pMnf 375)

siqguru myrf vz smrQf]

jIie smflI qf sBu duKu lQf]

icMqf rogu geI hAu pIVf afip kry pRiqpflf jIAu ]( m: 5, pMnf 99)




.