.

ibprvfd df mfrU hiQafr kOx ?

(not:- ijvyN ijvyN 10 julfeI 2003 dI qfrIK nyVy af rhI hY iqvyN iqvyN srdfr gurbKsL isMG kflf aPgfnF dy ivroDIaF vloN srdfr gurbKsL isMG kflf aPgfnF qy hmly (ilK ky aqy bol ky) qyj ho rhy hn. AunHF nUM kdI kflI ibWlI, kdI srkfr df eyjMt aqy kdy ibprvfd df mfrU hmlf krn vflf afidk ikhf jFdf hY. keI bVI GtIaf sLbdfvlI vrqdy hn aqy keI QoVI cMgI vrq lYNdy hn. ijhVf bMdf ibprvfdIaF vloN sdIaF qoN isWK Drm ivc GsoVy hoey gMDly px nUM sfP kr irhf hY, (Kfs krky guriblfs pf: CyvIN ivcly nUM) Auh qF hoieaf srkfrI eyjMt qy ijhVf pf irhf hY, Auh hY pUrf isWK Bgq, BfvyN Auh afr[ aYWs[ aYWs[ dIaF mIitMgF atYNz kry, isWKF nUM lAU kusLU dI Aulfd dwsy aqy jF iPr guriblfs pf: CyvIN vrgI isWK ivroDI pusqk sMpfdq kr ky vI Auc ahudy qy ibrfjmfn hovy. bilhfry jfeIey aijhy isWKF dI socxI dy. kI sdIaF qoN Cp ky ivk rhI gurmiq ivroDI ikqfb guriblfs pf: CyvIN vfry hux qwk iksy ivdvfn ny avfjL AuTfeI sI? zyiraF vfly pKMzIaF dI qF gwl hI kI krnI hY. ieh isrP gurbKsL isMG kflf aPgfnf hI sI ijs ny aKOqI ivdvfnF, jQydfrF aqy sxy sLRomxI kmytI dy sB nUM vMgfr ky ies gurmiq ivroDI ikqfb qy pbMdI lgvfeI hY ijhVI ik hor gurmiq ivroDI gwlF dy nfl nfl isWKF nUM cor qy zfkU bxfAux dI pRyrnf vI idMdI hY. ies qoN iewk gwl qF sfP ho jFdI hY ik sLoRmxI gurduafrf pRbMDk kmytI, aKOqI jQydfrF aqy hor ivdvfnF ijhVy ik guriblfs pf: CyvIN nUM TIk kih ik Aus dI pRsMsf krdy sn, nfloN gurbKsL isMG kflf aPgfnf nUM gurmiq dI ijafdf sUJ hY. ibprvfd dy ieh eyjMt kfPI dyr qoN ivs Gol rhy sn ik iek sfbkf pulsIaf sfnUM sB nUM vMgfry! ies leI hux ieh sfry ibprvfdI, zyrfvfdI, dMBI, pKMzI aqy ienHF dy ipWClwg krmkFzI iekWTy ho ik gurbKsL isMG kflf aPgfnf dy mgr pey hoey hn aqy Aus dIaF ikqfbF ivcoN kuwJ pMgqIaF kwZ ky afm BolI BflI isWK sMgq nUM gumrfh kr rhy hn. ienHF sBnF nUM mYN bynqI krdf hF ik afpxI nIcqf vflI ivroDqf qusIN kfly aPgfny dI jMm jMm kro pr mYN quhfzIaF ieh kUVy krkt vflIaF eI-mylF nfl afpxf isWK mfrg vflf myl bOks nhIN BrnF cfhuMdf. ies leI ikrpf krky ieh mYnUM ByjxIaF bMd kro. nF hI quhfzf aqy nF hI akfl qKLq qy bYTy mujrmF dy myry qy koeI nfm mfqr hI asr hY. jd mYN nhIN iksy nUM eI-mylF rfhIN bkVvfh krdf qusIN ikAN krdy ho? jy kr mYN Aus dIaF ilKqF isWK mfrg qy pfAuNdf hF qF qusIN afpxIaF sfeItF qy jo mrjI pfE, sUJvfn pfTk afpy hI swc JUT dI pihcfx kr lYxgy. isWK mfrg dy pfTkF leI swc JUT df inqfrf krn leI hyTF 'aMimRqsr vfry' kflf aPgfnf qy ivroDIaF vloN dUsLx "pihlf" aqy aslIaq Aus dI ikqfb ivcoN hY. mYN afpxy koloN kuwJ nhIN ilK irhf. nIly awKrF vflI ilKq ivroDIaF dI hY aqy agFh hUb-hU kflf aPgfnF dI ikqfb ivcoN hY. pRo: sfihb isMG aqy ipRM: qyjf isMG jI dy aMimRqsr vfry kIqy gurbfxI dy arQF nUM mwdy njLr rwKdy hoey vIcfr kr lYxI jI-- mwKx isMG puryvfl)

aMimRqsr bfry

dieafnMd kihMdf sI:

Aus qflfb kf nf mfqr aMimRqsr hY.

jb kBI jMgl hogf qb Auskf jl awCf hogf.

iessy Aus kf nfm aMimRqsr Drf hogf.

jo aMimRq hoqf qoN purfxIaON ky mfnny ky quilaf koeI ikAuN mrqf

(siqafrQ pRkfsL, pMnf 309)

nrkDfrI ny vI iehI ikhf:

gRMQF qoN nf pfeI soJI

pVH pVH ky mYN awk igaf.

cl cl jF nf mMjLl afeI

afKr qy mYN Qwk igaf.

syvf qy ardfsy kr kr

mn nf inrml ho sikaf.

aMimRqsr ijhy sr df pfxI

mYl nf idl dI Do sikaf.

qrn qfrn ivc lf lf qfrI

Bv sfgr nf qr sikaf.

pVH suKmnI suK nf lwBf

jIa nf myrf Tr sikaf.

krm Drm �coN rwb nf lwBf

mfieaf rj rj TgdI rhI.

ibn soJI dy krm kmf ky

hAumY dI awg vDdI rhI.

rfm imlx dI KfhsL lY ky

pwuiCaf sfD PkIrF �.

sMqoK gurU avqfr nf lwDf

kIqf keI qdbIrF �.

(sMpUrn avqfr bfxI, pMnf 186, aYzIsn sqMbr 2002)

qy kflf aPLgfnf vI iehI kihMdf hY:

gurbfxI ivc prmfqmf dy nfm � aQvf siqgurU � aMimRqsr Purmfn kIqf hY. ieQoN qk ik mnwuKf srIr dy aMdr vI aMimRqsr dI hoNd hY, pr pfxI dy Bry iksy srovr �, iewtF gfry dy bxy iksy sLihr � jF iksy mMdr � aQvf njLr afAux vfly jF iksy vI nfsvMq pdfrQ � aMimRqsr iblkul nhIN mMinaf.

(ibprn kI rIq, Bfg qIjf pMnf 210))

(not:- hux agFh qusI srdfr gurbKsL isMG kflf aPgfnf jI dI ikqfb ivcoN lY ky aMimRqsr vfry pfeI hoeI pUrI jfxkfrI pVH ky afp hI aMdfjf lf lYxf ik aslIaq (po: sfihb isMG jI dy kIqy arQF muqfbk gurmiq) kI hY-sMpfdk)

sRI aMimRqsr jI ky iesLnfn

pMQk rihq mrXfdf dy KrVy ivc pMQ ny akfl purK koloN isKF vfsqy isKI dfn, kys dfn, rihq dfn, ibbyk dfn, ivsfh dfn, Brosf dfn, dfnF isr dfn nfm dfn dI mMg dy nfl hI--sRI aMimRqsr jI ky iesLnfn--dI mMg vI kIqI hoeI hY . BfvyN, pMQk iswK rihq mrXfdf dy KrVy ivc srovr dy jl nUM aMimRq nhIN iliKaf aqy nf hI Aus jl ivc iksy AucycI sLkqI df hI ijLkr kIqf hY . pr akfl purK koloN aMimRqsr jI ky iesLnfn dI kIqI mMg ivc ajyhf vI koeI sMkyq nhIN hY ijs qoN ieh spwsLt ho skdf hoey ik ieh iesLnfn ikhVy aMMimRq dy srovr ivc krnF hY ? eyhI smiJaf jFdf hY ik hirmMdr sfihb jI df srovr afm vrqoN vfly jl nfl nhIN sgoN aMimRq nfl Biraf hoieaf hY . mMjI sfihb dy dIvfnF ivc vI ies nUM aMimRq srovr dws ky ies ivc kIqy iesLnfn qoN, rogF dy nfs ho jfx dI aQvf hor afsf AumIdF dI pUrIaF ho jfx dI mihmf gfeI jFdI keI vfrI suxI hY . spwsLt sMkyq nf hox krky mnmiq vrq skx dI KulH ho geI . afpxI miq sucwjy ZMg nfl vrq skx vfilaF ny ardfs ivc kIqI ies mMg dI bVI mhwqqf afpxy idRsLtI kox qoN mMnI hY . iesy KulH qoN hI AuqsLfhq ho ky jsvMq isMG (jI) nykI ijhy ivdvfn ilKfrI ny--hirmMdr sfihb dy srovr nUM--aMimRq df srovr--ilK ky ies ivc kIqy iesLnfn qoN imldy PlF df ijLkr krn dy nfl sLihr ivcly bfkI srovrF ivc kIqy iesLnfn nUM vI nfl hI Aucycy Pl dyx vflf ienHF sLbdF ivc ilK idwqf:---

1=sRI aMimRq-srovr df iesLnfn jIvn nUM aMimRq meI bxfAuNdf hY qy mrn df BY dUr ho jFdf hY .

2=rfm sr df iesLnfn bfxI df iesLnfn mMinaF jFdf hY, ikAuNik ies srovr dy kMZy sRI gurU gRMQ sfihb dI sMpfdnf vI hoeI sI qy suKmnI sfihb df Aucfrn vI .

3=ibbyk sr dy iesLnfn qoN ibbyk pRfpq huMdf hY . ies srovr dy kMZy ibbykI mhFpurK itkdy huMdy sn .

4=sMqoK sr dy iesLnfn nfl afqmk iqRpqI huMdI hY, ikrq krdy hoey vMz Ckx df Aumfh jfgdf hY . Auh sMqoK pRfpq huMdf hY ijs bfJoN rwj nhIN huMdf . (ibnf sMqoK nhI koAU rfjY)-- gAuVI m: 5--(279-2)

5=kOl sr dy iesLnfn qoN iek afjLfdI dI cytk lgdI hY (gurU hir goibMd sfihb (jI) bIbI kOlF nUM qsIihaF qoN CuVf ky lY afey sn, qy ieh srovr Aus dI Xfd ivc hY), qF dUjy pfsy afqm--KyVy df Aumfh jfgdf (AurD kml ibgsdf) { pusqk--ardfs-sPLf-253-}

ies mn-mwiq nUM vI gurmiq anusfr hI mMinaF jFdf hY ikAuNik akfl qKLq sfihb aQvf hirmMdr sfihb vloN ies ivruD kdy koeI ieqrfj nhIN kIqf igaf .

eyDr ihMdUaF dy qIrQ hjLfrF sflF qoN bVy pivwqR, mMny jFdy sn . qIrQF dy bfry ieh ivsLvfsL bVf pwkf bixaf hoieaf sI ik Auh pfpF df nfs krn vfly, keI qrHF dIaF mno kfmnF pUrIaF krn vfly aqy pRfxI df prlok suDfr dyx dI sLkqI vfly hn . kRoVF dI igxqI ivc lok qIrQF dy iesLnfn qoN afpxy mMn ieCy Pl pRfpq kr lYx dy Brosy nfl ienHF ihMdU-qIrQF dI pUjf bMdnf krdy af rhy hn . pr jd gurU ieiqhfs vwl njLr mfrIey qF gurU sfihbfn, ihMdU qIrQF qy puwj ky lokF dy Aus ivsLvfsL dI KMznf krdy drsLn dy rhy hn . iPr qIrQ-XfqRf qoN jF qIrQF dy iesLnfnF qoN imldy PlF dy Brm dI KMznF krdy, hfjLrf hjLUr gurU gRMQ sfihb jI dy keI PLurmfn, asF huxy hI Aupr ivcfry hn aqy ajyhy gurU-sLbd hor vI byaMq hn . iPr kI ieh smiJaf jfvy ik dUjy Drm dy qIrQF nUM bMd krvf ky gurU sfihb Ausy qrHF dy qIrQ afp isrjxf cfhuMdy sn ? kI gurU sfihb jI df ieh ivcfr sI ik ihMdU-qIrQF dI mihmF Gtf ky sfrI roxk afpxy isrjy, csLimaF (pMjf sfihb, rohqfs, iqRbyxI gurU kf lfhOr afid) sRovrF, KUhF, bfAulIaF afid qy lY aFdI jfvyN ? kI ieAuN mMinaF jfvy ik ihMdUaF dy qIrQF dy iesLnfn nUM insPLl kihx vfly gurU (jI) ny afp ajyhy qIrQ Qfp ley sn ijnHF dy jl ivc sfrIaF rwbI sLkqIaF af ibrfjIaF sn ? kI siqgurU nfnk jI bfry ieh soicaf jfvy ik AunHF df Auh AupdysL isrPL bRfhmxF jF ihMdUaF vfsqy hI sI ? kI gurdyv jI jo kuJ mUhoN kihMdy sn jF ilKdy sn, afp Aus dy Ault krm krdy sn ? kI siqgurF df AupdysL iewk zrfmF hI sI ? kI gurU ieiqhfs nfl juVy aQvf gurU-GrF nfl juVy csLimaF, srovrF, bfAulIaF afid dy iesLnFn nUM Pl dfiek sLkqIaF vfly mMn ky asIN jugo jug atwl sRI gurU gRMQ sfihb jI dI Gor byadbI qF nhIN kr rhy ? kI pMQ dI agvfeI dy ijLMymyvfr iksy jQydfr ny jF asF kdy ienHF pRsLxF vwl iDafn idwqf hY ?

afpxy inafry gurU nfnk jI dy inafry igafn dy pRiqkUl koeI ivcfr ilKxI qF ikqy rhI, ajyhI soc ihrdy ivc afAux dyxI vI, kdy vI nF bKLisLaf jfx vflf pfp hY, Gor aprfD hY . asIN hI ibwpRn dI isiKaf qoN bRBfvq ho ky afpxy gurU dy igafn qoN mUMh PyrI jf rhy hF . ienHF jl-BMzfrF dI sFJI vrqoN ny sLUdr dy mn ivc dlyrI Br idwqI ik Auh vI Ausy jl dI Ausy qrHF hI vrqoN kr skdf hY ijvyN koeI Au�wc-jLfqIaF Tfkur, KwqRI jF aQvf sUcf-cfrI bRfhmx kr skdf sI . so gurmiq dy ieh sFJy srovr aqy bfAulIaF afid, CUq-Cfq dy BUq dy buQfV qy bVI krfrI cpyV sI . ieh sfry jl BMzfr sFJIvflqf aqy prspr ipafr dy AupdysL df bVf asrdfiek sfDn iswD hoey sn . siqgurF dy sLbd dy mnwmqI arQ krky ibpRn kI rIq dy DfrnI bxnF gur sLbd dI pCfx Bul jfxf hY, jo mun-muKqfeI hY---sy mnmuK jo sbdu n pCfxih .. (1�54)

pMQk mrXfdf dy ilKx smyN ijhVI aMimRqsr dy iesLnfnF dI mMg BFvyN Auh iblkul gurbfxI dy hukmF dy ankUl hI hY, pr gurbfxI dy hukmF dI prvfh krnI BuwlI jf rhy iswK ny, mMg dy afpxI ivAuNq vfly arQ GV ley aqy gurU nfnk jI dI aduqI GflxF nUM ivarQ iswD kr dyx df bIVf cuwk ilaf . ihMdU qIrQF vFg hI mwisaf, puMinaF, sMgRFdf afid qy iesLnfn krn vfly gurU ky lflF dIaF BIVF gurU GrF ivc bxy srovrF qy vI vDdIaF hI geIaF .

pr lokF df vI kI dosL ? rfgIaF qoN jd siqgurF df ieh hukm suxIey--rfm, hir aMimRqsr nfvfry---ik hy rfm ! sfnUM sRI aMimRqsr srovr dy iesLnfn krvf, aqy iPr---ibiKaf mUl jfieaf aMimRqsir nfvhu---ijs df arQ vI eyhI suxfieaf jFdf hY ik, jy mfieaf jLihr dy moh nUM jVHF qoN mukfAuxf hY qF sRI aMimRqsr dy srovr ivc iesLvfn kiraf kro . so ies qrHF tFvy gurmuK prvfrF nUM Cwz ky lg-pg sfry iswK jgq ivc iehI Brosf bx cuwkf hY ik ihMdU qIrQF dy iesLnfn qF BfvyN insPLl hI hoxgy pr gurU-GrF ivc bxy srovrF dy iesLnfn pfpF nUM nfs jLrUr kr idMdy hn aqy gurU GrF dy ienHF srovrF ivc iesLnfn kIiqaF mn dIaF murfdF vI jLrUr pUrIaF ho jFdIaF hn . gurmiq isDFq dI KMznF krn vfly ies duKdfeI BulyKy qoN Cutkfrf pfAux leI gurbfxI dy sLbdF dI ivcfr bVI iekfgrqf nfl krn dI loV hY . gurbfxI ivcfr arMB krn qoN pihlF sRI drbfr sfihb aMimRqsr df muZlf ieiqhfs pVH lYxf bVf jLrUrI hY--

sRI aMimRqsr df sMKyp ieiqhfs

sRI gurU amrdfs jI ny quMg, gumtflf aqy sulqfn ivMz ipMzF qoN jLmIn leI hoeI sI . 1621 ivc (gurU) rfmdfs jI ny gurU amrdfs jI dI afigaf nfl goieMdvfl sihb qoN af ky i�es jLmIn ivclI nIvIN QF ivc qfl Kudvfieaf sI . iPr 1631 ivc gurU amrdfs jI dI hI afigaf anusfr sRI gurU rfmdfs jI ny eyyQ iewk ipMz bwDf qy Aus df nfm gurU kf cwk riKaf . sRI gurU arjun dyv jI ny gur gwdI qy ibrfjmfn huMidaF hI ipqf gurU jI dy ipMz qy qfl dI syvf vzy ipafr aqy AuqsLfh nfl krnI arMB kr idwqI . aqy 1638 ivc nwgr df nfm rfmdfspurf riKaf . 1643 ivc srovr nUM pwkf krnF sLurU kr idqf . BfdoN sudI 1 sMmq 1661 (dy BfgF vfly idn, srovr dy ivckfr bxy mMdr ivc, nfm-aMmRq dy mhFn sfgr, sRI gurU gRMQ sfihb jI df pihlf pRkfsL, pMcm pfiqsLfh jI ny afpxy kr-kMvlf nfl kIqf . gurbfxI-rUp aMimRq df mhfn sfgr ijs srovr dy aYn ivckfr af ibrfijaf sI Aus srovr df nfm vI siqgurF ny aMimRqsr hI rwK idwqf . iPr ies srovr dy nfm qoN rfmdfs pur ngr df nfm vI aMimRqsr ho igaf . {Bfv, sMn 16�4 qoN pihlF nf hI ajoky sLihr df nfm aMimRqsr sI aqy nf hI srovr df nfm aMimRq sr sI}

ies pusqk dy pihly Bfg ivc ieh ivcfr ho cuwkI hY, aqy awgy aMimRq pRkRx ivc vI bVI ivsQfr nfl ivcfiraf igaf hY, ik gurbfxI ny kyvl pRBU-nfm nUM hI aMimRq mMinaF hY .--nfnk aMimRqu eyku hY, dUjf aMimRq nfih .. {1238}-vfr-4 . iksy nfsvMq aQvf idRsLtmfn pdfrQ nUM sdIvI ijMdgI dy skx dI sLkqI vflf aMimRq siqgurF ny muwZoN hI nhIN mMinaF . gurU-sLbdF dy arQ smJx lwigaF siqgurF dy ies PLurmfn aQvf gurmiq dy ies atwl isDFq nUM awKoN Auhly kr dyxf aigafnqf hY jF kutlqf hY . afAu hux rfmdfs sLbd dy arQ vI cMgI qrHF idRV kr leIey . pihlF Aupr ilKIaF qukF vfly sLbd ivcfrdy hF :---

85-syvhu siqgur smuMdu aQfhf .. pfvhu nfmu rqnu Dnu lfhf ..

ibiKaf mlu jfie aMimRq sir nfvhu gur sr sMqoK pfieaf .. 8 .. {1�43}-5

arQ:--siqgurU aQfh smuMdr hY (Aus ivc pRBU dy guxF dy rqn Bry hoey hn), gurU dI dwsI syvf kro . ies qrHF gurU pfsoN nfm-rqn nfm-Dn pRfpq kr skogy . eyhI hY mnuwKf jIvn df lfB . gurU dI srn pY ky nfm-aMimRq dy srovr ivc afqmk iesLnfn kro, ies qrHF mfieaf dy moh dI mYl mn qoN Dup jfeygI aQvf iqRsLnF muwk jfvygI qy gurU-srovr df sMqoK-jl pRfpq ho jfeygf . 8 .

ieh sLbd siqgurU nfnk jI ny pihly srUp smyN Aucfiraf sI, Bfv sMmq 1596 qo pihlF . Aus vyly aMimRqsr srovr jF aMimRqsr sLihr df koeI nf pqf iksy dI jLbfn qy nhIN sI . iswK Drm ivcly keI Drm-afgU ajyhy vI hn ijhVy gurU sfigb nUM hr smy krmfqF krdy drsfAux vfly, jF siqgurF dI srb Au�wcqf isrPL krfmfqF dy kfrn hI mMnx dI anoKI sLrDf vfly hn . ajyhy zyrydfrF nUM, aQvf AunHF dy cyilaF nUM jF aigafnI isKF nUM ieh kihMdy suixaF jFdf hY ik sLihr aQvf srovr df nfm--aMimRqsr--gurU nfnk dyv jI ny afpxy pihly srUp smyN hI imQ idwqf sI . aKy AunHF ny gurU aMgd dyv jI nUM dws idwqf sI ik--asF afpxy cOQy aqy pMjvyN srUpF dy smy, ies QF qy aMimRq df srovr prgLt krnF hY aqy bVf vwzf nwgr vsfAuxf hY ijs df nfm aMimRqsr hovygf . AunHF df hI kQn hY ik siqgurF ieh vI PLurmfn kIqf sI ik ieh QF lokF dIaF mnoNkFmnF pUrIaF krn vflf bVf krfmfqI qIrQ asQfn hovygf . ajyhy lok hI kihMdy hn ik hym kuMz qy qpwisaf vI gurU nfnk dyv jI hI krdy rhy sn .

ajyhy ivcfrF vfly lok Ausy qrHF df hI pfp kr rhy huMdy hn ijhVf ibwpR jI ny sRI rfm cMdr jI aQvf sRI ikRsLn jI dI kQf ilKx smyN kIqf hY* . kI siqgurU jI dy vI mn ivc hor aqy mUMh ivc kuJ hor hihMdf sI ?>>>>>>>

{* Foot Note:--ies pusqk dy pihly Bfg ivcly pRkrx nM: 23--rfmfiex kQf bfry gMBIr sMikaF df vyrvf .aqy pRkrx nM: 51--kOVf swc-- pVHo . dohIN QFeI AunHF qwQF bfry ivsQfr nfl vrxn hY ijhVIaF iksy avqfr ny nfm nfl joV dyxIaF mhF pfp hn}

<<<<<<jy siqgurF ny ies QF df nfm pihly srUp smyN hI aMimRqsr rwK idwqf sI qF coQy srUp smyN ies df nfm gurU kf cwk aqy iPLr pMjvyN srUp smyN rfmdfspurf iks kfrn riKaf ? iPr siqgurU rfmdfs jI ny srovr df arMB sMmq 1621 ivc kIqf sI aqy 1645 ivc siqgurU arjn dyv jI ny ies nUM pwkf krky ies ivc jl Br idwqf sI, pr ies nUM aMimRqsr Aus idn ikhf sI ijs idn (BfdoN sudI 1 1661) nfm-aMimRq dy mhfn sfgr, sRI gurU gRMQ sfihb jI df prkfsL hoieaf sI . iPr nwgr df nfm srovr dy nfm dy kfrn rfmdfs pury qoN aMimRqsr afpxy afp bx igaf sI . ajyhIaF inrmUl gwlF krn jF ilKx qo ieh sLMky jnm lYNdy hn:--

A) siqgurF ny 1621 ivc qfl dI KudfeI sLurU krn smyN hI ies df nfm aMimRqsr iks kfrn nF riKaf ?

a)kI arMB qoN hI ajyhf nf krky siqgurF ny sRI rfmcMdR vfg hI ieh zrfmf kIqf sI ?

e)kI swc dy avqfr siqgurU nfnk jI dy bfry ajyhIaF ivcfrF nUM jnm dyx df kfrn bxnf mhF pfp nhIN ?

s)kI---ijn min horu muiK horu, sy kFZy kicaf .. (488)-1--ijhy pwky isDFq vfly siqgurU jI dy bfry ajyhf socxf bwjr pfp nhIN hY ?

ajyhIaF gwlF krn vfly AuhI hn ijhVy siqgurF dy hukmF anusfr jIvn bxfAux df Xqn krn dI aQvf gurmiq dy atwl isDFq nUM smJx dI loV smJxI iek Jmylf smJdy hn, aqy gurU-bfxI nUM siqgurU nfnk jI dI kyvl mfqR aqy mhfn krfmfq nhIN mMndy . gurbfxI ivc afey aMimRqsr sLbd df arQ koeI sLihr jF pfxI df srovr kdy nhIN ho skdf .

gur-igafn aQvf siqgurUU aMimRqsr

86-rfm hir aMimRqsir nfvfry .. siqguir igafnu mjnu hY nIko,

imil klml pfp Auqfry .. 1 .. rhfAu .. {981}-3

arQ:--hy myry rfm, hy myry hrI ! ijhVf mnuwK qyrI imhr nfl afqmk jIvn dyx vfly qyry nfm-jl dy sr ivc afpxy mn nUM iesLnfn krfAuNdf hY Auh, gurU nUM iml ky afpxy sfry pfp ivkfr lfh lYNdf hY . gurU dI rfhIN afqmk jIvn dI sUJ hI gurU-srovr ivc sohxf iesLnfn hY . 1 . rhfAu .

87-siqguru purKu aMimRq sru vzBfgI nfvih afie .. Aun jnm jnm kI mYlu AuqrY

inrml nfmu idRVfie .. jn nfnk Auqm pdu pfieaf siqgur kI ilv lfie .. 4 ..{4�}-2-66

arQ:--akfl-purK df rUp siqgurU hI aMimRq df srovr hY . ijhVy ies qIrQ Au�wqy af ky iesLnfn krdy hn Auh vzy BfgF vfly hn . gurU dI srn pY ky piwvqR pRBU-nfm ihrdy ivwc pwkf krn dy kfrn AunHF vzBfgIaF dI jnm jnmFqrF dI ivkfrF dI mYl lih jFdI hY . siqgurU dI isiKaf ivc suriq joV ky Auh mnuwK sB qoN sRysLt afqmk jIvn df drjf hfsl kr lYNdy hn . 4 .

88-hAu vfrI jIAu vfrI gur crxI icqu lfvixaf .. 1-- aMimRq df kuMz, afqmk jIvn dyx vfly aMiMrq jl df srovr .

siqguru hY aMimRqsru1 sfcf mnu nfvY mYlu cukfvixaf .. 1 .. rhfAu .. {113}-7-8

arQ:--mYN sdf Aus mnuwK qoN sdky kurbfn jFdf hF, ijhVf gurU dy crnF ivc afpxf icwq rwKdf hY . siqgurU afqmk jIvn dyx vfly jl df kuMz hY, Auh kuMB sfcf hY Bfv, Auh sdf kfiem rihx vflf vI hY . ijs mnuwK df mn Aus kuMz ivc iesLnfn krdf hY, Auh afpxy mn dI ivkfrF dI mYl dUr kr lYNdf hY . 1 . rhfAu .

89-guru sfgru aMimRq sru jo ieCy so Plu pfey .. nfmu pdfrQu amru hY,

ihrdY mMin vsfey .. gur syvf sdf suKu hY ijs no hukmu mnfey .. 7 .. {1�11}-5

arQ:--gurU smuMdr hY gurU aMimRq df Biraf hoieaf srovr hY (aMimRqsru) hY . syvk ies aMimRq dy srovr gurU dI srn pYNdf hY, iPr ieQoN jo kuJ mMgdf hY Auh Pl lY lYNdf hY . (gurU dI imhr nfl syvk afpxy) ihrdy ivc prmfqmf df nfm vsfAuNdf hY, jo asl srmfieaf hY qy jo kdy muwkx vflf nhIN . gurU ijs syvk qoN pRBU df hukm mnfAuNdf hY Aus syvk nUM gurU dI dwsI syvf nfl sdf afqmk afnMd imilaf rihMdf hY . 7 .

9�-hm mYlu Bry duhcfrIaf hir rfKhu aMgI aM�u ..

guir aMimRq sir nvlfieaf siB lfQy iklivK pM�u .. 3 .. {732}--3

pdarQ:--duh cfrIaf=mMd-krmI . aMgI=hy aMgI ! hy aMg-pfl ! aM�u=aMg, pwK . guir=gurU ny . aMimRq=afqmk jIvn dyx vflf nfm jl . sir=sr ivc, qflfb ivc . aMimRqsir=afqmk jIvn dyx vfly nfm jl dy srovr ivc . nvlfieaf=(afqmk) iesLnfn krf idwqf . pM�u=pMku, icwkV .

91-aMimRqsr siqguru siqvfdI ijqu nfqY kAUaf hMsu hohY ..

nfnk Dnu DMnu vzy vzBfgI ijn� gurmiq nfmu irdY mnu DohY .. 4 .. {493}-2

hir-nfm aMimRq-sr hY

92-gur sbdI hir min vsY hir shjy jfqf ..

aMdrhu iqRsnf agin buJI hir aMimRqsir nfqf ..--6 .. {51�}-vfr-6

arQ:--pRmfqmF gurU dy sLbd duafrf ihrdy ivc vwsdf hY qy sOKf hI pCfixaF jf skdf hY . jo mnuwK pRBU dy nfm-aMimRq dy srovr ivc nHfAuNdf hY Aus dy aMdroN iqRsLnf dI awg buJ jFdI hY .

93-gur pUry qy pUrf pfey .. ihrdY sbdu scu nfmu vsfey ..

aMqru inrmlu aMimRq sir nfey .. sdf sUcy sfic smfey .. 2 ..{363}-9-48

arQ:--pUry gurU pfsoN hI sfry guxF df mflk pRmfqmf lwBdf hY, pUry gurU dI sLrn pYx vflf mnuwK gurU dy sLbd duafrf pRBU df nfm afpxy ihrdy ivc vsfAuNdf hY, ijAuN ijAuN Auh afqmk jIvn dyx vfly nfm-jl dy srovr ivc iesLnfn krdf hY Aus df ihrdf piwvqR huMdf jFdf hY . sdf kfiem rihx vfly pRB dI Xfd ivc lIn ho ky mnuwK sdf leI pivqR ho jFdf hY . 2 .

kfieaf aMdr aMimRqsru

94-sbid mrY soeI jn pUrf .. siqguru afiK suxfey sUrf ..

kfieaf aMdir aMimRqsru sfcf mnu pIvY Bfie suBfeI hy .. 4 .. {1�46}-solhy--3

arQ:--sUrmy gurU ny afK ky suxf idwqf hY ik ijhVf mnuwK gurU dy sLbd ivc juV ky, Bfv gurU dI mwq anusfr afpxf jIvn Zfl ky, ivkfrF dI mfr qoN bicaf rihMdf hY, ivkfrF df pRBfv afpxy Au�wqy nhIN pYx idMdf, ivkfrF dy Bf df Auh miraf hoieaf hY, AuhI mnuwK pUrn hY . Aus mnuwK dy srIr ivc hI sdf-iQr pRBU dy afqmk jIvn dyx vfly nfm-jl df srovr, csLmF aQvf kuMz hY ijs ivcoN Aus df mn bVy pRym-ipafr nfl nfm-jl pINdf rihMdf hY . 4 .

gurbfxI ivc--prmfqmf dy nfm nUM aQvf siqgurU nUM aMimRqsr PLurmfn kIqf hY . eyQoN qwk ik mnuwKf srIr dy aMdr vI aMiimRqsr dI hoNd nUM mMinaF hY, pr pfxI dy Bry iksy srovr nUM, iewtF gfry dy bxy iksy sLihr nUM, jF iksy mMdr nUM aQvf njLr afAux vfly jF iksy vI nfsvMq pdfrQ nUM aMimRqsr iblkul nhIN mMinaF . gurbfxI aQvf bRhm-ivcfr dy mhfn sfgr sRI gurU gRMQ sfihb hI mhfn aMimRq srovr hn eyhI aMimRq df aQfh sfgr hn . ijs QF qy gurU gRMQ sfihb jI jf ibrfjdy hn AuhI QF bYkuMT bx jFdf hY . ijQy hrI nfm df kIrqn huMdf hY, aqy gurU sLbd dI ivcfr huMdI hY, gurmiq ny Ausy nUM aMimRq-srovr mMinaF hY . iksy sLihr jF iksy mMdr df nfm jy aMimRrsr rwK idwqf jfvy qF Auh sdIvI ijLMdgI dy skx dI sLkqI vfly aMimRq df srovr nhIN bx jFdf . ijvyN nfnk, goibMd, amrdfs keIaF mnuwKF dy nfm hn, qF kI Auh gurU sfihbfn dI joq dy mflk bx gey hn ? ies qoN spwsLt ho jFdf hY ik iswK rihq mrXfdf dy KrVy ivc pMQk mMg vI ipMzy dy iesLnfn dI nhIN hY . nfm dy srovr siqgurU jI dI sMgq nUM hI aMimRqsr mMn ky Aus ivc huMdy afqmk iesLnfn dI hI mMg kIqI hoeI hY .

95-BFzf DovY kAuxu ij kcf sfijaf .. DfqU pMij rlfie kUVf pfijaf ..

BFzf afxgu rfis jF iqsu BfcsI .. prm joiq jfgfie vfjf vfvsI .. 14 ..{1411} ---cldf




.