.

bfbf ivrsf isMG dy lyK �dsm gRMQ sihb� dI alocnf.

anUp kOr/kuafir dI gurU goibMd isMG jI nfl dosqI dI khfxI.

sYksI ivsLyyvkfrF, sLrfb, BMg, posq qy aPIm dy syvn (pIx) dI pRoVqf qy iqRXf icRqr jnfnI inMdf nfl Biraf gRMQ kI gurU goibMd isMG jI df ho skdf hY?

jy ilKfrI ny swc iliKaf hovy qF AusdI lyKxI bfry pfTkF vloN puCy gey suaflF df jvfb Auh jrUr idMdf hY. hvnF vfly lyK bfry sR:pRqfp isMG koCr qy myry vloN puCy gey suaflF df jvfb nf dyxf hI pMizq nIqI df pRqwK sbUq hY qy mYN sMgqF nUM apIl krdf hF ik ijs ijs kol vI smF imly bysLwk do swqrF dI hI icwTI hovy, Auh ies ivsLy bfry nfgfrf aKbfr nUM jrUr ilKy ik kOx TIk ilK irhf hY aqy kOx glq? iswK Drm pRqI glq pRcfr nUM ijqnf qusIN brdfsLq krdy jfEgy Auqnf hI hfnI kfrk hY. afpxIaF afpxIaF klmF hwQF ivc lE aqy iswK Drm nUM ihMdU Drm df aMg iswD krn vfilaF dy ivruD zwt ky ilKxf sLurU kr idE.

bfbf ivrsf isMG dy itkf sfihb pRo: gurbcn isMG jI ieh ilKdy hn ik rUp kuafr/anUp kOr vflI khfxI igafnI nfhr isMG jI muqfbk gurU goibMd isMG jI nfl vfprI hoeI afqm kQf hY. afE pihlF dyKIey ik ieh khfxI hY kI.

anUp kOr/kuafir nfmI iek DnfZ iesqRI dsLmysL jI dy rUp Auqy zolky mgn dfs nfmI mnuwK nUM ieh smJf ky gurU jI vwl ByjdI hY ik qusIN BgAuqI mMqr iswKxf cfhuMdy ho qF rfq nUM myry Gr af jfE�[gurU jI BgfAuqI mMqr iswKx vfsqy Bys bdl ky BgOqI dyvI nUM ismrdy hoey rUp kOr/kuafir dy Gr puwjdy hn, XQf-

cilXo Dfir afqIq ko Byd rfeI. mnfpn ibKY sRI BgAuqI mnfeI. cilXo soq qf kY iPirXo nfih Pyry. DisXo jfiekY vf iqRXf kr su zyry. (cirqR 21 aMk 10)

anUp kOr afpxI mlIn lflsf vws keI hfv Bfv aqy vl �Cwl krdI hoeI DmkIaF dyx qy vI af jFdI hY�[ gurU jI azol rih ky Aus nUM mMd vfsLnf qoN rokdy hn qF inrfsL ho ky iKJdI hoeI cor cor afK ky rOlf pf idMdI hY�[[lok af ky gurU jI nUM Gyr lYNdy hn��gurdyv afpxf bcfE ihq Aus dy Brf dI pwg lfh ky Dwkf muwkI krn AuprMq Ausy nUM cor kihMdy hoey, Aus dy Brf nUM hI lokF dy hvfly krky afp BIV ivcoN inkl afAuNdy hn, pr iek pYr dI jwuqI aqy kMblI AuQy rih jFdI hY���idn cVHy juwqI aqy kMblI smyq anUp kOr nUM gurU drbfr mMgvf ky qfVdy hn�[[Auh muafPI mMgdI hY��iPr Aus nUM vKry iljf ky kihMdy hn ik qUM gusf krky sfnUM cor bnAux vflf cirqR kr ivKfieaf hY��aMq gurU jI ny vIh hjfr rupY Aus dI iCmfhI bMn idwqI, XQf-

iCmf krO ab iqRXf qumY bhur n krIXhu rFD. bIs shMsf twkf iqsY deI iCmfhI bFD.(cirqR 23,aMk 12)

1[AupRokq cirqR df sfrMsL ieh ik iek akfl purK df pujfrI gurU klgIDr, dyvI df ieqnf sLrDflU sI ik ijQy vI knso pYNdI sI, AuQy hI BgfAuqI mMqR iswKx leI clf jFdf sI. sfzy vfsqy dsm ipqf df AupdysL �gurU mfinE gRMQ� sI pr afp mMqr qMqR isKdy sn? ipafry pfTko ies suafl df jvfb qusIN jrUr nfgfrf aKbfr koloN puCxf qFik afAux vfly smyN ivc iswK Drm nUM hox vflI imlfvt qoN bcfieaf jf sky.

2[qyj puMj, mrd agMmVy, sMq ispfhI df ieqnf BY jf rohb vI nhI sI jo anUp kOr vrgIaF kmInIaF qy mkfr rMnF vI dsm ipqf nUM DmkIaF idMdIaf sn aqy cor cor afKxoN vI nhIN sMgdIaF sn.

3[ kI mkfr rMnF vFgUM dsmysL ipqf vI mwkr-PrybF dy mfihr sn?

4[ guriswK vloN afey dsvMD aqy sMgqF dI ikRq kmfeI vflI golk ivcoN vIh-vIh hjLfr rupY iCmfhI anUp kOr ijhIaF dy anoKy cirqRF bdly dyxy kuwJ ijLafdf nhI sn? awj qoN lg-pwg 300 sfl pihlF vIh hjLfr ikqny ku dy brfbr sn df aMdfjLf ies qrF lgfieaf jf skdf hY. gurU nfnk sfihb nUM swcy sOdy leI idwqy vIh rupY AunHF dy ipqf kflU jI dI iqMn mhIinaF dI qnKfh sI. "lbu pfpu duie rfjf mhqf" gurU nfnk sfihb qF bydI kul ivcoN sn pr AunHF nUM mhqy ikAU afKdy sn? AuprlI gurbfxI dI quk qoN ieh aMdfjLf lgfieaf jf skdf hY ik gurU nfnk sfihb dy ipqf jI rfey bulfr (rfjf) dy vjLIr (mihqf) sn. mkfr aOrq nUM vIh vIh hjLfr rupY, ijhVy 3500 mhiqaF dI iek mhIny dI qnKfh sI, sMgqF qoN corI gurU goibMd isMG phuMcFdy huMdy sn? jy nhI qF iPr iksy vI iek iswK ny iek mkfr aOrq dy Gr jFdI ieqnI vwzI rkm vwl AuNglI ikAUN nhI AuTfeI? jy iksy iswK ny AuNglI AuTfeI vI qy gurU sfihb iPr vI anUp kuafir/kOr dy Gr vIh vIh rupY iCmfhI Byjdy rhy qF ies khfxI df vyrvf hor iksy iswK Drm dy gRMQ ivc drjL ikAuN nhI imldf?

5[ iswK, gurU goibMd isMG jI nUM qIr nfl dfdU dI kbr qy isjdf krn leI qF qnKfh lgf skdy hn pr gurU sfihb dI iek aYsI Bul kfrn, ijhVI gurU goibMd isMG nhI kr skdy qy hr Cy mhIinaF bfad iswK-KjLfnf KflI huMdf hovy pr koeI iek iswK gurU jI nUM suafl nf kry, nf mMnx Xog khfxI hY?

6[ pROhqF ny ijvyN ikRsLn jI nUM iek pfsy Bgvfn ikRsLn afpxy gRMQF ivc dKfieaf hY dUsry pfsy pMizqF ny gopIaF df Xfr vI dKfieaf hY. iblukl iehI khfxI hY iewQy. ivroDfBfs nUM iswK Drm ivc koeI QF nhI pr poO: gurbcn isMG iswKI ivc ivroDfBfs vfVnf cfhuMdy hn ijs nfl iswK Drm ivc ivBcfr krn nUM afpxy afp Kuwl iml jfvy ijvy snfqn Drm dy pujfrIaF ny Kul leI hoeI hY. iesy krky qF afrIaf smfjIaF ny ieh GosLq kIqf hoieaf hY ik cfro vyd aqy hor gRMQ ijnHF ivc ivroDBfs hY JUTF dy pulMdy hn.

7[ "geI rMn geI rMn bsry nUM moVI bfbf zFg vfilaf moVI bfbf kiChry vfilaf"

jy ieh khfvq gurU goibMd isMG jI dy iswKF leI pRcwlq ho skdI hY ijhVy dusry Drm dy lokF dIaF KoeIaF hoeIaF rMnF qy kuafrIaF kuVIaF nUM, afpxIaF jfnF vfr ky, jLfbrF dy hwQoN Koh ky vfps kr idMdy sn qF suafl pYdf huMdf hY ik AunHF hI iswKF dy gurU iek DnfZ aOrq, anUp kuafir/kOr, df mkfr qy Pryb smJy bgYr hI Aus kol BgfAuqI mMqR iswKx cly jfx jdoN ik gurU gRMQ sfihb iksy vI iksm dy jMqr qMqr mMqR nUM mMnx dI afigaf nhI idMdy. loko smJo mslf hY hI iehI ik iswK Drm dy ivroDI gurU gRMQ sfihb dI hoNd nUM Kqm krnf cfhuMdy hn iesy krky hI qF pMjfb qoN bfhrly qKqF qy bfbf ivrsf isMG dy zyry ivc dsm gRMQ df pRkfsL kIqf jFdf hY. dwsI hoeI ivDI anusfr BMg qy hor nisLaF dy syvn df pRcfr kIqf jFdf hY qy sLfeId bfkI dy kMm vI kIqy jFdy hox. pRo: gurbcn isMG jI jy qusIN igafnI nfhr isMG jI muqfbk ieh khfxI swcI mMndy ho qF ienHF (Aupr ilKy) swq suaflF df jvfb jrUr ilK Byjxf jI?

dsm gRMQ df pRkfsL gurduafiraF ivc, pyNzU qy pMjfb qoN bfhr dy qKqF qy pRkfsL krnf, nvfb kpUr isMG,jwsf isMG afhlUvflIaf qy jwsf isMG rfmgHVIaf dy ies sMsfr qoN cly jfx bfad iswK gurduafry mhMqF dy hwQF ivc afAux nfl, sLurU hoieaf. ijvyN qusIN afp hI ilKdy ho ik 1932 qoN bfad ies gRMQ df gurduafiraF ivc pRkfsL krnf bMd kr idwqf igaf pr qusIN jfxbuwJ ky kfrx lko rhy ho. 1932 qoN bfad sLRO: gu: pRM; kmytI dy hoNd ivc afAux nfl gurduafiraF ivc suDfr qF afAuxf hI sI ies krky ies gRMQ nUM gurduafiraF ivcoN bfhr kwZ ky bfby ivrsf isMG dy zyry phuMcf idwqf igaf qy ieh zyrf awj iPr pUrI pUrI koisLsL kr irhf hY ik ies gRMQ ivcly ivBcfr df lokF ivc muV qoN pRcfr sLurU hovy. iesy hI qrHF vydFqI jI ny gur iblfs pfqsLfhI CyvIN dy muK bMd ivc iehI iliKaf hY ik jy ies gRMQ dI kQf muV qoN gurUGrF ivc sLurU ho sky qF asIN ieh smJFgy ik sfzf kIqf kfrjL sPl hoieaf. ieh Auh gRNMQ hY ijs ivc gurU hirgoibMd sfihb nUM afsLk, cor, Xfr qy kOlF nUM kwZ ky ilafAuNdy idKfieaf igaf hY. corI kIqy hoey GoVy hjLm krdy idKfieaf igaf hY qy nfl hI ieh vI idKfieaf igaf hY ik gurU sfihbF dy mihl vI ibDI cMd nUM myhxy mfrdy hn ik qUM gurU sfihb vfsqy qF GoVy corI krky ilaf skdf hY pr sfzy vfsqy iksy rfjy dIaF rfxIaf dy kImqI dusLfly vI nhI ilaf skdf qF ibDI cMd Jwt hI rfjy dy mihlF ivcoN gurU sfihbF dy mihlF leI dosLfly corI krky Byt krdf hY. iehnf dohF gRMQF dI vjHF krky hI iswK Drm dy CyvyN qy dsvyN gurU sfihbfn dy iqMn iqMn ivafh krvf idwqy gey hn jdoN ky iswK Drm ivc bfkI gurU sfihbfn "eykf nfrI jqI khfvY pr nfrI DI BYx sdfvY" dy isDFq qy pihrf idMdy hn ikzI ajIb gwl hY? ibDI cMd corI Cwz ky iswK bixaf sI qy Auh vI pwkf iswK. pr sfzy kvIsLrF ny gurU dy iswK dI vizafeI nf krky AusnUM iPr cor sfbq kr idwqf pr ibpR dI koJI cfl nhI smJy?

bfkI ijhVI qusIN bfbf ivrsf isMG dy zyry dsm gRMQ sfihb qy sYmInfr krvfAux qy vfhvf Kwtx dI gwl kIqI hY Aus bfry ieQoN dy iek lokl aKbfr ivc 6 aprYl 2000 nUM iek afrtIkl Cipaf sI ijs ivc vkfAU buDIjIvIaF qy nf ivkx vfly buDIjIvIaF dI gwl kIqI geI hY. pRo:plivMdr isMG zf:ihMmq isMG dy bfry ieAUN ilKdy hn:

"Gto Gt dsm gurU dI bfxI qy sYmInfr krvfAux vflf bfxI qy bfxy df DfrnI qF hoxf cfhIdf hY. iek pfsy asIN mUrqIaF rwKIaF hoeIaF hn, ihMdUvfd vfly sfry ZkvMj hn qy dUjy pfsy asIN afpxy afp nUM gurU goibMd isMG df swcf sLrDflU hox df zrfmf rwc rhy hF. ieh khfxI kI hY? mYnUM qF koeI smJ eI nhI af rhI. jy mYnUM pihlF pqf huMdf ik bfbf jI dy srUp qy ivDI dI iswKI nfl koeI sFJ nhI qF mYN ieQy nhI sI afAuxf."

jdoN hI zf: ihMmq isMG ny ieqny lPjL afKy bfbf jI dy sLrDflU syvkF ny spIkr bMd kr idwqf qy mfeIkroPUn zf: ihMmq isMG koloN Koh ilaf igaf. zf: ihMmq isMG df kihxf hY "mYN gurU goibMd isMG jI df aMimRqDfrI isMG hF aqy jtfDfrI ivrsf isMG qoN ikvyN zrF. jo kuwJ Auh kr irhf hY Auh iswK kOm dy ivruD hY." Aupr idwqI jfxkfrI qoN bfad vI jo koeI iehI afKy ik dsm gRMQ gurU goibMd isMG jI df iliKaf hoieaf hY qF iPr Aus vfsqy iehI aKxf peygf ik kmilaF dy isrIN isMG nhI huMdy.

ijs gRMQ ivc nOjvfn Cokry nUM qMG krn leI ipT (gFz) ivc BwKVy df kMzf dyx dI qjvIjL dwsI geI hovy kI Auh gRMQ iksy gurU df iliKaf ho skdf hY? XQf:

iss kI gudf goKrU (BwKVy df kMzf) idXf] qfqy aiDk duKiq qih kIXf] cirqR 378,aMk 5]

kI ieh gurU goibMd isMG jI dI bfxI hY?

cirqR 403 dI sMKyp ivcfr.

icMjI sLihr dy rfjy icMgs syn nUM iek sdf kuafir jvfn kuVI afpxy Gr bulf ky kfm vfsLnf aDIn hwQ joVdI hY qy pYrIN izgdI hoeI qrly lYNdI hY, pr rfjf nhIN mMndf qF afpxIaF shylIaF rfhIN Aus rfjy dIaF bfhvF jkV ky pwg lhf ky Aus dy isr ivc 700 juqI mfrn AupRMq dm idvf ky 900 juwqI hor mfrdI hY��1600 juwqI Jwln ipCON rfjf Bog krn leI iqafr ho jFdf hY, dsm gRMQ dI bfxI ivc ies qrHF iliKaf hY:

jb Bupiq iek bfqf n mfnI. sLfh suqfqb aiDk rsfnI. aMk 16

sLKIXn nYn sYn kr deI. rfjf kI bhIaF gih leI.

pkr rfv kI pfg AuqfrI. pMn hI mUMz sq sy JfrI. aMk 18

sLfh suwqf ieq inRqih n CorY. pnhI vFih mMzU pr qorY. aMk 20

pl hI jb solf sY prI. qb rfjf kI aFK AuGrI.aMk 21

ab jUqn sO muJY n mfro. jo cfho qoN afn ibhfro. aMk 22

sLfh suqf jb Xo suin pfeI. nYn sYn dy sKI htfeI.

afpu ghI rfjf pih Dfie. kfm Bog kInf lptfie. aMk 23

posq,BFg,aPIm iKlfey. afsn qF qr idXo bnfie.

cubMn rfie ailMgn ley. ilMg dyq iqh Bg mo Bey.aMk 24

Bwg mo ilMg idXo rfjf jb. ruc AupjI qrnI ky ijX qb.

lpit lpit afsn qr geI. cuMmn krq BUp ky BeI. aMk 25

gih gih iqh ko gry lgfvf. afsn so afsnih Cuhfvf.

adrn sO doAU adr lgfeI. duhUM kucn sO kucn imlfeI. aMk 26

ies qoN awgy vI ieh bfxI ieMJ hIO clI jf rhI hY. pRO: gurbcn isMG jI Aupr ilKy 403 cirqR ivcoN isiKaf qF iehI imldI hY ik jy jnfnI sYks vfsqy avfj mfry qF iZl nhI krnI cfhIdI nhI qF rfjy vFgr 1600 juwqI Kf ky vI jnfnI nfl sYks qF krnf hI pYxf hY. ies krky jnfnI dI iewCf pUrI krn dI iZl nf kro. jy kr gurU goibMd isMG jI dI ies ilKI bfxI ivcoN koeI hor isiKaf imldI hovY qF jrUr ilK Byjxf jI. nfly ieh vI ilK Byjxf jI ik ikhVy gurUduafry ivc ies slok dI sMq gurbcn isMG iBzrF vfly kQf kr gey hn qy ies ivcoN ikhVI isiKaf lokF nUM idwqI sI? 1966-67 ivc mYN sMqF iBzrF vfilaF nfl hI irhf hF jI mYnUM AunHF bfry kfPI jfxkfrI hY jI. iPr ieh vI dws dyxf jI ik jdoN rfjy dy juqIaF pY rhIaF sn qF kI koeI kol KVf igxqI kr irhf sI?

afE hux sYksI bfxI vwloN hwt ky cOpeI sfihb vwl njLr mfrIey sLfeId ies ivcoN hI koeI isiKaf iml jfvy.

sunY guMg jo Xfih su rsnf pfveI] sunY mUV icq lfie cqurqf afveI] sMq gurbcn isMG iBzrF vfly cOpeI nUM ieQoN sLurU krdy sn. mqlb lMmI cOpeI ijhVI iswK pMQ nUM pRvfnq nhI. drbfr sfihb aMimRqsr ieh dohrf nhI piVaf jFdf qy nf hI akfl qKq sfihb ieh dohrf piVaf jFdf hY. ies dohry df mqlb kI hY? ijhVf guMgf afdmI iesnUM suxygf Auh rsnf nUM pf lvygf. jy mUrK mn lf ky suxygf AusnUM cqurfeI af jfvygI. eh ikhVf mMqr hY ijs nUM suxn nfl gUMgy nUM jIB qy mUrK nUM cqurfeI iml jfvygI. cqurfeI nUM qF gurU gRMQ sfihb df ieh slok kwtdf hY: "cqrfeI nh cIinaf jfie]ibnu mfry ikAu kImiq pfie] m: 1, pMnf 221] aqy vizafeI vzf pfieaf] m:1, pMnf 467" pRo: gurbcn isMG jI jy ieh gurU bfxI hY qF jrUr hI swc iliKaf hovygf. afpF iek dUjy qoN bhuqy dUr nhI. ijQy qusIN khogy AuQy drbfr lf ky iksy guMgy afdmI nUM ieh sfrI cOpeI jF ijqnI qusIN cfhogy suxf ky dyKIey ik kI AusnUM rsnf/jbfn pRfpwq huMdI hY jF nhI? dUsrI cqurfeI vflI gwl df qjLrbf vI afpF Ausy drbfr ivc kr lvFgy. sLrq ijqny dI mrjLI lgf lYxI jI. quhzy kol qF imlIan zflr ho skdy hn ikAUNik quhfzy qy bfbf ivrsf isMG dI imhrbfnI hY pr myry kol 20,000[00 amrIkn zflr dI sLrq lgfAux dI smrwQf hY. jy ijqx df ivcfr hovy qF sLuB kMm leI dyrI krnI cMgI nhI huMdI jI.

pMQ clY qb jgq mYN jb qum kro shfie] kI gurU goibMd isMG jI nUM pihly gurU sfihbfn dI kIqI hoeI krVI Gflxf df koeI icq cyqf nhI? pMQ qF gurU nfnk sfihb hI clf gey sn, "nfnk inrml pMQ clfieaf" BfeI gurdfs jI ies gwl dI gvfhI afpxIaF vfrF ivc Brdy hn, ijhVIaF gurU goibMd isMG jI ny jrUr dyKIaf hoxgIaF. iPr ieh dsm gRMQ ivclf JUT gurU goibMd isMG jI dy mUMh ivc ikhVI gwloN pfieaf jf irhf hY?

afp hfQ dY muJY AubiraY. mrn kfl kf qRfs inviraY] ijhVy gurU sfihb Coty ijhy kwd dy BfeI bicqR isMG jI nUM mOq dy zr qoN mukq krky hfQI nfl lVn leI Byjdy hn qy BfeI bicqR isMG dy nfgxI nfl kIqy ieko vfr nfl hI hfQI jKmI ho ky ipCFh nUM Bwj qurdf hY qy gurU jI dIaF PojF mfrn dI ibjfey phfVI rfijaF dIaF POjF nUM hI nuksfn phuMcfAuNdf hY, kI aYsy kfrnfmy krn vfly gurU jI sRI aisDuj kol mOq df zr dUr krn leI bynqI krngy? kI iswKF nUM suKI vsfAuxf qy vYrIaF nUM cun cun ky mfrn vfsqy gurU goibMd isMG jI bynqI krngy? suKI bsY moro pirvfrf] syvk iswK sBY krqfrf.�[[] sB bYirn ko afj sMGrIaY]�[] syvk iswK hmfry qfrIaih] cuin cuin sqR hmfry mfrIaih] jy iswKF df hI kilafx krnf gurU jI df muwK mMqv sI qF AunHF dy sLrDflU pIr buDU sLfh, kotlf inhMg KF, gnI KF, nbI KF, kwlf rfie Kfn qy Kfs krky Aus mOlvI df kI krFgy ijsny jfx buwJky gurU jI nUM pihcfixaf nhI jdoN gurU jI mMjy Aupr bYTky AuWc df pIr bxky mfCIvfVy dy jMgl ivcoN iklf rfeypur vwl jf rhy sn. cODrI kwlf rfey df vI dws dyxf jI ijnHF ny afpxI jfn joKm ivc pfky gurU jI nUM iklf rfeypur ivc jI afieaF afiKaf sI.

ies lyK ivc pfey gey suaflF df jvfb jrUr dyxf jI.

gurU pMQ df dfs,

gurcrn isMG (ijAUx vflf) brYNptn.




.