| . |
|
"ਮਾਤ ਗਰਭ ਮਹਿ,
ਆਪਨ ਸਿਮਰਨੁ ਦੇ…"
(ਭਾਗ ਛੇਵਾਂ)
ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਦਿੱਲੀ, ਪ੍ਰਿਂਸੀਪਲ
ਗੁਰਮੱਤ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ, ਦਿੱਲੀ,
ਮੈਂਬਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕ: ਦਿ: ਸਿ: ਗੁ: ਪ੍ਰ: ਕਮੇਟੀ, ਦਿੱਲੀ: ਫਾਊਂਡਰ
(ਮੋਢੀ) ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਲਹਿਰ ਸੰਨ 1956
(ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰੋ ਜੀ)
(੮) :
—ਗਉੜੀ
੯॥ ਜੋਨਿ ਛਾਡਿ ਜਉ ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਓ॥ ਲਾਗਤ ਪਵਨ ਖਸਮੁ ਬਿਸਰਾਇਓ॥ ੧ ॥ ਜੀਅਰਾ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਨਾ ਗਾਉ॥
੧ ॥ ਰਹਾਉ॥ ਗਰਭ ਜੋਨਿ ਮਹਿ ਉਰਧ ਤਪੁ ਕਰਤਾ॥ ਤਉ
ਜਠਰ ਅਗਨਿ
ਮਹਿ ਰਹਤਾ॥ ੨ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੋਨਿ
ਭ੍ਰਮਿ ਆਇਓ॥ ਅਬ ਕੇ ਛੁਟਕੇ ਠਉਰ ਨ ਠਾਇਓ॥ ੩ ॥ ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਭਜੁ ਸਾਰਿਗਪਾਨੀ॥ ਆਵਤ ਦੀਸੈ ਜਾਤ ਨ
ਜਾਨੀ॥ ੪ ॥ (ਪੰ: ੩੩੭)
ਅਰਥ :
—ਜਦੋਂ ਜੀਵ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸੰਸਾਰ `ਚ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤਦੋਂ ਹੀ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣੀ
ਮਾਇਆ ਦੀ ਖਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਆ ਘੇਰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਖਸਮ-ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਇਸ ਦੀ
ਲਿਵ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਸੰਸਾਰਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ `ਚ ਹੀ ਖੱਚਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ੧।
ਹੇ ਮੇਰੀ ਜਿੰਦੇ! ਤੂੰ ਸੰਸਾਰ `ਚ ਰਹਿ ਕੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ
ਕਰਿਆ ਕਰ। ੧। ਰਹਾਉ।
ਜੀਵ ਦਾ ਸਰੀਰ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚਲੀ ‘ ਜਠਰ
ਅਗਨਿ’ `ਚ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ ਤੇ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਬਾਅਦ ਵੀ ਇਹ, ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ `ਚ ਸਿਰ ਦੇ ਭਾਰ ਪੁੱਠਾ ਲਟਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਤਾਂ
ਵੀ ਇਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ
"ਮਹਾ ਅਗਨਿ ਤੇ ਤੁਧੁ ਹਾਥ ਦੇ
ਰਾਖੇ" (ਪੰ: ੭੪੮) ਓਦੋਂ
ਪ੍ਰਭੂ ਆਪ ਬਹੁੜੀ ਕਰਕੇ ਜੀਵ ਦੀ ਲਿਵ ਨੂੰ ਆਪਣੇ `ਚ ਵਿਲੀਨ ਕਰੀ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਤੋਂ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ
ਵਿੱਚਲੀ ਉਸ "ਜਠਰ ਅਗਨਿ
`ਚ ਵੀ ਇਹ ਬੱਚਿਆ
ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚਲੇ ਉਸ
‘ਅਗਨਿ ਕੁੰਡ’
ਦਾ ਸੇਕ ਨਹੀਂ ਪੌਂਦਾ ਤੇ ਨਾ ਉਲਟੇ
ਲਟਕੇ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਦੁਖ, ਸੰਤਾਪ ਅਥਵਾ ਪੀੜਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
(ਬਾਕੀ ਕੇਵਲ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦਾ ਹੀ
ਅਦਲ-ਬਦਲ ਹੈ)। ੨।
"ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਿ ਆਇਓ"
(ਪਿਛਲੇ ਕਰਮਾਂ ਕਾਰਣ) ਅਨੰਤ ਜੂਨਾਂ
`ਚ ਭਟਕਦਿਆਂ, "ਜੋਨਿ
ਛਾਡਿ ਜਉ ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਓ"
ਅਤੇ ਉਸੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਜਨਮਾਂ-ਜੂਨਾਂ ਦੇ ਗੇੜ ਦੌਰਾਨ,
"ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਭ੍ਰਮਤਿਆ
ਦੁਲਭ ਜਨਮੁ
ਪਾਇਓਇ" (ਪੰ: ੮੮)
ਪ੍ਰਭੂ ਜੀਵ ਨੂੰ ਫ਼ਿਰ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲਾ, ਇਹ ਅਵਸਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
"ਅਬ ਕੇ ਛੁਟਕੇ ਠਉਰ ਨ ਠਾਇਓ"
ਜੇ ਜੀਵ, ਇਸ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲੇ ਅਵਸਰ
ਨੂੰ ਵੀ ਬਿਰਥਾ ਕਰ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਭਾਵ:-ਇਸ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ
ਕੀਤੇ ਕਰਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੱਚ ਨਿਆਂ `ਚ ਇਸ ਨੂੰ ਫ਼ਿਰ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ
ਜੂਨਾਂ-ਜਨਮਾਂ-ਗਰਭਾਂ ਰੂਪ ਕੋਠਰੀਆਂ ਵਾਲੀ ਵਿਸਟਾ `ਚ ਪੈਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੋ
ਸਕੇਗਾ। ੩।
ਤਾਂ ਤੇ ਹੇ ਕਬੀਰ! ਇਸ ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਸਮਝਾ
"ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਭਜੁ ਸਾਰਿਗਪਾਨੀ"
ਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲੇ ਇਸ
ਦੁਰਲਭ ਅਵਸਰ ਦਾ ਲਾਭ ਲਵੇ ਤੇ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਵੇ। ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ
"ਆਵਤ ਦੀਸੈ ਜਾਤ ਨ ਜਾਨੀ"
ਜਿਹੜਾ ਸਦੀਵੀ ਹੈ ਤੇ ਜੋ
ਜਨਮ-ਮਰਨ `ਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਮਨੁਖ ਵੀ, ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਸਦਾ ਲਈ ਆਪਣੇ ਅਸਲੇ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ
ਹੀ ਸਮਾਅ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਜਨਮ –ਮਰਨ ਤੇ ਜੂਨਾਂ-ਗਰਭਾਂ ਵਾਲੇ ਚਲਦੇ ਆ ਰਹੇ ਗੇੜ ਤੋਂ ਸਦਾ ਲਈ
ਸੁਰਖਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਲਵੇਗਾ। ੪।
ਨੋਟ-
ਧੁਰੌਂ ਵਰੋਸਾਈਆਂ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ
ਛੱਡ ਕੇ ਜਿਵੇਂ ਦਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ,
ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੇ ਹੱਥਲੇ ਸ਼ਬਦ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ
ਸਾਡਾ ਅਜੋਕਾ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਇਸ
ਸੱਚ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸਾਂ ਆਪਣੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲੇ ਅਵਸਰ ਨੂੰ ਬਿਰਥਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਉਸੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ:-
ਉਸ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ ਹਉਮੈ ਅਧੀਨ ਕੀਤੇ ਚੰਗੇ ਤੇ ਮਾੜੇ ਕਰਮਾਂ `ਤੇ
ਆਧਾਰਤ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੱਚ ਨਿਆਂ `ਚ
"ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਿ ਆਇਓ"
ਸਾਨੂੰ ਅਨੰਤ ਕਰਮਭੋਗੀ ਜੂਨਾਂ
ਤੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਗਰਭਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਟਾ ਚੋਂ ਨਿਕਲਨਾ ਪਿਆ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਉਸੇ ਚਲਦੇ ਆ ਰਹੇ ਜਨਮ-ਮਰਨ ਤੇ
ਗਰਭਾਂ-ਜੂਨਾਂ ਦੇ ਗੇੜ ਦੌਰਾਨ ਹੀ
"ਜੋਨਿ ਛਾਡਿ ਜਉ ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਓ"
ਅਥਵਾ
"ਚਿਰੰਕਾਲ
ਪਾਈ ਦ੍ਰੁਲਭ ਦੇਹ"
(ਪੰ: ੮੯੦)
ਬੜੇ ਅਰਸੇ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼
ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਮੁੜ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲਾ ਇਹ ਅਵਸਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉਪ੍ਰੰਤ ਜੇ ਇਹ ਜਨਮ ਵੀ ਬਿਰਥਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ
ਇਥੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਫ਼ੁਰਮਾਅ ਰਹੇ ਹਨ
"ਅਬ ਕੇ ਛੁਟਕੇ ਠਉਰ ਨ ਠਾਇਓ"
ਜਾਂ
"ਨਾਮ ਬਿਹੂਣੀ ਹੋਈ ਖੇਹ"
(ਪੰ: ੮੯੦) ਤਾਂ ਉਸ ਸੂਰਤ `ਚ
ਜੀਵ ਦੀ ਫ਼ਿਰ ਤੋਂ ਉਹੀ ਹਾਲਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮ, ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਸੁਭਾਅ ਕਰਕੇ ਵੀ
ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਜੂਨਾਂ `ਚ ਭਟਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਰੀਰ ਬਿਨਸਨ ਬਾਅਦ ਵੀ ਮੁੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ
ਜੂਨਾਂ-ਜਨਮਾਂ ਤੇ ਗਰਭਾਂ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸੇ ਆਵਾਗਉਣ `ਚ ਹੀ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਤਾਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ `ਤੇ
"ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਭਜੁ ਸਾਰਿਗਪਾਨੀ॥ ਆਵਤ
ਦੀਸੈ ਜਾਤ ਨ ਜਾਨੀ"
ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਜਨਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਵਾਲੇ ਮੂਲ ਮਕਸਦ ਤੋਂ ਲਾਪਰਵਾਹ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ
ਸ਼ਰਣ `ਚ ਆਵੇ ਤੇ ਸਦਾ ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ `ਚ ਇਕ-ਮਿੱਕ ਹੋ ਕੇ ਜੀਵੇ ਤਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਇਹ ਵੀ ਸਦਾ ਲਈ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਹੀ ਸਮਾਅ ਜਾਵੇ।
ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਭਾਵ : — ਜਿਹੜਾ
ਪ੍ਰਭੂ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਦੀ ਅੱਗ `ਚ ਬਚਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹੀ ਜਗਤ ਦੀ ਮਾਇਆ ਦੀ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਚਾਣ ਦੇ
ਸਮ੍ਰੱਥ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਅਥਵਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਮਨੁੱਖਾ
ਜਨਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਨੋਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੀਵ ਜੇ ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ `ਚ ਵੀ, ਉਸ ਪਾਸਿਓਂ ਖੁੰਝ
ਜਾਏ ਤਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੱਚ ਨਿਆਂ `ਚ ਮੁੜ ਉਸੇ
ਆਵਾਗਉਣ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਹੀ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(੯) :
—
ਜੈਤਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਪਉੜੀ-
"ਰਕਤੁ ਬਿੰਦੁ ਕਰਿ ਨਿੰਮਿਆ,
ਅਗਨਿ ਉਦਰ ਮਝਾਰਿ॥ ਉਰਧ ਮੁਖੁ
ਕੁਚੀਲ ਬਿਕਲੁ, ਨਰਕਿ ਘੋਰਿ ਗੁਬਾਰਿ॥
ਹਰਿ ਸਿਮਰਤ ਤੂ ਨਾ ਜਲਹਿ, ਮਨਿ ਤਨਿ
ਉਰ ਧਾਰਿ॥ ਬਿਖਮ ਥਾਨਹੁ ਜਿਨਿ
ਰਖਿਆ, ਤਿਸੁ ਤਿਲੁ ਨ
ਵਿਸਾਰਿ॥ ਪ੍ਰਭ ਬਿਸਰਤ ਸੁਖੁ ਕਦੇ ਨਾਹਿ, ਜਾਸਹਿ ਜਨਮੁ ਹਾਰਿ॥ ੨॥"
(ਪੰ: ੭੦੬)
ਅਰਥ : — ਹੇ
ਜੀਵ! ਮਾਂ ਦੀ ਰੱਤ ਤੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਵੀਰਜ ਤੋਂ, ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ `ਚ ਤੇਰਾ ਅਸਥਾਪਣ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫ਼ਿਰ
ਤੇਰਾ ਜੋ ਇਹ ਸਰੀਰ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ
ਅਗਨਿ ਉਦਰ `ਚ
ਹੀ।
ਭਾਵ
ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚਲੇ ਉਸ ਵੱਡੇ
ਤਾਪਮਾਨ `ਚ ਉਬਲ ਰਹੇ (ਤਰਲ) ਮਾਸਕ ਪ੍ਰਵਾਹ ਤੋਂ। ਫ਼ਿਰ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ,
ਉਥੇ ਤੇਰਾ ਮੂੰਹ ਹੇਠਾਂ ਸੀ ਭਾਵ ਮਾਤਾ
ਦੇ ਗਰਭ `ਚ ਤੂੰ ਉਲਟਾ ਲਟਕਿਆ ਸੈਂ। ਓਦੋਂ ਤੇਰਾ ਮੂੰਹ, ਉਸ ਪੇਟ ਅੰਦਰਲੀ ਗੰਦਗੀ ਨਾਲ ਲਿਬੜਿਆ ਪਿਆ
ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਤੇਰਾ ਰੂਪ ਵੀ ਡਰਾਉਣਾ ਸੀ। ਮਾਨੋ ਓਦੋਂ ਤੂੰ ਕਿਸੇ ਭਿਅੰਕਰ ਨਰਕ ਦੇ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ
`ਚ ਹੀ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੈਂ।
ਜਦਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਿਆਣਕ ਹਾਲਾਤਾਂ `ਚ ਵੀ ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਸਿਮਰ ਕੇ, ਭਾਵ
ਓਦੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਤੇਰੀ ਲਿਵ ਜੁੜੀ ਹੋਣ ਕਾਰਣ, ਤੂੰ ਉਸ
"ਅਗਣ ਕੁੰਡ"
`ਚ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਨਾ ਸੜਿਆ ਅਤੇ
ਅਜਿਹੇ ਭਿਅੰਕਰ ਹਾਲਾਤ `ਚ ਵੀ, ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਤੇਰੀ ਆਪ ਰਾਖਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਲੋੜ ਹੈ, ਸੰਸਾਰ `ਚ ਆ ਕੇ ਵੀ ਤੂੰ ਉਸ
ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਤੋਂ ਪਲ ਭਰ ਲਈ ਵੀ ਨਾ ਵਿਸਾਰ।
ਨਿਸ਼ਚਾ ਕਰ ਲੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਭੁਲਾਅ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਭਰ ਆਤਮਕ ਸੁਖ
ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇ ਤੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਦੇਵੇਂਗਾ ਤਾਂ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੀ
ਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਵੀ ਹਾਰ ਕੇ ਜਾਵੇਂਗਾ।
ਬਾਜ਼ੀ
ਹਾਰ ਕੇ ਜਾਣ ਦੇ ਅਰਥ ਹਨ-ਜੀਂਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਜੀਵਨ
ਅੰਦਰ ਕਲਹਿ-ਕਲੇਸ਼, ਭਟਕਣਾ ਖੁਆਰੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ, ਵਿਕਾਰ ਭਾਰੂ ਰਹਿਣਗੇ ਤੇ ਜੀਵਨ ਭਰ
ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ `ਚ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਂਦਾ, ਮਨ ਕਰਕੇ ਸਦਾ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਰਵੇਂਗਾ, ਤੂੰ ਆਤਮਕ ਪੱਖੋਂ
ਮੁਰਦਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰੇਂਗਾ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਤੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ `ਤੇ ਕਬੂਲ਼
ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਂਗਾ।
ਪ੍ਰਭੂ ਵੱਲੋਂ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੇ ਕਰਮਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਤੈਂਨੂੰ ਮੁੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ
ਜੂਨਾਂ-ਜਨਮਾਂ ਤੇ ਭਿੰਨ- ਭਿੰਨ ਗਰਭਾਂ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਪਛਤਾਉਣਾ
ਪਵੇਗਾ ਪਰ ਓਦੋਂ ਤੇਰਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਵੱਸ ਨਹੀਂ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੇਰਾ ਇਹ ਲੋਕ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ,
ਦੋਵੇਂ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ੨।
ਅਗਨਿ ਉਦਰ- ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ
`ਚ, ਪ੍ਰਭੂ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਵੱਡੇ ਤਾਪਮਾਨ `ਚ ਉਬਲ ਰਿਹਾ ਮਾਸਕ ਬਹਾਵ ਵਾਲਾ
ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ `ਚ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ
"ਗੰਢੇਦਿਆਂ ਛਿਅ ਮਾਹ. ."
(ਪੰ: ੪੮੮) ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ
`ਚ ਇਥੇ ਇਸੇ ਨੂੰ
ਅਗਨਿ ਉਦਰ (ਗਰਭ ਵਿੱਚਲੀ ਅੱਗ) ਕਿਹਾ ਹੈ। ਉਂਝ
ਗੁਰਬਾਣੀ `ਚ ਇਸ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤੇਰੇ ਸ਼ਬਦ ਆਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ
‘ਗਰਭ ਅਗਨਿ’,
‘ਅਗਨਿ ਕੁੰਡ’
‘ਅਗਨਿ ਕੁੰਟ’,
‘ਜਠਰ ਅਗਨਿ’,
ਗਰਭ ਕੁੰਟ.’ਅਗਨਿ
ਕੁੰਡ’, ਅਗਨੀ ਉਦਰ,
"ਅਗਨਿ
ਬਿੰਬ ਜਲ ਭੀਤਰਿ ਨਿਪਜੇ"
ਆਦਿ।
੨।
(੧੦) : —
ਸਲੋਕੁ॥ ਆਵਨ ਆਏ ਸ੍ਰਿਸਟਿ
ਮਹਿ ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ ਪਸੁ ਢੋਰ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੋ ਬੁਝੈ ਜਾ ਕੈ ਭਾਗ ਮਥੋਰ॥ ੧॥ ਪਉੜੀ॥ ਯਾ ਜੁਗ ਮਹਿ
ਏਕਹਿ ਕਉ ਆਇਆ॥ ਜਨਮਤ ਮੋਹਿਓ ਮੋਹਨੀ ਮਾਇਆ॥
ਗਰਭ ਕੁੰਟ
ਮਹਿ ਉਰਧ ਤਪ ਕਰਤੇ॥ ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ
ਸਿਮਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਰਹਤੇ॥ ਉਰਝਿ ਪਰੇ ਜੋ ਛੋਡਿ ਛਡਾਨਾ॥ ਦੇਵਨਹਾਰੁ ਮਨਹਿ ਬਿਸਰਾਨਾ॥ ਧਾਰਹੁ ਕਿਰਪਾ
ਜਿਸਹਿ ਗੁਸਾਈ॥ ਇਤ ਉਤ ਨਾਨਕ ਤਿਸੁ ਬਿਸਰਹੁ ਨਾਹੀ॥ ੬॥
{ਗਉ: ਬਾ: ਅ: ਮ. ੫-ਪੰ: ੨੫੧}
ਅਰਥ : — ਸਲੋਕ-ਸੰਸਾਰ
`ਚ ਉਹ ਲੋਕ ਕੇਵਲ ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਹੀ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ `ਚ ਆਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਵੀ
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦੇ (ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਵਾਲੇ) ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਹਿਚਾਣਦੇ। ਦਰਅਸਲ ਉਹ ਮਨੁੱਖਾ
ਸਰੀਰ `ਚ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਮੂਲੋਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਤੇ ਡੰਗਰਾਂ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਹੀ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਭਾਵ ਜਿਵੇਂ ਕਰਮ-ਭੋਗੀ ਜੂਨ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਪਸ਼ੂ ਤੇ ਡੰਗਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਨੂੰ
ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ `ਚ ਰਹਿ ਕੇ ਕੇਵਲ ਮੁਕਾਉਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁਰਲਭ ਮਨੁੱਖਾ
ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਹ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ `ਚ ਗ੍ਰਸਤ
ਰਹਿ ਕੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਹਨੇਰੇ `ਚ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਂਦੇ ਚਿੰਤਾ, ਝੋਰੇ, ਭਟਕਣਾ, ਖੁਆਰੀਆਂ, ਅਉਗੁਣਾ, ਆਦਿ
ਦੀ ਮਾਰ ਸਹਿਨ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਕੁੱਝ ਜੁਰਮਾਂ ਭਰੇ ਜੀਵਨ ਵੀ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ
ਹਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਅਸਲ `ਚ ਆਤਮਕ ਪੱਖੋਂ ਮੁਰਦਾ ਜੀਵਨ ਹੀ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ
ਹਨ ਤੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਮੁੜ ਉਸੇ ਆਵਾਗਉਣ ਦੇ ਗੇੜ `ਚ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਸ਼ੂ ਤਾਂ
ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਕਰਮ-ਭੋਗੀ ਜੂਨ ਭੁਗਤਾਅ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਫ਼ਰਕ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੇਵਲ
ਸਰੀਰਾਂ ਦਾ।
ਹੇ ਨਾਨਕ! ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ-ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ
ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਪਾਤ੍ਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ
ਪ੍ਰਾਪਤ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ ਦੋਵੇਂ ਸੁਹੇਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ
ਹਨ। ੧।
ਪਉੜੀ : — ਜੀਵ
ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਵਾਪਿਸ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਅਭੇਦ ਹੋਣ ਤੇ ਵਾਪਿਸ ਪ੍ਰਭੂ `ਚ ਸਮਾਉਣ ਲਈ ਹੀ
ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਅਕਾਲਪੁਰਖ ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚਲੇ ਉਸ
‘ਗਰਭ ਕੁੰਟ’
`ਚ ਜਦੋਂ ਤੀਕ ਜੀਵ ਦਾ ਸਰੀਰ ਤਿਆਰ ਹੋ
ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਫ਼ਿਰ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜਦੋਂ ਤੀਕ ਮਨੁੱਖ ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ `ਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ
ਉਲਟਾ ਹੀ ਲਟਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਤਾਂ ਵੀ ਇਨਾਂ ਦੋਨਾਂ ਹਾਲਤਾਂ `ਚ ਇਸ ਦੀ ਸੁਰਤ, ਸੁਆਸ ਸੁਆਸ
ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਹੀ ਜੁੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਜਦਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ `ਚ-
"ਜਿਥੈ ਅਗਨਿ ਭਖੈ ਭੜਹਾਰੇ॥
ਊਰਧ ਮੁਖ ਮਹਾ ਗੁਬਾਰੇ॥ ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਸਮਾਲੇ ਸੋਈ, ਓਥੈ ਖਸਮਿ ਛਡਾਇ ਲਇਆ"
(ਪੰ: ੧੦੦੭) ਬਾਕੀ ਤਾਂ ਕੇਵਲ
ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦਾ ਹੀ ਅਦਲ-ਬਦਲ ਹੈ। ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਪ੍ਰੋਕਤ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਂ
"ਓਥੈ
ਖਸਮਿ ਛਡਾਇ ਲਇਆ" ਪ੍ਰਭੂ
ਆਪ ਬਹੁੜੀ ਕਰਕੇ ਜੀਵ ਦੀ ਸੁਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਵਿਲੀਨ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਮੂਲ ਵਿਸ਼ੇ
ਸੰਬੰਧੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਚੁੱਕੇ ਵੇਰਵੇ ਨੂੰ ਵੀ ਘੋਖਣ ਦੀ।
ਇਹ ਉਸੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਮਾਤ ਗਰਭ ਵਿੱਚਲੇ ਵੱਡੇ ਸੈਂਟੀ ਗ੍ਰੇਡ
ਵਾਲੇ ਤਾਪਮਾਨ `ਚ ਉਬਾਲੇ ਖਾ ਰਹੇ ਤੇ ਨਵੇਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਹੇ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਸ
‘ਗਰਭਿ ਅਗਨ’
ਦਾ ਸੇਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ
ਬਾਅਦ `ਚ ਉਲਟੇ ਲਟਕੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਉਸ ਲਈ ਸੰਤਾਪ ਅਸਿਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਥੇ ਮੂਲ ਰੂਪ `ਚ
"ਮਹਾ ਅਗਨਿ ਤੇ ਤੁਧੁ ਹਾਥ ਦੇ
ਰਾਖੇ" (ਪੰ: ੭੪੮)
ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਸੰਸਾਰ `ਚ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਸਾਰ
"ਜਨਮਤ ਮੋਹਿਓ ਮੋਹਨੀ ਮਾਇਆ"
ਇਸ ਨੂੰ ਠਗਣੀ ਮਾਇਆ ਠੱਗ
ਲੈਂਦੀ ਹੈ। "ਲਿਵ ਛੁੜਕੀ
ਲਗੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਮਾਇਆ ਅਮਰੁ ਵਰਤਾਇਆ"
(ਪੰ: ੯੨੧) ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੀ ਲਿਵ
ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਇਹ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣੀ ਮਾਇਆ ਦੀ ਪਕੜ `ਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਪ੍ਰੰਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ
ਮਾਇਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨੇ ਇਥੇ ਹੀ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ `ਚ ਹੀ ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ
ਖੱਚਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰਭੂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਰਿਹਾ ਤੇ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ ਇਹ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਨ ਚੋਂ ਹੀ ਵਿਸਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਹੇ ਨਾਨਕ! (ਆਖ—) ਹੇ ਮਾਲਕ ਪ੍ਰਭੂ! ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ `ਤੇ ਤੂੰ ਕਿਰਪਾ ਕਰਦਾ
ਹੈਂ, ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਚੋਂ ਇਸ ਲੋਕ `ਚ ਤੇ ਪ੍ਰਲੋਕ `ਚ ਵੀ, ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਵਿਸਰਦਾ। ੬।
(ਚਲਦਾ)
#416P-VI s04.16.02s16#6p
ਸਾਰੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਰੇ
‘ਗੁਰਮੱਤ ਪਾਠਾਂ’, ਪੁਸਤਕਾ ਤੇ ਹੁਣ ਗੁਰਮੱਤ ਸੰਦੇਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਅਰੰਭ ਹੋਈ ਲੜੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ
ਮਕਸਦ ਇਕੋ ਹੈ-ਤਾ ਕਿ ਹਰੇਕ ਸੰਬੰਧਤ ਪ੍ਰਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਸਹਿਤ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’
ਜੀ ਦਾ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਸਦਾ ਚਾਲੂ ਰਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੋਝੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾਏ। ਅਰਥਾਂ ਲਈ ਦਸ
ਭਾਗ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਰਪਣ’ ਪ੍ਰੋ: ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਚਾਰ ਭਾਗ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੀ।
Including this Self Learning Gurmat Lesson No.416 P-VI
"ਮਾਤ ਗਰਭ ਮਹਿ,
ਆਪਨ ਸਿਮਰਨੁ ਦੇ…"
(ਭਾਗ ਛੇਵਾਂ)
For all the
Self Learning Gurmat Lessons (Excluding
Books) written by ‘Principal Giani
Surjit Singh’ Sikh Missionary, Delhi-All the rights are reserved with the writer
himself; but easily available in proper Deluxe Covers for
(1) Further Distribution within ‘Guru Ki Sangat’
(2) For Gurmat Stalls
(3) For Gurmat Classes & Gurmat Camps
with intention of Gurmat Parsar, at quite nominal printing
cost i.e. mostly @ Rs 350/-(but in rare cases @ Rs. 450/-) per
hundred copies (+P&P.Extra) From ‘Gurmat Education Centre, Delhi’, Postal
Address- A/16 Basement, Dayanand Colony, Lajpat Nagar IV, N. Delhi-24
Ph 91-11-26236119, 46548789 ® Ph. 91-11-26487315 Cell
9811292808
web sites-
www.gurbaniguru.org
theuniqeguru-gurbani.com
gurmateducation centre.com
|
. |